nr 3 Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
kwiecień–czerwiec 2011
i n f o r m a t o r1 Ab initio. Narodziny muzeum
w pigułce Ceny biletów: Gmach główny, pl. Jana III Sobieskiego 2 bilet normalny: 6 zł bilet ulgowy: 5 zł bilet grupowy: 4 zł (> 10 osób; opiekunowie - wstęp wolny) lekcja muzealna: 20 zł + cena biletu grupowego karta EURO 26: 4 zł bilet rodzinny: 12 zł Gmach przy ul. Wojciecha Korfantego 34 bilet normalny: 5 zł bilet ulgowy: 4 zł bilet grupowy: 3 zł (opiekunowie - wstęp wolny) lekcja muzealna: 20 zł + cena biletu grupowego karta EURO 26: 3 zł bilet rodzinny: 10 zł Niedziele wstęp wolny
muzeum czynne:
wtorki, czwartki, piątki 9.00–15.00 środy 10.00–17.00 soboty 11.00–16.00 niedziele 11.00–15.00
Kasy biletowe kończą sprzedaż biletów na pół godziny przed zamknięciem Muzeum. W niedziele wstęp na wystawy jest bezpłatny. Bilety na koncerty rozprowadza kasa w godzinach otwarcia wystaw oraz bezpośrednio przed koncertem.
spis treści
Terminarz kulturalny / 4 Dawne i współczesne symbole powstań śląskich / 11 Jestem sobie mały miś. Bohaterowie dobranocek PRL-u / 12 Ab initio. Narodziny muzeum / 13 Mistrzowie grafiki europejskiej XVI–XIX wieku z kolekcji generała Józefa Zająca / 14 Italia – żyj kolorowo. Wystawa fotografii Artura Magdziarza / 15 Kobieta w dziejach i współczesności Bytomia / 16 Galeria Sztuki Współczesnej. Pokaz 4 / 17 Imprezy towarzyszące wystawom / 18 Skarby Muzeum Górnośląskiego / 19
3
spis treści
spis treści
Spotkanie miesiąca / 20 Sobota w muzeum / 21 Re: wizje. Program rozwoju świadomości kultury audiowizualnej w czasach nowych mediów / 22 Noc Muzeów / 23 Z archeologią za pan brat, czyli jak zostać detektywem historii / 24 Koncerty / 25 Galeria Malarstwa Polskiego / 26 Z życia ludu śląskiego XIX–XX wieku / 27 Przyroda Górnego Śląska / 28 Wydawnictwa / 29 Biblioteka / 30
4
terminarz kulturalny kwiecień
2 sob
11.30
Mozaika, prowadzi Monika Bronk-Pogoda, zajęcia dla dzieci, świetlica*, koszt 5 zł
3 nd
12.00
W samo południe o kobietach.. nie tylko z kobietami o... (czytaj s. 18) prowadzi Iwona Mohl, ul. W. Korfantego 34
7 czw
13.30
Międzynarodowe warsztaty z papieroplastyki dla uczniów szkół specjalnych w ramach projektu Comenius
7 czw
18.00
Główny gmach MGB – historia i architektura, prowadzi Maciej Droń (Dział Historii), świetlica
8 pn
9.30 10.30
Zajęcia muzyczne z cyklu To jest taki dom zaklęty, w którym grają instrumenty, prowadzi Aleksandra Batog (Akademos), sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34
9 sob
11.30
Zajęcia muzyczne z cyklu To jest taki dom zaklęty, w którym grają instrumenty, prowadzi Aleksandra Batog (Akademos), sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34
9 sob
17.00
Koncert kameralny w ramach projektu Musiceum 2011, sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34, wstęp 10 zł
10 nd
11.00
Dzień Otwarty w Muzeum Górnośląskim, zwiedzanie wystaw z przewodnikiem
10 nd
14.30
Katyń 1940. Z historii katyńskiej. Badania specjalistów polskich w Katyniu w 1995 roku, prowadzi dr Dominik Abłamowicz
Musiceum
2011
*świetlica, gmach główny, wejście od ul. J. Piłsudskiego
5
terminarz kulturalny nie ca ka esią t po i
18.00
Gniew Amaterasu. Współczesna astronomia a przyczyny trzęsień ziemi i katastrof, prowadzi Lech Motyka - dyr. Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika w Chorzowie
13 śr
15.30
Manifesty, programy artystyczne i najważniejsze kierunki w sztuce awangardowej XX w. (część II), prowadzi Helena Jadwiszczok, świetlica
13 śr
17.00
Wielki exodus lat 1944–1946. Przesiedlenie Polaków z Kresów, prowadzi Michał Szwarc w ramach Uniwersytetu III Wieku, świetlica
14 czw
18.00
Marzanny, sikawki, gałązki brzeziny – ludowa wiosna na Górnym Śląsku, prowadzi Marcin Ogrocki (Dział Etnografii), świetlica
15 pt
13.30
Gala Finałowa VII edycji ogólnopolskiego konkursu literackiego Obraz a słowo. Literacki opis dzieła malarskiego, sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34
16 sob
11.30
Spotkanie z przyrodą - ptaki świata, prowadzi Andrzej Pająk, zajęcia dla dzieci, prezentacja żywych zwierząt, świetlica, koszt 5 zł
17 nd
12.00
W samo południe o kobietach... nie tylko z kobietami o...(czytaj s. 18), prowadzi Czesław Czerwiński, ul. W. Korfantego 34
27 śr
17.00
Wernisaż wystawy Dawne i współczesne symbole powstań śląskich, kurator: dr Wojciech Moś (Dział Historii), sala kolumnowa, ul. W. Korfantego 34
28 czw
18.00
Drop – ofiara ludzkiej zachłanności (dermoplast dropia), prowadzi Roland Dobosz (Dział Przyrody), świetlica
12
6
wt
UWAGA!
Zainteresowanych zajęciami dla dzieci prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną pod nr. tel. 32/ 281-82-94, w. 127
Sm
terminarz kulturalny maj
4 śr
15.30
Główne nurty w malarstwie i zjawiska z pogranicza dyscyplin po II wojnie światowej. Architektura i rzeźba XX w., prowadzi Helena Jadwiszczok, świetlica*
5 czw
18.00
Fibule – ozdoby pradziejowych elegantek, prowadzi Dorota Podyma (Dział Archeologii), świetlica
6 pt
17.30
Wernisaż wystawy Jestem sobie mały miś... Bohaterowie dobranocek PRL-u, kurator Anna Grabińska-Szczęśniak (Dział Etnografii), ul. W. Korfantego 34
7 sob
11.30
Mozaika, prowadzi Anna Rak (Dział Edukacji), zajęcia dla dzieci świetlica, koszt 5 zł
8 nd
11.00
Koncert kameralny w ramach projektu Musiceum 2011, sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34, wstęp 10 zł
8 nd
12.00
W samo południe o kobietach... nie tylko z kobietami o...(czytaj s. 18), prowadzi Edyta Horwat, ul. W. Korfantego 34
12 czw 18.00
Sztuka i ceremoniał. Wilkom cechu bednarzy z 1721 r., prowadzi Iwona Mohl (Dział Sztuki), świetlica
14 sob 10.00
Spotkanie Śląskiego Towarzystwa Entomologicznego
14 sob
Musiceum
2011
18.00
*świetlica, gmach główny, wejście od ul. J. Piłsudskiego
7
terminarz kulturalny
17
wt
18.00 Czy możliwe będą wakacje na emeryturze? Zaproszenie do dyskusji, debata z politykami i ekspertami, świetlica
nie ca ka esią i
t po
Sm
19 czw
18.00 VIS – kultowa polska broń z okresu międzywojennego,
21 sob
11.30
Spotkanie z przyrodą – gady świata, prowadzi Andrzej Pająk, zajęcia dla dzieci, prezentacja żywych zwierząt, świetlica, wstęp 5 zł
22 nd
12.00
W samo południe o kobietach... nie tylko z kobietami o... (czytaj s. 18), prowadzi Renata Skoczek, ul. W. Korfantego 34
26 czw
18.00 Co kryły średniowieczne studnie na placu Kościuszki w Bytomiu?,
27 pt
9.30 10.30
Zajęcia muzyczne z cyklu To jest taki dom zaklęty, w którym grają instrumenty, prowadzi Aleksandra Batog (Akademos), sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34
28 sob
11.30
Zajęcia muzyczne z cyklu To jest taki dom zaklęty, w którym grają instrumenty, prowadzi Aleksandra Batog Akademos), sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34
29 nd
12.00 Koncert kameralny w ramach projektu Musiceum 2011,
prowadzi dr Wojciech Moś (Dział Historii), świetlica
prowadzi Marian Pawliński (Dział Archeologii), świetlica
sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34, wstęp 10 zł
UWAGA!
8
Musiceum
Zainteresowanych zajęciami dla dzieci prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną pod nr. tel. 32/ 281-82-94, w. 127
2011
terminarz kulturalny czerwiec
1 śr
10.00
Piknik Archeologiczny dla dzieci, ul. W. Korfantego 34, rezerwacja telefoniczna (godz. 10.00, 12.00, 14.00, 16.00)
1 śr
17.30
Bajki dla dorosłych, czyli Bytom na łamach „Życia Bytomskiego”, prowadzenie Maciej Droń (Dział Historii), ul. W. Korfantego 34
1 śr
17.30
Zabawy dla dzieci, m.in. tworzenie filmu animowanego, prowadzenie Anna Rak i Marek Ryś (Dział Edukacji), ul. W. Korfantego 34
2 czw
18.00
Historia placu Grunwaldzkiego w Bytomiu, prowadzi Izabella Kühnel (Dział Archeologii), świetlica*
3 pt
17.30
Wernisaż wystawy Ab initio. Narodziny muzeum oraz pokazu Mistrzowie grafiki europejskiej XVI-XIX w. z kolekcji gen. Józefa Zająca, ul. W. Korfantego 34
4 sob
11.30
Mozaika, prowadzi Anna Rak (Dział Edukacji), zajęcia dla dzieci, świetlica, koszt 5 zł
7
wt
18.00
Rozmowa o poezji. Czesław Miłosz na Śląsku, prowadzi prof. dr. hab. Marian Kisiel (Uniwersyt Śląski w Katowicach), świetlica
8
śr
18.00
8 śr
10.00
Wernisaż wystawy Italia - żyj kolorowo. Wystawa fotografii Artura Magdziarza, gmach główny Konferencja naukowa Powstania śląskie w pamięci historycznej. Uczestnicy, pomniki, rocznice, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, ul. W. Korfantego 34 (więcej informacji na www.muzeum.bytom.pl)
nie ca ka esią i
t po
Sm
*świetlica, gmach główny, wejście od ul. J. Piłsudskiego
9
terminarz kulturalny
9
czw
10.00
Drugi dzień konferencji naukowej Powstania śląskie w pamięci historycznej. Uczestnicy, pomniki, rocznice (Urząd Marszałkowski w Katowicach)
18.00
O Stachu z Warty słów kilka. Wokół zespołu rzeźb Stanisława Szukalskiego, prowadzi Marek Meschnik (Dział Sztuki), świetlica
10 pt
9.30 10.30
Zajęcia muzyczne z cyklu To jest taki dom zaklęty, w którym grają instrumenty, prowadzi Aleksandra Batog (Akademos), sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34
11 sob
11.30
Zajęcia muzyczne z cyklu To jest taki dom zaklęty, w którym grają instrumenty, prowadzi Aleksandra Batog (Akademos), sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34
9 czw
11 sob
Industriada (więcej inforacji wkrótce na www.muzeum.bytom.pl)
16 czw
18.00 Intymne skarby – bielizna ludowa w zbiorach etnograficznych,
18 sob
11.30 Spotkanie z przyrodą – motyle i chrabąszcze Polski i świata, prowadzi Andrzej
26 nd
12.00 Koncert kameralny w ramach projektu Musiceum 2011,
30 czw
18.00 Gdzie raki zimują? – preparat raka błotnego Pontoastacus
prowadzi Anna Grabińska-Szczęśniak (Dział Etnografii), świetlica Pająk, zajęcia dla dzieci, prezentacja żywych zwierząt, świetlica, wstęp 5 zł sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34, wstęp 10 zł
leptodactylus, prowadzi Roland Dobosz (Dział Przyrody), świetlica
UWAGA!
10
Musiceum
Zainteresowanych zajęciami dla dzieci prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną pod nr. tel. 32/ 281-82-94, w. 127
2011
wystawy czasowe
Dawne i współczesne
symbole powstań śląskich
3
maja 2011 roku przypada 90. rocznica wybuchu III powstania śląskiego. Z tej okazji Muzeum Górnośląskie w Bytomiu przygotowało specjalną wystawę Dawne i współczesne symbole powstań śląskich. W ramach ekspozycji zaprezentowana zostanie bogata kolekcja eksponatów w różnoraki sposób świadczących o roli powstań śląskich w zbiorowej pamięci. Najciekawszą częścią wystawy będzie kolekcja polskich odznaczeń i odznak, nadawanych za udział w powstaniach: państwowych oraz nieoficjalnych (często z dokumentami nadań) - kombatanckich, organizacyjnych, patriotycznych. Będzie można również zobaczyć mundury kombatanckie i broń powstańczą. Wystawa jest też okazją do zaprezentowania ciekawej kolekcji sztandarów powstańczych, znajdujących się w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Szczególnie ciekawy jest zbiór odznaczeń alianckich, nadawanych za służbę na Górnym Śląsku w latach 1920–1922. Ponadto, po raz pierwszy na tego typu wystawie, zaprezentowane zostaną eksponaty związane z siłami niemieckimi, walczącymi w powstaniach.
Wernisaż wystawy: 27 kwietnia 2011, godz. 17.00 Czas trwania wystawy: 27.04 – 30.06.2011 Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, ul. W. Korfantego 34 Kurator: dr Wojciech Moś
11
wystawy czasowe
JESTEM SOBIE MAŁY MIŚ... Wystawie towarzyszyć będą wieczorne Bohaterowie dobranocek PRL-u
N
a początku maja otwarta zostanie wystawa JESTEM SOBIE MAŁY MIŚ. Bohaterowie dobranocek PRL-u. Na wystawie będzie można zobaczyć postacie z dobranocek Polski Ludowej, takie jak Miś Uszatek, Bolek i Lolek, Jacek i Agatka, Koziołek Matołek, Coralgol, Plastuś z „Plastusiowego pamiętnika”, Kot Filemon, Pszczółka Maja, Wilk i Zając, Piaskowy Dziadek czy Krecik. Celem ekspozycji jest również przybliżenie sposobów tworzenia i wyświetlania bajek. Te wieczorne dziesięć minut, na które czekało się cały dzień, zostanie zilustrowane oryginalnymi lalkami, slajdami, plakatami, kartkami pocztowymi oraz różnymi ciekawymi przedmiotami codziennego użytku (np. mydło Jacek i Agatka). Kilka z pasjonujących przygód bohaterów dobranocek będzie można zobaczyć na oryginalnych foliach - kadrach. Eksponaty wypożyczone zostaną w głownej mierze z Muzeum Dobranocek ze zbiorów Wojciecha Jamy, Studia Filmów Rysunkowych, Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach, Studia Se-ma-for Produkcja Filmowa w Łodzi, a także od kolekcjonerów i osób prywatnych.
12
spotkania dla dorosłych i dzieci. Szczegóły spotkań zostaną zamieszczone na stronie muzealnej www.muzeum.bytom.pl
Wernisaż wystawy: 6 maja 2011, godz. 17.30 Czas trwania wystawy: 06.05 – 13.07.2011 Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, ul. W. Korfantego 34 Kurator: Anna Grabińska-Szczęśniak
wystawy czasowe
Ab initio. Narodziny muzeum W
ystawa Ab initio. Narodziny muzeum przeniesie nas w czasy tworzenia się naszej placówki. Muzeum zostało powołane przez Bytomskie Towarzystwo Muzealno-Historyczne w roku 1910 i nosiło wówczas nazwę Museum in Buethen O.S. Jego celem, jak możemy przeczytać w statucie Towarzystwa Muzealno-Historycznego, było gromadzenie rzeczy dawnych, zabytków przyrody, przedmiotów, dzieł sztuki i przemysłu, dokumentów i książek związanych z Górnym Śląskiem, a szczególnie z miastem Bytom oraz przechowywanie ich i udostępnianie. Po raz pierwszy swe zbiory muzeum pokazało w 1911 r. Aby uczcić setną rocznicę tego wydarzenia, sięgnęliśmy do czeluści naszych magazynów i wydobyliśmy rzeczy niezwykłe. Niektóre z nich zostaną pokazane po raz pierwszy. Zaprezentujemy zabytki: archeologiczne, przyrodnicze, etnograficzne, sztuki i historyczne, pozyskane u zarania dziejów naszej placówki. Te pierwsze eksponaty pochodziły z darów lub zostały zakupione od prywatnych kolekcjonerów, m.in. Hansa Bimlera, Simona Machy i Eberharda Dreschera. Wystawa będzie uzupełnieniem książki Muzeum Górnośląskie w Bytomiu. 100 lat dziejów. Wernisaż wystawy: 3 czerwca 2011, godz. 17.30 Czas trwania wystawy: 3.06 – 15.10.2011 Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, ul. W. Korfantego 34 Fragment ekspozycji zaaranżowanej w stylu biedermeiera, lata 30. XX w.
13
wystawy czasowe
Mistrzowie grafiki europejskiej XVI-XIX wieku z kolekcji generała Józefa Zająca
I
stotnym wydarzeniem w historii Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu było przyjęcie w roku 1958 w darze od gen. dyw. dra Józefa Zająca jego kolekcji, na którą złożyły się głównie dzieła grafiki i malarstwa europejskiego od XVI do XX wieku. Na zgromadzony przez gen. J. Zająca zbiór graficzny składają się ryciny reprezentujące szkołę włoską, niemiecką, niderlandzką, holenderską, francuską i angielską. Nie brak wśród nich rycin szczególnie rzadkich i poszukiwanych, w tym prac w dobrze zachowanych odbitkach (i stanie). Wystawa Mistrzowie grafiki europejskiej XVI–XIX wieku zgromadzi najcenniejsze ryciny zbioru, autorstwa wielu wybitnych artystów działających w tym okresie, takich jak Albrecht Dürer, Jaques Callot, Jacob Ruisdael, Francesco Bartolozzi, czy Charles François Daubigny.
14
Wernisaż wystawy: 3 czerwca 2011, godz. 17.30 Czas trwania wystawy: 3.06 – 15.10.2011 Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, ul. W. Korfantego 34 Komisarze: Marek Meschnik, Iwona Mohl
Albrecht Dürer, Pojmanie Chrystusa, 1510, z cyklu Wielka Pasja, drzeworyt
wystawy czasowe
Italia - Żyj Kolorowo Wystawa fotografii Artura Magdziarza
U
progu gorącej i słonecznej pory roku, jaką jest lato, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu zaprasza na wystawę pełną kolorów, słońca i śródziemnomorskich klimatów. To fotograficzna podróż do Toskanii oraz małego miasteczka Burano k. Wenecji. Wystawa Italia - Żyj Kolorowo, której autorem jest Artur Magdziarz, składa się z pięćdziesięciu zdjęć przedstawiających włoskie krajobrazy jako ciekawy architektonicznie region Europy. Warto zwrócić uwagę na jej intensywność – ekspozycję charakteryzują mocne, kontrastowe i radosne kolory. Lato to czas podróży, urlopów i wakacji – bez względu na indywidualne plany rekreacyjne warto odwiedzić Muzeum, gdzie bez wielkich przygotowań i pakowania można poznać ciekawe i nowe miejsca. Wystawa wpisuje się również w szerszy kontekst rozpoczynającej się polskiej prezydencji w Unii Europejskiej. Wernisaż wystawy: 8 czerwca 2011, godz. 18.00 Czas trwania wystawy: 8.06 – 10.07.2011 Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, gmach główny Komisarz: Marcin Ogrocki Fot. Artur Magdziarz
15
wystawy czasowe
W
ystawa została otwarta w marcu 2011 roku i cały czas wzbudza szerokie zainteresowanie. Można na niej znaleźć informacje o kobietach dawnych i współczesnych. Pamiątki, fotografie i biogramy kobiet pokazują ich skomplikowane losy oraz rolę, która zmieniała się na przestrzeni wieków. Prababki i diakonisy, elegantki i działaczki, żony i bohaterki – kobiety od zawsze funkcjonują w skomplikowanej tkance miasta. Czasami są widoczne, na pierwszym planie, a czasami skromnie pracują w cieniu mężczyzn. Zawsze jednak dokładają swoją cegiełkę i współtworzą historię. Wystawie towarzyszy również szereg spotkań „W samo południe… o kobietach przy kawie nie tylko z kobietami o…”, które w niestandardowy sposób traktują szeroko rozumianą tematykę kobiecą. Czas trwania wystawy: 8.03 – 31.07.2011 Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, ul. W. Korfantego 34 Komisarze: Edyta Horwat, Izabella Wójcik-Kühnel
16
wystawy czasowe
Galeria Sztuki Współczesnej
Pokaz 4
W
ystawa zmienna – Galeria Sztuki Współczesnej. Pokaz 4 - jest tylko niewielkim wycinkiem całej kolekcji. To wybór prac szeroko rozumianego nurtu sztuki feministycznej, akcentowanie sztuki rozumianej jako autoportret artysty oraz zagadnienia związane z problematyką tożsamości i odnoszące się do historii sztuki. Pokaz 4 oznacza, że jest to już czwarta odsłona najciekawszych i najwybitniejszych prac z kolekcji. Kolekcja współczesnej sztuki polskiej Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu to jedna z największych i najważniejszych kolekcji publicznych. Powstawała na przestrzeni lat i stale jest rozbudowywana. Dokumentują ją dwa obszerne katalogi, które można nabyć w sklepie muzealnym oraz w Dziale Wydawniczym. Czas trwania wystawy: kontynuacja wystawy z 2010 roku Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, gmach główny Kurator: Marek Meschnik
17
dzieje się
Imprezy towarzyszące wystawom Cztery spotkania towarzyszące wystawie Kobieta w dziejach i współczesności Bytomia:
3 kwietnia, godz. 12.00 – „Piękna kobieta podoba się oczom, dobra kobieta sercu; pierwsza jest klejnotem, druga skarbem” (Bonaparte) czyli ideał kobiecego piękna od starożytności do czasów współczesnych, prowadzi Iwona Mohl 17 kwietnia, godz. 12.00 – Kobieta zmienną jest. Bytomianki w pejzażu miejskim – w fotografii, architekturze i na pocztówkach, prowadzi Czesław Czerwiński 8 maja, godz. 12.00 – Kobieta i „rewolucje obyczajowe”- nie tylko o historii pocałunku, prowadzi Edyta Horwat 22 maja, godz. 12.00 – Kobieta w reklamie. Reklama kobiety?, prowadzi Renata Skoczek
Spotkaniom towarzyszy I
Spotkanie towarzyszące wystawie JESTEM SOBIE MAŁY MIŚ… Bohaterowie dobranocek PRL-u 1 czerwca (środa), godz. 17.30 Bajki dla dorosłych: Bytom na łamach „Życia Bytomskiego”, prowadzenie Maciej Droń. W tym czasie odbędą się również zabawy dla dzieci, m.in. tworzenie filmu animowanego, prowadzenie Anna Rak i Marek Ryś, ul. W. Korfantego 34.
18
Prosimy o wcześniejszą rezerwację telefoniczną pod nr. tel. 32/ 281-82-94, w. 127
dzieje się
P
Prowadzą: pracownicy merytoryczni wszystkich działów Muzeum Górnośląskiego Termin: czwartek, godz. 18.00 Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, świetlica
ierwsza edycja cyklu Skarby Muzeum Górnośląskiego trwała od grudnia 2010 roku do marca roku 2011. Poszczególne spotkania cieszyły się zainteresowaniem i wzbudzały sporo emocji. Najcenniejsze eksponaty muzealne przez chwilę znajdowały się w zasięgu ręki słuchaczy. Propozycje na drugą edycję cyklu obejmują między innymi wprowadzenie w arkana historii i architektury gmachu głównego Muzeum Górnośląskiego (7 kwietnia), opowieści o ludowych tradycjach wiosennych na Górnym Śląsku (14 kwietnia) oraz tragiczne dzieje dropia, który stał się ofiarą ludzkiej zachłanności (28 kwietnia). Termin pozostaje nie zmieniony – za każdym razem jest to czwartek, przesunięta zostaje tylko godzina – tym razem będzie to 18.00. Misją każdego muzeum jest upowszechnianie swoich zbiorów. Druga edycja Skarbów Muzeum Górnośląskiego jest kontynuacją spotkań z najciekawszymi, najbardziej cennymi i czasami nie pokazywanymi dotychczas zabytkami. Muzeum Górnośląskie ma w swoich zbiorach około 1,5 miliona eksponatów. Każdy z działów posiada perełki, którymi warto się pochwalić. Uczestnicy czwartkowych spotkań poznają historie poszczególnych eksponatów oraz ich wartość.
19
dzieje się
W
kwietniu w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu rozpocznie się nowy cykl: Spotkanie miesiąca. Zaproszeni goście, wybitni specjaliści w swoich dziedzinach, odpowiedzą na pytania dotyczące aktualnych, a często budzących kontrowersje tematów z pierwszych stron gazet i portali internetowych. Na pierwszym spotkaniu, we wtorek 12 kwietnia - o godzinie 18.00, dowiemy się wszystkiego na temat trzęsień ziemi. O zjawisku opowie sam dyrektor Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika w Chorzowie, Lech Motyka. W maju przewidywana jest debata posłów i senatorów naszego regionu na temat emerytur. Natomiast w czerwcu mowa będzie o Czesławie Miłoszu i jego pobycie na Śląsku. Temat ten przybliży prof. Marian Kisiel z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
20
nie ąca a tk iesi o p
Sm
Spotkania miesiąca to propozycja przewidziana dla ludzi aktywnych, którzy lubią trzymać rękę na pulsie. W gonitwie między pracą, domem i obowiązkami, Muzeum Górnośląskie proponuje chwilę na rozmowy w doborowym towarzystwie o sprawach aktualnych. Termin: 12 kwietnia, 17 maja, 7 czerwca (wtorek) godzina: 18.00 Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, świetlica
dzieje się
w Muzeum
S
obotnie zajęcia przygotowane przez Dział Edukacji to szereg propozycji dla najmłodszych miłośników muzeum. Zajęcia w ramach Pracowni Aktywności Twórczej to tworzenie własnego dzieła sztuki - mozaiki. Zajęcia muzyczne z cyklu To jest taki dom zaklęty w którym grają instrumenty oferują muzykę kameralną połączoną z warsztatami dla dzieci. Spotkania z przyrodą to możliwość poznania wielonożnych przyjaciół pana Andrzeja Pająka, który zaprasza nas do ich polubienia, dotknięcia i przełamania własnych lęków.
W przypadku wszystkich zajęć sobotnich konieczna jest wcześniejsza rezerwacja pod numerem tel.: 32 281 82 94, w. 127
Termin: soboty, godz. 11.30
Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, świetlica
21
dzieje się
Re: wizje Program rozwoju swiadomosci kultury audiowizualnej w czasach nowych mediow
O
d 11 marca 2011 w naszym Muzeum trwa projekt edukacyjny skierowany do młodzieży. To cykl nowatorskich warsztatów organizowanych w ramach programu Akademia Orange. Młodzież uczy się tu analizy i interpretacji fotografii, filmu i nowych mediów. Celem jest wykształcenie w uczestnikach umiejętności krytycznego odczytywania komunikatów perswazyjnych, takich jak reklamy telewizyjne, billboardy i kampanie marketingu wirusowego. Poszczególne zajęcia przybliżają tematykę kompozycji w fotografii, historii fotografii, analizy i interpretacji filmu, poetyki reklamy, a także uczą współtworzenia kultury oraz uczestnictwa w niej poprzez nowe media. Uczestnicy projektu stają się tu twórcami kultury, a nie jej biernymi odbiorcami. Dopełnieniem jest stworzenie przez uczniów wirusowej akcji promocyjnej Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Połączenie teorii i praktyki ma zachęcić do odpowiedzialnego i twórczego działania w obszarze nowych mediów i kultury audiowizualnej. Warto zauważyć, że projekt rozwoju świadomości kultury audiowizualnej w czasach nowych mediów jest interdyscyplinarny, na co zwróciła uwagę Akademia Orange. Oprócz Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu współorganizatorami są tutaj Związek Polskich Artystów Fotografików Okręg Śląski, Instytut Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego oraz Stowarzyszenie „Szatnia”. Takie grono podmiotów zaangażowanych jest gwarancją najwyższego poziomu proponowanych warsztatów. Prowadzą: Adam Pisarek (Stowarzyszenie „Szatnia”), Tomasz Kiełkowski (fotografik) Koordynacja z ramienia MGB: Anna Rak, Marek Ryś Termin: 11.03 – 20.05.2011 Miejsce: świetlica muzealna
www.rewizje.org
22
dzieje się
N
oc Muzeów to ogólnoeuropejska inicjatywa, która z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością. W Polsce przyjęło się, że wszystkie chętne Muzea otwierane są w nocy w tym samym dniu. W tym roku będzie to 14 maja. Muzeum Górnośląskie, poza zwiedzaniem wystaw z przewodnikami, proponuje szereg dodatkowych atrakcji. Wszystko rozpocznie się o godzinie 18.00, a na 19.00 małych i dużych gości muzeum zapraszamy na pokaz wieczorynki rodem z PRL-u w ramach wystawy o dobranockach. Kolejnym punktem będzie prezentacja Cynowych skarbów, czyli wyrobów konwisarskich z kolekcji rzemiosła artystycznego Działu Sztuki, które
powstały w okresie od XVII do początku XIX wieku i nie są na co dzień eksponowane w Muzeum. Prezentowane zabytki zachwycają artyzmem form i zdobień. Dodatkową atrakcją będzie wykład przygotowany i poprowadzony przez Iwonę Mohl z Działu Sztuki. Ponadto Dział Archeologii zabierze nas w świat wierzeń i magii celtyckiej. Goście będą mogli się tu dowiedzieć kim byli i skąd przybyli Celtowie oraz co im zawdzięczmy. Opowiemy czym zajmowali się druidzi oraz przedstawimy wierzenia celtyckie. W zaimprowizowanej świątyni kapłanki celtyckie będą opowiadać o horoskopie i najważniejszych wróżbach stosowanych w tradycji celtyckiej. Odważni będą mogli wysłuchać wróżb. W gablotach zostaną też zaprezentowane zabytki celtyckie ze zbiorów Działu Archeologii MGB. Szczegółowy plan Nocy Muzeów pojawi się na www.muzeum.bytom.pl
23
dzieje się
D
zień Dziecka w Muzeum Górnośląskim odbędzie się pod hasłem Z archeologią za pan brat, czyli jak zostać detektywem historii. Przygotowany na tę okazję piknik archeologiczny przybliży najmłodszym pracę archeologa w terenie. Uczestnicy wezmą udział w zaimprowizowanych badaniach archeologicznych. W ogrodzie gmachu przy ul. W. Korfantego 34 wytyczony zostanie i odsłonięty wykop, w którym ukryte będą kopie zabytków archeologicznych. Uczestniczące w zajęciach dzieci, za pomocą wykrywacza metali oraz szpachelek i łopatek, będą „poszukiwały skarbów”. Przy okazji zapoznamy się z tajnikami
24
pracy archeologa oraz dowiemy, co dzieje się z zabytkiem od momentu odkrycia do czasu, ,gdy trafi on do muzeum. Przygotowany program pikniku archeologicznego rozgraniczony będzie na dwie grupy: dla dzieci młodszych i starszych. Te pierwsze ukierunkowane będą na zabawę. Dzieci będą poszukiwały nie tylko skarbów w wykopie, ale też przesiewały ziemię na sitach, rysowały zabytki, sklejały fragmenty ceramiki oraz lepiły z gliny naczynia. Zajęcia dla dzieci starszych obejmą dodatkowo prezentację dokumentacji wykonywanej podczas badań oraz informacje o problemach ochrony dziedzictwa archeologicznego i handlu zabytkami archeologicznymi. Termin: 1.06.2011
Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, ul. W. Korfantego 34
Prowadzi: Dział Archeologii
dzieje się
Musiceum
2011
Przygotowanie: Śląskie Towarzystwo Muzyczne Terminy: 9 kwietnia, 8 maja, 29 maja, 26 czerwca 2011 Miejsce: sala koncertowa, ul. W. Korfantego 34 Wstęp: 10 zł
K
oncerty kameralne organizowane we współpracy ze Śląskim Towarzystwem Muzycznym stały się już tradycją w Muzeum Górnośląskim. Są one rozpoznawalne i cieszą się dużym zainteresowaniem. W roku 2011 prezentujemy cykl MUSICEUM 2011, który dofinansowany jest przez Gminę Bytom. W drugim kwartale czekają nas cztery koncerty: jeden w sobotę, 9 kwietnia o godzinie 17.00, 8 maja (w niedzielę) o godzinie 11.00 oraz 29 maja i 26 czerwca (również w niedzielę) o godzinie 12.00.
25
wystawy stałe
J
edną z najbardziej lubianych i często odwiedzanych wystaw stałych Muzeum Górnośląskiego jest Galeria Malarstwa Polskiego. To ekspozycja złożona z wybranych obrazów z kolekcji malarstwa polskiego XIX i XX wieku. Prezentowane są one chronologicznie – od najwcześniejszych do najnowszych. Zwiedzając wystawę odbywamy swoistą podróż w czasie przez różne prądy, kierunki i tendencje w malarstwie na przestrzeni lat. Znajdziemy tu między innymi: portrety późnego klasycyzmu, przykłady nurtu romantycznego, malarstwo realistyczne drugiej połowy XIX wieku, symbolistyczne, wczesnoekspresjonistyczne, dwudziestolecia międzywojennego czy lat 40. I 50. XX wieku. To prawdziwa uczta dla ducha.
26
Józef Brandt, Zwiad kozacki, 1873
wystawy stałe
T
o wystawa etnograficzna prezentująca najistotniejsze dziedziny życia społeczności zamieszkałych na wsiach oraz osiedlach przemysłowych różnych subregionów Górnego Śląska. Przeplatają się tutaj wydarzenia rodzinne, zwyczaje doroczne oraz znaczące w kulturze ludu górnośląskiego zajęcia gospodarcze i zawodowe związane ze zmianami pór roku. Poszczególne części ekspozycji prezentują: Wesele na Górnym Śląsku; Wesele na Pogórzu Cieszyńskim; Dziecko; Zwyczaje wiosenne; Pierwsze prace wiosenne; Targi, jarmarki i odpusty; Polowe i domowe prace jesienne; Zaduszki; Stroje jesienno-zimowe; Andrzejki; Czas wolny od pracy; Górnictwo; Instrumenty muzyczne górniczych orkiestr dętych; Święta Barbara; Ludowa rzeźba w drewnie - postacie patronów; Mikołaje; Tkactwo i drukowanie tkanin; Hafty i koronki; Wigilia w Beskidzie Śląskim; Kolędnicy; Ostatni dzień roku; Ostatki.
27
wystawy stałe
L
asy to pierwsza część stałej wystawy przyrodniczej. Odwzorowano tu wybrane typy środowisk leśnych i zadbano, by wycinki przyrody umieszczone za szybą do złudzenia imitowały te autentyczne. Las liściasty – grąd, fazy rozkładu drewna, elementy piramidy pokarmowej na przykładzie wybranych gatunków zwierząt, diorama zimowa z dzikami to tylko niektóre elementy pierwszej części ekspozycji. Wody i mokradła to druga część wystawy. Przy pomocy dioram przedstawiono naturalne procesy zachodzące w środowiskach związanych z wodą; ich obserwacja w przyrodzie jest często bardzo trudna nawet dla specjalisty. Relacje drapieżca - ofiara, czy życie rodzinne zwierząt fascynują, jednak trwają zbyt krótko lub są ukryte przed okiem człowieka. Do minimum ograniczono tu opisy, a obraz i dźwięk są głównymi nośnikami informacji. Istotne jest, że wielu eksponatów można dotykać. Tę formę wybrano z myślą m.in. o osobach z upośledzeniem wzroku. Zwiedzanie umilają dobiegające z głośników trele ptaków leśnych, czy odgłosy burzy z piorunami. Ekspozycja oddziałuje na wzrok, słuch i dotyk widza.
28
wydawnictwa
Nie tylko dla kobiet… Obecność kobiet w przestrzeni publicznej zapewnia zachowanie równowagi, dzięki której społeczeństwo może nie tylko lepiej funkcjonować, ale i dynamicznie się rozwijać. Wspólne działanie w różnych dziedzinach życia jest więc po prostu niezbędne. Kobiety w dziejach i współczesności Bytomia to przede wszystkim nieprzeciętne osobowości, które warto przypomnieć i zaprezentować. Ich zaangażowanie, pasja, determinacja, z jaką działały lub działają dzisiaj, budzą niekłamany podziw i zasługują na szacunek. Poza tym portrety tych niezwykłych kobiet są po prostu interesujące, a często zawikłane i trudne historie ich życia wciągają jak najlepsza książka. Warto też mieć świadomość, że za znaczącymi postaciami mężczyzn stały zazwyczaj wyjątkowe kobiety, żony książąt, burmistrzów, naukowców, które stwarzały odpowiednie warunki do pracy swoich mężów. (…) Serdecznie polecam tę wyjątkową publikację. prof. n. dr hab. Andrzej Misiołek, Senator RP
Kobieta w dziejach i współczesności Bytomia
! Y M
A
C LE
PO
29
biblioteka
S
łownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wydawany w latach 1880-1902 w Warszawie, był na owe czasy osiągnięciem encyklopedycznym na skalę światową. Zresztą do dzisiaj jest kopalnią wiedzy o miastach, miasteczkach, wsiach, folwarkach, dobrach ziemskich, rzekach, jeziorach dziewiętnastowiecznej Polski w jej historycznych granicach sprzed rozbiorów. Tytuł był tylko kamuflażem ze względu na carską cenzurę. W czasach bez telefonów komórkowych, komputerów i Internetu, zdołano zgromadzić imponującą ilość danych historycznych, etnograficznych, statystycznych, demograficznych i pomieścić w 15 tomach Słownika. Zakres geograficzny słownika obejmuje też Śląsk pruski i austriacki. Na s. 518-519 tomu pierwszego dwie szpalty poświęcono Bytomiowi. Warto wymienić nazwiska twórców dzieła, widniejących na stronie tytułowej jako redaktorzy, Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego i przytoczyć słowa wstępu: „Oddając do druku dzieło […], łatwo przychodzi autorowi zaopatrzyć je wstępnym słowem i światlejszemu czytelnikowi przedstawić w streszczeniu znaczenie dzieła, jego względną wartość, ważniejsze zalety i usterki […] jeżeli kto oddaje do druku dzieło w całości gotowe, ten przynajmniej ma sposobność do sprawiedliwej oceny swojej pracy […]” Historia i czytelnicy ocenili dzieło trzech redaktorów i ich kilkuset, często bezimiennych współpracowników, bardzo wysoko. Czytelnia czynna: poniedziałek–piątek w godzinach: 9.00–15.00 tel. 32/282 82 94 wew. 117 prosimy o wcześniejsze umawianie terminów
30
w pigułce Muzeum Górnośląskie w Bytomiu pl. Jana III Sobieskiego 2 41-902 Bytom tel. +48 32 281 85 94; +48 32 281 34 01 sekretariat@muzeum.bytom.pl ul. Wojciecha Korfantego 34 41-902 Bytom tel. +48 32 281 97 33 www.muzeum.bytom.pl Zapraszamy również na facebook: www.facebook.com/MuzeumGornoslaskie Redakcja informatora: Magdalena Michulec m.michulec@muzeum.bytom.pl Edyta Cieślik wydawniczy@muzeum.bytom.pl korekta: Barbara Drobny Nakład: 1000 ISSN 2082-0968 Fotografie: Tomasz Szemalikowski
31
www.muzeum.bytom.pl POZNAŃ TARNOWSKIE GÓRY
Gmach główny
Gmach przy ul. Korfantego 34
WROCŁAW ZABRZE GLIWICE
Muzeum Górnośląskie jest instytucją kultury Samorządu Województwa Ślaskiego
KRAKÓW KATOWICE CHORZÓW
Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich
Śląskie Towarzystwo Entomologiczne
Górnośląskie Koło Ornitologiczne Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
32