E-biken bij gezondheidsproblemen

Een e-bike is altijd fijn om de heuvels van Ierland te verkennen, en dat is des te meer zo bij gezondheidsproblemen. Zelf heb ik fibromyalgie, een aandoening met chronische pijn. Met elektrische ondersteuning ga ik minder snel over mijn grens heen. Dat vind ik vooral fijn bij nattig weer en tegenwind, als ik last van stijve spieren krijg. Zorg ervoor dat de e-bike goed staat ingesteld. Bij veel mensen staat het stuur te hoog, waardoor er te veel spierspanning in de schouders en de nek ontstaat. Overweeg een bikefitting Dan wordt vaak ook gekeken naar de lengte van het frame, de stand van het zadel en de crank. Ik heb sinds zo’n bikefitting veel minder snel last van mijn nek. In Ierland een fiets huren? Vraag om de juiste framemaat en neem de tijd voor aanpassingen. Een eigen zadel meenemen, is wel zo fijn.

Er wil al wel eens een bordje ontbreken, maar grosso modo volg je de Ierse kust, langs kliffen, baaien met zandstranden, kale kalksteenplateaus en gifgroene weilanden. Tussendoor volgen de idyllische dorpen elkaar op, maar je hebt ook bruisende steden als Cork en Galway. Het ene moment is het landschap dromerig, dan ruw en ruig. De hellingen kunnen venijnig steil zijn, maar

Praktisch

Vanuit Brussel zijn er rechtstreekse vluchten naar Dublin. Ook in het westen van Ierland liggen luchthavens (één keer overstappen). Accu’s van e-bikes mogen niet mee in het vliegtuig. Voor de fiets is in de meeste Ierse treinen (met reservering) en langeafstandsbussen plek voorzien. Met de auto naar Ierland? Kan via Frankrijk (veerboot Cherbourg-Dublin) of Engeland (veerboot Calais-Dover of Zeebrugge-Hull; Eurotunnel Calais-Folkestone en veerboot Pembroke-Rosslare of Holyhead-Dublin).

met de e-bike is dat geen probleem. Even de ondersteuning wat hoger zetten, en je schiet omhoog, zonder er al te veel moeite voor te hoeven doen.

De accu opladen kan onderweg in een van de vele kroegen. Ieder dorp heeft zijn eigen pub, waar ‘s avonds de muziekinstrumenten tevoorschijn komen. Neem McCarthy’s Bar in Dingle, een vissersplaatsje in het zuidwesten van Ierland: daar zitten de violisten hutjemutje bij elkaar. De toeschouwers tikken mee op het snelle ritme. In graafschap Kerry zijn polka’s en slides populair, deuntjes waar goed op valt de dansen. De stijl is per regio verschillend.

Maanlandschap En Muurtjes

Grijze steenmassa’s, dan weer gifgroen gras: de contrasten maken het Ierse landschap zo aantrekkelijk. Op de fiets verandert de omgeving net zo snel als het weer. De kalkstenen kliffen van Moher in graafschap Clare strekken zich over een lengte van acht kilometer uit langs de Atlantische Oceaan. Hoe vaak je er ook komt, ze blijven overweldigend, vooral bij onstuimig weer, als nevelwolken voor een geheimzinnige sfeer zorgen. The Burren, net ten zuiden van Galway, doen aan een maanlandschap denken: een en al rots. Niet veel later slingert de weg alweer door speelse weilanden met muurtjes, aangelegd door boeren, die de stenen van het land opraapten en ze opstapelden. Met zeewier en mest lukte het uiteindelijk toch om hier iets te laten groeien; gras voor de schapen, geliefd om hun wol en – laten we eerlijk zijn – vlees. Biologischer kan haast niet. Kilometerslang is het asfalt leeg, tot ineens drie zwartkoppige schapen opduiken, niet van plan in beweging te komen.

Elke keer doet het me grinniken. De koppige schapen, die zo nodig moeten bewijzen dat de weg van hen is en niet van een paar toeristen op een fiets. Heel soms kan het overigens druk zijn op de kustroute: dicht bij de steden, waar de straten te smal zijn voor het vele verkeer. Ook dan biedt een e-bike voordelen. Even versnellen en je bent zo weg van de ellende. Op kruispunten is het minder vermoeiend om na het stoppen weer van start te kunnen gaan.

Go With The Flow

Een landschap vormt de mens. De Ieren zijn losjes, relaxt, soms een tikje onstuimig, zoals de watervallen en beekjes die op veel plekken stromen. Hun motto: go with the flow –ga mee met de stroming. Stop ik ergens voor een kopje koffie, dan zorgt het zangerige Engels meteen voor een glimlach. “How are you?” – “Grand.” – “It’s a lovely day, isn’t it?”

Ik kom graag in Ierland om een tandje terug te schakelen. Hier is er maar één dirigent: het weer. Rijd je vanaf de Great Western Greenway nog een extra rondje over Achill

Island (weer een kwestie van fietsbordjes volgen), dan rijd je letterlijk door een filmdecor: The Banshees of Inisherin, dat begin dit jaar drie Golden Globes in de wacht sleepte, is hier opgenomen.

Langs een onstuimige kustlijn, waar de golven wild tegen het kalksteen slaan, fietsen we naar Keem Beach, in het westelijke puntje. Wit zand, een turquoise zee, omringd door groene bergen: het zou zomaar een tropisch eiland kunnen zijn, maar het water is ijskoud. Naast het strand staat een eenzaam huisje, dat in de film de woning was van personage Colm Doherty.

FIETSSLOT

“Wat is het ineens druk,” klinkt Fergal ietwat bedroefd. Zijn favoriete plekje in Ierland is te bekend geworden. Een paar uur later, als de zee iets wordt opgelicht door de maan, hebben we het strand voor onszelf. Fiets je na Achill Island verder langs de westkust van Ierland naar het noorden, dan kom je langs Ben Bulben, een tafelberg, veelvuldig beschreven door de dichter William Butler Yeats. Kunstenaars vinden in Ierland inspiratie te over.

In het uiterste noorden ligt graafschap Donegal, met Slieve League, de hoogste kliffen van Europa. Ook daar is het fijn dat je motor je een zetje in de rug geeft. En dat kettingslot? Toch maar gebruiken, zou ik zeggen, ondanks de geruststelling van die fietsverhuurder. Toen ik in Ierland woonde, werd mijn fiets eens gestolen bij de kroeg, door een dronken vriend nota bene. “It’ll be grand,” zei Fergal, en ja hoor: de vriend betaalde later netjes de aanschafprijs.

Voor meer verhalen check het YouTubekanaal @fietsvlogger van Jessica de Korte.

Met de introductie van de nieuwe Upstreet en Gotour breit Flyer een aantrekkelijk vervolg aan zijn succesverhaal. De combinatie van passie, functionaliteit en innovatie maakt van het Zwitserse merk een gesmaakte premiumspeler in de e-bikemarkt.

Mensen verplaatsen zich steeds liever op een milieuvriendelijke manier die bijdraagt aan hun welzijn en gezondheid. Flyer wil de mobiliteit van morgen helpen vormgeven. Vandaar de sterke focus op de ontwikkeling van een moderne fiets die het alledaagse gebruiksgemak centraal stelt. E-bikes van Flyer zijn meer dan een perfect alternatief voor je auto.

GEÏNTEGREERDE ACCU

Een tot in de kleinste details doordacht frametype en een lange levensduur voor alle componenten: dat zijn net zo’n belangrijke factoren bij de ontwikkeling als het hoogwaardige, moderne design. Het doel is puur rijplezier en maximale vrijheid op twee wielen. Highlights van de nieuwe modellen zijn absoluut het nieuwe framedesign, de geïntegreerde accu, de speciaal door Flyer ontwikkelde stuurpen, waarbij de kabels

Geselecteerde dealers

Pioniersgeest, Zwitserse precisie en het streven naar topkwaliteit vormen de basis waarop Flyer begin jaren negentig is opgericht. Vandaag leveren driehonderd medewerkers in Huttwil, hartje Zwitserland, dagelijks tot vierhonderd hoogwaardige e-bikes af. Sinds de oprichting is Flyer een premiummerk, waarvan de modellen uitsluitend te koop zijn via geselecteerde dealers. gekozen op basis van hun competentie en uitstekende service.

verdwijnen in het frame, en het eigen verlichtingsontwerp.

FLYER UPSTREET

Met zijn uitgebreide configuratiemogelijkheden en doordachte details voor het dagelijkse stadsverkeer gooit de nieuwe telg in het Upstreet-gamma hoge ogen. De Upstreet is de perfecte metgezel, dag en nacht.

Wendbaar, slim en klaar voor elke uitdaging: dat is zijn blauwdruk. Het slimme aandrijfsysteem beschikt over gps-navigatie via mobiele telefoon en de mogelijkheid om vier ondersteuningsniveaus volgens je wensen en verwachtingen in te stellen.

De krachtige motor met royale accu en optionele range extender maakt nieuwe records qua actieradius mogelijk. De Upstreet is verkrijgbaar in drie verschillende frametypen en drie kleurvarianten.

FLYER GOTOUR

De nieuwe Gotour is de perfecte e-bike voor alle avonturiers. Eersteklas prestaties van motor en accu zijn gekoppeld aan een comfortabele zitpositie. Bovendien is de nieuwe Gotour zeer overtuigend door de nieuwste technologie en een fris design. Samen met het comfortabele zadel zorgt de rechte zitpositie voor een bijzonder aangenaam rijgevoel. Zo kun je talloze uren op de fiets doorbrengen.

Bij de uitrusting krijg je op termijn de keuze tussen Enviolo-naafversnellingen met Gates Carbon Drive of Shimanoderailleurs; het eerste jaar zullen evenwel enkel naafversnellingen beschikbaar zijn. Om een maximale veiligheid te garanderen, is de Gotour verkrijgbaar met het nieuwste ABS-remsysteem. Zeer praktisch zijn bovendien de bagagedragers met zijtasbevestiging, de spatborden en de krachtige en elegant ingebouwde verlichting.

MAAKT TECHNOLOGIE E-BIKEN VEILIGER?

Dat de elektrische fiets almaar aan populariteit wint, is heuglijk nieuws, maar met de groeiende populariteit steekt het probleem van de verkeersveiligheid hardnekkig de kop op. Met het toenemende aantal gebruikers en het hogere aantal afgelegde kilometers stijgt bijna logischerwijs ook het risico op ongevallen met elektrische fietsen. Het wordt drukker op de fietspaden en de fietssnelwegen, de infrastructuur is er niet op voorzien of is simpelweg niet aangepast aan dat toegenomen, vaak snelle verkeer.

Om de veiligheid te vergroten zijn slimme innovaties onmisbaar. Gelukkig zijn de fabrikanten van e-bikes zich daar ook van bewust en zoeken ze op allerlei manieren naar oplossingen om de e-bike veiliger te maken. Niet zelden spelen ze daarvoor leentjebuur bij de auto-industrie. We zetten een aantal technologische oplossingen op een rijtje.

Antiblokkeersysteem

Het letterwoord ABS staat voor ‘antiblokkeersysteem’. Op auto’s is het al langer gemeengoed. ABS voorkomt dat de wielen blokkeren wanneer je krachtig remt. Een sensor detecteert of een wiel geblokkeerd dreigt te raken; zo ja, valt de remkracht op dat wiel kortstondig weg, en vervolgens wordt de volledige remkracht weer hersteld. Wie al wat langer met de auto rijdt, is ongetwijfeld vertrouwd met het begrip ‘pompend remmen’: dat is wat ABS elektronisch voor jou doet. Nog geen klein beetje handig!

Niet enkel zorgt ABS er immers voor dat de auto beter bestuurbaar blijft (wielen die bollen, sturen nu eenmaal beter), het zorgt ook voor een kortere remafstand. ABS bestaat nu ook voor e-bikes. Het onderzoeksbureau van Bosch bevestigt het potentieel: “Indien alle elektrische fietsen met ABS waren uitgerust en de fietsers dienovereenkomstig zouden reageren, zou tot 29% van de ongevallen met e-bikes voorkomen kunnen worden.”

Veel fietsers remmen uit voorzichtigheid of angst alleen met de achterrem of niet krachtig genoeg. Met Bosch eBike ABS hoef je je geen zorgen meer te maken om een blokkerend en slippend voorwiel. Sensoren meten de wielsnelheid en regelen de remdruk. Als het voorwiel door te hard remmen dreigt te blokkeren, regelt Bosch eBike ABS de remdruk en verbetert het de rijstabiliteit en het stuurvermogen van de e-bike. Verder voorkomt een intelligente regeling dat je achterwiel ongewild omhoog komt. Harder, efficiënter en dus veiliger remmen zijn een enorme bonus op het vlak van ongevalpreventie, zoveel is duidelijk.

ALL WHEEL DRIVE

Na ABS blijven we nog even bij de acroniemen. AWD staat namelijk voor All Wheel Drive – zeg maar 4x4 – wat je ongetwijfeld eveneens bekend in de oren klinkt uit de auto-industrie. All Wheel Drive op auto’s wordt geassocieerd met controle, tractie, grip en wegligging. Op zich kun je stellen dat elke e-bike met een voorwielmotor in feite ook een AWD e-bike is; de fietser drijft het achterwiel aan, de motor het voorwiel.

Waar het echter aan ontbreekt, is controle over de uitgeoefende kracht op beide wielen. Komt er te veel kracht (te hoog koppel) op het voorwiel, dan verliest dat voorwiel zijn sturende functie. Het Belgische Ellio is de eerste fabrikant die een e-bike met een volwaardige en goed bestudeerde tweewiel- aandrijving voorstelt. Bij Ellio wordt ook het achterwiel elektrisch aangedreven, waardoor je als fietser de volledige controle behoudt over beide wielen.

De software houdt voor- en achterwiel in de gaten en stuurt indien nodig bij. Wanneer het voorwiel grip dreigt te verliezen, dan zal de voorwielmotor meteen minder vermogen leveren. Bij lage snelheden, wanneer sturen moeilijker gaat, krijgt de voorwielmotor meer vermogen om zo gemakkelijker uit de bocht te sturen en stabieler te blijven. Als extra kunnen beide motoren ook als rem functioneren, waardoor een Ellio e-bike als het ware van een elektrisch remsysteem voorzien is. Ellio optimaliseert dus de wegligging door continu, honderden keren per seconde, het aandrijfkoppel op beide wielen bij te sturen.

Een veilige helm

Fietshelmen worden lichter, sterker en modieuzer. Onderhand is er eigenlijk geen enkele reden meer om geen fietshelm te dragen, maar toch is er nog steeds een groot aantal mensen dat geen helm wil dragen. Het Zweedse Hövding pakt het daarom helemaal anders aan. Zij ontwikkelden als alternatief voor de helm een fietsairbag die je als halsband om de nek draagt. Als een ongeval gedetecteerd wordt, wordt de fietsairbag in 0,1 seconde rond hoofd en nek opgeblazen. De Hövding werkt op basis van een algoritme dat je bewegingen tweehonderd keer per seconde uitleest en analyseert. Zit daar plots een onverwachte beweging tussen, dan wordt de Hövding opgeblazen. Je kunt hem ook aan je smartphone koppelen, zodat de app geselecteerde contacten automatisch op de hoogte stelt. Zelfs met een opgeblazen airbag kun je nog steeds netjes blijven fietsen, en je kapsel komt er niet van in de war, tenminste toch zolang je geen ongeval hebt...

Jorrit Heidbuchel, medeoprichter van Ellio, verwoordt het zo: “Omdat we met onze e-bikes de ambitie hebben een volwaardige vervanger te bieden voor de auto, vinden we het niet meer dan logisch dat we naar autotechnologie kijken om onze e-bikes beter te maken. Dat doen we niet enkel met onze AWD-systeem, maar ook met een automatische transmissie.”

ELEKTRISCH SCHAKELEN

Het Duitse Pinion, opgestart door twee medewerkers van Porsche, verwierf de afgelopen jaren bekendheid door een extreem betrouwbare en onderhoudsarme versnellingsbak voor de fiets, ingebouwd aan de trapas. Op de Stromer ST7 pakt Pinion nu vervolgens uit met een versnellingsbak die elektrisch schakelt.

Kobe Broos van Stromer licht toe: “De ST7 is ons paradepaardje. Het was niet onze bedoeling om een hebbeding te ontwerpen, maar wel om alle beschikbare technologie, zoals Pinion SmartShift, ABS en een 1440 Whbatterij te gebruiken om je toe te laten lange afstanden op de fiets snel, veilig, stijlvol en met de glimlach te overbruggen.”

De Pinion SmartShift is elektrisch aangestuurd, zodat schakelen in fracties van een seconde gaat. Het systeem is vergelijkbaar met de schakelpaddles in een sportauto, werkt intuïtief, intelligent en zonder vertraging. Op de display van de e-bike krijg je schakeladvies en een versnellingsindicator. Pinion SmarthShift laat ook toe om bij stilstand te schakelen en met de automatische startversnelling kun je dan ook probleemloos en veilig vertrekken.

Intuïtief schakelen – zonder dat je al te veel moet nadenken dus – maakt dat je je beter kunt concentreren op wat er om je heen gebeurt en/of op de omstandigheden op de weg. Meteen navigeer je daardoor een stuk veiliger door het verkeer. De aandrijving is overigens voorzien van een riem in plaats van een ketting, wat een duurzaam en onderhoudsvrij systeem is.

ZIEN EN GEZIEN WORDEN

Steeds weerkerende slogans wijzen op het belang van een degelijke fietsverlichting. Goede fietsverlichting zorgt ervoor dat je goed zichtbaar bent in het verkeer. Slimme technologie brengt ons nog een stapje verder.

E-bikes zijn voortaan uitgerust met een remlicht. Zodra je remt, licht het achterlicht op om achteropkomend verkeer (medefietsers en automobilisten) te verwittigen dat je vertraagt en/of gaat stoppen, net als bij een auto, eens te meer.

Almaar meer fietslichten werken op basis van led-lampjes en de bijbehorende mogelijkheden. Zo zijn er leds die meer licht (voor, achter en zijdelings) geven naargelang van de snelheid van de fiets. Andere systemen werken dan weer samen met je smartphone, die als het ware de omgeving scant en je meer zichtbaar maakt wanneer dat nodig blijkt, zoals aan een kruispunt of op een slecht verlichte weg.

Ook inzake ‘zien’ gaan we erop vooruit. Zo is de Garmin Varia niet enkel een achterlampje, maar ook een radar die achteropkomend verkeer detecteert en daarvan een melding (visueel of auditief) op je Garmin -gps geeft. Als extraatje is in de Garmin Varia een camera ingebouwd. Bij achteropkomend verkeer maakt de Varia beelden die je op je smartphone kunt raadplegen. Mocht er toch iets fout gaan, dan heb je potentieel gefilmd bewijsmateriaal.

Bestaat daar geen app voor?

Tja, apps, daar kun je tegenwoordig gewoon niet omheen. Voor zowat alles bestaat wel een of andere app. De fietsindustrie hinkt niet achterop. De meest voorkomende toepassing inzake veiligheid is die van de ongevallendetectie. Het systeem detecteert wanneer je van een hoge snelheid plots (zonder remmen) tot stilstand bent gekomen. Dat kan duiden op een valpartij. Afhankelijk van je instellingen wordt een alarmsignaal uitgestuurd of worden opgegeven contactpersonen opgebeld. Zij krijgen meteen ook een link naar je locatie. Is er niets aan de hand, dan kun je de verzending van de noodsignalen manueel stopzetten. Ongevallendetectie is voorhanden in verschillende devices, gaande van een chip in je helm over een ingebouwde functionaliteit op je e-bike tot een functie in de fietscomputer of gps.

Eigenzinnig Buitenbeentje

Het Belgische merk Ellio ziet zijn speed pedelecs als een ‘gezond en ecologisch alternatief voor dagelijkse mobiliteit’ en als ‘geprefereerd instrument van overtuigde fietspendelaars’.

Aan de Ellio-fietsen zie je dat de oprichters een voorgeschiedenis in de automobielindustrie hebben. “Ons doelpubliek zijn mensen die hun auto zo veel mogelijk willen inruilen voor de fiets, en mensen die actief op zoek zijn naar zinvolle mobiliteitsoplossingen,” leggen Jorrit Heidbuchel en Tars Geerts uit. “Onze focus ligt daarbij op gemak, gebruiksvriendelijkheid en veiligheid. Ellio moet voor de overtuigde fietspendelaar gewoon top-of-mind zijn.”

SNEL MAAR VEILIG

Pendelaars die een speed pedelec gebruiken voor hun woon-werkverkeer, willen natuurlijk dat het goed vooruit gaat, maar snelheid alleen is niet alles. “Bij Ellio zijn we begaan met àlle aspecten van een moderne, toekomstgerichte mobiliteit en daar horen naast snelheid zeker ook veiligheid en gebruiksvriendelijkheid bij.”

Met onder meer dat laatste voor ogen heeft Ellio voor een assortimentsuitbreiding gekozen, om het doelpubliek nog beter te kunnen bedienen. Later dit jaar komt er namelijk een Ellio-longtail bij, de Marty. Er is een 25 km/uur-variant voor wie kinderen vervoert, en een 45 km/uur-variant, die met full suspension verkrijgbaar zal zijn.

MARTY THE LONGTAIL

Zo’n speed pedelec in longtailuitvoering bestaat in de e-bikemarkt nog niet. Innovatie is dan ook vanaf het begin een sleutelwoord in de ontwikkeling van Ellio. “Snelheid is één ding, maar bagageruimte voor een efficiënt en veilig transport van inkopen of materiaal voor het werk is zeker ook een toenemende behoefte.”

De aandrijftechnologie is – als vanouds bij Ellio – op de auto-industrie geënt en mikt op

Inventief alternatief

Snel en veilig van A naar B, met het gebruiksgemak en de betrouwbare techniek van een auto: de belofte van Ellio is eenvoudig, maar de technologie erachter is ronduit baanbrekend. De e-bikes en speed pedelecs van Ellio zijn tweewielaangedreven, hebben een automatisch versnellingssysteem en maken gebruik van de modernste veiligheidstechnologie zoals tractiecontrole. In 2017 pas zag het Belgische IntuEdrive, bedrijf achter Ellio, het levenslicht, en op amper enkele jaren tijd is Ellio uitgegroeid tot een begrip op de Belgische e-bikemarkt.

een uitgebalanceerde combinatie tussen performantie en veiligheid. “Een Ellio-rijder wil snel en zonder veel inspanning een hoge snelheid bereiken, maar met tractiecontrole en onze all-wheel drive gaan we tegelijk voor maximale veiligheid.”

Booming Business

Het is meteen duidelijk dat Elliofietsen niet zozeer recreatief opgevat zijn, maar veeleer als functioneel vervoermiddel. “In de booming e-bikemarkt is het vooral het functionele fietsen dat aan belang wint,” aldus Jorrit Heidbuchel en Tars Geerts. “Cargobikes en longtails, zoals onze Marty nu ook in speed pedelec-variant, spelen daar voluit op in.”

Dat Ellio de juiste keuzes maakt, mag blijken uit een productiestijging maal twee ten opzichte van vorig jaar. “We hebben al onze duizendste Ellio Elite gebouwd en in omloop gebracht. Deels zit corona daar voor iets tussen, maar de trend was ook voordien al ingezet. We willen dan ook onze Vlaamse markt verbreden en andere Europese landen gaan‘veroveren’.”

Dossier

NAAR EEN FIETSRIJBEWIJS OF NIET?

In 2022 onderzocht Fietsberaad Vlaanderen het ‘fiets-dna’ van de Vlaming. Daaruit blijkt dat de Vlaming relatief tevreden is over de fietsvriendelijkheid van de regio. Goed nieuws, zou je denken, al is diezelfde Vlaming niet blind voor de vaak manke infrastructuur en de toenemende drukte op het fietspad. Alles kan altijd beter.

Naar het werk fietsen heeft meer voordelen dan nadelen. Het ontspant en het geeft je een goed gevoel. Twee keer per dag een kwartier bewegen in de buitenlucht verbetert je basisconditie al voelbaar. Je ergert je niet langer aan die ellendige files en je weet nagenoeg precies hoe lang je onderweg zult zijn. Fietsen is bovendien gratis; sterker nog: vaak brengt het nog op ook. Van een fietsvergoeding word je weliswaar niet rijk, het voelt toch lekkerder om ze te krijgen dan om dure brandstof te betalen. Vaak kun je via je werkgever goedkoop een e-bike leasen. Voorts is fietsen duurzaam: wie zorgzaam wil omgaan met de planeet, gaat fietsen, niet?

OF BETER NIET?

En toch. In oktober 2022 liet een man van zesenveertig in het Limburgse Genk het leven bij een botsing tussen twee speed pedelecs. De verkeersbarometer van Vias (december 2022) leert ons dat het aantal letselongevallen bij fietsers met dertien percent toeneemt. Dat zijn bijna duizend slachtoffers, de meeste in het Vlaams Gewest: vorig jaar overleden zesendertig fietsers ter plaatse, haast drie keer zoveel als in het Waalse en Brusselse Hoofdstedelijke Gewest samen. (Aangestipt moet wel worden dat Vlaanderen ook vijf keer meer fietsers telt dan beide andere gewesten.)

Ook in Nederland belanden alsmaar meer fietsers op Spoedeisende Hulp (+28%), zo blijkt uit cijfers van Kenniscentrum Letselpreventie. Kanttekening: 2022 kwam na een coronaperiode waarin het op de openbare weg veel minder druk en dus veiliger was. In de eerste negen maanden van 2022 raakten in heel België 1305 e-steppers gewond, een stijging tegenover 2021 met meer dan tachtig percent. Logisch, want de elektrische step raakt steeds vaker ingeburgerd. Noot: de speed pedelec is zowel in België als in Nederland volgens de wet een bromfiets, en hij is dus niet in deze statistieken opgenomen.

Wat zegt de wet?

Voor speed pedelecs geldt in Nederland en België vrijwel dezelfde regelgeving. Om te mogen fietsen met een elektrische fiets die tot 45 km per uur kan halen, moet je:

• ten minste zestien jaar oud zijn;

• een rijbewijs AM, A of B en een gelijkvormigheidsattest bezitten;

• de speed pedelec inschrijven bij de DIV en voorzien van een nummerplaat;

• een goedgekeurde fietshelm dragen;

• de verkeersregels voor bromfietsen volgen;

• voor speed pedelecs die zich autonoom kunnen voortbewegen zonder trapondersteuning, is een BA-verzekering bromfiets vereist.

ANGST IN DE JUNGLE?

Mark (65) uit een Antwerpse randgemeente ging met pensioen. Hij trakteerde zichzelf op een dure maar degelijke e-bike om chill maar sportief te kunnen genieten van zijn oude dag. Viel dat even lelijk tegen! “Op een weekdag durf ik nauwelijks buiten te komen. Langs alle kanten schieten ze je voorbij.”

‘Ze’ zijn dan de e-steps en speed pedelecs, monowheels of elektrische scooters, vouwfietsen, deelfietsen, bakfietsen... Kinderen kopen voor moeder of vader een e-bike voor hun zeventigste verjaardag, omdat de gewone fiets stilaan wat te zwaar en te lastig wordt, maar na twee keer proberen rijden ze er nooit meer mee. “Het is alsof die fiets met mij aan de haal gaat, ik heb er geen controle over,” hoor je als excuus.

Te snel. Te riskant. Onveilig. We leven nu eenmaal in een tijd van hoger, verder, sneller. De forse toename van het aantal gebruikers verandert het fietspad in verstedelijkt gebied in een jungle, waar de wet geldt van de sterkste, de snelste, de grootste waaghals. Jonge snaken op hun e-step, hoofdtelefoon op, rechte rug, de blik strak voorwaarts, zigzaggend als dansers op een slappe koord. Het groepje wielertoeristen dat de vaart erin wil houden. Pedelecs op speed. Daartussen jonge ouders met hun kroost in een bakfiets, een stoet ouderen op daguitstap, een enkeling met een elektrische driewieler. Alle mogelijke snelheden en formaten krioelen kriskras door elkaar. Het kan niet anders of dat moet af en toe flink fout gaan.

INFRASTRUCTUUR UP-TO-DATE?

Lang en breed, snel of traag, allemaal samen op die smalle rode fietsstrook. Zowel in België als in Nederland moet een fietspad in elke rijrichting minstens twee meter breed zijn. Een traditionele fiets is vijfenzeventig centimeter breed en de gemiddelde fietser slingert van nature een beetje. Bredere fietsen mogen in Nederland ook de rijbaan volgen. In de Vlaamse lintbebouwing is een fietspad van twee meter niet overal haalbaar, in Wallonië zijn fietspaden eerder schaars. Als tussenoplossing bakent de wegbeheerder dan een strook af langs de rijbaan, een oplossing die niet zonder gevaar is. Een ware plaag vormen de talloze hindernissen op de fietspaden: vuilniszakken, bestelwagens die een vracht afleveren, foutparkeerders bij de bakker, brutaal openzwaaiende autoportieren, parkeermeters, verkeersborden soms pal in het midden van het fietspad, voetgangers... Fietsen in de stad is als een hindernissenparcours lopen: vervelend, vermoeiend en nog het meest van al... gevaarlijk!

DE WEGCODE GEKRAAKT

Het grootste gevaar vormt de fietser zelf. Wie het gewoel op het fietspad gadeslaat, stelt zich al snel pertinente vragen. Wegcode, iemand? Fietsers rijden tegen de rijrichting, zwakke weggebruikers negeren het rode licht, auto’s halen fietsers in op een fietsstraat... Wie is zich überhaupt nog bewust van de regelgeving? Als je elke overtreding zou bekeuren, was de staatsschuld zo afgelost.

Hoeveel fietsers passen hun snelheid aan de omstandigheden aan? Fietsen op het voetpad: mag dat zomaar? Bij hoeveel fietsen is de verlichting in orde? Mogen mensen al fietsend gsm’en? Misschien weten veel fietsers gewoon niet meer wat wel mag en wat niet. Moeten we misschien om de zoveel tijd een weekje naar school om onze kennis bij te spijkeren? Een update van de wegcode zou geen overbodige luxe zijn.

De wegbeheerder maakt het ook niet altijd eenvoudig. De ene keer mag je in beide richtingen fietsen, op een andere plek weer niet. Voor fietspad, fietsstraat of fietssuggestiestrook gelden verschillende regels. Wie kent ze? Dikwijls is er niet te weinig signalisatie, maar juist te veel. Dat blauwe, rechthoekige bord met 25 km/u erop dat recent is opgedoken: is dat een gebod, een verbod of een aanwijzing? Speurwerk leert dat het een adviesbord betreft en dat het geen officieel verkeersbord is... Kortom, je fietst verloren in het labyrint van aanwijzingen, signalisaties en verkeerslichten die niet op elkaar lijken afgesteld. Ga er maar aan staan.

VERSLAAFD AAN SNELHEID

Met die speed pedelec hoef je niet per se sneller dan veertig te rijden, had de verkoper nog gewaarschuwd. Je rijgedrag te allen tijde aan de omstandigheden aanpassen: je weet het wel, maar... In het begin rijd je steevast op Eco of Tour, fluitend en op het gemak. Dan denk je: het hoéft misschien niet, maar het kàn wél. Met een Porsche wil je toch ook weleens het pedaal induwen? Tandje bij, naar Sport en Turbo: heerlijk, toch? En verslavend! Fiets je nog minder dan dertig per uur of is de hang naar vaart te verleidelijk?

Ik weet wat ik doe, denk je en zeg je. Daar komen ongelukken van, zegt de toeschouwer. Is zo’n speed pedelec nu nog een fiets of is het een bromfiets? Veel bezitters weten het zelf niet. Naar aanleiding van de dodelijke aanrijding tussen twee speed pedelecs in Genk deed een verkeersdeskundige op de radio enkele forse uitspraken.

“Veel gebruikers zien het nog als een snelle fiets, maar het is in feite meer. De snelheid die je kunt halen, de risico’s die je neemt, de reactiesnelheid die nodig is... De andere weggebruikers moeten ook nog aan dat nieuwe voertuig wennen en de infrastructuur is nog niet aangepast. Zelfoverschatting, onderschatting van het risico, snelheid en infrastructuur vormen de ideale mix voor verkeersongevallen.” Fijntjes voegt hij eraan toe: “Kan een rijbewijs voor speed pedelecs misschien een oplossing zijn?”

Houd je kennis up-to-date

Verkeersveiligheid op het fietspad is een gedeelde verantwoordelijkheid. De afspraken moeten helder zijn én door iedereen gekend. De wegbeheerder dient ervoor te zorgen dat elke fietser zich veilig kan verplaatsen. De gebruiker moet zich over de regelgeving informeren en heeft zich eraan te houden. Die kennis vereist vanzelfsprekend een regelmatige update.

www.vias.be www.veiligheid.nl www.fietsberaad.be www.rijbewijs-online.be