Design 4 Elements by Margarita Bergfeldt Matiz

C ztery E lementy. Szwedzki design dzisiaj

D esign 4 E lements . Contemporary Swedish Design

Cztery Elementy

Design 4 Elements

(5)

Wystawa zorganizowana

Wystawa / Exhibition

Katalog / Catalogue

w ramach prowadzonego

Cztery Elementy. Szwedzki design dzisiaj

Redaktor / Editor Izabela Jasińska

Design 4 Elements. Contemporary Swedish Design

Tłumaczenie / Translation Idiomas s.c. Biuro Tłumaczeń

Kurator, projekt aranżacji oraz identyfikacja / Curator, Exhibition Design and Identity Margarita Bergfeldt Matiz

Opracowanie graficzne / Graphic Design Jakub Jezierski

przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego kluczowego projektu Zaprojektuj swój

zysk. Poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez zastosowanie wzornictwa (innowacja produktowa i procesowa).

Komisarz wystawy / Exhibition Manager Izabela Jasińska Organizator / Organizer Instytut Wzornictwa Przemysłowego sp. z o.o. ul. Świętojerska 5/7, 00–236 Warszawa www.iwp.com.pl

The exhibition was created as

the competitiveness of enterprises

Współpraca / Co-operation Instytut Szwedzki w Sztokholmie

conducted by Instytut Wzornictwa Przemysłowego (Institute of Industry Design).

Beata Bochińska Wstęp / Introduction 11 Lisbeth Svengren Holm Szwedzka ekonomia i wartość wzornictwa przemysłowego / Swedish Economy and the Value of Industrial Design 35 Kerstin Wickman Cztery elementy / The Four Elements

through the application of design (product and process innovation),

Wydawca / Published by Instytut Wzornictwa Przemysłowego

Warszawa / Warsaw 2009

part of the key project Design your Profit. The improvement of

Krój pisma / Typeface Berling Nova

Spis treści / Index

Patron honorowy / Honorary Patronage Ambasada Szwecji w Warszawie

95 Lista wystawców / Exhibitors and Producers list

(7)

Ju fler kockar, desto sämre soppa Beata Bochińska Szwedzkie przysłowie „Im więcej kucharzy, tym

The Swedish proverb “Ju fler kockar, desto sämre

gorsza zupa” doskonale oddaje rzeczowe podejście

soppa”, which literally means “the more cooks, the

do wzornictwa naszych północnych sąsiadów znad

worse the soup” perfectly renders our northern

Bałtyku. Tradycja prostego i funkcjonalnego designu

Baltic neighbours’ approach to design. The tradition

jest wspólna nie tylko dla projektantów skandynaw-

of a simple and functional design is common not

skich, ale także dla całego regionu Morza Bałtyc-

only for Scandinavian designers, but also for the

kiego, w tym Polski. Regały Billy z Ikea i typowa

entire region of the Baltic Sea, including Poland.

polska „meblościanka Kowalskiego” mają podobny

The “Billy” bookcases and wall shelves of IKEA and

demokratyczny rodowód i podobnie postawione

the typical Polish wall unit are of similar democratic

założenia projektowe, a jednak to te pierwsze stały

origin and similarly established design assumptions,

się produktem globalnym. Szwecja może pochwalić

however the first ones became a global product.

się także innymi, poza Ikea, globalnymi markami

Sweden may, apart from IKEA, boast other,

opartymi o wzornictwo, jak chociażby Electrolux,

global brands based on designing, as for example

Volvo, Absolut, Ericsson, których produkty prezen-

Electrolux, Volvo, Absolut, Ericsson, whose products

towane są na wystawie współczesnego wzornictwa

were presented at the exhibition of contemporary

szwedzkiego Cztery Elementy. A zatem, gdzie tkwi

Swedish design: Design 4 Elements. Now then,

sekret ponadnarodowych sukcesów tego zaledwie

where lies the rub of the transnational success of

9-milionowego narodu?

that scarcely 9-million nation?

Raporty poświęcone wzornictwu i innym prze-

Reports devoted to design and other creative

mysłom kreatywnym, które ukazały się w ostatnich

industries, which were published during the

latach, między innymi cykl raportów BEDA opubli-

last years, among others the BEDA reports cycle

kowanych za lata 2000–2005, raport Sir Coxa z 2005

published for the years 2000–2005, Sir Cox’s report

czy raport KEA z roku 2006 , zgodnie wskazują

of 2005 or KEA’s report of 20061, accordingly indicate

zarówno na dwucyfrowy wzrost samego rynku usług

both a double-digit increase of the design service

(8)

(9)

związanych z designem, jak i na ich istotny wpływ

market and its significant impact on the development

dla społeczeństwa i gospodarki w procesie budowania

significance of design for society and economy in

na rozwój konkurencyjności całej gospodarki. Bada-

of the competitiveness of the entire economy. An

wizerunku całego regionu Morza Bałtyckiego. IWP

the process of building the image of the entire

nie aplikacji wzornictwa przeprowadzone przez IWP

analysis of the application of design conducted by the

jest inicjatorem i głównym organizatorem festiwalu

Baltic Sea region. The IWP is the initiator and

w roku 2007 w ponad 300 polskich firmach – zakoń-

IWP (Institute of Industrial Design) in 2007 in over

designu krajów nadbałtyckich Gdynia Design Days,

chief organizer of the design festival of the Baltic

czone raportem dla Ministra Gospodarki, potwierdza

300 Polish companies – concluded with the report

którego założenia świetnie wpisują się w taką współ-

States – Gdynia Design Days, where in 2009 we

świadomość kluczowej roli wzornictwa u zdecydo-

for the Minister of Economy, confirms the awareness

pracę (w 2009 na GDD pokazujemy między innymi

presented a.o. the Swedish design exhibition

wanej większości badanych przedsiębiorstw. Polscy

of the key role of design in most of the examined

wystawę wzornictwa szwedzkiego).

Design 4 Elements, the premises of which perfectly

przedsiębiorcy uznają jego znaczenie szczególnie dla

enterprises. Polish entrepreneurs recognize its

correspond to such a cooperation.

wyróżnienia produktu na rynku, wzrostu satysfakcji

significance especially for distinguishing the product

powstanie globalnych polskich marek opartych

Czy owocem wsparcia państwa dla designu będzie

Will the governmental support of design bear

konsumenta i poprawy wizerunku firmy, a także dla

on the market, increasing consumer satisfaction and

o wzornictwo, z jego charakterystycznym demokra-

fruit in the form of global Polish brands based on

podniesienia ceny i marży. W konsekwencji raportu

improving the company’s image, as well as for raising

tycznym rysem? Czy nastąpi rozwój projektowania

design, with its characteristic democratic features?

IWP, wzornictwo zostało uznane za strategiczny

prices and margins. As a result of the IWP report,

uniwersalnego (np. dla niepełnosprawnych, starszych,

Will universal design (e.g. for the disabled, the

kierunek rozwoju polskiej gospodarki i objęte pro-

industrial design was declared a strategic orientation

wykluczonych) kierującego się ideą zrównoważonego

elderly) develop, following the idea of sustainable

gramem wsparcia w ramach Programu Operacyjnego

in the development of the Polish economy and

rozwoju, ekologii, oszczędności energii (co tak podzi-

development, ecology, energy saving (which we

Innowacyjna Gospodarka, co oznacza blisko 200

included in a support programme within the

wiamy u szwedzkich partnerów)? Odpowiedzi na te

admire in our Swedish partners)? Those questions

mln euro na finansowanie projektów wzorniczych

Operational Programme of Innovative Economy,

ważne pytania otrzymamy w najbliższych latach.

will be answered in the next few years.

w przedsiębiorstwach oraz 4 mln euro na projekt

which denotes almost 200 million Euros for financing

kluczowy Instytutu Wzornictwa Przemysłowego.

industrial design in enterprises and 4 million Euros

„Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść”, które

proverb „Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść”,

Tymczasem przytoczmy znane polskie przysłowie

Meanwhile let us quote the well-known Polish

Zadaniem realizowanego przez Instytut projektu

for a key project of the Institute of Industrial Design.

podobnie jak tytułowe powiedzenie szwedzkie nawo-

which in turn literally translates as “where there are

Zaprojektuj Swój Zysk – skierowanego do przedsię-

The aim of the project Design Your Profit, realized

łuje do prostoty i umiaru w poszukiwaniu rozwiązań,

six cooks, there is nothing to eat” and which just

biorców i projektantów, który wystartował w maju

by the institute and directed at entrepreneurs and

także projektowych. Oglądając szwedzki design

like the Swedish title proverb calls to simplicity and

2009 roku i potrwa do 2011, jest udostępnienie wiedzy

designers, which started in May 2009 and will last till

trudno nie zgodzić się z tym przesłaniem.

moderation in the search of solutions, also design

i dobrych praktyk w obszarze wzornictwa ponad 550

2011, is to make knowledge and good design practices

solutions. In view of Swedish design, it is rather

firmom i 100 projektantom.

available to 550 companies and 100 designers.

difficult not to agree with that message.

Jak pokazuje przypadek Szwecji, wizerunek kraju

As in the case of Sweden, the country’s image

może być budowany poprzez dobry design. W ramach

can be built by good design. Within the regional

współpracy regionalnej krajów regionu Morza Bał-

cooperation of the Baltic countries, which in

tyckiego, której patronuje w Polsce Urząd Komitetu

Poland is under the patronage of the Committee

Integracji Europejskiej, planujemy wykorzystać

on European Integration, we are planning to use

powinowactwo w myśleniu o roli i znaczeniu designu

the connections and think about the role and

Beata Bochińska President of Institute of Industrial Design,

Beata Bochińska Prezes Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, dyrektor projektu Zaprojektuj Swój Zysk

Design Your Profit project director

1) The BEDA (The Bureau of European Design Associations) Communication Series 2000–2005; The Cox Review of Creativity in Business 2005, KEA European Affairs’s The Economy of Culture in Europe 2006.

1) The BEDA (The Bureau of European Design Associations) Communication Series 2000–2005; The Cox Review of Creativity in Business 2005, KEA European Affair’s The Economy of Culture in Europe 2006.

(11)

Szwedzka ekonomia i wartość wzornictwa przemysłowego

Swedish Economy and the Value of Industrial Design

Lisbeth Svengren Holm

Wprowadzenie

Introduction

Związek pomiędzy wzornictwem i ekonomiczną

The relationship between design and economic

opłacalnością jest często postrzegany przez projek-

viability is often perceived as unproblematic by

tantów jako bezproblemowy – w takim sensie, że

the designers in the sense that they presume

zakładają oni pozytywną współzależność pomiędzy

a positive correlation between good design and

dobrym designem a rentownością. Ale jednocześnie,

profitability. At the same time the relationship

związek ten został uznany za skomplikowany, po-

has also been perceived as problematic, since

nieważ często mamy do czynienia z brakiem wiedzy,

there is often a lack of knowledge about how,

w jaki sposób, kiedy i dlaczego design jest opłacalny.

when, and why design is viable. The arguments

Argumenty przybierają często formę anegdotyczną.

are often anecdotal. Scientific studies, that in

Badania naukowe, które w bardziej systematyczny

a more systematic manner examine whether this

sposób pozwalają ustalić, czy powyższe stwierdzenie

is indeed the case, suggest that those companies

jest prawdą, wskazują, że firmy umiejące korzystać

that are good at using design strategically

z wzornictwa w sposób strategiczny odnoszą większe

are more profitable than others. This was for

zyski niż konkurencja. Takie wyniki wskazały ba-

instance the result of a study done by two

(12)

(13)

dania przeprowadzone przez dwóch amerykańskich

American researchers in 1997 and 20011 and

naukowców w latach 1997 oraz 20011, potwierdzone

confirmed by a study done by the British Design

ne? Aby ocenić, czy projektanci mają rację, należy

assumptions? To judge whether the designers

przez badanie zrealizowane przez British Design

Council in 2004, see figure 1 below.

spojrzeć na wzornictwo w świetle dynamiki biznesu

are right or wrong we have to see design in

i gospodarki, co pozwoli zrozumieć zarówno powody,

relation to the dynamics of business and

dla których wzornictwo faktycznie ma wpływ na

economy in order to understand why design

rentowność, jak również warunki, które muszą być

indeed contributes to a profitable business but

Council w roku 2004 (rys. 1).

Rentowność / Profability

Czas / Time

1994

spełnione, aby taka sytuacja zaistniała. W niniejszym

also the conditions for it. In this article we will discuss the development of design, in particular

ści wzornictwa przemysłowego, oraz sposoby, w jakie

industrial design, and how it creates values to

wzornictwo pomaga w tworzeniu wartości dla bizne-

business and an increased competitive strength

su oraz przewagi konkurencyjnej dla przedsiębiorstw

to enterprises in the Swedish context. We will

w kontekście rynku szwedzkiego. Na początku omó-

start with the development of the Swedish

wimy rozwój szwedzkiej ekonomii i jego konsekwen-

economy and its consequences on industrial

cje w odniesieniu do wzornictwa przemysłowego.

design. The recent financial crises have changed

Obecny kryzys finansowy zmienił sytuację i strukturę

the situation for and the structure of the

szwedzkiej ekonomii, uwydatniając cechy gospodarki

Swedish economy, thereby enhancing Sweden as

usługowej. Zmiany te rozpoczęły się kilka lat temu,

a service economy. This change started several

natomiast przyspieszenie nastąpiło pod koniec roku

years ago but accelerated when the economic

Figure 1: The development of the average share value between those companies who have received design awards, thereby considered as good design (blue curve) in comparison with the average share value of the largest 500 (black curve) on FTSE (Financial Times Stock Exchange London). Source: Design Council, Febuary 2004

recession hit Sweden in the end of 2008.

2008, gdy Szwecję dotknęła recesja.

Firmy intensywnie stosujące wzornictwo / Design intensive companies

Rysunek 1: Wzrost średniej wartości udziałów w spółkach, które otrzymały nagrody za design, a tym samym zostały uznane za dobry wzór (niebieska linia), w porównaniu ze średnią wartością udziałów w 500 największych firmach (czarna linia) notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Londynie (Financial Times Stock Exchange London). Źródło: Design Council, luty 2004 r.

So, are the designers right in their

artykule omówimy rozwój wzornictwa, w szczególno-

2004

Średnia dla 500 firm notowanych FTSE / Average 500 on FTSE

Zatem, czy założenia projektantów są słusz-

Szwedzka ekonomia i wpływ na wzornictwo

Swedish Economy and the impact on design

Szwecja słynie z formy i wzornictwa. Dotyczy to

Sweden is known for its form and design. This

wszelkich produktów, począwszy od szkła, poprzez

applies to everything from glass, textiles to

tekstylia, samochody i telefony. Istnieje jednak

automobiles and telephones. We differentiate,

rozróżnienie pomiędzy formą i wzornictwem prze-

however, between form and industrial design.

mysłowym. Podczas gdy forma odnosi się do firm

While form is closely linked to materials based

zajmujących się produkcją wyrobów ze szkła, teksty-

companies, such as glass, textiles, fashion and

liów, mebli oraz branży mody, wzornictwo przemy-

furniture, industrial design is more related to

(14)

(15)

słowe ma większe zastosowanie w firmach techno-

technology-based firms. Industrial designers

logicznych. Projektanci wzornictwa przemysłowego

emerged as a profession in the 1950s in Sweden.

pojawili się w Szwecji jako grupa zawodowa w latach

But there are no sharp boundaries. Most

1950

1960

1970

1980

1990

2008

7.0

7.5

8.0

8.3

8.6

9.3

Tabela 1: Wzrost populacji w Szwecji, w milionach osób

Table 1: Swedish population development, in million

50. ubiegłego wieku. Ale granice nie są ostre. Więk-

designers commute between different industries.

szość projektantów porusza się pomiędzy różnymi

However, the vast majority of designers work

gałęziami przemysłu, znacząca większość zajmuje

with design of physical products, regardless of

To właśnie dzięki firmom z inwencją, która po-

But it was actually those companies with

się wzornictwem produktów fizycznych, niezależ-

which industry or clients they work for. This is

zwoliła im na bardziej skuteczne dotarcie do rynków

inventions that solved the needs of these

nie od branży czy klientów, dla których pracują. To

about to change though. It applies in particular

eksportowych, nastąpił rozwój i dobra koniunktura,

companies to more efficiently extract their

jednak będzie się zmieniać. Zjawisko dotyczy głównie

to industrial designers who have started to work

od lat stanowiące cechy charakterystyczne szwedz-

products and reach export markets, which led to

projektantów wzornictwa przemysłowego, którzy roz-

with service providers, where the outcome is

kiej gospodarki. Dla przykładu – stworzenie wyso-

the prosperity and the successful business that has

poczęli współpracę z dostawcami usług – w tej branży

not always a physical product, but a system of

kiej jakości wiertarek przez firmę Atlas Copco wyni-

characterized the Swedish industry. For instance

wynikiem pracy nie zawsze jest produkt fizyczny, lecz

products and services. We shall come back to

kało z zapotrzebowania szwedzkich firm górniczych,

Atlas Copco’s development of high quality drilling

cały system produktów i usług. Do tego zagadnienia

this.

które chciały zwiększyć skuteczność wydobycia

machines was based on the needs of the Swedish

jeszcze powrócimy.

kruszcu. W celu dotarcia do rynków eksportowych,

mining companies to improve the efficiency of

Sweden is parallel to the mixed story of Swedish

niezbędny był niezawodny system transportu, który

ore mining. In order to reach export markets an

jest ściśle związany z historią szwedzkiego przemysłu

industry and society. From an agricultural

przez kilkaset lat umożliwiał żeglugę handlową,

efficient transport system was needed, which has

i społeczeństwa. Ze społeczeństwa rolniczego w XIX

society in the 19th century Sweden turned

a następnie transport kolejowy, drogowy i lotniczy.

benefited shipping for many hundred years, and

wieku, Szwecja stała się społeczeństwem przemysło-

into an industrial nation with quite a few

Duże odległości i ostry klimat zmusiły szwedzkich

later on also the operation of trains, trucks and

wym, w którym w porównaniu z relatywnie niską

large multinationals considering the relatively

producentów pociągów, ciężarówek i samolotów

aircraft. The long distances and harsh climate

liczbą ludności funkcjonuje znacząca liczba dużych

small population. These corporations, mainly

do skoncentrowania się na jakości ich wyrobów.

forced the Swedish manufacturers of trains,

międzynarodowych firm. Takie spółki, będące głów-

business-to-business (B2B) enterprises, have

Dlatego firmy, takie jak Asea (ABB od r. 1988), Volvo

trucks and aircrafts to focus on quality. Therefore,

nie przedsiębiorstwami świadczącymi usługi business-

dominated Sweden for a whole century. Sweden

i Scania musiały sprostać wysokim wymaganiom

companies like Asea (ABB since 1988), Volvo and

to-business (B2B) dominowały na rynku szwedzkim

is a rich country in terms of natural resources,

lokalnych klientów. Jednocześnie wykorzystywały

Scania, had to live up to the high demands of their

przez cały wiek. Szwecja to bogaty kraj, jeżeli chodzi

like forest, water and minerals. These resources

możliwości eksportowe, co doprowadziło do szybkiej

domestic customers. At the same time they could

o zasoby naturalne, takie jak lasy, woda i minerały.

have provided the basis for the establishment of

internacjonalizacji. Dzisiaj wspomniane firmy są

utilize their competence for export which led to

Rozwój wzornictwa przemysłowego w Szwecji

The development of industrial design in

Zasoby te stały się podstawą działalności dużych firm

large companies in timber and pulp, metal and

liderami w swoich branżach. Fakt, że tylko nieliczne

an early internationalization and today they are

w branżach drzewnej i celulozowej, metalowej i sta-

steel industry and later also in the energy sector.

z nich mają szwedzkich właścicieli można częściowo

world leaders in their fields. The fact that few

lowej, a później również w branży energetycznej. Za

Companies like Stora Enso, SSAB, and Vattenfall

wytłumaczyć globalizacją ekonomii oraz tym, że

of them have Swedish owners could partly be

przykład mogą posłużyć między innymi spółki Stora

are some of these companies.

w Szwecji zlokalizowanych jest niewielu głównych

explained by the globalization of economy and the

udziałowców.

fact that Sweden has few large shareholders.

Enso, SSAB oraz Vattenfall.

(16)

Sukces szwedzkich korporacji oparty na wynalaz-

(17)

The success of the Swedish corporations,

lat temu. Biura projektowe zaczęły się rozwijać,

This situation started to change a decade ago.

kach i internacjonalizacji, jaka nastąpiła na przeło-

based on inventions and internationalization in

firmy zajmujące się doradztwem technologicznym

Industrial design consultancies started to grow,

mie XIX i XX wieku, wpłynął na rozwój kultury

the end of the 19th and beginning of the 20th

zatrudniać projektantów wzornictwa przemysłowego,

engineering consultancies employed industrial

technologicznej, która zdominowała przemysł

century, created a strong engineering culture

a coraz więcej przedsiębiorstw stworzyło wewnętrz-

designers and more companies built internal

w Szwecji. Asea, założona w roku 1883 (od 1988 no-

that has dominated Swedish industry. Despite

ne działy projektowe.

design departments.

sząca nazwę ABB po fuzji z Brown Boveri), działając

being a high-tech B2B-company Asea, founded

jako firma B2B w oparciu o zaawansowane techno-

in 1883 (since 1988 ABB after the merger with

przemysłowe jest niewielką gałęzią przemysłu. Na

design as an industry is small. There are about

logie, w połowie lat 60. stworzyła wewnętrzny dział

Brown Boveri), built up an internal industrial

rynku działa około 700 projektantów wzornictwa

700 industrial designers, and most work in small

wzornictwa projektowego, zatrudniając specjalistów

design department in the mid 1960s, employing

przemysłowego, z czego większość pracuje w nie-

consulting companies still with two to three

kształconych na projektantów wyrobów metalowych

designers educated as metal designers or silver

wielkich biurach doradczych w dwu-, trzyosobowych

people. There are about ten industrial design

lub złotników w Konstfack (Szkoła wyższa sztu-

smiths at Konstfack (University College of

zespołach. Istnieje około dziesięciu biur projekto-

consultancies with more than 15 employees;

ki, rzemiosła i designu) w Sztokholmie. Następnie,

Arts, Crafts and Design) in Stockholm. Asea’s

wych zatrudniających ponad 15 osób; największym

the largest is Ergonomidesign with about 60

Musimy pamiętać jednakże, że wzornictwo

We should remember, however, that industrial

dyrektor projektowy Asea rozpoczął współpracę

design manager then started to collaborate with

z nich jest Ergonomidesign – ok. 60 pracowników.

employees. The size notwithstanding, it is

z Konstfack i zorganizował kursy wzornictwa

Konstfack and gave courses in industrial design.

Niezależnie od wielkości, wzornictwo przemysłowe

an industry that has importance for Swedish

przemysłowego. Był to początek edukacji w zakresie

These were the embryo to the industrial design

to branża ważna dla szwedzkiego przemysłu a liczba

industry and the number of industrial designers

wzornictwa przemysłowego w Szwecji. Jednakże

education in Sweden. The design department,

projektantów wciąż rośnie – głównie dotyczy to osób

increase, not the least with people with

dział wzornictwa Asea nie przetrwał usprawnień

however, did not survive the rationalizations in

posiadających wykształcenie zarówno projektowe,

a background in both design and engineering.

przeprowadzanych w firmie w końcu lat 60., a pro-

the end of the 1960s and the designers started

jak i technologiczne.

jektanci rozpoczęli niezależną działalność. To z kolei

manufacturers in Sweden is both an asset and

a consultancy of their own. This was the start

stanowiło początek jednego z najlepszych szwedz-

for one of the most successful industrial design

działalność na technologiach to dla wzornictwa

a liability for industrial design. The industrial

kich biur projektowych, Ergonomidesign.

consultancy in Sweden, Ergonomidesign.

przemysłowego zarazem zaleta, jak i wyzwanie. Kon-

competitive focus is on quality with high

kurencja w branży projektowej skupia się na jakości

demands on material and performance. This is

Przypadek powyższy pokazuje również rozwój

The case is also an illustration of the

Dominacja szwedzkich producentów opierających

The domination of the engineering driven

branży wzornictwa przemysłowego. W tamtych

development of the industrial design sector.

oraz wysokich wymaganiach odnośnie materiału

an asset for industrial design as they have been

latach, jedynie duże firmy produkujące sprzęt AGD

It was only the large consumer capital

i wykonania. Dla projektantów wzornictwa przemy-

forced to strengthen their own competence on

czy samochody posiadały wewnętrzny dział pro-

goods companies, like white goods and car

słowego to zaleta, ponieważ zmusza ich do zwięk-

these issues. It is at the same time a liability as

jektowy. Większość przedsiębiorstw zatrudniała

manufacturers who had internal design

szania własnych kompetencji. Jednocześnie jest to

industrial design is associated to form first and

projektantów jako doradców. Projektanci wzornictwa

departments. Most companies commission

utrudnienie, ponieważ wzornictwo przemysłowe na

function second, to consumer goods essentially,

przemysłowego z kolei pracowali głównie w mikro-

designers as consultants. The industrial

pierwszym miejscu łączone jest z formą (wyglądem),

following that many B2B companies neglect

firmach, w jedno- lub dwuosobowych zespołach.

designers in turn mostly form micro-companies

a dopiero potem z funkcjonalnością, szczególnie

the relevance of industrial design for their own

Sytuacja zaczęła się zmieniać mniej więcej dziesięć

with one or two persons constellations.

w przypadku dóbr konsumenckich. Podążając takim

operations.

(18)

(19)

tokiem myślenia, wiele firm B2B lekceważy znacze-

kich firm i organizacji w zakresie zakupu i wdraża-

organizations to purchase and integrate design

nie wzornictwa przemysłowego w swojej działalno-

nia projektów. Cel ten osiąga dzięki prowadzeniu

into their business. This is achieved through

ści.

programów edukacyjnych, seminariów i projektów

educational programs and seminars, projects

umożliwiających firmom współpracę z projektan-

where companies are given opportunities to

tami, okazjonalnym pomniejszym dotacjom, oraz

work with designers, occasionally through

współpracy z osobami zajmującymi się badaniami

a minor financial subsidy, and collaboration

Wiara narodowa w inwestycje projektowe

National belief in design investments

z zakresu wzornictwa i zarządzania projektami.

with researchers within design and design

W celu zwiększenia świadomości na temat znac-

To raise awareness of design as a strategic

management.

zenia wzornictwa jako strategicznego czynnika

resource to strengthen the competitiveness of

firmy miały okazję współpracować z projektantami,

Jeden z większych projektów, podczas którego

One large project where companies had the

wpływającego na zwiększanie konkurencyjności firm,

companies, design councils, financially supported

został zrealizowany w roku 2005, który został oficjal-

opportunity to work with designers took place

w Europie oraz ostatnio również w Azji, utworzono

by government, have been established, especially

nie uznany przez szwedzki rząd jako Rok Designu.

in 2005 which was declared as the official Design

rady designu finansowane przez rząd. British Design

in Europe, but in recent years also in Asia. British

Działania mające na celu zorganizowanie Roku De-

Year by the Swedish Government. The Design

Council to instytucja modelowa dla wielu państw,

Design Council is a model for many countries,

signu rozpoczęły się w 2001 r., gdy Minister Handlu

Year was initiated in 2001 when the Minister for

również dla Szwecji. Szwedzka organizacja SVID

also for Sweden. The Swedish organization SVID,

i Przemysłu wyraził zainteresowanie działalnością

Trade and Industry announced an interest to

Swedish Industrial Design Foundation (Szwedz-

Swedish Industrial Design Foundation, was

branży projektowej. Wydarzenie to nie było przy-

make a special effort within the design field. This

ka Fundacja Wzornictwa Przemysłowego) została

founded in 1989 with financial support from

padkowe, a raczej stanowiło owoc pracy SVID oraz

was not a sudden incident, but rather a result of

utworzona w roku 1989 przy wsparciu finansowym

the Ministry of Trade and Industry. In Sweden

zainteresowania państw, takich jak Dania, Finlandia,

SVID’s work and the fact that other countries

ze strony Ministra Handlu i Przemysłu. W Szwecji

there is also Svensk Form (Swedish Form), which

Norwegia oraz Wielka Brytania zainwestowaniem

such as Denmark, Finland, Norway and the UK

działa również Svensk Form (Szwedzka Forma),

is a continuation of Swedish Crafts Association,

znaczących sum w branżę projektową, w celu zwięk-

would also invest large sums of money on design

kontynuująca działalność Swedish Crafts Association

founded in 1845. Svensk Form is a non-profit

szenia swojej konkurencyjności. Ponadto, podobne

to strengthen each country’s competitiveness.

założonej w roku 1845. Svensk Form to członkowska

membership based organization with a mandate

działania zaczęły podejmować kraje azjatyckie. Kilka

In addition, countries in Asia were about to do

organizacja non-profit posiadająca upoważnienie

from government to promote Swedish design,

państw przyjęło założenie, że wzornictwo może

similar efforts. Several countries have adopted

od rządu do promowania szwedzkiego wzornictwa,

both nationally and internationally. Svensk Form

zwiększyć konkurencyjność przedsiębiorstw, a tym

the view that design can enhance enterprise

zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Svensk

receives financial support from the Ministry of

samym zwalczyć negatywne skutki wzrastających

competitiveness and thereby resist the negative

Form otrzymuje wsparcie finansowe od Ministra

Culture and from its members. While Svensk

kosztów pracy.

effects of increased wage costs.

Kultury i swoich członków. Podczas gdy działalność

Form’s activities particularly are aimed at the

Svensk Form jest adresowana głównie do ogółu oraz

general public and design professionals, SVID

w projekty związane z wzornictwem przemysłowym

industrial design related projects over a period of

zawodowych projektantów, SVID współpracuje

addresses companies and public organizations on

w latach 2003–2005. Budżet obejmował dziesięć

three years, 2003–2005. The budget covered ten

SVID otrzymała 51 milionów SEK na inwestycje

SVID received 51 millions SEK to invest in

z lokalnymi i zagranicznymi firmami i organizacjami

a national and regional basis. SVID’s mission is

głównych projektów o różnych tematach, oraz 500

main projects with different emphases and with

publicznymi. Misją SVID jest wspieranie szwedz-

to strengthen the ability of Swedish firms and

podprojektów o różnej skali. W rezultacie, w progra-

more than 500 sub-projects of varying sizes. In

(20)

(21)

mie udział wzięło 484 firm oraz 66 jednostek samo-

the end 484 companies, 66 municipals and public

SEK) stwierdziło, że „ich zdaniem taki wzrost byłby

rządowych i przedsiębiorstw państwowych. Wśród

companies participated in this project. The

niemożliwy bez zastosowania designu”.

analytical tools for vehicle manufacturers. That

głównych tematów znalazły się m.in. „pracownicy

projects had themes like “employees and firms in

means developing new tools that can measure

Movimento to młoda firma zajmująca się produk-

Movimento is a young company that develops

i firmy w dobrej kondycji”, „projektowanie usług”,

good shape”; “service design”; “design for medical

cją narzędzi analitycznych na potrzeby producentów

various properties of the new technologies

„design dla eksportowej technologii medycznej”,

technology export”; “design for transportation

pojazdów, co oznacza wytwarzanie nowych narzędzi

introduced into the cars. In the design

„design dla podwykonawców z branży transportowej”

sub-contractors” and “design for packaging”.

służących do pomiaru różnych właściwości nowych

management analysis of the company corporate

oraz „design dla branży opakowań”. Przedsięwzięcia

The company projects covered everything from

technologii stosowanych w samochodach. W trak-

policies involving a strong user perspective

realizowane przez firmy dotyczyły wszelkich dzie-

innovation to branding and work place design.

cie analizy procesu zarządzania designem w firmie,

of the products was formed. Moreover, the

dzin, od innowacji poprzez zarządzanie marką do

opracowano polityki korporacyjne, przewidujące

designer went through the company’s overall

projektowania miejsc pracy.

was carried out in 2006 by Ulla Johansson2,

zwiększoną koncentrację na uwzględnianiu perspek-

communication with customers and a new

researcher at Växjö University. The most notable

tywy użytkownika produktów. Ponadto, projektant

communications platform was developed. This

results were the sales increases and new jobs that

zbadał proces komunikacji firmy z klientami, i na

is the achievements according to the project

Växjö. Najważniejsze osiągnięte korzyści to wzrost

could be identified. 44 companies responded

tej podstawie stworzono nową platformę komunika-

manager at Movimento in the interview by Ulla

sprzedaży oraz nowe miejsca pracy. W ramach

to the questionnaire that they had had, or was

cyjną. Powyższe osiągnięcia zostały przedstawione

Johansson.

przeprowadzonego badania, 44 firmy przyznały, że

expected to have, sales increases of together

przez kierownika projektu w Movimento w trakcie

już osiągnęły lub oczekiwały wzrostu sprzedaży

between 444 and 745 million SEK. This was

rozmowy przeprowadzonej przez Ulla Johanssona.

– but also products and the whole environment

o łącznej wartości pomiędzy 444 a 745 milionów

only 10 percent of all projects, but, on the other

for the company’s premises. The company carried

SEK. Wyniki powyższe dotyczyły jedynie 10 procent

hand, these 10 percent were so successful from

graficznych, strony internetowej, logotypu – jak

out almost all proposals from the designers

Ocenę powyższych działań przeprowadził w roku

2006 Ulla Johansson2, naukowiec z Uniwersytetu

An extensive evaluation of these projects

„Dokonaliśmy przeglądu wszystkich materiałów

“We revised all graphic material, web, logotype

wszystkich projektów, natomiast z drugiej strony

an economic point of view that they alone

również produktów oraz całego otoczenia i siedzi-

more or less directly. This was immediately

już powyższe 10 procent stanowiło z ekonomiczne-

motivated the whole investment of 51 million

by firmy. Spółka mniej lub bardziej bezpośrednio

reflected on the market. Customers perceived the

go punktu widzenia sukces motywujący wydatek

SEK. However, design is rarely the only reason

dostosowała się do wszystkich propozycji projek-

company uniform and credible. This resulted in

inwestycyjny w wysokości 51 milionów SEK. Jednak

for an increased turnover. Many different factors

tantów. Skutek był natychmiastowy. Klienci zaczęli

extreme big business. We received an order for

design sam w sobie rzadko kiedy jest jedynym po-

matter. To ascertain which role design did have

postrzegać firmę jako spójną i wiarygodną. Wyniki

65 million we would not have received otherwise.

wodem zwiększonych obrotów. Znaczenie tutaj ma

in these projects a distinction was made between

uległy znaczącej poprawie. Otrzymaliśmy zamówie-

In addition, the company also drew attention of

wiele różnych czynników. Aby upewnić się, jaką rolę

if design had been a necessary condition for the

nie na 65 milionów, którego w innej sytuacji nigdy

Teknikföretagen and were awarded “The Grand

odegrał design w powyższym programie, dokonano

success or if design had contributed as one factor

byśmy nie dostali. Ponadto, nasza firma zwróciła

Award of Design” in 2005 for our work with an

rozróżnienia w zależności od tego, czy design stano-

among others. 27 firms (with a joint turnover

uwagę spółki Teknikföretagen i w 2005 r. otrzyma-

overall design strategy for the company and the

wił niezbędny czynnik decydujący o sukcesie, czy też

increase of over 200 million) replied that they

liśmy nagrodę The Grand Award of Design za nasze

impact this has led to.”

był jednym z takich czynników. 27 firm (które odno-

“do not think it could have been achieved

osiągnięcia w zakresie ogólnej strategii projektowej

towały łączny wzrost obrotów o ponad 200 milionów

without design action.”

oraz jej rezultatów” .

and new employments, is that other positive

Another aspect, besides increased turnover

(22)

(23)

effects had also been achieved through the

projektowych. Firmy sklasyfikowane na poziomie

is where companies use design but only see

cy z projektantami, poza wzrastającymi obrotami

collaboration with the designers, for instance

drugim korzystały z wzornictwa, lecz postrzega-

design as styling, i.e cosmetic that will give

i nowymi wakatami, jest np. zwiększona kreatyw-

increased creativity, in the sense that the climate

ły design wyłącznie w kategoriach stylizacji, czyli

a nice finish to their products. On the third level

ność objawiająca się pojawieniem bardziej twórczej

of the company had become more creative and

pewnej kosmetyki umożliwiającej ładne wykoń-

designers and design are part of the development

atmosfery w firmie oraz zmianą sposobu myślenia

new ways of thinking about innovation. These

czenie produktu. Na poziomie trzecim, zarówno

processes. The fourth level is where design is

o innowacji. Takie czynniki mogą odnosić długoter-

issues can have a long term effect on companies’

projektanci, jak i wzornictwo byli postrzegani jako

seen as a strategic resource. It is the combination

minowy wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw

competitiveness (Johansson, 2006).

Kolejnym pozytywnym rezultatem współpra-

(Johansson, 2006).

część procesu rozwoju firmy. Na poziomie czwartym

of design for increased innovation and design

z kolei, wzornictwo stanowiło już czynnik strate-

as a communication tool to support a brand

giczny. To właśnie połączenie designu stosowanego

and a unique identity, which forms the basis for

w celu zwiększenia innowacyjności oraz designu jako

design as a strategic resource.

narzędzia komunikacji wspierającego rozwój marki

i unikalnej tożsamości, stanowi podstawę do traktow-

been an important competitive advantage for us

“We are making trucks and product design has

Badania opinii firm o wzornictwie

Studies of company’s views on design

Rok Designu stanowił ważny krok w kierunku

The Design Year was a large effort to increase

ania wzornictwa jako czynnika strategicznego.

since the late 80s. Over the years, our approach to

zwiększenia świadomości o wzornictwie wśród firm

awareness of design among companies and

design has matured, and design is now as natural

oraz organizacji publicznych. SVID przeprowadziła

public organizations. SVID conducted a survey

stanowi dla nas od końca lat 80. ważny czynnik prze-

„Zajmujemy się produkcją ciężarówek, a design

as a function, ergonomics and economy. To succeed

na przełomie 2003/2004 r. badanie, wspólnie z QNB

in 2003/2004 together with QNB Analysis and

wagi konkurencyjnej. Wraz z upływem czasu nasze

in combining all the elements and allow them to

Analysis and Communication and Teknikföretagen

Communication and Teknikföretagen (the

podejście do wzornictwa stawało się coraz bardziej

“bear one another” is the challenge and the major

(Association of Swedish Engineering Industries),

Association of Swedish Engineering Industries)

dojrzałe, a w chwili obecnej jest dla nas elementem

success factor.” Dan Ullmestrand, Atlet Trucks

mające na celu określenie, w jaki sposób szwedzkie

to explore how Swedish companies saw design

tak naturalnym jak użyteczność, ergonomia i ekono-

firmy postrzegają wzornictwo jako konkurencyjne

as a competitive tool and on the relationship

mia. Największym wyzwaniem i głównym czynni-

answered by approximately 1.000 companies

narzędzie, oraz zbadanie relacji pomiędzy inwe-

between investment in design and profitability.

kiem sukcesu jest skuteczne połączenie wszystkich

(1.308 in 2004 and 920 in 2008). The survey

stycjami projektowymi i rentownością. Podobne

A similar survey was also conducted in 2007/2008

tych czynników i pozwolenie, aby wspólnie przynio-

population was firms in Sweden with at least

badanie przeprowadzono w latach 2007/2008 w celu

to see if there were any changes in companies’

sły efekty”. Dan Ullmestrand, Atlet Trucks

20 employees. Companies with design as a core

stwierdzenia ewentualnych zmian w podejściu firm

approach to design.

Powyższe badania zostały zrealizowane na

function, for example architectural and design

do zagadnienia wzornictwa.

podstawie ankiet, na które odpowiedziało około

firms, have been excluded from the population.

In both surveys the companies were

Both surveys are based on a questionnaire

categorized on four levels in terms of design

1000 firm (1308 w 2004 r. i 920 w 2008 r.). Badaniami

Companies are distributed evenly between sizes

czterech poziomach dojrzałości projektowej, zgodnie

maturity according to how they perceive design

objęto firmy w Szwecji zatrudniające co najmniej 20

and between service and manufacturing.

ze sposobem postrzegania wzornictwa w odniesieniu

in relation to their business. The first level is

pracowników. Przedsiębiorstwa, których działalność

do prowadzonej działalności. Poziom pierwszy obej-

where companies do not consider any design

polega głównie na projektowaniu, na przykład firmy

companies (31% compared to 22%) think that

mował firmy, które nie prowadziły żadnych działań

activities in their operations. The second level

budowlane i biura projektowe, zostały wyłączone

design is a strategic resource compared with the

W obu badaniach firmy zostały sklasyfikowane na

The survey made in 2008 shows that more

(24)

(25)

z badań. W badaniach wzięły udział firmy różnej

survey of 2004. The number of companies who

wielkości, wywodzące się z różnych sektorów usług

do not recognize any relevant design in their

większość firm wskazała, że postrzega wzornictwo

of all companies (from 27 to 39 %). That nine

i produkcji.

operations has decreased (23% compared to 27%).

jako wsparcie w procesie rozwoju marki (53 %).

percent say that design has contributed to saving

Wzornictwo jako strategia i innowacja Design as strategy and innovation Wzornictwo jako proces Design as process Wzornictwo jako stylizacja Design as styling Brak wzornictwa Non-design

2008

2004

31% 22%

Badanie przeprowadzone w roku 2008 wskazu-

a contribution by design by around a third

Pozostałe korzyści obejmują lepszą komunikację,

costs might sound like a low figure but if one

ulepszenia dla klientów, zwiększone dochody oraz

recognize that design mainly is commissioned

nowe sposoby myślenia – to wpływy wzornictwa

to strengthen brand and to improve product

na działanie przedsiębiorstw zdaniem około jednej

experience the fact that design investments also

trzeciej wszystkich badanych firm (od 27 do 39 %).

save costs must be considered a positive side

Zdaniem 9 %, wzornictwo wpłynęło na obniżenie

effect.

kosztów – ta liczba może wydawać się nieznacząca,

34%

lecz jeżeli uwzględnimy, że wzornictwo ma na celu

39%

głównie umacnianie marki i ulepszanie produktu,

12%

jego wpływ na redukcję kosztów należy uznać za

12%

skutek pozytywny.

23% 27%

15%

Rysunek 2: Procentowa ilość firm sklasyfikowanych na czterech poziomach dojrzałości projektowej

Na pytanie o korzyści związane z wzornictwem,

30% Figure 2: Number of companies on the four design maturity levels

When asked what the companies see as the

je, że w porównaniu z badaniem z roku 2004 coraz

advantage of design most companies see design

więcej firm (31% w porównaniu z 22%) uważa, iż

as a support for strengthening the brand (53

wzornictwo stanowi czynnik strategiczny. Spadła

%). Other issues are better communication,

ilość firm, które nie stosują wzornictwa w swojej

improvements for customers, increased income

działalności (23% w porównaniu do 27%).

and new ways of thinking which is seen as

Obniżenie kosztów Saving costs Nowe sposoby myślenia New ways of thinking

9% 27%

Zwiększone dochody Increased income

32%

Ulepszenia dla klientów Improve for customers

34%

Lepsza komunikacja Better communication

39%

Umocnienie marki Strenghten the brand

53%

10%

Rysunek 3: Wpływy wzornictwa zdaniem przedsiębiorstw

25%

50%

Figure 3: What companies see as contributions by design

(26)

Na pytanie, czy zgadzają się ze stwierdzeniem, że

(27)

Asked if they agree that investment in design

wo, obserwujemy zwiększony nacisk na przyjazność

increasing demand for user friendliness and

wzornictwo wpływa na zwiększenie rentowności,

contributes to increased profitability a majority,

dla użytkownika oraz świadomość środowiskową.

environmental awareness. Since the user and the

53% firm odpowiedziało tak, z czego 16% całkowicie

53%, said yes, of which 16% said yes absolutely.

W związku z tym, że użytkownik oraz środowisko,

environment as well as creativity and innovation

zgodziło się z tym stwierdzeniem. Najbardziej opty-

Those who were most positive were textile and

a także kreatywność i innowacja stanowią kluczowe

are deeply rooted in the design process

mistyczne były firmy z branży tekstylnej i meblar-

furniture companies and vehicle manufacturers.

elementy procesu projektowania, firmy wykazują

companies are also more interested in working

coraz większe zainteresowanie współpracą z projek-

with industrial designers. This has also given the

skiej oraz producenci pojazdów.

tantami wzornictwa przemysłowego. Z tego powodu,

design departments at companies like Electrolux,

rola działów projektowania w przedsiębiorstwach,

Sony Ericsson, and Volvo a more strategic role.

takich jak Electrolux, Sony Ericsson czy Volvo stała

10%

27%

37%

16% 20%

Całkowicie się zgadzam Agree completely

30%

40%

Zgadzam się Agree

Rysunek 4: Jak przedsiębiorstwa postrzegają relacje pomiędzy inwestycjami projektowymi a rentownością

Choć niepotwierdzone statystycznie, wyniki

50%

60%

70%

się bardziej znacząca.

20%

80%

Nie do końca się zgadzam Do not agree completely

90%

Wcale się nie zgadzam Do not agree at all

Figure 4: How strong the companies see the relationship between investment in design and profitability

100%

Although not statistically ascertain this result

powyższe wskazują na zwiększoną świadomość

is an indication of an increased awareness of

Od produkcji do gospodarki usługowej

From a manufacturing to a service

skoncentrowanej na konsumencie

and consumer based economy

W czasie kryzysu finansowego łatwo można zauwa-

In the wave of the financial crisis we see

żyć, że starsi producenci towarów zmniejszają za-

how many of the old goods manufacturers

trudnienie w znacznie większym zakresie niż firmy

reduce their staffs to a much greater extent

usługowe. Nastąpiła zmiana jeżeli chodzi o rodzaje

in comparison with service companies. There

branż, które napędzają gospodarkę. Dla przykładu,

has been a change in which industries drive

aktualnie wartość udziałów H&M (firma odzieżowa)

the economy. For example, H&M (fashion) and

oraz Nordea (bank) jest znacznie większa niż w przy-

Nordea (bank) today has a larger share value

odnośnie wartości wzornictwa, popartą innymi

the value of design that is supported by other

padku firm technologicznych, takich jak Ericsson czy

than technology companies like Ericsson and

badaniami i tendencjami – na przykład faktem, że

studies and trends, for instance that industrial

Atlas Copco. IKEA mogłaby stanowić dobry przykład,

Atlas Copco. IKEA had probably been among the

biura projektowe współpracują ze sobą w większym

design consultancies are working to a greater

lecz jako firma rodzinna nie jest notowana na gieł-

largest, but being a family-owned company it is

zakresie na polu strategii designu, łącząc innowacyj-

extent with design strategies combining both

dzie papierów wartościowych3.

not registered on the stock exchange3.

ność oraz rozwój marki. W celu stworzenia przewagi

innovation and branding. To create competitive

konkurencyjnej, firmy muszą wykazywać większą

advantages companies need to be innovative

zakończenia kryzysu z początku lat 90. (tabela 2).

growth since the crisis of the early 1990s (see

innowacyjność, niezależnie od tego czy wytwarzają

regardless if they have manufacturing of their

Nowe firmy pojawiły się już pod koniec lat 80., np.

table 1 below). Already in the late 1980s we

produkty we własnym zakresie, czy też nie. Dodatko-

own or not. In addition to this there is an

przedsiębiorstwa działające w branży internetowej,

saw new companies, for instance Internet

Szwecja odnotowuje dobre tempo wzrostu od

Sweden has experienced good economic

(28)

(29)

Szwecja to niewielki, ale bogaty kraj. Nawet jeżeli

Sweden is a small but wealthy country. Even

natomiast infrastruktura rynku i słaba logistyka nie

based companies, entering the market but the

wpłynęły dobrze na ich rozwój, wiele firm upadło na

infrastructure and weak logistics did not support

podstawę bogactwa stanowi przemysł technologiczny,

if the technology driven industry has been the

początku lat 90. Jednak Internet pozostał i stał się

a further development and many of them

nie jest przypadkiem, że dwie największe na świe-

basis for this wealth it is no coincidence that

ważną dziedziną również dla starszych firm. Obecny

crashed in the early 1990s. But Internet remained

cie firmy produkujące dobra konsumenckie zostały

two of the world’s largest and most successful

kryzys również wpłynął na przyspieszenie trans-

important also for the old established companies.

założone w Szwecji – mowa o H&M i IKEA. Można

consumer companies were founded in Sweden,

formacji przemysłu w kierunku sektora usług. Co

The recent economic collapse has also accelerated

uznać, że firmy te odniosły sukces dzięki modzie lub

i.e H&M and IKEA. It would be easy to believe

równie ważne, Internet stał się wręcz podstawą wielu

the transformation of the industry to become

formie, ale w rzeczywistości swoją pozycję zawdzię-

that these companies have built their success

rodzajów działalności. Taka sytuacja wpłynęła także

more service oriented. Not least, the Internet has

czają skutecznym systemom produkcji i dystrybu-

on fashion or form, but it is rather an efficient

na szwedzkie wzornictwo przemysłowe, i widać wy-

certainly made an entrance on the economic stage

cji. Dwa wspomniane przedsiębiorstwa znane były

production and distribution that have formed

raźnie, że szwedzcy projektanci wzornictwa przemy-

as a base for activities. This has also affected the

z naśladowania trendów i nowoczesnego wzornictwa.

the basis for their position on their respective

słowego zaczęli koncentrować się na projektowaniu

Swedish industrial design and we see that the

Sytuacja ta uległa zmianie w ciągu ostatnich dzie-

market. These companies were known to be

usług i projektowaniu interakcji.

Swedish industrial designers have started to focus

sięciu lat. Obecnie H&M i IKEA posiadają własne

quick to copy trends and new design. That has

on service design as well as interaction design.

1960

1970

1980

1990

1995

2000

2005

2006

2007

17.2

37.1

88.3

165.7

193.4

246

291

312

334

Produkt Krajowy Brutto (PKB), w miliardach USD

Gross Domestic Production (GDP), in billion US$

2006

2007

iv kw. 2008

i kw. 2009

4.2%

2.5%

-4.9%

-6.5%

Wzrost gospodarczy

Economic growth

1970

1980

1990

2000

2005

2007

4678

10694

19122

27487

32249

37323

Dochód Narodowy Brutto per capita w USD Tabela 2: Dane o Szwecji Źródło: statystyki OECD

Gross National Income per capita in US$ Table 2: Facts about Sweden Source: OECD statistics

duże działy projektowe, a ich menadżerowie zajmują

changed over the last decade. H&M and IKEA

pozycje strategiczne. Obie firmy bardzo dobrze radzą

currently have major design departments and

sobie z wychwytywaniem nowych trendów i sty-

their design managers are in strategic positions.

lów, które następnie wkomponowują w swoje nowe

Both companies are now very good at picking up

projekty. Nie podążają za modą, tylko ją dyktują.

trends, new lifestyles and translate these into

Powyższe ulepszenia były konieczne, gdyż firmy

new designs. They are trend setters rather than

nie byłyby w stanie utrzymać swoich pozycji bez

followers. This is also a necessary development

inwestycji projektowych. Fundacja IKEA Stichting

as it would not have been possible to keep their

Foundation ofiarowała 250 milionów SEK na potrze-

positions without the design investments. IKEA

by programu edukacyjnego w zakresie wzornictwa

Stichting Foundation has for instance donated

i badań prowadzonych na Uniwersytecie w Lund.

SEK 250 million to a design education program,

Dotacja została wykorzystana również na budowę

and research, including a new building, at Lund

nowego obiektu na terenie Uniwersytetu. Właściciele

University. The owner of H&M (Family of Erling

H&M (rodzina prowadząca fundację Erling Persson

Persson Foundation) donated SEK 30 million to

Foundation) ofiarowała 30 milionów SEK na potrzeby

a master of fashion design and a professorship at

kursów z zakresu projektowania mody na Uniwersy-

Stockholm University.

tecie w Sztokholmie.

(30)

(31)

5 Szkoła designu na Uniwersytecie Umeå należy

University have started similar technical design

Rozwój kształcenia w zakresie

The development of the industrial

wzornictwa projektowego

design education

do najlepszych na świecie. Oferuje 3-letnie progra-

programs.

W związku z uwydatnieniem znaczenia wzornictwa

As design has been highlighted as an important

my licencjackie oraz 2-letnie uzupełniające studia

jako ważnego czynnika dla gospodarki, wzrosła liczba

resource for industry also the number of

magisterskie. Od samego początku w szkole prowa-

counted as one of the best in the world. It was

studentów chcących w przyszłości zajmować się

students who want to become a designer has

dzone były kursy z zakresu projektowania interakcji,

early to embrace the Bologna structure with

projektowaniem. Opracowano kilka nowych progra-

increased. Several new design programs, for

wzornictwa transportowego oraz zaawansowanego

a three-year candidate and a two-year masters

The Design School at Umeå University is

mów designu, realizowanych np. na politechnikach.

instance at technical universities have emerged.

wzornictwa produktu. Wszystkie programy magister-

program. These were profiled almost from the

Projektanci wzornictwa przemysłowego tradycyjnie

Industrial designers have traditionally a degree

skie prowadzone są w języku angielskim i cieszą się

start; interaction design, transportation design

posiadają tytuł magistra sztuki. Najstarszy program

of artistic basis, ie a Master of Arts. The oldest

dużą popularnością wśród zagranicznych studentów.

and advanced product design. All Masters

edukacyjny w zakresie wzornictwa prowadzony

design educational program is available at

Pozostałe szkoły designu – Konstfack, HDK w Göte-

programs are in English and attract many foreign

jest w Konstfack (Szkoła wyższa sztuki, rzemiosła

Konstfack (University college of Arts, Crafts and

borgu oraz Design School na Uniwersytecie Lund

students. The other design schools, Konstfack,

i designu) w Sztokholmie, niezależnej uczelni wyższej.

Design) in Stockholm which is an independent

rozpoczęły niedawno realizację programów eduka-

HDK in Göteborg and Design School at Lund

Kształcenie w tym kierunku jest również od dawna

university college. But also the design education

cyjnych w wyżej wspomnianej strukturze 3+2 lata.

University have recently embraced the 3+2

prowadzone w HDK (Szkoła designu i rzemiosła), któ-

HDK (the School of Design and Crafts) now part

Uczelnie pracują nad opracowaniem różnych profili

structure. They are about to develop different

ra obecnie stanowi część Uniwersytetu w Göteborgu.

of Göteborg University, soon followed. A new

studiów magisterskich, które będą odzwierciedlały

profiles for their respective masters programs.

W roku 1989 rozpoczęto realizację nowego programu

industrial design program was established at

rozwój społeczeństwa i obejmowały zagadnienia

These master profiles do reflect the development

z zakresu wzornictwa przemysłowego na Uniwersyte-

Umeå University in 1989. Later on industrial

związane ze zrównoważonym wzrostem, zarządza-

of the society and includes sustainability, design

cie Umeå. Kolejne programy edukacyjne prowadzone

design programs have also started at Luelå

niem designem i sektorem usług.

management and services.

są na następujących uczelniach: Luelå, Växjö, Lund

Technology University, at Växjö University, at

oraz Mid Sweden University w Sundsvall.

Lund University and at Mid Sweden University

współpracę z firmami z branży, zarówno dla potrzeb

collaborations with companies, both in the short

in Sundsvall.

krótkoterminowych projektów oraz współpracy przy

term projects and diploma projects. Most of the

przygotowywaniu pracy dyplomowej. Większość

industrial design programs have also introduced

Na politechnikach realizowane są programy łączą-

ce wzornictwo przemysłowe oraz technologię, zwykle

Programs with a combination of industrial

Wszystkie programy edukacyjne przewidują

All design programs have frequent

w formie kursów z zakresu technologii wzornictwa

design and engineering have been established at

branżowych programów uwzględnia również zarzą-

design management as part of the curricula to

przemysłowego lub projektowania technicznego.

technical universities, in the form of industrial

dzanie designem w celu przygotowania studentów do

prepare students for meetings with companies

Uniwersytet Chalmers był pierwszą uczelnią, która

design engineering, or technical design program,

spotkań z firmami na poziomie organizacyjnym lub

on an organizational and management level.

rozpoczęła realizację programu projektowania tech-

with half engineering, half industrial design

zarządczym. Ponadto, przyszli projektanci i przedsię-

Moreover, most industrial design consultants

nicznego i do dzisiaj jest to najpopularniejszy kurs

courses. Chalmers University was the first one to

biorcy powinni rozumieć ekonomię biznesu i wyka-

and entrepreneurs need to understand business

na tej uczelni. Podobne programy prowadzą również

start a technical design program and it is their

zać umiejętności przewodzenia.

economics and leadership.

Royal Institute of Technology (KTH) w Sztokholmie

most sought-after study. Also the Royal Institute of

oraz Uniwersytet Mälardalen.

Technology (KTH) in Stockholm and Mälardalen

stają się społeczeństwami usługowymi, tak jak ma to

Choć dawne społeczeństwa przemysłowe często

Despite the fact that the old industrial

societies, as is the case with Sweden, is turning

(32)

(33)

miejsce w Szwecji, znaczenie designu czy wzornictwa

more into service societies the role of design,

przemysłowego opartego na innowacyjnym postrze-

even industrial design which is based on

ganiu produktu fizycznego staje się ważniejsze niż

a training of thinking innovative about physical

kiedykolwiek. Podczas gdy produkcja jest przeno-

products, is more important than ever. As

szona na tereny innych państw, znaczenie designu

manufacturing has been out-sourced to other

wzrasta również dla firm przenoszących produkcję.

countries design has increased in importance also

Jednym z powodów takiej sytuacji jest to, że w przy-

for these companies. One reason for this is that

padku, gdy dana firma nie prowadzi produkcji we

when companies no longer own the production

własnym zakresie lub jej produkcja jest zlokalizowa-

or have it located far from the headquarters

na w znacznej odległości od biura głównego, na zna-

communication and innovation, with increased

czeniu zyskują komunikacja i innowacja uwzględnia-

user and environmental friendliness will be more

jące większą przyjazność dla użytkownika oraz dla

important. As we have seen from the various

środowiska. Jak wynika z przedstawionych powyżej

studies companies view design in particular as

badań, firmy postrzegają design jako środek służący

a means to strengthen communication and brand.

umacnianiu komunikacji oraz marki. Design staje

Design becomes the basis for corporate marketing

się podstawą marketingu korporacyjnego i strategii

and brand strategies. Design is not only about

rozwoju marek. Projektowanie nie polega jednak wy-

communication, the core is about creativity and

łącznie na komunikacji – jego kluczowym elementem

innovation. The capability to visualize ideas and

jest kreatywność i innowacja. Możliwość wizualizacji

to think creative and holistically about the use,

pomysłów, kreatywnego i holistycznego podejścia do

the user and environment, brand and perception

używania produktu, użytkownika i środowiska, oraz

is of great value also for service providers.

marki i percepcji, stanowią wielką wartość również

Therefore we now see that more and more service

dla usługodawców. W związku z tym, wyraźnie

companies and organizations in the public sector

widoczna jest zwiększona współpraca pomiędzy

collaborate with industrial designers.

usługodawcami i organizacjami publicznymi a projektantami wzornictwa przemysłowego.

Lisbeth Svengren Holm Profesor nadzwyczajny SVID Szwedzka Fundacja Wzornictwa Przemysłowego oraz Wyższa Szkoła Biznesu w Sztokholmie

Lisbeth Svengren Holm Associate professor SVID Swedish Industrial Design Foundation and Stockholm University School of Business

1) Hertenstein, J. and Platt, M. 1997. Developing a Strategic Design Culture. „Design Management Journal”, tom 8, nr 2 Hertenstein, J., and M., Platt with D. R. Brown. 2001. Valuing design: Enhancing corporate performance through design effectiveness. „Design Management Journal”, tom 12, nr 3

1) Hertenstein, J. and Platt, M. 1997. Developing a Strategic Design Culture. Design Management Journal, vol 8, no 2 Hertenstein, J., and M., Platt with D. R. Brown. 2001. Valuing design: Enhancing corporate performance through design effectiveness. „Design Management Journal, vol 12, nr 3

2) Johansson, U. 2006. Design som utvecklingskraft. En utvärdering av regeringens designsatsning 2003–2005 (Design as a force for development. An evaluation of the Governmental efforts 2003–2005). Växjö University Press.

2) Johansson, U. 2006. Design som utvecklingskraft. En utvärdering av regeringens designsatsning 2003–2005 (Design as a force for development. An evaulation of the Governmental efforts 2003–2005). Växjö University Press.

3) Wartość udziałów pięciu największych firm notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Sztokholmie dn. 2009-06-12, w miliardach SEK: H&M 308.6 Nordea 257.6 Ericsson 236.9 Telia Sonera 172.4 Volvo 107.2

3) The share value of the five largest companies on the Stock Exchange, Stockholm 2009-06-12 in billion SEK: H&M 308.6 Nordea 257.6 Ericsson 236.9 Telia Sonera 172.4 Volvo 107.2

(35)

Cztery żywioły

The Four Elements

Kerstin Wickman Można by się spodziewać, że wystawa poświęco-

An exhibition dealing with Swedish design might

na szwedzkiemu wzornictwu skoncentruje się na

be expected to concern itself with the delicate,

delikatnej, wyciszonej i funkcjonalnej elegancji,

low-key, functional elegance that was so much

która wpisała się w latach 50. XX wieku w termin

a part of the term Scandinavian design in the

skandynawskiego wzornictwa i która zapewniła

1950s and that established Sweden’s position on

pozycję Szwecji na światowej mapie w tej dziedzi-

the world map of design. Or it might concern

nie. Wystawa taka mogłaby też prezentować piękne

itself with more beautiful everyday wares. For

przedmioty codziennego użytku, ponieważ to właśnie

it is such items that have left their mark on the

one pozostawiły wyraźny ślad w rozwoju wzornictwa

development of design in Sweden throughout the

w Szwecji na przestrzeni całego XX wieku.

20th century.

Jeśli głębiej rozważymy ten temat, to dobrze

Carefully considered, well-made everyday

wykonane przedmioty codziennego użytku powin-

items were to be available to all. This led

ny być dostępne dla wszystkich. Ta myśl sprawiła,

to Swedish designers becoming pioneers in

że szwedzcy projektanci stali się pionierami badań

researching and developing aids for the disabled.

i rozwoju produktów dla osób niepełnosprawnych.

Their starting point was the belief that it is

Punkt wyjścia stanowiło przekonanie, że trudności

poor design rather than physical disabilities that

dnia codziennego biorą się raczej ze złego wzornic-

creates difficulties in life. If more items could

twa, niż z fizycznej niepełnosprawności ludzi. Gdyby

be used by more people then fewer people would

więcej z nich miało szansę korzystania z większej

see themselves as disabled. Hence the notion of

liczby przedmiotów, wtedy mniej osób uważałoby się

“design for everybody” – design for all.

za niepełnosprawne. Stąd narodziny pojęcia „design

About the year 1970, Maria Benktzon and

for everybody” – design dla wszystkich.

Sven-Eric Juhlin at the company now known

Około roku 1970 Maria Benktzon oraz Sven-Eric

as Ergonomidesign AB started to investigate

Juhlin z firmy znanej obecnie pod nazwą Ergono-

how they could simplify everyday activities for

midesign AB rozpoczęli badania nad tym, w jaki

people with reduced strength in their hands and

sposób mogliby ułatwić codzienne czynności

arms. The bread saw, designed for Gustavsbergs

osobom o obniżonej sprawności rąk i nóg. Pierw-

fabriker in 1974, was the first result. It really

(36)

(37)

szym rezultatem ich prac stała się piła do krojenia

looks like a saw and, compared with traditional

W starożytnej Grecji cyfra cztery uznawana była

chleba, zaprojektowana dla Gustavsberg w 1974

bread knives, it puts very little strain on the

za „liczbę świata”, mogącą wiele wyjaśnić. Liczba

temperaments (choleric, melancholy, sanguine,

roku. Wygląda naprawdę jak piła, oraz, w porów-

shoulder, wrist and the fingers. A whole program

„cztery” opisuje życie człowieka, które podzielone

phlegmatic) and the four tastes (sweet, sour,

youth, maturity and old age. It described the

naniu z tradycyjnym nożem do chleba, w niewiel-

of tools for eating, light but elegant plastic

jest na dzieciństwo, młodość, dorosłość oraz starość.

salt, bitter) as well as the fundamental virtues

kim stopniu obciąża ramiona, nadgarstek i palce.

drinking “glasses” and suchlike was produced at

Opisuje również usposobienie człowieka (choleryk,

(prudence, fortitude, justice and temperance).

Począwszy od końca lat 70. i na przestrzeni lat 80.

the end of the 1970s and throughout the 1980s.

melancholik, sangwinik, flegmatyk) oraz cztery sma-

We are still strongly influenced by this Greek

wyprodukowano cały zestaw narzędzi do jedzenia,

A body-care series called Beauty was launched

ki (słodki, kwaśny, słony, gorzki), a także podstawowe

understanding of the world. There are four

lekkie, ale eleganckie szklanki do picia oraz podobne

in 1998, comprising a bath brush, apparatus for

cnoty (rozwaga, męstwo, sprawiedliwość i wstrze-

seasons to the year just as there are four

produkty. W 1998 roku została wprowadzona na

washing the hair, nail-file holder and comb and

mięźliwość). Do dziś pozostajemy pod dużym wpły-

directions on the compass. The four virtues

rynek seria produktów do pielęgnacji ciała o nazwie

this has simplified life for many people. The

wem myślenia starożytnych Greków. Mamy cztery

can be seen as a set of rules for designers. They

Beauty. Seria składa się ze szczotki do mycia ciała,

coffeepots and teapots that Ergonomidesign AB

pory roku, podobnie jak cztery strony świata. Cztery

should work wisely (prudence) and perseveringly

urządzenia do mycia włosów, uchwytu na pilnik

produced for airline SAS with a tray carrying a

cnoty mogą być postrzegane jako zestaw zasad dla

(fortitude), ethically (justice) and economically

do paznokci oraz grzebień, i ułatwia życie wielu

milk jug and sugar greatly facilitated the work

projektantów. Powinni pracować mądrze (rozwaga),

(temperance). The exhibition contains many

ludziom. Ergonomidesign AB zaprojektowało dla

of the airhostesses. The balance point of the

wytrwale (męstwo), etycznie (sprawiedliwość) oraz

products representative of this spirit. But many

linii lotniczej SAS dzbanki do kawy i herbaty wraz

pot was carefully tested, as was the shape of

ekonomicznie (wstrzemięźliwość). Wystawa Cztery

items are also humorous, sensually attractive and surprising.

z tacką na dzbanuszek z mlekiem i cukier, znacząco

the handle, the spout, the lid and the chosen

Elementy prezentuje wiele produktów zaprojekto-

ułatwiające pracę stewardess. Starannie przetesto-

material. The pot was so appreciated that many

wanych w tym właśnie duchu. Chociaż jest też wiele

wano punkt ciężkości dzbanka, podobnie jak kształt

flight companies bought it for their cabin crew.

rzeczy zabawnych, przyciągających zmysłowością oraz zaskakujących.

rączki, dzióbka, pokrywkę oraz wybrany materiał.

Dzbanek zdobył takie uznanie, że wiele innych firm

different approach. The focus is on the four

lotniczych zakupiło go dla swoich załóg.

elements that are insolubly linked with our

survival on the planet: earth, fire, water and air.

Wystawa Cztery Elementy przyjęła jednak inne

This exhibition has however chosen a

założenia. Koncentruje się na czterech żywiołach

Industrial designer Margarita Bergfeldt Matiz,

nieodłącznie związanych z naszym życiem na plane-

who is famous for her work on designing the first

cie – ziemi, ogniu, wodzie i powietrzu. Projektantka

international space station, is responsible for this

wzornictwa przemysłowego, Margarita Bergfeldt

down-to-earth yet poetic exhibition concept.

Matiz, która wsławiła się pracą przy projektowaniu

pierwszej międzynarodowej stacji kosmicznej, od-

considered to be the “world number” that could

In ancient Greece the number four was

powiada za tę przyziemną, a jednocześnie poetycką

explain most things. The number four described

koncepcję wystawy.

human life, which divides into childhood,

Ziemia

(38)

Earth

Dwie branże przemysłu, opiera-

Two industrial sectors, based

jące się o rudę żelaza i niezmie-

on iron ore and Sweden’s

rzone szwedzkie lasy, stanowiły

vast forests, were historically

w przeszłości źródło gospodar-

responsible for the country’s

czego dobrobytu kraju. Atlas

economic prosperity. Atlas

Copco, obecnie międzynarodo-

Copco, now a multinational

wa korporacja, słynie ze sprzętu

corporation, is famous for

dla górnictwa. Firma produkuje

its mining equipment. The

szeroki asortyment sprzętu,

company produces a wide

od starannie przemyślanych

range of equipment from

ręcznych narzędzi, po gigan-

carefully considered hand

tyczne wiertnice. Doskonałym

tools to giant drilling

przykładem tych drugich jest

machines. A fine example

Cobra mk1, świder zaprojekto-

of the latter is Cobra

wany przez Björna Dahlströma.

mk1, a powered drill/

Cztery lata trwały prace kon-

breaker designed by Björn

strukcyjne na rzecz osiągnięcia

Dahlström. It took four years

idealnego wyniku: bardzo niski

of development to reach the

poziom drgań uchwytu, idealna

target performance: ultra

precyzja, narzędzie zoptymali-

low levels of vibration in the

zowane w zakresie ekologicznej

handle, perfect precision,

przyjazności i ergonomiczne we

optimally environmentally

wszystkich częściach. Osta-

friendly and ergonomically

teczny kształt narzędzia jest

adapted in all its parts. The

wynikiem niezwykle staranne-

final machine was the product

go procesu rozwoju produktu,

of an extraordinarily thorough

składającego się z badania

product development process

użytkownika, tworzenia pro-

which included user studies,

totypów oraz długich testów

prototypes and lengthy field

terenowych.

tests.

(39)

Cobra MK1 urządzenie wiertnicze / motor-driven breaker projekt / design Björn Dahlström firma / company Atlas Copco Tools Sverige zdjęcie / photo Thomas Jeansson

(40)

Widoczny ślad w szwedzkim

(41)

A by-product of mining

krajobrazie pozostawił produkt

in Sweden has left its mark

uboczny górnictwa – czerwony

on the countryside. A red

barwnik z kopalni miedzi w Fa-

pigment from the copper

lun, który wykorzystywany jest

mine at Falun has been used

do malowania domów i zabudo-

to colour cottages, barns

wań chłopskich w całym kraju

and houses throughout

od XIX wieku do dzisiaj. Trud-

the country from the 18th

no wyobrazić sobie Szwecję bez

century until the present.

budynków o charakterystycznej brunatno-czerwonej barwie.

Gleba Szwecji jest żyzna –

bujnie rosną drzewa, krzewy

Falu Rödfärg farba zewnętrzna z barwnikiem z kopalni miedzi w Falu / outdoor paint with pigment from Falu Copper Mine projekt / design Identity Works firma / company Falu Rödfärg

The Swedish landscape today is unthinkable without the “Falu-red” buildings.

The Swedish earth

i rośliny każdego rodzaju. Leśne

is fertile – trees, bushes

zapachy, blask słonecznych pro-

and green plants of every

mieni w porannej rosie, miękki

description abound. Forest

mech porastający kamienie

scents, the glitter of the sun’s

leśne oraz dumne, wysokie

rays on the morning dew,

drzewa rosnące w przeważają-

the soft moss that grows on

cej części kraju to często temat

stones in the forests and the

poezji oraz niezliczonych baśni

proud, tall trees that cover so

dla dzieci.

much of the country are the

Chociaż niektóre lasy

subject of poetry as well as of

są chronione i zaliczane do

innumerable children’s tales.

rezerwatów, to można z nich

korzystać na podstawie tzw.

are protected and classed

prawa publicznego dostępu.

as nature reservations and

Spędzanie czasu wolnego wśród nieskażonej przyrody to dla osób cierpiących z powodu

Moss Green 11 mata ręcznie pleciona / hand tufted rug projekt / design Gunilla Lagerhem Ullberg firma / company Kasthall

Some forests in Sweden

there is a public right of access. Spending leisure time in unspoiled countryside is

Megalopolis Aero Neon plecak ochraniający plecy / hard shell backpack projekt / design Jonas Blanking firma / company Boblbee AB zdjęcie / photo Björn Liljegren

(42)

(43)

miejskiego stresu sposób na

a way for people suffering

odzyskanie zdrowia i spokoju

from urban stress to recover

umysłu. Być może dlatego, zie-

their health and their peace

lony, supełkowy dywan z wełny

of mind. Perhaps that is why

i lnu, zaprojektowany przez

Gunilla Lagerheim-Ullberg

Gunillę Lagerheim-Ullberg dla

has been so successful with

Kasthall odniósł taki sukces.

the green, knotted rug

Sprawia wrażenie, jakby do

in wool and flax that she

wnętrza domu został przenie-

designed for Kasthall. It

siony zielony mech.

gives the impression of green

moss indoors.

Podczas wypraw na łono

natury może się przydać sprzęt

When exploring nature

do wędrówek lub namiot.

some may take a hiking staff

Szereg produktów pokazywa-

or a tent with them. Several

nych na wystawie ma związek

products in the exhibition

z tym zdrowym uwielbieniem

have links with this earthy

dla przyrody, jak na przykład

nature worship, for example

Joystick, sprzęt do wędrówek

Björn Dahlström’s hiking

autorstwa Björna Dahlströma,

staff Joystick, an axe from

siekierka firmy Gränfors, mały

Gränfors, Ergonomidesign’s

nożyk dla zbieraczy grzybów

little knife for mushroom

zaprojektowany przez Ergono-

gatherers and Mia

midesign oraz piękny porce-

Göransson’s beautiful

lanowy relief Mii Göransson zdobiony subtelnymi motywami z liści.

Innym sposobem ciesze-

nia się naturą jest uprawianie własnej działki. Ruch działkowy rozpoczął się w Szwecji na

Vildmarksyxa siekiera / axe projekt / design Hans-Erik Persson firma / company Gränsfors Bruks AB

porcelain relief decorated with delicate, reflective leaves. Joystick laska do wędrówek / walking stick projekt / design Björn Dahlström firma / company Magis

Another way of enjoying

nature is to devote oneself to gardening on one’s own property. The allotment

Karl - Johan nóż do grzybów / mushroom knife projekt / design Ergonomidesign firma / company HB Oracta

(44)

(45)

początku XX wieku. Ubogie

movement in Sweden grew up

miejskie rodziny mieszkające

in the early part of the 20th

w zatłoczonych domach otrzy-

century. Poor urban families

mywały kawałek ziemi, gdzie

living in cramped dwellings

mogły zasadzić krzewy owoco-

were to be allowed a small

we i uprawiać warzywa. Dzięki

area of land on which they

temu dzieci spędzały więcej cza-

could plant fruit bushes and

su na słońcu i zaczęły się lepiej

cultivate vegetables. This led

odżywiać. Zasadniczo obniżyła

to children spending more

się liczba przypadków krzywicy

time in the sunshine and

i innych chorób spowodowa-

to an improved diet. The

nych złym odżywianiem.

Obecne zainteresowanie

ogrodnictwem związane jest w większym stopniu z rekreacją

Disktvaga ręcznie wykonana szczotka do naczyń z korzenia żarnowca / handmade dishbrush of broom root projekt / design Iris Hantverk firma / company Iris Hantverk

incidence of rickets and other illnesses brought on by dietary deficiencies was radically reduced.

niż z korzyściami zdrowotny-

mi. Subtelna ławka ogrodowa

gardening is focused less

Evy Schildt może służyć za-

on health benefits than on

równo ludziom, jak i roślinom.

enjoyment. Eva Schildt’s

Malutkie paczuszki nasion

delicate garden bench can

firmy Weibulls wzbudzają duże

be occupied by both people

oczekiwania. W kraju, którego

and plants. The little packets

klimat zdominowany jest przez

of seeds from Weibulls

zimno, śnieg i dni pozbawione

arouse our expectations. In

słońca, wszyscy z niecierpliwo-

a country whose climate is

ścią tęsknią do wiosny, ciepłej

dominated by cold, snow

pogody i kiełkującej zieleni.

and sunless days there is

Ale czasami przyroda wymaga kształtowania i przycinania. Z ekologicznego punktu widze-

Relief płaskorzeźba / wall sculpture projekt / design Mia E. Göransson firma / company Mia E. Göransson

The current interest in

a passionate longing for the spring, for warm weather and greenery sprouting out of the

Lampel lampa wisząca z doniczką / pendant lamp and flowerpot projekt / design Margot Barolo firma / company Bsweden zdjęcie / photo Bengt O Pettersson

(46)

(47)

earth. But sometimes nature requires pruning and cutting. Handcraft or solar energy is the best solution from environmental perspective. The self-moving hybrid lawn mower Automover from Husqvarna is equipped in solar cells which are charged automatically. It is energy efficient and has an extremely robust battery.

nia najlepszym rozwiązaniem jest użycie siły mięśni lub energii słonecznej. Samojezdna kosiarka hybrydowa Automover

The Gardener’s Sofa ławka ogrodowa / garden bench projekt / design Eva Schildt firma / company Design House Stockholm Automower® Solar Hybrid automatyczna kosiarka do trawy / automatic lawn mower projekt / design Towe Ressman firma / company Husqvarna AB

Even if we still drive

our cars ourselves, they get increasingly easy to handle. Your Concept Car from Volvo is unique in many ways; first no male

firmy Husqvarna wyposażona jest w ogniwa słoneczne i automatyczne ładowanie. Jest niskoenergetyczna i posiada wyjątkowo silny akumulator.

Mimo że ciągle sami prowa-

dzimy samochody, są one coraz łatwiejsze w obsłudze. Projekt samochodu Your Concept Car firmy Volvo jest wyjątkowy w wielu aspektach; po pierwsze, w proces projektowania nie był

Volvo YCC auto twojego pomysłu / your concept car projekt / design Volvo YCC team firma / company Volvo Car Corporation

(48)

Streamgarden ogród hydroponiczny / hydroponic garden projekt / design Hans Andersson, Johan Svensson firma / company Greenfortune zdjęcie / photo Peter Orevi

(49)

zaangażowany żaden mężczy-

designer has been involved

zna, tylko dziewięć projektan-

but nine women designers.

tek. Przyjęły one radykalnie

And by taking a radical new

nowe podejście do projektowa-

approach to various aspects

nia samochodu, biorąc pod uwa-

of car design, including

gę takie jego aspekty jak: schow-

storage space, acceptability,

ki we wnętrzu, akceptowalność,

vision and visibility and

pole widzenia oraz widoczność,

potential for individual

a także możliwość indywidual-

interior design, they have

nego zaprojektowania wnętrza

proposed a lot of convincing

pojazdu. Projektantki zapropo-

solutions for car design in

nowały szereg przekonywują-

the future.

cych rozwiązań do zastosowania

przy projektowaniu samochodu

foliage and flowers, has

w przyszłości.

always been a source of

Nature, in the form of

Snooze fotel / lounge chair projekt / design Stefan Borselius, Fredik Mattson firma / company Blå Station AB

Weibulls opakowania na nasiona / seed packages projekt / design Imperiet firma / company Weibulls Trädgård

(50)

Przyroda w postaci liści

(51)

inspiration for Swedish

i kwiatów zawsze stanowiła

designers. Soft trailing lianas

źródło natchnienia dla szwedz-

stand out on the seat of

kich projektantów. Miękkie,

Fredrik Mattson’s and Stefan

płożące się liany to wzór na sie-

Borselius’s rocking chair

dzisku bujanego krzesła Snooze,

Snooze; nature created with

autorstwa Fredrika Mattsona i Stefana Borseliusa; przyroda połączona z syntetycznymi

Balansplatta równoważnia / balace board projekt / design No Picnic firma / company Otto Bock Scandinavia AB

the help of synthetic hightech materials. The same applies to hydro-cultivation

materiałami high-tech. To

which is now becoming

samo dotyczy hydro-upraw tak

popular at workplaces and

obecnie popularnych w biurach

in people’s homes. New

i w mieszkaniach. Nowa tech-

technology makes it possible

nologia umożliwia uprawianie

to cultivate plants all the

roślin przez cały rok, nawet na

year round even at the Polar

kole podbiegunowym.

circle.

Ludzie zawsze marzyli o po-

People have always

konaniu grawitacji i o szybowa-

dreamed of defeating gravity,

niu w przestworzach niczym

of being able to hover in the

ptaki. Jednakże ziemskie przy-

air like a bird. But the pull

ciąganie jest dla nas zbawie-

of the earth is our salvation.

niem. Urządzenie do ćwiczenia

The new balancing device

równowagi zaprojektowane

that No Picnic has designed

przez No Picnic dla Otto

for Otto Bock Scandinavia

Bock Scandinavia umożliwia unoszenie się nad powierzchnią ziemi, pod warunkiem, że po-

Tango chodzik / walker projekt / design Morgan Ferm firma / company Etac Sverige AB

enables us to float above the surface of the earth, at least if we can keep our

trafimy utrzymać równowagę.

balance. At the same time

Przy okazji trenujemy mięśnie

we are training our muscles

i ćwiczymy postawę. Łączenie

and our posture. Combining

Grass Pot lampa wisząca / pendant lamp projekt / design Phet Jitsuwan firma / company Phet Jitsuwan

(52)

(53)

pożytku z zabawą jest typowo

usefulness with enjoyment

szwedzką cechą, która wiele

is a Swedish proverb that

mówi o spojrzeniu Szwedów na

says much about how Swedes

życie.

view life.

Relacje między człowiekiem

a Ziemią bywają skompli-

But the relation

between man and Earth is

kowane. Gwałtownie rośnie

complicated. The world’s

liczba ludności na świecie.

population is rapidly

Braki sanitarne niszczą glebę

growing. Sanitary shortages

i ludzkie zdrowie. Zarówno

destroy soil and human

ścieki niepoddane procesowi

health. Both sewage without

oczyszczania, jak i brak toalet

effective treating plants

negatywnie wpływają na naszą

and lack of toilet have very

Ziemię. Zaczyna brakować

negative impact on our Earth.

czystej wody. Jakimś rozwiąza-

Clean water has become

niem tego problemu może być

commodity of short supply.

nowy wynalazek, torba Peepoo,

One solution to this problem

która jest po prostu torbą na

is the new invention, Peepoo

odchody, eliminującą jednocze-

bag, which is basically

śnie groźne bakterie. Tworzywo

a bag for excrement which

sztuczne, z którego jest wyko-

also eliminates hazardous

nana oraz jej zawartość poddają

bacteria. Plastic material

się kompostowaniu i mogą być

and the content of the bag

wykorzystywane jako nawóz.

are compostable and may be

Streambox drewniana zabawka / wooden toy projekt / design Patrik Pettersson firma / company Playsam

used as fertiliser. The Peepoo Bag osobista jednorazowa toaleta / personal single use toilet projekt / design Anders Wilhelmson firma / company Peepoople

Danny deskorolka / skateboard projekt / design Johan Höög firma / company Widow Skateboards

Ogień

(54)

Fire

Szwedzkie zapałki przyczyniły

Swedish matches have

się do rozwoju gospodarki, ale

contributed to the growth

to także przez nie, jak w przy-

of the economy as well as

padku upadku szwedzkiego

causing capital to go up in

Krügera w latach 20. XX wieku,

smoke in conjunction with

szwedzki kapitał rozszedł się

the Swedish Krüger crash of

niczym dym.

the 1920s. Fire is a symbol of

Ogień jest symbolem

conflicting phenomena like

sprzecznych zjawisk, takich

heat and warmth, purity and

jak gorąco i ciepło domowe,

grime, metamorphosis and

oczyszczenie i sadza, przemia-

great danger. The proverbs

na i duże niebezpieczeństwo.

alluding to fire generally

Przysłowia dotyczące ognia

deal with how risky it is

mówią ogólnie, że zabawa

to play with fire. But the

z ogniem jest ryzykowna. Nie

“Solstickan” label designed

mniej jednak na rynku szwedz-

by Einar Nerman in 1936

kim ciągle mocno trzymają się

and featuring a silhouette of

zapałki Solstickan, których ety-

a little boy happily striding

kietę z małym chłopczykiem

along beneath an orange

dzielnie wędrującym pod pro-

sun, is still going strong.

mieniami słońca zaprojektował

A percentage of the return

w 1936 roku Dinar Nerman.

on each box of matches goes

Pewien procent ze sprzedaży

to children’s charities.

(55)

każdego pudełka trafia na cele dobroczynne przeznaczone dla dzieci. Speedglass 9100 maska spawalnicza / welding shield projekt / design Ergonomidesign firma / company 3M Svenska AB zdjęcie / photo Per Olsson

(56)

(57)

Another Swedish

fire-lighting invention is Light My Fire, a steel firelighter developed by the Swedish army. A mask that automatically protects the eyes from brightly

Swedish FireSteel® zapalarka / fire starter projekt / design Lars Fält firma / company Light My Fire

dangerous flames and your lungs from dangerous gases when welding is the Speedglass 9100, from 3M

Inny szwedzki wynalazek

Svenska AB. The ergonomic

ułatwiający zapalanie to Light

solutions are thoroughly

My Fire, stalowa zapalniczka

tested to suit workers

opracowana dla szwedzkiego wojska. Z kolei Speedglass 9100 firmy 3M Svenska AB to maska, która automatycznie

Snapalarm czujnik dymu / smoke detector projekt / design Ergonomidesign firma / company OG Invent

chroni oczy przed oślepiająco mocnym płomieniem oraz płuca przed szkodliwymi oparami podczas spawania. Ergonomiczne rozwiązania są poddawane dokładnym

Looftlighter podpalarka do grilla / BBQ lighter projekt / design Propeller by Semcon firma / company Looft Industries AB zdjęcie / photo Markus Oliveras

testom, aby spełniały potrzeby robotników na całym świecie. Natomiast alarmy przeciwpożarowe to tylko kilka z wielu obecnie dostępnych produktów ostrzegających przed ogniem.

Solstickan pudełko zapałek / matchbox projekt / design Einar Nerman firma / company Stiftelsen Solstickan

(58)

(59)

Wszystkie szwedzkie domy

all over the world. Fire-

mieszkalne oraz publiczne lo-

sensing alarms are just some

kale wyposażone są w czujniki

of numerous protective

dymu, zgodnie z warunkami

products that are now

ubezpieczenia.

available. Every Swedish

home, like every public

Klamka autorstwa Alexan-

dra Lervika również ostrzega,

building, has to be fitted

ale w mniej zasadniczy sposób.

with a number of fire alarms

Emituje czerwone światło,

to accord with the insurance

kiedy łazienka jest zajęta,

requirements.

oraz zielone, kiedy jest wolna.

Piękne i absolutnie niegroź-

door handle warns in a less

Alexander Lervik’s

ne złote płomienie widać na

strident manner. It shines

nowej tapecie Camilli Die-

with a red light when the

trich, o nazwie True Blue Gold.

bathroom is occupied and

Inne, lecz równie intensywne

a green one when it is not.

doznanie ognia pojawia się w

Beautiful and completely

zaprojektowanym przez Paulę

not dangerous gold flames

Barton naczyniu o nazwie Red

show Camilla Dietrich’s new

Soft Cylinder, wykonanym z

wallpaper, True Blue Gold.

piaskowanego szkła, wyglądają-

A different, but also very

Glow kosz na pochodnie / torch cage projekt / design Eva Schildt firma / company FLORA Wilh. Förster GmbH & Co. kG zdjęcie / photo Achim Hatzius

cym jakby gorące szkło jeszcze nie ostygło.

Lava świecznik / candle holder projekt / design Louise Hederström firma / company Design House Stockholm

Match krzesło do użytku zewnętrznego / outdoor chair projekt / design Anna Kraitz firma / company LADP

Vertikal Waves żaluzje pionowe wycinane laserowo / laser cut vertical blinds projekt / design Eva Marmbrandt firma / company Silentgliss

(60)

intense, feeling of fire

Zdolność ognia do tworze-

nia przyjemnej atmosfery

appears in Paula Bartron’s

w zimowe wieczory zainspiro-

Red Soft Cylinder, an urn

wała powstanie wielu rodzajów

made of sand-cast glass. It is

świeczników. Świecznik Lava

as though the hot glass were

autorstwa Louise Hedström

still glowing.

dostępny jest w różnych

wielkościach i oddaje wrażenie

for creating a pleasing

roztopionych strumieni lawy.

atmosphere in winter

Stoi pewnie na stole niczym skała. Topniejąca świeca jeszcze bardziej go uatrakcyjnia.

Naczynia kuchenne Björna

Dahlströma, zaprojektowane

Brighthandle klamka do drzwi informująca kolorem / door handle that communicates with colored light projekt / design Alexander Lervik firma / company Brighthandle AB

The capacity of fire

evenings has led to the production of numerous types of candlesticks in Sweden. Louise Hedström’s Lava exists in different

dla Hackman Tool, również

sizes and expresses the

wpisują się w temat ognia.

power of the melting lava

Projektant otrzymał zlecenie

streams. It also stands

z firmy Ytterborn & Fuentes,

firmly on the table as an

która z kolei otrzymała zadanie

ancient mountain. Melting

odnowienia wizerunku firmy

candle makes it even more

Hackman. W garnkach i patel-

attractive.

niach zastosowano najnowszą

Björn Dahlström’s

technologię warstwowego

cooking ware designed for

aluminium pomiędzy mem-

Hackman Tool also belongs

branami z nierdzewnej stali od

to the theme of fire. He was

wewnątrz i zewnątrz.

commissioned by Ytterborn

& Fuentes who, in turn, had

W eksperckiej grupie

referencyjnej stworzonej dla tego projektu pracowało wiele gwiazd sztuki gotowania.

Red Cylinder naczynie ze szkła dmuchanego, odlewanego w formach piaskowych/ blown and sand-cast glass with glass powders projekt / design Paula Bartron firma / company Paula Bartron

been retained by Hackman to renew the company’s profile. The pots and pans

Melt ręcznie dmuchana waza szklana / hand blown glass vase projekt / design Margarita Bergfeldt Matiz firma / company Matiz Bergfeldt Design Zdjęcie / photo Ramón Giovanni

(62)

(63)

make use of an advanced

Primus Omnifuel kuchenka turystyczna / multi-fuel stove projekt / design Jerker Persson firma / company Primus AB zdjęcie / photo Gabriel Uggla

technology that sandwiches aluminium between membranes of stainless steel on the inside and outside. A number of star chefs acted as an expert referral group during the design process. The final designs meet their requirements. Ostateczny produkt spełnił

wszystkie ich wymogi.

a good listener. But also have

Projektant musi być dobrym

słuchaczem oraz mieć zdolność

A designer needs to be

a capacity for understanding newly emerging life styles.

rozumienia nowych stylów życia. Najpopularniejszym szwedzkim produktem jest prawdopodobnie kuchenka Primus, która w swojej bardziej klasycznej formie od początku XX wieku opanowała cały świat. Ostatnio została poddana zmianom konstrukcyjnym, spełniającym wymagania żeglarzy i miłośników górskich Hypna 3S śpiwór / sleeping bag projekt / design Haglöfs Scandinavia AB firma / company Haglöfs Scandinavia AB zdjęcie / photo Bertil Strandell

wędrówek.

Można też stwierdzić,

że ludzka potrzeba ognia miała pozytywny wkład w szwedzką gospodarkę.

Grillvante rękawica kuchenna / oven mitt projekt / design 10-Swedish Designers firma / company 10-Gruppen

Tools cookware / przybory kuchenne projekt / design Björn Dahlström firma / company Iittala

(64)

(65)

In its more classical guise, the Primus stove is probably the Swedish product which, since the beginning of the 20th century, has become most widely spread across the globe. Now it has been redesigned to suit the needs of boat owners and True Blue Gold tapeta / wallpaper projekt / design Camila Diedrich firma / company Camila Diedrich zdjęcie / photo Christopher Kovac SIS hairy cap / włochata czapka projekt / design Jenny Jurnelius firma / company Jenny Jurnelius

Wódka Absolut – woda ognista – odniosła niezrównany sukces

Absolut Vodka opakowanie rodzimej wódki szwedzkiej / packaging of genuine Swedish firewater projekt / design Gunnar Broman, Hans Brindfors firma / company The Absolut Company

adventurous hikers.

You may also claim that

human need for fire has positively contributed to the Swedish economy. Absolut Vodka – “Firewater” – has been a matchless success story all over the world. This project is considered

na całym świecie. Jest to sztan-

an object lesson as to how

darowy przykład, w jaki sposób

successful design can create

dobry design może wykreować

jobs and money. The bottle’s

miejsca pracy i pieniądze. Dzię-

design and graphics have

ki projektowi butelki i oprawie

provided the ancient drink

graficznej ten odwieczny napój

with a successful, modern

stał się odnoszącą sukcesy,

trademark. Schnapps has

nowoczesną marką. Wódka jest

deep roots in Sweden.

głęboko zakorzeniona w kul-

Spirits have been distilled

turze Szwecji, alkohol na bazie

in Sweden since the 18th

żyta i ziemniaków był destylo-

century, using grain or

wany już od XVIII wieku.

potatoes as the organic base.

Palmett lampa z akrylu / acrylic lamp projekt / design Anna Holmquist, Chandra Ahlsell firma / company Folkform

Woda

(66)

Water

Woda i powietrze są żywiołami

Water and air are the two

chyba najbliższymi szwedzkiej

elements that are perhaps

duszy – o ile można mówić

closest to the Swedish

w takich kategoriach. Istnieje

soul if one can speak in

cały szereg produktów służą-

such terms. A vast range of

cych do oczyszczania, badania

products has been concerned

wody, przemieszczania się za jej

with purifying, studying,

pomocą, czy w inny sposób wy-

moving or using water but

korzystywania, a także w celu

also with protecting people

ochrony człowieka przed

from floods whether these

powodziami spowodowanymi

are caused by swollen rivers

wiosennymi wylewami rzek

as the snow melts in the

czy ulewami. Wystawa Cztery

spring or by downpours.

Elementy pokazuje wiele

The exhibition shows

projektów mających sprostać

several examples of designs

tym potrzebom. Na przykład

to meet these needs. The

Noaq Tubvall – opracowana

Noaq Tubvall, for example,

w Szwecji nadmuchiwana

is a Swedish-designed

przegroda, mającą chronić

inflatable barrier that

przyrodę i budynki przed

protects nature and buildings

powodzią. Mokra parasolka to

from floods. Wet umbrellas

raczej drobny praktyczny pro-

is a minor practical problem

blem, który w nader elegancki

which Eva Schildt has

sposób rozwiązała Eva Schildt.

elegantly solved. A synthetic

Syntetyczna gąbka w stojaku

sponge sucks in effectively

na parasole zaprojektowanym

water in the umbrella-stand

dla Design House Stockholm

which she made for the

wchłania skutecznie wodę.

Design House Stockholm.

(67)

Umbrella Stand stojak na parasole projekt / design Eva Schildt firma / company Design House Stockholm

(68)

(69)

Szwedzcy projektanci

Research into marine

wzornictwa zaangażowani są

biology is at the front line in

również w badania oceanogra-

Sweden and has also involved

ficzne, zajmujące w Szwecji

Swedish designers. The

bardzo ważne miejsce. Na

exhibition shows a diving

wystawie pokazano skafander

suit and a mask for diving

i maskę do nurkowania w eks-

in extreme conditions. The

tremalnych warunkach. Fish,

Fish surfing-board, designed

I nterspiro D ivator L ite sprzęt do nurkowania / scuba diving gear projekt / design Ivan Hellqvist, Staffan Ekstróm, Pierre Buchman firma / company Interspiro

deska surfingowa, zaprojektowana przez Camilo Östberga, jest również ekstremalna, ale w inny sposób. Została zaprojektowana do unoszenia

by Camilo Östberg, is also extreme, however in a different way. It has been specially designed for surfing on high waves

się na wysokich falach, jakie

from the autumn storms

jesienne sztormy spiętrzają

by the Swedish coast. You

wokół szwedzkiego wybrze-

may almost fly over the sea

ża. Można na niej osiągnąć

surface. People have since

naprawdę zawrotną prędkość.

ancient times used seas and

Ludzie od najdawniejszych

rivers for transport. The

czasów korzystają z rzek i mórz

problem is in using oil-based

do transportu. Problemem są

fuels. A cargo ship model

paliwa ropopochodne. Na wystawie znalazł się model statku towarowego, który proponuje całkowicie nową koncepcję. Może być napędzany pali-

Viking P ro 1000 suchy skafander neoprenowy do nurkowania / rubber dry suit for diving projekt / design Trelleborg Protective Products AB firma / company Trelleborg Protective Products AB

wem komórkowym, słońcem, wiatrem lub energią fal. Jego sztywne, składane żagle są wyposażone w panele słoneczne.

being a new concept proposal has been presented at the exhibition. It can be powered by fuel cell, sun, wind or wave energy. Its rigid folding sails are equipped with solar

S verige F ish deska surfingowa / surfboard projekt / design Camilo Östberg firma / company NordClothing

cells. No Picnic has been commissioned by Wallenius Wilhelmsen ship company to

E/S Orcelle statek transportowy przyjazny środowisku / environmentally friendly cargo ship projekt / design No picnic firma / company Wallenius Wilhelmsen Logistics AB

(70)

(71)

No Picnic otrzymała zlecenie

NOAQ tubvall przeciwpowodziowy system ochronny / flood protection system projekt / design Sigurd Melin firma / company Noaq Flood Protection AB

na zaprojektowanie tego statku z firmy żeglugowej Wallenius Wilhelmsen. Szacuje się, że statek może zostać ukończony do 2025 roku. Swoją nazwę

1230 szczotka do naczyń / dishbrush projekt / design A&E DESIGN AB firma / company Jordan

– Orcelle – zawdzięcza zagrożonym wyginięciem delfinom krótkogłowym. 250-metrowy statek będzie dysponował zoptymalizowaną ładownością i zużywał mniej energii na jednostkę ładunku niż jakikolwiek obecnie istniejący statek towarowy.

Bliższy nam wszystkim jest

produkt gospodarstwa domowego firmy A&E Design (Tom

Beauty tools produkty do pielęgnacji ciała / beauty body care products projekt / design Ergonomidesign firma / company Etac Sverige AB

Speedboat V-24 racing boat /łódź wyścigowa projekt / design Ocke Mannerfelt firma / company Ocke Mannerfeldt Design zdjęcie / photo Claes Axstål

design the ship. The ship is estimated to be completed by 2025. It was named after the

Ahlström i Hans Ehrlich), czyli

endangered and protected

szczotka do naczyń, która zdo-

Orcelle dolphin. The 250

była niezliczoną ilość między-

metre long boat shall have

narodowych nagród, podobnie

optimised load capacity and

jak wiele innych produktów

will take less energy per unit

tych samych autorów. Szczotka,

than any existing cargo ship.

zaprojektowana dla firmy Jor-

dan w 1975 roku, jest produko-

domestic product A&E (Tom

wana do tej pory. Jest obecnie

Ahlström and Hans Ehrlich)

zaliczana do klasyki wzornic-

Design’s dishwashing brush,

twa i jest najczęściej w historii

which has received numerous

sprzedawaną szczotką do

international prizes, as

Closer to home is the

Urbana peleryna przeciwdeszczowa / rain-poncho projekt / design Nina Jobs firma / company Simplicitas zdjęcie / photo Thomas Dahlgren

(72)

(73)

naczyń. Inny szwedzki klasyk

have many others of their

to kołowrotek wędkarski ABU

products. The brush, designed

Garcia, który nie pozwala na

for Jordan in 1975, is still in

zaplątanie linki, niezależnie od

production. It is now ranked

tego, co złapana na haczyk ryba

as a design classic and the

zechce zrobić!

most sold dishwashing brush

in history. Another Swedish

Niewiele krajów ma tak

dobry dostęp do czystej słodkiej wody jak Szwecja. Pływać można nawet w samym centrum Sztokholmu, stolicy

classic is ABU Garcia’s Ambassadeur 5600 C4 kołowrotek wędkarski / fishing reel projekt / design Peter Svensson firma / company Abu AB zdjęcie / photo Claes Westlin

kraju liczącej milion miesz-

fishing reel that prevents the line from getting tangled whatever the fish that one has hooked chooses to do!

kańców. Doskonałą jakość ma

też w całej Szwecji woda pitna

to so much unpolluted, fresh

z komunalnych wodociągów.

water as Sweden. Water

Few countries have access

Mimo to, na rynku dostępna

from the tap can be drunk

jest woda mineralna pochodzą-

throughout Sweden and in

ca ze źródeł z całego kraju. Sub-

Stockholm, with its more

stancje mineralne występujące

than one million inhabitants;

naturalnie w źródłach dodają

one can bathe in the lake

jej aromatu. Niestety na całym

round which the city is built.

świecie zaczyna brakować

Despite this, bottled water

czystej wody, dlatego wynalaz-

is marketed from numerous

ki, takie jak Cleone – urządze-

springs around the country.

nie do oczyszczania wody, są

Minerals that appear

niezbędne, aby zapewnić ten

naturally in the spring water

życiodajny płyn.

add flavour to the product.

Szkło rozsławiło na cały

świat szwedzkie wzornictwo już w latach 20. Jest to materiał

Cleone® urządzenie do oczyszczania wody /water purifier projekt / design Popeller by Semcon firma / company Kuna Group AB

But all over the world clean water has become commodity of short supply which is

Mora® Nova System ręczna wiertarka do lodu / ice hand drill projekt / design No Picnic firma / company Mora of Sweden

(74)

(75)

idealnie wręcz stworzony do

why innovations like Cleone,

oddawania przelotnych nastro-

a water treatment facility,

jów pogody, błysków światła

are necessary to provide this

słonecznego, mgły melancholii

crucial liquid.

i świata nieosiągalnych wizji.

Kryształowo przejrzyste szkło

has made Swedish design

postrzegane jest czasami jako

internationally famous. It is

metafora lodu. Na wystawie

a material suited to fleeting

pokazano imponującą misę

outdoor moods, glittering

Ever since the 1920s, glass

Frostwork autorstwa Ingeger-

sunlight, mists of melancholy

dy Råman, wyprodukowaną

and a world of images

w Orrefors. Nieregularne, białe

unreachable in the depths of

oszronione krawędzie obok krystalicznej masy szklanej stanowią piękny hołd dla szkła/

Frost zegarek na rękę / wristwatch projekt / design No Picnic firma / company Axcent of Scandinavian

the glass. Transparent crystal glass has also provided a metaphor for ice. Ingegerd

wody/lodu. Frost (mróz) to

Råman’s magnificent bowl

również nazwa i motyw prze-

in this exhibition, with

wodni zegarków zaprojektowa-

its irregular frost pattern

nych przez No Picnic. Noszący

against the brightness of the

taki zegarek okazują swobodne

glass, is a beautiful tribute to

podejście do czasu, w ten spo-

the transparency of glass, ice

sób zamarznięta woda wydaje

and water.

się być podstępnym żywiołem.

and the design-theme of

Woda w stanie zamarznię-

a wristwatch designed by No

tym może być zdradziecka.

Picnic. It presents its wearer

Najogólniej mówiąc, zmiany w globalnej pokrywie lodowcowej mają istotne znaczenie dla zmian klimatycznych. Świder do odwiertów w lodzie marki

Frost is also the name

The Soap Original luksusowe mydło z olejkiem z ciecierzycy/ falafel-oil luxury soap projekt / design Apocalypse (Jenny Nordberg and Petra Lilja) firma / company Apocalypse

with a relaxed attitude to time, thus making water in frozen form a treacherous element.

F rostwork misa / bowl projekt / design Ingegerd Råman firma / company Orrefors Kosta Boda AB zdjęcie / photo Roland Persson

(76)

Floater Vest kamizelka dla żeglarzy projekt / design Peter Ejvinsson Ergonomidesign firma / company Sail Racing International AB

Water in its frozen

form can also be deceptive. Generally speaking, changes in the global ice are decisive for climate development.

Mora, zaprojektowany przez

Mora’s ice drills, design

No Picnic, wykorzystywany

No Picnic, are used by

jest przez badaczy oraz przez

researchers and winter

wędkarzy do pomiarów oraz

anglers to measure and to

do przebicia się przez grubą

get through thick ice layer.

warstwę lodu. Składane wiertło

The folding drill is easy to

łatwo można przenosić. Kra-

carry. The cutting edge made

wędź tnąca wykonana ze stali

of stainless steel can cope

nierdzewnej może sprostać

with the most challenges.

największym wyzwaniom.

“Swedish steel bites”, goes the

„Szwedzka stal kąsa”, brzmi

Swedish message.

szwedzki przekaz.

(77)

POCito ochronny sprzęt narciarski dla dzieci / ski protection gear for kids projekt / design Jan Woxing firma / company POC Sweden AB

Bubble Talk art film projekt / design Tina Eskilsson firma / company Tina Eskilsson zdjęcie / photo Thomas Huhn

(78)

Powietrze Air Powietrze kojarzy nam się

We associate transparency

z przejrzystością. Powietrze,

with air. The Swedish

światło i zieleń uznawane były

functionalists of the 1930s

przez szwedzkich funkcjo-

regarded light, air and

nalistów w latach 30. za lek

greenery as both a cure

na choroby oraz za naczelne

for ill health and a guiding

zasady urbanistyki. Smukłe

principle for urban planning.

bloki mieszkalne zapewniały

Slim apartment blocks

naturalne światło zarówno

ensured natural light from

ze wschodu, jak i z zachodu.

both east and west. And

Zaś modernistyczne balkony

modernistic balconies

górowały w powietrzu niczym

hovered in space like the

mostki na transatlantyku. Bal-

bridge of a transatlantic

kon był miejscem, gdzie można

liner. The balcony was

było dosłownie napełnić płuca

a place where one could

powietrzem.

literally fill one’s lungs with

air.

Dzisiaj uważamy inaczej.

Powietrze nie zawsze jest tak

„ozdrowieńczym napojem”, jak

Air is not always the healthy

zwykło się uważać w latach

beverage that one imagined

30. Niepożądane substancje

in the 1930s. More and

zanieczyszczają powietrze,

more particles mix with

(79)

Today we know better.

zwłaszcza w dużych miastach.

the oxygen, especially in

W najtrudniejszych warunkach

large cities. When climatic

klimatycznych osoby chore

conditions are most

na astmę potrzebują urządzeń

hazardous, people with

analitycznych. Podczas pracy

asthma would need an

w przemyśle, do ochrony przed

inflammation analyzer. And

szkodliwymi gazami może być

working in industries you

potrzebna maska do oddychania,

might need a breathing mask,

Tilssammans & Pussmun znaczki pocztowe / postage stamps projekt / design Julia Szulcs, Jenni Erkintalos firma / company Sweden Post Stamps

(80)

(81)

jak na przykład produkt firmy

as the one from the Swedish

Sundström Safety.

company Sundström Safety,

to protect yourself against

Blueair jest szwedzkiej

konstrukcji urządzeniem do

dangerous gases.

oczyszczania powietrza, które

zdobyło nagrodę Excellent

designed air purifier, which

Blueair is a Swedish-

Swedish Design w 1998 roku

won an “Excellent Swedish

i uzyskało najwyższe noty

Design” award in 1998 and

w szeregu amerykańskich te-

was given top marks in

stów. Zostało zaprojektowane przez młode studio Propeller, które rozpoczęło działalność

Blueair 200 Series urządzenie do oczyszczania powietrza / air purifier projekt / design Propeller firma / company Blueair AB

w 1995 roku. „Czyste powie-

Niox Mino analizator chorób zapalnych / inflammation analyzer projekt / design Ergonomidesign firma / company Aerocrine AB

trze prawem człowieka” tak brzmiało hasło marketingowe produktu. Odkurzacz Electroluxa o nazwie Oxy 3 rozwią-

a succession of American tests. The machine was designed by the young Propeller studio which had started in 1995. “Clean air – a human right” was the device that launched the product. Electrolux’ vacuum cleaner Oxy 3 addresses

zuje podobne problemy. Tak skutecznie filtruje cząsteczki,