interview van Janneke van Wijk met Daan Roosegaarde by Mediamucho

TECHNIEK VOOR EEN INTIEMERE WERELD

THEMA: KUNST & TECHNIEK

Daan Roosegaarde met zijn Lotus Dome. Foto: Sylvain Lefevre/ReservoirPhoto

INNOVATIE

“Plaats jezelf in verschillende contexten, dan leer je het meest.”

Daan Roosegaarde met Dune, Shanghai 2011. Foto: Daan Roggeveen

gen doen. Je hebt één vak in één lokaal en daar ga je een uurtje naartoe. Toen ik klaar was met de middelbare school, vertelde ik aan mijn ouders dat ik naar de kunstacademie wilde. Ze begonnen een beetje zenuwachtig te worden en stuurden me naar een beroepskeuzetest. Ik vertelde dat ik wilde reizen, onderzoeken, uitvinden, verbeelding gebruiken. De testuitkomst was dat wat ik wilde niet bestond. Er is mij vaak verteld dat wat ik wilde niet kon.’

TECHNIEK VOOR EEN

intiemere wereld De ondernemende ontwerper Daan Roosegaarde vindt dat de oude wereld niet meer werkt. Ook Nederland moet een update krijgen. Hoe doen we dat, innoveren? VO // AUTEUR: JANNEKE VAN WIJK

aan Roosegaarde (1979) is een pionier, kunstenaar, ondernemer en ontwerper. Hij won de Index Award 2013, een internationale prestigieuze designprijs voor design dat de wereld beter maakt. Hij kreeg dit voor het project Smart Highway, een energie-opwekkende snelweg waar hij samen met bouwbedrijf Heijmans aan werkt. Hij was te gast bij Wilfried de Jong in het tv-programma Zomergasten van afgelopen zomer. Na aﬂoop kreeg hij veel verzoeken voor lezingen en interviews. Ook voor Kunstzone nam hij de tijd.

HALF DOMINEE EN HALF ENTREPRENEUR

Daan Roosegaarde, een bevlogen mens die eindelijk kan doen wat hij na de middelbare school al wilde: onderzoeken, verbeelden, uitvinden en reizen. En waarom? Omdat hij vindt dat de oude wereld niet meer werkt. ‘Zekerheden, zoals dat er altijd genoeg geld, werk, pensioen is, zijn er niet meer. We moeten daar op een andere manier mee omgaan, in plaats van te denken dat het wel weer overwaait. Laten we vooral de kennis, energie en creativiteit die er in Nederland is, gebruiken en overstappen op een ‘voorstel-modus’. In Nederland zijn we zo goed in onze mening overal op geven. Flikker op met je mening, kom met een voorstel!’

Een duidelijke uitspraak en tegelijkertijd een uitnodigend voorstel van een kunstenaar die zich half dominee en half entrepreneur noemt. Een uitspraak die we misschien, om ergens te beginnen, op een vlag voor vliegtuig-sleepreclame moeten printen en een poosje boven de onderwijs- en kunst en cultuurinstellingen van Nederland kunnen laten rondgaan. Het is maar een voorstel. Want Nederland moet een update krijgen. En het landschap moet gehacked. Waar komt dat vandaan, die passie voor het landschap? Daan: ‘Ik speelde graag buiten en had een obsessie voor de natuur. Mijn vriendjes en ik waren kleine avonturiers. We waren altijd aan het bouwen, op onderzoek naar dieren in de natuur en in de weer met grote waterslangen. Ik woonde in Nieuwkoop en mocht pas buiten spelen toen ik mijn zwemdiploma had. We waren omringd door plassen en bijbehorende beesten als slangen en bevers. Bevers, dat zijn ﬂink grote beesten! We waren gewend ons landschap te hacken, boomhutten te maken, kabels te trekken. DOE MAAR NORMAAL

Daans ervaringen in het voortgezet onderwijs waren nogal frustrerend. ‘Op de middelbare school kan je slechts een paar din-

KUNSTZONE.NL

ONTWIKKLEINGSSTIMULANS

Wat kunnen scholen doen om leerlingen te stimuleren om zich te ontwikkelen? ‘Na de middelbare school ging ik studeren aan de Academie Beeldende Kunst (AKI) in Enschede en aan het Berlage Instituut in Rotterdam. Op het Berlage Instituut was ik de enige Nederlandse jongen. Het was een ambitieuze opleiding. Iedereen wilde daar de beste zijn. In Nederland heerst vaak de norm ‘doe maar normaal’. We kregen masterclasses van soms wel vier à vijf dagen achter elkaar. Dan waren we helemaal fanatiek en sliepen amper tussendoor. Op een middelbare school is het dagritme altijd hetzelfde. Altijd vakken in tijdsblokken. Als je dagritme steeds anders is en je wordt in een andere omgeving geplaatst, dan triggert dat je brein. Plaats jezelf in verschillende contexten, dan leer je het meest. Ook in een internationale omgeving leer je veel.’ TUSSEN BEAUTY EN BULLSHIT

Dus je bent een veelzijdig persoon en ondernemer. Zou je dit ook alleen kunnen? ‘Ik ben sterk in het beginnen en het afronden van een traject, maar ik ben ongeduldig in de uitvoering. Daarom werk ik met een team. Het team bestaat uit veel autodidacten. Mensen die van onderzoeken houden, die een smaak in hun mond proeven als ze ergens mee bezig zijn. Het zijn allemaal goede allrounders, sommigen met een licht autistische inslag. Dat zorgt dat ze focus hebben. We werken aan missing links. Als je impact wilt hebben, moet je je tussen de beauty en de bullshit van het alledaagse leren manoeuvreren en daarin een ruimte claimen.’

JANUARI 2014

Hoe kunnen we innoveren? Daan: ‘Het gaat om een state of mind: Durf te investeren in je dromen, denk als een netwerk, creër niet nog meer comfortzones voor jezelf. Niet nog meer feestjes organiseren met dezelfde vakgenoten, maar ga relaties aan die een beetje ongemakkelijk zijn. Dan wordt het spannend. Dan leer je en krijg je ook unieke dingen. Denk na over de landschappen van de toekomst. Waarom geen wegen maken met verf die overdag oplaadt en ‘s avonds licht geeft, zodat je geen lantaarnpalen meer nodig hebt? Verf die van kleur verandert op basis van temperatuur, zodat je ziet waar de weg glad is. Dat zijn energievriendelijke en poëtische wegen, en duurzaam. We kunnen al zó veel en we zijn zo ‘schermgeoriënteerd’ met z’n allen. Laten we weg gaan van het scherm en de techniek inzetten voor een intiemere wereld. Je ziet het lokale gevoel weer terugkomen zoals in steden als Almere, Leeuwarden en Eindhoven. Er worden technieken gebruikt, omdat mensen zelfvoorzienend willen zijn. Het delen is het nieuwe hebben. Het gaat niet om bezit, het gaat om gebruik. Doe niet aan aan copy paste, maar aan copy morphe. Gebruik de bestaande dingen, voeg er iets aan toe, leer ervan en doe het dan weer en weer. Zo kan je innoveren.’

NIEUWSGIERIG GEWORDEN?

Daan Roosegaarde leidt studio’s in Waddinxveen en Shanghai en werkt samen met ontwerpers, programmeurs en technici. Het team van Roosegaarde maakt ‘technopoëzie’, installaties op het snijvlak van vormgeving en technologie. Een van zijn bekendste werken is Dune, een interactief korenveldlandschap dat uit honderden LEDlampen bestaat die reageren op aanraking en geluid. De installatie stond onder meer in Tate Modern in London, het Stedelijk Museum in Amsterdam, Rotterdam, Tokio en Hongkong. Zijn modeproject Intimacy bestaat uit jurken die in transparantie kunnen veranderen op basis van hartslag. In Almere op het C. van Eesterenplein staat Marbles, een interactief kunstwerk, bestaand uit een soort kiezelstenen die spelenderwijs tot leven komen.