De Man by Mediaplanet Publishing House B.V.

Dit is een commerciële uitgave verspreid met de Telegraaf. De redactie van de Telegraaf heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Lees meer op www.planethealth.nl

De Man Een uitgave over stigma’s, gezondheid en leefstijl

Roelof Hemmen

over zakelijk succes, persoonlijke tegenslagen en onstilbare levenshonger.

Max Moszkowicz “Door me bewust te worden van het probleem – en zeker ook de juiste aanpak – heb ik mijn leven weer teruggekregen”

Movember Wereldwijd leven mannen vijf jaar korter dan vrouwen

Haartransplantaties Van taboe naar trend?

Arno Kantelberg

‘Stijlpastoor des Vaderlands’ over het stijlvolle speelveld

W W W. N O R T H G AT E WAT C H E S . C O M

Lees meer op www.planethealth.nl

IN DEZE UITGAVE

MEDIAPLANET

VOORWOORD

FOTO : S H U T T ER STO C K

04 Leven na prostaatkanker Door preventieve controles kreeg Piet de diagnose prostaatkanker. De gevolgen hiervan waren verstrekkend, ook na de kanker was verholpen. FOTO : M A R C H A ER S

06 Testosteron deficiëntie Meer dan louter een oude mannenkwaal, aldus Max Moszkowicz. Hij deelt zijn verhaal over de weg naar de diagnose en het terugnemen van de regie over zijn eigen leven.

Wereldwijd leven mannen vijf jaar korter dan vrouwen Sarah Coghlan is Global Director Health Campaings & Policy. Zij vertelt meer over Movember en waarom het belangrijk is om aandacht te vragen voor prostaat- en zaadbalkanker én de gezondheid van mannen in het algemeen.

FOTO : CA R I N V ER B R U G G EN

Sarah Coghlan Global Director Health Campaigns & Policy Movember Foundation

Een duwtje in de stijlvolle richting “Stijlpastoor des Vaderlands” Arno Kantelberg geeft vijf handvaten voor een modieuzer voorkomen.

De Movember Foundation vraagt elk jaar aan mannen om in November hun snor te laten staan. Dit om aandacht te vragen en geld in te zamelen voor mannelijke gezondheid en ziektebeelden te maken hebben.” Een voorbeeld daarvan zijn onderzoeken naar prostaat- en teelbalkanker. “Het belangrijkste doel van Movember is om het ‘gezicht’ van de mannelijke gezondheid te veranderen.” Coghlan zegt: “Het is onze missie om een gelukkiger, gezonder en langer leven voor mannen te realiseren. Door hen te vragen hun snor te laten groeien, verandert hun uiterlijk en dat roept bij veel mensen vragen op. Dát zorgt er dan weer voor dat er gesprekken ontstaan over prostaat- en teelbalkanker en de gezondheid van mannen in het algemeen. Wereldwijd leven mannen vijf jaar korter dan vrouwen. In de meeste culturen moeten mannen nog steeds sterk, mannelijk en stoer zijn. Praten over gevoelens hoort daar niet bij, evenmin als op tijd in actie komen als er lichamelijk iets mis lijkt te zijn.”

Symptoomherkenning

Project manager: Emile Sasse Managing Director: Britt Welters Head of Content & Digital: Daphne Rosanne Mollema Digital Intern: Yelda Dagarslan Designer: Juraj Príkopa Fotocredits cover: Marc Haers Gedistribueerd door: de Groot Randstedelijke Telegraaf, november 2021 Drukkerij: Rodi Media Dit is een bijlage bij de Groot Randstedelijke Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van de Groot Randstedelijke Telegraaf. Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding. E-mail redactie: nl.info@mediaplanet.com

@planethealth.nl

Mediaplanet

@MediaplanetNL

@mediaplanet.nl

Papier gemaakt van gerecycled materiaal

Geschreven door Corry Daalhof

Wereldwijd hebben 10,8 miljoen mannen prostaatkanker. In Nederland zijn er 11.700 mensen met prostaatkanker en 800 mensen met teelbalkanker. Schrikbarende cijfers die naar beneden moeten. “De gezondheid van de man is onderbelicht en dat moet veranderen. Ik denk wel dat we allemaal kunnen bijdragen aan die verandering. Jonge mannen móeten weten dat zij hun teelballen regelmatig moeten checken op onregelmatigheden zoals knobbeltjes of verhardingen. Elke man moet zich bewust zijn van de signalen die erop kunnen wijzen dat er iets mis is. Het is niet alleen die check, maar er zijn ook andere signalen zoals een gebrek aan energie. Ook de stap om naar de dokter te gaan bij klachten blijft te groot voor mannen.” Coghlan benadrukt het belang van een tijdig bezoek aan de huisarts. “Veel mannen gaan te laat, maar

zowel prostaat- als teelbalkanker zijn goed te behandelen als het op tijd ontdekt wordt.”

Hoger zelfmoordcijfers De gezondheid van mannen staat wereldwijd niet hoog op de agenda volgens Coghlan. “We zien een toename in het aantal zelfmoorden. Elke minuut sterft er ergens een man om deze reden. Mannen realiseren zich vaak niet dat zij een mentaal probleem hebben. Ook in dit geval lijkt de vraag naar hulp verre van gemakkelijk.”

Ook hier kan iedereen aan bijdragen door kwetsbaarheid te omarmen” Het is oké om niet oké te zijn In Movember proberen mannen andere mannen aan te zetten tot nadenken over hun gezondheid. “Je even niet oké voelen, is oké. Praat erover met iemand. Ook hier kan iedereen aan bijdragen door kwetsbaarheid te omarmen zodat mannen zowel fysiek als mentaal gezonder kunnen worden.” Op de website van de stichting staan verschillende tools die kunnen helpen een gesprek te starten met iemand die niet zo gemakkelijk praat over zijn gezondheid. “Het is een soort gidsje over wat je kunt zeggen om iemand te helpen een goed gesprek te voeren. Een leven met een doel zoals werk, familie en voldoende activiteiten maakt gezonder en gelukkiger.”

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl 33

Maarten: “Diabetes beïnvloedt mijn leven maar beperkt het niet” FOTO : J ES A JA H IZ K I A

Maarten de Gruyter is echtgenoot, vader van vier dochters, oprichter en erevoorzitter van stichting DON (Diabetes Onderzoek Nederland), vastgoedontwikkelaar en columnist. Hij heeft een tweewekelijkse podcast, presenteert een radioprogramma en heeft sinds zijn achtste jaar diabetes type 1. Geschreven door Petra Lageman

Welke impact heeft diabetes op jouw dagelijkse leven? “Ik was nog maar een kind toen ik deze diagnose kreeg. Dat maakt misschien dat je er iets makkelijker aan went. Toen ik jonger was, vond ik die dagelijkse problematiek echt vervelend. Het moeten injecteren met insuline. Het continu moeten monitoren van je bloedsuiker. Het voortdurend moeten passen en meten om je lichaam in balans te krijgen. Naarmate ik ouder word, maak ik me meer zorgen over eventuele complicaties. Ik weet dat mensen met type 1 zo’n tien jaar eerder sterven dan gezonde mensen, maar daar maak ik me vooralsnog niet zo’n zorgen om. Vooral de manier waarop ik die leeftijd bereik, mogelijk met vaatziekten, amputaties van ledematen en/of blindheid, houdt mij nu meer bezig. Zeker omdat mijn gezichtsvermogen nu best snel achteruitgaat.”

Ik ga niet, voor de zekerheid, kalmer aandoen van tevoren” weinig en ik pak alles aan wat ik leuk vind. Dat heb ik ervoor over om van het leven te genieten.”

Hoe zie jij jouw leven over vijf jaar? “Nog mooier en nog voller dan nu. Ik wil heel graag voor Quote blijven schrijven. Die podcast met Sander Schimmelpenninck is fantastisch om te doen en dat geldt ook voor het radioprogramma bij BNR. Al die dingen zijn te leuk om niet te doen. Mijn bedrijf heeft nu vestigingen in Amsterdam en Den Bosch en dat kan nog best groeien. Ook zal ik maatschappelijk betrokken blijven, simpelweg omdat ik vind dat als je enigszins die kans hebt, dat moet doen. Omdat ik een fantastische vrouw en vier fantastische dochters heb, is het af en toe best schipperen met de tijd. Soms valt er dan een activiteit weg maar vaak komt daar ook snel weer iets voor in de plaats. Het is gewoon ontzettend leuk om zoveel verschillende dingen te kunnen doen.”

Beperkt jouw ziekte je in je doen en laten?

Meer informatie over stichting DON, ga naar www.don.nl/wordpartner

“Diabetes beïnvloedt mijn leven maar beperkt het niet. Ik haal alles uit iedere dag. De helft van mijn dagen zit ik misschien op vijftig procent van mijn normale kunnen. Dat betekent niet dat ik daardoor dingen anders of niet doe. Ik ga niet, voor de zekerheid, kalmer aandoen van tevoren. Eigenlijk is het juist het tegenovergestelde. Ik heb een heel actief zakelijk en sociaal leven, ik slaap

Ook mannen hebben last van hun hormonen FOTO : W I L L I A M R U T T EN

Ralph Moorman Voedingsdeskundige

We staan er niet altijd bij stil, maar ook mannen kunnen veel last krijgen van hun hormonen. Gelukkig kun je er wat aan doen, maar dan moet je er wel vol voor gaan. Dat zegt ook expert Ralph Moorman. Geschreven door Sara Madou

en je als man 45+, dan herken je het volgende scenario misschien wel: je krijgt een beginnend buikje, merkt dat je spieropbouw tijdens het sporten niet meer is wat het vroeger was en kampt met een wijkende haargrens of een dalend libido. Deels is dat het verouderingsproces en hoort het er nou eenmaal bij. Maar een deel hiervan wordt ook veroorzaakt door verandering in je hormoonspiegel. Door gezonder door het leven te gaan, fysiek en mentaal, kun je daar wél iets aan doen.

Hormoonbalans Ralph Moorman is voedingsdeskundige en schrijft veel over de relatie tussen hormonen, voeding en daarmee een gezond gewicht. Zijn boek, Testofactor, richt zich specifiek op de hormoonbalans van mannen. Ralph: “Veel mannen weten amper dat ze hormonen hebben. Daardoor komt dit onderwerp vaak pas ter sprake bij klachten, die samenhangen met het ouder worden. Prostaatklachten bijvoorbeeld, of overgewicht. We zijn als man geneigd om net zo lang te wachten met het aanpakken van dit soort dingen, totdat we er niet meer onderuit kunnen. Ik wil zorgen dat we meer vanuit preventie gaan denken.”

Penopauze Er zijn namelijk nogal wat zaken die

veranderen, wanneer je als man zijnde een bepaalde leeftijd hebt bereikt. Maar waar we dit bij vrouwen scharen onder de menopauze, is de ‘penopauze’ minder bekend. “Bij vrouwen gaat dit abrupter, voor mannen is het een sluimerend proces: de hoeveelheid testosteron wordt langzaam steeds minder. Huisartsen pakken dit veelal alleen aan met symptoombestrijders, medicijnen voor hart- en vaatziekten of viagra bijvoorbeeld. Dat is natuurlijk ook heel belangrijk, maar ik zou graag zien dat we dat combineren met aanpassingen in de levensstijl. Daar valt nog veel winst te behalen”, meent Ralph. Denk hierbij aan krachttraining en het verlagen van je stressniveau, maar ook gezond(er) eten. Minimaal bewerkte producten, biologisch eten en beperkte suikerinname. Maar, zo zegt Ralph, het is ook een persoonlijke zoektocht: “Brood is belangrijk voor vezels en zuivel voor calcium. Maar niet als je daar overgevoelig voor bent. Het is soms dus ook tweaken wat voor jou werkt. Begin met persoonlijke valkuilen, die je meteen op kunt pakken. Grijp je altijd naar snacks bij het tankstation? Drink je regelmatig teveel bier met vrienden? Als je die punten aanpakt, waar snel resultaat in te behalen valt, werkt het motiverend. Dit kun je vervolgens uitbreiden, door steeds een ander element van je voedingspatroon gezonder te maken.”

Wil jij meer weten over je hormoonhuishouding? Ga dan naar www.ralphmoorman.nl

4 Lees meer op www.planethealth.nl

MEDIAPLANET

FOTO : P I E T EN J EN N Y

De ingrijpende gevolgen van prostaatkanker Door zijn preventieve jaarlijkse controles kreeg Piet de diagnose prostaatkanker. Een relatief simpele ingreep leek de oplossing te zijn voor de kanker maar leidde tot vergaande gevolgen voor zijn actieve leefstijl. Geschreven door Aart J. van Dijk

Jaarlijkse, preventieve controle “15 jaar geleden werd een collega van mij ziek. Hij bleek aan prostaatkanker te lijden. Nadat hij een prostaatverwijdering had ondergaan leek hij genezen, maar acht jaar later kwam de kanker terug. Uiteindelijk overleed hij aan prostaatkanker. Hierdoor besloot ik jaarlijks mijn PSA te laten controleren om tijdig geïnformeerd te zijn als mijn PSA zou stijgen.” De PSA steeg langzaam tot acht. Vijf jaar geleden stelde de huisarts van Piet vast dat er sprake was van een ‘onrustige prostaat’, de PSA bleek 33 te zijn. Hij verwees Piet naar de uroloog in het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). Deze stelde vast dat er op dat moment echter geen sprake was van prostaatkanker en dat de PSA zou dalen. Aanvankelijk gebeurde dat ook, de PSA daalde vanzelf naar zeven. Kort daarna steeg de PSA weer naar 10 en was verder onderzoek gewenst. Na het nemen van biopten bleken twee biopten positief (ongunstig) te zijn.”

Behandelkeuze “De keuze tussen de vier bekende

behandelmogelijkheden stond mij te wachten. Waakzaam afwachten, opereren, inwendige bestraling of uitwendige bestraling. Al had ik het gevoel weinig informatie te hebben over de consequenties, mijn voorkeur ging uit naar inwendige bestraling.”

functioneren. Mijn dochter en partner hebben maandenlang aangedrongen op een second opinion. Ook mijn actieve leefstijl leek niet langer haalbaar. De dagen dat ik de Nijmeegse wandelvierdaagse en Pelgrimstocht naar Santiago de Compostella liep, leken ver achter me te liggen.”

‘Fluitje van een cent’

Nieuwe ingreep

“Helaas bleek na onderzoek dat inwendige bestraling alsnog niet mogelijk was. De uroloog stelde een operatie voor waarbij de prostaat zou worden verwijderd; een radicale prostatectomie. Een relatief eenvoudige ingreep liet hij weten. Helaas was ik weinig op de hoogte van de mogelijke gevolgen hiervan. Na de ingreep was ik ineens volledig incontinent en kampte ik met intimiteitsproblemen. De PSA waarde was sindsdien nul. Daarmee was het primaire doel toen, het weghalen van de kanker, bereikt. Maar tegen welke prijs?” “Voor mijn incontinentieprobleem heb ik meerdere behandelingen ondergaan, die hebben geleid tot ernstige complicaties met grote impact op mijn dagelijks

Uiteindelijk kwam Piet terecht bij het Radboudumc in Nijmegen. De uroloog raadde hem een ander soort prothese aan als oplossing voor zijn klachten. “Ik was hier erg bang voor, gezien de gevolgen en complicaties van de voorgaande ingrepen.” De arts bracht hem in contact met iemand die eerder deze ingreep heeft ondergaan. “Dit zorgde ervoor dat al mijn vragen werden beantwoord door iemand die het zelf ook had meegemaakt. Dat gaf mij de doorslag om een goede keuze te maken en de ingreep te ondergaan.” Sindsdien voelt Piet zich aanzienlijk beter en houdt hij er een actiever leven op na. “Het is positieve omslag waar ik de uroloog bijzonder dankbaar voor ben.”

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl 55

Dit artikel is financieel mogelijk gemaakt door AstraZeneca en MSD. AstraZeneca en MSD hebben geen inhoudelijke betrokkenheid gehad bij de totstandkoming van de interviews. FOTO : S H U T T ER STO C K

Prostaatkanker: aanleg kan erfelijk zijn In sommige families komt kanker veel voor. Erfelijkheid kan hier een verklaring voor zijn. Door bewust te zijn van een erfelijke component, kunnen familieleden tijdig beginnen met controles. Geschreven door Paulien Derwort

V Deborah Ligtenberg Borstkankervereniging Nederland en vrijwilliger Oncogen FOTO : R O O S KO O L E FOTO G R A F I E

Margreet Ausems Hoogleraar Klinische oncogenetica UMC Utrecht

eel mensen weten dat de aanleg voor borst- en eierstokkanker erfelijk kan zijn. Maar dezelfde genafwijking die daar verantwoordelijk voor is, kan ook prostaatkanker veroorzaken. De naam van het betreffende BRCA-gen komt van ‘BReast CAncer’, waar het oorspronkelijk is ontdekt. Afwijkingen in het DNA worden mutaties genoemd en beperken de werking van cellen, waardoor kanker kan ontstaan. Margreet Ausems is hoogleraar klinische oncogenetica in het UMC Utrecht, en doet onderzoek naar erfelijke vormen van kanker. “Een afwijking in het BRCA1 of het BRCA2-gen zorgt er bij mannen voor dat hun kans op prostaatkanker 2,5 keer zo hoog is, en ze hebben een verhoogde kans op borstkanker. Ook is prostaatkanker als gevolg van deze genafwijking meestal agressiever en vaker dodelijk, ook bij jongere mannen.” Het is belangrijk dat artsen en patiënten weten dat prostaatkanker erfelijk kan zijn, meent Ausems: “Als je een BRCA2-genafwijking hebt, is er 50% kans dat je kinderen deze ook hebben. Daarom is het belangrijk dat we mannen met prostaatkanker bij vermoedens van erfelijkheid testen op dit gen.” Vaak wordt deze mogelijkheid nog over het hoofd gezien. Ausems: “Voor bijvoorbeeld borstkanker zijn er duidelijke criteria over

wanneer je moet testen op erfelijke aanleg. Voor prostaatkanker is zo’n richtlijn in Nederland er nog niet. Daarom werken we aan meer bewustwording. Ook zijn we een project gestart waarbij we medisch specialisten bijscholen, zodat zij patiënten die hiervoor in aanmerking komen kunnen informeren en eventueel testen op genafwijkingen.”

Kanker heb je niet alleen Een positieve uitslag voor de BRCA1 of BRCA2-genafwijking kan van invloed zijn op een eventuele toekomstige behandeling van kanker. Maar de test is vooral belangrijk voor familieleden, ziet ook Deborah Ligtenberg. Ze werkt bij de Borstkankervereniging Nederland en is vrijwilliger bij Oncogen, de patiëntenvereniging voor mensen met erfelijke en familiaire aanleg voor kanker. Ligtenberg: “Kanker in de familie kan een enorme impact hebben. Kinderen kunnen de afwijking hebben, maar ook bijvoorbeeld neven of nichten.” Als een prostaatkankerpatiënt erachter komt dat hij drager is van een BRCA2-afwijking, dan komen ook familieleden voor keuzes te staan. Ligtenberg: “Sommige mensen willen liever niet weten of ze de genafwijking hebben, anderen willen juist voorbereid zijn. Je kunt eenvoudig een DNA-bloedtest doen waarmee je ontdekt of je ook drager bent.”

Praat met je familie Als mannen weten dat ze een BRCA-genmutatie hebben, komen zij vanaf 45 jaar in aanmerking voor controles naar prostaatkanker. Ausems: “Dan wordt elk jaar je PSA-waarde getest, een indicator voor prostaatkanker. Voor mannen met een BRCA2-mutatie die al prostaatkanker hebben, is het vooral belangrijk dat zij gaan praten met hun familie, zeker met de vrouwen want zij kunnen een verhoogd risico op borstkanker hebben.” Ook Ligtenberg pleit voor meer bewustwording: “Omdat prostaatkanker vaak voorkomt, denken veel mannen niet dat het erfelijk is. Maar ik heb schrijnende gevallen gezien. Zoals een familie waar er al vijf gevallen van prostaatkanker waren, toen een vrouwelijk familielid ‘plotseling’ een agressieve vorm van borstkanker kreeg. Dat bleek erfelijk, en had dus eerder opgespoord kunnen worden. Of de vrouw had zich preventief kunnen laten opereren, zodat ze geen kanker hoefde te krijgen. Het is niet altijd makkelijk om te weten dat je drager bent van een genafwijking, maar het geeft mensen wel perspectief en keuzevrijheid. Samen met je arts kun je bepalen wat de beste aanpak is: sommigen doen er liever (nog) niets mee, anderen kunnen kiezen voor preventieve screening of operatie. Op die manier zullen we veel nieuwe kankerdiagnoses vroeg opsporen of zelfs voorkomen.”

Een mutatie in het BRCA2-gen geeft mannen meer kans op prostaatkanker.

6 Lees meer op www.planethealth.nl

MEDIAPLANET

Waarom testosteron deficiëntie nog lang niet altijd wordt (h)erkend

ERVARINGSVERHAAL FOTO : M A R C H A ER S

INZICHT

Geschreven door Lisette Jongerius

at het hormoon testosteron bij mannen met de jaren daalt, is een gegeven. “Vanaf ongeveer het 35e levensjaar neemt het met zo’n 1 tot 1,5 procent per jaar af”, verklaart uroloog dr. Jack Beck. “Een natuurlijk proces, waar je je in principe niet druk over hoeft te maken. Tenzij je van jezelf (vrij) weinig testosteron hebt, of overgewicht of een chronische aandoening als diabetes. Die aspecten kunnen namelijk het testosteron-level negatief beïnvloeden. Wat maakt dat het te snel daalt, met alle gevolgen van dien.”

Vage klachten Er is sprake van testosteron deficiëntie (TD) als je naast een te laag testosteron-gehalte ook klachten ervaart. De bekendste zijn een verminderd libido, erectieproblemen en opvliegers. Maar daarnaast zijn er ook veel ‘vage’ symptomen, die vaak niet zo snel

Een testosterontekort kan leiden tot bloedarmoede, botontkalking en geeft een verhoogde kans op hart- en vaatziektes” worden opgemerkt. “Denk aan vetvorming – het bekende bierbuikje – en moeite om af te vallen”, aldus dr. Beck. “Maar ook futloosheid, concentratie- en geheugenproblemen en verlies van spiermassa en spierkracht kunnen tekenen zijn dat je een tekort hebt aan testosteron. Evenals verlies van lichaamsbeharing en stemmingswisselingen. Allemaal klachten die vaak niet direct worden opgemerkt als teken van testosteron deficiëntie. Dit maakt de diagnose stellen vaak lastig. Daarom is meer openheid en bewustwording over dit onderwerp essentieel. Zeker ook omdat structureel een te laag testosteron-gehalte op de lange termijn tot bloedarmoede en botontkalking kan leiden, en een verhoogde kans op hart- en vaatziektes geeft. Testosteron deficiëntie moet dus zeker niet onderschat worden.”

De impact van leefstijl De uroloog hamert verder op het belang van een gezonde lifestyle. “Testosteron deficiëntie is een vergrijzingsaandoening, maar het heeft zeker ook te maken met leefstijl”, verklaart hij. “Het is dan ook belangrijk dat je gezond eet, oppast met alcohol en voldoende beweegt om je spieren te activeren. Ook afvallen is essentieel. Verder zou ik graag zien dat er meer aandacht komt Dr. Jack Beck voor risicogroepen, Uroloog zoals bijvoorbeeld St. Antonius mannen met Ziekenhuis diabetes of obesitas.”

Maakt testosteron de man? Het verhaal van Max Moszkowicz Energieloos, overgewicht en neerslachtigheid. Testosteron deficiëntie (TD) houdt soms meer in dan alleen een laag libido of erectieproblemen. Journalist en ervaringsdeskundige Max Moszkowicz (42) vertelt. Geschreven door Lisette Jongerius

Max, wanneer begon jij last te krijgen van testosteron deficiëntie? “Zo rond mijn 36e. Door de omstandigheden rondom de geboorte van mijn zoon zag ik mijn uiterlijk veranderen. Diepe wallen, een vadsig postuur en uitgebluste uitstraling… Het was niet al te best. Toch dacht ik niet gelijk: er is iets met mijn hormonen aan de hand. Een nieuwe baby betekent nu eenmaal slaapgebrek. Bovendien zat ik in een enorm drukke periode qua werk. Door alle stress begon ik ’s avonds meer te drinken en ook gezond eten schoot erbij in. Mijn klachten verweet ik dan ook aan de gehele situatie.”

Wanneer had je door: er klopt iets niet? “Toen ik na een jaar besloot weer gezonder te leven en eindelijk het sporten weer oppakte, merkte ik dat het afvallen en het opbouwen van spierkracht enorm lastig was. Ook viel het me op dat ik me structureel lamlendig voelde en continu energieloos was. Terwijl ik van nature juist een soort labrador ben; altijd vrolijk, energiek en sterk. Wat was er nou met mij aan de hand? Ik besloot op zelfonderzoek te gaan.”

Wanneer viel het kwartje? “Toen ik een podcast luisterde van de bekende Amerikaan Joe Rogan en hij iets vertelde over testosteron deficiëntie (TD). Ik kwam erachter wat voor impact testosteron heeft op je functioneren en dat een tekort hieraan grote consequenties kan hebben. Toen hij een lijst met hormonale klachten van mannen opnoemde, kon ik alleen maar denken: dit komt me wel heel bekend voor.”

En toen? “Ik ben naar de huisarts gegaan en heb haar mijn bevinden voorgelegd. Alleen had die nog nooit van testosteron deficiëntie gehoord. Gelukkig stond ze er wel voor open en werd ik doorverwezen naar het ziekenhuis voor bloedonderzoek. Vanuit daar ben ik naar een particuliere kliniek gestuurd voor verdere behandeling.”

Ben je daar wat wijzer geworden? “Absoluut. Als man begint vanaf je 35e je testosteron af te nemen, dat is een natuurlijk gegeven. Maar externe

oorzaken kunnen dat proces versnellen. Nader onderzoek liet zien dat mijn testosteron-gehalte structureel aan de lage kant was, doch nét acceptabel. In eerste instantie was de focus dan ook het aanpakken van mijn leefstijl. Gezonder eten, minder drinken en flink sporten. Na drie

Toen hij een lijst met hormonale klachten van mannen opnoemde, kon ik alleen maar denken: dit komt me wel heel bekend voor” maanden van beter leven was er een hele verbetering te zien, maar het hield niet over. Toen zijn we van behandeling gewijzigd. Al na één week merkte ik dat mijn kracht terugkwam, het afvallen makkelijker ging en ik meer energie had. En dat lamlendige gevoel eindelijk verdween. Een enorme game changer.”

Sindsdien vertel en schrijf je vaak openlijk over testosteron. Waarom? “Door me bewust te worden van het probleem – en zeker ook de juiste aanpak – heb ik mijn leven weer teruggekregen. Dat gevoel gun ik anderen ook. Ook wil ik meer awareness creëren; het is verbazingwekkend hoe weinig reguliere artsen over testosteron deficiëntie weten. Verder wil ik stigma’s wegnemen. Bijvoorbeeld dat testosteron deficiëntie niet louter een oudemannenkwaal is. En dat het echt niet alleen betekent dat je dan een laag libido en erectieproblemen hebt. Bij iedere man uit het zich anders; zo heb ik daar totaal geen last van gehad.”

Wat zou je andere mannen willen meegeven? “Laat je informeren over testosteron deficiëntie, doe zelfonderzoek. Ga naar je huisarts en laat je doorverwijzen bij ernstige klachten. En bedenk dat je echt niet de enige bent en vooral: dat er oplossingen zijn!”

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl 77

Deze pagina is financieel mogelijk gemaakt door Besins.

Wat je moet weten over testosteron tekort Testosteron is een mannelijk hormoon dat een belangerijke rol speelt in het lichaam van de man. Met het ouder worden, neemt het testosterongehalte geleidelijk af. Dit is een normaal proces. Het vormt pas een probleem als er klachten ontstaan. Een tekort aan testosteron kan grote impact hebben op het welzijn én de gezondheid van de man.

TESTOSTERON

Testosteron neemt af vanaf 35 jaar.

BIJNA

40%

van de mannen van 45 jaar en ouder heeft een tekort aan testosteron. Bij mannen met overgewicht en of diabetes komt het zelfs vaker voor 1.

MEEST VOORKOMENDE KLACHTEN

Testosteron daalt met 1,5% per jaar. De afname van testosteron kan leiden tot klachten.

1,5%

moeheid

gebrek aan energie en motivatie stemmingswisselingen

Er wordt geschat dat slechts 5% van de mannen met Testosteron Deficiëntie wordt behandeld met Testosteron Therapie 2.

1. (Mulligan 2006) 2. Nieuwenhuijzen Kruseman: NTvG 2006

slaapstoornissen

slechte concentratie en geheugen depressieve gedachten

wordt behandeld

spierzwakte

afname libido

Afvallen en gezonde levensstijl zijn belangrijk in combinatie met Testosteron Therapie

erectie stoornissen

TEST JE OP EEN TESTOSTERON TEKORT

Mocht je willen weten of je last hebt van testosteron tekort, doe dan de test en krijg direct de uitslag. De test bestaat uit 17 vragen en neemt slechts enkele minuten in beslag.

8 Lees meer op www.planethealth.nl

MEDIAPLANET

Mannelijk haarverlies begint bij de start van de puberteit

NIEUWS FOTO : S H U T T ER STO C K

INZICHT

Geschreven door Petra Lageman

Hormonaal haarverlies bij mannen begint meestal kort na de puberteit. Bij de een verloopt het proces langzaam, bij de ander snel. Genetische aanleg “Haarverlies wordt in hoofdzaak bepaald door genetische aanleg”, vertelt dr. Nancy Anthone, gespecialiseerd in de behandeling van haarverlies. Bij mannen begint het proces al rond de puberteit. Wie pech heeft in de genenpoel vertoont soms al rond zijn twintigste flinke inhammen en een kalende kruin. Hulp zoeken is niet altijd makkelijk. Praten over haarverlies is immers voor zowel mannen als vrouwen nog altijd een taboe.

Beter voorkomen dan genezen Dr. Anthone adviseert alert te zijn op haarverlies. Wie snel begint met topische medicatie, zoals een haarlotion, kan het haarverlies stoppen of in ieder geval aanzienlijk afremmen. Het gaat om een persoonlijke medicatie. Aan de hand van een DNA-test wordt bepaald welke samenstelling de beste resultaten kan bieden. “Het is een volkomen veilige én makkelijke manier om iets te doen tegen haarverlies.”

Haartransplantaties: van taboe naar trend? Vroegtijdig haarverlies kan een grote impact hebben op je leven. Gelukkig verdwijnt het taboe rondom haartransplantaties snel: “Een behandeling kan je enorm helpen, maar laat je wel goed informeren.”

dwin van Wooning is directeur bij de Nederlandse Haarstichting. Hij pleit voor een open gesprek over haarverlies en transplantaties.

Nieuwe haargroei stimuleren In een verder gevorderd stadium wordt een combinatie van medicatie met regeneratieve therapie geadviseerd. Hiermee stimuleer je nieuwe haargroei en versterk je bestaande haren. Je kunt hiermee een haartransplantatie voorkomen of ervoor zorgen dat minder haren getransplanteerd moeten worden om het gewenste resultaat te behalen.

Wanneer kreeg jij te maken met haarverlies? “Ik werd zelf voor m’n 20e al kaal. Dat vond ik verschrikkelijk! Maandenlang heb ik het internet afgestruind naar methodes om er wat aan te doen. Er was wel informatie te vinden, maar die was niet onafhankelijk. Toen zijn we de Haarstichting gestart, om onafhankelijke voorlichting te geven over haarverlies en de oplossingen.”

Transplantatie kan ook zonder scheren Soms is een transplantatie onvermijdelijk. Tegenwoordig hoeft voor een transplantatie het haar niet meer te worden afgeschoren. Op die manier kan het dagelijkse leven snel hervat worden, zonder dat het direct erg zichtbaar is.

Hoe groot is het probleem van vroegtijdig haarverlies? “Vroegtijdig betekent voor iedereen wat anders. Miljoenen mannen en ook vrouwen hebben last van haarverlies. Voor mannen geldt dat ongeveer 20 procent van de twintigjarigen ermee te maken heeft, 30 procent van de dertigjarigen, 40 procent van de veertigjarigen en zo verder.”

Levenslang probleem “Haarverlies is een chronische aandoening die een goed plan van aanpak vereist”, stelt Anthone. Medicatie kan hierin een centrale rol spelen. Zonder goede bescherming gaat het proces in de hormoongevoelige zone immers onverminderd verder. Als de overgebleven en de getransplanteerde haren en haarzakjes niet voldoende beschermd worden, gaat het Dr. Nancy Anthone haarverlies verder. Esthetisch arts en In dat geval is een eigenaar ingreep tevergeefs CosmedicsClinic geweest.

Dit artikel is financieel mogelijk gemaakt door CosmedicsClinic.

Een kalende kruin of diepe inhammen: het zijn in het oog springende veranderingen” Wat is er moeilijk aan kaal worden?

Geschreven door Paulien Derwort

“Haaruitval is een veelvoorkomend fenomeen. Sommige mensen accepteren dit makkelijk, anderen zitten er vreselijk mee. Er zijn wel bekende mensen met een voorbeeldfunctie waarbij een kaal hoofd heel goed staat. Maar met name voor jonge mensen kan het toch erg vervelend zijn. Kaalheid wordt

geassocieerd met ouder worden. Twintigjarigen met haarverlies worden vaak minstens tien jaar ouder geschat. Een kalende kruin of diepe inhammen: het zijn in het oog springende veranderingen. Zelf was ik vroeger dag en nacht bezig met mijn haaruitval. Ik meed zelfs sociale gelegenheden. Het kan je leven enorm in de war schoppen.”

Heerst er een taboe op haartransplantaties? “Dat was vroeger wel zo. Behandelingen waren nog onbekend en het was ook niet zichtbaar in het openbaar. Mensen kwamen er niet voor uit. Ook andere cosmetische behandelingen deden mensen in het geniep, je liet niet zien dat je aan je uiterlijk liet sleutelen. Mannen gingen stiekem naar een kliniek voor een transplantatie, liepen via de achterdeur naar binnen. Vaak namen mensen ook lang vrij van hun werk, om zo ongezien te kunnen herstellen van de behandeling. Dat verandert gelukkig steeds meer. Tegenwoordig praten meer BN’ers gewoon over hun haartransplantatie, daardoor wordt het zichtbaarder in het openbaar. Hierdoor verandert de cultuur en is het taboe grotendeels doorbroken.”

Wat merken jullie daarvan? “Bij de Nederlandse Haarstichting zien we dat elk jaar de vraag naar onafhankelijke informatie vraag toeneemt. Veel mensen zitten erg met hun haaruitval. Ze willen weten waar het door komt en gaan op zoek naar oplossingen.”

Heb je advies voor mensen die haaruitval hebben? “Het klinkt als een cliché, maar informeer je goed. Er zijn tegenwoordig goede behandelingen beschikbaar, alleen zijn er helaas ook minder kwalitatieve. Maar er is altijd een oplossing, mensen hoeven er niet meer mee rond te blijven lopen.”

Edwin van Wooning Directeur Nederlandse Haarstichting

Wooning

e ng

MEDIAPLANET

Dit artikel is financieel mogelijk gemaakt door Hair Science Clinic

Lees meer op www.planethealth.nl 99

Van haarfijn haar naar fijn haar: de ontwikkeling van haartransplantaties Haartransplantaties hebben in de afgelopen decennia een grote ontwikkeling doorgemaakt. Welke innovaties zijn er, en wat kunnen we verwachten? Dr. Coen Gho: “We baseren ons op keiharde wetenschap.” Geschreven door Paulien Derwort

Dr. Coen Gho Arts-onderzoeker en oprichter van Hair Science Institute

“In elk orgaan zitten stamcellen. Ook in de haarwortel”, vertelt doctor Coen Gho. Hij is arts-onderzoeker en oprichter van het Hair Science Institute. “Stamcellen ken je misschien wel van de beenmergtransplantatie. Stamcellen kunnen zich onbeperkt vermenigvuldigen. Dat heb je nodig om op een nieuwe plek haar weer te laten groeien.” Gho is al meer dan dertig jaar bezig met stamcelonderzoek en tissue engineering. Keiharde wetenschap dus, maar dan toegepast op een heel praktisch probleem: haarverlies.

Grasmatje Haartransplantaties zijn nog niet zo oud, vertelt Gho. “Dertig jaar geleden was het ‘grasmatje’ de meest gebruikte techniek. Een strip huid met haar werd vanaf de achterkant van het hoofd weggesneden. Die reep werd verdeeld in ‘grafs’, wat een haarzakje met meerdere haren is. Deze werden vervolgens in het kalende gebied geïmplanteerd. Het nadeel was dat er een groot litteken achterbleef in het donorgebied.” Inmiddels

is deze techniek achterhaald, en wordt er vooral gemaakt van de FUE-techniek (Follicle Unit Extraction). Hierbij worden de grafs één voor één uit het donorgebied gehaald. “Een belangrijke ontwikkeling,” vertelt Gho, “omdat deze techniek minder invasief is. Je houdt ook alleen maar wat kleine puntlittekens over.” Maar ook deze techniek ontwikkelt zich door: “Bij FUE-techniek haalt men het volledige haarzakje weg uit het donorgebied. Maar uit onderzoek blijkt dat de stamcel die je nodig hebt zich niet in het haarzakje bevindt, maar aan de zijkant van de haarwortel. Dat betekent dat je maar een deel van de haarwortel nodig hebt om een haarzakje te kunnen ‘oogsten’. Daardoor blijven de haren op donorgebied voor een groot deel gewoon doorgroeien.” Bij het Hair Science Institute voert dr. Gho deze transplantaties al veelvuldig uit: “Het is vooral fijn voor mensen die een klein donorgebied hebben, bijvoorbeeld door brandwonden. Bij veel slachtoffers van de Volendamse nieuwjaarsbrand hebben we

deze behandeling uitgevoerd.”

Vakmanschap Het nadeel van deze nieuwste techniek is wel dat het erg arbeidsintensief is, en daarmee ook duur. De meeste klinieken bieden dit dan ook nog niet aan. Gho: “Je moet één voor één, heel precies steeds een deel van de haarwortel wegschrapen. En voor een transplantatie heb je twaalf- tot veertienhonderd grafs nodig.” Wel verwacht Gho dat deze techniek langzaam maar zeker voor een breder publiek toegankelijk wordt. Ook is Gho al bezig met de technieken van de toekomst: “In een petrischaaltje is het al mogelijk om haar te ‘kweken’. In de toekomst kunnen we van één haar misschien wel vijf of tien haren maken.” Tot het zover is, benadrukt Gho dat een goede transplantatie vakmanschap vereist: “Ga niet zomaar naar een kliniek. Een slechte behandeling kan heel lelijk uitpakken en je donorgebied verpesten. Kies zorgvuldig een kliniek waar ze veel ervaring hebben.”

10 Lees meer op www.planethealth.nl

MEDIAPLANET

INZICHT

Niet alles krimpt met de jaren: een prostaatvergroting is eenvoudig te behandelen Een goedaardige prostaatvergroting komt vaak voor. Erg gevaarlijk is het niet, wel heel vervelend. Gelukkig bestaan er relatief eenvoudige behandelingen, met goede resultaten. Geschreven door Paulien Derwort

Olaf Vrooman Uroloog Rijnstate Ziekenhuis

Als je ouder wordt, krimpt bijna alles, behalve je prostaat”, lacht Olaf Vrooman, uroloog in het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem. Hij is gespecialiseerd in functionele urologie en in behandelingen van de plasbuis. “De prostaat groeit door en dat geeft tot op zekere hoogte geen klachten. Maar als de prostaat te groot wordt kan die in de weg gaan zitten. Dat noemen we benigne prostaat hyperplasie (BPH), ofwel goedaardige prostaatvergroting.” Bij BPH hindert de prostaat de blaas en dat leidt tot klachten, zoals moeite met uitplassen en een slappe straal. Vrooman: “De blaas gaat daarvoor compenseren en moet harder werken. De blaas zal onder andere verdikken en zo raakt deze als het ware overspannen waardoor je veel aandrang krijgt, vaker moet plassen en toch steeds maar kleine beetjes plast.” Deze vorm van prostaatvergroting is niet kwaadaardig en komt vaak voor. Vrooman: “Vanaf 50 jaar heeft ongeveer 40 procent van de mannen er last van, vanaf 60 jaar 60 procent en vanaf 80 jaar maar liefst 80 procent.” De klachten kunnen een behoorlijke impact hebben op het dagelijks leven: “Mensen passen hun dagelijkse activiteiten erop aan. Ze mijden bepaalde

activiteiten, bijvoorbeeld als ze ergens niet snel naar het toilet kunnen. En doordat ze vaker ‘s nachts moeten plassen worden ze vermoeid wat weer leidt tot allerlei andere klachten.”

Behandelingen aan de prostaat Bij een vergrote prostaat is er gelukkig niet altijd een ingrijpende operatie nodig, legt Vrooman uit: “In eerste instantie proberen we het met medicatie. Lukt dat niet, dan kijken we per patiënt wat de beste ingreep is.” Een relatief eenvoudige oplossing is bijvoorbeeld het plaatsen van een implantaat: “Daarmee maak je het prostaatweefsel open waardoor er een kanaal ontstaat om te plassen. Deze ingreep kan relatief snel en onder lokale verdoving worden uitgevoerd.” De behandeling heeft weinig consequenties op de seksualiteit, zegt Vrooman. “Je kunt daarna gewoon weer een orgasme krijgen” bij de overige behandelingen is de kans hierop aanzienlijk kleiner. Een andere optie is het openen van de blaashals. Vrooman: “Dan geven we de blaashals wat meer ruimte met een incisie. Dat is een weinig invasieve ingreep waarna je nog een goede kans hebt op een orgasme.” Tot slot is er de transurethrale resectie van de prostaat, ofwel de TURP. Vrooman: “Dat is een operatie waarbij

het in de weg zittende weefsel vanuit de plasbuis wordt weggehaald. Daarna is er vaak weer een hele goede plasstraal, het geeft goede resultaten.” Wanneer de prostaat zo groot is dat deze behandeling geen optie is, is er ook nog veel mogelijk, van laserbehandelingen tot robot geassisteerde prostaatoperaties.

Goede resultaten Deze minimaal invasieve behandelingen hebben als voordeel dat ze weinig kans geven op erectiestoornissen en een relatief korte hersteltijd hebben. “Natuurlijk maak je wel wat wondjes tijdens de ingreep,” zegt Vrooman. “Maar het geneest goed. En er is vaak langdurig resultaat, je kunt zo weer vijf tot tien jaar vooruit. Belangrijk wel te beseffen dat niet iedere man in aanmerking komt voor alle behandelopties, bespreek dat met je uroloog.” Vrooman vindt het belangrijk dat mannen niet rond blijven lopen met klachten: “Mannen hebben vaak de neiging om hun klachten te bagatelliseren. Maar als je te lang wacht ontstaat er meer schade aan de blaas die moeilijker terug te draaien is. Er zijn goede behandelingen mogelijk. Hoe eerder we er iets aan kunnen doen, hoe kleiner de ingreep en hoe beter de resultaten zijn.”

MEER DAN

70%

van de ondervraagde* mannen

zei dat hij overdag minder energie had omdat hij ‘s nachts zo vaak

moet plassen UroLift.com *Inhoud gebaseerd op een door NeoTract | Teleflex in 2021 gehouden enquête onder ongeveer 1000 mannen in de VS van 45 jaar en ouder die ten minste één plasklacht hadden in verband met een vergrote prostaat (ook benigne prostaathyperplasie of BPH genoemd). Plasklachten kunnen meerdere oorzaken hebben en mogen alleen door een arts worden gediagnosticeerd. De steekproefgrootten in deze enquête kunnen variëren afhankelijk van de kwalificerende vraag. ©2021 NeoTract, Inc. Alle rechten voorbehouden. MAC01942-32 rev. A

Advertorial

Mannenkliniek De Boer zorg vergoed uit het basispakket (1e lijn)

Als plassen voor de man een last wordt! Bij de man ontstaan plasklachten in toenemende mate gedurende het leven. Daarbij krijgen mannen steeds meer moeite met plassen, en bij aandrang duurt het even voordat de plas verschijnt, ook wordt de straal minder krachtig en ontstaan klachten van nadruppelen.

dr. Bert-Jan de Boer Mannenarts en medisch seksuoloog FECSM Mannenkliniek De Boer Bilthoven

aarom de prostaat lastig kan worden bij het plassen Deze klachten kunnen te maken hebben met een groeiende prostaat. Doordat de prostaat groeit (meestal goedaardig) kan het door de ligging van de prostaat voorkomen dat de plasbuis wordt dichtgedrukt en de plas gaat stagneren. Een slappe straal met onderbrekingen en soms een onvolledige lediging van de blaas. Daardoor zit de blaas sneller opnieuw vol, wat leidt tot een hogere frequentie van plassen. Dat kan als hinderlijk worden ervaren, maar kan in sommige omstandigheden ook zeer ongewenst zijn, vooral ‘s nachts.

van de prostaat. Prostaatkanker merk je vaak pas bij een zekere afmeting en bij uitzaaiingen, bijvoorbeeld bij pijn in de rug. Daarom willen veel mannen hun PSA laten meten, als een soort geruststelling. Het lastige is dat het PSA niet één op één aan kanker kan worden gerelateerd. Een afweging is dus op zijn plaats!

“ ’s nachts frequent plassen heeft ook invloed op de nachtrust en kan tot vermoeidheid leiden.”

Hulp Het is aan te raden om naar de arts te gaan als er plasklachten ontstaan, bijvoorbeeld bij vaak nachtelijk plassen , kleine beetjes plassen en frequent plassen met kleine straal. Het advies is om er niet mee te blijven tobben, omdat mannen vaak de neiging hebben de klachten te negeren in de gedachte dat het vanzelf wel beter zal gaan.

Bij de “ouder” wordende man, wordt de prostaat groter De prostaat wordt bij de man groter gedurende zijn leven en meestal is dat een goedaardig proces. Soms kan echter ook een kwaadaardige ontwikkeling van de prostaat plaatsvinden. Daar merkt de man eerst niets van maar als het groeit neemt de prostaat ruimte in. Het is goed daaraan aandacht te besteden, door regelmatig de prostaat te laten onderzoeken, bijvoorbeeld door een rectaal toucher. Daarbij kan het bepalen van de PSAwaarde (Prostaat Specifiek Antigeen) in het bloed helpen, hoewel het geen specifieke marker is voor kanker, want stijging van de waarde vindt ook plaats bij het goedaardig groeien van de prostaat en bij een ontsteking

Wat veroorzaakt nog meer plasklachten Er zijn veel meer oorzaken voor plasklachten dan alleen door de grootte van de blaas en prostaat, ook een blaasontsteking en problemen met de bekkenbodem spelen een rol.

“Zo ken ik een postbezorger die zijn plas niet kan ophouden en moet “wild” plassen.” Dr. de Boer behandelt ook: Erectiestoornissen Vroege, trage of geen ejaculatie Libidostoornissen Energie problemen door te laag testosteron Obstructieve - en overactieve blaas Bekkenbodemklachten

de boer

mannen GEZONDHEID & ZORG

MEER INFO | www.dbmgz.nl | 030 662 8327 contact@dbmgz.nl

12 Lees meer op www.planethealth.nl

Eerder maakte Roelof Hemmen (newsanchor van De 538 Ochtendshow) een podcast waarin hij gasten interviewde over ‘het leven’ op 57-jarige leeftijd. Nu deelt hij zelf inzichten over een leven vol geluk, levenslust en lessen uit persoonlijke tegenslagen.

De onstilbare levenshonger van Roelof Hemmen

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl 13 13

Je praat openlijk over uitdagingen en persoonlijke tegenslagen, zoals het verlies van je vrouw Marjon elf jaar geleden. Wat brengt het jou persoonlijk om dat verhaal met openheid te delen? “Ontzettend veel mensen hebben zelf of in hun omgeving te maken met kanker. Dat zijn stuk voor stuk drama’s. Het is goed om daarover te praten. Ik vind het zelf ook fijn om te lezen hoe mensen omgaan met verlies. Hoe geef je na het verliezen van een dierbare het leven nieuwe betekenis? Dat je geliefde doodgaat, is verschrikkelijk. Maar het is misschien nog wel verschrikkelijker als je daar nooit mee kan leren leven. Dat kon ik gelukkig wel. Ik probeer mijn leven zo in te richten dat het goed is.”

En wanneer is het leven ‘goed’ voor jezelf? “Uiteindelijk komt het neer op geluk en tevredenheid. Met gezondheid natuurlijk op nummer één. Daar heb je echter niet veel invloed op, buiten een gezonde levensstijl om.”

Heb je voor je gevoel wel meer grip op geluk? “Volgens mij kun je redelijk de baas zijn over je eigen geluk. Ik heb gemerkt dat ik dat wel kan. Ik ben relatief optimistisch en wil juist vooruitkijken. Ik wil dingen accepteren zoals ze zijn. Vorig jaar - toen ik 57 jaar was - heb ik bijvoorbeeld de podcastserie 57 gemaakt waarin ik generatiegenoten interviewde over het leven. Dat leverde mooie inzichten op.”

Kun je daar een voorbeeld van geven? “Dat accepteren rust en zekerheid geeft: het is goed zoals het is. Dat vind ik een mooie levenshouding. Iemand omschreef ook eens dat daarmee ‘wijsheid’ ontstaat. Dat vond ik een mooi begrip. Dat maakt mijn leeftijd zo interessant, vind ik. De som van alle keuzes en ervaringen, dat ben ik nu.”

Wat hielp jou bij het accepteren van het verlies van je vrouw? “In essentie is het de aanvaarding van wat er gebeurt. Je kunt je er niet tegen verzetten. Door het verlies te aanvaarden, wordt het onderdeel van je. Zij zal altijd onderdeel

zijn van mijn leven. Er hangt in mijn huis een groot portret van haar, gemaakt door mijn beste vriend. Ik draag nog steeds onze trouwringen, samengesmolten tot één ring. Ik heb een grote tatoeage die over haar en ons gaat - maar ook over de toekomst. Misschien was dat voor mij ook wel een manier om het te omlijnen; te omgrenzen. Dit is wat geweest is - en nu begint de rest.”

Hoe heeft die periode je verder veranderd? “Ik heb nog meer haast gekregen. Ik ben gretig en ik heb nog meer zin in het leven. Het leven is te kort voor slechte wijn.”

Op werkgebied is er de laatste jaren ook veel voor je veranderd. Relateert dat aan diezelfde levenslust? “Absoluut. Ik ben in 2016 weggegaan bij RTL Nieuws. Daar heb ik 23 jaar lang met ontzettend veel plezier gewerkt. Daar heb ik enorm veel geleerd en veel aan te danken. Maar als je iets lang doet, wordt het makkelijk. Dan gaat de uitdaging er vanaf; het spannende gevoel van iets gaafs doen. Dat gevoel bekroop me af en toe. Dat was voor mij de reden om mijn baan op te zeggen.”

Waar vind je die uitdaging en spanning in je huidige werk? “Ik ben anderhalf jaar geleden van BNR Nieuwsradio naar De 538 Ochtendshow verhuisd. Dat is een redelijk krankzinnige stap, als je naar de rest van mijn cv kijkt. Voor mij is het ook echt een verjongingskuur om met al die jonge mensen te werken. Dat vind ik fantastisch.”

Wat leer je van werken met een jongere generatie? “Het is de energie. De snelheid van denken; de manier van hoe ze naar zaken als nieuws, media en muziek kijken.”

Dat maakt mijn leeftijd zo interessant: de som van alle keuzes en ervaringen, dat ben ik nu” Interessant dat je dat zegt. Want juist al die recente vernieuwing, voelt alsof je carrière zich organisch ontwikkelt. Dat je juist constant openstaat voor wat je gelukkig maakt, ook al is dat veranderlijk. Of heb ik dat mis? “Exact, dat is het. Aan de ene kant zoek ik nieuwe uitdagingen. Aan de andere kant zoek ik ook naar verdieping. Die vind ik bijvoorbeeld in het maken van podcasts. Ook coaching vind ik fantastisch om te doen. Wie weet ligt daar mijn toekomst wel? Ik heb geen idee. Je zei het net mooi: het komt organisch. Ik werk in die zin nergens naartoe. Het groeit en gebeurt.”

Heeft dat ook te maken met die ‘haast’ die je eerder noemde? “Ik zoek met mijn honger naar ervaringen en ook wel naar intensiteit en echtheid. Het is natuurlijk niet alleen werk waarin je jezelf kunt ontwikkelen. Ik ben bijvoorbeeld ook gaan duiken en meer gaan jagen. Ik ben ook precieser naar het leven gaan kijken. Ik neem dingen minder voor lief. Ik hou bijvoorbeeld van de geur van een bos en ik kijk tegenwoordig anders naar de natuur om me heen. Daar stond ik vroeger minder bij stil. Nu zie ik bomen, gras, beestjes…”

Herken je jezelf van pakweg dertig jaar geleden daarin?

Heeft het verlies van je vrouw daaraan bijgedragen? Dat je alles in het leven meer bent gaan waarderen?

“De ambitie en visie op de toekomst herken ik wel. Alles kan, als je jong bent. Dat is nu ik ouder ben wel anders. Het is prachtig om 58 jaar te zijn. Het nadeel is alleen dat je vooruitzichten wat minder zijn.” [lacht]

“Zeker. Na haar overlijden kreeg ik heel erg het gevoel dat ik voor tweeën moest leven. Misschien heb ik haar energie er wel bijgekregen. Ik weet het niet. Maar dan wordt het wel erg magisch...”

14 Lees meer op www.planethealth.nl

Waar te beginnen om als man je eigen stijl te vinden en goedgekleed de deur uit te gaan? Vlak na het verschijnen van zijn nieuwste boek ‘Man op z’n allerbest’, geeft modejournalist en ‘Stijlpastoor des Vaderlands’ Arno Kantelberg vijf handvaten als duwtje in de goede richting.

FOTO : CA R I N V ER B R U G G EN

De ‘man op z’n allerbest’ volgens Arno Kantelberg

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl 15 15

FOTO : CA R I N V ER B R U G G EN

‘Stijlvol’ betekent al lang niet meer ‘strak in pak’ “Er vindt al langer een ‘vercasualisering’ van de garderobe plaats. Strakke pakken met een stropdas zijn eigenlijk bedreigd, zou je kunnen zeggen. Overal om je heen zie je juist athleisure: kleding met invloeden uit comfortabele sportkleding. Zelfs formele kleding neemt daarbij eigenschappen van sportkleding over. Denk aan een koord in plaats van een riem. Dat komt rechtstreeks voort uit joggingbroeken. Die ontwikkeling is al langer gaande. Maar dat is het laatste jaar absoluut versterkt: thuiswerken, de zucht naar gemak en comfort - maar het heeft ook te maken met de stoffen die beschikbaar komen. Het idee van ‘stretch’ was natuurlijk ondenkbaar generaties geleden, toen men nog in tweed rondliep.”

Stijl is eigenlijk heel geometrisch te benaderen: let op kleur en silhouet” Het hoeft niet veel te kosten “Stijl hoeft helemaal niet duur te zijn. Vooral met alle budgetketens tegenwoordig. Eén grote MAAR: ik zal er altijd voor pleiten om voor duurzame, kwalitatieve kleding te gaan. Je kan beter schoenen kopen die jaren meegaan, dan een goedkoop paar dat na éen zomer de prullenbak in kan. Investeer in een goede, duurzame garderobe. Dat lijkt duur, maar op de lange termijn is dat het niet.”

de vorm van het hoofd. Eigenlijk is stijl dus heel ‘feitelijk’. Daar heb je imago consultanten voor, maar je kan ook gewoon in de spiegel kijken.”

Let op kleur en silhouet

Kijk eens verder dan ‘broek-overhemdjasje’

“Stijl is eigenlijk heel geometrisch te benaderen. Kijk eens in de spiegel naar je outfit en probeer te zien: waarom staat dit me wél - of juist niét. Je ziet het gewoon. Dat kun je afpellen: het heeft vooral te maken met kleur of met silhouet. Als je een beetje bleek bent, dan kun je bijvoorbeeld harde rode kleuren beter vermijden. Dat gaat niet samen. Blauwe tinten werken juist weer sterk bij blauwe ogen. Of hoe donkerder een huidskleur is, hoe beter primaire kleuren daarmee samengaan. Net zoals dat bepaalde kapsels niet voor iemand werken op basis van een gezicht of

“Wat ook aardig is de laatste tijd: er wordt veel geëxperimenteerd. Het speelveld voor de man wordt steeds groter. Denk bijvoorbeeld aan invloeden uit de damesgarderobe - nieuwe genderneutrale kleding. Daarnaast zie je tegenwoordig veel overshirts: eigenlijk een overhemd, maar dan met een zwaardere stof. Een man hoeft zich dus allang niet meer vast te houden aan een outfit bestaande uit een broek, overhemd en jasje. Overshirts, safarivest, een cardigan… Tegenwoordig zijn er enorm veel elementen en mogelijkheden te benutten.”

BLANCIER Handmade Watches

A lti jd al j e e ige n me ch ani sc h e h o rlo ge w il l en b o uw e n? Het gerenommeerde horlogemerk Blancier verzorgt ééndaagse horloge seminars in haar Time Lodge. Onder begeleiding van ervaren meester horlogemakers maak je in een dag je droom waar: Een eigen Blancier ‘Made by Myself’ mechanisch horloge. Naast dat je je mechanische horloge technisch gaat leren kennen, wordt er deze dag ook hard gewerkt. Het binnenwerk wordt door jezelf gedemonteerd en de bruggen van het Zwitserse Unitas-kaliber ga je voorzien van ‘Perlage’, een decoratiepatroon dat alleen gebruikt wordt in de ‘Haute Horlogerie’. Hierna worden de bruggen verguld. Daarna ben je klaar om het geheel weer te monteren en de wijzerplaat en de wijzers aan te brengen. De keuze van de band en vele extra's maken je persoonlijke horloge af. Aan het eind van de dag ga je trots met je Blancier ‘Made by Myself’ horloge om je pols huiswaarts. Kijk voor het programma, de kosten en de ervaringen van de deelnemers op: www.horlogeseminar.nl

Ga eens die drempel over! “Kleding heeft iets ijdels. Maar ijdelheid is een groot taboe voor de Nederlandse man. Wat daaruit is voortgekomen, is dat mannen doen alsof ze geen interesse hebben in mode en stijl. Maar het gaat eerder om het gebrek aan durf dan om desinteresse. Bang voor reacties van anderen. Je moet nooit iets aantrekken waarin je je niet lekker voelt. Maar de vraag is: waarom voel je je er niet lekker in? Durf je niet omdat je zelfbewust bent over blikken van anderen? Je moet dus vaak een drempel over. De ene man heeft daar meer moeite mee dan de ander. En dat is oké. Mocht je het spannend vinden om nieuwe kleding uit te proberen in kledingwinkels: die drempel wordt gelukkig steeds lager nu er veel online uitgezocht en besteld kan worden. Je moet een beetje durven. Vind daar vervolgens je eigen stijl in.”

Bent u het veilige en vertrouwde gevoel op de fiets kwijt? Misschien door ouderdom, lichamelijke beperking of onzekerheid? Er is nu een fiets die u de vrijheid van het fietsen weer zal teruggeven!

“DE STABIELE VIERWIELER IS DÉ OPLOSSING VOOR MIJ”.

Medemblik De duidelijke folder is uitvoerig doorgeplozen. De heer de Bruin kan niet wachten tot de custom made vierwieler geleverd wordt. “Ik ben nog redelijk gezond, maar er is altijd wind en mijn evenwicht wordt minder. Er zijn smalle polderwegen met grotere voertuigen dan voorheen. Ik voel me hier niet meer prettig bij. De stabiele 4Wieler is dé oplossing voor mij. Het sturen voelt wat anders aan, maar het gaat haast als vanzelf. Ik raad iedereen echt aan om op tijd over te stappen als je bang bent om te vallen”.

“IK KAN NIET MEER VALLEN EN BEN DAAR HÉÉL BLIJ MEE”.

Uden In Uden is sinds kort Mevrouw Rovers (93) weer fietsend te zien. Een wonder. Door alles en iedereen afgeschreven vanwege haar rug en reuma kun je haar als het even kan op een duofiets genietend en gezellig kletsend voorbij zien ‘snellen’. “Daar ben ik echt, schrijf het maar in grote letters op, héél blij om. De beweging, de stabiliteit, het gemak én het ultieme gevoel dat de angst weg is om te vallen. Het verbaast me dan ook zeer dat ik nog geen andere vierwielers langs zie komen”.

“EEN VEILIG FIETSTOCHTJE NAAR UTRECHT KAN WEER”.

Driebergen Tot voor kort kon mevrouw Willemsen met een dwarslaesie de omgeving niet meer bewegend beleven. “Ik wil de rest van mijn leven fietsen. Het praten gaat vanzelf wel. Ik moet en wil in beweging blijven. Stilzitten is niks voor mij. In een driewieler bleef de angst om te vallen. Het voelde niet helemaal stabiel aan. Daarom ben ik blijven zoeken naar iets stabielers. En toen kwam ik gelukkig in Leiden bij 4Wielers uit. Een veilig en vertrouwd fietstochtje naar Utrecht kan weer. Ik durf het weer en het is geen probleem meer”.

UNIEKE TERUGKOOP GARANTIE Kunt u onverhoopt (max. 2 jaar na aankoop) de fiets niet meer gebruiken? Dan nemen wij de fiets terug. U betaalt alleen over de gebruiksperiode. Een hele zorg minder!

Vul aub het formulier in op de website 4Wieler.nl of bel 088 444 0000 voor een proefrit in Leiden of bij u thuis. Wel zo gemakkelijk!