De Man

Dit is een commerciële uitgave verspreid met De Telegraaf. De redactie van De Telegraaf heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Lees meer op www.planethealth.nl

Deze uitgave gaat over de gezondheid van de man

De Man

Roué Verveer “Mensen aan het lachen maken maakt me blij”

04

Hormonen Voedingsdeskundige Ralph Moorman vertelt over de hormoonhuishouding van de man

06

Kwaliteit van leven Verpleegkundig specialist Corinne Tillier vertelt over het behandeltrajact van prostaatkanker

07

Prostaatkanker Theo van Vliet deelt zijn verhaal over de diagnose prostaatkanker

2

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl

IN DEZE UITGAVE

VOORWOORD FOTO : W I L L I A M R U T T EN

04 Hormoonhuishouding Ook mannen hebben last van hun hormonen.

Voedingsdeskundige Ralph Moorman vertelt ons er alles over.

06 Behandeltraject prostaatkanker Verpleegkundig specialist Corinne Tillier vertelt over het belang van shared decision making bij de behandeling van prostaatkanker.

07 Prostaatkanker Het verhaal van Theo van Vliet over de diagnose prostaatkanker.

Project Manager: Jerry Putters Business Developer: Cleo Hutting Managing Director: Rebecca Nicholson Content & Production Manager: Liselotte Sevat Web editor: Daphne Mollema Designer: Vratislav Pecka Gedistribueerd door: De Telegraaf, december 2020 Fotocredits cover: Raul Neijhorst Drukkerij: Rodi Media Dit is een bijlage bij DeTelegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van De Telegraaf. Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding. E-mail redactie: nl.info@mediaplanet.com

@planethealth.nl

Mediaplanet

@MediaplanetNL

@mediaplanet.nl

Papier gemaakt van gerecycled materiaal

Hoe als man om te gaan met intieme klachten bij een ziekte Intieme klachten bij een ziekte kunnen het leven van een man flink op de kop zetten.

Problemen die verder gaan dan alleen binnen de muren van de slaapkamer. Wat is de impact, en hoe kun je hier als man het beste mee omgaan?

Geschreven door Redactie

V

1 Dr. Henk Elzevier Uroloog en seksuoloog in het LUMC

ooropgesteld gaan intieme klachten en de invloed daarvan veel verder dan puur lichamelijk.

Denk naast fysieke klachten als incontinentie en lichamelijke pijn ook aan bijkomende onzekerheid, stress, of negatieve emoties die overvloeien in relatieproblemen. “Ik heb mensen over de vloer die zeggen ‘ik voel me geen man meer’, als gevolg van erectieproblemen na een prostaatoperatie,” illustreert dr. Henk Elzevier, uroloog en seksuoloog in het LUMC. “Dat kan enorm invaliderend zijn. Het onderwerp heeft natuurlijk ook te maken met je kwetsbaar op durven te stellen. Het woord ‘intiem’ is eigenlijk heel mooi: dat zegt al dat het voor ‘intimi’ is.”

partner eigenlijk aanrakingen of intimiteit mist, of het eigenlijk niet prettig vindt dat een man incontinent is. Door het gesprek aan te gaan, maak je nadelen en klachten bespreekbaar.”

De nieuwe ik

Wisselende dates en bedpartners

Te horen krijgen dat je een ziekte hebt, slaat vaak al in als een bom. Intieme klachten lijken daarbij in eerste instantie slechts een bomscherf te zijn, waardoor de impact door een patiënt vaak onderschat wordt. Dat merkt ook Elzevier: “Ook al ben je single of heb je weinig intieme relaties gehad vóór de ziekte, dan worden klachten alsnog een onderdeel van je identiteit. Dat wordt vaak onderschat. Je moet je ‘nieuwe ik’ gaan ontdekken. En uiteindelijk ook de nieuwe ‘wij’, samen met je partner. Voor dat proces is tijd nodig. Daar gaat vaak wel een jaar of anderhalf jaar overheen.”

Ook voor singles kunnen intieme klachten een behoorlijke impact hebben. Het gesprek aangaan is ook daar volgens Elzevier essentieel; maar dat is met wisselende dates of bedpartners soms zelfs nog moeilijker dan met een vaste, vertrouwde partner. “Het er gaat er om dat je een partner vindt die het accepteert”, licht Elzevier toe. “De enige manier is om het te ondervinden. Ook voor singles. Daar is moed voor nodig, vind ik.

Uiteindelijk is praten onontkomelijk.”

Klachten bespreekbaar maken Om tot die ‘nieuwe wij’ te komen, speelt de partner dus een enorm belangrijke rol in het herkennen en erkennen van intieme klachten. Elzevier: “Wat we vaak zien, is dat de partner heel beschermend is. Na een kankerdiagnose zie je bijvoorbeeld dat de partner klachten relativeert met ‘het is allemaal niet zo erg schat, want je bent er nog.’

Dat komt uit goede bedoelingen, terwijl de

Je moet je ‘nieuwe ik’ gaan ontdekken. En uiteindelijk ook de nieuwe ‘wij’, samen met je partner”

Terug naar een gezond seksleven Naast het gesprek aangaan met een partner (“vooral over de emotie die er aan vast zit,” benadrukt Elzevier, “je mag voelen wat je voelt.”), kan een oncoloog, psycholoog of seksuoloog hulp bieden om weer tot een gezond leven tussen de lakens te komen.

Elzevier: “Een collega zei eens, ‘als je altijd in de achteruitkijkspiegel kijkt - naar zoals het vroeger was - dan knal je steeds ergens tegenaan. Dus zorg dat je ook vooruit kijkt.’ Zoek dus naar wat mogelijk is binnen de beperkingen. Ook om de spanning weer te vinden.”

Seksualiteit en intimiteit ten tijde van ziekte

Steun ons: NL81 RABO 0320 2812 48 t.n.v. Stichting Sick and Sex www.sickandsex.nl

Dit artikel is financieel mogelijk gemaakt door AstraZeneca en MSD.

Lees meer op www.planethealth.nl

3

INZICHT laat de mutatie flinke sporen na in de familie. In 2019 overleed hun vader aan prostaatkanker. De BRCA2-mutatie bleek aan zijn kant van de familie te zitten. Ellens opa en drie ooms kregen ook de diagnose prostaatkanker. Twee van hen overleden aan de gevolgen daarvan. Een tante overleed op haar 53e aan borstkanker. Ook bij vier neven en nichten van Ellen is de genmutatie vastgesteld. Horen dat er een BRCA-mutatie in je familie zit, en dat je zelf drager bent, is akelig – om het zacht uit te drukken. Toch is Ellen blij dat ze ervan afweet, want nu kan ze er iets aan doen. “Ik dacht: als ik me niet laat testen, dan blijft de vraag me achtervolgen of ik de mutatie heb. Nu kan ik maatregelen nemen om de kanker voor te zijn of vroeg te ontdekken. Ik krijg jaarlijks een mammografie en een MRI-scan. Ook kreeg ik het advies mijn eierstokken en eileiders preventief te laten verwijderen. Daarnaast ben ik aan het onderzoeken of ik mijn borsten wil laten amputeren in combinatie met een reconstructie. De jaarlijkse screening is altijd weer spannend.”

Een mutatie in het BRCA2-gen geeft mannen

15-25% kans op prostaatkanker

FOTO : G E T T Y I M AG ES

Nu kan ik maatregelen nemen om de kanker voor te zijn of vroeg te ontdekken. Ik krijg jaarlijks een mammografie en een MRI-scan”

Kennis over BRCAmutatie in de familie kan ellende voorkomen Een genetisch foutje dat vrouwen een sterk verhoogd risico op borst- en eierstokkanker geeft, kan bij mannen prostaatkanker veroorzaken. Scherp zijn op die link – en bij verdenking erfelijkheidsonderzoek doen – kan leed besparen en mogelijkheden bieden voor doelgerichte behandeling van kanker, blijkt uit het persoonlijke verhaal van Ellen.

Geschreven door Joris Janssen

Risico’s Er zijn verschillende soorten BRCA-genen, die bij een mutatie elk net iets andere risico’s geven. Een mutatie in het BRCA2gen geeft vrouwen 60 tot 80 procent kans

op borstkanker en 10 tot 20 procent kans op eierstokkanker. 1 Bij mannen geeft een BRCA2-mutatie onder meer een kans van 7 procent op borstkanker en een risico van 15 tot 25 procent op prostaatkanker.2 “Toen mijn zus de uitslag van het genetisch onderzoek kreeg, wist ik direct dat ik mezelf ook wilde laten testen”, zegt Ellen.

“De kans dat ik de mutatie ook had, was 50 procent. Ik had sterk het idee: ik heb het ook. En dat was zo.” Twee jaar later bleek iets opmerkelijks. “Onze moeder dacht dat wij een twee-eiige tweeling zijn, maar tot onze grote verrassing bleek uit onderzoek dat we eeneiig zijn. Als ik dat vooraf had geweten, dan had ik met de uitslag van mijn zus direct mijn eigen uitslag geweten.”

Familie Ellen is tot nu toe borstkankervrij. En haar zus heeft de ziekte overleefd. Desondanks

Ook voor Ellens vader was het goed om te weten dat hij erfelijk belast was. “Hij kwam daardoor in aanmerking voor speciale medicatie die alleen geschikt is voor genmutatiedragers. Die heeft hem extra tijd gegeven.” Als het aantal en het soort kankerdiagnoses in Ellens familie eerder tot genetisch onderzoek hadden geleid, dan was een deel van de ellende vermoedelijk te voorkomen geweest. “Mijn zus en ik hadden ons dan eerder kunnen laten testen. Zij had zich preventief kunnen laten opereren of kunnen laten screenen, waardoor haar ziekte waarschijnlijk in een eerder stadium was geconstateerd. Nu was het echt kantje-boord.” Het liefst zou Ellen daarom iedereen willen aanraden om bij twijfel over een BRCA-mutatie in de familie uit te laten zoeken hoe het zit. “Maar”, benadrukt ze, “iedereen moet daar 100 procent zijn eigen koers in varen.”

WAT KAN DUIDEN OP ERFELIJKE AANLEG VOOR PROSTAATKANKER?

FOTO : G A B BY LO U W H O F F

D

ecember 2013 krijgt de tweelingzus van Ellen* slecht nieuws: borstkanker. Vanwege haar leeftijd (ze is dan veertig) en de tumorsoort wordt al snel gesproken over de mogelijkheid van erfelijke aanleg. De kanker kan het gevolg zijn van een foutje, een mutatie, in een gen dat het recept bevat voor eiwitten die cellen repareren. Als in een ‘BRCA-gen’ een mutatie zit, gaat het repareren niet meer goed.

Cellen gaan zich ongeremd delen en er ontstaat kanker. De artsen onderzoeken de genen van Ellens zus en, inderdaad, ze blijkt belast met een mutatie in het BRCA2-gen.

Behandeling

• • • •

Prostaatkanker en familielid met borstkanker, met een diagnoseleeftijd van 50 jaar of jonger* Prostaatkanker en familielid met eierstokkanker* Prostaatkanker en familielid met alvleesklierkanker* Prostaatkanker en Joodse afkomst*

Ellen *Prostaatkanker met Gleason score ≥ 7. Met familielid wordt eerste- of tweedegraads familie bedoeld. Wil je weten of kanker mogelijk in jouw familie zit? Bekijk de verwijscriteria op bit.ly/verwijscriteria *Omwille van de privacy staat in dit stuk alleen Ellens voornaam.

1 www. oncogen.nl/erfelijk-belast/brca-genen/ 2 www.oncogen.nl/mannen/brca-mutatie-mannen/

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl

INZICHT FOTO : W I L L I A M R U T T EN

Ook mannen hebben last van hun hormonen We staan er niet altijd bij stil, maar ook mannen kunnen veel last krijgen van hun hormonen.

Gelukkig kun je er wat aan doen, maar dan moet je er wel vol voor gaan. Dat zegt ook expert Ralph Moorman.

Ralph Moorman Voedingsdeskundige

Geschreven door Sara Madou

B

en je als man 45+, dan herken je het volgende scenario misschien wel: je krijgt een beginnend buikje, merkt dat je spieropbouw tijdens het sporten niet meer is wat het vroeger was en kampt met een wijkende haargrens of een dalend libido. Deels is dat het verouderingsproces en hoort het er nou eenmaal bij.

Maar een deel hiervan wordt ook veroorzaakt door verandering in je hormoonspiegel. Door gezonder door het leven te gaan, fysiek en mentaal, kun je daar wél iets aan doen.

Hormoonbalans Ralph Moorman is voedingsdeskundige en schrijft veel over de relatie tussen hormonen, voeding en daarmee een gezond gewicht. Zijn nieuwste boek, Testofactor, richt zich specifiek op de hormoonbalans van mannen. Ralph: “Veel mannen weten amper dat ze hormonen hebben. Daardoor

komt dit onderwerp vaak pas ter sprake bij klachten, die samenhangen met het ouder worden. Prostaatklachten bijvoorbeeld, of overgewicht. We zijn als man geneigd om net zo lang te wachten met het aanpakken van dit soort dingen, totdat we er niet meer onderuit kunnen. Ik wil zorgen dat we meer vanuit preventie gaan denken.”

Penopauze Er zijn namelijk nogal wat zaken die veranderen, wanneer je als man zijnde een bepaalde leeftijd hebt bereikt. Maar waar we dit bij vrouwen scharen onder de menopauze, is de ‘penopauze’ minder bekend. “Bij vrouwen gaat dit abrupter, voor mannen is het een sluimerend proces: de hoeveelheid testosteron wordt langzaam steeds minder. Huisartsen pakken dit veelal alleen aan met symptoombestrijders, medicijnen voor hart- en vaatziekten of viagra bijvoorbeeld.

Veroval® ZELFTEST Test je gezondheid thuis!

Snel, gemakkelijk en betrouwbaar.

• Schildklier • Drugs • Glutenintolerantie • Urineweginfectie • IJzertekort • Mannelijke vruchtbaarheid • Chlamydia bij vrouwen h isc

vo

e zelf

sts te

Med

4

or thuis

Scan de QR code met de smartphone voor meer informatie en de Veroval® verkooppunten

www.veroval.nl

Dat is natuurlijk ook heel belangrijk, maar ik zou graag zien dat we dat combineren met aanpassingen in de levensstijl. Daar valt nog veel winst te behalen”, meent Ralph. Denk hierbij aan krachttraining en het verlagen van je stressniveau, maar ook gezond(er) eten. Minimaal bewerkte producten, biologisch eten en beperkte suikerinname.

Maar, zo zegt Ralph, het is ook een persoonlijke zoektocht: “Brood is belangrijk voor vezels en zuivel voor calcium. Maar niet als je daar overgevoelig voor bent. Het is soms dus ook tweaken wat voor jou werkt. Begin met persoonlijke valkuilen, die je meteen op kunt pakken. Grijp je altijd naar snacks bij het tankstation? Drink je regelmatig teveel bier met vrienden? Als je die punten aanpakt, waar snel resultaat in te behalen valt, werkt het motiverend. Dit kun je vervolgens uitbreiden, door steeds een ander element van je voedingspatroon gezonder te maken.”

Wil jij meer weten over je hormoonhuishouding? Ga dan naar www.ralphmoorman.nl

Lees meer op www.planethealth.nl

5

INTERVIEW

Geluk volgens cabaretier Roué Verveer Geluk is niet vanzelfsprekend.

Positief denken helpt vaak wel op weg ernaartoe. Cabaretier en stand-up comedian Roué Verveer vertelt wat hij doet voor een gelukkig leven.

FOTO : R AU L N EI J H O R ST

ten over isdan naar orman.nl

MEDIAPLANET

Roué Verveer Cabaretier en stand-up comedian

Geschreven door Marjolein Straatman

Wat betekent gelukkig zijn voor jou?

“Geluk is voor mij dat ik in balans ben, lekker in mijn vel zit en kan doen wat ik wil. Dat heb ik bereikt, maar het vereist wel keihard werken. Fysieke gezondheid is natuurlijk heel belangrijk. Daarom eet ik zo gezond mogelijk, train ik vier tot vijf keer in de week en zorg ik dat ik genoeg slaap. Om in balans te zijn heb je daarnaast mentale gezondheid nodig. Mezelf happy voelen in mijn omgeving draagt daar zeker aan bij.

Daarom zorg ik dat ik de banden met familie en vrienden goed onderhoud en dat ook zaken als werk en wonen zoveel mogelijk op orde zijn. Het geeft rust en zorgt ervoor dat ik helder kan denken. Geluk is voor mij gebaseerd op een totaal aan factoren.”

Ik werk altijd met wat er wél mogelijk is en zoek naar alternatieven”

Ben je altijd gelukkig geweest?

“Ja, al heel mijn leven. Ieder mens maakt verschillende fases door gedurende de jaren, in carrière bijvoorbeeld. Toch heb ik altijd, in elke levensfase, eenzelfde niveau van geluk kunnen bereiken door er altijd aan te blijven werken. Geluk zit in veel dingen, maar in ieder geval niet in rijkdom. Met veel geld kun je pas gelukkig zijn als je het ook bent met minder. Soms staan er zaken in de weg van je eigen geluk. Denken dat je met bepaalde mensen moet blijven hangen omdat je dat altijd hebt gedaan is een voorbeeld. Soms is het ook heel goed voor jezelf om mensen met een

negatieve mindset los te laten. Daarin handel ik meestal heel snel. Ik heb er altijd alles aan gedaan om mezelf en mijn geluk te bewaken.”

Wat doe je als het niet lukt om gelukkig te zijn?

“Ik heb het hier over structureel geluk. Met ellende krijgen we natuurlijk allemaal vroeg of laat te maken. Is dat het geval, dan is het vooral de vraag hoe je er weer uit komt. Ik bekijk het praktisch en ga na of er een probleem is dat ik kan oplossen. Soms is het probleem

Klaar met het gebruik van dames inlegverband?

Seni Man zorgt voor een passende, comfortabele en discrete oplossing!

Kijk voor meer informatie op seni4you.nl Of bel naar 073 - 78 20 700

groot. Dan nog voelt het vaak al meteen beter om het in ieder geval aan te pakken. Andere keren ligt ongeluk buiten je macht. Dan is het een kwestie van de nieuwe situatie accepteren. Dat heeft vaak tijd nodig.”

Hoe kun je jouw idee van geluk en het werken hieraan toepassen in het dagelijks leven?

“Ik werk altijd met wat er wél mogelijk is en zoek naar alternatieven. Veel mensen worden heel chagrijnig als ze voor de zoveelste keer in de file staan, maar daarvan lost die natuurlijk niet op. Ik maak me er niet druk om en bel dan bijvoorbeeld mensen die ik een tijd niet heb gesproken.”

Welke rol speelt werk in jouw geluk?

“Mensen aan het lachen maken maakt me blij. Het zijn kleine overwinningen, alle keren dat het lukt. Alsof je een doelpunt scoort.”

Wil jij meer weten over geluk? Lees verder op www.planethealth.nl

6

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl

INZICHT FOTO : G E T T Y I M AG ES

Een (kwalitatief) leven na prostaatkanker Patiënten met gelokaliseerde prostaatkanker staan voor moeilijke behandelkeuzes. Die gaan verder dan behandelmethodes overwegen.

Verpleegkundig specialisten staan klaar om samen met de patiënt kwaliteit van leven te waarborgen, ook ná de behandeling.

Geschreven door Redactie

Alleen het woord ‘kanker’ zorgt al voor enorm veel stress bij een patiënt,” legt Corinne Tillier, verpleegkundig specialist in het Antoni van Leeuwenhoek (AVL), uit. “En dan moet je als patiënt ook nog eens een behandelkeuze maken. Dat is moeilijk. Vooral omdat alle behandelingen mogelijke complicaties hebben die een impact kunnen hebben op de kwaliteit van leven. Daarom is het belangrijk om samen te bespreken wat een patiënt acceptabel vindt.”

persoonlijk niveau besproken. Tillier: “Wat je wil voorkomen, is dat een patiënt spijt krijgt van zijn behandelkeuze. Uit een recent artikel van onderzoeker Marie-Anne van Stam blijkt ook dat patiënten die geopereerd of bestraald zijn, toch vaak spijt hebben van hun keuze omdat ze bijvoorbeeld incontinentie onderschat hadden. Alle behandelingen voor gelokaliseerde prostaatkanker hebben als doel het genezen. Als verpleegkundig specialisten maken we duidelijk dat het niet alleen draait om de behandelmethode, maar juist óók om je leven na de behandeling.”

Het leven weer oppakken

Behoefte aan juiste informatie

Een verpleegkundig specialist kijkt samen met de patiënt naar de kwaliteit van leven na een behandeling, en welke impact bijwerkingen daarop kunnen hebben. Daarbij worden bijwerkingen als urineverlies, plasklachten, erectieproblemen, een verlaagd libido, en ook psycho-sociale problemen op

“Het is niet meer zoals vroeger - of als in bepaalde landen waar het nog gebeurt - dat de dokter kiest voor een patiënt,” benadrukt Tillier. “Veel is op internet te vinden, dus patiënten gaan zichzelf informeren en erover praten.” Patiënten en hun omgeving komen daardoor met veel vragen te zitten. Tillier

merkt dan ook dat er behoefte is aan de juiste informatie. Denk bijvoorbeeld aan de misvatting dat met incontinentie je eindigt in een luier, of juist dat het wel meevalt als het gaat om ‘maar een paar druppels.’ “Wat ik in een huidig onderzoek constateer, is dat het niet uitmaakt hoeveel urine een patiënt verliest. Het gaat juist om het feit dát er sprake is van urineverlies, dat het een behoorlijke impact heeft op kwaliteit van leven. Dat wordt onderschat”, benadrukt Tillier. De verpleegkundig specialist speelt dus een cruciale rol in een weloverwogen keuze - ook wel shared decision-making genoemd. Zelfs in huidige tijden waar COVID-19 een grip heeft op de samenleving, blijft die persoonlijke benadering in stand.

“Alle nieuwe patiënten blijven we bij AVL zien. Controles doen we telefonisch of via video, wat heel goed werkt. Daar komt de kwaliteit van leven weer uitgebreid aan bod.

Ook na de behandeling”, meent Tillier.

Corinne Tillier Verpleegkundig specialist AVL

Wil jij meer weten over de behandeling van prostaatkanker?

Ga dan naar www.planethealth.nl

Ipsen is een wereldwijd opererend concern gespecialiseerd in medische biotechnologie dat zich inzet voor de verbetering van de levenskwaliteit van patiënten binnen oncologie.

ipsen.nl

ALL-NL-000079 november

OMDAT PATIENTEN NIET KUNNEN WACHTEN

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl

7

INTERVIEW FOTO : G E T T Y I M AG ES

Wil jij meer weten over prostaatkanker of in contact komen met lotgenoten? Ga dan naar www.prostaatkankerstichting.nl

Kanker is ingrijpend, maar het leven is niet voorbij Theo van Vliet (68) leeft al 12 jaar met prostaatkanker. Als ervaringsdeskundige is hij actief bij de Prostaatkankerstichting en de lotgenotentelefoon. Welke invloed heeft de ziekte op zijn leven?

Geschreven door Paulien Derwort

Wanneer kreeg je de diagnose?

Welke behandelingen kreeg je?

“Mijn prostaat werd verwijderd en ik werd bestraald. Maar na anderhalf jaar werden uitzaaiingen ontdekt. Dan krijg je een tweede klap. Ik ging in de overlevingsmodus en zocht naar oplossingen. Ik heb bijvoorbeeld meegedaan aan een trial met immunotherapie. Ook heb ik nu nog steeds antihormoontherapie waarbij het testosterongehalte in je lichaam omlaag wordt gebracht.”

Welke gevolgen had dat?

“Van de kanker zelf heb ik nooit klachten gehad, maar de behandeling is enorm ingrijpend. Bij het verwijderen van de prostaat is ook omliggend weefsel meegenomen. Dat leidde tot impotentie met grote gevolgen voor mijn relatie. De anti-testosteronbehandelingen zorgen bovendien voor spierafbraak en mijn lust is verdwenen.”

Zolang mijn arts nog zegt dat er allerlei innovatieve behandelingen op de plank liggen voel ik me gerustgesteld”

Intimiteit blijft belangrijk en we proberen daar zo goed mogelijk mee om te gaan. Maar bij mij zit er wel schaamte, een schuldgevoel en een gevoel van verlies. Daarvoor heb ik ook een psycholoog opgezocht.”

Hoe heeft de ziekte je leven veranderd?

Theo van Vliet

Hoe ga je om met je ziekte?

“In het begin hielp het heel erg om met lotgenoten te praten. Dat relativeert. Een hoge PSA-waarde betekent bijvoorbeeld niet gelijk een doodvonnis, en de wetenschap ontwikkelt razendsnel. Zolang mijn arts nog zegt dat er allerlei innovatieve behandelingen op de plank liggen voel ik me gerustgesteld. Natuurlijk heeft alles wel invloed op mijn liefdesleven. We zijn daarom naar een seksuoloog gegaan. Daar bespreken we alles, soms met een lach en soms met een traan.

Uw partner in prostaatkanker.

2020_3271_JAN_Banner oncolgy NL - CP-193894.indd 3

“In 2008 werkte ik nog. Bestralingen gebeurde onder werktijd, het normale leven ging gewoon door. Maar uiteindelijk deed ik steeds verder een stapje terug tot ik in de ziektewet belandde. De ziekte maakt ook strijdbaar en mijn leven is heel waardevol. Ik fiets veel, zit nog vol plannen en levenslust. Ik ben alleen sneller moe.

Naarmate de ziekte vordert leer je steeds te leven met de realiteit van dat moment.

Ik heb zelf in het begin veel gehad aan lotgenotencontact, en daarom ben ik nu zelf een luisterend oor voor andere patiënten. Dat geeft mij veel voldoening.

Prostaatkanker kan ingrijpend zijn maar het leven is niet voorbij. Ik werk veel in de tuin en ik geniet van mijn gezin. Met de kerst komen allebei mijn kinderen weer naar huis. Ik kijk daar enorm naar uit.”

©Janssen-Cilag B.V. – CP-193894 - 18-nov-2020

“In 2008 kreeg ik vrij onverwachts te horen dat er een kwaadaardige tumor zat. Dan zakt de grond wel onder je vandaan. Het voelde als een oordeel, je denkt gelijk dat je doodgaat.”

18-11-2020 15:42

HAMILTON SHOP: DE BIJENKORF AMSTERDAM, DEN HAAG, EINDHOVEN, ROTTEDAM, UTRECHT & MAASTRICHT BIJENKORF ONLINE: WWW.DEBIJENKORF.NL/HAMILTON