Innovaties in de zorg

Dit is een commerciële uitgave verspreid met Arts en Auto. De redactie van Arts en Auto heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Lees meer op www.planethealth.nl

INNOVATIES IN DE ZORG Innoveren: nieuwe technieken moeten meerwaarde bieden voor patiënt en behandelaar

Dé toekomst van kankerdiagnostiek

IN DEZE UITGAVE E-health De implementatie van digitale toepassingen in de zorg Pagina 2 Innovatie in oncologie DNA-profiel tumor helpt bij bestrijding van kanker Pagina 4 & 5 Optimalisering van zorg Annemiek Verkamman en Carmen van Vilsteren over het ijzersterke innovatieklimaat van Nederland Pagina 6 & 7

2

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl

IN DEZE UITGAVE

VOORWOORD

04

FOTO : H A RT W I G M ED I CA L FO U N DAT I O N

Whole Genome Sequencing Intensieve samenwerking op nationaal niveau tussen ziekenhuizen, wetenschappers en artsen is essentieel om de zorg voor kankerpatiënten te verbeteren.

Innoveren in zorg: eerst nadenken over nut en noodzaak

05

Innovaties op het gebied van MedTech en e-health zijn onmisbaar om de zorg toekomstbestendig te maken. Voorwaarde is wel dat vooraf wordt nagedacht over nut en noodzaak. Nieuwe technieken moeten meerwaarde bieden voor patiënt en behandelaar.

Genetisch profiel patiënt Een compleet DNA-profiel van een tumor helpt tegen de bestrijding van kanker.

A

ls gevolg van de coronacrisis is een stuwmeer ontstaan van patiënten die niet naar het ziekenhuis konden komen voor onderzoek of behandeling. Om de achterstand weer in te kunnen halen en verdere achterstand te voorkomen, is het belangrijk dat oplossingen die kunnen bijdragen aan het leveren van goede zorg op afstand ook bestendig ingezet kunnen worden.

Online Kunstmatige intelligentie Er is een belangrijke doorbraak in de preventie van kanker. Kunstmatige intelligentie verandert de manier waarop het opsporen van baarmoederhalskanker in zijn werk gaat.

Marlies Schijven Hoogleraar chirugie & programmaleider van het NFU-programma e-Health

Project Manager: Britt Welters Business Developer: Laura Lommen Managing Director: Rebecca Nicholson Content & Production Manager: Liselotte Sevat Web-editor: Daphne Mollema Designer: Vratislav Pecka Gedistribueerd door: Arts en Auto, maart 2021 Fotocredits cover: Hartwig Medical Foundation Drukkerij: Rodi Media Dit is een bijlage bij Arts en Auto. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van Arts en Auto. Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding. E-mail redactie: nl.info@mediaplanet.com

@planethealth.nl

Mediaplanet

@MediaplanetNL

@mediaplanet.nl

Papier gemaakt van gerecycled materiaal

Voorwaarden zorg op afstand Het videoconsult biedt de mogelijkheid om mensen die wel gezien moeten worden, maar waarbij geen fysieke handelingen nodig zijn, toch te faciliteren. Wanneer wel fysieke handelingen nodig zijn, kan remote health monitoring in een aantal gevallen uitkomst bieden. Via bijvoorbeeld ‘slimme pleisters’ en op afstand afleesbare apparatuur kan de gezondheid van patiënten worden gevolgd.

“Voorwaarde is dat die medische hulpmiddelen goedgekeurd zijn en dat de data ook kan landen binnen de bestaande infrastructuur”, stelt professor Marlies Schijven, programmaleider van het NFU-programma e-Health. Ook moet duidelijk zijn wie verantwoordelijk is voor de controle en opvolging van die data.

Innoveren én implementeren

Geschreven door Petra Lageman

“Het gaat niet alleen om innoveren. De implementatie is net zo belangrijk.” Een nieuwe werkmethode moet makkelijk toepasbaar zijn voor de arts of verpleegkundige en daadwerkelijk leiden tot een verbetering van de zorgkwaliteit of een tijdsbesparing. Daarom is het belangrijk al vanaf de

Minder polderen en meer doorpakken” eerste stap nauw samen te werken met de belanghebbenden en te overleggen met ICT-specialisten. Meer aandacht voor ICT is wat Schijven betreft een absolute noodzaak.

Ieder ziekenhuis zou een Chief Medical Information Officer moeten hebben, een arts die ook is opgeleid op het gebied van de ICT. Deze specialist vervult een brugfunctie tussen bestuur, ICT-management en gebruikers zoals dokters en patiënten.

Investeren Het gaat om méér dan alleen een goed idee.

“Een innovatie moet bijdragen aan de betaalbaarheid en haalbaarheid van de zorg.”

Dat vereist naast creativiteit en samenwerking tussen betrokken partijen ook financiele ruimte om de innovatie te ontwikkelen en te implementeren. Eindeloos overleggen om draagvlak te creëren werkt volgens Schijven nodeloos vertragend. “Minder polderen en meer doorpakken”, is haar motto.

Patiënt centraal Betaalbare en haalbare zorg voor de patiënt is waar het uiteindelijk allemaal om draait.

Zeker als het gaat om zorg op afstand is het meenemen van de patiënt bij die ontwikkelingen een eerste voorwaarde voor succes.

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl

3

FOTO : G E T T Y I M AG ES

Slimme zorg verbetert kwaliteit van leven Slimme zorg is bijvoorbeeld thuis je bloedwaarden meten, een digitaal consult met je arts, of een weegschaal met wifi. Er zijn genoeg innovaties binnen de zorg, maar onbekend maakt onbemind. Zorg van Nu heeft als doel om iedereen te inspireren met zorginnovaties die klaar zijn om gebruikt te worden.

O

Geschreven door Redactie Mediaplanet

nder slimme zorg, ook wel e-health, vallen talloze hulpmiddelen die de gezondheidszorg verbeteren. Ze zijn er voor allerlei verschillende soorten gebruikers en binnen verschillende zorgdomeinen.

De patiënt of cliënt, de mantelzorger en de zorgprofessional. Vaak hebben ze nog niet van een bepaalde innovatie gehoord, terwijl deze het leven een stuk makkelijker kunnen maken. Daarom laat het platform zorgvannu.nl zien wat er allemaal is. Of je nu zelf ziek bent, iemand wil helpen of werkt in de zorg: er is altijd wel een slimme zorgoplossing die jou kan ondersteunen.

Thuis zorg ontvangen Zo is er bijvoorbeeld de mogelijkheid om thuis je hartslag of bloeddruk te meten en deze online te delen met je arts. Dat is voor veel patiënten een hele verbetering.

Neem bijvoorbeeld mensen met een chronische hartziekte. Het feit dat zij vanuit

huis hun waarden kunnen meten betekent dat zij geen energie en tijd kwijt zijn aan een reis naar het ziekenhuis.

Beeldbellen Door de coronacrisis wordt er in korte tijd veel meer gebruik gemaakt van beeldbellen.

Zowel de zorgprofessional als de patiënt zien voordelen in deze zogenaamde ‘zorg op afstand’. De zorgverlener ziet de patiënt in de eigen omgeving en de patiënt voelt zich vaak meer op zijn gemak. Ook hoeft de patiënt niet in de wachtkamer plaats te nemen, wat een hoop (reis)tijd scheelt. We gaan steeds meer naar een combinatie van reguliere zorg en digitale zorg.

Langer thuis wonen Slimme zorgoplossingen zijn er ook om de kwaliteit van leven te behouden of te verbeteren. Voor ouderen die zelfstandig thuis wonen kan slimme zorg een uitkomst bieden. Veel ouderen slikken medicatie die ze op vaste momenten op de dag moeten innemen. Helaas gaat dit niet altijd goed samen met toenemende

vergeetachtigheid. Een slimme medicijndispenser kan dan helpen. Waar normaal gesproken iemand van de thuiszorg een aantal keer per dag langskomt om de medicijnen te geven wordt dit nu gedaan door de dispenser. Deze innovatie zorgt ervoor dat ouderen meer zelfredzaam zijn en langer thuis kunnen blijven wonen.

Bovendien kan de thuiszorg zo efficiënter worden ingezet. Door positieve ervaringen te delen wil Zorg van Nu anderen inspireren en laten zien dat iedereen de keuze heeft om slimme zorg in te zetten. Want goed voorbeeld doet goed volgen.

ZORG VAN NU Zorg van Nu, een initiatief van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), heeft als doel om te inspireren en informeren over slimme zorg. Slimme zorgoplossingen kunnen bijdragen aan de gezondheid en kwaliteit van leven. Kijk voor meer voorbeelden van slimme zorgoplossingen op de website www.zorgvannu.nl

4

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl

NIEUWS

Tumorkenmerken koppelen aan gerichte behandeling Intensieve samenwerking op nationaal niveau tussen ziekenhuizen, wetenschappers en artsen is essentieel om de zorg voor kankerpatiënten te verbeteren.

V

Geschreven door Petra Lageman

FOTO : G E T T Y I M AG ES

WGS veilig, goed en snel uitvoerbaar Geschreven door Petra Lageman

Kim Monkhorst Klinisch patholoog Antoni van Leeuwenhoek

Dankzij het uitlezen van het gehele tumorDNA,Whole Genome Sequencing (WGS), is het steeds vaker mogelijk aanknopingspunten voor een behandeling te vinden waarmee de behandelaar een optimaal behandelplan kan ontwikkelen.

H

et Antoni van Leeuwenhoek heeft onderzocht of brede toepassing van WGS in de praktijk haalbaar en valide is. De uitslag was positief. Sindsdien wordt deze brede test voor een belangrijk deel van de patiënten als standaard test gebruikt.

Aanmerkelijk voordeel van WGS is dat het, zo stelt patholoog Kim Monkhorst, een toekomstbestendige test is. “Omdat je het gehele genoom in kaart brengt, kun je de test nu en in de toekomst blijven gebruiken en ben je altijd up-to-date.”

Systemische behandeling De test is vooral geschikt voor patiënten die in aanmerking komen voor systemische behandeling. De test geeft een compleet plaatje van de DNA-afwijkingen en daarmee informatie over de gevoeligheid van de tumor.

Daarmee kunnen pathologen en behandelaren bepalen welke therapieën naar verwachting de beste resultaten zullen opleveren.

Dit is nog maar het begin”

ierenveertig Nederlandse ziekenhuizen hebben samengewerkt binnen de CPCT-02 studie. De studie had twee doelen. De eerste stap was het opzetten van een infrastructuur om zoveel mogelijk patiënten de kans te geven het gehele tumorgenoom in beeld te brengen. Daarnaast werd de data gebruikt om te onderzoeken welke behandeling bij bepaalde kenmerkende DNA-afwijkingen het meest succesvol is.

DNA-sequencing De studie, mede mogelijk gemaakt door de Hartwig Medical Foundation, biedt de kans te ontdekken welke DNA-veranderingen kankergroei veroorzaken en hoe verschillende typen kanker zich ontwikkelen. Naarmate de studie vorderde werd duidelijk hoe belangrijk DNA-sequencing is. “Het gaat om de koppeling van een optimale diagnostiek met een completer beeld van bewezen succesvolle behandelmogelijkheden”, vertelt prof. dr. Haiko Bloemendal, internist-oncoloog aan het Radboud UMC.

DRUP-studie Al tijdens de studie werd aangetoond dat bij bepaalde DNA-kenmerken bepaalde therapieën inderdaad succesvoller lijken te zijn dan andere. Daarom werd een volgende stap gezet: de DRUP-studie (Drug Rediscovery Protocol). Dankzij deze studie kunnen medicijnen die voor bepaalde typen kanker worden ingezet nu ook voor andere kankersoorten worden voorgeschreven. Inmiddels hebben al zevenduizend patiënten deelgenomen aan de studie.

Meer juiste diagnoses

Gerichte medicatie

Dankzij WGS kunnen meer juiste diagnoses worden gesteld. In meer dan de helft van de gevallen waar het AVL geen definitieve diagnose kon stellen, biedt de brede test uitkomst. Ook bij een derde van de patiënten met de uitslag Primaire Tumor Onbekend, is alsnog een diagnose mogelijk. “Dit is nog maar het begin”, stelt Monkhorst. “Naarmate de software rondom WGS met meer data wordt gevoed, zullen meer juiste diagnoses kunnen worden gesteld.”

Het onderzoek naar de effectiviteit van het koppelen van tumorkenmerken en gerichte antikanker medicijnen is belangrijk. Als blijkt dat bij patiënten met andere tumorsoorten hetzelfde tumorkenmerk voorkomt, kunnen zij in theorie voordeel hebben bij diezelfde medicijnen.

Die therapie wordt in principe alleen vergoed als de medicijnen zijn goedgekeurd voor een bepaalde tumorsoort. Binnen de DRUP-studie hebben patiënten wel toegang tot die medicatie.

Bijkomend voordeel Soms treffen de pathologen onverwachte mutaties aan, veranderingen in het erfelijk materiaal van de tumor, waarvoor een gerichte behandeling mogelijk is. In het AVL werd bij iemand met longkanker bijvoorbeeld een afwijking in het BRCA-gen aangetroffen. Gewoonlijk wordt dat vooral bij borst- en prostaatkanker gezien. Dankzij de test komt de patiënt nu in aanmerking voor aanvullende behandeling.

Kwaliteit biopt De kwaliteit van het biopt is bepalend voor de keuze van de test. WGS vereist een vers biopt met voldoende tumorcellen. Het is daardoor nog niet voor alle patiënten mogelijk. In het AVL wordt WGS nu in zeventig procent van de gevallen toegepast.

Voor de patiënten die nu niet in aanmerking komen voor deze test biedt AVL een alternatieve test.

Prof. dr. Haiko Bloemendal Internist-oncoloog Radboud UMC

Het gaat om de koppeling van een optimale diagnostiek met een completer beeld van bewezen succesvolle behandelmogelijkheden”

Meer mogelijkheden

Whole Genome Sequencing is van groot belang om de tumorkenmerken in beeld te brengen. Hoewel het steeds vaker wordt toegepast, is het nog geen standaard diagnostiek. Bloemendal is van mening dat alle patiënten met kanker eenmaal toegang moeten hebben tot een goede DNA-analyse.

“Het biedt artsen meer inzicht en patiënten potentieel mogelijkheden om ook voor zeldzame mutatietypen gerichte behandelingen te kunnen krijgen.”

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl

5

NIEUWS

Zetten jullie WGS alleen in voor wetenschappelijk onderzoek of ook voor het helpen van individuele patiënten?

Laboranten werkzaam bij Hartwig Medical Foundation

“We zijn van puur onderzoek aan het bewegen naar toepassingen in de patiëntenzorg. Voor patiënten stellen we rapporten op waarin onder meer staat welke DNAveranderingen, mutaties dus, er bij hen in het DNA van kankercellen zitten. De test heet OncoAct (www.oncoact.nl). Dat kan heel gerichte behandeling met medicijnen mogelijk maken. We kijken ook naar de hoeveelheid mutaties. Als dat er veel zijn, dan kan immunotherapie helpen. Is er sprake van een stoornis in het DNA waardoor het zichzelf niet goed meer kan repareren? Of vinden we een mutatie bij bijvoorbeeld longkanker die je normaal tegenkomt bij blaaskanker? Al dit soort bevindingen kunnen aanknopingspunten geven voor de verdere behandeling.”

FOTO : H A RT W I G M ED I CA L FO U N DAT I O N

Compleet DNA-profiel van tumor helpt kanker bestrijden Heb je het gehele DNA van een tumor in kaart, dan kan een arts een gerichter behandelplan opstellen om de kanker te lijf te gaan. De techniek die hierachter schuilgaat heet Whole Genome Sequencing (WGS). Prof.dr.ir. Koos van der Hoeven is internist-oncoloog en medisch directeur van de Hartwig Medical Foundation, een non-profitorganisatie die zulke uitgebreide DNAtests uitvoert. “Wij werken er hard aan om steeds meer patiënten van deze nieuwe techniek te laten profiteren.”

Geschreven door Joris Janssen

Tests waarmee je het DNA van tumoren kunt onderzoeken bestaan al een tijdje.

Wat is het grote voordeel van whole genome sequencing?

Deze pagina is financieel mede mogelijk gemaakt door Hartwig Medical Foundation

“Met WGS kun je van kankercellen een volledig DNA-profiel maken. Dat geeft je informatie over de eigenschappen van die kankersoort, en over hoe je die het beste kunt behandelen. In één test weet je eigenlijk alles. Tot nu toe is het gangbaar om kleine stukjes DNA te analyseren. Maar dan moet je soms test op test op test op test doen om de juiste informatie boven tafel te krijgen. Met WGS vind je alle markers die gangbare diagnostiek ook vindt, maar ook nog meer. En juist die extra informatie over DNA-veranderingen in een tumor maken het aantrekkelijk om deze test te doen.”

Hoe maken jullie gebruik van deze nieuwe techniek?

“Hartwig Medical Foundation heeft een database opgezet met gegevens van de tumoren van heel veel patiënten – allemaal anoniem uiteraard. Daar kunnen wetenschappers onderzoek mee doen. Op dit moment is de database al gevuld met de gegevens van 5000 patiënten. 158 onderzoeksgroepen uit de hele wereld gebruiken deze gegevens. Zij kunnen hier bijvoorbeeld mee onderzoeken waarin de ene tumor zich onderscheidt van de andere. Of waarom de ene tumor wel op een behandeling reageert en de andere niet. Je kunt heel diep in het genetisch profiel van een patiënt duiken om antwoorden op zulke vragen te vinden.”

We werken eraan dat straks nóg meer patiënten voor wie het zinvol is, van deze uitgebreide DNA-test kunnen profiteren” Waarin onderscheidt Hartwig Medical Foundation zich van andere instituten?

“Hartwig Medical Foundation is opgericht in 2015 en is een non-profitorganisatie. Een enorme gift van een filantroop maakte het mogelijk om de logistiek van het testen op te zetten: om alles van biopt via sequencing tot een patiëntrapport zo goed mogelijk in te richten. Dat zoiets door filantropie is mogelijk gemaakt, en écht zonder winstoogmerk, dat kent geen gelijke in Nederland.

Daarnaast is er op dit gebied geen instituut met zo’n grote database voor wetenschappelijk onderzoek.”

Welke belangrijke vooruitgang is er de afgelopen tijd geboekt?

“We hebben de logistiek inmiddels zo goed voor elkaar, dat de tijd die er zit tussen het nemen van een biopt en het moment dat de arts een uitslag op het bureau heeft liggen is teruggebracht tot tien werkdagen. Je moet het biopt netjes afnemen, opvangen op ijs, verwerken in het lab, enorme stukken DNA ontrafelen en daarna volgt de analyse en het maken van het rapport. Daarbij is ICT ontzettend belangrijk. De doorlooptijd van dit hele proces hebben we teruggebracht van zes weken naar minder dan tien dagen.

Dat is net zo’n goede doorlooptijd als bij de standaard diagnostiek.”

Zit het met de toegankelijkheid van WGS voor patiënten nu wel snor dan?

“Waar we nog tegenaanlopen is dat deze test geen duidelijke declaratiestatus heeft.

De prijs voor de test is de afgelopen jaren sterk gedaald. Toen in 1991 het gehele DNA van een mens voor het eerst geanalyseerd werd, spraken we over miljoenen euro’s.

De afgelopen jaren daalde de prijs van de uitgebreide DNA-test van 7000 naar 4000 euro, en een verdere daling in 2021 ligt in het verschiet. Daarom zijn we druk in overleg met zorgverleners, verzekeraars en beroepsorganisaties om te kijken of de test een vergoedingsstatus kan krijgen.”

Hoe hoopt u dat de situatie er over vijf à tien jaar voorstaat?

Prof.dr.ir. Koos van der Hoeven Internist-oncoloog en medisch directeur van Hartwig Medical Foundation

“We gebruiken de test nu bijna alleen bij patiënten van wie we de oorsprong van een tumor niet goed kennen of voor wie er geen behandelopties (meer) zijn. In 20 tot 25 procent van de gevallen vinden we dan tóch nog een aanknopingspunt. We werken eraan dat straks nóg meer patiënten voor wie het zinvol is, van deze uitgebreide DNA-test kunnen profiteren.”

6

Lees meer op www.planethealth.nl

MEDIAPLANET

NIEUWS

FOTO : G E T T Y I M AG ES

Nederland heeft een ijzersterk innovatieklimaat.

De afgelopen tien jaar verdubbelde de sector in omvang.

Samen geven we gezondheid, duurzaamheid en economische groei een boost.

- HollandBIO

Nederlandse kenniseconomie vormt vruchtbare grond voor innovatie Nederland is aantrekkelijk als het gaat om zorginnovatie en -ondernemerschap. Hoe behouden we dat voor de toekomst? We spreken met Annemiek Verkamman, Managing Director bij HollandBIO en Carmen van Vilsteren, boegbeeld van de Topsector Life Sciences & Health.

Geschreven door Paulien Derwort

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl

7 5

FOTO : G E T T Y I M AG ES

FOTO : BA RT VA N OV ER B EEK E

Carmen van Vilsteren Voorzitter Topteam Life Sciences & Health

Nederland heeft een gunstig vestigingsklimaat voor zorg en innovatie. Hoe komt dat?

Van Vilsteren: “Er is een nauwe samenwerking tussen overheid, wetenschap en bedrijven. Al vroeg in het onderzoek wordt nagedacht over de vraag: hoe komt dit straks bij de patiënt terecht?”

Verkamman: “Nederlanders zijn dan wel direct, maar samenwerken en compromissen sluiten zit in onze genen. Onze stevige kennisbasis en ondernemende inborst sluiten mooi aan bij de behoeftes van biotechbedrijven.”

Hoe zorgen we ervoor dat dit zo blijft?

Van Vilsteren: “We moeten blijven investeren en inzetten op langdurige samenwerkingen.”

Verkamman: “Onderzoeks- en ontwikkeltrajecten zijn lang, risicovol en kostbaar.

Annemiek Verkamman Managing Director bij HollandBIO

We moeten blijven investeren en inzetten op langdurige samenwerkingen” – Carmen van Vilsteren Toepassingen uit biotechnologie, of het nu insuline is of een behandeling tegen kanker, hebben wel effect maar het grootste deel van de opbrengsten ligt nog voor ons. Dus is een langetermijnvisie nodig.”

Hoe draagt een intensieve samenwerking tussen verschillende sectoren bij aan de optimalisering van de zorg?

Verkamman: “Samenwerking tussen bedrijven en onderzoekers uit bijvoorbeeld biotechnologie en kunstmatige intelligentie leidt tot het beter en gerichter vastleggen van data en digitale zorg. Daarmee kunnen we beter diagnoses stellen, monitoren en bijsturen.”

Van Vilsteren: “Nu met corona zie je hoe belangrijk een goede data-infrastructuur in de hele keten is: ziekenhuizen en andere instellingen moeten met elkaar samenwerken. Dat heeft direct impact op de patiënt.”

Wat zijn mogelijke obstakels bij het doorvoeren van innovaties in Nederland?

Van Vilsteren: “Het proces van goedkeuring, klinische studies en vrijgaven van geneesmiddelen, diensten of medische apparatuur duren vaak lang. Vooral voor kleine bedrijven kan dat een obstakel zijn.”

Verkamman: “Kennis blijft nog te vaak op de plank liggen. We kunnen drempels verminderen door in de wet- en regelgeving voor nieuwe toepassingen en behandelingen al rekening te houden met nieuwe technologie. Dat gebeurt nu al bij cel- en gentherapie, waarmee we ziektes als kanker beter kunnen behandelen.”

Hoe zorgen innovaties ervoor dat we de toenemende vraag aan zorg aan blijven kunnen?

Van Vilsteren: “Innovatie houdt de zorg toegankelijk, dankzij bijvoorbeeld preventie en vroegtijdige detectie. Maar ook door

medicijnen en therapieën specifieker en effectiever te maken en de zorg te verplaatsen naar de thuissituatie.”

Verkamman: “Met nieuwe toepassingen kunnen we beter inschatten of en hoe een geneesmiddel of vaccin precies werkt. Met innovatie kunnen we overbehandeling en bijwerkingen voorkomen, waardoor de zorgvraag afneemt.”

Met innovatie kunnen we de zorgvraag terugdringen” – Annemiek Verkamman

Welke positieve ontwikkelingen zijn door de coronapandemie versterkt?

Van Vilsteren: “Technieken die al langer bestonden worden nu volop ingezet.

Consulten op afstand, thuismonitoring: men staat er nu voor open. Ook is er steeds meer aandacht voor preventie en leefstijl.”

Verkamman: “Binnen een jaar zijn er meerdere goedgekeurde vaccins beschikbaar

gekomen. Dat kon alleen dankzij een goede samenwerking. Ook de vaccintechnologie van een Nederlandse farmaceut wordt nu uitgerold. Ons land heeft een hoogontwikkelde kenniseconomie met een van de beste zorgstelsels ter wereld. Laten we dat koesteren en toekomstige innovaties verwelkomen.”

Voor meer informatie ga naar www.hollandbio.nl of www.healthholland.com

Lees online verder op www.planethealth.nl info.nl@mediaplanet.com