ADHD by Mediaplanet Publishing House B.V.

Dit is een commerciële uitgave verspreid met de Telegraaf. De redactie van de Telegraaf heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Lees meer op www.planethealth.nl

Een uitgave over het belang van diagnose en (h)erkenning

ADHD Rob Pereira “ADHD is meer dan het cliché van ‘Alle Dagen Heel Druk’”

Impact op het gezin Diagnose van moeder volgde na diagnose van zonen

ADHD erfelijk? De feiten worden van de fabels onderscheiden

Genderverschillen De oorzaken en uitdagingen

Lees meer op www.planethealth.nl

IN DEZE UITGAVE

MEDIAPLANET

VOORWOORD

ADHD onder de loep Er bestaat nog veel onduidelijkheid omtrent ADHD. Hoe wordt het vastgesteld, welke verschillende vormen zijn er en hoe zien eventuele behandelingen eruit? Rob Pereira, ADHD-expert, kinderarts en voorzitter van Impuls & Woortblind, licht toe.

04 Uitblijven diagnose De diagnose ADHD komt vaak laat of blijft in veel gevallen zelfs uit. De gevolgen hiervan zijn verstrekkend.

ADHD is een beschrijving van een aantal symptomen die vaak samen voorkomen en die tot problemen leiden in het dagelijks leven. Sommigen hebben veel last van de hoofdsymptomen, anderen minder. Er zijn daarnaast een aantal voorwaarden waaraan iemand moet voldoen om de diagnose te krijgen en er zijn vaak bijkomende problemen op het gebied van planning en organisatie. Tenslotte hebben veel mensen last van de gevolgen van deze eigenschappen. Soms nog meer dan van de ADHD-eigenschappen zelf. Kortom, om een diagnose te krijgen, moet er sprake zijn van disfunctioneren.”

Hoofdsymptomen

Genderverschillen In veel gevallen wordt de diagnose ADHD bij vrouwen relatief laat vastgesteld. Dit heeft te maken met verschillende factoren.

“De hoofdsymptomen zijn: concentratieproblemen, gemakkelijke afleidbaarheid (zowel in een rustigere als in een drukke omgeving), impulsiviteit, lichamelijke onrust, wisselende stemmingen en emotionele instabiliteit. Er zijn concrete voorwaarden om de diagnose ADHD te krijgen volgens het classificatiesysteem DSM-5.

Om een diagnose te krijgen, moet er sprake zijn van disfunctioneren” Zo moeten de symptomen zich al geruime tijd voordoen en voor het 12e levensjaar al zijn opgevallen. Ook mogen deze symptomen niet te verklaren zijn door ziekte, een trauma of bijvoorbeeld een problematische opvoedsituatie. Ook moet het gedrag in meerdere contexten voorkomen, zoals op school en thuis.

De bijkomende problemen hebben te maken met de zogenaamde ‘executieve functies’ in je hersenen. Die zijn vaak wat zwakker ontwikkeld bij ADHD. Denk hierbij bijvoorbeeld aan moeite hebben met het starten en stoppen van bezigheden, planning en organisatie, uitstelgedrag en vergeetachtigheid. De gevolgen die je soms ziet, zéker bij een late ADHDdiagnose en dus ook een late start met een behandeling, zijn een negatief zelfbeeld, somberheid en bij volwassenen een burnout, depressie en soms verslaving.”

Over- en onderdiagnostiek “Keiharde cijfers over de hoeveelheid ADHD-diagnoses zijn er gek genoeg niet. Er wordt ervan uitgegaan dat er zowel “overdiagnostiek” als “onderdiagnostiek” is. De meeste deskundigen gaan uit van drie tot vijf procent bij kinderen en geleidelijk aflopend van twee tot drie procent bij volwassenen. Deze lichte afname heeft drie mogelijke oorzaken: groei en ontwikkeling, leren omgaan met de eigenschappen en compensatie. Dit laatste kan bijvoorbeeld door het vinden van een passende opleiding, een passende baan of door het vinden van een goede partner die de chaotische kant van de persoon met ADHD-eigenschappen opvangt.”

Variant H “ADHD is meer dan het cliché van ‘Alle Dagen Heel Druk’. Kinderen met ADHD-eigenschappen kunnen zeker bovengemiddeld veel gedragsproblemen vertonen. Maar soms zijn ze ook juist heel rustig en dromerig en helemaal niet hyperactief. Dan is er sprake van de variant zonder H: het subtype ‘voornamelijk onoplettend’. Dat noemen we ook wel ADD. Kinderen met ADHD presteren op school helaas (nog) vaak onder hun niveau en lopen als zij veel klachten hebben het risico op sociale- of verslavingsproblemen. Maar naast deze uitingen zijn mensen met ADHD of ADD vaak erg behulpzaam, creatief, ondernemend en kunnen ze bergen verzetten als ze iets doen dat bij hen past.”

ADHD: wat gebeurt er in de hersenen?

Online Verslavingsgevoeligheid Indien ADHD onbehandeld blijft, groeit de kans op verslaving. Dit is te wijten aan een ontregeling in de connectie van de hersenen.

Mensen met ADHD hebben speciale neurochemische en neurobiologische kenmerken. Bij ADHD wordt de balans van de boodschapperstof in de hersenen (neurotransmitters) verstoord. Dopamine en noradrenaline zijn belangrijk

Project manager: Stella Weber Managing Director: Britt Welters Head of Content & Digital: Daphne Rosanne Mollema Digital Intern: Yelda Dagarslan Designer: Juraj Príkopa Gedistribueerd door: de Groot Randstedelijke Telegraaf, oktober 2021 Drukkerij: Rodi Media Dit is een bijlage bij de Groot Randstedelijke Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van de Groot Randstedelijke Telegraaf. Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding. E-mail redactie: nl.info@mediaplanet.com

@planethealth.nl

Mediaplanet

@MediaplanetNL

@mediaplanet.nl

Papier gemaakt van gerecycled materiaal

Vooral de neurotransmitters noradrenaline en dopamine zijn van cruciaal belang in verband met ADHD. Noradrenaline en dopamine zijn niet in de juiste hoeveelheden beschikbaar waar ze nodig zijn. Dit zorgt ervoor dat de overdracht van signalen wordt verstoord. De interactie tussen het aandachtssysteem en het motivatiesysteem wordt hierdoor verstoord.

Waarom is er een tekort aan dopamine met ADHD? Mensen met ADHD ervaren een snellere afbraak van dopamine in de hersenen.

Maar waarom is dit? Experts citeren de volgende feiten: • Bij mensen met ADHD wordt er minder bloedsuiker gebruikt in de voorste delen van de hersenen, hierdoor stroomt er minder bloed naar de hersenen toe. • Het frontrechtse deel van het hersengebied is minder actief. • Een verhoogde hoeveelheid van de “dopaminetransporter” en een genetische verandering in het “dopaminetransporter-gen” zijn aangetroffen.

Bron: ADHD gids voor volwassenen. Mede mogelijk gemaakt door Medice.

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl 33

Deze pagina is financieel mogelijk gemaakt door Medice. Medice heeft geen inhoudelijke betrokkenheid gehad bij de totstandkoming van de interviews.

Moeder en kinderen met ADHD: de impact op het gezin

‘Misschien moet je eens een pil van je kind proberen’ werd er door iemand geopperd. Mijn kinderen waren enige tijd daarvoor allebei gediagnosticeerd met ADHD. Ik deed mijn relaas omdat ik helemaal vastliep. Bijna mijn hele leven voelde ik me al opgefokt. Inmiddels was ik zo gejaagd en gehaast dat mijn borstbeen er pijn van deed. Zó rusteloos. Met die pil ging de storm in mijn hoofd ineens een beetje liggen. Niet heel veel later kreeg ook ik de diagnose ADHD”, vertelt Suzan. Bij ADHD kan een erfelijke component namelijk een rol spelen.

Snel afgeleid Met de kennis van nu ziet ze veel overeenkomsten in het gedrag van haar kinderen (17 en 20 jaar oud) en dat van haarzelf. Naast de drukte en gevoelens van onrust zijn ze alle drie snel afgeleid en hebben ze moeite om taken tot een goed einde te brengen. Dat alleen al klinkt ook veel anderen met Attention Deficit Hyperactivity Disorder is waarschijnlijk niet onbekend in de oren. Bij Suzan werd er in haar jeugd op gehamerd dat ze zich beter moest concentreren. Ze werd lui genoemd, terwijl ze zich echt wel wilde inzetten maar dat simpelweg niet kon. “Destijds was er nog niet zo veel over ADHD bekend. Bovendien kan ADHD zich bij

Geschreven door Marjolein Staatman

meisjes anders openbaren dan bij jongens. Die laatsten vliegen soms alle kanten op. Bij meisjes kan ADHD ook naar binnen keren waardoor ze wat dromeriger zijn. Zij krijgen de diagnose laat of helemaal niet.”

Onrustig en impulsief Meer regelmaat en medicatie verlichten de klachten bij Suzan. Al blijft de onrust en is een boek lezen er bijvoorbeeld nog steeds niet bij. “Vooral het constante opgejaagde gevoel is slopend. Daarnaast ben ik impulsief, kan ik niet tegen autoriteit en heb ik continu nieuwe uitdagingen nodig. Het lukt mij niet om voor een baas te werken. Daarom ben ik zelfstandige. Dat gaat prima. Het voordeel van de ADHD is dat ik sneller denk en schakel dan sommige anderen. Vaak zijn mensen met ADHD ook heel puur en erg creatief.” Suzan noemt zichzelf soms gekscherend een moeder met stuiterbalkwaliteit. Ondanks dat ze dan ook altijd terug stuitert en het leven weer oppakt, heeft haar ADHD eveneens gevolgen voor het gezin. Ze kan slecht tegen prikkels als ze zich ergens op moet concentreren, zoals bij het koken. “Dan duld ik niemand om me heen. Toen allebei de kinderen nog thuis woonden ging het er nooit normaal aan toe. Mijn man is de rustige factor, maar wij drieën bewegen altijd veel en praten honderduit. Alles gaat in het kwadraat. Dat is soms leuk, maar ook wel

FOTO : S H U T T ER STO C K

ADHD heeft impact op het dagelijks leven, en soms ook op ouderschap en het gezin. Suzan Otten-Pablos kreeg de diagnose zeven jaar geleden. Nadát ADHD bij haar twee kinderen was geconstateerd.

Destijds was er nog niet zo veel over ADHD bekend” eens vervelend. Zaken escaleren veel sneller en mijn kinderen vlogen elkaar voorheen regelmatig in de haren.”

Onderhandelen De grootste uitdaging voor Suzan is om het als moeder anders aan te pakken, vindt ze. In haar jeugd was zij meer op zichzelf aangewezen. Dat wil ze niet voor haar kinderen. “Aan ADHD kleeft een bepaald negatief stigma, terwijl mijn kinderen niets aan hun ADHD kunnen doen. Ik wil er gewoon altijd voor ze zijn en trok meteen aan de bel toen ze tegen zaken aanliepen. We praten veel. En inmiddels heb ik heel wat onderhandelingen gevoerd op school als de oudste er weer eens was uitgestuurd. Gelukkig zijn we op tijd naar een goede arts gestapt. We hebben ook wel eens het advies gehad om ze dan maar buiten te laten rennen. Mijn tip aan andere moeders is dan ook: bezoek een deskundige. Zij kunnen je verder helpen.”

FOTO : S H U T T ER STO C K

De chaos heeft een oorzaak Schuldgevoel is een deel van de vrouwen met ADHD niet vreemd. Toch zijn de mogelijke gevolgen meestal geen kwestie van schuld, maar van neurologie vertelt psychiater Mireille Boerma. FOTO : M I C K VA N R O S S U M

Mireille Boerma Psychiater MB Psychiatrie en Dr Mir TV

Verstoorde balans

Uitblijven van diagnose

Mireille Boerma drukt vrouwen op het hart zich absoluut niet schuldig te voelen. Er is niet zozeer sprake van een schuldvraag, maar veel eerder van een oorzaakgevolgsituatie. De oorsprong vinden we in neurologie. Bij ADHD is er sprake van een verstoorde balans in de hersenen waardoor sommige delen van de hersenen minder efficiënt werken. De gevolgen zien we met name terug in zogenoemde executieve functies. Mensen met ADHD hebben bijvoorbeeld moeite om aan een taak te beginnen en deze ook af te ronden. Daarnaast kan prioriteiten stellen lastig zijn en kampen ze soms met een verminderde emotieregulatie.

Dat ADHD zich bij meisjes anders uit dan bij jongens verbetert de situatie niet. “Zij zijn eerder dromerig dan druk en impulsief zoals jongens met ADHD. In diagnoses worden ze daarom vaak gemist. Soms verstrijken er jaren voor ADHD aan het licht komt. Intussen lopen ze tegen van alles aan”, zegt Boerma. Er kloppen dan ook regelmatig vrouwen bij haar aan met depressies en burn-outs die zonder het te weten ADHD hebben. Ze zijn óp. “Het doet wat met een mens als er een heel leven lang wordt gezegd dat je beter je best moet doen, terwijl je geen idee hebt waarom dingen niet lukken. Vaak kampen deze vrouwen met een laag zelfbeeld. En dat terwijl een behandeling hun situatie Geschreven door misschien al veel eerder had verbeterd.” Marjolein Staatman

Soms verstrijken er jaren voor ADHD aan het licht komt”

4 Lees meer op www.planethealth.nl

MEDIAPLANET

INZICHT FOTO : S H U T T ER STO C K

Vastlopen door uitblijven diagnose De diagnose ADHD wordt regelmatig laat of niet gesteld. Dat kan grote gevolgen hebben variërend van vastlopen op je werk tot stemmingswisselingen en crimineel gedrag. Nannet Buitelaar, psychiater, gespecialiseerd in ADHD, geeft uitleg. Geschreven door Petra Lageman

FOTO : D EFO R EN S I S C H E ZO R G S P EC I A L I ST EN (D F ZS)

Nannet Buitelaar Psychiater

Hoe komt het dat ADHD niet altijd direct wordt opgemerkt? “ADHD kan zich op heel veel manieren uiten. Het is echt niet altijd zo dat mensen met ADHD alleen of vooral heel druk zijn. Soms is iemand vooral druk in zijn hoofd. Verder gaat het om concentratieproblemen en planningsproblemen, maar ook om slaapproblemen, agressief gedrag, stemmingswisselingen of ongeremdheid. De diagnose kan niet worden gesteld aan de hand van bloedonderzoek of een hersenscan. Er moet worden gekeken naar gedragspatronen. Dat is zelfs voor huisartsen of gespecialiseerde hulpverleners niet altijd eenvoudig.”

Wat kan er gebeuren als diagnose en behandeling uitblijft? “Dat kan leiden tot problemen op school, op het werk of in relaties. Mensen lopen echt vast in hun leven zonder dat ze weten wat er aan de hand is en zonder dat ze er zelf iets aan kunnen doen. Ze vinden van zichzelf dat ze falen

Het is een negatieve spiraal die je alleen kunt doorbreken door de juiste diagnose en de juiste behandeling” en dat kan weer leiden tot onder meer onzekerheid, faalangst en somberheid. Als ADHD niet op tijd wordt ontdekt en behandeld, kan dat zelfs leiden tot agressief en crimineel gedrag.”

Is er een verband tussen criminaliteit en ADHD? “Mensen met ADHD hebben over het

algemeen een korter lontje waardoor er een verhoogde kans is op agressie. Ook is er vaker ‘sensation seeking’ gedrag. Nu ontwikkelen natuurlijk niet alle mensen met ADHD crimineel gedrag, maar als je kijkt naar mensen in de gevangenis dan heeft 26 procent last van ADHD. Buiten de gevangenis gaat het om vijf procent. Dat is een aanzienlijk verschil.”

U noemde eerder al somberheid, hebben mensen met ADHD vaker dan gemiddeld sombere gevoelens? “Het gaat meer om stemmingswisselingen en om somberheid als gevolg van teleurstellingen. Het neurobiologisch regelmechanisme werkt niet optimaal. Daardoor ben je gevoeliger voor prikkels en kun je sneller moe en prikkelbaar worden. Daardoor ontstaan vervelende situaties en dit ervaren mensen vaak als falen. Uiteindelijk kan dit leiden tot onzekerheid en somberheid. Het is een negatieve spiraal die je alleen kunt doorbreken door de juiste diagnose en de juiste behandeling.”

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl 57

ADHD is niet altijd ‘alle dagen heel druk’

Geschreven door Petra Lageman

Je wordt geboren met ADHD.

Feit: ADHD is een manier waarop je hersenen omgaan met prikkels. Die manier van ‘reageren’ is er vanaf de start.

ADHD kan overgaan als je volwassen bent.

Fabel: Doordat je hersenen zich ontwikkelen, kunnen de mate en de soort van klachten veranderen. Dat wil niet zeggen dat het ‘over’ is. Het uit zich op een andere manier.

In creatieve beroepen kom je meer mensen tegen met ADHD.

Feit: Door de manier waarop je hersenen werken, kun je meer en andere verbanden leggen.

Mensen met ADHD zijn vaak heel goed in crisissituaties.

Wie ADHD heeft, kan zich nooit goed concentreren.

Iemand met ADHD is altijd heel druk

Feit en fabel: Door het stresshormoon noradrenaline kunnen sommige mensen met ADHD zich heel goed concentreren en heel adequaat reageren. Anderen kunnen in crisissituaties juist overreageren of blokkeren.

Jongens hebben vaker ADHD dan meisjes. Fabel: Jongens zijn van nature relatief drukker en daardoor valt hun gedrag meer op. ADHD komt bij vrouwen en mannen even vaak voor.

ADHD is erfelijk.

Feit: Als je zelf ADHD hebt, is de kans dat je kind het kan hebben 25 procent.

Fabel: Als iets heel boeiend is, kunnen mensen met ADHD goed focussen. Dit wordt hyperfocus genoemd.

Fabel: Bovengemiddeld druk zijn is maar één uiting van ADHD. Sommige mensen met ADHD hebben daar juist helemaal geen last van.

ADHD is een modeziekte.

Fabel: Vroeger werden veel symptomen niet herkend. Daarom worden nu mensen als volwassene alsnog gediagnosticeerd met ADHD.

FOTO : S H U T T ER STO C K

Mensen zeggen wel dat ADHD staat voor ‘alle dagen heel druk’. Soms is iemand met ADHD juist helemaal geen stuiterbal. Psychiater Nannet Buitelaar scheidt de feiten van de fabels.

6 Lees meer op www.planethealth.nl

INZICHT

“Plak geen pleister op de splinter, maar haal de splinter uit de wond” In veel gevallen wordt ADHD bij vrouwen niet herkend. Patricia van Wijngaarden-Cremers, psychiater, voorzitter Alliantie Gender en GGZ, vertelt hoe dit kan, wat de verschillen zijn tussen mannen en vrouwen en wat er verbeterd kan worden aan de zorg voor vrouwen.

Geschreven door Xanne Visser, WOMEN Inc.

MEDIAPLANET

Lees meer op www.planethealth.nl 79

In Nederland is 75% van de mensen met de diagnose ADHD een man, 25% is een vrouw. Toch verwachten veel experts dat evenveel mannen als vrouwen ADHD hebben. Hoe kijk jij naar deze schattingen? “Mijn schatting is ook dat het gelijk ligt en dat evenveel mannen als vrouwen ADHD hebben. We zien gelukkig dat er een inhaalslag plaatsvindt. ADHD wordt steeds vaker herkend bij vrouwen, doordat er meer onderzoek onder volwassenen wordt gedaan. Ook is er meer ervaring en kennis over vrouwen met ADHD. Bij ons in de zorginstelling zie ik bijvoorbeeld dat steeds meer vrouwen zich aanmelden, op dit moment misschien wel meer dan mannen. Vrouwen vinden dus al beter de weg naar hulp – soms omdat ze zich herkennen in een artikel over vrouwen met ADHD –, hoewel er vaak een lange weg aan vooraf is gegaan.”

Hoe komt het dat ADHD bij meisjes en vrouwen minder snel wordt herkend? “ADHD wordt bij veel jongens al in de kinderleeftijd ontdekt, omdat ze vaker gedrag vertonen waar de omgeving last van heeft, zoals agressie of hyperactiviteit. Het gedrag van meisjes – zoals veel kletsen – valt minder op en vormt minder een probleem dan duw- of trekwerk. Jongens externaliseren, meisjes internaliseren. Jongens komen hierdoor eerder in de zorg terecht, waar ze een diagnose en behandeling krijgen. Bij meisjes zien we dat ADHD zich pas in de puberteit of zelfs nog later openbaart. Ze komen vaak zonder problemen hun jeugd door, maar lopen vast op het moment dat er een beroep wordt gedaan op hun zelfstandigheid en organisatievaardigheden, bijvoorbeeld tijdens een studie.”

“Een jongen mag in bomen klimmen en rondlopen met gaten in zijn broek, van een meisje wordt dit minder geaccepteerd.” “Uit onderzoek en ervaring weet ik dat meisjes en vrouwen in het algemeen ook meer bezig zijn met de mensen om zich heen: hoe gedragen zij zich? Ze passen zich hieraan aan en proberen vaker dan jongens aan de norm te voldoen. Dat wordt ze soms van jongs af aan al meegegeven: een jongen mag in bomen klimmen en rondlopen met gaten in zijn broek, van een meisje wordt dit minder geaccepteerd. Hierdoor is hun impulsiviteit minder zichtbaar. Ik generaliseer uiteraard, maar we zien wel dat meisjes meer sociaal wenselijk gedrag vertonen. Aan de andere kant is het ook onze eigen blinde vlek, omdat we het bij vrouwen minder verwachten. Zelfs als meisjes en jongens precies hetzelfde gedrag vertonen, worden jongens eerder doorverwezen naar professionele hulp. Ik ken zo’n voorbeeld uit mijn eigen praktijk. Er was een gezin met twee zonen, die al op jonge leeftijd de diagnose ADHD hadden gekregen en hier begeleiding voor kregen. Hun zusje – dat zich op jonge leeftijd braaf gedroeg – leek te ontsporen vanaf haar twaalfde. Ze ging drugs gebruiken, kwam vaak nachten niet thuis en ging ook niet meer naar school. Haar omgeving (ouders, hulpverlening, leerkrachten) dacht dat het een reactie was op tekort aan aandacht, door de zorg die haar broers nodig hadden. Pas toen ze een suïcidepoging deed en in het ziekenhuis terecht kwam, dacht een oplettende arts aan de mogelijkheid van ADHD.”

Wat kunnen de gevolgen zijn van late herkenning (en behandeling) bij vrouwen? “Er kan een verhoogde kans zijn op depressies, angststoornissen, PTSS en verslaving. Daarnaast zien we in de praktijk dat vrouwen gedrag kunnen vertonen dat we ook zien bij mensen met borderline: forse stemmingswisselingen, mensen om zich heen aantrekken en afstoten of zelfs zelfmutilatie. Door deze overeenkomsten zijn er vrouwen met ADHD die onterecht de

diagnose borderline krijgen.” “Ik pleit er daarom voor dat we als zorgverleners verder kijken dan alleen het gedrag van mensen en ook te zoeken naar de eventuele verklaring. Bij een depressie moeten we niet alleen de depressie behandelen, maar ook kijken wat deze mogelijk heeft veroorzaakt. Anders is het alsof je een pleister op een splinter plakt, maar niet de splinter uit de wond haalt.”

Wat kan de (eerstelijns) zorgverlener doen voor vrouwen om de zorg te verbeteren? “Meer oog voor iemands ontwikkeling kan veel inzichten bieden. Een huisarts heeft natuurlijk veel minder tijd dan vroeger, maar met een paar korte vragen kun je veel te weten komen. Je kunt vragen of ADHD wellicht in de familie voorkomt. Bij familieleden met ADHD is de kans groot dat de persoon tegenover jou het ook heeft. Daarnaast ben ik een grote voorstander van een ontwikkelingsanamnese, waarbij een zorgverlener kijkt naar hoe iemand zich heeft ontwikkeld. Hoe was iemand als kind, hoe leerde of las diegene? Moet iemand steeds materiaal herhalen of kan iemand juist eindeloos doorgaan als iets hem of haar interesseert? Dan kan dit in de jeugd mogelijk op ADHD wijzen.”

“De vragenlijsten voor ADHD zijn voornamelijk gebaseerd op gedrag dat mannen vertonen. Jongens scoren dus makkelijk hoger op deze vragenlijst.” “Verder zien we dat vragenlijsten een rol kunnen spelen in de onderdiagnose van

Patricia van Wijngaarden-Cremers Psychiater Dimence, voorzitter Alliantie Gender en GGZ en bestuurslid International Association of Women’s Health

ADHD bij vrouwen. Doordat veel onderzoek naar ADHD voornamelijk onder mannen is uitgevoerd, zijn de vragenlijsten ook voornamelijk gebaseerd op gedrag dat mannen vertonen. Zorgverleners kunnen zich bij zo’n vragenlijst afvragen ‘hoe vertaalt deze vraag zich in gedrag bij mannen of vrouwen?’ en dit proberen te vertalen naar de praktijk. Als laatste is de opleiding een belangrijk moment om aandacht te schenken aan mogelijke man-vrouwverschillen. In mijn tijd werd hier nog geen aandacht aan besteed, maar ook de opleidingen zijn bezig met een inhaalslag. Ik probeer mijn studenten in ieder geval bewust te maken van welke patiënt er voor ze kan zitten. Als we oefenen met patiëntgesprekken, verander ik bijvoorbeeld wel eens het profiel van de patiënt uit de casus van een man naar een vrouw. Of andersom. Puur om te laten zien wat er gebeurt en hoe we mannen en vrouwen soms onbewust anders behandelen.”

Veel vrouwen geven aan behoefte te hebben aan meer informatie over hun situatie. Welke tips zou u ze bij deze zoektocht willen geven? “Het lastige is dat er ook niet veel specifiek over vrouwen met ADHD geschreven is, maar gelukkig begint er steeds meer te komen. Een goede start kan de patiëntenvereniging Balans zijn, die online veel informatie biedt. Daarnaast zijn er verschillende boeken over dit thema geschreven, zoals het boek ‘ADHD bij vrouwen’ van Quinn en Nadeau en ‘Gender, gelijkheid en geneeskunde’ van Toine Lagro-Janssen.”

Bron: WOMEN Inc. www.womeninc.nl

Lees online verder op www.planethealth.nl nl.info@mediaplanet.com