Dit is een commerciële uitgave verspreid met de Telegraaf. De redactie van de Telegraaf heeft geen betrokkenheid bij deze productie.
Een uitgave over het leven met en het behandelen van pijn. Lees meer op www.planethealth.nl
Leven met Pijn Altijd pijn beïnvloedt je hele ‘zijn’ Continu pijn? Dan is reguliere pijnmedicatie vaak noodzakelijk. Maar wist je dat er ook andere opties zijn? Hoofdredacteur Eugène Mathijssen van Stichting Bewegen zonder Pijn geeft tekst en uitleg. Geschreven door Lisette Jongerius
Eugène, wanneer spreken we van chronische pijn? “Als de pijnklachten langer dan drie maanden aanhouden. Bij artrose – waarbij het kraakbeen in de gewrichten slijt – hebben veel mensen last van chronische pijn. Maar ook bij vele andere aandoeningen komt chronische pijn voor. Denk aan andere soorten van reuma, osteoporose en hart- en vaatziekten. Maar ook bij bekkeninstabiliteit, fibromyalgie, hypermobiliteit, rugklachten en vele andere aandoeningen hebben mensen vaak langdurige pijnklachten. Al met al dus een behoorlijke groep patiënten.”
Wat is de impact van chronische pijn? “Groot. Het vreet energie, zowel fysiek als mentaal. Altijd maar pijn hebben kan je leven echt behoorlijk beperken. Het kan een grote invloed hebben op slapen, werk, het uitvoeren van hobby’s, enzovoorts. Wat het ook zo lastig maakt, is dat je chronische pijn niet aan de buitenkant ziet. Maar het is er wél. Het gevaar op sociaal isolement dreigt vaak. Zeker ook omdat patiënten met chronische pijn vanuit hun omgeving vaak tegen een muur van onbegrip lopen.”
Welke behandelmogelijkheden zijn er? “Bij chronische pijn richt de behandeling zich vooral op symptoombestrijding. Je begint vaak met paracetamol, wat in veel gevallen aangevuld wordt met de zogenaamde NSAID’s als ibuprofen, naproxen, diclofenac, enzovoorts. Indien dat niet helpt, volgt er vaak zwaardere medicatie. Een belangrijke kanttekening: pijnstillers werken doorgaans snel en ook goed, maar ze kennen – zeker als je ze langdurig gebruikt – ook bijwerkingen. Denk aan (heftige) maag- en darmklachten. Op die manier vervang je het ene probleem met een ander probleem. Hierdoor komen patiënten met chronische pijn vaak met hun rug tegen de muur te staan.”
Welke alternatieven zijn er? “Als reguliere pijnmedicatie niet helpt of ongeschikt voor je is, zou je eens natuurlijke ontstekingsremmers kunnen proberen. Zo worden er bij artrose goede resultaten behaald met een vloeibare combinatie van groenlipmossel, curcumine en/of zwarte besblad. Ook gember, salie en tijm hebben deze eigenschappen. Daarnaast kun je ook eens kijken naar alternatieve geneeswijzen en zou je bijvoorbeeld acupunctuur kunnen proberen.”
Zijn er nog andere mogelijkheden? “Fysio- en manuele therapie kunnen uitkomst bieden. Ook kun je terecht bij de pijnpoli in het ziekenhuis. Hier wordt chronische pijn onderzocht en op maat behandeld. Bijvoorbeeld met pijnstillers, fysiotherapie of een zenuwbehandeling. Ook zijn er speciale pijnprogramma’s, waarbij je beter leert omgaan met dagelijkse pijn. Door anders naar pijn te leren kijken, kun je het vaak beter behandelen. Mindset kan een hoop doen!”
In deze special Chronische clusterhoofdpijn: leren leven met ondragelijke pijnaanvallen
Innovaties in pijnbestrijding: deze ontwikkelingen worden verwacht
2
Lees meer op www.planethealth.nl
MEDIAPLANET
FOTO : S H U T T ER STO C K
INZICHT
De constante nachtmerrie die chronische clusterhoofdpijn, ofwel ‘zelfmoordhoofdpijn’ heet Geschreven door Maartje Scheffer Chronische clusterhoofdpijn is wellicht de ‘ergste vorm van hoofdpijn mogelijk’, zoals neuroloog Wim Mulleners van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ) Nijmegen de aandoening omschrijft. De pijn is meestal erger dan migraine en is zo ondraaglijk dat het ook wel ‘zelfmoordhoofdpijn’ wordt genoemd. Clusterhoofdpijn komt voor bij één op de vijfduizend Nederlanders en wordt gekenmerkt door aanvallen van een half uur tot drie uur. “Clusterhoofdpijnaanvallen zetten aan tot bewegen: patiënten kunnen niet stil blijven liggen door de pijn”, zegt Mulleners. De stekende pijn bevindt zich in het gebied achter de ogen en slaap, altijd aan één kant van het hoofd. Mulleners vertelt dat de aanvallen soms wel zes keer per dag kunnen voorkomen. “In het geval van episodische clusterhoofdpijn, waarbij weken van aanvallen afgewisseld worden met periodes van tot wel een jaar zonder aanvallen, is het soms nog mogelijk om je leven richting te geven. De reactie op medicatie, duur en frequentie van de aanvallen bepalen hoe verdraagbaar de aandoening is.” Patiënten met chronische clusterhoofdpijn kennen de genoemde periodes zonder aanvallen niet. Zij zullen eerst medicatie of aanvalsbehandelingen krijgen. Wanneer dat niet aanslaat, of er heftige bijwerkingen optreden, kan een patiënt in aanmerking komen voor de preventieve behandeling achterhoofdzenuwstimulatie: een vorm van neurostimulatie.
“De pijn is met niks te vergelijken”: Bert heeft chronische clusterhoofdpijn Bert Gijsberts was 38 jaar toen hij te maken kreeg met chronische clusterhoofdpijn, ook wel ‘zelfmoordhoofdpijn’ genoemd. Alsnog heeft Bert zich er nooit door laten belemmeren.
Achterhoofdzenuwstimulatie
Wat is chronische clusterhoofdpijn, en in welke mate heb jij ermee te maken?
Bert Gijsberts Ervarginsdeskundige
FOTO : C W Z FOTO G R A F I E
“Met achterhoofdzenuwstimulatie worden onderhuids op de schedel aan beide kanten elektroden geplaatst. Hoog in de nek op het achterhoofd, omdat daar de achterhoofdzenuw kan worden gestimuleerd. Die elektroden zijn verbonden met een stimulator, een soort kastje, dat continu stroomstootjes afgeeft. De patiënt kan eventueel de sterkte hiervan zelf aanpassen. Die stroomstootjes doen geen pijn. Hiermee wordt de verstoring op hersenstamniveau hersteld, waardoor de aanvalsfrequentie aanzienlijk wordt verlaagd”, meldt Mulleners. Om in aanmerking te komen moet eerst zeker zijn dat patiënt op geen enkele medicatie of aanvalsbehandeling goed reageert. Deze behandeling is dus echt de laatste uitweg. “De neurostimulator wordt door middel van een operatie aangebracht, wat momenteel in drie zorgcentra in Nederland gebeurt. Een van die centra is het centrum hoofd- en aangezichtspijn in CWZ. Wim Mulleners De behandeling Neuroloog wordt wel heleCanisius Wilhelmina maal vergoed”, Ziekenhuis sluit Mulleners af.
Dit artikel is financieel mogelijk gemaakt door Medtronic.
Geschreven door Maartje Scheffer
“Het is een verlammende hoofdpijn achter het oog, dat begint te tranen. Het voelt alsof je oog eruit gedrukt wordt en alle tanden los zitten: het is met niks te vergelijken. Mijn aanvallen zijn veel minder heftig en minder frequent geworden na de plaatsing van een neurostimulator. Deze verbindt elektroden op mijn achterhoofd met de betreffende zenuwen. Als ik nu vier à vijf aanvallen per maand heb, zijn het er veel.” Voordat Bert de neurostimulator kreeg was het leven met deze hoofdpijn echter veel moeizamer. Toen kon hij soms wel twintig keer per dag een aanval krijgen. “Op de operatietafel toen de neurostimulator werd geplaatst kreeg ik nog een aanval. Als ik tijdens aanvallen niet meteen medicatie injecteerde, werd de pijn echt ondraaglijk. Ik voelde de aanval enigszins aankomen, maar één minuut later was de pijn er al.”
Hoe kon jij je dagelijks bestaan überhaupt voortzetten?
@planethealth.nl
Mediaplanet
@MediaplanetNL
@mediaplanet.nl
Papier gemaakt van gerecycled materiaal
“Ik heb altijd de mentaliteit ‘doorgaan, het zal straks beter gaan’ gehad. Ik was vastberaden te blijven werken en me niet te laten belemmeren. Het was dus deels mentaliteit, maar ik moest ook altijd mijn medicatie bij de hand hebben. Ik was vaak bang deze te vergeten of zonder te zitten. Deze aanvallen deden zich ook wel eens ‘s nachts voor, wat natuurlijk slopend is. Ik was daardoor altijd moe”, vertelt Bert. De oorzaak van de chronische clusterhoofdpijn van Bert is nog altijd onbekend. “Van roken is bekend dat het een risicofactor kan zijn, net als het drinken van alcohol. Bij mij werkte het helaas niet zo dat als ik drie maanden stopte met roken of het drinken van alcohol, ik ook drie maanden lang geen aanvallen zou krijgen. Andere mensen met deze ziekte zou ik willen adviseren je leven proberen te blijven leiden en je niet te laten leiden. Ik heb ook op een bepaald moment gedacht dat als ik zo veel pijn blijf hebben, het van mij niet meer hoeft. Mijn partner, positiviteit, de juiste medicatie en de neurostimulator hebben er voor gezorgd dat ik toch met deze aandoening kan leven.”
Project Manager: Anouk Ottens Managing Director: Britt Welters Head of Content & Digital: Daphne Rosanne Mollema Social Media & Web Editor Manager: Yelda Dagarslan Designer: Juraj Príkopa Gedistribueerd door: de Groot Randstedelijke Telegraaf, maart 2022 Dit is een bijlage bij de Groot Randstedelijke Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van de Groot Randstedelijke Telegraaf. Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding. E-mail redactie: nl.info@mediaplanet.com
MEDIAPLANET
Lees meer op www.planethealth.nl 34
FOTO : S H U T T ER STO C K
Onderweg naar een toekomst met minder (chronische) pijn “We moeten af van de pillencultuur.” Dat stelt zelfstandig neurowetenschapper Ben van Cranenburgh. Hij deelt zijn visie op chronische pijn en de bestrijding daarvan. Wat is belangrijk voor de aanpak van chronische pijn? “Chronische pijn staat niet één op één in relatie tot een fysieke aandoening of weefselschade. Veel mensen hebben bijvoorbeeld chronische hoofdpijn, terwijl hun hoofd niets mankeert. Ga dus niet eindeloos zoeken naar een onderliggende oorzaak of ziekte. Een belangrijk, maar verwaarloosd punt bij chronische pijn is preventie. We moeten zoeken naar de diepere oorzaken van chronische pijnen door talrijke factoren in kaart te brengen, die de kans op chronische pijn vergroten.”
Welke personen moeten hierbij betrokken worden?
Geschreven door Corry Daalhof
“In plaats van alle mensen met chronische pijn pillen te geven, moet er een goede analyse gemaakt worden: wat zijn dit voor mensen, hoe leven zij, wat hebben ze doorgemaakt? Voor een dergelijke aanpak is een visie nodig waarbij gebruik gemaakt wordt van inzichten uit verschillende disciplines, een multidisciplinaire aanpak dus. Dit houdt in dat het in kaart brengen van diepere oorzaken van chronische pijn geen zaak voor artsen alleen is. Psychologen leveren hun bijdrage, maar denk ook aan antropologen,
sociologen, filosofen en politicologen.”
Het wordt tijd dat ideeën in de wetenschap sneller en beter worden geïmplementeerd in de gezondheidszorg” Wat is de rol van het brein bij pijn? “Als er pijn bestaat zonder aanwijsbare oorzaak, moeten artsen en therapeuten zich realiseren dat het pijnsysteem in de hersenen overgevoelig kan zijn geworden. Dit kan door vele factoren positief worden beïnvloed. Denk hierbij aan beweging, actief bezig zijn en stressvermindering. Chronische pijn is daarmee dus niet uitsluitend een medisch probleem.”
Welke rol speelt technologie bij het bestrijden van chronische pijn? “Laagdrempelige online consulten zouden de toegankelijkheid van de zorg kunnen vergroten. Maar de pijnpatiënt heeft ook behoefte aan een luisterend oor en een begrijpende zorgverlener die rustig de tijd neemt. Volgens mij is er binnen de toekomst van pijnbestrijding een grote rol weggelegd voor niet-farmacologische vormen van pijnbestrijding, zoals beweging, verandering van leefstijl, werken aan een positieve leefomgeving, stimulatietherapieën en cognitieve therapieën.”
Wat hoop je te zien gebeuren in de toekomst met betrekking tot pijnbestrijding? “Het wordt tijd dat ideeën in de wetenschap sneller en beter worden geïmplementeerd in de gezondheidszorg. Vijftig jaar geleden waren al baanbrekende ideeën over de oorzaak en aanpak van chronische pijn geformuleerd. Dat wordt veel te laat opgepakt in de praktijk van de gezondheidszorg. Laten we leren van de pandemie: virologen adviseerden de politici en de politici vaardigden sociale maatregelen uit. Zo kan het ook op het gebied van chronische pijn.”
Ben Cranenburgh Zelfstandig neurowetenschapper
4 Lees meer op www.planethealth.nl
MEDIAPLANET
INZICHT
FOTO : S H U T T ER STO C K
Diagnose voor lage rugklachten moet scherper Het menselijk lichaam is een goed afgestemde ‘machine’ zolang alles gesmeerd loopt. Maar een klacht of pijntje ligt altijd op loer. Op zo’n moment is de juiste diagnose beslist nodig, zodat je niet in een eindeloos behandeltraject belandt. Geschreven door Angelina Hammond
P
aul Willems, orthopedisch chirurg en wervelkolomspecialist van het Maastricht UMC+, ziet het vaak gebeuren: patiënten die onnodig een lang behandeltraject doorlopen. Als lage rugklachten na drie tot vier weken niet afnemen, dan is een ‘standaard’ recept (pijnstillers) of een kuur fysiotherapie vaak onvoldoende. Willems pleit daarom voor een meer integrale visie aan het begin. “Juist bij pijnklachten aan rug en nek is het belangrijk om een breder beeld te schetsen van de situatie. Als men kijkt naar lage rugklachten en de impact hiervan, dan blijken verschillende factoren daarbij een rol te spelen: biologische factoren (slijtage, overbelasting of erfelijke factoren), maar ook psychosociale omstandigheden. Er bestaat een duidelijk verband tussen hoe iemand in het leven staat, thuis of op het werk, en de ervaring van fysieke klachten met de mate van beperking door die klachten”, zegt Willems.
relatief vaak gepaard gaat met angst of depressie. In dergelijke gevallen ‘beïnvloeden’ de depressieve klachten en de rugpijn elkaar. Dat heeft weer een directe uitwerking op de klachtervaring van de patiënt. Het is dus onvoldoende om een diagnose, alleen op basis van de fysieke klacht, te stellen. “Daarom ben ik een groot voorstander van een brede evaluatie aan het begin van zo’n behandeltraject. Bij rugklachten zul je, naast het (h)erkennen van fysieke symptomen, ook moeten achterhalen hoe iemands sociale vangnet in elkaar zit. De omgeving en psychologische factoren moeten bij de evaluatie inbegrepen zijn. Het gevaar bestaat dat de huisarts of specialist te snel conclusies trekt, waarbij zaken over het hoofd worden gezien. Het gevolg is dat de patiënt onbedoeld van de ene zorgverlener naar de andere gestuurd wordt. Het duurt dan te lang, voordat de patiënt bij de juiste behandelaar terechtkomt”, aldus Willems.
Meer dan fysieke klachten
Chronisch
Zo is uit onderzoek gebleken dat rugpijn
Deze gang van zaken vergroot het gevoel
van machteloosheid bij de patiënt. Het vertraagt het behandelproces daarnaast onnodig waardoor de kans dat de klachten chronisch worden alleen maar toeneemt. “De huisarts kan de patiënt in een dergelijk geval het beste doorsturen naar een zogenaamd multidisciplinair team van rugspecialisten. Hiermee voorkom je dat iemand onnodig een onjuiste behandeling krijgt of pas veel te laat met de juiste behandeling kan beginnen. Want voor lage rugklachten is er nu eenmaal niet één specifieke behandeling die voor alle patiënten werkt. Voorlichting en het verhogen van zelfinzicht bij de patiënt zijn hierbij ook van belang”, meent Willems.
Enorme impact De gevolgen van chronische lage rugpijn kunnen enorm zijn: veel pijn en functionele beperkingen met een hoog ziekteverzuim tot zelfs volledige arbeidsongeschiktheid. Er is dus werk aan de winkel om de krachten van zorgprofessionals te bundelen, zeker in deze tijden van thuiswerken, toenemende werkloosheid en dreigende faillissementen.
Paul Willems Orthopedisch chirurg en wervelkolomspecialist Maastricht UMC+