Infectieziekten

Dit is een commerciële uitgave verspreid met de Telegraaf. De redactie van de Telegraaf heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

DECEMBER 2019 WWW.PLANETHEALTH.NL

Infectieziekten STIP verzorgt ABR- en Infectiepreventietrainingen en symposia voor alle doelgroepen binnen de Zorg idingen.nl

www.infectiepreventieople

Jael van der Heijden “Het is belangrijk dat voorlichting aansluit bij de belevingswereld van jongeren”

WAT ALS JE MOEDER BESMET IS MET HIV?

Nog steeds worden er om die reden dagelijks 400 baby's met het hiv-virus geboren, dit is níet nodig. Benieuwd hoe wij in 20 jaar meer dan 500.000 baby's hiv-vrij ter wereld hebben geholpen en hoe jij kunt bijdragen? Ga naar orangebabies.nl/baby o% scan de QR code.

MEDIAPLANET

2 PLANETHEALTH.NL IN DEZE UITGAVE

LEES VERDER OP PLANETHEALTH.NL

INZICHT Het bespreekbaar maken van hiv

ONLINE Ard Struijs over de inzet van bacteriofagen

ONLINE Wondverpleegkundige Miep Keijzer over wondinfecties

P6

Infectieziekten: een breed spectrum Infectieziekten zijn er in heel veel soorten en gradaties. We kunnen ze overal oplopen. Arts-microbioloog en hoogleraar infectiepreventie Andreas Voss van CWZ en Radboudumc vertelt ons er meer over.

Door Marjolein Straatman

Infectieziekten zijn alle aandoeningen die worden veroorzaakt door een micro-organisme zoals een bacterie, schimmel of virus. Het organisme kan zich nestelen en uitgroeien tot een aandoening die bijvoorbeeld het weefsel aantast en je ziek maakt. De gevolgen van een infectieziekte variëren nogal in ernst. Soms is er alleen sprake van een storend pukkeltje, andere keren van een levensbedreigende situatie.”

Oorzaak “Een infectie ontstaat onder meer door een micro-organisme dat op een plek belandt waar het niet hoort.

Zo kunnen bacteriën uit de darm op de verkeerde plek terechtkomen.

Verkeerd afvegen na toiletbezoek zorgt er soms, vooral bij vrouwen, voor dat een darmbacterie in het geslachtsorgaan terechtkomt. Hierdoor kan er een blaasontsteking ontstaan, of als complicatie daarvan een nierprobleem. Denk daarbij aan een nierbekkenontsteking of een sep-

Blijf op de hoogte:

naast kun je denken aan hepatitis, legionella en Q-koorts en acne. Sommige mensen raken geïnfecteerd in het ziekenhuis. Zo is het maken van een wond tijdens een operatie onvermijdelijk, maar betekent dit wel dat patiënten daarmee toegankelijker en gevoeliger zijn voor bepaalde micro-organismen en daarmee voor infecties.”

sis (bloedvergiftiging), als de bacterie in het bloed raakt. In de meeste gevallen gebeurt dat allemaal gelukkig niet, maar het illustreert wel wat een micro-organisme kan veroorzaken in het lichaam. Je kunt infectieziekten overal oplopen; binnens- en buitenshuis. Ze kunnen overal in het lichaam optreden, in sommige gevallen door een verwekker die al in het lichaam aanwezig is. Het spectrum van infectieziekten is op alle fronten heel erg breed.”

Soa’s zoals hiv “Wat de meest voorkomende infectieziekten in Nederland zijn, wisselt een beetje per seizoen. In de herfst en winter zijn er veel virusinfecties zoals verkoudheid, griep en luchtweginfecties. Als de barbecue weer aangaat richting zomer, komen er meer darminfecties voor als gevolg van het eten van halfgaar vlees. Urineweginfecties en wondinfecties zijn het hele jaar veelvoorkomend.

Alle seksueel overdraagbare aandoeningen, waaronder hiv, vallen ook onder de infectieziekten. Daar-

@planethealth.nl

Andreas Voss Arts-microbioloog en hoogleraar infectiepreventie, CWZ Radboudumc

“Preventie zit ‘m veelal ook in hygiëne en gebruiken die de meesten van ons als kind al leerden”

@MediaplanetNL

Mediaplanet

Kennisuitwisseling “Juist omdat infectieziekten zo uiteenlopend zijn, is er niet één therapie die wordt toegepast. De behandelwijzen variëren net zozeer. Met het oog op kennisuitwisseling over therapie, detectie en preventie, werken onderzoekers en artsen-microbioloog samen in de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie. Een wetenschappelijke vereniging die contacten onderhoudt met professionals in de zorg. Nieuwe ontwikkelingen volgen elkaar continu op.”

Preventie in de zorg en thuis “Zorginstituten ondernemen al veel in infectiepreventie. Denk aan de

@mediaplanet.nl

uitgebreide handhygiëne die in de zorg wordt gehanteerd en bijvoorbeeld aan het protocol om infusen zo kort mogelijk te laten zitten.

Nederland kent verder natuurlijk het Rijksvaccinatieprogramma dat volledig is gericht op het voorkomen van bepaalde infectieziekten. Hoewel vaccinaties bij sommigen in onze maatschappij ter discussie staan, zijn ze wat mij betreft het belangrijkste instrument in preventie.

Daarnaast kan een gezonde leefstijl met weinig stress de kans op infectieziekten verkleinen. Preventie zit ‘m vaak ook in een goede hygiëne en gebruiken die de meesten van ons als kind al leerden; handen wassen na het buitenspelen, na een toiletbezoek en voor het eten. Omdat het vocht dat vrijkomt bij hoesten en niezen virussen kan bevatten, geldt nog steeds het advies om verspreiding te voorkomen en dit in de elleboog te doen of een zakdoek te gebruiken. Het zijn kleine inspanningen. Maar ze kunnen wel helpen voorkomen dat jij of anderen ziek worden.”

Papier gemaakt van gerecycled materiaal

Industry Developer: Elena Remers Business Developer: Cleo Hutting Managing Director: Rebecca Nicholson Content & Production Manager: Liselotte Sevat Digital Manager: Willem Jan Persoons Designer: Vratislav Pecka Gedistribueerd door: De Telegraaf, december 2019 Drukkerij: Rodi Media Fotocredits cover: Jesaja Hizkia Dit is een bijlage bij De Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van De Telegraaf.

Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding.

PLANETMEDIAPLANET

Deze pagina is financieel mede mogelijk gemaakt door ViiV Healthcare.

die in de n bijvoorom infuen zitten. natuurlijk mma dat oorkomen ten. Hoegen in onsie staan, t belangentie. onde leefans op inPreventie e hygiëne esten van nden wasa een toin. Omdat j hoesten bevatten, s om vern dit in de akdoek te e inspanwel helpen eren ziek

Goed nieuws over hiv! Hiv is tegenwoordig een ‘chronische ziekte’. Slik je medicatie en is het virus niet meer meetbaar in je bloed, dan kan je het ook niet meer overdragen.

Door Petra Lageman

H

ans van der Marel (54) en Pauline (45) zijn beiden hiv-positief.

Bij Hans werd de infectie ontdekt toen hij in 1997 naar zijn huisarts ging omdat hij zich extreem beroerd voelde. “Ik had over mijn hele lichaam blauwe plekken, moeite met slikken en waarschijnlijk daardoor ook last van mijn darmen. ’s Avonds de trap naar boven lopen was een onmogelijke opgave geworden. Gelukkig had ik een oplettende huisarts.

Hij stuurde mij direct door naar het ziekenhuis en daar werd de diagnose hiv gesteld. Het was vlak na de introductie van de combinatietherapie en dat was mijn geluk. In korte tijd ging ik met sprongen vooruit en sindsdien gaat het met mij prima.”

“Ik was 32 toen de infectie werd ontdekt”, vertelt Pauline. “Net als jij voelde ik me zo ziek! Ik was extreem vermoeid, had vaak barstende hoofdpijn, hoge koorts, blaasjes op mijn tong, vlekken op mijn benen en diarree. Mijn huisarts heeft toen eerst bloedonderzoek uitgevoerd om een en ander uit te sluiten. Ondertussen ging mijn conditie snel achteruit. Bij mijn tweede bezoek, nog geen week later, kon ik nog amper lopen of staan. De huisarts heeft me toen direct doorgestuurd naar de eerste hulp. Bij aankomst daar ben ik tijdens een koortsaanval weggezakt en opgenomen in het ziekenhuis. Toen ik bijkwam, vertelde de internist dat ze verder onderzoek gingen doen en toen al noemde ze de mogelijkheid van een hiv-infectie. Een paar dagen later kreeg ik

FOTO: GETTY IMAGES | NP-NL-HVU-ADVR-190001, November 2019

“Ik ben niet die vrouw met hiv. Ik ben gewoon Pauline”

PLANETHEALTH.NL 3

Pauline FOTO: RODERIK PATIJN

“De mensen van de hiv-poli denken echt met je mee” – Pauline

de uitslag: hiv. Ik slik nu medicijnen om het virus te onderdrukken en dat lukt uitstekend. Vanaf de eerste bloedonderzoeken na mijn start met die medicatie is het virus volledig onmeetbaar en dat is al die jaren ook zo gebleven.”

“Vroeger was ik nog wel eens zenuwachtig als ik op controle ging”, geeft Hans toe. “Nu is dat niet meer zo. Dat komt ook door mijn medisch zorgteam. Zij zijn stuk voor stuk fantastisch in hun werk. Vroeger stelden ze me altijd gerust. Ik kan met alle vragen bij hen terecht. Overigens voel ik me deel van dat team.

Beslissingen over het behandelproces nemen wij namelijk samen.”

“Dat is ook mijn ervaring”, bevestigt Pauline. “Ik heb een hele goede verstandhouding en vertrouwensband met mijn internist en het hele team van de hiv-poli. De hiv-zorg is in Nederland echt uitstekend geregeld.”

“Het is goed dat bijvoorbeeld ook psychologen en maatschappelijk werkers deel uitmaken van zo’n team”, vindt Hans. “De boodschap ‘je hebt hiv’ komt vaak hard aan en er zijn nogal wat vooroordelen waarmee je vroeg of laat wordt geconfronteerd. Als mannen ervoor uitkomen dat ze hiv-positief zijn, wordt bijvoorbeeld bijna automatisch aangenomen dat ze seks hebben met mannen. Terwijl dat natuurlijk helemaal niet zo hoeft te zijn. Zelfs goedwillende heteromannen die geen enkel probleem hebben met homoseksualiteit vinden het niet prettig om daarmee geassocieerd te worden. Logisch want het is niet hun identiteit. De groep mensen met hiv is heel divers. Daar mag best wat meer aandacht aan worden besteed. Het draait echt niet alleen om homo’s. Er zijn ook heteromannen, vrouwen en biseksuelen die met hiv geïnfecteerd zijn.”

Toen Hans geïnfecteerd werd met hiv werkte hij al bij een vliegtuigmaatschappij. “Daar werk ik nog altijd fulltime en ik vind mijn werk fantastisch. Mensen denken soms dat je rustig aan moet doen als je hiv-positief bent. Wat een onzin. Ik denk weleens dat het in veel gevallen makkelijker is om hiv te hebben dan diabetes. Ik ben niet ziek, ik voel

Hans van der Marel FOTO: CECIEL HEKKENS

“Eén keer per dag een pil en twee keer per jaar op controle” – Hans van der Marel

me niet ziek en ik hoef nergens rekening mee te houden. Het enige wat ik moet doen om gezond te blijven, is eenmaal per dag twee pillen slikken.

Verder ga ik tweemaal per jaar op controle bij mijn hiv-team en dat kun je vergelijken met een check-up.

Wij overleggen hoe het gaat, soms vraag ik om advies en dat is alles.”

“Anderen lijken er inderdaad meer moeite mee te hebben dan ikzelf”, vervolgt Pauline. “Dat ik hiv-positief ben, heeft geen invloed op mijn persoonlijk leven of op mijn doen en laten. Het enige wat wel invloed

op mij heeft, is de onwetendheid rondom dit virus. De vooroordelen, irreële angsten van mensen en het gepraat achter mijn rug om. Dat ervaar ik als zeer kwetsend en onnodig.

Inmiddels word ik daar niet meer boos om maar het is wel een motivatie om vrijwilligerswerk te doen om mensen beter te informeren. Het is toch vreemd dat mensen bijvoorbeeld denken dat je iemand ‘zomaar’ zou kunnen infecteren. Dat kunnen mensen die succesvol worden behandeld überhaupt niet. Zodra het virus niet meer voorkomt in je bloed, kun je het niet meer overdragen. Dat is het n=n-principe. Hoog tijd dat mensen dat weten.”

“Die stigmatisering moet inderdaad stoppen”, bevestigt Hans. “Ik ben behoorlijk activistisch geworden en neem lang niet meer alles voor lief. Ook ik werk als vrijwilliger om het taboe te doorbreken. Mijn doel is dat de nieuwe generatie wel goed geïnformeerd is. Wij moeten ons gewoon meer laten zien en duidelijk maken dat wij geen zieke vogeltjes zijn maar dat wij, net als veel Nederlanders, gewoon hard werken en deel uitmaken van de maatschappij.”

“Ik wil dat mensen ons niet zien als die man of vrouw met hiv”, vindt Pauline. “Het virus definieert mij niet. Ik ben namelijk ook gewoon Pauline, dat meisje met die krullen, dat meisje met dat hondje, dat meisje van de yoga, dat meisje van de dansvloer, dat meisje dat graag reist en ja, ook dat meisje dat toevallig zoveel mogelijk voorlichting geeft over hiv omdat dat heel hard nodig is.”

4 PLANETHEALTH.NL

MEDIAPLANETMEDIAP

Hiv in cijfers 19.582

20.104

2017 Totaal aantal mensen met hiv en in zorg in Nederland

2018 Totaal aantal mensen met hiv en in zorg in Nederland

12.697 mannen die seks hebben met mannen 3.725 overige mannen 3.682 vrouwen

54%

Wereldwijd

37.9

miljoen mensen met hiv

500+500

50%

van de mensen die leven met hiv is ouder dan 50 jaar

heteroseksueel

andere wijze of onbekend

22%

66%

Wat zijn de top drie fabels waar je geen hiv van krijgt?

Hiv voorkomen én hiv behandelen

Zoenen en tongzoenen

Bij inspuiten van drugs met gebruikte naalden of spuiten

Hoog tijd dat er meer aandacht wordt besteed aan hiv”, stelt Elske Hoornenborg, hoofd SOA polikliniek GGD Amsterdam. “Er worden nog ieder jaar mensen geïnfecteerd met het virus terwijl er uitstekende manieren zijn om infectie te voorkomen.”

Hiv, humaan immunodeficiëntievirus, is een virus dat het afweersysteem aantast. “Als je hiv niet behandelt, vernietigt het steeds meer van je afweersysteem”, legt Hoornenborg uit. “Als je afweersysteem heel erg verzwakt is, spreek je van aids. Dat is in feite de laatste fase van een hivinfectie. Je kunt dan ziek worden van allerlei bacteriën, virussen en parasieten. Uiteindelijk sterf je aan een infectie of ziekte waartegen je immuunsysteem zich normaal gesproken uitstekend kan verweren.”

Er zijn nog altijd bepaalde groepen die disproportioneel vaak getroffen worden door hiv. Het gaat daarbij in Nederland vooral om mannen die seks hebben met mannen, transgenderpersonen en mensen met een migratieachtergrond.” Het aantal mensen met hiv leeft langer en neemt daarom toe. “Dat komt niet alleen door nieuwe infecties maar ook omdat mensen met hiv dankzij medicatie tegenwoordig een normale levensverwachting hebben”, meldt Hoornenborg. “Het aantal diagnoses neemt af. Dat is goed nieuws, maar die daling gaat niet snel genoeg”.

De wc-bril of andere gebruiksvoorwerpen

Als baby van een hiv-positieve moeder

Vroege diagnose

Het is van groot belang dat een hiv-infectie zo snel mogelijk wordt ontdekt. “Hoe eerder je weet dat je geïnfecteerd bent, des te eerder kan er gestart worden met een behandeling.

De behandeling kan het immuunsysteem herstellen; bij een diagnose en starten van behandeling in een vroeg stadium is het herstel het best.

Je kunt tegenwoordig gezond oud worden met hiv al zal het virus, ook als de behandeling in een vroeg stadium is gestart, toch enig effect hebben. Die effecten zijn echter beperkt en de kwaliteit van leven is doorgaans goed.”

Symptomen

Via een bloedtransfusie Stichting Hiv Monitoring en Aidsfonds.

Bij het prikken aan een naald/spuit met hiv-geïnfecteerd bloed

dat het gaat om aspecifieke symptomen die vanzelf weer overgaan en dat je jarenlang geen klachten kunt hebben voordat het virus weer tot uiting komt. Sommige mensen krijgen zelfs helemaal geen klachten. Juist daarom is het zo belangrijk dat je, als je weet dat je mogelijk een verhoogd risico loopt om geïnfecteerd te raken met hiv, regelmatig naar bijvoorbeeld een GGD gaat om je bloed te laten controleren. Zodra je weet dat je geïnfecteerd bent, kun je behandeld worden én maatregelen nemen om te voorkomen dat je anderen infecteert.”

“Er is medicatie om te voorkomen dat je hiv krijgt” N=N

Een van de maatregelen is de behandeling zelf. “Tegenwoordig zijn er middelen die het virus kunnen onderdrukken. Zo goed zelfs dat er geen virussen meer kunnen worden gemeten in het bloed. Dan geldt het n=n-principe: niet meetbaar is niet overdraagbaar. De hele voortplantingscyclus van het virus ligt stil en je kunt dan een ander niet meer infecteren. Dat is natuurlijk fantastisch nieuws!”

Condoom en hiv-preventiepil

Zo kun je wel hiv oplopen Bij onveilig seksueel contact

Elske Hoornenborg Hoofd SOA polikliniek GGD Amsterdam

Drie duidelijke risicogroepen

12%

Transmissie-route

Huidcontact

FOTO: FOKE VAN DELFT

Door Petra Lageman

Van alle nieuwe hiv-infecties vindt plaats onder mannen die seks hebben met mannen, transgenders, drugsgebruikers en sekswerkers

mannen die seks hebben met mannen

EXPERTISE

Op het moment dat je geïnfecteerd wordt met hiv kun je last krijgen van een aantal symptomen. “Het zijn vaak klachten die lijken op een gewone virusinfectie zoals koorts, spierpijn, hoofdpijn, diarree en soms ook huidafwijkingen. Het probleem is

Er zijn daarnaast twee uitstekende manieren om besmetting te voorkomen. “Gebruik een condoom”, adviseert Hoornenborg. “Een condoom gebruiken is altijd verstandig omdat je daarmee niet alleen hiv maar ook de meeste andere soa’s (seksueel overdraagbare aandoeningen) kunt voorkomen. Ook is er nu een hiv-preventiepil, PrEP. Als je dat middel gebruikt, voorkom je dat je geïnfecteerd wordt. Er loopt een nationale pilot waarbij 6.500 mensen deze medicatie op voorschrift van een dokter en tegen een eigen bijdrage (7,50 euro per dertig tabletten) kunnen krijgen via de GGD-en. Daarnaast kun je bij je huisarts een recept vragen voor dit middel. In dat geval moet je de kosten, ongeveer dertig euro per maand, zelf betalen.”

In dit interview wordt gesproken over een medicamenteuze behandeling. Een overleg tussen u en uw arts gaat hieraan vooraf en behandeling is altijd op specifiek voorschrift van een arts. Overleg altijd met uw dokter, want naast voordelen zijn er ook nadelen.

e symptoaan en dat kunt hebtot uiting ijgen zelfs uist daart je, als je rhoogd rid te raken voorbeeld laten cone geïnfecld worden te voorkort.”

Deze spread is financieel mede mogelijk gemaakt door Gilead Sciences.

De hierin besproken meningen en ervaringen zijn afkomstig van de geïnterviewde personen.

PLANETHEALTH.NL 5

FOTO: MARJOLEIN ANNEGARN

PLANETMEDIAPLANET

“Mensen weten veel te weinig over de medische vooruitgang” Rond Kerst 1986 werd Marjolein Annegarn (56) geïnfecteerd met het hiv-virus. Nu, 33 jaar later, voelt ze zich prima. “Het enige waar ik écht last van heb, is hoe de buitenwereld tegen mensen aankijkt die met hiv leven.”

Door Petra Lageman

Dat ik geïnfecteerd was met hiv, werd bij de behantoeval ontdekt. Ik was g zijn er bloeddonor en in 1988 nnen on-kreeg ik na een routinecontrole een at er geenoproep om langs te komen. Er was orden ge-iets niet goed met mijn bloedwaargeldt hetden. Ik had hiv. Het was alsof de aar is nietgrond onder mijn voeten wegzakte. oortplan-Begin 1988 was hiv nog iets waarigt stil envan je dacht dat alleen homoseksuemeer in-len of druggebruikers het kregen. antastischNiet een meisje van 24! Toen ik het hoorde, voelde dat als een doodvonnis. Er waren nog geen medicijnen. ntiepil Mijn arts zei ‘ga ervan uit dat je geen tstekende30 wordt’.” te voorkoom”, advi-N=N-principe condoom“In de jaren daarna werd er hard gedig omdatwerkt aan de ontwikkeling van nieumaar ookwe medicatie. De grote doorbraak (seksueelkwam echter pas in 1996. Toen werd gen) kuntde combinatietherapie ontdekt. Het n hiv-pre-was een nieuwe generatie medicatie at middeldie op een andere manier ingreep op e geïnfec-het virus. Met mij ging het toen al zo nationaleslecht dat ik nog maar 42 kilo woog deze me-en in het ziekenhuis lag. Joep Lange, en doktermijn arts kwam naar me toe en vertel(7,50 eurode me over een nieuw middel dat net en krijgenin Amerika was geregistreerd. Joep is kun je bijook voorvechter voor aandacht voor n voor dithiv en wetenschapper. Hij zei heel je de kos-eerlijk ‘Marjolein, ik denk niet dat jij er maand,het gaat halen’. Ik heb het gelukkig wel gehaald. Het medicijn kwam voor mij net op tijd. Vanaf dat moment ging mijn weerstand omhoog en beg tussen u en gon ik me steeds beter te voelen.” g is altijd op “Het is nu 2019 en ik ben 56 jaar. altijd met uw adelen.

Met mij gaat het uitstekend. Ik werk

als zelfstandig fotograaf en ben getrouwd. Mijn man is niet hiv-positief en wij kunnen, dankzij de medicatie die er nu is, zonder condoom vrijen.

Tegenwoordig geldt het n=n-principe. Als het virus niet meer meetbaar is in je bloed, kun je het niet meer overdragen. Dat is fantastisch nieuws. Eigenlijk kun je zeggen dat iemand met hiv die medicijnen slikt de veiligste bedpartner is. Van hem of haar wordt immers regelmatig de gezondheid gecontroleerd. Een ander kan soms al jaren met hiv geïnfecteerd zijn zonder het te weten.”

Huidige situatie

“De medische wetenschap heeft een ongelooflijke ontwikkeling doorgemaakt. Helaas is de buitenwereld blijven steken rond de jaren 80 en 90.

Toen maakte Freddy Mercury bekend dat hij aids had. Hij overleed korte tijd later. Ook trad in die tijd René Klijn op bij Paul de Leeuw. Veel mensen denken nog altijd dat hiv hetzelfde is als aids. Terwijl dat al lang niet meer het geval is. Je kunt gewoon oud worden met hiv. Mijn levensverwachting is hetzelfde als die van ieder ander. Mensen met hiv zijn niet vaker ziek dan mensen zonder hiv. Mensen met hiv kunnen gewoon gezonde kinderen krijgen. En toch worden mensen met hiv ook in een ontwikkeld en vooruitstrevend land als Nederland nog altijd regelmatig gediscrimineerd en gestigmatiseerd.”

“Daar kan ik me ontzettend boos over maken. De hiv-zorg in Nederland is uitstekend en de hiv-verpleegkundigen zijn fantastisch. Toch wordt nog

regelmatig aan mensen bij wie hiv is geconstateerd door zorgverleners verteld dat we voorzichtig moeten zijn aan wie we het vertellen. Dan krijg je toch als patiënt het idee dat je iets vreselijks hebt waarvoor je je moet schamen. Zo krijgen we dat taboe natuurlijk nooit de wereld uit. De zorg blijkt sowieso een plek waar mensen met hiv soms vreemd worden behandeld.

Wat ik zelf heb meegemaakt, is dat verpleegkundigen die bloed afnemen of een infuus zetten ineens dubbele handschoenen aantrekken terwijl ze daarbij gewoonlijk nooit handschoenen dragen. Een keer, toen ik geopereerd moest worden, hoorde ik de anesthesist, net voordat ik onder zeil ging, zijn team waarschuwen ‘kijk uit jongens, mevrouw heeft hiv’. Juist mensen met een medische opleiding zouden moeten weten dat iemand met hiv die medicijnen slikt het virus niet meer kan overdragen.”

“Als het virus niet meer meetbaar is in je bloed, kun je het niet meer overdragen” denen om niet open te zijn. In mijn project vertelde iemand dat zij bang is om te daten omdat een vriendje tegen haar had gezegd dat ze dankbaar moest zijn dat hij met haar wilde zijn.

En een ander vertelde dat ze het haar broer niet durft te vertellen omdat ze bang is dat ze haar nichtjes niet meer mag zien.”

“Ik hoop dat die houding zal veranderen zodat uiteindelijk niemand meer bang hoeft te zijn om familie en vrienden te vertellen dat hij of zij geinfecteerd is met hiv. Leven met hiv is prima te doen. Leven met mensen die bang voor je zijn en je negeren, discrimineren of stigmatiseren, dat is moeilijk!”

Zes stigma’s rondom hiv

Stigma

“Om dat taboe te doorbreken, ben ik begonnen met het STIGMA-project. “Ik heb portretten gemaakt van mensen die hiv-positief zijn. Die portretten zijn sinds 2018 te zien in diverse steden. Ze worden niet in galerieën of musea maar op pleinen tentoongesteld. Juist om zoveel mogelijk mensen te bereiken. De mensen zijn onherkenbaar in beeld gebracht omdat zij zich niet vrij voelen om open te zijn over hun hiv-status. Mensen met hiv zijn vaak bang voor de gevolgen als ze het hun familie, vrienden of collega’s zouden vertellen”.

“Mensen hebben verschillende re-

Mensen die denken dat je hiv kunt krijgen door iemand te knuffelen.

Werkgevers die ervan uitgaan dat je vaker ziek bent omdat je hiv hebt.

Het idee dat je een wild en woest seksleven moet hebben gehad om hiv geïnfecteerd te zijn.

Mensen in de zorg die denken dat iemand met hiv die medicijnen slikt hen of andere cliënten/patiënten kan infecteren.

Mensen die denken dat je aids krijgt omdat je hiv hebt en dus doodgaat.

Verzekeraars die je uitsluiten van een verzekering of extra eisen/beperkingen stellen.

MEDIAPLANET

6 PLANETHEALTH.NL

FOTO: MARJOLEIN ANNEGARN

Opkomen voor jezelf in het tegengaan van hiv FOTO: JESAJA HIZKIA

Empowerment van jongeren kan helpen bij de preventie van infectieziekte hiv. Zelfvertrouwen speelt een grote rol.

Jael van der Heijden, algemeen directeur van Dance4Life, legt uit hoe dat zit.

Door Marjolein Straatman

Het is heel belangrijk dat jongeren beschikken over genoeg zelfvertrouwen. Dat stelt ze namelijk ook in staat om positieve keuzes te maken op het gebied van relaties en (seksuele) gezondheid. Zelfvertrouwen helpt hen om wensen of grenzen aan te geven wanneer zíj dat willen en hun eigen gezondheid te beschermen. Bijvoorbeeld door te staan op condoomgebruik. Dat draagt bij aan de preventie van ziekten als hiv. Daarnaast is zelfreflectie een vaardigheid en moeten jongeren zichzelf vragen kunnen stellen als ‘Wat wil ik?’ en ‘Voel ik me op mijn gemak?’

Juist de jonge generatie kent sociale druk van leeftijdsgenoten en heeft de neiging om mee te gaan met de groep. Bovendien experimenteren jongeren met seks. Net daarom moeten ze stevig in hun schoenen moeten staan.”

Rolmodellen “Onder empowerment scharen we het aanleren van die vaardigheden. Elk gesprek dat je begint over spannende onderwerpen als seks moet plaatsvinden in een veilige setting. Het is belangrijk dat voorlichting aansluit bij de belevingswereld van jongeren. In het begin moet dit vooral leuk en luchtig zijn. Wij maken in onze programma’s daarom veel gebruik van muziek en dans. Ook populaire en bekende

YouTubers kunnen een rol spelen in empowerment en fungeren als rolmodellen. Het maakt indruk als zij hun ervaringen met of gedachten over seks en keuzes daarin delen. Een goed voorbeeld is hoe influencer Marije Zuurveld over de eerste keer seks praat.”

“Zelfvertrouwen stelt jongeren in staat om positieve keuzes te maken” Taboe “School is natuurlijk een belangrijke plek waar het zelfvertrouwen van jongeren kan worden vergroot. Een interactief element zoals rollenspelen in lespakketten werkt vaak goed. Omdat jongeren pas echt leren door te participeren.

Een direct gesprek over ziekten als hiv kan wel moeilijk zijn. Er rust nog altijd een taboe op.

Dit geldt ook voor onderwerpen zoals seksuele intimidatie. Een situatie waarin jongeren zich veilig voelen om zich te uiten is ook dan belangrijk, net zoals persoonlijke verhalen van anderen. Jongeren in hun kracht zetten doe je door hen in het hart te raken.”

N=N is wereldnieuws Wie niet met hiv leeft en niemand kent die hiv heeft, weet vaak verrassend weinig over deze aandoening. “Mensen denken nog vaak dat het een doodvonnis is”, stelt Bertus Tempert, voorzitter Hiv Vereniging. “Terwijl je er tegenwoordig gewoon oud mee wordt.”

Door Petra Lageman

Welke relatie heeft u met hiv?

“Ik ben in 1987 op 23-jarige leeftijd begonnen als buddy. Daarna heb ik gewerkt bij de Aids Infolijn en tegenwoordig ben ik, naast mijn werk als – vrijwillig - voorzitter van Hiv Vereniging, coördinator services bij Aidsfonds-Soa Aids Nederland. Sinds 2002 weet ik dat ik hiv heb. Ik heb na mijn studie altijd in het hiv-veld gewerkt om mensen te informeren en te ondersteunen.”

Hoe belangrijk is die ondersteuning voor mensen met hiv?

“Stel je hebt net te horen gekregen dat je hiv-positief bent en je weet niet hoe je dat aan je familie of vrienden moet vertellen of je durft het niet te vertellen. Dan is het heel fijn dat er mensen zijn die hetzelfde hebben meegemaakt, mensen die je begrijpen. Hiervoor hebben wij zogenaamd peer-counseling: één op één contact.”

Zijn er op dat gebied nog andere mooie initiatieven?

“Absoluut. Op 30 november was er een landelijke informatiedag in Carré. Landelijk en regionaal zijn er onder meer groepen voor hetero’s, homomannen, vrouwen, gezinnen, kinderen tussen de 11 en 21 jaar en jongeren van 18 tot 30 jaar. Al die groepen organiseren eigen activiteiten. Daarnaast is er de workshopreeks ‘Positief Leven’: zes workshops met een eigen thema.

“n=n had natuurlijk met koeienletters op alle voorpagina’s moeten staan” Regelmatig worden mensen die de reeks gevolgd hebben zelf vrijwilliger.”

Besteden de media voldoende aandacht aan dat goede nieuws?

“Helaas niet. Neem bijvoorbeeld het n=nprincipe. Er zijn nu medicijnen die het virus volledig onderdrukken. Als het virus niet meetbaar is, draag je hiv niet over en kan je anderen dus niet infecteren Dat is wereldnieuws en het zou met hoofdletters op de voorpagina van de kranten moeten staan.”

Heeft die geringe aandacht invloed op het beeld dat mensen hebben van hiv?

“Dat is zeker het geval. Mensen hebben vaak een verkeerd beeld van hiv. Er zijn nieuwe rolmodellen nodig. Mensen met een toppositie in het bedrijfsleven of ‘Bekende Nederlanders’ die zeggen ‘ik heb hiv en het gaat fantastisch met me.”

PLANETHEALTH.NL 7

PLANETMEDIAPLANET

stof of crème of verwerkt in een wondverband. Bij Het grote voordeel is dat je op die manier een mogelijke resistentie voor antibiotica kunt voorkomen.

Helaas werken nog niet alle artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals op deze wijze. Veel te vaak wordt te snel gegrepen naar antibiotica.”

Efficiëntere wondzorg Jaarlijks worden in Nederland zo’n 500.000 mensen behandeld vanwege een gecompliceerde wondgenezing.

Slecht genezende wonden en wondinfecties komen steeds vaker voor.

Een niet goed behandelde wondinfectie kan ernstige gevolgen hebben en zelfs leiden tot de dood.

Door Petra Lageman

Niet iedere wond raakt geinfecteerd”, stelt Steven Smet, verpleegkundig specialist wondzorg bij het Universitair Ziekenhuis Gent. “Als een wond goed wordt gereinigd en behandeld zal over het algemeen geen infectie ontstaan.

Is echter sprake van een wond waarin veel bacteriën aanwezig zijn en/of gaat het om een verzwakte patiënt, dan is het risico op een infectie groter. Wan-

neer de infectie niet tijdig herkend en behandeld wordt, kan deze zich uitbreiden en in de bloedbaan terechtkomen. Dan ontstaat sepsis, een bloedvergiftiging, en dat kan fatale gevolgen hebben.”

“Als sepsis wordt geconstateerd, is direct handelen geboden”, vertelt prof. dr. Dimitri Beeckman, specialist in huid- en wondzorg en werkzaam aan de Universiteit Gent. “Dan is opname

Steven Smet Verpleegkundig specialist wondzorg Universitair Ziekenhuis Gent

prof. dr. Dimitri Beeckman Specialist in huid- en wondzorg Universiteit Gent

“Te vaak wordt bijna automatisch gegrepen naar antibiotica”

fectie. Bij risico op infectie of ter preventie van infectie kan het enzym alginogel overwogen worden. Als een operatiewond rood, gezwollen en een beetje pijnlijk is, wil dat niet zeggen dat direct antibiotica moet worden toegediend. Zo’n inflammatie is een heel logische reactie van het lichaam. Pas als de klachten langer dan twee dagen aanhouden en de heling van de wond niet verbetert. Of als er sprake is van een toename van wondvocht, pus of een onaangename geur, dan is antibiotica noodzakelijk.”

– Steven Smet in het ziekenhuis nodig om systemische antibiotica toe te kunnen dienen.

Dat is antibiotica die intraveneus, via de bloedbaan, of peroraal wordt gegeven. Als de bacterie niet resistent is voor de antibiotica zal de patiënt in de meeste gevallen relatief snel herstellen van de infectie.”

“Helaas komt het steeds vaker voor dat bacteriën resistent zijn voor antibiotica”, vervolgt Beeckman. “Er zijn zelfs multiresistente bacteriën. Als iemand de pech heeft zo’n bacterie op te lopen, dan helpt zelfs de zwaarste intraveneus toegediende antibiotica niet meer. Dat kan fatale gevolgen hebben. Juist daarom moeten zorgprofessionals terughoudend zijn met het gebruik van antibiotica.”

Zorgvuldigheid “Een infectie voorkomen is de eerste stap”, legt Smet uit. “De wond moet zorgvuldig worden beoordeeld en zo snel mogelijk worden gereinigd. Eveneens belangrijk is om niet te snel te denken dat er sprake is van een in-

“Het tijdig herkennen en behandelen van een infectie kan letterlijk van levensbelang zijn” – Dimitri Beeckman “In eerste instantie gaat mijn voorkeur uit naar een lokale antimicrobiële behandeling, wat toch wel heel anders is dan het gebruik van antibiotica”, vult Smet aan. “Je kunt dan denken aan ontsmettingsmiddelen, producten op basis van honing of suiker en producten met zilver in de vorm van een vloei-

Kennis “In ziekenhuizen en in de thuiszorg wordt een derde van alle patiënten behandeld met antibiotica”, weet Beeckman. “In dertig procent van de gevallen blijkt dat niet terecht te zijn. Er zijn bovendien betere en efficiëntere manieren om de mensen te behandelen. Dat betekent dat mensen nu niet optimaal worden behandeld en dat er onnodig kosten worden gemaakt. Op de langere termijn is er bovendien het risico dat bacteriën resistent worden. De thuis- en ziekenhuiszorg moet worden verbeterd door zorgprofessionals beter op te leiden.”

“Verwijs bij twijfel een patiënt door naar een wondzorgspecialist” – Dimitri Beeckman “Het is belangrijk dat wondverpleegkundigen goed op de hoogte zijn van de principes van antimicrobial stewardship”, stelt Smet. “De onlinecursus van EWMA, de European Wound Management Association, kan hierbij helpen. Vervolgens is het belangrijk om deze informatie om te zetten in praktische richtlijnen voor de praktijk. Dit is een belangrijke opdracht voor wondverpleegkundigen.” “Een aanvullende opleiding is niet alleen voor wondverpleegkundigen van belang”, vult Beeckman aan. “Ook andere verpleegkundigen, huisartsen en artsen die werken in een ziekenhuis zijn gebaat bij meer kennis zodat zij weten wat te doen.”

COMPLETE WONDZORG VOOR ELK TYPE WOND

Ik zorg voor je.

Bij elke fase het juiste product Elke wond, of het nu om een traumawond, chirurgische wond of een verwonding door een onderliggende aandoening gaat, vraagt om specifieke wondzorg. Daarnaast kent het herstel van een wond verschillende fases, en elke fase vraagt om ander wondmateriaal.

Mathot geeft graag een advies op maat.

mathot.nl

Vragen over wondzorg?

Kijk op mathot.nl/ wondzorg of bel gratis via 0800 244 55 66.

steunt het European Wound Management Association (EWMA) Stewardship Wondzorgprogramma ter bestrijding van antimicrobiële resistentie.