2019 PLANETHEALTH.NL
Life Sciences & Health
PIVOTPARK.COM
Imagine
Every great advance in science has issued from a new audacity of imagination.
The Netherlands’ favourite campus for biopharmaceutical innovation and development.
2 PLANETHEALTH.NL LEES MEER OP PLANETHEALTH.NL
Inzicht
MEDIAPLANET LIFE SCIENCES & HEALTH EVENEMENTEN 2019 & 2020 1 & 2 oktober 2019
Cel- en gentherapie Labtechnology pakken oorzaak Jaarbeurs, Utrecht ernstige ziektes labtechnology.nl aan
14 november 2019
BCF Career Event Gent, België bcfcareer.nl
28 november 2019
13 februari 2020
dutchlifesciences.com
Innovation forhealth.eu
Innovation for Dutch Life Sciences Conference, Leiden Health, Rotterdam
P4
“Innoveren doe je nooit alleen” Chris Doomernik is nu zo’n vijf jaar directeur bij Health Valley, een innovatienetwerk in Life Science & Health. Ze noemt het de leukste baan die ze ooit heeft gehad. “Als spin in het web van zorginnovatie zorgen we dat de juiste partijen samenkomen. Dat is werk met concrete resultaten en het is dankbaar werk. We willen immers allemaal gezond en gelukkig ouder worden.” Door Basia Dajnowicz
D
oor haar werk weet Chris als geen ander wat de nieuwste innovatieve oplossingen en trends in de zorg zijn. Chris: “Er zijn opvallende ontwikkelingen. Zorg is een onderwerp van alledag geworden, niet meer alleen als je ziek bent. Daarom zie je overal meer aandacht voor een gezonde leefstijl. Bewegen, alcoholvrije maanden, relatie tussen voeding en allergieën, mindfulness. Er is veel meer bewustzijn en preventie is minstens even belangrijk als genezing. Innovatie speelt daarin een grote rol. Smartwatches, calorieën- en stappentellers, slaapanalyses, noem het maar op.” Dit soort persoonlijke monitoring past goed bij het personaliseren van de zorg. “Eén medicijn kan op tien mensen evenzoveel verschillende uitwerkingen hebben. Big data, genetische informatie en Artificial Intelligence zorgen voor een individueel behandelplan. Daarnaast is er veel meer uitwisseling in de zorgketen. Jouw huisarts staat zo goed met het ziekenhuis in contact dat je routinechecks ook daar kunt uitvoeren. Dicht bij huis, wel zo fijn. Zelfs vanaf de bank met de tablet en speciale apparatuur om zelfmonitoring uit te voeren. Het resultaat is dat je alleen bij een specialist komt als dat echt nodig is. Dat helpt tegen monsterlijke wachtlijsten èn kosten.” “Het is niet meer van deze tijd dat iedereen zelf opnieuw het wiel gaat uitvinden; om vooruit te komen moeten we sa-
Blijf op de hoogte:
bril die de patiënt afleidt en bewegingsoefeningen uitstippelt. De behandelaar kijkt mee en past de oefening ter plekke aan.”
Chris Doomernik Directeur Health Valley
“Door verbinding en samenwerking gaan we een gezonde toekomst tegemoet” menwerken. Omdat wij partijen samenbrengen zien we verrassende projecten ontstaan. Een samenwerking tussen het Jeroen Bosch Ziekenhuis en InMotion VR, bijvoorbeeld. Zij ontwikkelden een pilot in de fysiotherapie voor mensen met chronische nek- en rugklachten. Vaak hebben die cliënten bewegingsangst, soms onbewust. Oefeningen verlopen stroef en de klachten verbeteren niet. Nu is er een virtual reality-
facebook.com/MediaplanetNL
@MediaplanetNL
“Een ander project waarvan ik ga stralen, is RoboSculpt. Eindhoven Medical Robotics en het Radboudumc ontwierpen samen robotica om het rotsbeen achter het oor te openen. Dit is nodig om schedelbasischirurgie uit te voeren. Riskant precisiewerk dat voorheen handmatig gedaan werd, urenlang in opperste concentratie. Dan moet de operatie nog beginnen. Dankzij de robot duurt deze ingreep minder lang en is het minder belastend voor de patiënt én de chirurg. Die laatste kan dan tot hogere leeftijd doorwerken. Met projecten als deze staan we echt in de operatiekamer van de toekomst.” “Dan nog een heel ander voorbeeld van zorginnovatie: OZOverbindzorg. Een platform dat de patiënt centraal zet in het netwerk van zijn zorgaanbieders. Iedereen is op de hoogte van de status en voortgang van de gezondheidssituatie, in de eerste plaats de patiënt. Ook dat is vernieuwend en ook dat maakt verschil voor patiënten en zorgaanbieders. De sleutelwoorden voor alle veranderingen, ontwikkelingen en innovaties blijven verbinding en samenwerking. Daarmee gaan we een gezonde toekomst tegemoet.”
Mediaplanet Nederland
Kijk voor meer innovatieve ontwikkelingen en het gehele kennisdossier op planethealth.nl Papier gemaakt van gerecycled materiaal
Project Manager: Nina van Hasselt Business Developer: Alexander Bannink Managing Director: Rebecca Nicholson Content & Production Manager: Liza Rijken Digital Manager: Willem-Jan Persoons Gedistribueerd door Mediaplanet Publishing House Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding.
PLANETHEALTH.NL 3
MEDIAPLANET
“Pivot Park wil Nederlands favoriete locatie voor bedrijven in de Life Sciences & Health sector zijn”
Juiste locatie van groot belang Acerta Pharma is in zes jaar tijd uitgegroeid van start-up tot wereldspeler in de farmaceutische industrie. “Voor een start-up is de locatie van groot belang”, vertelt Nico Stam, Vice President Research Europe. “Op het Pivot Park konden wij gebruikmaken van shared services en kregen wij toegang tot apparatuur die wij destijds zelf nog niet konden aanschaffen.”
Brigitte Drees CEO Pivot Park GESPONSORD
Door Petra Lageman
“
Het stimuleren van innovatie en een bijdrage leveren aan de groei en ontwikkeling van de bedrijven, dat is de kracht en rol van onze campus,” vertelt Brigitte Drees, CEO van het in Oss gelegen Pivot Park. Acht jaar na de start huisvesten we 59 bedrijven en zijn ruim 550 medewerkers werkzaam op het park. “Dit succes trekt nieuwe bedrijven aan en dat is precies waar we voor staan; innovatie en groei bevorderen.”
“
Daarnaast was het netwerk van groot belang. De twee onderzoekers die het bedrijf hebben gestart, hadden zelf nog niet voldoende middelen. Hier in Oss hadden zij een uitgebreid kennisnetwerk in Life Sciences & Health. Zo slaagden zij erin om investeerders te interesseren en om de juiste mensen om zich heen te verzamelen. De farmasector vereist heel specifieke kennis en vaardigheden.”
Nico Stam Vice President Research Europe Acerta Pharma
“Zes jaar geleden was Acerta Pharma een kleine speler. Nu zijn wij wereldnieuws”
cern AstraZeneca heeft 3,7 miljard betaald voor 55 procent van de aandelen. Inmiddels heeft Acerta Pharma ook twee vestigingen in de Verenigde Staten.
Wereldspeler
Toplocatie
Inmiddels is Acerta Pharma uitgegroeid tot absolute wereldspeler op het gebied van de ontwikkeling van medicijnen en nieuwe therapieën tegen verschillende vormen van kanker, waaronder chronisch lymfatische leukemie. Het kankeronderzoek trekt internationaal veel belangstelling. Het Brits-Zweedse farmaceutische con-
“Dat betekent niet dat wij hier weggaan. Integendeel zelfs, wij breiden hier fors uit. Naast internationale samenwerkingen, hebben wij samenwerkingen met bedrijven op het Pivot Park en de meeste universiteiten en medische centra in Nederland. Nederland is voor de farmasector een toplocatie.”
“Het merendeel van de start-ups en scale-ups op het park richten zich op de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen en therapieën. Daarnaast zijn er Contract Research en Contract Manufacturing organisaties. Ook zijn er diverse service verlenende bedrijven met specifieke kennis en ervaring om het ontwikkelingsproces te versnellen. Zo is er de afgelopen jaren een volwaardig en succesvol ecosysteem ontstaan. Daarom verkiezen start-ups en scale-ups het park steeds vaker als favoriete vestigingsplaats.” Vanaf het begin is direct erkend dat onderlinge verbondenheid een belangrijke succesfactor is voor bedrijven en medewerkers op het park. “We hebben al vaak gezien dat door het mixen en mengen van medewerkers van verschillende bedrijven dit leidt tot nieuwe contacten en samenwerkingsverbanden. Momenteel ontwikkelen we een concreet innovatieprogramma om ondernemers te ondersteunen sneller succesvol te zijn. Tevens hoort hier dan ook een fysieke plek bij die passend is voor een innovatieve omgeving.”
4 PLANETHEALTH.NL
MEDIAPLANET
Nieuwe therapieën genezen ernstige ziektes Cel- en gentherapie zorgen ervoor dat het lichaam zelf een ernstige ziekte geneest. Beide therapieën zijn in opkomst, maar zijn nog lang niet beschikbaar voor iedere patiënt. Annemiek Verkamman van HollandBIO vertelt er meer over. Door Corry Daalhof
Wat is het verschil tussen cel- en gentherapieën en de geneesmiddelen die we voorheen hadden?
Wat betekent dit voor de biofarmaceutische sector en andere stakeholders?
“Het verschil is dat deze therapieën het lichaam aanzetten om de oorzaak van een (vaak ernstige) ziekte/aandoening zelf aan te pakken. Bij gentherapie wordt het DNA van het missende ‘stofje’ aan de cellen van een patiënt toegevoegd. Bij hemofilie kan binnenkort bijvoorbeeld het DNA van stollingsfactor toegevoegd worden zodat de patiënt dit zelf kan maken. Daardoor verdwijnen de klachten voor een groot deel en de patiënt heeft geen of veel minder medicatie nodig. Celtherapie wordt gebruikt bij bepaalde vormen van kanker. Er worden afweercellen uit het bloed gehaald, in een laboratorium geprepareerd en dan teruggebracht in de patiënt. De geprepareerde cellen ‘herkennen’ de tumor en ruimen deze zelf op.”
“Voor patiënten zijn deze therapieën vaak levensreddend, maar ze zijn ook heel duur. Daar staat tegenover dat gentherapie maar eenmaal uitgevoerd hoeft te worden en daarna zorgkosten bespaart doordat verdere medicatie niet nodig is. Wie eerst patiënt was en wellicht niet kon werken, is daarna weer gezond. Dat is ook kostenbesparing. Beide therapieën worden in een ziekenhuis uitgevoerd en er moet dus voldoende geschoold personeel zijn. We moeten er met zijn allen over nadenken hoe we dat goed regelen voor alle betrokkenen.”
Waarom is de ontwikkeling en opkomst van deze behandelingen zo’n doorbraak?
“Beide behandelingen pakken de oorzaak aan, terwijl voorheen vaak alleen de symptomen bestreden werden. De therapieën zijn nu mogelijk omdat we steeds meer leren over de oorzaken van ziektes. Als iemand één stofje mist in het DNA, is dat vrij gemakkelijk terug te vinden. En als je weet wat er ontbreekt, kan dat aangevuld worden.”
“De therapieën zijn nu mogelijk omdat we steeds meer leren over de oorzaken van ziektes” Tegen welke obstakels loopt het ontwikkelen, beoordelen en vergoeden van cel- en gentherapie in Nederland aan?
“Het is vooral de wetgeving, de uitvoerbaarheid en de vergoeding die het nu lastig maken. Gentherapie valt volgens de wet onder genetische modificatie en de vergunning voor een onderzoek duurt ontzettend lang. Er is natuurlijk een me-
“Celtherapie wordt gebruikt bij bepaalde vormen van kanker” dische toets voor de veiligheid van de patiënt en er is een toets voor het effect op het milieu. Vooral dat laatste zorgt in Nederland voor veel vertraging omdat Nederland een veel zwaardere toets hanteert dan de landen om ons heen. Gemiste kans voor Nederland, want er is wereldwijd voldoende bekend over de therapie. Nu trekken bedrijven naar het buitenland, dat is economisch én qua kennis en ervaring te betreuren.” Welke oplossingen ziet HollandBIO en/of de sector daarvoor?
“HollandBIO ruimt de obstakels op. We praten met alle partijen. En ja, het is een complexe materie, maar als je het goed uitlegt, luistert men wel. We gaan voor oplossingen waarbij gezondheidswinst, innovatie en betaalbaarheid hand in hand gaan. Ik heb bijvoorbeeld goede hoop dat de minister van Infrastructuur en Waterstaat binnenkort akkoord gaat met het verlichten van de milieubeoordeling voor gen- en celtherapie.”
PLANETHEALTH.NL 5
MEDIAPLANET
Vaccins voor behandeling tegen kanker
Mymetics ontwikkelt, naast vaccins voor infectieziekten en allergieën, nu ook vaccins voor de behandeling van kanker. De eerste resultaten zijn veelbelovend, vertellen Ronald Kempers (CEO) en Toon Stegmann (hoofd R&D). Door Kees Vermeer
GESPONSORD
M
ymetics, gevestigd in Lausanne (Zwitserland, hoofdkantoor) en Leiden (R&D), ontwikkelt vaccins voor verschillende ziekten. Nieuw is de inzet van vaccins voor de behandeling van verschillende vormen van kanker. “Onze vaccins zijn gemaakt van zogeheten virosomen”, vertelt Kempers. “Dat zijn nano-partikels die lijken op virussen maar geen ziekte kunnen veroorzaken. Virosomen roepen in het menselijk lichaam dezelfde afweerreactie op als echte virussen. Onze onderzoeksleider Stegmann was ongeveer dertig jaar geleden uitvinder van virosomen. We zijn een klein maar leidend bedrijf op dit gebied.”
“Op vrij korte termijn willen we gaan testen bij mensen" - Ronald Kempers
Ronald Kempers
Toon Stegmann
CEO
Hoofd R&D
tief worden gebruikt om kanker te voorkomen, zoals het HPV-vaccin tegen baarmoederhalskanker. “Maar onze virosomen zijn bedoeld om kanker te genezen. Ze activeren afweercellen om kankercellen te herkennen en op te ruimen. Tegenwoordig wordt al vaak zogeheten immunotherapie ingezet in de behandeling van onder andere huid- en longkanker. Die therapie heeft hetzelfde principe, maar werkt niet bij iedereen. Onze virosomen helpen het afweersysteem om nog beter in actie te komen tegen kankercellen. Het kan een universele vaccinatiemethode zijn tegen allerlei vormen van kanker, ook vormen die weinig vatbaar zijn voor immunotherapie.”
Betere afweerreacties
Met name op het gebied van de behandeling van kanker zijn de afgelopen jaren vorderingen gemaakt. Onderzoek met muizen heeft al laten zien dat virosomen werken. “Onze nano-partikels kunnen een rol spelen in de bestrijding van kanker”, aldus Kempers. “We zien betere afweerreacties in de testen tot nu toe. Dat stemt ons hoopvol.” Stegmann legt uit dat vaccins al preven-
Testen bij mensen
Net als bij andere vaccins is het ontwikkelen van virosomen een lange weg. Er is veel onderzoek voor nodig, en preventieve vaccinatie gebeurt om ziekte te voorkomen bij mensen die nog gezond zijn. De inzet van virosomen in de behandeling van kanker kan misschien sneller gebeuren. “Want dat gebeurt bij mensen die al ziek zijn en daarvan willen genezen”, legt Kempers uit.
“Onze virosomen zijn bedoeld om kanker te genezen" - Toon Stegmann “Het is dus duidelijk bij wie deze vaccinatie kan gebeuren en we kunnen snel zien of het werkt. We willen op vrij korte termijn, waarschijnlijk al binnen een jaar, deze behandeling gaan testen bij mensen. Om hiermee succes te hebben, is het heel belangrijk om dit samen met partners te doen. Want wij zijn een onderzoeksbedrijf, en andere partijen zullen deze toepassing uiteindelijk verder opschalen en naar de markt brengen. Daarom werken we nauw samen met partners in België, Nederland en Zwitserland. Dat doen we mede met het oog op de financiering, die bij dit soort ontwikkelingen altijd moeilijk te verkrijgen is. Samenwerking gebeurt ook om de juiste experts bij elkaar te brengen. Het is heel spannend en opwindend om samen een nieuwe behandeling te kunnen ontwikkelen tegen kanker.”
6 PLANETHEALTH.NL
MEDIAPLANET
Nederlandse gezondheidszorg scoort hoog op internationale ranglijsten Task Force Health Care (TFHC) is het landelijke publiek-privaat platform voor de Nederlandse Life Sciences & Health sector. De aangesloten partners zorgen voor innovatieve en duurzame oplossingen voor mondiale en lokale uitdagingen in de gezondheidszorg en zijn actief over de hele wereld. Door Corry Daalhof
D
irecteur van TFHC Micha van Lin vertelt over de samenwerking met verschillende partners en het belang van internationalisering. “De Taskforce bestaat sinds 1996 en er zijn ruim 130 organisaties bij ons aangesloten. Het ligt besloten in onze genen dat we samenwerken met alle lagen binnen de Life Sciences & Health sector; van startups en MKB tot kennisinstellingen en de overheid.” Die samenwerking is erop gericht de gezondheidszorg in ieder opzicht beter te maken én betaalbaar te houden. “Dat geldt niet alleen voor Nederland, maar zeker ook daarbuiten. We ondersteunen bedrijven en instellingen in Nederland die met hun product of expertise naar het buitenland willen. Onze vragen zijn dan; wat wil je, waarom wil je dat en hoe wil je dat aanpakken? Door onze expertise en kennis te delen, hoeft een ondernemer het wiel niet opnieuw uit te vinden.” Naast deze coaching organiseert TFHC activiteiten in Nederland én in het buitenland waar aanbieders en inkopers elkaar vinden. “We nodigen ook regelmatig beslissers uit de sector uit om naar Nederland te komen. Op 26 september is in Rotterdam het grote World of Health Care congres met beurs,
“Door het delen van onze expertise en kennis, hoeft een ondernemer het wiel niet opnieuw uit te vinden”
zondheidszorg complex is, zijn er ook overeenkomsten waar elk land mee te maken heeft, de shared challenges. “Eén daarvan is de vergrijzing en hoe de zorg betaalbaar te houden is. Een voorbeeld is de zorg op afstand. Hier zijn we gewend om bij klach-
“Nederlandse oplossingen kunnen niet zomaar ergens anders toegepast worden” Micha van Lin Directeur TFHC vele sprekers en de laatste innovaties op Health gebied. Uit meer dan vijftien landen komen bezoekers die geïnteresseerd zijn in Nederlandse zorgoplossingen, samen onderzoeken willen doen, of in co-creatie nieuwe toepassingen willen ontwikkelen.” Gedeelde uitdagingen
Nederland scoort hoog op de internationale ranglijsten. “Qua effectiviteit behoren we tot de top. In het buitenland is men erg onder de indruk van onze kennis en de instellingen binnen onze gezondheidszorg. Al onze acht Universitair Medische Centra staan wereldwijd in de top 75 van gezondheidsonderzoek, dan doe je het echt goed!” Nederland heeft het buitenland dus ook veel te bieden. Buiten het feit dat ge-
ten eerst naar een huisarts te gaan. In veel landen gaan mensen echter niet eerst naar een huisarts, maar direct naar een ziekenhuis omdat zij denken daar betere zorg te krijgen. Dat maakt de zorg duurder dan nodig is. EHealth oplossingen kunnen dat verbeteren, want daarmee krijgen de mensen (ook op afgelegen plekken) toegang tot kwalitatief goede zorg.” Maatwerk per land
Van Lin stelt dat de sector wel conservatief is. “Vanzelfsprekend worden toepassingen eerst uitvoerig getest voordat deze in gebruik worden genomen. En daarnaast zijn oplossingen die voor Nederland werken, niet zomaar ergens anders toepasbaar. Dan moet er een maatwerkaanpak komen, in samenwerking met lokale professionals. De toegevoegde waarde van TFHC is ook in deze gevallen onze enorme kennis, ervaring en netwerk die we graag delen om de gezondheidszorg voor iedereen beter te maken.”
“Omnigen, we make the world healthier” Omnigen is a Netherlands-based company that offers personalized genomics and bioinformatics services. The company translates the latest scientific research into meaningful information for people. Omnigen is also an official partner of Google – which means that we may act as a knowledge and implementation partner in the field of Cloud Computing & Genomics. Omnigen is a domain expert from genomics, bio-informatics and Google Cloud Computing and can ensure the establishment, migration and knowledge transfer necessary.
Benefits The Google Cloud Platform has many advantages. Underneath you find a list with the most important advantages: Scalable server park Easy management and virtualization Low costs No maintenance Staff can focus on their work instead of IT management
Type of challenges Omnigen can help with Genomics: How my existing research can be optimally adapted to the Google Cloud Platform? Cloud Computing: How can my existing on-premises IT infrastructure be migrated to a cloud solution? Cloud Storage: How can I scale my ever growing need for data storage infinitely, without ever running the risk of losing data?
What we do Omnigen has, as an expert Bioinformatics and Genomics company, a strong background in data management and processing. We have extensive experience implementing and configuring the Google Cloud solutions, so we can help organizations to immediately begin working in a safe, convenient and cost-effective platform in a way that gives scalability and flexibility, what organizations in the Life Science and Medical Technology field so desperately need. No more worries about management, maintenance, and updates, everything is safe and secured.
business.omnigen.nl
Branding made easy Mediaplanet is gespecialiseerd in het creĂŤren van crossmediale themacampagnes. Door middel van contentmarketing krijgen organisaties bij ons de kans zich te profileren. Mediaplanet ontfermt zich over het gehele proces, van concept tot productie en distributie. Via onze eigen kanalen en uitgebreide netwerk aan partners bereikt uw boodschap een zo groot mogelijk en relevant publiek. Mediaplanet biedt aantrekkelijke content, een ruim portfolio aan producten en een verfrissend design. Door de selectie van de juiste distributiekanalen en de unieke interactie met influencers bereikt uw product of merk bovendien de juiste doelgroep. Mediaplanet maakt onderdeel uit van Mediaplanet Group, het grootste contentmarketingbureau van Europa. Nieuwsgierig naar onze aankomende campagnes? Neem contact met ons op!
Mail ons via: info-netherlands@mediaplanet.com Of bel: 020 7239601
www.mediaplanet.com/nl