Samen Oud by Mediaplanet Publishing House B.V.

Dit is een commerciële uitgave verspreid met de Telegraaf. De redactie van de Telegraaf heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Samen Oud OKTOBER 2019 WWW.PLANETLIFESTYLE.NL

Mevrouw Ebberink - Vonk (110) ”Ik voel me helemaal niet oud”

Wilde haren verloren? Dacht het niet! Ontmoet nieuwe mensen en ga eropuit via kluppen.nl/samenoud

Klup

MEDIAPLANET

2 PLANETLIFESTYLE.NL LEES VERDER OP PLANETLIFESTYLE.NL

IN DEZE UITGAVE

Kennis De Tweede Wereldoorlog mag nooit vergeten worden

Online Jan Romme, oprichter van het Nationaal Ouderenfonds: “Veel kans voor innovaties in de ouderenzorg”.

Online Klup: een sociaal platform voor 50-plussers.

“Ik voel me helemaal niet oud” Gelukkig en gezond oud worden. Dat willen we allemaal wel. Maar hoe doe je dat? We vragen het aan ervaringsdeskundige Mathilde Ebberink-Vonk (110 jaar) uit Enschede en haar zoon Jan Ebberink (71 jaar). Door Paula Kragten

Daar gaat die mevrouw van 110,” hoort Jan Ebberink (71 jaar) soms fluisteren als hij met zijn moeder door Zorgcentrum De Posten in Enschede wandelt. Niet die van huisnummer 110 bedoelt men dan, maar die van 110 jaar. Mathilde Elisabeth Agatha Ebberink-Vonk is de op vier na oudste inwoner van Nederland. Zelf ervaart ze dat niet als bijzonder. Sterker nog: “Ik voel me helemaal niet oud.” Dat de burgemeester inmiddels tot de vaste verjaardagsvisite behoort, verandert daar weinig aan. Ook haar op een na jongste zoon Jan, voormalig fysiotherapeut, is er nuchter onder. “Het is vooral door reacties van anderen dat je merkt dat het opmerkelijk is. Al besef je natuurlijk wel dat het op deze leeftijd zomaar afgelopen kan zijn.” Hoe doet men dat? In goede gezondheid oud worden? Het geheim is verrassend eenvoudig: “Gewoon geen gekke dingen doen. En je niet te druk maken.” Jan: “Mijn moeder is altijd heel sportief geweest. Ze deed aan tennis, wandelen en huisvrouwengymnastiek.” Gymmen doet ze nog steeds, eens per week. “Dat gaat er behoorlijk fanatiek aan toe,” zegt Jan. En dan is er nog de hersengymnastiek. Sinds haar achttiende speelt ze Blijf op de hoogte:

“Je moet gewoon zorgen dat je jezelf kunt vermaken”

bridge. “Ik speel nog elke week. Vroeger vaker, maar alles wordt een beetje minder nu.” Oud worden lijkt in dit geval geen kwestie van genen. Haar ouders, broers en zussen zijn overleden. Van de zes kinderen die ze kreeg – “eerst drie meisjes, toen drie jongens; zoals het hoort”- leven er nog maar vier. Haar man stierf toen hij 75 jaar was.

“Geen gekke dingen doen. En je niet te druk maken” Of ze zich daardoor wel eens eenzaam voelt? ‘Nee hoor. Ik red me wel.’ Angst voor de dood heeft ze niet speciaal. “Ja, je weet niet hoe het gebeurt. Dus het is afwachten.” Jan: “Ze hoopt dat het haar in haar slaap overvalt.” Al is ze zeker niet op het leven uitgekeken. “Ik lees elke dag de krant, daar doe ik de hele dag over.” Ook de puzzel wordt gemaakt. Dat is meteen haar tip voor senioren die moeite hebben de dag door te komen: “Je moet zorgen dat je jezelf kunt vermaken.” ‘s Avonds drinkt ze steevast een borrel. “Jonge jenever van Eelaart, zonder suiker.” En dan rond midder-

facebook.com/MediaplanetNL

Mathilde Ebberink-Vonk & Jan Ebberink

Mathilde Ebberink werd op 21 mei 1909 geboren in Zwolle. Een ingelijste pagina van de Telegraaf memoreert de nieuwsfeiten van die dag, zoals de strijd tussen Bulgaarse bendes en Turkse boeren en een gewelddadige staking in Parijs. Ze deed de boekhouding in het familiebedrijf tot ze in 1938 trouwde en naar Enschede verhuisde. Met haar echtgenoot runde ze daar een winkel in vakkleding.

@MediaplanetNL

Mediaplanet Nederland

nacht lekker slapen. Jan: “De nachtdienst helpt haar elke avond in bed.” Elk weekend komt één van de kinderen langs en dan zijn er nog de vele klein- en achterkleinkinderen die ‘grootmama’ bezoeken. Jan: “Als we haar verjaardag vieren, moet de catering op 35 tot 40 man rekenen.” Terugkijkend is ze vooral tevreden. “Ik heb een goed leven gehad. Met mooie reizen.” Jan: “Toen ze in de 80 was, ging ze nog naar Egypte. Weet je nog, ma? Jullie moesten op de taxi wachten. Dat was een kameel.” Voor haar honderdste verjaardag kreeg ze een ballonvaart cadeau. Op een foto aan de muur zie je een grijzende eeuweling in de mand van de luchtballon, klaar voor het avontuur. Tot haar 98ste heeft ze zelfstandig gewoond. Een lichte attack maakte daar een einde aan. Of het erg was om naar een verzorgingshuis te gaan? “Nee hoor. Ik heb het hier naar mijn zin.” Oké, minpuntjes zijn er heus als je niet meer zelfstandig kunnen wonen. “Als je op je kamer eet, is @mediaplanet.nl

er geen keuzemenu.” Wens en werkelijkheid lopen tegenwoordig vaker door elkaar heen. Jan: “Zo zegt ze dat ze zelf met de rolstoel naar het restaurant kan voor koffie, maar hiervoor heeft ze echt hulp nodig. Het blijkt ook als ze door de molen gaat tijdens de jaarlijkse dag van de Club van 100; een onderzoeksproject dat alzheimer probeert te ontrafelen, vanuit de Universiteit van Amsterdam. Bij die testen valt ze toch door de mand.” Desalniettemin is de conclusie van Jan: “Als je op deze manier oud kunt worden, dan teken ik ervoor.”

Baby-boom Op 1 januari 2019 telde Nederland volgens cijfers van het CBS precies 2.189 honderdplussers. Het merendeel (1.850 personen) daarvan is vrouw. De verwachting is dat het aantal honderdplussers vanaf volgend jaar gaat stijgen. Dat is te danken aan de babyboom na de Eerste Wereldoorlog. Het record oudste mens ooit is naar verluid in handen van de Franse Jeanne Louise Calment. Zij werd 122 jaar. De recordhouder nu, in Nederland? Dat is Geertje Kuijntjes uit Gorinchem. Zij is 114 jaar oud.

Papier gemaakt van gerecycled materiaal

Project Manager: Michiel van Hoogenhuyze Business Developer: Cleo Hutting Managing Director: Rebecca Nicholson Content & Production Manager: Liza Rijken Designer: Vratislav Pecka Gedistribueerd door: Telegraaf, oktober 2019 Drukkerij: Rodi Media Fotocredits de Zonnebloem (pagina 3): Marloes van Doorn, Ramon van Jaarsveld en Stijn Ghijssen. Dit is een bijlage bij de Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van de Telegraaf. Copyright Mediaplanet Publishing House: Volledige of gedeeltelijke verveelvoudiging, openbaarmaking of overname van deze publicatie is slechts toegestaan met toestemming van de uitgever, met bronvermelding.

Taxatie, demonstratie en service/reparatie bij u aan huis! Inruil van uw auto mogelijk!

0800 – 023 99 88 – INFO@WAAIJENBERG.COM

VEENENDAAL – AMSTERDAM – DEN HAAG

*Bekijk de voorwaarden van private lease op www.waaijenberg.com of bel 0800 – 023 99 88

PLANETLIFESTYLE.NL 3

MEDIAPLANET

INZICHT

Op de foto: Uitreiking van Onbeperkt Eropuit-plaquette door Tamara van Laarhoven (links onder) aan Madeleine van der Zwaan, directeur Koninklijk Theater Carré.

Een dagje of avondje uit is voor een rolstoeler soms een heel gedoe Door Petra Lageman

GESPONSORD

Volwaardig meedoen in de maatschappij

et het project ‘Onbeperkt Eropuit’ biedt Nationale Vereniging de Zonnebloem vrijetijdslocaties de mogelijkheid te laten testen of hun locatie goed toegankelijk is voor mensen met een lichamelijke beperking. “Zo’n test is doorgaans geen overbodige luxe”, weet Tamara van Laarhoven. “Tien jaar geleden kwam ik in een rolstoel terecht. Ik was toen 32. Voor die tijd vond ik een dagje of avondje uit gaan heel vanzelfsprekend. Nu is dat niet meer zo. Ik had er nooit bij stilgestaan hoe anders het is als je in een rolstoel zit. Naar het toilet gaan, een drankje van de balie pakken, pinnen bij een pinautomaat, dat is vaak al een hele onderneming.” Van Laarhoven werkt als vrijwilliger voor de Zonnebloem en bezoekt als mystery guest onder meer theaters, dierentuinen, stadions en musea. “Soms proberen omstanders je zo goed te helpen dat je je ongemakkelijk voelt. Toen ik bijvoorbeeld bij Koninklijk Theater Carré kwam, kreeg ik de eerste keer gelijk een persoonlijk assistent die overal mee naar toe ging, naar de garderobe, naar het toilet, naar mijn zitplaats. Dat is weliswaar heel aardig, maar ik voelde me vreselijk opgelaten. Dat heb ik toen ook gerapporteerd in mijn bezoekverslag en later ook besproken tijdens de workshop die ik altijd geef als afsluiting van het traject. De volgende keer dat ik in Carré kwam, vroeg de mevrouw bij de kassa of ik wellicht ergens assistentie bij nodig had. Toen ik aangaf dat dat niet zo was, zei ze ‘fijne avond’. Dat voelde veel beter. Mensen in een rolstoel willen zich niet speciaal voelen maar

“Wacht drie seconden voordat je op iemand afstapt” gewoon gastvrij behandeld worden, net als ieder ander.” Onderdelen van het project van de Zonnebloem zijn een technische keuring van de locatie, een bezoek van mystery guests zoals Tamara en een workshop. “Wie meedoet aan mijn workshop laat ik een paar uur in een rolstoel zitten zodat hij of zij zelf meemaakt hoe het is om minder mobiel te zijn. Dat is vaak al een eyeopener. Veel bordjes en teksten zijn op zichthoogte voor mensen die staan. Zit je in een rolstoel dan zie je dat vaak niet. Het gebeurde mij eens dat ik voor een glazen wand stond met mijn rolstoel. Ik zag de witte letters op het glas niet. Mijn vriendin gelukkig wel.” Mensen met een lichamelijke beperking hebben soms wel en soms geen hulp nodig. “Mijn advies is wacht even drie seconden voordat je vraagt ‘kan ik u helpen’. Want het is heel aardig maar als mensen mij de hele dag vragen ‘kan ik u helpen’ dan word ik de hele dag geconfronteerd met het feit dat ik niet kan lopen. Dat is geen prettig gevoel. Als ik hulp nodig heb, vraag ik het echt wel.” Lees meer op www.zonnebloem.nl/onbeperkteropuit

Voor ruim 1,4 miljoen mensen met een lichamelijke beperking zijn gewone dingen als uitgaan, in een hotel overnachten of gebruikmaken van het openbaar vervoer niet vanzelfsprekend. Door Petra Lageman

Als je zelf niet in een rolstoel zit of met krukken loopt, dan heb je geen idee wat allemaal beperkingen kunnen zijn”, stelt Anita Witzier, ambassadeur van de Zonnebloem. “Je let er niet op en dat is heel logisch want je hoeft er ook niet op te letten. Gedachteloos stap je van de straat op de stoep, neem je de trap of stap je over een hoge drempel. Dat zo’n stoepje, de trap, een drempel of zelfs een scherpe bocht een vrijwel onneembare hindernis kan zijn, merk je pas als je zelf in een rolstoel zit of met krukken loopt. Of als je met iemand meegaat die niet of niet goed kan lopen. Dan wordt winkelen of in een restaurant naar het toilet gaan ineens een hele onderneming.” Volwaardig “Ik heb zelf reuma en toen ik daar jaren geleden een periode veel last van had, kon ik nauwelijks lopen en was ik af en toe aangewezen op een rolstoel. Wat er dan om je heen gebeurt, is heel vreemd. Mensen hebben de neiging om niet mét maar óver jou te praten, alsof je onzichtbaar bent. Of, misschien nog wel erger, mensen vinden je zielig of hebben de indruk dat je niet alleen een lichamelijke maar ook geestelijke beperking hebt. Geloof me, mensen met een beperking willen niet zielig gevonden worden. Ze zijn volwaardig lid van onze samenleving en zo behoren ze ook te worden behandeld.” Een hele onderneming Ook al omdat iedere openbare gelegenheid toegankelijk moet zijn voor iedereen, wordt vooruitgang geboekt. “Het gaat beter”, erkent Witzier. “Maar nog steeds merk ik dat er aan-

Anita Witzier Ambassadeur de Zonnebloem

“Het heet niet voor niets samenleving. Je doet het met en voor elkaar” passingen worden gemaakt in plaats van dat de toegankelijkheid direct wordt meegenomen vanaf de start. Neem het openbaar vervoer. Treinen zijn iets beter toegankelijk maar bussen vormen vaak een groot probleem. Dan moet over het algemeen van tevoren bekend zijn dat je als rolstoeler mee wil met de bus zodat de chauffeur een loopplank kan meenemen. Impulsief de deur uitstappen en denken ‘ik ga naar Amsterdam om lekker te shoppen’ is er niet bij. Dat maakt dat mensen soms besluiten dan maar thuis te blijven waardoor ze uiteindelijk in een isolement terechtkomen. Dat moet toch anders kunnen. Sterker nog, dat moet gewoon anders!”

Onafhankelijk en welkom Vrijetijdslocaties zoals bioscopen, musea, pretparken, theaters, dierentuinen, stadions, restaurants en hotels kunnen er hun voordeel mee doen als ze zorgen dat ze goed toegankelijk zijn. “Vitaliteit en mobiliteit zijn niet vanzelfsprekend. Het gaat niet alleen om die 1,4 miljoen mensen met een lichamelijke beperking. Het gaat ook om senioren die vaak wat minder goed ter been zijn. En jij en ik kunnen ook een enkel breken of kneuzen. Kies je dan voor het pretpark of het restaurant waar je je welkom voelt en niet afhankelijk bent van de hulp van derden of voor een restaurant waar je zo ongeveer naar binnen moet worden gedragen. Die keuze is snel gemaakt.” Test je toegankelijkheid Witzier begrijpt dat eigenaren van die vrijetijdslocaties moeite hebben om te bedenken wat wel en wat geen mogelijk probleem vormt voor de toegankelijkheid. “Als je zelf niet beperkt bent in je mobiliteit heb je geen idee. Maar daar is volgens mij een prima oplossing voor. Restaurants die net beginnen, starten soms met een proefperiode waarin mensen worden uitgenodigd om te beoordelen of de locatie, de bediening en het eten voldoen aan hun verwachtingen. Nieuwe hotels of hotels met een nieuw management bieden soms speciale arrangementen tegen gereduceerd tarief om mensen te laten proefslapen. De gasten van die restaurants en hotels geven feedback waarmee de locaties hun prestaties kunnen verbeteren. Dat zou je natuurlijk ook kunnen doen door mensen uit te nodigen die afhankelijk zijn van een rolstoel. Ik denk dat je daar heel veel van kunt leren.”

MEDIAPLANET

4 PLANETLIFESTYLE.NL

INZICHT

Peter Douwes Directeur Oranje Fonds

Oranje Fonds zet zich in tegen eenzaamheid Door Kees Vermeer

GESPONSORD

enzaamheid is een groeiend probleem, met name onder ouderen. Het Oranje Fonds wil daar iets tegen doen, vertelt directeur Peter Douwes. Het Oranje Fonds is het grootste sociale fonds van ons land. “Wij staan voor een sociaal verbonden Nederland, waarin iedereen naar vermogen kan meedoen”, zegt Douwes. “We richten ons onder meer op eenzaamheid, armoede en kwetsbare gezinnen. Er zijn ontzettend veel mensen die zich willen inzetten met goede ideeën en initiatieven. Wij mobiliseren, versterken en ondersteunen die mensen.” Eenzaamheid ontstaat onder andere door het verdwijnen van structuren waar mensen elkaar vroeger konden ontmoeten, zoals banken, supermarkten en contacten in de straat. “Daarom spelen buurthuizen nu een belangrijke rol”, legt Douwes uit. “Wij willen daar ontmoetingen faciliteren, bijvoorbeeld met sport- met spelactiviteiten. Zo hebben we in 2018 en 2019 maar liefst 319 initiatieven voor ouderen gesteund.”

“Samen iets ondernemen geeft enorm veel plezier” Mooie contacten Momenteel loopt het programma Samen Ouder, met 25 projecten die het Oranje Fonds steunt met geld, kennis en via netwerken. De initiatieven gaan over bijvoorbeeld samen eten, samen bewegen, maatjes bij elkaar brengen, huiskamerprojecten, vervoer en cultuur. “Samen iets ondernemen geeft enorm veel plezier”, verklaart Douwes. “En dat leidt op een prettige en positieve manier tot gesprekken met elkaar.” Het Oranje Fonds heeft op het thema ouderen en eenzaamheid ook een online serie op social media, genaamd Veel Liefs. Hiermee richt het Oranje Fonds zich op ouderen die sociaal geïsoleerd zijn geraakt na bijvoorbeeld het verlies van de partner. In deze serie wordt opgeroepen om zo’n oudere een kaart te sturen. Douwes: “Daarmee kun je die persoon een hart onder de riem steken. We hebben al verschillende ouderen kunnen verrassen met honderden of soms wel tweeduizend kaarten. Dat ontroert mensen enorm. En er komen mooie contacten uit voort met mensen die in de buurt wonen. Zo willen we verbinding tussen mensen stimuleren. Want als iedereen er voor een ander is, dan staat niemand alleen.”

Meer verbinding tussen generaties vermindert eenzaamheid De helft van de 75-plussers voelt zich eenzaam. “Dat is niet alleen een probleem voor de senioren maar ook voor de maatschappij”, stelt Manon Vanderkaa, directeur van seniorenorganisatie KBO-PCOB. Door Petra Lageman

Senioren vormen een enorm reservoir aan kennis, ervaring en levenswijsheid. Daar moeten wij juist veel meer oog voor hebben en gebruik van maken. Als je ook ouderen bij je eigen leven betrekt, maak je jouw en hun leven rijker, mooier en betekenisvoller. Je kunt bijvoorbeeld denken ‘wat kan ik voor ouderen betekenen’, maar je kunt ook denken ‘wat kunnen wij voor elkaar betekenen’. Dat vind ik een veel mooiere insteek.” Acht dagen niemand zien of spreken Eenzaamheid onder ouderen is een groot probleem. “Er is sociale eenzaamheid waarbij mensen maar weinig contact hebben met anderen. Daarnaast is er emotionele eenzaamheid. Dan zien ouderen wel andere mensen maar voelen zich niet verbonden. Zij hebben het gevoel niet van betekenis voor iemand te zijn. Onlangs hebben wij een onderzoek gedaan naar zomereenzaamheid. Ik schrok van de uitkomsten. Er zijn mensen die soms acht dagen lang niemand spreken. Neem van mij aan dat dat iets met je doet.”

“Juist kleine dingen maken vaak een wereld van verschil” Ziek van eenzaamheid Van eenzaamheid kun je namelijk echt ziek worden. “Je ervaart stress, je weerstand wordt aantoonbaar minder en daardoor ben je vatbaarder

“Elkaar helpen, dat is de mooiste insteek”

Manon Vanderkaa Directeur KBO-PCOB

voor infecties”, somt Vanderkaa op. “Eenzaamheid vergroot verder onder meer de kans op hartziekten en op de ziekte van Alzheimer. Ook zijn er de mentale aspecten. Wie geen of maar heel weinig contact heeft met anderen voelt zich al snel overbodig en dat kan leiden tot depressieve gevoelens en vragen als ‘heeft mijn leven nog wel zin?’ Eenzaamheid tast de kwaliteit van leven aan.” Elkaar helpen Het mooie is dat er maar weinig voor nodig is om een eerste stap te zetten om die eenzaamheid te doorbreken. “Bel eens aan als iemand slecht ter been is en vraag of je misschien kunt helpen door de boodschappen te doen of de tuin bij te houden. Of vraag of je buurman of buurvrouw zin heeft in een kop koffie. Nodig iemand uit voor een straatfeest op het moment dat het feest aan de gang is. Dat verkleint de kans dat iemand de uitnodiging vergeet of op de dag zelf het moeilijk vindt om die stap te maken. Vraag zelf eens hulp. Stel je buurman is vroeger timmerman geweest en jij bent niet zo’n klusser.

Dan kun je je buurman best om hulp vragen. Of vraag je buurvrouw of ze misschien op jouw kind kan passen terwijl je even weg bent. Zo beteken je iets voor elkaar en help je elkaar.” Maak je buurt leuker Zowel nationaal als lokaal is er steeds meer aandacht voor eenzaamheid onder ouderen. Dat is goed, want zo worden wij bewust van het probleem, maar het gaat vaak om kleine dingen. “Door een praatje te maken met je buurman of buurvrouw maak je vaak al een enorm verschil in hoe iemand zich voelt. Samen dingen doen en er voor elkaar zijn, maakt je buurt simpelweg leuker voor jou én voor je buren.” Sociaal netwerk Vanderkaa adviseert senioren om ook tijdig te investeren in hun sociale netwerk. “Vaak wonen kinderen of familie een eind weg en heb je al enkele vrienden verloren omdat ze zijn overleden. Dan is het goed om te kijken wat er in je omgeving allemaal voor mogelijkheden zijn. Misschien kun je als vrijwilliger aan de slag. Je betekent dan iets voor een ander en tegelijkertijd voel je jezelf weer beter. Je bent immers nodig, iemand rekent op jouw hulp. Dat voelt goed. Ook zijn er overal wel verenigingen of clubs waarvan je lid kunt worden. Binnen vrijwel iedere gemeente worden activiteiten door en voor ouderen georganiseerd. Ga er eens heen!”

PLANETLIFESTYLE.NL 5

MEDIAPLANET

FOTO’S JORIS VAN BENNEKOM

De Tweede Wereldoorlog mag nooit vergeten worden Soldaat van Oranje draait 30 oktober 2019 negen jaar en heeft in die periode bijna drie miljoen bezoekers een onvergetelijke avond geboden. Twee van hen, Caroline Geerts en Cecil Raadschelders, vertellen over hun ervaringen. Door Petra Lageman

Musicals zijn doorgaans vermakelijk, leuk en mooi”, stelt Caroline Geerts. “Soldaat van Oranje – De Musical is compleet anders. Natuurlijk heb je een fantastische avond, maar het is veel meer dan dat. Het is indrukwekkend, meeslepend, rauw. Dit gaat om onze geschiedenis en het wordt zo reëel gebracht dat het echt onder je huid gaat zitten. Als je deze voorstelling hebt gezien, ben je een tijdje stil. Je moet het verwerken en blijft eraan denken. Deze musical houdt de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend.” De emotie, de wanhoop, de angst Caroline en Cecil gaan regelmatig een dagje of avondje uit via kluppen.nl, de app voor vijftigplussers. Caroline had de musical acht jaar geleden al eens gezien. “Toen zijn wij met het hele gezin naar de Theater Hangaar in Katwijk bij Leiden ge-

weest. Onze kinderen waren destijds 21, 18 en 16. Natuurlijk hadden ze al vaker over de oorlog gehoord en gelezen maar dat is iets heel anders dan deze musical meemaken. Want dat is het, je maakt het mee. Je ziet van alles om je heen gebeuren. Je voelt de emotie, de wanhoop, de angst. Het vliegtuig dat er staat, de motoren die over het podium rijden, het strand en de zee. Op een gegeven moment zie je een vrouw die wordt afgevoerd en die later in het concentratiekamp bang en rillend op de grond ligt. Je ziet haar sterven. Hier wordt niets mooier of makkelijker gemaakt. Het is echt of de geschiedenis om je heen tot leven komt. Ik had het al eens meegemaakt maar ik heb het die avond met Cecil weer net zo intens beleefd als de eerste keer.” 75 jaar vrij Provincie Zeeland viert dit jaar dat op 31 augustus 1944 de bevrijding van Nederland daar begon. “75 jaar lijkt lang, maar het is eigenlijk nog

Caroline Geerts

Cecil Raadschelders

zo dichtbij”, vindt Cecil. “Het is nodig dat er aandacht blijft voor de oorlog, voor hoe het begon en voor wat het betekende voor zo enorm veel mensen. Deze geschiedenis mag je niet vergeten en wordt gelukkig ook niet vergeten. Dat zie je aan het feit dat deze musical alweer haar negenjarig jubileum viert. Dit is veel meer dan gewoon een avondje uit. Dit is het verhaal van de Soldaat van

Oranje, van de Tweede Wereldoorlog en van de bevrijding. Ik ben heel blij dat Caroline me hiervoor heeft uitgenodigd.” Ervaringen doorgeven “Ik vind dit een ervaring om te delen met jonge mensen”, stelt Caroline. “Zij hebben immers de toekomst. Middelbare scholen zouden een bezoek aan deze voorstelling kunnen

inplannen als verplichte leerstof. Soldaat van Oranje - De Musical heeft een educatieproject voor scholen. Het bezoeken van de voorstelling, tegen sterk gereduceerd tarief, is daar een onderdeel van. Het zorgt voor een stuk bewustwording van de jeugd. Wij namen acht jaar geleden onze kinderen mee omdat wij vonden dat ze dit moesten weten. Ik ben nu voor de tweede keer geweest omdat ik mijn vriendin dit wilde laten zien. Er zijn heel veel mensen die een tweede keer gaan. Bijvoorbeeld omdat destijds hun kinderen nog te jong waren maar nu als tieners dit wel bewust kunnen meemaken.” “Ik kan me dat helemaal voorstellen”, bevestigt Cecil. “Een film is mooi maar het is maar een film. Dit overvalt je, overweldigt je. Je kunt het niet even op pauze zetten. Het is, ook al vanwege de bijzondere locatie, veel meer een totaalervaring.”

soldaatvanoranje.nl

Foto: Joris van Bennekom

DE VOORSTELLING DIE GESCHIEDENIS SCHRIJFT Kijk voor het generatie-aanbod op soldaatvanoranje.nl/telegraaf

6 PLANETLIFESTYLE.NL

MEDIAPLANET

INZICHT

Agnes Wolbert Directeur Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde

Houd de regie over je leven én je levenseinde Door Petra Lageman

eel mensen hebben van alles geregeld voor later. Wij denken aan het opbouwen van een goed pensioen en vrijwel iedereen heeft een testament. Wat mensen vaak niet hebben, is een wilsverklaring. Wat wil je dat er gebeurt als leven lijden wordt? In je schriftelijke wilsverklaring geef je duidelijk aan wat je wel of juist niet wil. “Het is verder heel belangrijk om met je partner, je familie en je kinderen te praten over wat je wilt als je erg ziek wordt of al erg ziek bent en je weet dat je niet meer beter kunt worden”, stelt Agnes Wolbert, directeur van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde. “Daarnaast is ook een gesprek met je arts van groot belang. Je huisarts kent je geschiedenis en zal in je patiëntdossier opnemen wat jouw wil is. En als je die boodschap regelmatig herhaalt, weet je arts dat het geen opwelling is maar dat er echt sprake is van een weloverwogen besluit.” Vrijwillig levenseinde De Nederlandse euthanasiewet biedt mensen de mogelijkheid om in overleg met hun arts, en na een gesprek met een tweede arts, euthanasie te krijgen als sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. “Wat wij mensen altijd vertellen, is dat er meer mogelijkheden zijn om te sterven”, vertelt Wolbert. “Euthanasie is een vorm van een vrijwillig levenseinde. Daarnaast kun je denken aan palliatieve zorg, palliatieve sedatie, een behandelverbod waarbij je aangeeft dat je geen levensverlengende behandelingen wil en zelfs aan zorgvuldige zelfdoding. Tijdens gesprekken met mensen die vragen hebben over een vrijwillig levenseinde geven wij informatie over alle mogelijkheden die de wet biedt.”

“Praat over je levenseinde met je naasten en je huisarts” Geen onnodige lijdensweg Praten over wat je wilt als het leven lijden wordt, is moeilijk. “Het is heel confronterend om na te denken over je eigen dood of over de dood van je vader, je moeder, je geliefde of je kind. Toch is het goed om er wel, en liefst niet pas op het laatste moment, over te praten. Je wilt als het eenmaal zover is niet dat er vragen bestaan over wat iemands wil is. Bovendien kan samen praten over de dood ook heel veel rust geven. Je weet dan immers dat er geen sprake hoeft te zijn van een onnodige lijdensweg. Je weet dat jij als patiënt de regie hebt over je leven en over je levenseinde.” Meer informatie is te vinden op de website van de NVVE: www.nvve.nl

Laatste wens gaat in vervulling door Stichting Ambulance Wens Nederland De wensen van terminale patiënten vervullen die afhankelijk zijn van ambulancevervoer, dát is het doel van Stichting Ambulance Wens Nederland. Oprichter en directeur Kees Veldboer vertelt wat hem en de 270 medisch geschoolde vrijwilligers drijft om dit werk te doen. Door Corry Daalhof

eldboer werkte al twintig jaar als ambulancechauffeur toen hij in 2006 een patiënt van en naar het ziekenhuis vervoerde. “Er was wat vertraging, dus we belandden aan de waterkant. We raakten aan de praat en de patiënt vertelde dat hij vroeger zeeman was geweest en zo graag nog eens wilde varen. Ik zag die man daar aan de waterkant helemaal opleven en wilde zijn wens graag vervullen. Dus ik pleegde wat telefoontjes en binnen anderhalf uur was het rond. Korte tijd later voer de patiënt op zijn brancard in een rondvaartboot rond door de Rotterdamse havens. Toen merkte ik hoe simpel het eigenlijk was om iemand blij te maken en die ervaring was feitelijk het begin van wat we nu doen. Ik stapte naar mijn werkgever en vroeg of ik een oude ambulance kon kopen. Nou, dat kon niet. Maar ik mocht er wel één lenen en gebruiken wanneer het maar nodig was.”

“Ik merkte hoe simpel het eigenlijk was om iemand blij te maken” Afscheid nemen van je huis Op 1 april 2007 was de Stichting Ambulance Wens Nederland een feit. Veldboer en de vrijwilligers vervullen dagelijks laatste wensen van terminale patiënten. “Daar zijn voor de patiënt nooit kosten aan verbonden, hoe groot of klein de wens ook is”, benadrukt hij. De ambulances waarin de patiënten vervoerd worden, zijn daar speciaal voor aangepast. Veldboer herin-

“Er zijn nooit kosten aan verbonden, hoe groot de wens ook is” Kees Veldboer Oprichter en directeur Stichting Ambulance Wens Nederland

nert zich de eerste wens nog die binnenkwam; “Een 37-jarige mevrouw die heel graag nog een keer naar de Keukenhof wilde.” En ja, er zijn veelvoorkomende wensen. “Heel veel wensen gaan over afscheid nemen van hun huis. Denk je in dat terminale patiënten vaak in een ziekenhuis of hospice verblijven en vaak onverwacht daar terecht zijn gekomen. Dan willen ze nog één keer hun huis, hun spullen zien.” Ook veel mensen willen graag nog een keer naar zee. En verder komt er echt van alles langs; bij een bruiloft zijn, hun kleinkind zien. De meest bizarre wens was van een mevrouw die de avond niet zou halen. Ze verbleef in een hospice en wilde naar de bank om geld op te nemen. Dat gaf ze ter plekke in grote tassen aan haar twee broers die we daarna niet meer terug hebben gezien.” Geschoolde vrijwilligers De stichting vervult gemiddeld 2000 wensen per jaar en gebrek aan vrijwilligers heeft de stichting niet. “De chauffeurs zijn vrijwilligers vanuit de brandweer, politie en ambulance. De verpleegkundigen komen al-

lemaal uit de zorg en zijn geschoold voor dit werk. Het is dankbaar werk, we zien de mensen genieten, blij zijn. Voor ons is het een ‘kleine’ moeite en voor hen betekent het enorm veel.” Veldboer krijgt regelmatig de vraag of hun werk niet ‘zwaar’ is, dagelijks in de weer met terminale patiënten. “Nee, het is niet zwaar, we zijn het allemaal gewend. We weten dat we de mensen niet beter kunnen maken, maar dat we wel hun wens kunnen uitvoeren.” Praten over de dood Veldboer zegt dat ze weinig merken van angst voor de dood bij hun patiënten. “Soms is er angst in hun ogen, maar veel vaker een soort berusting. Veel mensen zijn ook gewoon blij dat er een einde aan hun lijden komt.” Praten over de dood is geen taboe meer volgens hem. “Er wordt steeds meer en gemakkelijker over gesproken. We merken dat mensen het waarderen als we erover praten.” Veldboer werd in 2016 door de BBC uitgeroepen tot de ‘meest inspirerende mens op aarde’. “Ik werd gekozen uit drie genomineerden en het was overweldigend. Een interview met mij ging de hele wereld over en ik kreeg enorm veel reacties.” Stichting Ambulance Wens Nederland vervult wensen gratis in héél Nederland en inmiddels is het initiatief ook uitgerold in veel verschillende landen. Lees meer op www.ambulancewens.nl

MEDIAPLANET

PLANETLIFESTYLE.NL 7

Uitvaartonderneming met Keurmerk biedt zekerheid Een uitvaart regelen is altijd aangrijpend en zeker als het om een dierbare naaste gaat. Op zo’n moment is het prettig om met een uitvaartonderneming te werken die het Keurmerk Uitvaarzorg heeft. Ernst Wehrmeijer regelde samen met zijn broer en zus de uitvaart van hun moeder. Door Corry Daalhof

GESPONSORD

Mijn moeder wilde eerst niets weten van het bespreken van haar wensen, mocht ze komen te overlijden. Maar na enig aandringen is het toch gelukt eind 2018. Dergelijke dingen bespreken is niet het gezelligste onderwerp, maar het is wel belangrijk. Dat geldt niet alleen voor mensen op leeftijd, maar feitelijk voor iedereen. Als de nabestaanden de wensen van de overledene kennen, is het zoveel gemakkelijker om keuzes te maken. Zo’n gesprek is intens, we bespraken bloemen en muziek én ze vertelde dat ze graag thuis opgebaard wilde worden, we hadden géén idee. Moeder overleed totaal onverwacht in januari van dit jaar.” Aangepaste route

“Toen vonden we het heel fijn dat we haar wensen tijdig hadden besproken, het gaf ons houvast om te weten wat ze wilde. Het bracht ook een zekere rust. We kozen voor een uitvaartonderneming met het Keurmerk Uitvaartzorg. Gelukkig konden we zelf ook veel doen, we zochten de bloemen uit voor het bloemstuk en ontwierpen zelf kaarten en de tekst. De uitvaartverzorger vond het in eerste instantie wat lastig om dit uit handen te geven, maar gaf ons toch het vertrouwen en adviseerde ons hierin. Daarnaast regelden we heliumballonnen voor de kleinkinderen als moeder uit huis werd gedragen. Ze kreeg ook allerlei

Ernst Wehrmeijer

“Het is niet het gezelligste onderwerp om over te praten, maar het is wel belangrijk” persoonlijke spullen mee in haar kist, onder andere het afhaalmenu van de Chinees om de hoek waar ze zo graag en vaak at. De route naar het crematorium ging langs het buurthuis waar ze vaak vertoefde én tot onze verrassing ook langs de Chinees. Zó fijn dat de uitvaartverzorger dit zelf opgepikt had uit onze gesprekken, want we hebben er niet expliciet om gevraagd. Dat was een mooi moment. En ook dat een medewerker vanaf huis voor de rouwauto bleef lopen tot de Chinees, maakte veel indruk op ons. Het zijn zulke extra dingen die deze verdrietige tijd speciaal maken.” Alles conform afspraken

“De uitvaartverzorger had in de periode voor de crematie elke dag contact met ons. Om te checken hoe het

met ons ging en om beslissingen door te nemen. Sommige dingen moesten we direct beslissen, andere konden even wachten. De dag voor de uitvaart kwam hij langs met het draaiboek. Dat is een belangrijk document bij een uitvaart. Alles wat we besproken en beslist hadden, stond erin. De uitvaart zelf was ook perfect geregeld. Omdat er nogal wat sprekers waren en een kleinzoon zelf een lied wilde zingen, adviseerde de uitvaartverzorger om ruim de tijd te nemen. We vertrokken ook ruim op tijd uit moeders huis en echt, dat geeft rust. We hebben geen moment een gehaast gevoel gehad en alles is conform de afspraken geregeld. Mijn moeder had voor de kleinkinderen altijd glacé koeken en die waren er ook na afloop van de dienst. Het zijn dergelijke dingen die het voor ons als nabestaanden speciaal maken. Zo had zij het gewild en zo is het ook gebeurd. Dit heeft onze onderlinge verbondenheid versterkt en gaf ons energie en kracht.”

Uitvaartondernemingen met een Keurmerk Uitvaartzorg bieden zes zekerheden: 1

Heldere afspraken over uitvoering

Transparante kostenbegroting

Goede organisatie van de uitvaart

Bekwaam personeel

Doelmatige klachtenafhandeling

Klanttevredenheidsonderzoek

Veel mogelijkheden

“Natuurlijk praten we thuis ook over onze eigen uitvaart, want we weten nu hoe belangrijk dat is voor de nabestaanden. Ik denk dat keuzes nu vooral afhangen van de levensfase waar je je in bevindt. Nu ik nog relatief jong ben, laat ik de keus voor begraven of cremeren bij mijn vrouw en kinderen, waar zij zich goed bij voelen. Ook willen wij dat onze nabestaanden tijdens de uitvaart ‘het leven vieren’, net zoals wij dat nu zelf doen. Binnenkort gaan mijn schoonouders met mijn vrouw en haar broer in gesprek over hun wensen. Met name omdat ze hebben gezien wat er bij de uitvaart van mijn moeder allemaal mogelijk was. Het belangrijkst bij het vastleggen van je wensen is ‘doe wat jij wilt’ en niet zozeer wat mogelijk ‘gewenst’ is. Er kan echt enorm veel en de mogelijkheden worden steeds groter, maar maak het bespreekbaar en deel je wensen met je naasten.“

De uitvaartverzorger legt alle gemaakte afspraken schriftelijk vast. Ook als deze later wijzigen. Dit voorkomt onnodige misverstanden.

De uitvaartverzorger legt de gemaakte prijsafspraken schriftelijk vast, inclusief latere wijzigingen.

De uitvaartverzorger garandeert een correcte uitvoering van de uitvaart van begin tot eind.

Het personeel van de uitvaartonderneming is gekwalificeerd, houdt kennis op peil en verzorgt jaarlijks voldoende uitvaarten. Om de vakbekwaamheid van uitvaartverzorgers te borgen is er het Register Uitvaartverzorgers. In dit register zijn uitvaartverzorgers opgenomen die werken voor een uitvaartonderneming met het Keurmerk Uitvaartzorg, het Nationaal Vakexamen Uitvaartzorg (NaVU) hebben behaald én kunnen aantonen dat zij voldoende ervaring opdoen en nascholing volgen. Voor uitvaartondernemingen met het Keurmerk is het verplicht dat 50% van de uitvaarten wordt verzorgd door uitvaartverzorgers die in het Register Uitvaartverzorgers zijn opgenomen. Vanaf 2020 is dit 75%.

De uitvaartverzorger hanteert een adequate klachtenafhandelingsprocedure. Heeft u een klacht en komt u er samen niet uit, dan kunt u de Stichting Klachteninstituut Uitvaartwezen inschakelen.

De tevredenheid van de klant staat natuurlijk voorop. De uitvaartverzorger vraagt daarom na elke uitvaart feedback aan de opdrachtgever. Iedere keurmerkhouder is verplicht om minimaal één keer per jaar de resultaten van dit klanttevredenheidsonderzoek te analyseren en waar nodig de dienstverlening aan te passen.

EIGEN TEELT

ZONNEBLOEMOLIE = PUUR PLANET PROOF EIGEN TEELT

GLUTEN VRIJ PLANET PROOF EIGEN TEELT

ZONNEBLOEMOLIE + ZEEZOUT = ZEEZOUT GLUTEN VRIJ PLANET PROOF

GLUTEN VRIJ

ZONNEBLOEMOLIE + KRUIDEN = PAPRIKA

BOERDERIJCHIPS.NL #boerderijchips #boerderijchips Scan de code voor de verkooppunten

Hartelijke groet uit de Hoeksche Waard