Obesitas & Overgewicht

Vet slecht: de epidemie die obesitas heet – en wat we eraan kunnen doen

Te dik zijn: eigen schuld, dikke bult? Niet helemaal. Overgewicht en obesitas kennen vaak meerdere oorzaken. Het platform Checkoorzakenovergewicht.nl geeft inzicht, zodat de huisarts een passende behandeling kan maken.

GESCHREVEN DOOR: LISETTE JONGERIUS

Overgewicht en obesitas, we zien het steeds meer. Maar wat is het verschil? Overgewicht wordt berekend aan de hand van gewicht in combinatie met lengte. Dit heet de Body Mass Index (BMI). Voor volwassenen spreken we van overgewicht bij een BMI tussen de 25 en 30. Bij een BMI van 30 of hoger is er sprake van obesitas. Maar let op: ook een te grote buikomvang is belangrijk. “Obesitas is namelijk een chronische aandoening van ziek buikvet”, vertelt internist en hoogleraar obesitas Liesbeth van Rossum, die ook voorzitter is van Partnerschap Overgewicht Nederland (PON). “Een buikomvang bij vrouwen is vergroot bij 88 centimeter of meer, bij mannen vanaf 102 cm. Een buikje is dus niet zo onschuldig als wordt gedacht. Als je broekriem steeds een gaatje groter moet, is dat een serieus alarmsignaal.”

NIET IEDER PONDJE

DOOR HET MONDJE

Want ernstig overgewicht en een te grote buikomvang komen met gevolgen. “Obesitas geeft niet alleen veel dagelijkse beperkingen, omdat je lijf je letterlijk in de weg zit”, vertelt voedingswetenschapper dr. Karen Freijer, algemeen manager bij PON. “Je loopt ook nog eens kans op ruim 200 andere aandoeningen. Zoals diabetes, hartziekte, depressie, gewichtsklachten, onvruchtbaarheid en 13 soorten kanker.” Niet verwonderlijk dan ook dat het PON-team, samen met 23 belangenorganisaties en een aantal gemeenten de buikomvang in Nederland wil aanpakken. En wel op verschillende manieren en op meerdere lagen. Want niet ieder pondje komt alleen maar door het mondje, aldus dr. Freijer. “We willen juist af van het stigma ‘volledig eigen schuld, dikke bult’. Zeker qua ernstig overgewicht, daar spelen meestal meerdere oorzaken.”

REDENEN OVERGEWICHT DIVERS

nee. Was het maar zo simpel! Deels heb je het in de hand, maar ook de omgeving heeft veel invloed. Denk aan de voedingsindustrie, die kan heel misleidend zijn en stuurt je als het ware naar ongezonde dingen. Wist je bijvoorbeeld dat 80 procent van de supermarkproducten ongezond is? Ook goed om te weten: zo’n 40 tot 70 procent van je lichaamsgewicht is al in je genetische aanleg bepaald. Een deel van de mensen is veel gevoeliger voor overgewicht dan de ander. Die moeten dus meer moeite doen om gezond te blijven dan mensen die geen aanleg hebben voor overgewicht.”

CHECK OORZAKEN OVERGEWICHT

“Neem dat beginnende buikje serieus, het is een alarmsignaal”

Maar hoe weet je wat de boosdoener is van die vergrote buik? Het platform Checkoorzakenovergewicht.nl kan uitkomst bieden. Hier kun je met een online vragentool zien wat de mogelijke oorzaken zijn. Van Rossum: “Eet je vooral te veel en te ongezond, en beweeg je te weinig? Of speelt er ook nog iets anders? Zoals gewichtsverhogende medicijnen, een slechtwerkende schildklier of problemen op psychisch, sociaal of medisch vlak. Met de uitkomst van de test kun je naar je huisarts. Die kan op Behandelovergewicht.nl bekijken welke behandeling passend is. Zoals een andere combinatie van medicatie die je gebruikt. Ook kun je worden doorverwezen naar een gecombineerde leefstijlinterventie (GLI – red.).” De hoogleraar hamert er vooral op om in actie te komen. “Obesitas is een chronische ziekte, waarbij net als bij andere aandoeningen geldt: neem het serieus. Hoe eerder je in actie komt, hoe beter.”

Ook hoogleraar obesitas Van Rossum verklaart dat er meerdere redenen zijn van overgewicht en obesitas. “Gezond en minder eten en meer bewegen, dat is voor iedereen goed, ongeacht je gewicht. Maar word je daar altijd gegarandeerd een slanke den van? Nou,

Mate

DR. KAREN FREIJER

VOEDINGSWETENSCHAPPER

ALGEMEEN MANAGER BIJ PON

LIESBETH VAN ROSSUM

INTERNIST EN

HOOGLERAAR OBESITAS

Chirurgie bij obesitas? Gelukkig geen taboe meer

Mensen met ernstig overgewicht kunnen in overleg met de huisarts doorverwezen worden naar een specialistisch centrum voor een behandeling zoals een maagverkleining. Bij Baria Nederland in het Spaarne Gasthuis zien ze hoe groot de gezondheidswinst van zo’n ingreep is: “We redden er levens mee”.

Arnold van de Laar, maag-darmchirurg bij Baria Nederland, het topklinisch centrum voor obesitas chirurgie in het Spaarne Gasthuis. “We weten inmiddels dat we mensen die veel te zwaar zijn niet langer moeten wegsturen met ‘ga het zelf maar oplossen.’ Deze mensen hebben vaak al van alles geprobeerd en hebben veel gezondheidsproblemen. We willen mensen dus graag helpen, waarbij een operatie een laatste redmiddel kan zijn in aanloop naar een gezonder leven.”

PATIËNTEN MET OBESITAS

Wie in aanmerking komt voor een operatie is vaak niet ‘gewoon’ te zwaar, vertelt Van de Laar. “Onze patiëntengroep heeft niet zomaar obesitas (dat betekent een BMI van boven de 30), maar zeer ernstige obesitas, met een BMI boven de 35. Deze mensen kunnen niet meer normaal met het vliegtuig reizen. Dit zijn vaak ook jonge mensen van 120 of 180 kilo. Daarnaast behandelen we mensen die door hun overgewicht allerlei gezondheidsproblemen hebben, zoals hoge bloeddruk, slaapapneu of diabetes type 2.”

Wie aanklopt bij Baria Nederland in Hoofddorp, wordt persoonlijk bij de hand genomen om het juiste traject te kiezen. Victor Gerdes is internist en onderzoekt patiënten voor en na de operatie. “Vooraf zorgen we dat de patiënt ‘fit’ voor de ingreep is. We kijken bijvoorbeeld of de diabetes goed is ingesteld, of dat we alles weten over medicijngebruik en onderliggende aandoeningen. Zo kunnen we de behandeling veilig uitvoeren.”

maar na de operatie eet je vaker op de dag kleine hoeveelheden.” En de resultaten? Die zijn goed: “Op de lange termijn, van tien of twintig jaar, verliezen mensen gemiddeld een kwart van hun gewicht. Dat is een enorme stap.” En dat gewichtsverlies zorgt voor enorme gezondheidswinst, zegt Gerdes: “Suikerziekte vermindert of verdwijnt. De slaapapneu verbetert. Klachten aan gewrichten verminderen. En we zien vooral veel blije gezichten. Mensen krijgen een nieuw leven, vaak zelfs nieuwe vrienden of een nieuwe baan.”

andere patiënt serieus worden genomen. Het is bovendien een groot maatschappelijk probleem: steeds meer mensen hebben overgewicht, en dat gaat gepaard met allerlei aandoeningen zoals diabetes en hoge bloeddruk. De gezondheidswinst die je met een operatie bereikt is enorm, daarmee voorkomen we in één klap veel andere ziektes.”

“We weten inmiddels dat we mensen die veel te zwaar zijn niet langer moeten wegsturen met ‘ga het zelf maar oplossen.’” VICTOR

Welke operatie er wordt uitgevoerd, hangt af per patiënt. Van de Laar: “Dat kan een maagverkleining of maagversmalling zijn, of een maagomleiding. Zo’n operatie duurt gemiddeld drie kwartier. Dat kan gelukkig met een kijkoperatie, maar wel onder volledige narcose.” En de risico’s zijn klein: “Omdat we in ons centrum gespecialiseerd zijn in obesitas operaties, is er veel ervaring en werken we heel veilig. Er is minder dan 0,5 procent kans op complicaties.”

GEZONDHEIDSWINST

Na een operatie is de patiënt met eten sneller verzadigd en ook het hongergevoel verandert. Van de Laar: “Er zijn geen strenge dieetregels,

Dat de resultaten van een operatie zo goed zijn, komt mede doordat patiënten goed persoonlijk worden begeleid, ook lang na de operatie. Gerdes: “Een operatie is geen gemakkelijke oplossing. Het betekent dat je de rest van je leven met voeding en gezondheid bezig bent. We blijven patiënten daarom bijstaan. We zijn een soort bemiddelaars, we zorgen dat ook andere medici zoals huisartsen en diëtisten de juiste informatie en uitslagen hebben. De ene patiënt zien we heel vaak terug voor begeleiding, de ander kan en wil het meer alleen doen.”

MAATSCHAPPELIJKE IMPACT

Helaas zit er nog vaak een stigma op mensen met obesitas, vertelt Van de Laar: “Onze patiënten worden erg vaak anders behandeld. Dat merken ze als ze bijvoorbeeld op hun werk, nadat ze zijn afgevallen, ineens wél worden aangesproken door collega’s. Wij vinden het belangrijk dat mensen met obesitas net als iedere

Maar wat nu als iemand wel overgewicht heeft, maar (nog) niet in aanmerking komt voor een operatie? “We laten mensen niet los”, zegt Van de Laar. “Dan bespreken we wat je nog meer kunt doen en verwijzen ze eventueel door. Iedereen heeft recht op een persoonlijk plan. En dat is onze filosofie: mensen helpen op de manier die bij hun past. Dat geeft de beste resultaten en een fijner gevoel voor de patiënt.”

TOvergewicht heeft multidisciplinaire aanpak nodig

In 2017 kreeg Natasja Wijling een maagverkleining. Net als vele anderen kampte ook zij met obesitas. Na haar operatie kwam Natasja in contact met Ömrüm Aydin, arts bij het toenmalige MC Slotervaart.

GESCHREVEN DOOR: EVELINE GERRITSEN

ijdens haar PhD naar obesitas kwam Aydin tot de conclusie dat er geen patiëntenvereniging was voor mensen met overgewicht. Zij richtte de Nederlandse Vereniging voor Overgewicht & Obesitas (NVOO) op, zodat gelijkgestemde met elkaar in contact kunnen komen.

OORZAKEN VARIËREN

“Leefstijl is een groot onderdeel in obesitas, maar er zijn meer factoren betrokken. Factoren als genetische aanleg, hormonen, stress, stemming en medicatie gecombineerd in een obesogene leefomgeving kunnen bijdragen. Bij genetische aanleg, kan het zijn dat mensen geen verzadigingsgevoel ervaren met continue honger. Stresshormonen kunnen een negatieve invloed hebben op je stofwisseling en cognitie, waardoor we sneller aankomen en moeilijker afvallen. Dit is relevant in onze huidige (stressvolle) samenleving.

HARDE MAATSCHAPPIJ

Onze maatschappij is obesogeen, dit betekent dat het makkelijker is om overgewicht te krijgen, dan om slank te blijven. “Met continue aanbod aan voedsel en financiële voordeel om ongezond te eten” vertelt Aydin. Wegens een gebrek aan goede informatie kiezen mensen vaak voor een crashdieet of andere ongezonde

afvalmethodes. Deze diëten kunnen je stofwisseling beschadigen waardoor je uiteindelijk meer aankomt dan je startgewicht was. Het welbekende jojo-effect. “We leven in een harde maatschappij. Er hangt een enorm stigma met onbegrip rondom overgewicht.”

STIGMA’S

“Mensen met overgewicht zijn lui, hebben geen discipline en zijn niet aantrekkelijk.” Dit zijn vooroordelen die Natasja Wijling haar hele leven achtervolgen. Ze is sinds haar tiende te zwaar en moest van haar moeder op dieet. Na al die pogingen tot afvallen, was Wijling vijftig kilo te zwaar tegen de tijd dat ze 42 was. “Ik ging niet meer naar de huisarts, want die begon steeds over mijn gewicht. Totdat we erachter kwamen dat ik diabetes type 2 had.”

“Ik heb voor een maagverkleining gekozen. Maar ik schaamde me en wilde niet dat mensen uit het dorp het zouden weten”

De huisarts stelde twee scenario’s voor: óf ze moest de rest van haar leven medicatie slikken óf ze moest afvallen en dat kon met een maagverkleining. “Ik heb voor een maagverkleining gekozen. Maar ik schaamde me en wilde niet dat mensen uit het dorp het zouden weten.”

LOTGENOTEN

Wijling wilde voor haar operatie in contact komen met lotgenoten die al een maagverkleining hadden gehad, zodat ze eens naar hun ervaringen kon vragen. Ze probeerde het via haar huisarts, maar die mocht deze informatie niet met haar delen. “Dat was frustrerend, want je zit met veel vragen en het is fijn om met een ervaringsdeskundige daarover te praten.”

Na haar operatie werd Wijling lid van een Facebookgroep van het ziekenhuis. Zo kwam ze toch in contact met een andere moeder uit het dorp. “Het was heel fijn om met iemand in contact te zijn die door hetzelfde traject ging.” Toen Aydin haar vroeg om bestuurslid te worden van de vereniging NVOO zei Wijling volmondig, ja. Door de NVOO wordt de ziekte obesitas bespreekbaar gemaakt en dat is enorm belangrijk.” legt Wijling uit.

Ga voor meer informatie over de Nederlandse Vereniging Voor Overgewicht & Obesitas naar nvoo.nl

ÖMRÜM AYDIN

ARTS AMSTERDAM UMC

BESTUURSLID NVOO

NATASJA WIJLING

ERVARINGSDESKUNDIGE

BESTUURSLID NVOO

Fotocredits: Mike van Bemmelen

Beginnen met sporten lastig?

Niet als je je welkom voelt

Voor wie kampt met overgewicht en obesitas is beginnen met sporten vaak een grote stap. Maar door te bewegen met gelijkgestemden op een fijne plek wordt het een stuk makkelijker. Ook het volhouden kost veel minder moeite.

Dat bewegen gezond is, weten we allemaal. Toch is het vaak moeilijk om ermee te beginnen én het vol te houden. Met een ‘Gecombineerde Leefstijl Interventie’ (GLI) kun je dat doorbreken. Meike Los is programmamanager bij LeefstijlHUB en specialist op het gebied van leefstijlcoaching. Ze heeft de GLI ‘Samen Sportief in Beweging’ ontwikkeld, speciaal voor mensen met overgewicht: “Aan je leefstijl werken en bewegen is het leukst om samen te doen met mensen die je vertrouwt. Dan krijg je er plezier in en wordt bewegen een vast onderdeel in je leven.”

BEWEGEN DOE JE DE HELE DAG DOOR

LeefstijlHUB is de ontwikkelaar en aanbieder van verschillende GLI’s, waarmee je aan de slag gaat met je gezondheid. Het Sports Performance Center Rijnmond in Rotterdam is één van de locaties van LeefstijlHUB. Hier krijgen deelnemers persoonlijke leefstijlcoaching en kunnen ze bewegen.

“Dit is een plek voor iedereen”, zegt oprichter en oud-olympisch coach Errol Esajas: “Een sportschool binnenlopen is voor veel mensen een grote stap. Zeker als je dat vanuit je cultuur of opvoeding niet gewend bent.” LeefstijlHUB Rijnmond is dan ook geen sportschool, maar een bewegingscentrum. Esajas: “Bewegen doe je de hele dag: tillen tijdens je werk, spelen met je kinderen. Wij gaan aan de slag met die dagelijkse dingen, zoals goed leren wandelen, tiltechnieken, balansoefeningen of leuke spelletjes voor de hand-oogcoördinatie. Laagdrempelige en afwisselende oefeningen dus, waar je echt wat aan hebt.”

AANDACHT MET EN VOOR ELKAAR

RUSTIG OPBOUWEN

Dat in beweging komen niet altijd makkelijk is, weet Coen Groenewegen uit eigen ervaring. Hij kampte vroeger met ernstige obesitas. Coen: “Honderd meter achter elkaar lopen lukte me niet. Daardoor kon ik ook geen werk meer vinden. Op een gegeven moment zat ik alleen nog maar op de bank. Ik had altijd last van m’n rug en knieën. Naar een sportschool gaan? Dat hield ik nooit vol.” Na een tip van de gemeente Rotterdam en een verwijzing van zijn huisarts ging Coen met een GLI aan de slag. “Die kans greep ik gelijk. Ik sprak met Errol en de leefstijlcoach eerst over mijn doelen. Zij snapten gelukkig dat ze mij niet meteen als een gek moesten laten rennen en springen. Dus we zijn rustig begonnen met oefeningen die ik zittend kon doen, en met korte stukjes wandelen.”

DUURZAAM RESULTAAT

“Een sportschool binnenlopen is voor veel mensen een grote stap”

Coen kon dit programma goed volhouden. “Elke bijeenkomst bij LeefstijlHUB Rijnmond was weer anders. Ik voelde me er thuis. Er trainen daar allerlei soorten mensen: ouderen, mensen met overgewicht of met een handicap. Het is een heel gezellig, hecht clubje.” De begeleiding door de professionals van LeefstijlHUB heeft zijn leven veranderd: “Ik heb nu een leuke baan. Ik kan zelf weer gezellig Rotterdam in wandelen. Ik heb m’n vrijheid terug. En ik beweeg nog altijd veel, ik ben nu zelfs aan het boksen.”

ZELF AAN DE SLAG

Het leuke van bewegen binnen een GLI is dat je het samen doet. Esajas: “Je hebt veel contact met andere deelnemers. Zo kun je elkaar motiveren en, als het nodig is, steun bij elkaar vinden.” Want het gaat vooral om plezier hebben, vindt Esajas: “Het is belangrijk dat mensen zich thuis voelen binnen de GLI.” Los vertelt: “Persoonlijke aandacht is waar het om gaat. In het programma werken leefstijlcoaches, fysiotherapeuten, diëtisten en sportaanbieders samen. Het kan zijn dat een deelnemer even terugvalt, bijvoorbeeld als er stress is vanwege schulden. De leefstijlcoach heeft contacten in de wijk die de deelnemer daarmee kunnen helpen, zodat het ook makkelijker wordt om weer aan de gezonde leefstijl te werken”.

De GLI “Samen Sportief in Beweging” levert goede resultaten en is beschikbaar vanuit de basisverzekering. Mensen die aan hun leefstijl willen werken, kunnen terecht bij een locatie van LeefstijlHUB. Ook gezondheidsinstellingen die een GLI willen aanbieden, kunnen zich melden bij LeefstijlHUB. Los: “We ondersteunen leefstijlcoaches, zorgprofessionals en sportinstellingen die onze visie delen graag met het implementeren van een GLI in hun regio. Ons doel is om mensen door heel Nederland te stimuleren om een actiever en gezonder leven te leiden.”

Blijvend

geluk

met de juiste behandeling van obesitas

Verschillende behandelmethodes van obesitas brengen allerlei voordelen met zich mee. Een operatie is echter geen ‘quick fix’; de juiste begeleiding bij een operatie is essentieel. Dr. Theo Aufenacker licht het belang van een begeleidingstraject toe, om samen onderweg te gaan naar een gezond gewicht en het beste duurzame resultaat.

GESCHREVEN DOOR: REDACTIE MEDIAPLANET

Bariatrie houdt zich bezig met de oorzaken, preventie en de behandeling van obesitas. De maagverkleiningen zoals een gastric sleeve en gastric bypass zijn operatieve behandelmethodes. Elke behandelkeuze heeft andere voordelen voor de patiënt, met een operatie is bijvoorbeeld het hoogste gewichtsverlies te bereiken.

“Je moet met een operatie niet voor het snelle geluk gaan, maar voor blijvend geluk”, zegt Dr. Theo Aufenacker, chirurg bij Vitalys, onderdeel van Rijnstate Ziekenhuis. Een duurzaam effect is juist de kracht van een operatie, licht hij toe: “In het eerste jaar na de operatie is 80 procent van je gewichtsverlies een gevolg van de operatie. 20 procent komt door eigen inzet en het veranderen van je eetgedrag. Na dat jaar is het andersom: het gewichtsverlies en het behoud daarvan komt dan voor 80 procent voort uit eigen inzet en een leefstijlverandering. Daarom is de keuze voor goede begeleiding zowel voor als na de operatie zo belangrijk. Zorg ook dat je een veilige ziekenhuislocatie kiest voor het geval er iets extra’s nodig is rondom/na de operatie.”

Niet alleen op het vlak van gewichtsverlies en het verminderen van gezondheidsrisico’s brengen bariatrische behandelingen voordelen met zich mee. Ook mentaal gezien heeft het effect. Beperkte resultaten met afvallen kunnen patiënten in een neerwaartse spiraal brengen. Aufenacker: “Een operatie kan dat met flink gewichtsverlies juist veranderen in een positieve vicieuze cirkel. Je versterkt jezelf: je wordt bijvoorbeeld minder benauwd na inspanningen, waardoor je meer kan gaan doen. Dan verbrand je meer en slaap je beter.

“Dat mensen opeens weer kunnen voetballen met hun kleinkind, dat is natuurlijk fantastisch”

Patiënten kunnen er ook voor kiezen om met medicatie af te vallen. Een voorwaarde is dat er een jaar een leefstijlprogramma (GLI) gevolgd moet zijn. “Uiteraard kan dat na de juiste voorlichting gekozen worden”, licht Aufenacker toe. “Een groot verschil is dat medicatie slechts een derde van het

gewichtsverlies heeft ten opzichte van een operatie en dat het na twee jaar weer gestopt moet worden. Het is nu nog niet zo ingericht, maar ik denk dat het op termijn zo wordt dat medicatie voor mensen met relatief weinig overgewicht ingezet zal worden en operaties voor een BMI boven de 35 blijft. Dat medicatie dus juist wordt ingezet voor de preventie van obesitas.”

Voor welke behandeling mensen ook kiezen, een duurzaam resultaat is het doel. Aufenacker: “Dat mensen opeens weer kunnen voetballen met hun kleinkind, dat is natuurlijk fantastisch. Je hoort ze dat vaak vooraf uitspreken als wens, maar als dat daadwerkelijk gebeurt na alle inspanning en begeleiding - dat is de beloning die ze verdienen.”

DR. THEO AUFENACKER CHIRURG VITALYS

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door

* Vitalys is onderdeel van Ziekenhuis Rijnstate

Obesitas is een verslaving: het belang van een holistische aanpak

Obesitas is niet alleen een chronische aandoening, maar ook een eetstoornis en een verslaving. Dat vereist een holistische aanpak, aldus Alison Bloomberg-Green van de eetstoorniskliniek Imani Treatment uit Kaapstad.

WAAROM STRIJDT U VOOR MEER AWARENESS EN BEGRIP OVER OBESITAS?

“Wereldwijd zijn er 1 miljard mensen obese. Hun grootste beperking is dat zij niet in staat zijn om een gezond en gelukkig leven te leiden. Daarbij moet men zien om te gaan met een enorm stigma. Dat het je eigen schuld is, dat je lui en gulzig bent. Terwijl obesitas heel complex is. Vaak denken mensen: ik ben obese omdat ik geen wilskracht heb om me aan een dieet kan houden. Nee, het komt omdat je worstelt met dwang en controle, dan wel onderliggend psychisch leed hebt. Tegen een alcoholist zeg je ook niet: je hebt meer discipline nodig. Een verslaving is een ziekte.”

WAAR GAAT EEN EETSTOORNIS IN FEITE OVER?

“Men denkt vaak dat het louter om jezelf overeten gaat en ernstig overgewicht. Terwijl het vooral een ziekte is die over controle gaat, het beheersen van gevoelens. Wat wordt gekenmerkt door obsessie en dwang. Je kunt een eetstoornis zien als een ijsberg. Vaak is

slechts het topje van de problemen zichtbaar. Dus te veel of te weinig eten, dan wel het gebrek of overschot aan kilo’s. Maar de daadwerkelijke oorzaken zijn vaak onderliggende problemen, die niet direct zichtbaar zijn. Denk aan angst, depressie, trauma of een persoonlijkheidsstoornis.”

IS HET DAAROM ZO BELANGRIJK DAT OBESITAS HOLISTISCH WORDT BEHANDELD?

“Inderdaad. Een maagverkleining verhelpt de symptomen, maar pakt niet de oorzaak aan. Bij obesitas moet je aan de bak met het probleem in zijn geheel. Dus niet alleen de extra kilo’s te lijf en je leefstijl blijvend veranderen. Je zal ook het emotionele, cognitieve en sociale aspect moeten aanpakken.”

HOE ZIET JULLIE

BEHANDELING ERUIT?

“De behandeling vindt plaats in het prachtige Zuid-Afrika in een rustige omgeving waar je alle tijd hebt om aan je onderliggende problemen te werken. De meeste Nederlandse

verzekeringsmaatschappijen vergoeden de behandeling geheel of gedeeltelijk. We beginnen met zaken als maaltijdplanning, voeding en beweging. Dit zodat je een gezondere relatie met eten krijgt. Verder wordt er ingezoomd op onderliggende problemen, onder andere door dialectische gedragstherapie. Zo leer je om meer bewust in het leven te staan, in plaats van jezelf continu te verdoven.”

WAT WILT U MENSEN MET OBESITAS MEEGEVEN?

“Het is niet jouw schuld en je bent ook niet een mislukkeling. Durf om hulp te vragen, want je kunt het niet alleen. Denk ook niet: ik ben te oud, het heeft geen zin meer. Het is nooit te laat om een gezond en gelukkig leven te leiden.”

ALISON BLOOMBERG-GREEN

DIRECTEUR

IMANI TREATMENT

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door

SCAN DE

MEER

SCAN DE QR-CODE

Innovatief zorgpad helpt obesitaspatiënten langer en gezonder te leven

15 procent van volwassen Nederlanders kampt met obesitas. Ernstig overgewicht brengt serieuze gezondheidsrisico´s met zich mee. Bariatrisch chirurg Pim van Rutte en obesitaspatiënt Tamara vertellen hoe een innovatieve behandeling helpt langer en gezonder te leven.

Zoals veel obesitaspatiënten vocht Tamara al jaren tegen haar overgewicht. In 2023 trok ze aan de bel. Tamara: “De huisarts vertelde me dat behandeling in de buurt van mijn woonplaats, in het zuiden van het land, niet mogelijk was, maar dat het zorgpad Obesitas van het Obesitas Centrum Amsterdam (OCA) en Ksyos uitkomst kon bieden.”

HET BEHANDELTRAJECT

Van Rutte vertelt over het zorgpad. “Daarmee optimaliseren we de volledige obesitaszorg; in het voor-, behandel- en nazorgtraject. Dat doen we door zorg in het voor- en nazorgtraject af te stemmen op de behoeften van de patiënt en waar mogelijk te digitaliseren, en door de maagverkleining in dagbehandeling aan te bieden.”

“Door een uitvoerig voorbereidingstraject, waarin de patiënt comfortabel in de thuisomgeving via de Ksyos-app alle benodigde informatie tot zich kan nemen, weet de patiënt op de operatiedag precies wat er van hem of haar verwacht wordt. Na de behandeling kunnen patiënten in veel gevallen dezelfde dag naar huis, mits ze in de buurt

wonen. Anders blijven ze overnachten en gaan ze de volgende dag naar huis.”

Lange revalidatie is niet meer nodig. Tamara: “Na mijn behandeling werd ik gelijk gevraagd om te bewegen. De dag erna mocht ik vloeibaar eten consumeren. Dit versnelde het herstel. Inmiddels, twee weken later, ben ik weer aan het werk.”

Nu zit Tamara in het nazorgtraject. “Via de app heb ik structureel persoonlijk contact met zorgprofessionals. Ik geef mijn voortgang door en krijg passend advies. Met vragen kan ik altijd bij iemand terecht. Dit traject duurt vijf jaar.” Van Rutte vult aan: “Nazorg is zo belangrijk. Patiënten moeten niet na behandeling aan hun lot overgelaten worden. We moeten patiënten helpen om duurzaam gewicht te verliezen.”

STIGMA’S DOORBREKEN

De chirurg stipt een belangrijk punt aan. “Obesitas is een ziekte. Mensen kunnen er vaak niks aan doen. We moeten ze helpen. Stigma’s rondom obesitas moeten we doorbreken.” Tamara merkt daarnaast dat mensen vaak bang zijn voor een ingrijpende

operatie als een maagverkleining, maar Van Rutte benadrukt dat met de juiste selectie en voorbereiding de risico’s klein zijn.

PERSOONLIJK, HYBRIDE EN EFFICIËNT

Tamara kon geholpen worden, zelfs al woonde ze niet in de buurt. “Door de hybride aanpak hoefde ik alleen voor de medische screening en behandeling naar het OCA te komen.” Van Rutte: “Dat is een van de voordelen van digitalisering van zorg. Via de app bieden we daarnaast op maat zorg aan. Iedere patiënt is anders. Verder helpt het om efficiënter om te gaan met zorgpersoneel en middelen. Bovenal helpen we zo meer obesitaspatiënten gezonder en langer te leven.”

SCAN DE

Helaas wordt nog te vaak gedacht dat obesitas alleen wordt veroorzaakt door een ongezonde leefstijl. ‘‘Het is een verkeerde aanname dat mensen met obesitas dit altijd aan zichzelf te wijten hebben’’, zegt Gijs van Acker, chirurg en medisch directeur bij de Nederlandse Obesitas Kliniek (NOK), de meest gespecialiseerde, zelfstandige kliniek voor de behandeling van mensen met ernstig overgewicht.

Obesitas is geen eetstoornis, maar gaat wel vaak gepaard met een verstoord eetpatroon. ‘‘Overgewicht brengt niet alleen gezondheidsklachten met zich mee. Veel mensen ervaren daarnaast ook een mindere kwaliteit van leven’’, aldus Van Acker.

WELKE BEHANDELING EN WAAR?

Het is belangrijk dat mensen met overgewicht of obesitas om deskundig advies durven te vragen. Van Acker: ‘‘Bij de Nederlandse Obesitas Kliniek bieden wij alle onderzoeken en behandelingen aan en kijken we welke factoren een rol spelen bij iemands overgewicht.’’

De duurzaamste oplossing bij ernstig overgewicht is een maagverkleining met leefstijlgedragsverandering. Deze behandeling wordt vergoed door de verzekeraar. ‘‘Veel mensen denken ten onrechte dat een maagverkleining de makkelijke weg naar gewichtsverlies is, maar een operatie is niet

niks. Potentiële patiënten worden eerst uitgebreid gescreend door een multidisciplinair team en goed voorbereid op de operatie. Ze hebben gesprekken met een arts, diëtist, bewegingsdeskundige en een psycholoog’’, legt Van Acker uit. Na de operatie worden patiënten intensief begeleid door deze specialisten, aangezien ze een volledig nieuwe leefstijl aanleren.

‘‘Ook voor mensen die (nog) niet in aanmerking komen voor een maagverkleining of die geen operatie willen, is een behandeling toch mogelijk’’, vertelt Van Acker. ‘‘Ons aanbod bestaat uit onder andere medicatie (tabletten en prik). Deze methoden zijn, net als onze operatieve behandelingen, een hulpmiddel bij het afvallen. Het is geen quick fix. De medicatie zorgt ervoor dat je minder trek hebt en sneller een vol gevoel hebt. Wij bieden medicatie alleen aan in combinatie met leefstijl coaching, waarbij onze specialisten kijken naar de oorzaken van het overgewicht en ingaan op facto-

ren als eten, bewegen, slapen, emoties en stress’’.

Van Acker besluit: ‘‘Obesitas is een serieuze aandoening die goed behandeld kan worden. We hebben bij de NOK niet alleen de meeste ervaring maar bieden ook alle mogelijke behandelingen; van medicijnen tot operatie. Door deze ervaring en hoogstaande kwaliteit kunnen we iemand niet alleen uitstekend behandelen, maar nog belangrijker: ook helpen we met de juiste keuze van een behandeling.’’

Alles over gewicht op platform Overgewicht.tv

Deel jij je strijd tegen de kilo’s? Veel mensen niet. De buitenwereld denkt bovendien vaak dat het een kwestie is van ‘elk pondje gaat door het mondje’. Op Overgewicht.tv laten de video-podcasts en uitzendingen zien dat het anders ligt. Bovendien hoor je wat je wél kunt doen als je een gezonder gewicht wilt bereiken.

Met een ijsje of frietje over straat? No way, want geheid krijg je er een opmerking over. Wie overgewicht of obesitas heeft, krijgt vaak te maken met vooroordelen. Dat bevordert niet direct dat je hulp durft te zoeken of ontdekt wat jou helpt om een gezonder gewicht te bereiken.

STRUISVOGEL

Zoals Jamie, die al jong meer woog dan gemiddeld: ‘’Iedereen had daar wel een mening over. Juist die aandacht daarvoor, zelfs als ik maar een paar extra kilo’s woog, zorgde in de puberteit voor een averechts effect. Ik deed aan struisvogelpolitiek, deed net alsof ik het niet wist of zag. Al keek ik niet graag oude foto’s terug.’’

Zijn verhaal kun je anoniem en gratis beluisteren en bekijken op Overgewicht.tv, het online platform voor iedereen die met obesitas of overgewicht te maken heeft.

VET

Begrijpen wat de oorzaak van overgewicht of obesitas is, kan een eerste stap zijn naar verandering. Verhalen van anderen in dezelfde situatie kunnen daarbij helpen, net als uitleg en adviezen gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. Op Overgewicht.tv zijn daarom video-podcasts en korte of langere uitzendingen te vinden met uitleg, tips en ervaringsverhalen.

Zo legt obesitas-arts en onderzoeker dr. Mariëtte Boon uit dat niet alle vet slecht is. ‘’Bruin vet helpt zelfs om calorieën te verbranden en vet is bovendien een belangrijk orgaan’’, vertelt ze in een uitzending. Ook andere experts op het gebied van voeding, kinderen en stigma komen aan het woord. Zo helpt het platform iedereen die met overgewicht of obesitas te maken heeft op weg naar een leefstijl die bij jou als persoon past en voor jou werkt.

GELDZORGEN EN OVERGEWICHT

Wist je dat geldzorgen ook negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid? Als bijzonder hoogleraar Schuldenproblematiek

Nadja Jungmann vaststelt dat veel mensen financiële problemen hebben, is dat even schrikken. Vanzelfsprekend hoor je tijdens de video-podcast van haar ook wat je kunt doen als je in een vergelijkbare situatie zit.

In een andere aflevering van de videopodcastreeks hoor je van culinair journalist Marie Louise Schipper, die zelf al jaren overgewicht heeft, hoe mensen in de geschiedenis zijn omgegaan met voeding en diëten. Natuurlijk vertelt ze zelf over haar eigen relatie met eten en deelt ze een eeuwenoud, gezond recept.

“Bruin vet helpt zelfs om calorieën te verbranden en vet is bovendien een belangrijk orgaan”

dr. Mariëtte Boon

Hoe de relatie ligt tussen stress, hormonen en overgewicht verheldert arts dr. Mesut Savas. ‘’Er zijn altijd wel momenten van stress in het lichaam’’, vertelt hij. ‘’Gelukkig, want dat is nodig. Maar er is ook ongezonde stress.’’ Hoe dat zit en wat je kunt doen als jij daar last van hebt, is te beluisteren in een van de podcast-afleveringen.

LEVENSLANG

Zelfs als je bent afgevallen, is op gewicht blijven hard werken, weet Natasja Wijling. Ze denkt net

als Jamie en andere ervarings- en deskundigen mee over de invulling van Overgewicht.tv. In haar woorden: ‘’Obesitas heb je levenslang’’, zoals je kunt lezen en horen op het platform.

Obesitas is een ingewikkeld probleem en kent vele oorzaken. Mensen en kinderen veroordelen op hun uiterlijk helpt niemand. Het platform Overgewicht.tv brengt informatie, uitleg en praktische tips dichtbij. In je eigen huis kun je kijken en luisteren wat en wanneer je wilt, op weg naar een gezonder gewicht. Zie www. overgewicht.tv voor alle podcasts en filmpjes.