សឺង ង៉ុកថាញ់

សឺង ង៉ុកថាញ់ សឺង ងក ៉ុ ថាញ់

ព័តមា ៌ នមួយចំនន ួ ឈ្មោះ

សឺង ង៉ុកថាញ់

ថ្ងៃកឈំ នើត

ថ្ងៃចន ័ ទ ១៤ ឈកើត ខែមិគសិរ ឆ្នំ រកា ឯកស័ក ព. ស.២៤៥២ ត្តូវនឹងថ្ងៃទី ០៧ ខែធ្នូ គ.ស.១៩០៨

ត្ស៉ុកកំឈ

ត ើ ភូមគ ិ គីរឈត្ៅ ត្ស៉ុកកំពង់ធ្ំ ឈែតតត្ពោះត្តពំង (បចចុប្បននយួន)

ឪព៉ុក

សឺង ខ

វ អភិបាលឈែតតត្ពោះត្តពំង

មា​ាយ

ថាច់ ធ្ីត៉ុប

បងបអន ូ

ត្ប៉ុសត្សី7នាក់ និង 3នាក់ឈទៀតកូនមា​ាយឈ ម ើ

ភរិយា

ឡំ ធ្ីអ៉ុក(កូនត្សីទ១ ី ០)

ឪព៉ុកភរិយា

ឡំ ទន់ មហាឈស ឋី

មា​ាយភរិយា

ត្តឹង ធ្ី ស៉ុក

កូនត្ប៉ុសត្សី

4នាក់

ស្លាប់

ថ្ងៃទី ០៨ ខែកកកដា ឆ្នំ ១៩៧៧ឈវលាឈមា៉ោងៈ១១ និង ៤០ នាទី(អាយ៉ុៈ៦៩ ឆ្ន) ំ

កខនែងស្លាប់ វីរប

កនង ុ គ៉ុកជីវ៉ា

ត ិឌ សឺង ងក ៉ុ ថាញ់ (ភាស្លអង់ឈគែសៈSon Ngoc Thanh , ភាស្លយួនៈ Sơn Ngọc Thành)ឈកើតឆ្នំ ១៩០៨ ស្លាប់

១៩៧៧ ឈៅកនុងគ៉ុកជីវ៉ា (ChíHòa) របស់បក្សក៉ុមយ ុម និសតយន ួ ។ជាអតីតនា យករ ឋមត្នីខែមរឆ្នំ ១៩៤៥ និង ១៩៧២ ,ជាអតីត ត្បម៉ុែចលនាខែមរឈសរី និង កងកមា​ាំងពិឈសសខែមរ និងជាអនកបានបឈងកើតស្លរព័ត៌ មានជាភាស្លខែមរម៉ុន ំបូងឈៅកមពុជាឈ្មោះ« នគរវតត»នាឆ្នំ ១៩៣៦ ។ មាតិកា 

១ ត្បវតតិ



២ សមព័នធភាពត្គួស្លរ



៣ ការសិក្ាអប់រំ



៤ ការបឈងកើតស្លរព័ត៌មាន «នគរវតត»ពីឆ្នំ ១៩៣៦ ល់ ឆ្នំ ១៩៤២



៥ ការឈធ្វើបាត៉ុកមមទាមទារឲ្យឈដាោះខលងអាចារ្យ ខែម ឈចៀវ និងការឈគចពីការតាមចាប់ែ​ែួន



៦ ការឈ ើងឈធ្វើជានាយករ ឋមន្តនតីឈៅត្បឈទសកមពុជា



៧ ការបឈងកើតស្លរព័ត៌មាន«ខែមរឈត្កាក»



៨ ការចូលរួមជាមួយ «ចលនាខែមរឥស្សរៈ»



៩ ការបឈងកើត«ចលនាខែមរឈសរី» o

៩.១ អំពីយ៉ុទធស្លន្តសតរបស់«ចលនាខែមរឈសរី»



១០ អំពីសន្តគាមឈៅឈវៀតណាម



១១ ការបបឈងកើតកងកមា​ាំងពិឈសសខែមរ



១២ ទាហានរបស់កងកមា​ាំងពិឈសសខែមរខ លបានពលីជីវិតរួមមាន o

១២.១ ឈដាយជមៃឺ

o

១២.២ ឈដាយត្បយ៉ុទធជាមួយកងទ័ពយួន

o

១២.៣ ឈដាយខ្មំងលបសមា​ាប់

o

១២.៤ យ៉ុទធជនខ លបានពលីជីវិតឈៅត្បឈទសកមពុជា

o

១២.៥ យ៉ុទជ ធ នខ លបានបាត់ែ​ែួន



១៣ ការឈ ើងឈធ្វើនាយករ ឋមន្តនតីឈៅត្បឈទសកមពុជាឈលើក ទី ២



១៤ អវស្លនជីវិត



១៥ ឯកស្លរឈយាង ត្បវតតិ ប

ត ិឌ សឺង ងក ៉ុ ថាញ់ ឈកើតថ្ងៃចន ័ ទ ១៤ ឈកើត ខែមិគសិរ ឆ្នំ រកា ឯកស័ក ព.ស.២៤៥២ ត្តូវនឹងថ្ងៃទី ០៧ ខែធ្នូ គ.ស.១៩០៨

ឈៅ ភូមិគគីរឈត្ៅ ត្ស៉ុកកំពង់ធ្ំ ឈែតតត្ពោះត្តពំង (បចចុប្បននយួនៈẤp Kỳ La xã Hòa Thuận huyện Châu Thành tỉnh Trà Vinh)

សមព័នធភាពត្គួស្លរ ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ ជាប៉ុត្តរបស់ឈលាកអភិបាលឈែតតត្ពោះត្ត ពំង សឺង ខ

ថាញ់ មានបងបអន ូ ត្ប៉ុសត្សី រួមថ្ទទឈត្ចើននាក់ ច ូ ជា៖ 1. ឈលាក សឺង ថាយ ស៉ុន (បងត្ប៉ុស) 2. ឈលាក សឺង ថាយ ឈែវៀន (បងត្ប៉ុស) 3. អនកត្សី សឺង ធ្ី ចាវ (បងត្សី) 4. អនកត្សី សឺង ធ្ី សឹម (បងត្សី) 5. ប

ត ិឌ សឺង ង៉ុក ថាញ់ (រូបឈលាក)

6. ឈលាក សឺង ថាយ ឈងវៀង (បអូនត្ប៉ុស) 7. អនកត្សី សឺង ធ្ី ខងម (បអូនត្សី)

វ និងឈលាកត្សី ថាច់ ធ្ី ត៉ុប ។ ប

ឌិត សឺង ង៉ុក

ឈលាកយាយ សឺង ធ្ីខងម ឈកើតឆ្នំ ១៩១១ ត្តូវជាបអន ូ ត្សីរបស់ប ឈត្ៅពីឈនោះ ប អភិបាលឈែតត សឺងខ

ត ឌិ សឺង ង៉ុក ថាញ់សពវថ្ងៃកព ំ ង ៉ុ រស់ឈៅនាទីត្ក៉ុងភនំឈពញ ។

ត ឌិ សឺង ង៉ុក ថាញ់ ឈៅមាន បងត្ប៉ុសត្សីរួមឱព៉ុកមា​ាយទីថ្ទ ៣ នាក់ ឈទៀត ត្តូវជាកូនរបស់ ត្បពនធទី ១ ថ្នឈលាក

វ ។ ឈត្កាយពីត្ប ពនធទី ១ មានជមៃឺស្លាប់ ឈទើបឈលាកអភិបាលឈែតតសឺងខ

ឈលាកយាយ ថាច់ ធ្ី ត៉ុប ត្តូវជា មា​ាយរបស់ប ឈៅថ្ងៃទី ១៥ ខែវិចឆិកា ឆ្នំ ១៩៣៨ ប

វ បានឈរៀបមងគលការជាមួយ

ត ឌិ សឺង ង៉ុក ថាញ់ ។

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ បានឈរៀប អាពែ៍ពិពែ៍នឹងឈលាកត្សី ឡំ ធ្ីអ៉ុក (អក្សរយួនៈ

LâmThị Út អង់ឈគែសៈ Lam Thi Ut) ត្តូវជាកូនត្សីទី ១០ របស់មហាឈស ឋី ឡំ ទន់ (១៨៦៣_១៩៣៩)(ភាស្លយួនៈ LâmTòan, អង់ឈគែសៈLam Toan) និងឈលាកយាយ ត្តឹង ធ្ី ស៉ុក(ភាស្លយួនៈTrần Thị Xúc , អង់ឈគែសៈTran Thi Xuc)ឈៅ ភូមិបាខត្ស(ខក្បរត្សោះគូ) ឈែតតត្ពោះត្តពំង ។ ឈលាកតាមហាឈស ឋី ឡំ ទន់ (១៨៦៣ _១៩៣៩) និង ឈលាកយាយ ត្តឹងធ្ី ស៉ុក ឈៅភូមិ បាខត្ស (ខក្បរត្សោះគូ) ត្ស៉ុកកំពង់

ធ្ំ (Châu Thành) ឈែតតត្ពោះត្តពំង (Trà Vinh) ខ លត្តូវជាមា​ាយឪព៉ុករបស់ឈលាកត្សី ឡំ ធ្ី អ៉ុក ជាភរិយារបស់ប ង៉ុក ថាញ់ មានកូនត្ប៉ុសត្សី ចំនួន ១២ នាក់គឺ៖ 1. ឡំ ធ្ី ខសន (ត្សី) 2. ឡំ ធ្ី ខ ន (ត្សី) 3. ឡំ និញ (ត្ប៉ុស 4. ឡំ ធ្ី ឈយឿន (ត្សី) 5. ឡំ សឹម (ត្ប៉ុស) 6. ឡំ ធ្ី ញុី (ត្សី) 7. ឡំ ធ្ី តូ (ត្សី) 8. ឡំ ធ្ី ឈត្ទឿង (ត្សី) 9. ឡំ ធ្ី ហាក (ត្សី) 10. ឡំ ធ្ី អ៉ុក (ភរិយា សឺង ង៉ុក ថាញ់)

ឌិត សឺង

11. ឡំ ធ្ី លន់ (ត្សី) 12. ឡំ ថាញ់ វិញ (ត្ប៉ុស) ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ និង ឈលាកត្សី ឡំ ធ្ីអ៉ុក មានប៉ុត្តត្ប៉ុស ត្សីចំនួន ៤ នាក់ គឺ៖

1. សឺង ហា​ា យ៉ុិន (ត្សី) 2. សឺង ឈសរីវ៉ុធ្ (ត្ប៉ុស) 3. សឺង ទី ឡយ (ត្ប៉ុស) 4. សឺង ង៉ុក មា៉ោយ (ត្សី)

ការសិកា ្ អប់រំ ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ អាយ៉ុបាន ១១ ឆ្នំ ឈលាកអភិបាលឈែតតសឺង ខ

វ ជាឪព៉ុកបានស្លាបឈ់ ចាលទ៉ុកឲ្យឈៅឈត្កាមការ

បីបាច់ ខងរក្ាពីអនកមា​ាយឈ្មោះ ថាច់ ធ្ី ត៉ុប ។ កាលឈៅក៉ុមារឈលាក បានឈរៀនអក្សរខែមរឈៅកនុងវតតសិលាជលធ្ី(វតតគគីរ) ត្ស៉ុក កំពង់ ធ្ំ ឈែតតត្ពោះត្តពំង។ ឈត្កាយមកឈលាកយាយ ថាច់ ធ្ី ត៉ុប បាន បញ្ជូនឈលាកឲ្យឈៅឈរៀនឈៅស្លលាបឋមសិកា ្ ជាន់ ំបង ូ នាទី រួមឈែតតត្ពោះត្តពំង និងឈៅបនតការសិក្ាថានកប ់ ឋមសិក្ា បំឈពញវិជា​ា ឈៅស្លលា ឌូដាឌឺឡឈត្ក នាទីត្ក៉ុងភនំឈពញ ។ ឈពលបានបញ្ចប់ ថានក់បឋមសិក្ាបំឈពញវិជា​ាឈែើយ ឈលាកក៏បានឈៅបនតការសិកា ្ ឈៅទីត្ក៉ុងថ្ត្ពនគរ ។ ល៉ុោះធ្ំឈពញវ័យឈលាកបានឈៅបនតការសិកា ្ នាទីត្ក៉ុងបា៉ោរិស ត្បឈទសបារំង ខទនកនីតិស្លន្តសត ។ ឈពលឈនាោះ ឈលាក សឺង ថាយ ឈងវៀង ជាបអូនត្ប៉ុសរបស់ឈលាកក៏បានឈៅបនត ការ សិក្ាឈៅត្បឈទសបារំង ជាមួយឈលាកទងខ រ។

ការបឈងកើតស្លរព័ត៌មាន «នគរវតត» ពីឆ្នំ ១៩៣៦ ល់ ឆ្នំ ១៩៤២ ឆ្នំ ១៩៣៦ ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ , ឈលាក បា៉ោច ឈឹន និងឈលាក សឹម វ៉ា បានរួមគ្ននបឈងកត ើ ស្លរព័តមា ៌ នជាភាស្លខែមរឈលើក ំ

បូងឈៅត្ស៉ុកខែមរ ឈ្មោះ «នគរវតត»ខ លមានឈលាក បា៉ោច ឈឺន ជាចាងហា​ាងនឈយាបាយស្លរព័ត៌មានមួយឈនោះ ។ រ ឋប៉ុរសទាំងបីរប ូ ឈនោះ កាលឈនាោះ មានវ័យែទង់ ៣០ ឆ្នំ បានឈធ្វកា ើ រទាក់ទងយា៉ោងជិតសនទ ិ ធជាមួយព៉ុទស្ល ធ សនប ប

ឌិត សឺង ង៉ុកថាញ់ ជាបណា​ាគ្នរក្សថ្នព៉ុទធស្លសនប

ឌិតយ្ និងឈត្កាយមក ឈគបានខតងតាំង

ឌិតយ្ ។

ឈគ្នលជំែររបស់កាខសត «នគរវតត»ឈពលឈនាោះ គឺសរឈសរគ្នំត្ទខែមរ ឈដាយមិនត្បឆ្ំងបារំងខសស ។ កាខសតឈនោះបានសរឈសរ ត្បឆ្ំងនឹងការត្គបសងកតរ់ បស់ជនជាតិយន ួ មកឈលើរជការថ្នត្បឈទសកមពជា ុ , ការត្គបសងកតរ់ បស់ចន ិ មកឈលើព

ិជជកមម ត្ពមទាំង

និយាយអំពក ី ងវោះខ្តការគរសមរម្យសត្មាប់បញ្ញវនតខែមរ។

បទនិពនធក៏បានបឈនាោសឈមញ ួ ចិនឈៅតាមជនបទ ខ លត្បកបរបរឲ្យែចីត្បាក់ ឈដាយយកការត្បាក់ែស ព បា ់ ន បឈនាោសការយឺតយា៉ោវ របស់បារំងខសសកនង ុ ការឈធ្វើទឈំ នើបនីយកមមថ្នត្បព័នស ធ ក ិ ្ាអប់រំ បានបឈនាោសការែវោះខ្តឥ

ទានសត្មាប់កសិករខែមរែចី និងបឈនាោស

ការឈបើកត្បាក់ឈបៀវត្សតិច ល់អនករជការខែមរទាំងឡយទងខ រ ។ ខតការសំខ្ន់ជាងឈនោះឈៅឈទៀត កាខសត នគរវតត បានត្បឹងខត្បង បគាញថា ត្បវតកស្ល ិ ន្តសន ត ង ិ ការបងត្បាថានឈទ្សងៗ របស់ខែមរ ែ៉ុសខបែកគ្ននពីត្បវតតិស្លន្តសត និងការបងត្បាថានរបស់យួន ។ មាន វិចារ

កថាមួយ ក៏បានឈត្បៀបឈធ្ៀបការវតទីទក ឹ រី បស់ែ៉ុីខតែរឈៅកនង ុ ទវីអឺរ៉ុបឈៅនឹងការពត្ងីកទឹក ីរបស់ត្បឈទសយួន មកឈលើកមពុ

ជាកនង ុ សតវត្សទី ១៩ ។ គំនិតត្បឆ្ំងយួនឈលចឈ ើងជាបឈ

រើត ៗ ឈៅកនង ុ អតថបទកាខសត នគរវតត ខ លជាគំនត ិ មួយបានែូរចូលឈៅ

កនង ុ មឈនាគមវិជាថ្ា នត្គប់រដា​ាភិបាលខែមរទាំងឡយ ឈត្កាយឯករជ្យរែូត ល់ការ្ានពនរបស់យួនឈៅចឈនា​ាោះឆ្នំ ១៩៧៨-១៩៧៩ ។ ប៉ុខនត ឈៅកនង ុ បរិបទត្បវតតិស្លន្តសថ្ត នត្បឈទសកមពជា ុ ផ្ទោល់ អវខី លសំខ្ន់ពីកាខសត នគរវតត ឈនាោះ គឺថា ជាឈលើក ប ំ ង ូ ឈែើយ ចាប់ តាំងពីឆ្នំ ១៨៦៣ មក ខ លមានការស្លសងទាក់ទងគ្ននរវង «ឈមកមា​ាង ំ »បារំងខសលជាមួយនឹង «កូនកមយ ួ »ខែមរ ខ ល បារំងខសសត្បកាន់ឈចាទថា «ឈ កសំង» ំ ត្ពមទាំងវរជនខែមរទងខ រ ។ ឈៅឈ ម ើ ឆ្នំ ១៩៣៧ កាខសតឈនោះមួយឈលែៗ មានឈបាោះព៉ុមព ឈចញទ្ាយឲ្យឈត្ចើនឈលើសពី ៥០០០ ច្ាប់ ឈែើយអនកអានត្បាក ជាមានចំនន ួ ឈត្ចើនឈលើសពីឈនាោះឈៅឈទៀត ។

ឈតើអនកណាជាអនកអានកាខសតឈនោះ ? អនកណាជាវរជនងមី ? ភាគឈត្ចើនហាក់ ច ូ ជាប៉ុរសខែមរឈកមងៗ ខ លធ្លាបមា ់ នតួនាទីទាបឈៅ កនង ុ រជការ ខ លបានសិក្ាយា៉ោងឈហាចណាស់កម ៏ យ ួ រយៈឈពលខ រ តាមត្បព័នស ធ ិក្ាបារំងខសស ។ ពួកអនកទាំងឈនាោះភាគឈត្ចើន ស៉ុទធសង ឹ ខតជាអនករស់ឈៅទីត្ក៉ុងភនំឈពញ ។ ឈៅកនង ុ កំ របបស្លធ្លរ

ត់ត្បវតតិរូបអំពស ី ម័យឈនាោះ ឈលាក ប៉ុ

ណចនទ ម៉ុល ខ លជាមន្តនជា តី ន់ែស ព ក ់ ង ុន

រ ឋខែមរបានខងែងថា កាខសតឈនោះ ទ៉ុកែ​ែន ួ ថា មានឈបសកកមមដាស់ឈតឿនត្បជាពលរ ខឋ ែមរឲ្យភា​ាករ់ ឭក។ រូបភាពឈនោះឋិត

ឈៅរែូតមក ល់ទសវត្សឆ្នំ ១៩៥០ គឺឈពលខ លឈលាក សឺង ងក ៉ុ ថាញ់ ត្ត ប់មកពីការនិរឈទសវិញ ក៏បានបឈងកត ើ កាខសតជាតិ និយមមួយឈទ្សងឈទៀត ឈដាយដាក់ចំ

ងឈជើងថា ខែមរឈត្កាក ។ កាខសត នគរវតត មានស្លរៈសំខ្ន់ណាស់ ឈដាយ ស្លរបានទតលឱ ់ កា

ស់ ល់ខែមររប់ពន់នាក់ឲ្យអានព័តមា ៌ នឈទ្សងៗ សតព ី ីពភ ិ ពឈលាកខ្ងឈត្ៅ ខ លខតងជាភាស្លខែមរជាឈលើក ប ំ ង ូ កនង ុ សម័យឈនាោះ ។

ការឈធ្វើបាត៉ុកមមទាមទារឲ្យឈដាោះខលងអាចារ្យ ខែម ឈចៀវ និងការឈគចពីការតាមចាប់ែ​ែួន ថ្ងៃទី ១៧ ខែកកកដា ឆ្នំ ១៩៤៣ បារំងបានចាប់ អាចារ្យ ខែម ឈចៀវ ជាស្លន្តស្លចា ា រ្យស្លលាបាលីជាន់ែពស់ ។ ឈរឿងឈនោះបាន កា​ាយឈៅជាត្ពឹតកា តិ រ

៍មួយខ លឈធ្វើឲយ្ មជ្ឈដា​ាន ត្ពោះសង្ឃ និងនិស្សិតស្លលាបាលីជាន់ែពស់នង ិ វតតអារមនា នាទូទាំងត្បឈទសកមពជា ុ

មានការរំឈជើបរំជល ួ យា៉ោងខ្ាំង ។ ឈត្កាយមក ឈលាក នួន ឌួង(ឈធ្វើការឈៅត្ក៉ុមជំនត្៉ុំ ពោះថ្ត្តបិតក) ក៏ត្តូវបារំងចាប់ែន ែួ ឈទៀត ។ ំ

ឹង

សតីពីការចាប់ែន ែួ ត្ពោះអាចារ្យ ខែម ឈចៀវ និងឈលាកនួន ឌួង ត្តូវបានឈលចឮស៉ុោះស្លយត្គប់ ទិសទី ។

ថ្ងៃទី ២០ ខែកកកដា ឆ្នំ ១៩៤២ ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ក៏សឈត្មចឈធ្វើបាត៉ុកមម ឈ ើមប្ ទា ី មទារ ឲ្យបារំង ឈដាោះខលងត្ពោះអាចារ្យ ខែម

ឈចៀវ និង ឈលាក នួន ឌួង មកវិញ ។ឈនោះគឺជាមហាបាត៉ុកមមបានឈកើត ឈ ើងជាឈលើ ំបង ូ កនុងត្បវតតស្ល ិ ន្តសត ថ្នត្បឈទសកមពុជា ខ លមាន ត្ពោះសង្ឃចូលរួមជាង ៥០០ អងគ និងត្បជា ពលរ ជា ឋ ង៥០០ នាក់ ។ ការឈធ្វើបាត៉ុកមមឈនោះ ត្តូវបានបារំង និងពួកបរិវរបន្តគាប់យាង ៉ោ ចាស់ថ្ ត្ពមទាំងបានរកចាប់ ត្ពោះសង្ឃ និងត្គែសថជាត្ក៉ុមបាត៉ុករទាំងអស់ ខ លបារំងឈចាទថាឈមបោះឈបារយកឈៅដាក់គ៉ុករួច និរឈទសឈៅឈកាោះត្តឡចរែូត ល់បានបាត់បង់ជវី ត ិ ច ូ ជាត្ពោះអាចារ្យ ខែម ឈចៀវ ជាឈ ម ើ ។ ចំខ

កប

ត ិឌ សឺង ងក ៉ុ ថាញ់

បនាោបព ់ ឈី ធ្វបា ើ ត៉ុ កមមមន ិ បានសឈត្មច «ឯករជ្យបារំងមិនត្ពមត្បគល់ឲ្យ, ត្ពោះអាចារ្យ ខែម ឈចៀវ បារំងក៏មិនត្ពមឈដាោះខលង ឈែើយ ខងមទាំងបន្តគាបអ ់ នកតសូ ថ្ទឈទៀត»ឈលាក ក៏បានឈភៀសែ​ែួនឈៅទីត្ក៉ុងបឹងកក់ ត្បឈទសឈសៀម ឈែើយអាជា​ាធ្រជប៉ុន ក៏បានយល់ត្ពម ទតលស ់ ទ ិ ត្ិធ ជក ឈកាននឈយាបាយឈៅត្បឈទសជបន ៉ុ ។

ការឈ ើងឈធ្វើជានាយករ ឋមន្តនតីឈៅត្បឈទសកមពុជា ការឈ ើងឈធ្វើជានាយករ ឋមន្តនតីឈៅត្បឈទសកមពុជាពី ថ្ងៃ ១៤ សីហា ១៩៤៥ ល់ ១៦ ត៉ុលា ១៩៤៥។ ឈៅថ្ងៃទី ០៩ ខែមិនា ឆ្នំ ១៩៤៥ ជប៉ុនបានឈធ្វរើ ឋ ត្បហារឥ

ច ូឌ ន ិ រួចបានចាត់ទ៉ុកសនធស ិ ញ្ញា បារំង ខែមរ លាវ យួន ជាឈមាឃៈ និងបានចាប់ពក ួ អាជា​ាធ្រ

បារំងដាក់គក ៉ុ ត្ពមទាំងត្បកាសឯករជ្យឈៅឥ

ឌូចន ិ ។ ឈពលខ លកងទ័ពជប៉ុនត្គប់ត្គងឈៅត្បឈទសកមពុជា ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់

បានត្ត ប់ចូលត្ស៉ុកវិញ ឈែើយបានឈធ្វើជាឈទសរ ឋមន្តនតីទទួលកិចកា ច របរឈទស ។ ឈៅថ្ងៃទី ១៤ ខែ សីហា ឆ្នំ ១៩៤៥ ប ក ថាញ់ បានឈ ង ើ ឈធ្វើជានាយករ ឋមន្តនតី និង ល់ថ្ងៃទី ១៦ ខែត៉ុលា ឆ្នំ ១៩៤៥ បារំងបានចូល មកត្តួតត្តាឥ

ត ិឌ សឺង ង៉ុ

ឌូចិនមតងឈទៀតក៏បាន

ចាប់ែ​ែួន នាយក រ ឋមន្តនតី សឺង ង៉ុក ថាញ់ ឈៅដាក់គក ៉ុ ឈៅ ថ្ត្ពនគរ កូស្លំងស៉ុីន (កមពជា ុ ឈត្កាម) ។ ឈត្កាយ មកបារំងក៏បាននិរឈទស ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ ឈៅបគខំងទ៉ុកឈៅ Poitiers ត្បឈទសបារំង ។ រយៈឈពលខ លឈៅត្បឈទសឈពលឈនាោះ ប

បានឈ្ែៀតឈរៀនបនតរែូត ល់ បានត្បលងជាប់បរិញ្ញាប័ត្តប

ត ឌិ សឺង ងក ៉ុ ថាញ់

ឌិតខទនកច្ាប់ ។

ការបឈងកើតស្លរព័ត៌មាន«ខែមរឈត្កាក» ថ្ងៃទី ០៩ ខែត៉ុលា ឆ្នំ ១៩៥១ ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ បានត្ត ប់ឈៅ ត្បឈទសកមពុជា ឈត្កាយពីការនិរឈទសែ​ែួនឈៅឈៅត្បឈទស

បារំងអស់រយៈ ឈពល ៦ ឆ្នំ ។ ឈត្កាយពីត្ត ប់ឈៅ ល់ភនំឈពញ ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ បានបឈងកើតកាខសតមួយខ លមានឈ្មោះថា

«ខែមរឈត្កាក»ឈដាយ បានឈធ្វើការពន្យល់អំពីឈ្មោះកាខសតឈនោះឈៅកនុងឈលែឈចញទ្ាយ ំបូងថា«ឈយើង ង ឹ ឈែើយថា ត្បជារន្តសខត ែមរ ខ លត្តូវបានឈគចាក់ថានំ ស

តំអស់រយៈឈពលជាយូរមកឈែើយឈនាោះ ូវឈនោះ ឹងែ​ែន ួ វិញឈែើយ... ឈពលឈនោះគ្នមនឧបសគគណាមួយ

ររំងការភា​ាក់រឮកឈនោះមិនឲ្យវិវតតឈៅ ម៉ុែបានឈ យ ើ »។

ទិសឈៅរបស់កាខសត «ខែមរឈត្កាក»គឺពន្យល់ឲ្យត្បជារន្តសតខែមរនា ឈពលឈនាោះបានយល់ថា «ខែមរមិនទាន់បានឯករជ្យពិតត្បាក ឈទ» ឈមា​ាោះឈែើយ ឈទើបកាខសតឈនោះ ត្តូវបានរដា​ាភិបាលបិទឈៅ ំណាច់ខែ ក៉ុមភៈ ឆ្នំ ១៩៥២ ។

ការចូលរួមជាមួយ «ចលនាខែមរឥស្សរៈ» ឈៅថ្ងៃទី ០៩ ខែមីនា ឆ្នំ ១៩៥២ ខ លជាទិវែួបឈលើកទី ៧ថ្នពលត្ប ហាររបស់កងទ័ពជប៉ុន ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់បាន

ឈភៀសែ​ែួនឈចញ ពីរជធ្លនីឈដាយបានយកឈៅនូវវិទ្យុទាក់ទងមួយឈត្គឿង និង រត់ឈៅ ជាមួយបក្សពួកមួយចំនួនតូចខ លឈៅកនុង ឈនាោះ

មានបញ្ញវនតឈ្វង និយម ៏ល្បីមាក ន គ ់ ឺឈលាកឈអៀ ស៉ុច ី ូវ ។ កនុងរយៈឈពលមួយខែ ប

ត ឌិ សឺង ង៉ុក ថាញ់ បានចាត់តាង ំ បញ្ញាការដា​ាន

ឈៅតាមត្ពំ ខ នថ្ង ឈៅកនុងតំបន់ភាគខ្ងឈជើងថ្នឈែតតឈសៀមរបខ លចូលកមា​ាង ំ ជាមួយ«ខែមរឥស្សរៈ»មួយត្ក៉ុមខ ល ឹកនាំឈដាយ ឈលាក ឈៅ តក់ ឈ ើម្បីត្បឆ្ំងអាណានិគមនិយមបារំង ។

ឈៅថ្ងៃទី ២០ ខែកកកដា ឆ្នំ ១៩៥៤ សននស ិ ីទត្ក៉ុង ែ្សឺខ ណា​ាល, លាវ និង យួន ចំខ

វបាន ត្បកាសត្បគល់ឯករជ្យ ល់ត្ប ឈទសឥ

ឌូចិន ខ លមានកមពុជា ក

កកូស្លំងស៉ុីន(កមពជា ុ ឈត្កាម) ត្តូវ រប់ជា ីខ្ងត្បង ូ (Nam Kỳ) ។ ឈពលឈនាោះ ត្បឈទសយួនត្តូវខចក

ជាពីរភាគដាច់ឈដាយខ កពីគ្ននគឺ ខ្ងឈជើងចាប់ ពីខែ្សត្សបទី ១៧ ឈៅទិសខ្ងឈជើងត្តូវឋិតឈៅឈត្កាមការត្គប់ត្គង របស់រដា​ាភិបាល ស្លធ្លរ

រ ត្ឋ បជាមា និតយួន ( Việt Nam DânChủ Cộng Hòa) ខ ល មាន ែូ ជី ម៉ុិញ ជាឈម ឹកនាំឯភាគខ្ងត្បូងចាប់ ពីខែ្ស

ត្សប ទី ១៧ ឈៅទិសខ្ងត្បង ូ ខ លមានខ ន ីចម្ា៉ោ និង ខ ន ីកមពុជា ឈត្កាម ត្តូវបានឋិតឈៅឈត្កាមការត្គប់ត្គងរបស់រដា​ាភិបាល ស្លធ្លរ

រ យ ឋ ួន (Việt Nam Cộng Hòa) ខ លមាន ងូ ិញ ឈយម (Ngô Đình Diệm) ជាត្បធ្លនាធ្ិបតី ។

ឈៅកនុងឆ្នំឈនោះខ រ ប ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ និងត្ក៉ុម «ចលនាខែមរឥស្សរៈ»បានឈធ្វប ើ ៉ុ

្យឯករជ្យជាតិឈៅភនំ ងខរក ។កនង ុ ពិធ្ីឈនោះខ រ

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ បានខទតផ្ទថា ាំ «ឈពលការតសូរបស់ឈយើងត្តូវបានចប់មួយរយៈ ឈដាយត្បឈទសឈយើងបានឯករជ ឈែើយ ខត

ឈបសកកមមកូនខែមរឈៅមិន ទាន់ចប់ឈៅ ឈ យ ើ ឈទ កនង ុ ការការពរទឹក ខី ែមរឲ្យបានគង់វង្ស និង ជា ពិឈសស គឺការទាមទារទឹក ីកមពុជា ឈត្កាម ខ លបានបាត់បង់មកវិញ»។ ឈត្កាយមកកងទ័ព«ចលនាខែមរឥស្សរៈ»ក៏បានដាក់អាវ៉ុធ្ច៉ុោះចូលរួមរស់ កនុងសងគម ជាតិវិញ ។ ចំខ ឈំ

កប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ឈពលឈនាោះបំរ៉ុង នឹងចូលរួបរួមកនុងមហាសងគមជាតិខ រខតសឈមតចនឈរតតម សីែន៉ុ បាន ជំទាស់

រើ របស់ ឈលាក ។

ការបឈងកើត«ចលនាខែមរឈសរី» ឈត្កាយពីត្បឈទសកមពុជាបានទទួលឯករជ្យពីបារំងប

ឌិតសឺង ង៉ុក ថាញ់ បានត្ត ប់ឈៅកមពុជា ឈត្កាមវិញនាខែមីនា ឆ្នំ

១៩៥៧ ឈែើយបានលក់ នូវឈករមត៌កផ្ទាល់ែន ែួ ឈ ម ើ ្បី បឈងកើតចលនាមួយឈៅថា «ចលនាខែមរឈសរី»កនង ុ ឈគ្នលបំ

ង «តសឈូ ម ើ ្បី

ឈសរីភាព ខែមរឈត្កាម»ខ លត្តូវបានកំព៉ុង ឋិតឈត្កាមការត្គប់ត្គងរបស់ត្បធ្លនាធ្ិបតីយួនផ្ទាច់ការកាន់ស្លសនា កាតូលិកមានក់ឈ្មោះ ងូ ិញ ឈយម ថ្នរបបស្លធ្លរ

រ ឋយួននិងការ ្ានពនថ្នពួកយួនក៉ុមមុយនិសច ត ល ូ ទឹក ីកមពជា ុ ឈត្កាម ។ «ចលនាខែមរឈសរី»ឈនោះ

ត្តូវបានបឈងកត ើ ឈៅថ្ងៃទី១៦ ត៉ុលា ១៩៥៨ ជាឈលើ ប ំ ូងឈៅភូមិធ្ំ សគាត់ ុក និញ(Lộc Ninh) ឈែតតនាគគរី (Bình Long) កមពជា ុ ឈត្កាមឈដាយមានសមាជិកចូលរួមត្បមា

ជា ១៤០ អងគ និង រូប ។

កងទ័ព «ចលនាខែមរឈសរី»ភាគឈត្ចើនស៉ុទធខតជា ខែមរឈត្កាមខ លមាន គំនិតជាតិស្លសន៍ែពស់ មានសតិ សម្បជញ្ញៈឈសនហាជាតិយា៉ោង ម៉ុោះម៉ុត មានចរិតរឹងប៉ុឹងអង់អាចកា​ាហាននិងមានការអត់ធ្មត់កនុងការលំបាក ត្គប់ខបបយា៉ោង ។

កនង ុ ចំឈណាមកងទ័ពឈនោះ ក៏មានបងបអន ូ កូនកមយ ួ ជាឈត្ចើននាក់របស់ ប

ត ិឌ សឺង ងក ៉ុ ថាញ់ ទាំងខ្ងត្តកូលសឺងនិងទាំងខ្ងត្តកូល

ឡំ ខ លបានចូលរួមនិងពលកមមកនុងការតសូឈនោះខ រ ។

អំពយ ី ទ ៉ុ ស្ល ធ ន្តសរត បស់«ចលនាខែមរឈសរី» ត្បាំខែឈត្កាយពីបានបឈងកើត«ចលនាខែមរឈសរី»ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ និង សែការីបានបឈងកើតមូលដា​ានទី ២ ឈៅថា មូលដា​ាន

ែូវណាម សត្មាប់ឈរៀនអំពីឈគ្នលនឈយាបាយ វិជាយ ា ៉ុទធស្លន្តសត ចារកិចចឈោសនា និង ឈស ឋកិចច ។ល។ មូលដា​ានឈនោះ មានចមា​ាយ ពី មូលដា​ានភូមធ្ ិ ំ ត្បខែលជា ១០ គី ូខមត្តឈៅខ្ងទិសពយព្យ ។ ែូវណាម គឺជាឈ្មោះរបស់យ៉ុវជនខែមរឈត្កាមមួយរូប ខ លបាន ស្លាប់ បាត់ជីវិតឈដាយជមៃឺត្គ៉ុនចាញ់ឈៅកនុងមូលដា​ានភូមិធ្ំ ឈត្កាយឈពលបាន ឈរៀនវិជា​ាយ៉ុទធស្លន្តសតចប់ភា​ាម ។ ប

ឌិតសឺង ង៉ុកថាញ់

បានត្បសិទធិ នាមយ៉ុវជនតសូជនា ំ ន់ឈនាោះថាសិស្សជំនាន់ែូវណាម និង មូលដា​ាន ឈនាោះថា មូលដា​ានែូវណាម ។ ឈត្កាយមកប ង៉ុក ថាញ់ បាន បឈងកើតមូលដា​ានមួយឈទៀតឈៅទីត្ក៉ុងថ្ត្ពនគរ សត្មាប់ែវឹកហាត់វជា ិ ចា ា រ កិចច ឈោសនាអប់រំ និងប កមា​ាង ំ សនល ូ ថ្ន«ចលនាខែមរឈសរី»ខ លមានឈ្មោះថាមូលដា​ាន គឹម ឈសដា​ា មានសិសស្ ត្បមា

ឌិតសឺង

តបោះបណា​ាល

៥០ រូប ខ លសម័ត្គចិតតចូលឈរៀន ។

កនង ុ ចំឈណាមសិស្សទាំងឈនោះមានសិស្សនារី មានកឈ់ ្មោះ គឹម ឈសដា​ា ត្តូវបានស្លាបក ់ នុងឈពលកំព៉ុងបំឈពញសកមមភាព ខ្ងវិទ្យុ ឈទើប ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ ជាត្បម៉ុែថ្នចលនាឈនោះ បានត្ប សិទធិនាម ល់មូលដា​ានឈនោះថាមូលដា​ាន គឹម ឈសដា​ានិងសិសស្ ជំ នាន់ឈនាោះថា

សិស្សជំនាន់ គឹម ឈសដា​ា ។មូលដា​ាន គឹម ឈសដា​ា គឺជា មូលដា​ាននឈយា បាយខ្ងឈធ្វស ើ ន្តគាម ខ លប៉ុគគលិកជំនាន់ឈនាោះបានច៉ុោះ ឈៅ ត្គប់ឈែតតទាង ំ អស់ឈៅខ ន ីកមពជា ុ ឈត្កាម ជាពិឈសស ឈៅតំបន់តាម បឈណា​ាយជាយខ នកមពជា ុ និងកមពុជាឈត្កាម ឈ ើម្បីប

តបោះបណា​ា

លកមា​ាំង ចលនាខែមរឈសរីសនូល ។ ចលនាខែមរឈសរីមានសកមមភាពរីកឆ្ប់រែ័ស ណាស់ ឈដាយបានទ្សពវទា ្ យសកមមភាពរបស់ែ​ែួន ពសឈពញកមពជា ុ ឈត្កាមរែូត្ែងចូល ល់ត្បឈទសកមពុជាឈទៀតបានឈធ្វើឲ្យត្បជាពលរ ខឋ ែមរ ឈៅកមពុជាមួយចំនួនធ្ំភាគឈត្ចើនជាមិតតភកតិ របស់ឈលាកបានឈភៀសែ​ែន ួ ពីកមពជា ុ ឈៅកមពជា ុ ឈត្កាមរួមសែការជាមួយឈលាក ឈ ម ើ ្បជ ី យ ួ បឈត្ងៀន វិជាភ ា ម ូ ស្ល ិ ន្តសត ត្បវតតស្ល ិ ន្តសត្ត បវតតិ តសូ និងអប់រំវិនយ ័ ទ័ព ។ល។

អំពីសន្តគាមឈៅឈវៀតណាម ចាប់ពីឆ្នំ ១៩៥៤ ល់ ឆ្នំ ១៩៧៥ គឺជារយៈ ឈពលមួយខ លឥ

ឌូចិន កនុងឈនាោះមានកមពុជាឈត្កាមទងខ រត្តូវបានឋិតឈៅកនុងឈភែើ

ងសន្តគាម ។ ឈនោះគឺជាសន្តគម ា ខ លបានឈកើតឈ ើងឈដាយភាគីទាង ំ ពីរខ លមានភាគី ស្លធ្លរ

រ ឋឈវៀតណាម (Viet Nam Cong

Hoa )និង សែរ ឋអាឈមរិក ឈៅឈវៀតណាមខ្ងត្បង ូ (កមពុជាឈត្កាម) រួមជាមួយត្ក៉ុមសមពន ័ ម ធ ត ិ ថ្ត នត្ប ឈទសមួយចំនន ួ ឈទ្សងឈទៀតមាន ូចជាអូន្តស្លាលី , New Zealand , កូឈរ, ថ្ង ង់ និង ភីលីភីន ខ លបានចូលរួមផ្ទោល់ ភាគីមាខងឈទៀតគឺខ្ង ស្លធ្លរ ឈតយ្យយួន( Việt Nam Dân Chủ Công Hòa) ឈៅ ឈវៀតណាមខ្ងឈជើងឈត្កាមការ ក ឹ នាំរបស់គ (ឈ្មោះ បក្សក៉ុមយ មុ និសតយួន កនុងសម័យសន្តគម ា ឥ

រ ឋត្បជាធ្ិប

ៈបក្សពលកមមឈវៀត ណាម

ឌូចិន) រួមជាមួយត្ក៉ុមបក្សក៉ុមយ មុ និសតឈៅខ្ងវឈវៀតណាមខ្ងត្បូង (កមពជា ុ

ឈត្កាម) ឈែើយមានការគ្នំត្ទពីត្បឈទសសងគមនិយម (ក៉ុមយ ុម និស) ត មួយចំនន ួ ជាពិ ឈសសគឺ សូឈវៀត និង ចិន ។ សន្តគាមឈនោះ ពិត ខមនខតឈគឈៅថា «សន្តគាមឈៅឈវៀតណាម»ខតវត្តូវបាន រលដាលទូទាំងតំបន់ឥ

ឌូចិន កនុងឈនាោះ ត្បឈទស លាវ និង កមពុជា ត្តូវ

បានចូលរួមឈៅកនុងសន្តគាមឈនោះ ខ រ ។ ឈែត៉ុឈនោះឈែើយ បានជាឈគចាត់ទ៉ុកសន្តគម ា ឈនោះ គឺជាសន្តគម ា ឥ

ឈៅឈវៀតណាម ស្លរព័ត៌មាន និង ឈសៀវឈៅ យួន បានសរឈសរព័

ឌូចិនឈលើកទីពីរ ។

៌នា សន្តគាមឈនោះឈដាយដាក់ឈ្មោះថា «ការតសូត្បឆ្ំងអាឈមរិក

ឈ ើម្បីរំឈដាោះ ត្បឈទស» (Kháng Chiến Chống Mĩ Cứu Nước) និង ឈ ើម្បីកំ

ត់ សំគ្នល់ឲយ្ បានច្ាស់រវងសន្តគាម ថ្ទ ៗ

ឈទៀតខ លបានឈកើតឈ ើងឈៅ ត្បឈទសយួន ូចជា សន្តគាមត្បឆ្ំងបារំង,ត្បឆ្ំងជប៉ុន, និងត្បឆ្ំងចិន របស់ជនជាតិយួន ។ ត្ក៉ុម មន៉ុស្សមួយចំនួនឈគបានចាត់ឈ្មោះថា«ការតសូ ត្បឆ្ំងអាឈមរិកឈ ើមប្ ីរំឈដាោះត្បឈទស»គឺជាឈ្មោះមួយមិនទាន់មានភាព សត្ាន៉ុម័ត ឈត្ពោះឈៅមានកតា​ាសន្តគាមថ្ទទកនុង ។

មន៉ុស្ស មួយចំនន ួ ឈទ្សងឈទៀត បានចាត់ទ៉ុកឈ្មោះ «សន្តគាមឈៅឈវៀតណាម»គឺជាឈ្មោះមួយខ លមានការឈពញនិយមឈៅចំឈពោះខត អនកឈៅឈត្ៅ ត្បឈទសឬឈៅអ៊ឺរ៉ុប ។ ខតចំឈពោះត្បវតតវិ ិទូទាំងកនុង និងឈត្ៅត្បឈទសយួន បានឲ្យឈ្មោះសន្តគាមឈនោះថាជា «សន្តគាមឈៅឈវៀ ត ណាម» ឈត្ពោះវ មានភាពសត្ាន៉ុម័តជាង ។ «សន្តគាមឈៅឈវៀតណាម»បានបញ្ញាប់ ឈដាយ ត្ពឹតតិការ ឈពលខ លត្បធ្លនាធ្ិ បតីយួនឈ្មោះ ឈយឿង វង ំង ម៉ុិញ (Dương Văn Minh) ថ្នរបបស្លធ្ល រ Hòa) ស៉ុំច៉ុោះចាញ់រ

៍ ៣០ ឈមស្ល ឆ្នំ ១៩៧៥

រ យ ឋ ន ួ (Việt Nam Cộng

សិរស្ ត្បជា ជនរំឈដាោះឈវៀតណាមខ្ងត្បូង (Mặt Trận Dân Tộc Giải Phóng Miền Nam Vịệt Nam)

បនាោបម ់ ក រដា​ាភបា ិ លបឈណា​ាោះ មួយឈ្មោះស្លធ្លរ ឈ ើង ។ ឈត្កាយមក រដា​ាភិបាលស្លធ្លរ

រ ឈឋ វៀតណាមខ្ងត្បង ូ (Cộng Hòa Miền Nam Việt Nam) ត្តូវបានឈកើត

រ ឋ ត្បជាមានិត យួនខ្ងឈជើង និង រដា​ាភបា ិ ស្លធ្លរ

គ្នន ឈៅឆ្នំ ១៩៧៦ ឈែើយដាក់ឈ្មោះថា ស្លធ្លរ

រ ឈឋ វៀតណាម ខ្ងត្បូង បានរួបរួម

រ ឋសងគមនិយមឈវៀតណាម (Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam )

រែូត ល់បចចប ុ ប្ ន ។

ការបបឈងកើតកងកមា​ាំងពិឈសសខែមរ កនង ុ ឈពលខ លឥ ដា​ាភិបាល ស្លធ្លរ

ច ូឌ ន ិ កំពង ៉ុ ខតឋិតឈៅកនង ុ ឈភែង ើ សន្តគម ា ឈលើកទី ២ ខ ន ក ី មពជា ុ ឈត្កាមត្តូវបានឋិតឈៅឈត្កាមការត្តួរត្តារបស់រ រ ឋឈវៀតណាម ឈែើយមានការត្បទាញត្បទង់សន្តគាមថ្ទទកង នុ ថ្នជនជាតិយន ួ (ឈលាកឈសរី និង ក៉ុមយ ុម និសត) ែ

ៈឈនាោះ ខែមរឈត្កាម មា​ាស់ត្ស៉ុកជាឈត្ចើនរួមទាំង ត្ពោះសង្ឃទង ត្តូវបានរបបស្លធ្លរ កំខ

រ ឋ ឈវៀតណាម ចាប់ទ្សឹកឲ្យឈៅឈធ្វើជាទាហាន

នរបស់ពក ួ ឈគ និងខែមរ ឈត្កាមែ​ែោះចាញ់ឈបាក យួនកមមយ ុ និសក ត ច ៏ ល ូ ឈៅបំឈរីឲ្យកងទ័ពរបស់ ឈយៀកក៉ុងឈ ម ើ ្បត្ី បឆ្ំងរបប

ស្លធ្លរ

រ យ ឋ ន ួ និងអាឈមរិកកាំង ។ ឈៅថ្ងៃទី ១៥ ខែធ្នូ ឆ្នំ ១៩៦៣ ប

កងកមា​ាង ំ ពិឈសសខែមរឈៅម

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ និងសែ ការីរបស់ឈលាកបានបឈងកត ើ

ល ឌ ក ុ និញ ។ បនាោបម ់ ក កងទ័ពថ្ន កងកមា​ាង ំ ពិឈសសខែមរ ត្តូវបានដាក់ពត្គយឈៅតាមបឈណា​ាយត្ពំ

ខ នត្បឈទសកមពជា ុ និងកមពុជាឈត្កាម (ឈវៀតណាម ខ្ងត្បូង) សែការជាមួយកងកមា​ាំងសមព័នធមត ិ តរងចាំស្លោក់ត្ប ហារពួកកងទ័ពឈយៀ ងក៉ុងចូលទឹក ីកមពុជា ។ កងកមា​ាង ំ ពិឈសសខែមរ មានសែរ ឋអាឈមរិកជាទីត្បឹក្ា មិនខមនជាទាហាន កំខ ការស្លធ្លរ

ន របស់យួនឈសរី ថ្នរ ឋ

រ ឋយួនឈ ើយ ។ ឈគ្នលជំែររបស់ កងកមា​ាំងពិឈសសខែមរគឺត្បឆ្ំងនឹងយួន ក៉ុមមុយនិសត ខ លចូល្ានពនទឹក ក ី មពុ

ជាឈត្កាម និង កមពុជាកណា​ាលមិនខមនត្បឆ្ំងសឈមតច នឈរតតមសីែន៉ុ ឈ ើយ (សម័យឈនាោះ សឈមតច នឈរតតម សីែន៉ុ បានទតល់ឱ

កាសឲ្យពួក ឈយៀកក៉ុងយកទឹក ីកមពុជាឈធ្វើជាទីតាំងសត្មាប់វយកងទ័ពអាឈមរិកកាំង និង បានទតល់ឈស្បៀងអាហារជាឈ ើម ល់កងទ័ព ឈយៀកក៉ុងឈទៀតទង ) ។

ទាហានរបស់កងកមា​ាំងពិឈសសខែមរខ លបានពលីជីវិតរួមមាន ឈដាយជមៃឺ 1. យ៉ុវជន ែូវ ណាម 2. កញ្ញា គឺម ឈសដា​ា 3. ឈលាក ញុឹក ញុក 4. ឈលាក ថាច់ ធ្វឹង ស្លវី 5. ឈលាក គឹម ត៉ុង 6. ឈលាក សឺង យឹម 7. ឈលាក ថា សី 8. អនកត្សី ថាច់ ធ្ី ឈស្លន ។ល។

ឈដាយត្បយ៉ុទជា ធ មួយកងទ័ពយួន

លិែត ិ ជូនតំ

ង ឹ មរ

ៈ ពីត្កសួងមហាថ្ទទបក្សក៉ុមយ មុ និសយ ត ន ួ ជូនត្ក៉ុមត្គួស្លរ ប

1. ឈលាក សឺង ស៉ុវ

ណ ( កូនត្ប៉ុស សឺង ង៉ុក ថាញ់ )

2. ឈលាក ឡំ ថាញ់ ស៉ុឺ

ត ឌិ សឺងញ់ ងក ៉ុ ថា ឆ្នំ នា ១៩៧៧

3. ឈលាក ថាច់ សួន 4. ឈលាក ថាច់ ូប 5. ឈលាក ថាច់ សិកា ្ 6. ឈលាក ថាច់ ស៉ុែ 7. ឈលាក ថាច់ ឈលឿង 8. ឈលាក ថាច់ ឈន 9. ឈលាក ឈតា ត្តាន់ 10. ឈលាក ថាច់ សឹម 11. ឈលាក ថាច់ ខ្ាំង 12. ឈលាក ថាច់ ស៉ុីវតា​ា 13. ឈលាក គឹម វង់ 14. ឈលាក ថាច់ ស្លយ 15. ឈលាក ថាច់ ឈញៀន 16. ឈលាក ថាច់ ោាង ំ 17. ឈលាក គឹម ខវន 18. ឈលាក គង់ សូត្ត ។ល។

ឈដាយខ្មង ំ លបសមា​ាប់ 1. ឈលាក ថាច់ តួង 2. ឈលាក ឡំ លី 3. ឈលាក ថាច់ ចាន់ 4. ឈលាក សម ែ៉ុឹម 5. ឈលាក ថាច់ សូរី 6. ឈលាក ថាច់ ជាយ 7. ឈលាក ត្តឹង ែឹម 8. ឈលាក គឹម ចក់ 9. ឈលាក គឹម ឈវៀង ។ល។

យ៉ុទជ ធ នខ លបានពលីជវី ត ិ ឈៅត្បឈទសកមពជា ុ 1. ឈលាក ត្ពប ឥនទ 2. ឈលាក ថាច់ យាង ង ំ 3. ឈលាក ឈៅ ង៉ុយ

4. ឈលាក ឈៅ បរី 5. ឈលាក មធ្៉ុរ 6. ឈលាក ថាច់ សីហា 7. ឈលាក ថាច់ ឈញើង 8. ឈលាក សំស្លវ៉ាត 9. ឈលាក ស្លម សឈមធ្ 10. អាចាសរ្យ ត្ប៉ុក 11. ឈលាក ទាវ 12. ឈលាក ស្លន ។ល។

យ៉ុទជ ធ នខ លបានបាត់ែន ែួ 1. ថាច់ ស៉ុទល 2. ឈលាក ថាច់ ឈវឿង ។ល។ ឈត្ៅពីឈនោះឈៅមានយ៉ុទធជនចលនាពិឈសសខែមរជាឈត្ចើនរូបឈទៀត ខ លត្តូវ បានពលីជីវិតកនុងឈពល បំឈពញឈបសកមមបឈំ រីជាតិ ។

ការឈ ើងឈធ្វើនាយករ ឋមន្តនតីឈៅត្បឈទសកមពុជាឈលើក ទី ២ ការឈ ើងឈធ្វើនាយករ ឋមន្តនតីឈៅត្បឈទសកមពុជាឈលើក ទី ២ ពីថ្ងៃទី ២០ ខែមីនា ឆ្នំ ១៩៧២ ល់ ថ្ងៃទី ១៤ ខែត៉ុលា ឆ្នំ ១៩៧២។ ថ្ងៃទី ១៨ ខែមីនា ឆ្នំ ១៩៧០ ឈៅទីត្ក៉ុងភនំឈពញសភាទាំងពីរ និងរដា​ាភិបាល ឈត្ស្លចត្សង់ជាតិ បានសឈត្មចជាឯកចឆនទទមា​ាក់ឈសតច សីែន៉ុឈចញពី តំខ

ង ត្បម៉ុែរ ឋខែមរ ឈដាយឈលាកឈសនាត្បម៉ុែលន់នល់ ។ ការទមា​ាក់ សឈមតច នឈរតតម សីែន៉ុ ឈចញពីតំខ

ង

សម័យឈនាោះ ត្តូវបានឈគឈមើលឈឃើញថា ឈដាយឈសតចសីហាន៉ុ បានគ្នំត្ទឈវៀតក៉ុងនិងចិនខបកាំងឈដាយឲ្យយួន កមមុយនិសត យកទឹក ីត្ប ឈទសកមពជា ុ ឈធ្វជា ើ ទីតាំងសមរភូមត្ិ បយ៉ុទធ នឹង យួនខ្ងត្បូងនិងអាឈមរិកកាំង ។ ឈត្កាយពីទមា​ាកស ់ ឈមតច នឈរតតម សីែន៉ុឈចញពីតខំ

ងត្បឈទសកមពុជាបានបតូរឈ្មោះឈៅ ជាស្លធ្លរ

រ ឋខែមរឈែើយរបបងមីមយ ួ

ឈនោះ ត្តូវបានតាំងឈៅកនុងត្បឈទសកមពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី ១៨ ខែមីនា ឆ្នំ ១៩៧០ ល់ ថ្ងៃទី ១៧ ខែឈមស្ល ឆ្នំ ១៩៧៥ ។ ថ្ងៃទី ២០ ខែមីនា ឆ្នំ ១៩៧២ ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ បានឈ ើងឈធ្វើជាយក រ ឋមន្តនតីមតងឈទៀតឈៅកនង ុ របបស្លធ្លរ

រ ខឋ ែមរថ្ន

ត្បឈទសកមពជា ុ ។ សមសភាពរដា​ាភិបាលរបស់ឈលាក នាឈពលឈនាោះ រួមមាន រ ឋមន្តនតីទី ១ មួយរូប ឈទសរ ឋមន្តនតី ៥ រូបរ ឋមន្តនតី ១១ ឈែើយរូបបឈលាកផ្ទោលត្់ តូវបានបំ ឈពញតួនាទីជារ ឋមន្តនតីទី ១ ទង និង រ ឋមន្តនតីត្កសួងការបរ ឈទសទង ។ ថ្ងៃទី ១៤ ខែត៉ុលា ឆ្នំ ១៩៧២ ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ បានស៉ុលា ំ ឈចញពី តំខ

វិលត្ត ប់មករស់ឈៅ កមពុជាឈត្កាមឈធ្វើវិញ ។

ងថ្នរដា​ាភិបាលស្លធ្លរ

រ ខឋ ែមរ ឈែើយបាន

អវស្លនជីវិត អវស្លនជីវិតរបស់ ប

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ គឺស្លប ា ់ឈៅកនុងគ៉ុកបក្សក៉ុមមុយនិសតយួន ថ្ងៃទី ៣០ ខែឈមស្ល ឆ្នំ ១៩៧៥ យួនក៉ុមយ ុម

និសខ្ ត ងឈជើងបានទទួលជ័យជំនោះ ឈលើរបបយួនឈសរីភាគខ្ងត្បូង ពួកឈគបានចូលឈធ្វើអាណានិគមឈលើជនជាតិ ឈ ើមខែមរឈត្កាមជំនស ួ យួនឈសរីវញ ិ ។ ឈយាងតាម លិែត ិ ជូន ំ

ឹងមរ

ៈ មួយ ច្ាប់ឈចញពីត្កសួងមហាថ្ទទបក្ស ក៉ុមយ មុ និសតយួន ជូន ល់ត្ក៉ុមត្គួស្លរប

ង៉ុក ថាញ់ ច៉ុោះថ្ងៃទី ០៨ ខែ កកដដា ឆ្នំ ១៩៧៧ ថា ប

ឌិត សឺង

ឌិត សឺង ង៉ុក ថាញ់ ត្តូវបានចាប់ែ​ែួនៈថ្ងៃទី ១៩ ខែមិងនា ៉ុ ឆ្នំ ១៩៧៥ ឈចាទពី

ឈទាសៈឈធ្វើនាយករ ឋមន្តនតីឈៅកមពជា ុ ថ្ងៃខែឆ្នំស្លប ា ់ៈថ្ងៃទី ០៨ ខែកកកដា ឆ្នំ ១៩៧៧ ឈវលាឈមា៉ោងៈ១១ និង ៤០ នាទី កខនែងស្លាប់ៈកនង ុ គ៉ុកជីវ៉ា ( Trại Cải Tạo ChíHòa ) អាយ៉ុៈ ៦៩ ឆ្នំ ។ សូមបញ្ញាកថា ់ ប

ត ិឌ សឺង ងក ៉ុ ថាញ់ ឈកើតឆ្នំ ១៩០៥ ខតថ្ងៃខែឆ្នំ ជាទែូវការគឺថ្ងៃទី ០៧ ធ្នូ ១៩០៨៕