Hvað er Eurydice Eurydice upplýsinganetið fylgist með og
útskýrir
hvernig
Eurydice útdráttur
mismunandi
menntakerfi Evrópu eru skipulögð og hvernig
þau
virka.
Upplýsinganetið
veitir upplýsingar um menntakerfi í hverju landi, samanburðarrannsóknir um ákveðin atriði, vísa og tölfræði. Allar
útgáfur
Eurydice
fást
Aðgerðir
endur-
gjaldslausar á Eurydice-heimasíðunni eða á prenti ef óskað er eftir því. Með
gegn brotthvarfi
vinnu sinni miðar Eurydice að því að auka skilning, samvinnu, traust og hreyfanleika milli Evrópulanda og á
úr framhaldsskólum í Evrópu Áætlanir, stefnumótun, ráðstafanir
alþjóðavísu. Upplýsinganetið samanstendur
af
landsskrifstofum
sem
staðsettar eru í Evrópulöndum. En það er samræmt af ESB framkvæmdaskrifstofu mennta- og menningarmála og hljóð- og myndmiðlunar. Frekari upplýsingar um Eurydice eru http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice
hér
Brotthvarf úr framhaldsskólum (ELET) er mikið vandamál í mörgum ESB-löndum og hefur vakið athygli margra fræðimanna, stefnumótenda og kennara. Brotthvarf úr námi hefur neikvæð áhrif á tækifæri ungs fólks á atvinnumarkaðnum og þar með aukinn kostnað fyrir einstaklinginn, samfélagið og efnahagskerfið. En ef námi er lokið getur það þýtt betri atvinnutækifæri á ýmsum sviðum og m.a. jákvæð heilsufarsáhrif. Ekki má heldur gleyma hærri framleiðni, lægri kostnaði fyrir þjóðfélagið og auknum hagvexti. Þessi Eurydice/Cedefop skýrsla tekur undir sjónarmið Evrópuáætlunarinnar 2020 um aðgerðir gegn brotthvarfi úr framhaldsskólum sem er beint framhald af tilmælum leiðtogaráðsins 2011 um stefnumótun til að draga úr brotthvarfi úr skólum. Með Rannsóknina í heild sinni Aðgerðir gegn brotthvarfi úr framhaldsskólum: Áætlanir, stefnumótun, ráðstafanir er hægt að nálgast á ensku á Eurydice-heimasíðunni http://eacea.ec.europa.eu/education/e urydice/thematic_reports_en.php
skýrslunni
er
ætlað
að
leggja
áherslu
á
aðgerðir
aðildarríkjanna
og
Framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins í þessum efnum með því að fara yfir breytingar á skipulagi og framkvæmd áætlana, stefnumótana og ráðstafana til að stemma stigu við brotthvarfi og til að styðja nemendur í námi. Minnst er á nokkur lykilatriði í skýrslunni: gagnasöfnun og eftirlit, áætlanir og stefnumótun gegn brotthvarfi. Áherslan er á fyrirbyggjandi aðgerðir, beina íhlutun og mótvægisaðgerðir og á áhættuhópa sem eru líklegri til að hverfa frá námi, hlutverk
Prentuð eintök af skýrslunni er hægt að nálgast með því að senda beiðni á: eacea-eurydice@ec.europa.eu
Tengiliður Wim Vansteenkiste, Upplýsingar og útgáfa: +32 2 299 50 58
menntunar og náms- og starfsráðgjafar, stjórnun og samvinnu þvert á atvinnugreinar og brotthvarf í verknámi og starfsþjálfun (ELVET). Þessi útdráttur veitir stutt yfirlit yfir sum af þessum lykilatriðum.
2
Brotthvarf frá námi tengist mjög bágum félagslegum og efnahagslegum aðstæðum Samkvæmt
algengara
Mun meiri líkur eru á því að nemendur sem hverfa frá
meðal nemenda sem fæddir eru erlendis samanborið við
tölfræðigögnum
námi komi frá félagslega eða efnahagslega illa settum
nemendur sem fæddir í viðkomandi landi. Þetta getur þó
fjölskyldum, þ.e. þar sem er atvinnuleysi, lágar tekjur og
stafað af þeirri staðreynd að nemendur sem fæddir eru
foreldrar með litla menntun. Vert er að skoða síðast-
erlendis eiga almennt erfiðara en jafnaldrar þeirra með
nefnda atriðið því að meðaltali eru sex af hverjum tíu
að fá inngöngu í nám og að stunda það (t.d. vegna
börnum í ESB-aðildarríkjunum 28, sem eiga foreldra með
tungumálaörðugleika,
eða
litla menntun, í hættu að lenda í fátækt og félagslegri
félagslegum eða efnahagslegum toga).
einangrun. Af þessum ástæðum er hætta á að þau eigi
einangrunar af
er
brotthvarf
menningar
sem
er
ólík
Hvað kynbundinn mun varðar eru karlkyns nemendur
erfitt með nám og hverfi frá ókláruðu námi.
tvöfalt líklegri til að hverfa frá námi með litla eða enga grunnmenntun. Félagslegar og efnahagslegar ástæður
Brotthvarf úr skóla hefur bein félagsleg og efnahagsleg
virðast þó hafa áhrif hér á. Eftir því sem félagslegar og
áhrif á einstaklinginn. Að meðaltali eru 19,7% ungmenna
efnahagslegar
munur
í aðildarríkjunum 28 sem ekki hafa lokið meira en
kynjanna í brotthvarfi ekki eins merkjanlegur. Þar af
grunnskólaprófi með atvinnu, á móti 42,7 ungmenna
leiðandi
sem hafa lokið framhaldsskólanámi og framhaldsnámi og
er
aðstæður ekki
uppruna/minnihluta
hægt
fara að
hópa
og
batnandi
nefna
er
aðeins
kynferði
erlendan
sem
helstu
54,6% sem hafa lokið háskólanámi.
ástæður fyrir brotthvarfi nemenda úr námi.
Í flestum löndum eru nemendaskrár notaðar til að safna upplýsingum um brotthvarf á landsvísu. Heimildir sem notaðar eru til að safna landsgögnum um brotthvarf (aðrar en Eurostat LFS), 2013/14
Til að skilja
fyrirbærið
brotthvarf
betur hafa
flest
Evrópulöndin sett saman skilgreiningar sem notaðar eru við stefnumótun. Þessar skilgreiningar tengjast mjög gagnasöfnuninni sem notuð er til að mæla brotthvarf. Í öllum
Evrópulöndum/héruðum,
(þýskumælandi
hluta),
fyrir
Tékkland,
utan
Belgíu
Króatíu,
Kýpur,
Ungverjalandi, Rúmeníu, Slóvakíu og Bretlandi (NorðurÍrlandi) er upplýsingum um brotthvarf safnað, til viðbótar við gögn sem safnað er fyrir evrópsku vinnumarkaðskönnunina. Í tíu löndum eru gerðar megindlegar og/eða eigindlegar kannanir sem geta aukið skilning okkar á ástæðum þess að nemendur hætti í skóla. Til að nota megi gögnin til að bera saman skóla, sveitarfélög og/eða héruð, og til að gögnin séu nákvæm, verða þau að vera tiltæk í heild sinni á ýmsum stjórnstigum (hjá ríkinu, sveitarfélögum, bæjum, skólum) og það þarf að uppfæra þau (safna þeim og greina oftar en
Brotthvarfstölur fengnar úr nemendaskrám
einu sinni á ári). Í skýrslunni má hins vegar sjá að þetta
Kannanir/tölfræðigögn um brotthvarf
er ekki tilfellið alls staðar í Evrópu.
Engin önnur gögn en LFS Engin gögn Heimild: Eurydice.
3
Aðeins þriðjungur allra Evrópuríkja hefur myndað aðgerðaáætlun gegn brotthvarfi úr skólum Í sex Evrópulöndum/héruðum – Belgíu (flæmskumælandi
Aðgerðaáætlanir gegn brotthvarfi, 2013/14
hlutanum), Búlgaríu, Spáni, Möltu, Hollandi og Austurríki – hefur heildstæð aðgerðaáætlun verið samin gegn brotthvarfi
úr
skólum.
Í
tveimur
öðrum
löndum,
Ungverjalandi og Rúmeníu, er verið að ganga frá heildstæðri aðgerðaáætlun. Í nokkrum öðrum löndum, Þýskalandi,
Írlandi,
Póllandi,
Portúgal,
Bretlandi
og
Noregi (en engin heildstæð aðgerðaáætlun hefur verið skilgreind
á
evrópskum
vettvangi),
eru
til
aðrar
yfirgripsmiklar áætlanir eða aðgerðaáætlanir sem tryggja eiga að ungt fólk sem fullorðnir hafi tækifæri til að ljúka menntun sinni og öðlast þau réttindi sem til þarf að geta fengið vinnu. Í öllum löndum er þó einhver stefnumótun og ráðstafanir sem hafa verið gerðar sérstaklega í átaki gegn brotthvarfi, eða þá að þær eru hluti af almennu eða yfirstandandi framtaksverkefni sem ætlað er að draga úr brotthvarfi. Til
Heildstæð aðgerðaáætlun gegn brotthvarfi til staðar
að
vinna
gegn
brotthvarfi
úr
skólum
hafa
Evrópulöndin enn fremur komið á samvinnu á milli viðeigandi yfirvalda og stefnumótenda. Einnig hafa þau
Heildstæða aðgerðaáætlun gegn brotthvarfi samþykkt
lagt vinnu í samráðshópa sem geta auðveldað vinnu við Aðrar aðgerðaáætlanir gegn brotthvarfi til staðar
að samræma aðgerðir hagsmunaaðila. En fram til þessa er aðeins búið að setja saman vinnuhópa sem eiga að
Engin heildstæð aðgerðaáætlun
samræma aðgerðir milli deilda í stjórnsýslunni og milli Engin gögn
mismunandi yfirvalda, skóla og annarra hagsmunaaðila í Belgíu (flæmskumælandi hlutanum), Spáni, Möltu og Heimild: Eurydice.
Hollandi.
Náms- og starfsráðgjöf er eitt af aðalúrræðum gegn brotthvarfi í mörgum Evrópulöndum. Í flestum Evrópulöndum er náms- og starfsráðgjöf talin
í skyldunámi, sem er aðgengilegt öllum nemendum. Auk
eitt af aðalúrræðum gegn brotthvarfi. Ráðgjöf er því
aðstoðar í kennslu eða einstaklingsaðstoð er í sumum
mikilvæg í forvarnarskyni, þegar grípa þarf inn í eða
tilvikum ráðgjöfin fléttuð inn í verkefni sem eru ekki hluti
beita þarf mótvægisaðgerðum. Skólar bera mesta ábyrgð
af námsefni.
á því að veita náms- og starfsráðgjöf. Oftast er hún ætluð nemendum á unglinga- og framhaldsskólastigi. Í
Ýmsir starfsmenn skólanna sjá um ráðgjöfina: Kennarar
um
sérhæfðir í ráðgjöf, námsráðgjafar, sálfræðingar og
þriðjungi
ríkjanna
er
engin
ráðgjöf
fyrir
félagsráðgjafar.
grunnskólanemendur.
Samt
eru
kennarar
sem
eru
ekki
sérhæfðir á þessu sviði, yfirleitt í því hlutverki að rækta Gert er ráð fyrir að skólar líti á náms- og starfsráðgjöf
áhuga nemenda og hvetja þá í að ná markmiðum sínum í
sem eina heild. Þessi ráðgjöf er oftast veitt af ráðgjöfum
námi og starfi; jafnframt sem þeir aðstoða nemendur
í skólunum, sem þurfa oft að aðstoða einstaklinga sem
sem eiga erfitt með námið. Utanaðkomandi aðilar spila
þurfa aðstoð eða gætu verið í brotthvarfshættu. Því til
stórt hlutverk í þjálfun starfsfólks skólans og í að styðja
viðbótar
það í skipulagningu ráðgjafaþjónustu sinnar.
eru
mörg
lönd
sem
veita
ráðgjöf
4
Náms- og starfsráðgjöf í boði, 2013/14 Almennt nám á unglingastigi (ISCED 2)
Almennt nám á framhaldsskólastigi (ISCED 3)
Ráðgjöf veitt af ráðgjafaþjónustu skólanna
Engin ráðgjöf í boði
Ráðgjöf er skylda, hluti af námsefni og fer fram í skólastofunni
Engin gögn fyrirliggjandi
Ráðgjöf er aðeins veitt af ráðgjafaþjónustu utan skólanna
Heimild: Eurydice.
Lönd beita ýmsum aðferðum til að takast á við brotthvarf úr skólum Í stefnumótunum fyrir verk- og starfsnám (VET) má sjá
nálgun einnig áberandi. Það er sérstaklega mikilvægt í
af rannsóknum að til eru margar mismunandi aðferðir og
aðgerðum gegn brotthvarfi að leggja frekar áherslu á
ólíkar nálganir í löndunum til að stemma stigu við
hvað námsmenn kunni eftir þjálfun sína heldur en hve
brotthvarfi úr verk- og starfsnámi. Eitt af því sem er
mörgum áföngum eða stundum þeir hafi lokið.
sameiginlegt er aukin skilningur á þörfinni að bjóða upp starfsnám.
Litið er á starfs- og verknámið sjálft sem úrræði gegn
Mótvægisaðgerðir gegn brotthvarfi hafa alltaf lagt mikla
brotthvarfi, ekki síst vegna þess að margir sem hverfa
áherslu á nám sem miðast við þarfir nemandans, t.d.
frá
með ráðgjöf, leiðbeinanda, einstaklingsmiðuðu námi eða
ef/þegar þeir snúa aftur í skóla. Starfs- og verknámið
málastjórnun. Þetta hefur líka verið að aukast í starfs- og
býður þannig upp á lausn fyrir stóran hóp nemenda sem
verknámi og er þar einnig ætlað að koma í veg fyrir
hafa annað dottið úr námi eða ákveðið að breyta um
brotthvarf. Í stefnumótun gegn brotthvarfi er færnimiðuð
námsleið, fræðsluaðila eða tegund náms.
á
sérsniðnar
námsleiðir
fyrir
verk-
og
bæði
bók-
og
verknámi
velja
starfs-/verknám
Skýrsluna í heild sinni: Aðgerðir gegn brotthvarfi úr framhaldsskólum: Áætlanir, stefnumótun, ráðstafanir er hægt að nálgast á ensku á Eurydice-heimasíðunni: http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/thematic_reports_en.php og á Cedefop heimasíðunni: http://www.cedefop.europa.eu/EN/about-cedefop/projects/empowering-young-people/Early-leaving-education-training.aspx EC-04-14-904-EN-N
ISBN 978-92-9201-643-2
doi:10.2797/44533
© EACEA, 2014.