Fullorðinsfræðsla og þjálfun í Evrópu

Hvað er Eurydice Eurydice upplýsinganetið fylgist með og

útskýrir

hvernig

mismunandi

menntakerfi Evrópu eru skipulögð

Eurydice útdráttur

og hvernig þau virka. Upplýsinganetið veitir upplýsingar um menntakerfi í hverju landi, samanburðarrannsóknir um ákveðin atriði, vísa og tölfræði. Allar útgáfur Eurydice fást endurgjaldslausar á Eurydiceheimasíðunni eða á prenti ef óskað

Fullorðinsfræðsla og þjálfun í Evrópu: Aukin námstækifæri

er eftir því. Með vinnu sinni miðar Eurydice að því að auka skilning, samvinnu, traust og hreyfanleika milli Evrópulanda og á alþjóðavísu.

Hvernig er staða menntunar meðal

Upplýsinganetið

fullorðinna í Evrópu? Hver er staða

samanstendur

landsskrifstofum sem staðsettar eru

læsis

í Evrópulöndum. En það er samræmt af ESB framkvæmdaskrifstofu menntahljóð-

tölvukunnáttu í

Evrópu?

meðal

sami

ávinningur fyrir alla fullorðna af þeim

Frekari

námstækifærum sem í boði eru? Í

menningarmála

myndmiðlunar.

fullorðinna

upplýsingar um Eurydice eru hér

upphafi

http://eacea.ec.europa.eu/education/eury dice

Fullorðinsfræðsla

Eurydice

skýrslunnar og

þjálfun

Evrópu: Aukin námstækifæri eru birt gögn sem svara þessum spurningum og sýna stöðu fullorðinsfræðslu og þjálfunar í Evrópu. Skýrslan

tekur

mið

Evrópuáætlunarinnar

áherslum

nám

fullorðinna (2011). Athyglin beinist fyrst of fremst að ráðstöfunum sem eiga að tryggja fullorðnum sem hafa ekki nægjanlega færni og menntun greiðan aðgang að námstækifærum sem Rannsóknina í heild sinni Framhaldsfræðsla og -þjálfun í Evrópu: Auknir námsmöguleikar er hægt að nálgast á ensku á Eurydiceheimasíðunni http://eacea.ec.europa.eu/edu cation/eurydice/thematic_repo rts_en.php

vinnumarkaður

samfélag

nútímans krefst. Þannig gefur skýrslan yfirgripsmikið yfirlit með því að skoða og rýna nánar í fjölmarga þætti sem tengjast innbyrðis. Út frá völdum vísum um fullorðinsfræðslu og -þjálfun rannsaka skýrsluhöfundar stefnumótun landanna um fullorðinsfræðslu, fyrirkomulag opinberrar niðurgreiðslu, sveigjanleika í námi, námsbrautir, verkefni á vegum félagasamtaka, námsráðgjöf og fjármögnun. Skýrslan tekur fyrir 35 menntakerfi í 32 Evrópulöndum (öll aðildarríki ESB og einnig Ísland, Liechtenstein, Noreg og Tyrkland). Rýnt er í ýmis gögn en þó aðallega gögn sem hefur verið safnað í gegnum Eurydice upplýsinganetið á árinu 2014. Fyrir utan

Prentuð eintök af skýrslunni er hægt að nálgast með því að senda beiðni á: eacea-eurydice@ec.europa.eu

upplýsingar frá Eurydice eru einnig tölfræðigögn í skýrslunni unnin úr alþjóðlegum könnunum, og niðurstöður úr margvíslegum rannsóknum. Þessi útdráttur gefur mynd af völdum atriðum sem tekin eru fyrir í skýrslunni.

Tengiliður Wim Vansteenkiste, Upplýsingar og útgáfa: +32 2 299 50 58

Menntun og þjálfun

Um 70 milljónir fullorðinna framhaldsskólastigi

Evrópu

hafa

ekki

lokið

námi

Ein leið til að meta þekkingu og færni á meðal

20 milljónir sem hættu námi með ekki meira en

íbúa

grunnskólapróf. Lágt menntunarstig á meðal

evrópska

hagkerfisins

að

skoða

menntunarstig fullorðinna. Tölur sýna að um

fullorðinna

það bil fjórði hver fullorðinn á aldrinum 25-64 í

Evrópulöndunum. Einnig er talsverður munur á

ESB (sem eru um 70 milljónir manna) hafa ekki

milli kynslóða; menntunarstig ungs fólks er að

lokið

meðaltali

neinni

formlegri

menntun

umfram

unglingastigið. Í þessum hópi eru meðtaldar um

mest

áberandi

umtalsvert

hærra

Suður-

eldri

kynslóðarinnar.

Fullorðnir (25-64) sem hvorki hafa lokið framhaldsskólastigi né unglingastigi (%), 2013

Ekki lokið framhaldsskólastigi (ISCED 3)

Ekki lokið unglingastigi (ISCED 2)

Heimild: Eurostat (EU LFS).

Um það bil fimmti hver fullorðinn í Evrópu er með slaka lestrarkunnáttu og talnalæsi og næstum einn af hverjum þremur býr yfir lítilli eða engri tölvufærni. Þótt

vís-

Af þeim 17 ESB-löndum sem tóku þátt í fyrstu

bendingar um mannauð samfélagsins er það

menntunarstig

umferð könnunarinnar eru að meðaltali 19,9%

ekki alltaf marktækt þegar meta skal færni á

fullorðinna með slakan árangur í læsi og 23,6%

mismunandi sviðum. Einkum á færni sem fengin

er innan menntakerfisins það til að úreldast ef

könnunin

henni er ekki haldið við. En á hinn bóginn getur

upplýsingasamfélagið (ISOC) til kynna að um

fólk

öðlast

það bil 30% fullorðinna í ESB hafi litla eða enga

með

ýmiskonar

litla

gefi

formlega

færni

mikilvægar

menntun

gegnum

talnalæsi.

Enn og

fremur

gefa

hagfræðiskýrslur

bæði ESB

PIAAC um

fjölbreytta

tölvufærni. Þar að auki bendir síðastnefnda

starfsreynslu sína. Í þessu samhengi veitir

heimildin til þess að nær helmingur fullorðinna í

OECD könnunin um hæfni fullorðinna (PIAAC),

Evrópu telji tölvukunnáttu sína ekki uppfylla

sem rýnir í hæfni fullorðinna (á aldrinum 16-

kröfur vinnumarkaðarins í dag.

65), innsýn í með hvaða hætti megi bera saman mannauð milli landa.

Fullorðnir sem mest þurfa á menntun og þjálfun að halda, eiga minnstar líkur á að hagnast á símenntun Þátttaka fullorðinna í námi og þjálfun ræðst af

fólk og þeir sem hafa minnstu menntunina eru

ýmsum þáttum, og þá einkum menntunarstigi,

síður líklegir til að taka þátt í símenntun. Með

atvinnuþátttöku, starfsgrein, aldri og kunnáttu.

öðrum orðum þá þurfa þeir mest á menntun og

Fullorðnir með litla eða enga menntun, fólk í

þjálfun að halda á meðal fullorðinna sem hafa

störfum

fæst tækifæri til símenntunar.

sem

krefjast

lítillar

kunnáttu,

atvinnulausir og fólk utan vinnumarkaðar, eldra

Þótt lögð sé mikil áhersla á símenntun fyrir þá sem standa lakast að vígi í stefnumótunum, er sjaldnast skilgreindur árangurinn sem stefnt skal að Í Eurydice könnun má sjá að stuðningur við

menntun og þjálfun fyrir ýmsa minnihlutahópa.

fullorðna

eða

Þetta sýnir að þótt eftirlit og úttektir séu til

takmörkuð réttindi er núorðið yfirleitt hluti af

staðar þá eru þessi leysa þessi atriði ekki

stefnumótun landanna. Oft er þessi stuðningur

endilega

hluti af menntastefnu, en einnig sem liður í

grunnmenntun

víðtækari efnahagsumbótum, eða sérstaklega

vekur upp spurningar um hvort aðgerðir og

sem einn þáttur í aðgerðum til eflingar atvinnu.

stefnumótun landanna dugi til að auka tækifæri

Samt sem áður nefna stefnuskrár sjaldnast

til símenntunar fyrir fullorðna með litla grunn-

ákveðinn markhóp eða þann árangur sem stefnt

menntun og aðra viðkvæma þjóðfélagshópa.

skal að, þótt þar sé iðulega minnst mjög

Þessi mál þarf að rannsaka frekar.

með

litla

grunnmenntun

helstu

vandamál eða

lítil

fólks

með

starfsréttindi.

litla Þetta

ítarlega á aðgerðir til að auka aðgengi að

Ýmsar hindranir geta staðið í vegi fyrir því að fullorðnir taki þátt í símenntun sem í boði er – þetta verður að nefna í stefnumótunum. Könnunin um fullorðinsfræðslu bendir til að

bent

helstu hindranirnar sem standi í vegi fullorðinna

fjölskylduna sem hindrun frá því að sækja sér

sem vilji fara í nám stafi oft af tímaskorti, hvort

menntun og þjálfun, 13,6% eiga erfitt með að

heldur vegna

sameina

fjölskyldunnar eða

vinnutíma.

á,

þá

nám

nefna

að

meðaltali

vinnutíma,

21,8%

13,3%

nefna

Einnig getur þröngur fjárhagur eða forkröfur

fjárhagsvandræði og 7,1% segjast ekki uppfylla

sem krafist er (til að geta hafið nám) staðið í

forkröfur námsins. Öll stefnumótun verður því

vegi fyrir því að fólk afli sé símenntunar. Ef litið

að leggja áherslu á aukinn sveigjanleika í námi

er sérstaklega á þær hindranir sem fullorðnir

(t.d. með fjarnámi, auknu aðgengi, öðrum

með litla grunnmenntun (þ.e. fullorðnir sem

inntökuskilyrðum eða með raunfærnimati) og að

hafa ekki lokið framhaldsskólamenntun) hafa

fólki sé gert fjárhagslega kleift að stunda nám.

Ein helsta áskorunin felst í því að ná eyrum fullorðinna og að sannfæra þá um ávinninginn af símenntun. Um 80% fullorðinna sem taka ekki þátt í

fullorðinna sem ekki hafa lokið háskólamenntun

menntun eða þjálfun sýna engan áhuga á að

samanborið

skrá sig í skipulagt nám. Þetta sýnir að skortur

háskólamenntun. Ennfremur er fólk með lægra

á áhuga er langalgengasta ástæðan fyrir því að

menntunarstig

fólk skráir sig ekki í nám. Í nær öllum löndum er

upplýsinga um námstækifæri en fólk með æðra

þetta

menntunarstig.

áhugaleysi

meira

áberandi

meðal

við

fullorðna

síður

líklegt

sem til

hafa að

afla

lokið sér

Fullorðnir (25-64) sem tóku hvorki þátt í námi né þjálfun og sögðust ekki hafa áhuga á því (%), eftir hæsta menntunarstigi sem lokið er, 2011 %

ISCED 0-2

ISCED 3-4

ISCED 5-6

Heimild: Eurostat (AES).

Verkefni á vegum félagasamtaka eru mjög útbreidd, en mjög lítið er vitað um hversu vel þeim tekst að ná til fólks með litla eða enga grunnmenntun Skortur á áhuga að taka þátt í símenntun og

til móts við fullorðna og hvetja þá til að afla sér

takmarkað frumkvæði til að afla sér upplýsinga

símenntunar. Á síðustu fimm árum hafa í

um námstækifæri sýna að þörf er á átaki til að

flestum

ná til fullorðinna og að benda þeim á nám sem

samfélaginu og átak orðið til vitundarvakningar.

þeim stendur til boða, eða að gera þeim

Þrátt fyrir það hafa áhrif þessara framtaks-

mögulegt að taka þátt í að búa til nýja námsleið

verkefna á þátttöku þeirra er lakast að vígi

sem er sniðin að þeirra þörfum. Yfirvöld í

standa sjaldan verið metin.

löndum

farið

fram

kynningar

flestum löndum vita af nauðsyn þess að koma

Vitundarvakning og kynningarátak beint að fullorðnum, 2009 - 2014

Mikil vitundarvakning og kynningarátak farið fram Engin vitundarvakning né kynningarátak nýlega

Heimild: Eurydice.

Skýrsluna í heild sinni Fullorðinsfræðsla og þjálfun í Evrópu: Aukin námstækifæri er hægt að nálgast á ensku á Eurydiceheimasíðunni: http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/thematic_reports_en.php Fyrir frekari upplýsingar: Eurypedia: http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/eurypedia_en.php

EC-01-15-063-EN-N

ISBN 978-92-9201-775-0

doi:10.2797/04665