Hvað er Eurydice Eurydice upplýsinganetið fylgist með og útskýrir hvernig mismunandi mennta-
Eurydice útdráttur
kerfi Evrópu eru skipulögð og hvernig þau
virka.
Upplýsinganetið
veitir
upplýsingar um menntakerfi í hverju landi,
samanburðarrannsóknir
um
ákveðin atriði, vísa og tölfræði. Allar útgáfur Eurydice fást endurgjaldslausar á Eurydice-heimasíðunni eða á prenti ef
Gæðastjórnun skóla: Stefnur og leiðir til að meta skóla í Evrópu
óskað er eftir því. Með vinnu sinni miðar Eurydice að því að auka skilning, samvinnu, traust og hreyfanleika milli Evrópulanda
og
Upplýsinganetið
á
alþjóðavísu.
samanstendur
af
landsskrifstofum sem staðsettar eru í Evrópulöndum. En það er samræmt af ESB framkvæmdaskrifstofu mennta- og menningarmála og hljóð- og myndmiðlunar.
Frekari
upplýsingar
um
Eurydice eru hér
http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice
Skólar eru grunneiningar í menntakerfum og gegna lykilhlutverki í menntastefnum. Mat á skólastarfi er nauðsynleg leið til að bæta skipulag og starfshætti skólanna, sem og til að auka gæði námsframboðs. Í stefnumótun um menntun er stöðugt lögð áhersla á leiðir til að bæta gæði menntunar og þjálfunar, bæði í hverju landi fyrir sig og á vettvangi ESB. Þetta er eitt af fjórum aðalviðfangsefnunum um menntakerfi í Skipulagsáætlun um evrópska samvinnu um menntun og þjálfun (ET 2020). Skýrslan Gæðastjórnun skóla: Stefnur og leiðir til að meta skóla í Evrópu auðveldar þessa vinnu með úttekt sinni á því hvernig mat á skólastarfi er framkvæmt og skipulagt Rannsóknina í heild sinni Gæðastjórnun skóla: Stefnur og leiðir til að meta skóla í Evrópu er hægt að nálgast á ensku á Eurydice-heimasíðunni http://eacea.ec.europa.eu/educat ion/eurydice/thematic_reports_en .php
á grunn- og framhaldsskólastigi hjá öllum aðildarríkjum ESB og einnig Íslandi, Noregi, fyrrum júgóslavneska lýðveldinu Makedóníu og Tyrklandi. Í skýrslunni er rýnt í tvær helstu aðferðir við mat á skólastarfi: ytra mat, sem stjórnað er af matsmönnum sem tengjast ekki beint skólastarfi; og innra mat, þar sem flestir matsmenn eru starfsmenn skólans sem metinn er. Í skýrslunni eru bæði úttektir fyrir hvert land og samanburður milli landa á mati á skólastarfi í Evrópu, en miðast er við gögn frá 2013/14.
Prentuð eintök af skýrslunni er hægt að nálgast með því að senda beiðni á: eacea-eurydice@ec.europa.eu Tengiliður Wim Vansteenkiste, Upplýsingar og útgáfa: +32 2 299 50 58
Þessi útdráttur gefur mynd af mikilvægustu niðurstöðum skýrslunnar.
2
Ytra mat á skólastarfi er framkvæmt í 26 Evrópulöndum Ytra
31
og hvernig farið er eftir reglugerðum. Það er mismunandi
menntakerfi í 26 löndum. Ytra mat beinist að skólanum
mat
skóla
á milli landa hvaða þættir eru nákvæmlega metnir. Í
sem heild og er notað sem eftirlit og til að auka gæði. Í
flestum menntakerfum eru viðmið fyrir matið ákveðin
flestum
miðlægt og þeir lýsa ekki aðeins því sem ytra matið ætti
tilfellum
margskonar
er sem
tekur
starfsemi
stendur framkvæmt
mat
á
í
skólastarfsemi
innan
skólans,
fyrir
eins
og
kennslustörf, stjórnun, árangur nemenda, gæði kennslu
að beina sjónum að heldur skilgreina þeir hvernig „góður skóli“ ætti að vera samkvæmt stöðlum.
Staða ytra mats á skólastarfi samkvæmt reglugerðum ríkis/efsta stjórnsýslustigs, fullt skyldunám, 2013/14
Ytra mat á skólastarfi fer fram
ISCED 1 CY
Ytra mat á skólastarfi fer fram sem tilraunaverkefni Ekkert ytra mat á skólastarfi fer fram
Heimild: Eurydice.
Ferlið fyrir ytra mat skólanna er eins í öllum Evrópulöndunum Umfang og fjöldi matsatriða geta verið mismunandi frá
hafa eftirlit með þeim. „Vettvangsskoðun“ er algeng í
einu landi til annars, en ýmis atriði í framkvæmd ytra
heildarferli ytra mats á skólastarfi, en hún er til þess að
mats á skólastarfi eru mjög áþekk í Evrópu. Matið er
matsmenn hafi aðgang að frumgögnum um frammistöðu
yfirleitt
og
þrískipt
ferli:
(1)
frumgreining,
(2)
starfsemi
skólans.
slíkum
–
kennsluháttum og tala við aðila innan skólans og, ef það
Englandi og Norður-Írlandi) fer fyrst fram áhættugreining
er fyrirfram vitað, við ytri hagsmunaaðila. Þriðja stig
svo beina megi matinu að skólum sem virðast sýna
matsins felst í að undirbúa lokamatsskýrslu um skólann.
Svíþjóð,
Bretlandi
skólans,
fylgjast
fara
(Danmörku,
Hollandi,
skjalagögn
heimsóknum
matsmenn
Írlandi,
yfir
Í
vettvangsskoðun og (3) skýrsla. Í sex menntakerfum
með
árangur undir meðaltali, eða til að velja aðrar leiðir til að
Algengustu viðbrögð við niðurstöðum ytra mats á skólastarfi eru að ráðast í einhverjar úrbætur Hægt er að flokka úrvinnslu úr ytra mati í þrjá stóra
Englandi, Wales, Norður-Írlandi) er ytra matið ekki
hópa:
Af
aðeins notað til að finna gallana í skólastarfinu, heldur
þessum þremur eru úrbætur langalgengasta leiðin. Þeim
einnig til að greina styrkleika og góða starfshætti, og
er ætlað að laga veikleika eða lagfæra brotalamir í
miðla þeim áfram í hinu stóra skólasamfélagi. Með
framkvæmd reglugerða.
þannig
úrbætur,
agaviðurlög
og
greiningarvinnu.
Þegar úrbætur hafa ekki náð
greiningarvinnu
skapast
andrúmsloft
fyrir
markmiði sínu er í sumum menntakerfum gripið til
jákvæða endurgjöf, hlutir sem virka verða sýnilegir, og
agaviðurlaga, sem beinast að skólanum öllum eða í
hægt er að koma á einhvers konar jafningjafræðslu sem
einstaka tilvikum að ákveðnum einstaklingum. Í sex
hefur jákvæð áhrif á allt menntakerfið.
löndum (Frakklandi, Litháen, Póllandi og Bretlandi –
3
Niðurstöður ytra mats á skólastarfi, fullt skyldunám, 2013/14
Úrbætur ISCED 1 FR
CY
Agaviðurlög Greiningarvinna Allir þrír flokkarnir Ekkert ytra mat á skólastarfi/engar reglugerðir frá ríkinu um ytra mat á skólastarfi
Heimild: Eurydice.
Í flestum löndum eru lokaskýrslur um ytra mat birtar opinberlega Skýrslur um ytra mat eru meðhöndlaðar á þrjá mismunandi vegu í Evrópu: (1) lokaskýrslan er gerð opinber, (2) skýrslan er birt með vissum takmörkunum (t.d. aðeins ef beðið er um hana) eða (3) hún er ekki gerð opinber. Enda þótt örfá lönd (Belgía – frönskumælandi hlutinn, Danmörk, Spánn, Kýpur fyrir unglingastig, Ungverjaland, Austurríki og Tyrkland) birti ekki skýrslurnar opinberlega fara öll önnur lönd eftir leið eitt eða tvö. Með því að birta skýrslur um mat á skólastarfi fá hagsmunaaðilar skólanna aðgang að mikilvægum
upplýsingum sem geta nýst til umbóta. Í löndum þar sem foreldrar og nemendur hafa rétt á því að velja sér skóla, eins og til dæmis í Hollandi og sums staðar í Bretlandi, gerir birting skýrslna um mat á skólastarfi foreldrum og nemendum þar að auki kleift að nálgast gögn um skólann og taka þannig upplýsta ákvörðun. Þetta getur þó haft markaðsáhrif þar sem skólar keppa sín á milli um nemendur. Í flestum löndum er reyndar ekki um hvort tveggja að ræða samtímis, þ.e. að hægt sé að velja skóla og að skýrslur um ytra mat séu birtar.
Birting skýrslna á ytra mati einstakra skóla, fullt skyldunám, 2013/14
ISCED 1
Skýrslur eru gerðar opinberar
CY Skýrslur eru birtar með takmörkunum
Skýrslur eru ekki birtar utanaðkomandi Ekkert ytra mat á skólastarfi/engar reglugerðir frá ríkinu um ytra mat á skólastarfi
Heimild: Eurydice.
Í 27 menntakerfum er skylda að framkvæma innra mat á skólastarfi Innra mat á skólastarfi er verkferli sem skólarnir sjálfir hafa frumkvæði að og þeir framkvæma til að meta eigið starf. Það eru aðallega starfsmenn skólans sem sjá um framkvæmdina, og í sumum tilvikum í samstarfi við aðra hagsmunaaðila skólans, eins og nemendur, foreldra eða aðila í nærsamfélaginu. Innra mat á skólastarfi getur fengist við hvað sem tengist skólastarfinu, allt frá kennsluaðferðum skólans til stjórnunar. Síðastliðinn
áratug hafa fjölmörg lönd gert innra mat á skólastarfi að skyldu í stað þess að mælast til þess að slíkt mat væri framkvæmt. Það hefur leitt til þess að innra mat á skólastarfi er nú skylda í 27 menntakerfum. Þar sem innra mat er ekki skylda er yfirleitt mælst til þess að það fari fram, fyrir utan Búlgaríu og Frakkland (á grunnskólastigi) þar sem það er hvorki skylda né mælst til þess.
4
Staða innra mats á skólastarfi samkvæmt reglugerðum ríkis/efsta stjórnsýslustigs, fullt skyldunám, 2013/14
ISCED 1 FR
CY
Skylda
ISCED 2 og 3 LU
Mælst til eða óbeint krafist Framkvæmd veltur á staðaryfirvöldum Hvorki krafist né mælst til
Heimild: Eurydice.
Í nær öllum löndum fá skólar stuðning til að gera innra mat Í öllum löndum, fyrir utan Búlgaríu, er að minnsta kosti
skóla, sérstakar viðmiðunarreglur og handbækur, spjall á
veittur stuðningur á einn eða fleiri veg til að auðvelda
Netinu, ráðgjöf frá utanaðkomandi sérfræðingum, og í
skólum að framkvæma innra mat. Þar má nefna: sérstök
sumum tilvikum fjárhagsstuðningur. Algengasta leiðin til
þjálfun
að styðja skóla í Evrópu er að útvega þeim við-
í
innra
mati,
skipulag
ytra
mats
notað,
mælikvarðar svo skólar geti borið sig saman við aðra
miðunarreglur og handbækur.
Í mörgum löndum eru niðurstöður úr innra mati notaðar sem upplýsingar fyrir ytra matið Í 31 landi er bæði framkvæmt ytra og innra mat á
fyrir ytra mat nota ekki skýrslur úr innra mati sem
skólum. Í flestum tilvikum nota matsmenn fyrir ytra mat
upplýsingabanka er það oft vegna þess að þessi tvö
niðurstöður úr innra mati sem upplýsingar sem gerir
matsferli hafa ekki sama tilgang eða ná ekki yfir sama
þeim kleift að skilja skólann betur og síðar til að greina
svið. Ástæðan getur einnig verið að innra matið sé ekki
vissa þætti sem þarf að skoða nánar. Þegar matsmenn
skylda eða ekki verið tekið upp að fullu.
Hagsmunaaðilar skólans gegna mikilvægu hlutverki í mati á skólastarfinu Evrópuþingið og leiðtogaráðið mælir sérstaklega með því
nærsamfélagsins. Mörg Evrópuríki gera kröfu um að
að hagsmunaaðilar taki þátt í mati á skólastarfinu. Í
hagsmunaaðilar skólans taki þátt í innra og ytra mati á
tilmælum þeirra um „Evrópska samvinnu í gæðamati á
skólastarfi. Þó er mikill munur á því hvernig þeir eru
menntun“
beðnir um þátttöku og að hve miklu leyti þeir skuli taka
styður
Evrópuþingið
og
leiðtogaráðið
sameiginlega ábyrgð um að bæta skólana með þátttöku starfsmanna
skólans,
foreldra,
nemenda
og
þátt.
aðila
Skýrsluna í heild sinni Gæðastjórnun skóla: Stefnur og leiðir til að meta skóla í Evrópu er hægt að nálgast á ensku á Eurydice-heimasíðunni: http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/thematic_reports_en.php Fyrir frekari upplýsingar: Eurypedia: http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/eurypedia_en.php
EC-02-15-006-EN-N
ISBN 978-92-9201-715-6
doi:10.2797/018780
© EACEA, 2015.