Karanlık Haritalar / Berlin Serisi Mert Yavaşca Her hakkı saklıdır. Sanatçının yazılı izni olmadan yayında yer alan yazıların ve görsellerin aynen ya da özet olarak kullanılması, kataloğun çoğaltılması yasaktır. Fotoğraflar: Şerife Aslan Birinci Basım: Ekim 2017 30 adet basılmıştır.
Shelter proje mekanı ______________________________ General Kazım Özalp mah. 46.sk no:171 Esentepe, Karabağlar - İzmir
Önsöz Seyahat ettiğim tarihleri net olarak hatırlamak
devam ederek saatlerce yürüyordum. Muğlak
konusunda endişe verici bir hafızaya sahibim.
bir endişe haliyle süren yürüyüşlerim beni
Bu sebeple, bu yazıda Berlin’e yaptığım 5
rahatsız eden ilahi düşüncelerimden kaçmanın
günlük seyahatimin tarihlerini tam olarak be-
tek yoluydu ve bu düşünceler görülüyor ki
lirtemeyeceğim -aslında bundan tuhaf bir haz
yürüyerek kaçmaya çalışacak birinin peşine
duyuyorum- Mayıs 2017 tarihini not düşmek
düşecek denli aç değildiler. Geceleri daha
fazlasıyla yeterli olacaktır ve bir de; babam
tuhaftı. Karanlık herşeyi yeniden yapılandıran
hayattaydı.
saplantılı hayal gücümün yalanlarını örten
Seyahatler, soruların tek başına yeterli geldiği,
doğal bir kamuflaja dönüşüyordu. Bağımsız
cevapların asla bulunmayacağına dair güçlü
bir kaşif daha ne ister? Gecenin içine doğru
inancın hakim olduğu süreçlerdir. Titizlikle
yapılan bu rastgele/körlemesine gezintilerimde,
planlanmalı, gezi noktaları tasarruflu seçilmeli-
gündüzlerin sunmadığı büyülü imgeler, ışıkları
dir, çünkü adım atılacak yeni coğrafyalar düşsel
yanan perdesiz odalarıyla yabancılık çektiğim
bir işgale sahne olma potansiyelini içinde taşır.
şehrin insanlarına ait evlerin odalarıydı.
Bu bir bakıma modern bireyin ritüeli olarak da
Sanki hepsi aynı anda varlığımı kabul edermiş
okunabilir ya da sadece benim hayatımda ritüel
gibi davetkar ama sağır, tanıdık ama belirsiz
eksikliği olarak tanımladığım bir çeşit yetersiz-
mekânlar.
likten kaynaklanan “yalancı kaşif sendromu”.
Ruhsal gelgitlerimin -durmaksızın inen vahiy-
İradenizin ve hayal gücünüzün sınırlarına
ler gibi- başımı döndürdüğü, belki de bu yüz-
varıp, oralardan geriye dönmeye zorlanmak.
den, anne karnındaki gizli heyecanlara benzer
Geri dönüşü kaçınılmaz yolculuklara çıkmanın
bir hamakta sallanma hissi, tarifi imkansız bir
baştan belli yenilgisinde zaferler aramak.
boşluğa düşmüşüm gibi dışımdaydı. Her gece,
W. G. Sebald, Viyana’da geçirdiği 10 gün
geçici konaklamaya dönüşün ardından bacak-
boyunca her gün tekrarladığı amaçsız uzun
larımın yoğurucu kas ağrıları beni yatmaya
yürüyüşlerini bir çöküş olarak adlandırır ve
zorlayana kadar çalıştım.
bir gece otel odasında kıyafetlerini çıkarırken,
Haritalar’a yenilerini ekledim. Hesaplamala-
içi çoktan paramparça olmuş ayakkabıları-
rın, keşiflerin ve tanıklıkların devreye girdiği
nın manzarasından dehşete kapılarak (kendi
bir alternatif yaşam alanından doğaçlamalar
tabiriyle) yakasını bu çöküşten kurtarabildiğini
olarak ‘Karanlık Haritalar’, Berlin’de böyle hayat
belirtir. Geçmişin beklenmedik geri gelişin-
buldular.
den doğan huzursuzluğu defedebilmek için yürürüm. Berlin’de de öyle yaptım. Kronik hastalıklarımın tekrarlamasından korktuğum halde tükettiğim tüm zararlı maddeleri almaya
Mert Yavaşca
Berlin Yahudi Müzesi, Sürgün ve Göç Bahçesi ©Şerife Aslan, Mayıs 2017
İstemeden de olsa yanımızda götürdüklerimizin bir yansımasıdır “Berlin Serisi”. Aşılan coğrafi sınırlar ruhumuzun sınırlarını geride bırakmaya yetmez. Kişinin kendi belirlediği bu sınırlar yine kendisi için işlevsizdir. Sadece karşılaşılması istenmeyen şeyleri ayrı tutmak için örülmüş duvarlardır. Ortasından kocaman bir duvarın geçtiği bu şehirde kendi sınırlarına benzer izler bulmamak imkansızdır. “Karanlık Haritalar” artık olmasalar bile hiç silinmeyen sınırların izlerini taşır. Şerife Aslan
Lütfedilmiş Sınırlardaki Sergi Lette’m Sleep Oteli, Berlin 29 Mayıs 2017
Beni -her nedense- orayı kendime ait kılma
kağıt çöpün ön yüzündeki siyah lekelerin ara-
dürtüsü harekete geçirmişti sanırım -otel
sında “NOW” sözcüğü açıkça belli oluyordu.
boyutuyla sınırlı kalmayan, konakladığım
Küçük kağıt parçasını, sanki ben düşürmüşüm
işletme ölçeğinde misafir olunan coğrafyaya
gibi alıp cebime koyduğumu hatırlıyorum.
yönelik bir tavır- ve karşı koyabileceğim bir
Odama dönüp Berlin’de yaptığım çalışmaları-
dürtü olsaydı bu yoğunluklu his, karşı koyar-
mı tekrar gözden geçirdiğimde kapımın önün-
dım. Bana boyun eğdirebilecek büyüklükte bir
deki koridorun minik bir sergi için elverişli
hükmü vardı. Abartılı geldiğinin farkındayım.
olduğuna karar vermiştim. Koridorun beyaz
Bahtsız bir durum kuşkusuz. Sıradan bir turis-
duvarları, rahatsız edici bir şekilde kırmızı
tik geziyle tatmin olamama laneti.
alanlarla bölünmüştü ve aradaki beyaz boşluk
Bu dürtüye ait tortuların uzun süredir biriki-
işlerimi asmak için yeterli alanı sunuyordu.
yor olma ihtimali yüksek. Tam olarak nerede
Ertesi sabah kuralsız, habersiz ve kısa süreli ilk
bilincime düştü hatırlamıyorum. Belki daha
sergimi Berlin’de açacaktım.
en başında Helsinki’de, kar yağarken çıktığım
Geceleri, varlığıma ara verdiğim saatlerde,
dar yokuşta, Budapeşte’de hayal miydi gerçek
şehirlerin uyumadığını bilmek korkutur
mi ayırt edemediğim mermer sütunları olan
beni. Ölümün kardeşiyle bütünleştiğiniz en
boş balık pazarında, Brugge’un içinizdeki tüm
savunmasız anınızda, şehir, sizi gözetleme
sıvıyı donduran, boğucu, karanlık nehrinin
potansiyeli taşıyan kolektif bir bilinç mekanı-
üstündeki bir köprüde kalakaldığım gece
dır. Berlin’e geldiğim uçakta, Hitler belgeseli
ya da Belgrad’da eski apartmanlarla çevrili
izlediğim için, beni arka koltuktan göz hap-
yabancı bir sokakta içinden ilahi bir ışık sızan
sine alan o tipik alman genci gibi beni izliyor
avluya girerken. Tek ortak paydaları nedendir
muydu ben uyurken Berlin? O’na ait bir par-
bilinmez, sizi yeniden orada olma isteğiyle
çayı hangi şartlar altında, ne kadarıyla bana
huzursuz eden mekanlar.
teslim edebilecekti? O gece bu düşüncelerle
İçimde birikerek kabaran bu tekinsiz isteğin
tedirgin olduğumu ve uykumdan döndüğüm
duvarı aşmasını sağlayan şey ise, yürürken
anlarda odanın penceresini örten perdeden
yolda bulduğum bir kağıt parçasıydı. Karan-
sızan ışıkta bir cevap aradığımı hatırlıyorum.
lıkta birkaç adım kala fark ettiğim bu küçük
Yattığınız yerden, şehrin, perdeden sızan ışık
demetleri üzerinden sizinle iletişime geçmeye
koridordan geçen diğer otel sakinlerinin
çalıştığını düşünmek, böylesi durumlarda son
-yoğunluklu olarak gençler ve çocuklu genç
derece rasyonel bir sezidir.
çiftler- meraklı bakışları altında, izleycilerle
29 Mayıs sabahı uyanır uyanmaz sergi hazır-
iletişim kurmadan ve herhangi bir olumsuz-
lıklarına başladım. Berlin’de ürettiğim Karan-
luk yaşamadan, planladığım saatte işlerimi
lık Haritalar’ı, otel misafirlerinin, koridorları
duvardan indirdim.
yoğun olarak kullandığı sabah 09:00-10:00
Hayatımızı sürdürmeye ve başa çıkmaya
saatleri arasında duvarda sergiledim.
yardım eden pek çok ilahi öneriyi dikkate
Konakladığımız tesislerde, idari yönetimin
almamaya güçlü bir eğilimim olduğunu söy-
kontrolü altında olduğunuzu unutarak sahte
leyebilirim. Bu eğilim çoğu zaman tepkisel bir
bir özgürlük-konfor hissine kapılırız. Tüm
iç kopuşa denk düşer. Bu kopuşlardan biriken
şartlar ve sınırlar, siz ve diğer misafirler için
tortuların dışavurumu olarak da okunabi-
önceden konmuş kurallar dahilinde işletilir.
lecek doğaçlama sergim, amacına ulaşması
Aslında yaşadığımız, para karşılığı sunulan,
imkansız bir davranış gibi görülebilir, ancak
tehlikelerden arındırılmış ortama duydu-
bu tepkisel deneyimin amacına ulaşmadığını
ğumuz minnettir. Tepkisel bir düşünceyi de
da iddia edemeyiz.
barındıran eylemim, size lütfedilmiş alanın sınırlarıyla uğraşmayı bir deneyime dönüştürme potansiyelini de taşımaktadır. İç içe geçmiş bir kurallar/sınırlar bulutunun içinde,
Mert Yavaşca
Hotel Lette’M Sleep, Berlin, 29 Mayıs 2017
MERT YAVAŞCA Mekan ve kimlik problemleri üzerine çalışmalarını sürdüren sanatçı, İzmir’deki Shelter isimli proje mekanının kurucularındandır. Akademik çalışmalarına Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü’nde devam eden Mert Yavaşca’nın eserleri, Contemporary İstanbul, Tüyap gibi ulusal ve uluslararası birçok platformda sergilenmiştir. Seçilmiş Sergiler 2017 Black Maps/Berlin Edition, Hotel Lette’M Sleep, Berlin 2017 Gizli, Geçici, Sahte, NG Galeri, İzmir 2017 Cinsiyet, Atölye, İzmir 2015 Resilience/Solo, Karbon Galeri, İstanbul 2014 Figüratif Yaz Sergisi, Karbon Galeri, İstanbul 2013 Ruhumu Beklerken/Solo, Karbon Galeri, İstanbul 2013 8. Contemporary İstanbul Sanat Fuarı 2013 Persona, Karbon Galeri, İstanbul 2011 4. Uluslararası Baskıresim Yarışma Sergisi, RHMD, İstanbul 2006 25. Tüyap Sanat Fuarı, İstanbul 2004 Ural Baskıresim Trienali, Rusya
yavascamert@gmail.com www.mertyavasca.com
Shelter proje mekanÄą