GLOSARIO DA ARTE CONTEMPORÁNEA INGLÉS- GALEGO- ESPAÑOL: UNHA ACHEGA BASEADA EN CÓRPORA COMPARABLES

GLOSARIO DA ARTE CONTEMPORÁNEA INGLÉS- GALEGO- ESPAÑOL: UNHA ACHEGA BASEADA EN CÓRPORA COMPARABLES Á TERMINOLOXÍA DA ARTE RELACIONADA COA ACTIVIDADE MUSEÍSTICA

Adela Padín Romero Traballo de Investigación Tutelado (TIT) Programa de Doutoramento: Tradución e Paratradución Bienio 2004-2006 Titor: Prof. Xavier Gómez Guinovart Universidade de Vigo Xuño de 2006

ÍNDICE

Introdución ..........................................................................................................2 Obxectivos ...........................................................................................................4 Metodoloxía.........................................................................................................7 A terminoloxía............................................................................................7 A terminografía ..........................................................................................9 Os córpora ..................................................................................................11 Proceso de elaboración do glosario ............................................................13 Calidade do produto final ...........................................................................17 Normas de manexo do glosario ..................................................................19 Glosario ...............................................................................................................22 Conclusións .........................................................................................................134 Índice por galego .................................................................................................135 Índice por español................................................................................................141 Bibliografía..........................................................................................................147

1

INTRODUCIÓN

Este glosario naceu da necesidade de ampliar os repertorios terminográficos sobre arte contemporánea que incluísen o galego como lingua de traballo. Actualmente, a arte está a adquirir un gran pulo en Galicia, principalmente grazas á actividade de novos museos, galerías e salas de exposicións que amosan o traballo dos artistas máis novos ou innovadores do panorama internacional. Sen embargo, os tradutores e profesionais que traballan con textos sobre arte contemporánea atópanse cun baleiro terminográfico á hora de procurar recursos actualizados que lles axuden á tradución dos textos e que inclúan os conceptos máis modernos, de ser posible adaptados á nova normativa do galego de 2003.

O noso traballo pretende dar o primeiro paso para encher este baleiro. O formato elixido é o de glosario trilingüe cuxa principal vantaxe é a achega de contextos reais da utilización dos termos para comprender mellor a súa utilización e o seu significado.

Inicialmente pensárase incluír os exemplos tal e como foran tirados das fontes orixinais, sen embargo, despois de moita reflexión, adaptáronse á modificación da normativa do galego de 2003 para colaborar así á normalización coa elaboración deste produto.

A área temática en que se engloba este glosario é a arte contemporánea, máis especificamente todos aqueles aspectos que poidan ser expostos ou ter cabida nun museo. Por tanto, rexeitouse por exemplo a arquitectura, e aínda que inicialmente tamén se rexeitaran termos como land art, ou body art, despois de considerarmos longamente esta cuestión chegouse á conclusión de que non é a primeira vez que se expoñen obras de land art nun museo, quer como obras de pequeno tamaño, quer a través de fotografías, ou obras de body art en performances ou tamén por medio de fotografías.

Os destinatarios deste glosario son principalmente tradutores e persoas interesadas na arte contemporánea. Non se puido chegar ao grao de especialización proxectado inicialmente dada a envergadura do traballo, sen embargo isto será solucionado en revisións posteriores.

O equipo de traballo que colaborou na realización deste glosario foi unicamente unha persoa, con experiencia profesional na tradución de textos de arte contemporánea e na súa terminoloxía, pero sen o grao de especialización requirido na elaboración de obras terminográficas. A pesar de todo, grazas aos coñecementos adquiridos durante 2

estes dous anos de Doutoramento en Tradución e Paratradución, contábase coas directrices necesarias para elaborar un produto terminolóxico cunha calidade bastante satisfactoria.

O traballo está dividido dunha maneira moi sinxela para facilitar o seu manexo.

En primeiro lugar expoñemos os obxectivos perseguidos cando nos enfrontamos á elaboración deste glosario de arte contemporánea, seguido pola metodoloxía aplicada na súa elaboración onde incluímos algúns aspectos teóricos para esclarecer as decisións tomadas e o procedemento na súa totalidade. Posteriormente pódese consultar o glosario completo, integrado por 284 termos, e as conclusións extraídas despois do longo proceso ata a súa finalización. A continuación, para facilitar a consulta da obra, aparecen os índices organizados alfabeticamente por lingua que permiten un acceso rápido aos termos. En último lugar, a bibliografía recolle non só todas as obras consultadas para comprender mellor a importancia da terminoloxía, as etapas da produción terminográfica e a utilidade dos córpora con respecto a esta, mais tamén os recursos electrónicos de onde foron tirados os textos que conforman os córpora elaborados. Consideramos igualmente moi interesante incluír un disco compacto onde estivesen gravados todos estes textos para o lector curioso por consultar estas páxinas web recompiladas e decidido a profundar nelas.

3

OBXECTIVOS

O presente glosario céntrase na terminoloxía propia da arte contemporánea, sempre posta en relación directa ou indirecta cos lugares de exposición, a xestión e o mantemento das obras. Sen embargo, non é doado definir o que é a arte contemporánea nin indicar unha data para o seu nacemento, pois existen numerosas teorías ao respecto.

Limitarémonos a simplificar a cuestión considerando a arte contemporánea como todas as creacións e movementos artísticos nacidos durante o século XX e o século XXI. Para delimitar aínda máis concretamente o obxecto deste glosario, como xa dixemos, centrarémonos en todas as creacións artísticas que poden ter cabida nun museo (ou nunha sala de exposicións, galería de arte ou feira internacional). O museo, considerándoo a efectos prácticos como unha denominación xeral para calquera lugar de exposición,

é

definido

polo

ICOM

(International

Council

of

Museums,

http://icom.museum/) (tradución ao galego para este traballo) como “unha institución permanente, sen fins de lucro, ao servizo da sociedade e o seu desenvolvemento, e aberta ao público, que se ocupa da adquisición, conservación, investigación, transmisión de información e exposición de testemuños materiais dos individuos e o seu ambiente, con fins de estudo, educación e recreación”.

Segundo o código de deontoloxía do ICOM para os museos, unha das súas misións consiste en “fomentar a súa función educativa e atraer a un público máis amplo procedente da comunidade, da localidade ou do grupo a cuxo servizo está. A interacción coa comunidade e a promoción do seu patrimonio forman parte integrante da función educativa do museo”. Isto non sería posible se non procedesen á tradución da valiosa información de que dispoñen. Como participantes neste proceso de mediación, adquirimos unha ampla experiencia na tradución de textos sobre arte contemporánea e decatámonos dos obstáculos e limitacións con que conta esta tarefa. Isto levou a que xermolase a idea de elaborarmos un glosario que axudase aos tradutores que tan frecuentemente sentimos unha impotencia á hora de traballar con textos desta área temática.

Cómpre salientar que non só se traducen textos que traten sobre a arte en xeral comentando as obras ou relatando a produción dun artista, senón tamén textos máis específicos cun significado máis práctico e inmediato, como poden as características 4

materiais dunha obra, a súa colocación no lugar de exposición, as súas instrucións de manipulación, etc. Por isto, os conceptos incluídos están sempre e dalgunha maneira relacionados directa ou indirectamente co museo ou cos lugares susceptibles de exposición de obras de arte. O museo foi, en definitiva, o punto de referencia para concretar os conceptos que terían cabida no glosario.

Para delimitarmos dunha maneira coherente o tema do traballo e facilitarmos a súa estruturación, a recompilación dos textos e a clasificación dos termos elaboramos a seguinte árbore conceptual como guía:

1. Creación de obras de arte nos séculos XX e XXI: 1.0 Termos xerais 1.1 Movementos artísticos 1.1.1 Pintura 1.1.2 Escultura 1.1.3 Fotografía 1.1.4 Arte de acción 1.1.5 Arte audiovisual 1.1.6 Instalacións 1.1.7 Deseño 1.2 Técnicas e materiais

2. Exposición e conservación de obras de arte nos séculos XX e XXI: 2.0 Termos xerais 2.1 Espazos e eventos expositivos 2.2 Persoas relacionadas coa exposición e xestión de obras de arte 2.3 Conservación e restauración das obras de arte

Evidentemente, hai pólas da árbore que inclúen moitos menos termos ca outras, quer porque se trata de subáreas máis concretas, como a subárea 1.1.6 (“Instalacións”), 5

quer porque a súa especialización implicaba un traballo máis profundo que finalmente non puido ser levado a cabo no marco deste traballo, nomeadamente a subárea 2.3 (“Conservación e restauración das obras de arte”). Dado que este glosario é unha versión inicial dun proxecto terminográfico moito máis amplo, temos a certeza de que en versións posteriores estes campos serán debidamente completados.

Somos conscientes de que haberá numerosos baleiros conceptuais e termos ausentes, mais nesta primeira etapa non pretendíamos crear unha obra exhaustiva. Este glosario debe ser considerado como o bosquexo dun traballo posterior de perfeccionamento, a Tese de Doutoramento, ou como guía ou alicerce para a subseguinte elaboración doutras obras terminográficas.

6

METODOLOXÍA

Antes de comezarmos a falar do procedemento seguido na elaboración do presente traballo, cómpre salientar uns aspectos teóricos que foron estudados con profundidade antes de emprendermos o traballo práctico e respectados durante a creación deste glosario, co obxectivo de achegarmos unha idea global que permita comprender a complexidade da creación de recursos terminográficos.

A terminoloxía

Segundo Cabré (1993), coa palabra terminoloxía desígnanse polo menos tres conceptos diferentes:

a) O conxunto de principios e de bases conceptuais que rexen o estudo dos termos. b) O conxunto de directrices que se utilizan no traballo terminográfico. c) O conxunto de termos dunha determinada área de especialidade.

A terminoloxía, aínda que pareza de entrada un concepto moi abstracto, e corroborando as afirmacións desta mesma autora, ten implicacións prácticas e inmediatas na vida real:

-

é fundamental para a comunicación especializada pois a utilización de terminoloxía estandarizada contribúe a facer máis eficaz a comunicación entre especialistas;

-

en relación coa tradución, os tradutores e intérpretes, en tanto que mediadores lingüísticos, tamén deben ser considerados como usuarios da lingua especializada e da súa terminoloxía, pois son eles os que facilitan a comunicación entre os especialistas, e ás veces actúan eles mesmos como terminólogos para resolver puntualmente dúbidas terminolóxicas;

7

-

un aspecto importantísimo da terminoloxía ten que ver coa planificación lingüística, pois unha lingua é a ferramenta de comunicación dunha sociedade e a súa supervivencia depende de que estea adaptada para ser utilizada en todos os ámbitos. Cando unha lingua queda reducida a usos informais, perde prestixio e acaba por desaparecer. Por isto as linguaxes especializadas son chave para que unha lingua poida ser considerada como un vehículo de comunicación completo.

Resulta evidente o interese da terminoloxía por todo o dito anteriormente: unha área de especialidade precisa de contar cunha linguaxe adaptada ás súas necesidades; os tradutores e os mediadores lingüísticos, destinatarios desta obra, vense obrigados continuamente a consultar obras deste tipo para resolver as dúbidas puntuais presentadas polos textos cos que traballan; o galego é unha lingua que, infelizmente, aínda conta con numerosos baleiros léxicos no relativo ás linguaxes de especialidade e, mesmo que existan os termos necesarios, non existen repertorios de abondo para permitir un acceso rápido en caso de dúbida, etc. En resumo, o desenvolvemento da terminoloxía é fundamental para a transmisión de contidos especializados de calquera área de coñecemento.

Xa que nos referimos continuamente ás linguaxes de especialidade, cómpre achegar unha idea do significado desta denominación. Como xa indica o nome, as linguaxes de especialidade son os vehículos de comunicación dos especialistas nunha disciplina. Nós estamos a falar da arte, e máis concretamente, da arte contemporánea, como unha área do saber que conta coa súa propia linguaxe de especialidade. O que nos leva a afirmar tal é que cumpre as características que Cabré (1993) apunta como definitorias das linguaxes de especialidade:

-

trátase de conxuntos “especializados”, xa sexa pola temática, a experiencia, o ámbito de uso ou os usuarios;

-

preséntanse como un conxunto con características interrelacionadas, non como fenómenos illados;

-

manteñen a función comunicativa como predominante, por encima doutras funcións complementarias.

Non cabe dúbida que a arte conta coa súa propia linguaxe, unha terminoloxía propia que emprega para transmitir conceptos concretos. Podería afirmarse que gran 8

parte dela resulta comprensible para o público máis amplo pola forte difusión que ten actualmente a arte contemporánea, pois non hai día en que non se oia falar da inauguración dunha exposición ou das experiencias artísticas dalgún novo creador. Sen embargo, isto non quere dicir que non necesite dunha fixación coherente dos seus termos, igual ca todas as demais linguaxes de especialidade, xa que non todo resulta transparente a quen non sexa un especialista na materia.

A terminografía

Podemos dicir que a terminografía é a aplicación da terminoloxía. Segundo Cabré (1993) (tradución ao galego para este traballo), “A actividade terminográfica integra operacións de recolección, sistematización e presentación dos termos dunha determinada póla do saber ou actividade humana”. Neste caso, servímonos da actividade terminolóxica para producir un glosario sobre a arte contemporánea que incluíse o galego como lingua de traballo e axudase á normalización da terminoloxía desta área do saber.

Emprendeuse esta iniciativa algo tardiamente despois de termos realizado numerosas traducións sobre arte contemporánea sufrindo as consecuencias da case inexistencia de dicionarios, vocabularios ou glosarios nesta disciplina que incluísen o galego. Segundo a listaxe de recursos terminolóxicos elaborada pola Sección de Lingua do Consello da Cultura Galega e recollido en Rodríguez Río (2003), ata a data os produtos terminográficos sobre o campo das artes en xeral (sen ningunha especialización en arte contemporánea) que comprenden o galego como lingua de traballo son os seguintes:

-

Diccionario galego da construcción (autor e data descoñecidos). Accesible en http://carlinhos90.eresmas.com/index.html [última consulta do 27/06/2006].

-

González Rodríguez, D. (2004): Glosario multilingüe sobre arquitectura relixiosa e militar medieval (inglés, español, galego, portugués). Proxecto de fin de carreira inédito presentado na Facultade de Filoloxía e Tradución da Universidade de Vigo.

9

-

Iglesias González, S. (dir.) (1994): Vocabulario galego das artes plásticas.

Santiago de Compostela: Sociedade Galega de Arte Moderna.

-

Iglesias González, S. (dir.) (1995): Diccionario galego de termos artísticos.

Santiago de Compostela: Sociedade Galega de Arte Moderna.

-

Pérez Salgado, E. M. (2000): Glosario terminolóxico trilingüe sobre arquitectura relixiosa gótica e románica (inglés - español - galego). Proxecto de fin de carreira inédito presentado na Facultade de Filoloxía e Tradución da Universidade de Vigo.

-

Rozados Gómez, A. (2001): Glosario inglés - galego de conceptos pictóricos: movementos, estilos, escolas, técnicas e xéneros. Proxecto de fin de carreira inédito presentado na Facultade de Filoloxía e Tradución da Universidade de Vigo.

Accesible

en

http://webs.uvigo.es/h03/webh03/proxectos/proxecto_ana_rozados.pdf

[última

consulta do 27/06/2006].

-

Souto González, M. et alii (1998): Glosario de urbanismo. Accesible en http://galego.org/vocabularios/urbanismo.html [última consulta do 27/06/2005].

-

Souto González, M. et alii (1998): Léxico de urbanismo, construcción e arquitectura castelán - galego. Vigo: Servizo de Normalización Lingüística do Concello de Vigo / Colexio Oficial de Arquitectos de Galicia.

Aínda que esta listaxe foi elaborada en 2003, na data de finalización do presente traballo (xuño de 2006) non se atoparon novos produtos terminográficos nesta área temática.

Resulta

evidente

á

vista

do

anteriormente

citado

o

incompleto

desenvolvemento da produción de obras de consulta sobre a arte en galego e a súa escasa presenza como lingua de comunicación nesta área de especialidade. Estamos de acordo por tanto coa opinión de Rodríguez Río (2003) cando afirma que “A produción terminográfica galega, xulgada tanto a nivel cualitativo como cuantitativo, está en xeral por baixo das necesidades dos usuarios deste idioma en contextos científicos, técnicos e 10

profesionais”. Sen embargo, o desenvolvemento e a fixación da terminoloxía a través de obras terminográficas de calidade é esencial para o proceso de normalización lingüística que vive o galego. Por tanto, é necesario fornecer ferramentas de traballo aos profesionais da lingua galega, e neste caso máis particularmente aos tradutores de textos de arte contemporánea, para facilitar o seu traballo e permitir así a fixación homoxénea e coherente da terminoloxía deste campo.

Os córpora

Segundo Guinovart e Torres (2005), os córpora “son coleccións electrónicas de textos escritos ou orais recompiladas coa finalidade de realizar algunha investigación textual ou de elaborar algunha aplicación no ámbito das industrias da lingua”. Un dos varios criterios de clasificación de córpora identifica dous tipos: os córpora paralelos e os córpora comparables. Os paralelos son aqueles que contan coa mesma colección de textos en máis dunha lingua, é dicir, cando ás versións orixinais lles acompañan as súas traducións; os comparables son aqueles que conteñen textos en distintos idiomas, que sen seren traducións, comparten similar orixe, temática, extensión e número (Abaitua, 2002).

Para a elaboración deste traballo servímonos de córpora comparables trilingües.

O resultado tería sido moito máis interesante e consistente se tivésemos traballado con córpora paralelos, pero recorreuse a textos electrónicos tirados de internet pola súa economía e facilidade de acceso, e porque o traballo con obras en papel tería prolongado grandemente a realización do glosario, moi limitado en cuestións de tempo.

Os córpora recollidos para a elaboración do presente traballo están integrados por un número moi dispar de palabras. O corpus de inglés conta con 823161 palabras, o corpus galego con 466540 palabras e o corpus español con 608805 palabras. É evidente que se atoparon máis textos electrónicos en inglés ca nas outras linguas, case o dobre dos textos atopados en galego. Unha análise máis pormenorizada do número de textos e de palabras que conforman cada corpus é a seguinte:

11

Inglés

Galego

Español

71 txt.

118587 pal.

124 txt.

104076 pal.

59 txt.

70433 pal.

18 txt.

48897 pal 31 txt.

30549 pal.

10 txt.

10812 pal.

12 txt.

10775 pal.

36 txt.

21003 pal.

155 txt.

169642 pal.

80 txt.

89543 pal.

94 txt.

97938 pal.

29 txt.

59901 pal.

61 txt.

53703 pal.

10 txt.

13383 pal.

17 txt.

23583 pal.

97 txt.

52451 pal.

21 txt.

27198 pal.

9 txt.

16904 pal.

14 txt.

7306 pal.

29 txt.

23187 pal.

12 txt.

5442 pal.

23 txt.

20032 pal.

1. Creación de obras de arte nos séculos XX e XXI 1.0 1.1

1.2

Termos xerais Movementos artísticos 1.1.1

Pintura

1.1.2

Escultura

1.1.3

Fotografía

1.1.4

Arte de acción

1.1.5

Arte audiovisual

1.1.6

Instalacións

1.1.7

Deseño

247 txt.

223514 pal.

116 txt.

102247 pal.

160 txt.

134036 pal.

61 txt.

67567 pal.

23 txt.

20487 pal.

28 txt.

26014 pal.

20 txt.

35178 pal.

104 txt.

102857 pal.

Técnicas e materiais

2. Exposición e conservación de obras de arte nos séculos XX e XXI 2.0

Termos xerais

2.1

Espazos e eventos expositivos

2.2

Persoas relacionadas coa exposición e xestión de obras de arte Conservación e restauración das obras de arte

2.3

33 txt.

35502 pal.

8 txt.

3190 pal.

52 txt.

72569 pal.

Cómpre subliñarmos que nos vimos obrigados a proceder a unha segunda compilación de textos para completar o corpus, dado que houbo casos en que non se atoparon nos textos xa recollidos as equivalencias de determinados termos indexados en inglés. Tomouse esta decisión unicamente nos casos en que non cabía dúbida sobre a existencia dos termos nas linguas de chegada (galego e español) e a súa tradución resultaba bastante transparente. Isto levou a que esta segunda compilación se producise de maneira concreta e puntual, isto é, facendo unha procura específica para cada termo.

Recorreuse ao portugués nos casos en que non aparecían en internet termos cuxa tradución ao galego resultaba evidente. Fíxose entón unha procura específica por termo, polo tanto o corpus portugués non é representativo, é só de apoio ao galego para os

12

termos “conflitivos”. O número total de textos recollidos neste “microcorpus” portugués é de 28 textos, o que supón 33872 palabras.

Nos exemplos fornecidos en galego no glosario, actualizouse a lingua utilizada á nova normativa de 2003, pero non se procedeu á corrección dos erros gramaticais ou léxicos, dado o volume de traballo que suporía revisar as incorreccións da lingua fóra de meros aspectos normativos e tamén que o obxectivo do traballo consistía en achegar exemplos tomados de textos reais para evidenciar o uso dos termos en contexto, non a corrección do uso do galego polos falantes.

Proceso de elaboración do glosario

Antes de máis, procederemos a definir a presente obra segundo os criterios xerais de caracterización do traballo en terminoloxía expostos por Cabré (1993), que atenden ao número de linguas con que se traballa e a sistematicidade do traballo. O presente glosario podería ser considerado, por tanto, como “plurilingüe”, en oposición a “monolingüe”, e como un “traballo sistemático”, en oposición a “traballo puntual”. Isto quere dicir que, en relación ao primeiro criterio, inclúe varias linguas e, en relación ao segundo, o seu obxectivo consiste en abarcar os termos de toda unha área ou subárea de especialidade, ao contrario dun traballo puntual, o cal afectaría unicamente a un termo ou a un pequeno conxunto de termos dunha mesma área, ou a un grupo de termos de campos diferentes.

Na elaboración deste traballo terminolóxico sistemático plurilingüe, seguimos as diferentes fases establecidas por Cabré (1993):

1. Definición e delimitación do traballo

Como xa dixemos anteriormente, a idea de elaborar este traballo xermolou lentamente con motivo dos frecuentes traballos de tradución realizados con textos sobre arte contemporánea. Unha vez decididos a realizar un glosario sobre esta área de especialidade, elaboramos a árbore conceptual incluída no apartado de “Obxectivos” coa finalidade de delimitar claramente os aspectos nos cales nos centraríamos. Dado o carácter profesional da autora do traballo (tradutora autónoma licenciada en Tradución e 13

Interpretación realizando os seus estudos de Doutoramento) parecía lóxico destinar este traballo a persoas cun perfil semellante, isto é, tradutores e profesionais da lingua, mais o seu alcance tamén se pode estender a profesionais do mundo da arte contemporánea.

A función que se lle asignou foi a de revelar o uso real que teñen os termos recollidos, polo que se trata dunha obra máis descritiva que prescritiva. A razón que nos levou a adoptar este enfoque coincide coa opinión de Sánchez Palomino (2003), quen afirma que “Se ben na situación actual da lingua galega é clara a importancia dunha lexicografía prescritiva que determine o canon léxico-semántico da lingua e inspire o suficiente respecto como para facer que se siga maioritariamente ese canon, a lexicografía descritiva xoga un papel esencial, sobre todo no aspecto da promoción e difusión do patrón estándar”. Finalmente, as dimensións do glosario resultaron bastante reducidas (284 termos) por cuestións prácticas, xa que se trata do Traballo de Investigación Tutelado realizado para o segundo ano do Doutoramento en Tradución e Paratradución, cuns límites moi definidos.

2. Preparación do traballo

Unha vez delimitados os obxectivos e demais características formais do traballo, procedeuse á compilación de información para realizalo. Despois de informármonos sobre cuestións relativas ao período que trataríamos, comezamos a pescudar en internet e a gardar textos nas tres linguas para crear un corpus suficiente que nos permitise comezar a extracción de termos. Non foi doado seleccionar os textos xa que partíamos cuns criterios de calidade e fiabilidade moi estritos, pero xa comentaremos máis adiante cómo nos vimos obrigados a ser máis permisivos neste aspecto en prol da finalización do traballo. Unha vez recollido un número de textos de cada lingua que parecía de abondo para comezar a extraer os termos, procedemos a unir os textos de cada lingua nun documento único para cada lingua, que é o corpus en si mesmo.

3. Elaboración da terminoloxía

A continuación, unha vez que xa tíñamos os córpora elaborados, realizamos automaticamente estatísticas da frecuencia de aparición de cada termo coa axuda dun programa informático, e con estes datos, a bibliografía sobre arte, os glosarios xa existentes e dispoñibles en internet e o noso propio coñecemento sobre o tema, 14

comezamos a elaborar unha listaxe cos termos susceptibles de seren incluídos no glosario. Isto levounos a un primeiro baleirado de termos que deu lugar a un bosquexo de glosario, o cal contaba con termos indexados por inglés cuxa equivalencia procurábamos posteriormente nos córpora de galego e español. Unha vez que completabamos este glosario inicial, procediamos á súa depuración engadindo ou eliminando termos que non semellaban pertinentes na obra. Para cada termo en inglés e a súa equivalencia no galego e no español engadimos unha información fixa: o campo temático, o contexto real de utilización coa súa referencia bibliográfica, a frecuencia de aparición do termo no corpus e, nos casos en que se consideraba interesante, remisións a outros termos. Máis adiante, nas normas de manexo do glosario, poderase consultar un exemplo dos datos fornecidos para cada termo. A pesar de estudarmos ao inicio a posibilidade de incluírmos notas informativas sobre os termos, finalmente non resultou necesario porque a complexidade conceptual dos termos presentados non o requiriu.

4. Presentación do traballo

Os termos que íamos atopando e elixindo para que formasen parte do que sería a versión final do traballo eran engadidos a unha táboa provisional dividida en celas que contiñan cada un dos datos fornecidos e antes mencionados. Pouco a pouco esta táboa ía crecendo ata que chegou a incluír todos os termos que conforman o glosario final.

Despois de varias versións iniciais e modificacións, déuselle o formato no que agora se atopa. Unha vez finalizado o glosario, e a pesar das numerosas inclusións e alteracións que aínda se lle deberían facer para chegar a unha calidade óptima, procedeuse a elaborar os apartados previos onde explicamos todo o que consideramos necesario saber para comprender un pouco mellor os conceptos teóricos tidos en conta na creación do glosario e o seu longo e dificultoso proceso de elaboración, así como informacións máis prácticas como os índices e a bibliografía.

5. Supervisión do traballo

Lamentablemente, esta é a parte máis incompleta do glosario. No relativo á disciplina obxecto desta obra, non se puido contar coa colaboración de ningún experto na materia, por cuestións obvias relativas á presión de tempo á que nos vimos sometidos para o cumprimento dos prazos de entrega. Sen embargo, o traballo conta obviamente coa 15

inestimable supervisión do director do proxecto, experto no traballo con córpora paralelos e comparables. Esperamos que nunha versión futura poidamos contar en primeiro lugar con máis tempo, e en segundo lugar coa colaboración de expertos non só en arte contemporánea, mais tamén en terminoloxía.

6. Tratamento e resolución dos casos problemáticos

Foron numerosos os problemas confrontados durante a realización do traballo. A escasa presenza do galego en internet dificultou grandemente a obtención de textos para elaborar os córpora. Isto resulta evidente estatisticamente cando consideramos os datos proporcionados por Guinovart (2003) no seu estudo sobre a utilización da lingua galega en internet, onde o uso do galego só representaba nesa data o 0,014% do número de páxinas indexadas para a lingua galega (efectuado polo buscador Alltheweb, o cal xa non permite a utilización do galego como criterio de filtraxe). Independentemente destes datos, que resultaron patentes durante o proceso de compilación de textos, esta ausencia do galego en internet foi aínda máis evidente no relativo á disciplina que nos ocupa. Por exemplo, no CORGA (Corpus de Referencia do Galego Actual) só o 7,06% do corpus está dedicado á área temática da cultura e das artes, dentro da cal se atopa a subárea das artes gráficas e plásticas. En canto á pescuda de textos electrónicos para elaborar os córpora, resultou unha gran limitación a imposta polo devandito, isto é, a inexistencia de motores de procura que permitisen utilizar a lingua galega como criterio de filtraxe.

Decidiuse finalmente utilizar google como ferramenta de traballo e incluír palabras que se utilizan unicamente en galego, como “unha”, “cos”, “coas”, etc., xa que a inexistencia de portais de arte na nosa lingua obrigounos a levar a cabo unha procura xeral de textos escritos en galego sobre a arte contemporánea. Resultaron bastante útiles na

nosa

tarefa

páxinas

como

www.vieiros.com,

www.culturagalega.org

ou

www.compostelacultura.org, posto que tratan sobre a actualidade en Galicia e acostuman incluír seccións que informan sobre a inauguración de exposicións e eventos culturais e artísticos.

Como xa mencionamos repetidas veces, a escasa utilización do galego en internet en comparación co inglés resultou evidente durante a realización do glosario.

Existen poucas ou ningunha páxina web dedicadas á arte escritas integramente en galego, agás as páxinas web de galerías, salas de exposicións e museos galegos (MARCO, CGAC, A Chocolataría, etc.) e isto dificultou enormemente o proceso de 16

recompilación de textos para a posterior elaboración do corpus de galego. Se consideramos as estatísticas de cada corpus, a predominancia da lingua inglesa é moito maior fronte ao galego. Por tanto, e facendo referencia ao dito anteriormente, foi necesario complementar a posteriori o corpus de galego cun “microcorpus” portugués integrado por textos nos cales aparecían as equivalencias de termos ingleses que foron imposibles de atopar en galego na web despois dunha exhaustiva procura. Este corpus de portugués é un mero apoio do corpus de galego, por iso non se debe considerar illado, senón como un anexo.

Outra cuestión complexa que se presentou durante a recompilación de textos consistiu en cómo determinar a fiabilidade das fontes, aspecto do que xa falamos brevemente. No caso do inglés, as fontes electrónicas pareceron bastante fiables (http://en.wikipedia.org/, http://www.moma.org/, http://www.tate.org.uk), así como no caso

do

español

(http://es.wikipedia.org/,

http://www.arcospain.org,

http://www.elpais.es), pero cando chegamos ao galego, a pesar de contar con recursos similares como http://gl.wikipedia.org e as páxinas web dalgúns museos e galerías, ao final o volume de textos recompilables desas páxinas era moito menor có das outras linguas e foi preciso incorporar textos de portais que poden non ser considerados como absolutamente fiables. Os criterios iniciais de fiabilidade con que se partira ao comezar o traballo fixéronse obrigatoriamente menos rigorosos pois era imposible reunir un corpus seguindo criterios tan estritos de fiabilidade e calidade dada a escaseza de recursos que os cumprían. Así e todo, elixíronse os recursos electrónicos en vez de fontes de papel para elaborar os córpora dada a economía, rapidez e flexibilidade na súa consulta.

Calidade do produto final

A pesar de todas estas dificultades confrontadas durante a elaboración do presente traballo, procurouse crear unha obra que ofrecese unhas garantías mínimas de calidade.

A continuación incluímos os datos que segundo Cabré (1999) ofrecen garantías sobre a calidade dunha obra de consulta (tradución ao galego para este traballo), seguido pola súa aplicación ao presente glosario para demostrar a súa adecuación ou non a estes criterios: 17

-

que expliciten o corpus do que foron extraídos os datos: cada termo do glosario inclúe a referencia bibliográfica do contexto de onde foron tirados;

-

que indiquen o método co que foron recollidos: o traballo conta cunha precisa explicación sobre a metodoloxía seguida para a súa elaboración;

-

que acheguen definicións ou, na súa ausencia, contextos: este glosario, tal e como adoita ser normal neste tipo de obras, non achega definición ningunha dos termos seleccionados, mais si un contexto de utilización tirado do corpus onde foron atopados os termos. Sen embargo, sempre que foi posible, incluíuse un contexto considerado como bastante esclarecedor do significado do termo;

-

que conteñan remisións: numerosos termos contan con remisións a outros termos relacionados para que o usuario poida consultalos en caso de dúbida ou curiosidade;

-

que conteñan ilustracións: a pesar do valor engadido que supón a inclusión de ilustracións nunha obra de consulta, neste caso resultou imposible por economía de espazo e tempo;

-

que inclúan indicacións temáticas (área ou subárea): todos os termos contan cunha indicación temática incluída despois da entrada inglesa (ou despois das remisións en caso de habelas). O significado da indicación temática pode ser consultado na árbore conceptual fornecida no apartado de “Obxectivos”;

-

que sexan de consulta fácil: o presente glosario non ten unhas dimensións demasiado grandes, o cal evidentemente facilita a súa consulta. Sen embargo, e como xa dixemos, os termos están indexados alfabeticamente por inglés e alén diso inclúense ao final do traballo os índices organizados por galego e español para facilitar a procura dun termo no corpo do glosario;

-

que sexan obras de autor recoñecido: lamentablemente polo momento o presente traballo non cumpre este aspecto.

18

Cremos sinceramente que os termos incluídos cumpren cos requisitos mínimos de calidade que acabamos de comentar, sen embargo recoñecemos que sen dúbida aínda queda un amplísimo conxunto de termos que se deberían acrecentar pois nesta primeira versión é evidente que hai numerosas ausencias . Con todo, pensamos que dadas as constrinxentes limitacións na súa elaboración en canto a espazo e tempo o resultado ten bastante mérito, aínda que está sempre aberto a modificacións e ampliacións.

Normas de manexo do glosario

A continuación dos apartados de “Introdución”, “Obxectivos” e “Metodoloxía”, pódese consultar o glosario en si mesmo. Para comprender mellor os datos que presentamos para cada termo incluímos a continuación un exemplo que esclareza esta cuestión:

14. ---EN - analytic cubism (ver cubism, cubo-futurism, orphic cubism, synthetic cubism)---1.1.1 Unlike analytic cubism, which fragmented objects into its composing parts or facets, synthetic cubism attempted more to bring many different objects together to create new forms.[[1.1.1-i-11.htm]]---#6 GL - cubismo analítico O cubismo sintético é unha segunda fase da pintura cubista comezada por Picasso cara 1912 que se contrapón á do cubismo analítico.[[1.1.1-g-44.doc]]---#2 ES - cubismo analítico Recordemos asimismo la importante figura de Charles-Edouard Jeanneret, más conocido como Le Corbusier, que hizo evolucionar el cubismo analítico hacia el «purismo».[[1.1.1-e-13.htm]]---#3

Os datos fornecidos para cada termo son os que a continuación se poden ver subliñados:

19

14. (nº de termo)---EN (inglés, lingua de indexación do glosario) - analytic cubism (termo) (ver cubism, cubo-futurism, orphic cubism, synthetic cubism) (remisións a outros termos relacionados)---1.1.1 (área temática) Unlike analytic cubism, which fragmented objects into its composing parts or facets, synthetic cubism attempted more to bring many different objects together to create new forms. (contexto tirado do corpus) [[1.1.1-i-11.htm]] (referencia bibliográfica do contexto)---#6 (frecuencia de aparición do termo) GL (galego) - cubismo analítico (termo) O cubismo sintético é unha segunda fase da pintura cubista comezada por Picasso cara 1912 que se contrapón á do cubismo analítico. (contextotirado do corpus) [[1.1.1-g-44.doc]] (referencia bibliográfica do contexto)---#2 (frecuencia de aparición do termo) ES (español) - cubismo analítico (termo) Recordemos asimismo la importante figura de Charles-Edouard Jeanneret, más conocido como Le Corbusier, que hizo evolucionar el cubismo analítico hacia el «purismo». (contextotirado do corpus) [[1.1.1-e-13.htm]] (referencia bibliográfica do contexto)---#3 (frecuencia de aparición do termo)

Os 284 termos incluídos están indexados por inglés, seguidos pola súa equivalencia en galego e en español. Non tivemos en conta as diferenzas na forma xurdidas pola variante do inglés que se utilizase, isto é, non se considerou que afectase de maneira determinante ao significante do termo como para que debesen aparecer como entradas diferentes. Isto pode ser exemplificado cos termos acabados en -or / our, pois é evidente que nun corpus tan amplo aparecían tanto a variante inglesa (por exempo, watercolour) como a variante norteamericana (watercolor), sen embargo optouse por deixar a entrada na variante que fose utilizada no contexto fornecido. En ocasións, un mesmo termo inglés pode ter dúas equivalencias diferentes en galego e español, polo cal se fornecen ambas con contextos correspondentes a cada unha e a súa frecuencia de aparición. Nos casos en que non se atopou un termo en galego na web, incluímos un exemplo en portugués, indicado como PT. Cada termo conta despois cun contexto real tirado dun texto electrónico consultable no CD incluído; basta con fixarse na referencia bibliográfica que segue a cada contexto e procuralo na carpeta correspondente no CD (tendo en conta que dentro de cada carpeta cos textos ingleses, galegos ou españois de cada área temática aparecen primeiro as carpetas cos arquivos de internet que é necesario conservar para poder ver a páxina web correctamente, arquivos que non nos interesan, senón os ficheiros das páxinas web que aparecen a continuación).

20

A codificación das referencias bibliográficas resulta moi sinxela e explicámola a continuación. Entre corchetes hai unha indicación dividida en catro partes: a área temática en que se clasificou o texto no momento da súa recompilación, explicada no apartado de “Obxectivos” na árbore temática; a lingua do texto; o número do texto na súa área temática e o formato do texto. Así, no exemplo anterior, [[1.1.1-i-11.htm]], “1.1.1” quere dicir que o texto cando foi recompilado foi gardado na carpeta 1.1.1, isto é, a dedicada á pintura; “i” quere dicir que se trata dun texto/termo en lingua inglesa; “11” que foi gardado en undécimo lugar no momento da recompilación dos textos, e “htm” que se trata dun texto neste formato (sendo os únicos formatos traballados o “.htm”, “.doc” e “.pdf”). Na parte da bibliografía de baleirado incluída ao final do traballo pode comprobarse o enderezo electrónico do texto.

Por último, despois da referencia bibliográfica de cada contexto aparece un número, no caso do anterior exemplo en inglés o “#6”. O seu significado resulta evidente: o termo ten unha frecuencia de aparición no seu corpus de seis veces. Estas frecuencias foron elaboradas de maneira moi sinxela mediante unha aplicación informática que elaboraba estatísticas de repetición de termos.

Por último, e como xa dixemos anteriormente, é certo que o presente glosario non achega a definición dos termos por problemas de tempo e espazo, pero xulgamos suficiente a inclusión dos contextos para comprender o significado dos termos. Alén diso, en numerosos termos tentouse incluír un contexto que puidese ser considerado case coma unha definición do seu significado. Isto é conforme coa seguinte afirmación de Rodríguez Río (2003), quen di:

“Un termo está formado por un significante (denominación) e un significado (concepto). Polo tanto, traballos que recollen só listaxes supostamente equivalentes de denominacións en varias linguas, sen indicar por vías directas ou indirectas a qué concepto fan referencia, non se deberían considerar obras terminográficas en sentido estrito, xa que poden provocar múltiples confusións no momento da súa utilización práctica”.

21

GLOSARIO

22

1. ---EN - abstract art (ver abstraction)---1.1.1 Abstract art is now generally understood to mean art that does not depict objects in the natural world, but instead uses shapes and colours in a nonrepresentational or subjective way.[[1.1.1-i-20.htm]]---#50 GL - arte abstracta As intencións do grupo eran basicamente a internacionalización da arte e a propagación da arte abstracta.[[1.1.1-g-11.htm]]---#7 ES - arte abstracto El arte abstracto deja de considerar justificada la necesidad de la representación figurativa y tiende a sustituirla por un lenguaje visual autónomo, dotado de sus propias significaciones.[[1.1.1-e-27.htm]]---#30

2. ---EN - abstract artist---1.1.1 At the invitation of Wassily Kandinsky, Delaunay joined The Blue Rider (Der Blaue Reiter), a Munich-based group of abstract artists, in 1911, and his art took a turn to the abstract.[[1.1.1-i-43.htm]]---#7 PT - artista abstracto Cada artista abstracto tem a sua história e o seu próprio “código genético” artístico, que determina a sua linguagem artística.[[1.1.1-p-2.htm]]---#2 ES - artista abstracto Ciertamente, Gruber 'no mejora el original' velazqueño, tampoco lo pretende, pero sí parece interesante que un artista abstracto, de pincelada expresionista, intente establecer una genealogía plástica y unas referencias emocionales que presuponen una voluntad y una intención.[[1.1.1-e147.htm]]---#1

3. ---EN - abstract expressionism (ver expressionism, neo-expressionism)---1.1.1 It is at this time that he adopted the Abstract Expressionism style, a late convert to this style of painting.[[1.1.1-i-95.htm]]---#87 GL - expresionismo abstracto En Europa, os precedentes do expresionismo abstracto hai que buscalos na abstracción de Kandinsky, a visionaria transformación da realidade de Kokoschka e nas técnicas de impacto de Nolde e Rouault.[[1.1.1-g-9.htm]]--#18 ES - expresionismo abstracto 23

Junto a Jackson Pollock, es el artista más destacado del expresionismo abstracto estadounidense.[[1.1.1-e-102.htm]]---#36

4. ---EN - abstract expressionist (ver expressionist, neo-expressionist)---1.1.1 The early work of many Abstract Expressionists reveals a tight bond between the more superficial aspects of both movements, and the emergence (at a later date) of aspects of Dadaistic humor in such artists as Rauschenberg sheds an even starker light upon the connection.[[1.1.1-i8.htm]]---#79 GL - expresionista abstracto Este aspecto nacionalista era o único que o acercaba á xeración dos expresionistas abstractos.[[1.1.1-g-13.htm]]---#3 ES - expresionista abstracto En este mes de diciembre se ha presentado en Estados Unidos la película protagonizada por Ed Harris "Pollock" sobre la biografía del pintor expresionista abstracto Jackson Pollock.[[1.1.4-e-11.htm]]---#13

5. ---EN - abstraction (ver abstract art, post-painterly abstraction)---1.1.1 He believed that with simple colors and shapes the spectator could perceive the moods and feelings in the paintings, therefore he made the important jump to Abstraction, changing 20th century art.[[1.1.1-i-9.htm]]---#84 GL - abstracción A ruptura, esbozada co nacemento da abstracción, aséntase coa paradigmática "Broodway Boogie Woogie" de Mondrian.[[1.1.1-g-31.pdf]]--#81 ES - abstracción El final de la década de 1960 vivió el desarrollo de una abstracción centrada en el análisis de sus propios componentes, con los grupos BMPT y Support(s)-Surface(s) en Francia, o bien orientada hacia los problemas de definición de la naturaleza de la imagen con Sigmar Polke y Gerhard Richter en Alemania.[[1.1.1-e-27.htm]]---#86

6. ---EN - acrylic---1.2 Bronzes may additionally be painted with acrylic and lacquer.[[1.2-i23.htm]]---#254 24

GL - acrílico Nas súas obras conviven o acrílico e a fotografía, en abstraccións que esixen imaxinación para decodificalas.[[1.1.1-g-42.htm]]---#16 ES - acrílico Acompaña esta proyección la serie “Mirando a Miró” compuesta por 5 telas pintadas con acrílico que representan abstracciones del ojo.[[1.1.6-e-8.htm]]--#46

7. ---EN - action art---1.1.4 Some artists, e.g. the Viennese Actionists and neo-Dadaists, prefer to use the terms live art, action art, intervention or manoeuvre to describe their activities.[[1.1.4-i-31.htm]]---#9 GL - arte de acción A obra de Roman Signer ofrécenos un excelente punto de partida para artellar un ciclo teórico que reflexione sobre a multidisciplinar e, ás veces esvaradía, arte de acción.[[1.1.4-g-6.htm]]---#28 ES - arte de acción Hay que decir que, aunque el término performance ha terminado imponiéndose, la performance no es sino una modalidad más de Arte de Acción, como el happening o el body art.[[1.1.4-e-10.pdf]]---#31

8. ---EN - action painter---1.1.1 What the Action Painters tried to portray was just this, an un-thought spontaneous action.[[1.1.1-i-23.htm]]---#8 GL - pintor de acción Ambas tendencias distínguense non só formalmente unha doutra, senón tamén polos distintos modos de vida que levaban os artistas de cada unha, os seus distintos círculos sociais e incluso os distintos barrios en que habitaban en Nova York: os pintores de acción vivían no Downtown de Manhattan e os do colour field, no Uptown.[[1.1.1-g-9.htm]]---#2 ES - pintor de acción Ambas tendencias se distinguen no sólo formalmente una de otra, sino también por los distintos modos de vida que llevaban los artistas de cada una, sus distintos círculos sociales e incluso los distintos barrios en que habitaban en Nueva York: los pintores de acción vivían en el Downtown de Manhattan y los del colour field, en el Uptown.[[1.1.1-e-32.htm]]---#3

25

9. ---EN - action painting---1.1.1 Pollock's technique of pouring and dripping paint is thought to be one of the origins of the term Action Painting.[[1.1.1-i-6.htm]]---#26 GL - pintura de acción / action painting Frautier evolucionou cara á Pintura de Acción que se estaba desenvolvendo en América.[[1.1.1-g-9.htm]]---#4 A súa abstracción estúdase baixo a denominación de Pintura do campo de Cor (Color Field Painting), como tendencia dentro do expresionismo abstracto, distinta á outra tendencia dominante chamada action painting.[[1.1.1-g-9.htm]]---#5 ES - pintura de acción / action painting El chileno Matta, que llevó a Nueva York, desde París, el dinamismo del Surrealismo, también se considera uno de los que más influyó el estilo característico de la Pintura de Acción.[[1.1.1-e-32.htm]]---#7 La teatralidad dinámica en la ejecución de las pinturas abstractas de Jackson Pollock fue nombrada como "Action Painting".[[1.1.4-e-11.htm]]---#12

10. ---EN - actionist (ver Viennese actionist)---1.1.4 As "actionists," they were active between 1960 and 1971.[[1.1.4-i-33.htm]]--#2 GL - accionista Definidas decote como conceptuais, accionistas ou “tecnofeministas”, as obras de Export son claramente antiautoritarias, existenciais e críticas cos medios de comunicación.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#4 ES - accionista El mensaje esencial hace referencia a las acciones humanas, de modo que sus obras podrían calificarse como “fotografías performativas o accionistas”.[[1.1.3-e-18.pdf]]---#6

11. ---EN - aktionismus (ver Viennese actionism)---1.1.4 The experiment was an offshoot of the ‘Aktionismus’, a Viennese version of the happenings in New York, lead by meanwhile legendary artists such as Nitsch, Schwarzkogler, and Brus.[[1.1.4-i-61.htm]]---#5 GL - accionismo 26

Se aceptamos a hipótese de que existe unha arte e unha historia da arte austríacas, distínguense dúas tendencias dentro da tradición, que aínda hoxe inflúe nos artistas: por unha banda, o diálogo co accionismo que se reflicte nas imaxes como accións performativas, e en relación con estas, a concentración no corpo, incluíndo o corpo espido, como na coñecida obra de Elke Krystufek.[[1.1.3-g-20.htm]]---#4 ES - accionismo A través del medio fotográfico, Norbert Becwar, Peter Dressler y Erwin Wurm sondean las actuaciones y la relación de las personas con los objetos, en una continuación del arte de performance y el accionismo tan profundamente arraigado en Austria.[[1.1.3-e-18.pdf]]---#4

12. ---EN - alto relief (ver high relief, relief)---1.1.2 In "alto relief" the figures are usually near natural depth and the background is more detailed and deeper.[[1.2-i-29.htm]]---#1 PT - altorrelevo Dependendo da profundidade, o relevo pode ser chamado baixo-relevo —tal como aparece na numismática— ou alto-relevo, com bastante material removido e o restante projectado do fundo plano quase como se fosse a parte visível de uma escultura embutida na pedra.[[1.2-p-1.htm]]---#3 ES - altorrelieve Ya en 1898, con quince años, concurre a la exposición de Bellas Artes que patrocina el Ayuntamiento y obtiene Medalla de Oro por un altorrelieve titulado "El Dios Pan".[[1.1.2-e-30.htm]]---#6

13. ---EN - aluminium---1.2 He represented Britain at the 1999 Venice Biennale, where he showed his Water series, a number of superimposed line drawings of women (again, these were gloss paint on aluminium).[[1.1.1-i-135.htm]]---#248 GL - aluminio A última obra, Clutter (amoreamento), volve a introduci-lo uso do aluminio e dos obxectos de metal.[[1.1.1-g-4.htm]]---#64 ES - aluminio En el 2001 hizo una muestra de esculturas muy próximas a las llamadas instalaciones, por ejemplo la serie de "Confesionarios" confeccionados con entramado de chapa de aluminio anodizado y pisos blancos de coral procedente de Okinawa.[[1.1.2-e-25.htm]]---#75

27

14. ---EN - analytic cubism (ver cubism, cubo-futurism, orphic cubism, synthetic cubism)---1.1.1 Unlike analytic cubism, which fragmented objects into its composing parts or facets, synthetic cubism attempted more to bring many different objects together to create new forms.[[1.1.1-i-11.htm]]---#6 GL - cubismo analítico O cubismo sintético é unha segunda fase da pintura cubista comezada por Picasso cara 1912 que se contrapón á do cubismo analítico.[[1.1.1-g44.doc]]---#2 ES - cubismo analítico Recordemos asimismo la importante figura de Charles-Edouard Jeanneret, más conocido como Le Corbusier, que hizo evolucionar el cubismo analítico hacia el «purismo».[[1.1.1-e-13.htm]]---#3

15. ---EN - analytic cubist (ver cubist, cubo-futurist, synthetic cubist)---1.1.1 Analytic Cubists "analyzed" natural forms and reduced the forms into basic geometric parts on the two-dimensional picture plane.[[1.1.1-i-162.htm]]--#1 PT - cubista analítico No retrato cubista analítico de Vollard, Picasso quebra o modelo numa estutura cristalina de facetas interligadas em tonalidades baixas.[[1.1.1-p1.htm]]---#1 ES - cubista analítico El tondo pintado en 1912 por Robert, El primer disco, (…) lo establecieron como el inventor del cubismo «órfico», un término inventado por el poeta Apollinaire para promover a sus inteligentes amigos, enfrentados al adusto clasicismo hermético de los cubistas analíticos, con sus aburridos debates sobre matemáticas, física y la cuarta dimensión.[[1.1.1-e-148.htm]]---#1

16. ---EN - appropriation art---1.0 The term appropriation art came into common use in the 1980s with artists such as Sherrie Levine, who addressed the act of appropriating itself as a theme in art.[[1.1.1-i-169.htm]]---#26 GL - apropiacionismo 28

Como precursor do apropiacionismo, Baldessari comezou a realizar series de obras baseadas en fotografías tomadas de fotogramas de películas de Hollywood.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#16 ES - apropiacionismo / arte apropiacionista Richard Prince, conocido sobre todo por pertenecer a la corriente del “apropiacionismo” en los años ochenta junto a artistas como Sherrie Levine, se caracteriza por captar imágenes publicitarias en las que los eslóganes y marcas se suprimen.[[1.1.3-e-13.pdf]]---#8 Y al año siguiente (1983) participa en la Bienal del Whitney Museum of American Art de Nueva York junto a los emergentes representantes del arte apropiacionista, los nuevos expresionistas, y otros graffitistas como K. Haring.[[1.1.1-e-100.htm]]---#1

17. ---EN - appropriation artist / appropriationist---1.0 Appropriation artists may comment on more than just commercial or "low" culture.[[1.1.2-i-20.htm]]---#15 In the following editions the proposals continued to diversify: (…), the appropriationist work of Joachim Schmid in which he used photographs found in the street, thereby questioning the notion of authorship; (…).[[1.1.3-i-2.htm]]---#1 GL - apropiacionista / artista apropiacionista Nas seguintes edicións conviven propostas tan diferentes como as fotografías realizadas co uso dunha cámara estenopeica por Ruth ThorneThomsen, (...) o traballo apropiacionista de Joachim Schmid, construído a partir de fotografías atopadas na rúa nas que se cuestiona o concepto de autoría, (…).[[1.1.3-g-4.htm]]---#3 Espertou a atención da crítica por primeira vez a principios dos anos oitenta cando se relacionou con outros artistas “apropiacionistas” como Silvia Kolbowski e Richard Prince, que tamén empregaban a cámara para “refotografar” as imaxes xa existentes na cultura elitista e na de masas.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#1 ES - apropiacionista / artista apropiacionista De la plasticidad de los experimentos formales de Xulio Correa o los fotogramas mezclados con imágenes convencionales de Joan Fontcuberta, a la estrategia apropiacionista de Joachim Schmid, construida a partir de la recogida de fotos familiares desechadas.[[1.1.3-e-3.htm]]---#3 Despertó la atención de la crítica por primera vez a principios de los años ochenta cuando se relacionó con otros artistas “apropiacionistas” como Silvia Kolbowski y Richard Prince, quienes también usaban la cámara para “refotografiar” las imágenes ya existentes en la cultura elitista y en la de masas.[[1.1.3-e-10.pdf]]---#1

29

18. ---EN - aquatint---1.2 This process is called aquatint, and allows for the creation of tones, shadows, and solid areas of color.[[1.2-i-98.htm]]---#10 GL - augatinta Do mesmo xeito utilizou augatinta para crear áreas de tonalidades ricas e sensuais.[[1.1.1-g-51.htm]]---#4 ES - aguatinta Para crear un grabado al aguatinta, se rocían con resina ciertas zonas de la lámina y se calienta ésta para que la resina quede adherida.[[1.2-e-72.htm]]--#8

19. ---EN - art critic (ver critic)---2.2 French art critic Louis Vauxcelles first used the term "cubism" "(bizarre cubiques)" in 1908.[[1.1.1-i-11.htm]]---#58 GL - crítico de arte A presente mostra, comisariada por José Marín-Medina, coñecido crítico de arte, instálase no espazo mediante o fotocopiado de paneis que xeran unha serie de salas e subsalas.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#14 ES - crítico de arte Desde joven manifiesta una vocación de artista integral: pintor, grabador, escenógrafo, escultor, conferenciante, crítico de arte... siempre con la vocación del arquitecto que le hubiera gustado ser.[[1.1.1-e-85.htm]]---#19

20. ---EN - art dealer---2.1 From 1963 Hockney was represented by the influential art dealer John Kasmin.[[1.1.1-i-93.htm]]---#17 GL - marchante Esta galería de arte contemporánea ten como principais obxectivos a promoción de artistas españois e galegos —tanto en Galiza e España, como no estranxeiro, xa que actúa como marchante—.[[2.2-g-6.htm]]---#5 ES - marchante Su escasa producción y la mala suerte con los marchantes harán que durante toda su carrera viva al margen del éxito económico que gozan otros artistas de su generación.[[1.1.1-e-90.htm]]---#12 30

21. ---EN - art deco---1.0 Futurism influenced many other twentieth century art movements, including Art Deco, Vorticism, Constructivism and Surrealism.[[1.1.1-i-21.htm]]---#68 GL - art decó Unha derivación deste estilo na década de 1920 é o denominado Art decó.[[1.1.1-g-68.htm]]---#1 ES - art déco La tendencia curvilínea de los modernistas dará paso a las tendencias artísticas abstarct-geométricas —De Stijl, constructivismo y corrientes neoplásticas— y lineales —Art Déco—.[[1.2-e-96.htm]]---#2

22. ---EN - art nouveau---1.0 After studying architecture, he studied painting in Munich and was influenced there by Art Nouveau styles as well as by the woodcuts of Albrecht Dürer.[[1.1.1-i-139.htm]]---#130 GL - art nouveau Tamén se opoñía ó ornamentalismo do Art Nouveau e á evasión espiritualista do Simbolismo.[[1.1.1-g-6.htm]]---#4 ES - art nouveau Alfons Maria Mucha (24 de julio de 1860 - 14 de julio de 1939) fue un pintor y artista decorativo checo, ampliamente reconocido por ser uno de los máximos exponentes del Art Nouveau.[[1.1.1-e-79.htm]]---#16

23. ---EN - arte povera---1.1.1, 1.1.2 There is also a relationship to Arte Povera in the use of materials traditionally considered "unartistic" or "worthless".[[1.1.2-i-62.htm]]---#12 GL - arte povera Este artista, o máis novo dos pertencentes á Arte Povera, utiliza os seus típicos materiais empobrecidos e métodos de traballo meticulosos para producir obras que harmonizan coas formas e cos estados cambiantes do medio ambiente.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#11 ES - arte povera Anselmo es una de las principales figuras que se identifican con el Arte 31

Povera italiano de los años sesenta y setenta, movimiento que buscaba redefinir radicalmente las propiedades y posibilidades de la pintura y la escultura con el uso de materiales escultóricos cotidianos y prosaicos.[[1.1.3-e-10.pdf]]---#5

24. ---EN - artist---1.0 Jackson Pollock (January 28, 1912 – August 11, 1956) was an influential American artist and a major force in the abstract Expressionism movement.[[1.1.1-i-6.htm]]---#3197 GL - artista Segundo Kirchner, non podían pórse regras e a inspiración debía fluír libre e dar expresión inmediata ás presións emocionais do artista.[[1.1.1-g-5.htm]]--#1329 ES - artista Esta galería valenciana nos tiene acostumbrados a contar con una nómina de artistas cuyo común denominador es un alto nivel de calidad.[[1.1.1-e8.htm]]---#1701

25. ---EN - artwork (ver work)---1.0, 2.0 In December 2004, Duchamp's Fountain was voted the most influential artwork of the 20th century by 500 of the most powerful people in the British art world.[[1.1.1-i-17.htm]]---#170 GL - obra / obra de arte Tamén admiraban a capacidade de síntese e o sentido decorativo da obra de Gauguin.[[1.1.1-g-6.htm]]---#1707 Warhol pretendía eliminar da obra de arte calquera traza ou signo de manualidade.[[1.1.1-g-13.htm]]---#130 ES - obra / obra de arte El coleccionista español no absorbe toda la obra de pintores españoles, y el coleccionismo extranjero no los conoce suficientemente.[[1.1.1-e-7.htm]]--#2238 En 1946, Kosice realizó la que probablemente fuera la primera obra de arte que incorporó tubos de neón, que serían posteriormente recogidos por el pop-art.[[1.1.1-e-136.pdf]]---#183

26. ---EN - assemblage---1.1.2, 1.1.6 32

Assemblage is an artistic process in which a three-dimensional artistic composition is made from putting together found objects.[[1.1.2-i-52.htm]]--#59 GL - assemblage / ensamblaxe Deste xeito o lenzo evoluciona a través da colaxe ata o "assemblage" e os "environments".[[1.1.1-g-8.htm]]---#1 Estenderon o principio da colaxe á ensamblaxe de obxectos incongruentes, como nos poemas visibles de Max Ernst.[[1.1.4-g-8.pdf]]---#7 ES - assemblage / ensamblaje El "Assemblage" supera los límites de la pintura y de la escultura, se libera tanto del marco como del pedestal, pudiendo situarse libremente en cualquier lugar del espacio.[[1.1.4-e-11.htm]]---#5 A partir de ahí, la lógica consecuencia de la extensión del ensamblaje (la escultura con objetos) hacia los ambientes involucró al "Happening" articulando la idea de una expresión total que en la década de los Setenta configuró la "Escultura Pública", el "Land Art", y lo que se denomina "Sitespecific work".[[1.1.4-e-13.htm]]---#8

27. ---EN - avant-garde---1.0 Duchamp's circle also included Louise and Walter Arensberg, Henri-Pierre Roché, Beatrice Wood and fellow Frenchman, Francis Picabia, as well as other avant-garde figures.[[1.1.1-i-17.htm]]---#188 GL - vangarda Os movementos europeos de vangarda eran aqueles que, segundo os seus propios autores, guiaban a cultura dos seus tempos, estando de certa forma á fronte deles.[[1.1.1-g-15.htm]]---#141 ES - vanguardia Tal era la profundidad de su conocimiento e influencia de las vanguardias europeas, que tardó mucho tiempo en elaborar un estilo independiente.[[1.1.1-e-32.htm]]---#197

28. ---EN - avant-gardist (ver modernist)---1.0 However, World War I and its subsequent events were the cataclysmic disruptions that late 19th century artists such as Brahms had worried about, and avant-gardists had embraced.[[1.1.7-i-10.htm]]---#2 GL - vangardista En Hispanoamérica, a influencia dos movementos vangardistas empeza a sentirse só a partir dos anos 1920.[[1.1.1-g-6.htm]]---#33 33

ES - vanguardista A partir de su actividad y capacidad de influencia sobre un pequeño grupo de artistas partícipes de tertulias vanguardistas el movimiento se va a conectar con los aires europeos que circulaban por París.[[1.1.1-e-23.htm]]--#41

29. ---EN - bas relief / bas-relief (ver low relief)---1.1.2 As with the version in Reykjavík, this statue included the bas relief The Pioneers on the base.[[1.1.2-i-96.htm]]---#16 Nivola's sand casting has been briefly described as a bas-relief sculpture in concrete.[[1.1.2-i-112.htm]]---#22 GL - baixorrelevo En Santiago é chamado o "rei do baixorrelevo".[[1.1.2-g-123.htm]]---#2 ES - bajorrelieve Ya demostradamente virtuosa en el cincelado del granito y del mármol, el gobierno argentino le encargó numerosas obras: por ejemplo en 1900 los bajorrelieves que luego exornarían el patio de la Casa de La Independencia en San Miguel de Tucumán.[[1.1.2-e-26.htm]]---#11

30. ---EN - bauhaus---1.0 The movement gets its name because it is seen as combining the emotional intensity and self-expression of the German Expressionists with the antifigurative aesthetic of the European abstract schools such as Futurism, the Bauhaus and Synthetic Cubism.[[1.1.1-i-5.htm]]---#110 GL - bauhaus Tamén grupos como de Stijl e Bauhaus acababan de comezar a desenvolver novas ideas sobre a interrelación das artes, arquitectura, deseño e educación artística.[[1.1.1-g-10.htm]]---#33 ES - bauhaus Cuando la Bauhaus se traslada en 1926 a Dessau, Lucía Moholy será la encargada de realizar las fotografías de los nuevos edificios de la Bauhaus diseñados por Gropius.[[1.1.3-e-91.pdf]]---#112

31. ---EN - biennale / biennial (ver triennial)---2.1

34

In 1956 he was awarded the Grand Prix at the Venice Biennale exhibition.[[1.1.1-i-49.htm]]---#98 The future development of Contemporary art is often directed by massive biennials (The Whitney Biennial, The Venice, São Paulo, the Kwan Ju, the Havana...).[[2.1-i-6.htm]]---#32 GL - bienal A Bienal de Arte de Pontevedra vén acollendo nos últimos anos unha progresión en ascenso cara a unha innovación da arte contemporánea.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#514 ES - bienal Por ello, al usurpar un espacio que no le es propio, la celebración de ARCO, lejos de permitir la creación de una gran bienal de arte contemporáneo, la entorpece o la imposibilita.[[2.1-e-10.htm]]---#92

32. ---EN - binder---1.2 Unlike "soft" or "French" pastel sticks, which are made with a gum or methyl cellulose binder, oil pastels consist of pigment mixed with a nondrying oil and wax binder.[[1.2-i-40.htm]]---#71 GL - aglutinante Encáustica é unha técnica de pintura que se caracteriza polo uso da cera como aglutinante dos pigmentos.[[1.2-g-11.htm]]---#15 ES - aglutinante Es una técnica muy cubriente por no encontrarse los pigmentos inmersos en suspensión en una capa gruesa de aglutinante una vez seca.[[1.2-e-17.htm]]--#21

33. ---EN - body art---1.1.4 In Western art, body art appears to be a sub-category of performance art, in which artists use or abuse their own body to make their particular statements.[[1.1.4-i-30.htm]]---#19 GL - arte corporal / body art Vito Acconci era o representante prominente da arte corporal.[[1.1.4-g8.pdf]]---#12 Para documenta-las súas performances de mediados dos anos sesenta, que incluían poesía e Body Art, Vito Acconci confiaba plenamente na fotografía.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#10 ES - arte corporal / body art 35

Esta tendencia abarca las autorrepresentaciones y el arte corporal.[[1.1.4-e24.htm]]---#3 Hay que decir que, aunque el término performance ha terminado imponiéndose, la performance no es sino una modalidad más de Arte de Acción, como el happening o el body art.[[1.1.4-e-10.pdf]]---#29

34. ---EN - bronze---1.2 One reason bronze is so highly valued in statuary is that its patina protects it against further corrosion.[[1.2-i-74.htm]]---#276 GL - bronce Traballa tanto a madeira como a pedra e o bronce, sempre dentro dunha corrente figurativa de carácter organicista.[[1.1.2-g-29.pdf]]---#24 ES - bronce También esculpió en bronce y colaboró escribiendo artículos para distintas revistas especializadas.[[1.1.1-e-42.htm]]---#87

35. ---EN - bust---1.0 Many of her works were portrait busts: both of significant persons of the time and of working class people that she came in contact with.[[1.1.2-i92.htm]]---#22 GL - busto Comezouna en 1980, experimentando coas distintas opcións que lle proporcionaba este xénero, ata se decidir polo retrato de medio busto e a luz frontal, cun fondo de cor neutra que cambiou por un branco na súa seguinte serie de retratos, iniciada en 1986.[[1.1.3-g-13.pdf]]---#11 ES - busto De esta estadía se inspirará para el mural "La Ciencia y la Psiquiatría" y para una serie de bustos en los que retrata a sus pacientes vecinos, cada uno de ellos representando una patología particular.[[1.1.2-e-28.htm]]---#20

36. ---EN - camera---1.1.3 By 1966 Bruce Nauman turned to the camera as a way of documenting sculptural acts that were performative, photographic, and conceptual.[[1.1.3i-7.htm]]---#1258

36

GL - cámara Experimentou decote co concepto de identidade, e viuse atraído en particular polos fotomatóns e polas cámaras Polaroid porque lle permitían crear e contempla-las imaxes de contado.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#161 ES - cámara Haacke utilizó la cámara para documentar este concepto de escultura en el “campo abierto”.[[1.1.3-e-10.pdf]]---#303

37. ---EN - canvas---1.2 He began painting with his (often very large) canvases on the floor, and developed what was called his "drip" (or his preferred term, "pour") technique.[[1.2-i-1.htm]]---#317 GL - lenzo Os artistas preparan a tea ou lenzo antes de comezar a pintura.[[1.2-g7.htm]]---#87 ES - lienzo Garcerá ha sabido trasladar al lienzo la codificación digital de un espacio, sin que el resultado esté exento de gran carga lírica y emotiva.[[1.2-e10.htm]]---#111

38. ---EN - carving---1.1.2 He also began to make wood carvings and bronzes of figures swathed in heavy drapery like those in early Gothic art, and in dramatic attitudes expressive of powerful emotions and a yearning for spiritual ecstasy.[[1.1.2i-17.htm]]---#74 GL - talla En 1997 obtén ademais a graduación en Artes aplicadas e Oficios Artísticos, na cidade de Lugo, coa especialidade de talla en madeira.[[1.1.2-g-9.pdf]]--#35 ES - talla Su dureza hace que tolere los golpes del cincel sin que se produzcan fisuras falsas y que la talla resplandezca con autenticidad, porque es imposible ocultar los defectos.[[1.2-e-91.htm]]---#55

39. ---EN - casting---1.1.2 37

Casting is often used for creating one or more copies of an original piece of sculptural (three-dimensional) artwork.[[1.2-i-27.htm]]---#394 GL - baleirado Trala guerra civil e ata 1956 ocupa a praza de modelado e baleirado na Escola de Artes e Oficios de Ourense.[[1.1.2-g-47.pdf]]---#10 ES - vaciado Destacó en modelado y vaciado y con veintidós años fue nombrado profesor meritorio de los talleres de escultura de dicho centro docente.[[1.1.2-e30.htm]]---#26

40. ---EN - catalogue---2.1 In the text he wrote for the catalogue, Watanabe himself describes the solutions devised to maximize the visitors’ perceptive powers.[[1.1.3-i11.htm]]---#115 GL - catálogo En total, 625 fotografías que se incluíron no catálogo daquela mostra.[[1.1.3-g-1.htm]]---#73 ES - catálogo En el catálogo elaborado para la segunda exposición empieza a plantear su teoría del arte que culminará, dos años más tarde, con la publicación de su libro De lo espiritual en el Arte.[[1.1.1-e-18.htm]]---#71

41. ---EN - charcoal---1.2 The next year Dalí's father organized an exhibition of his charcoal drawings in their family home.[[1.1.1-i-171.htm]]---#26 GL - carbón Neste primeiro apartado da mostra, pódese disfrutar tamén dunha pequena sala adicada á faceta debuxística e retratista do xove Laxeiro, contando con retratos e paisaxes da primeira época, feitos a lapis, carbón ou sanguina, sobre papel.[[2.3-g-1.doc]]---#4 ES - carboncillo Sobre papel o cartulina, no podemos olvidar elementos tan importantes como la sanguina, el carboncillo y otros que dan nombre a sus realizaciones como los pasteles y las ceras.[[1.1.1-e-128.htm]]---#2

38

42. ---EN - chief curator---2.2 From 1988 to 2001, he was chief curator of painting and sculpture at MoMA.[[2.3-i-34.htm]]---#2 GL - xefe de exposicións A súa grande capacidade de traballo levouno a desenvolver unha intensa e prolífica actividade cultural, na que se poden enumerar como facetas e etapas fundamentais as seguintes: (...) Xefe de Exposicións dos Museos Municipais de Madrid; (...).[[1.1.2-g-23.pdf]]---#1 ES - jefe de exposiciones Antes, como jefe de exposiciones, la programación la gestionábamos juntos.[[2.2-e-12.htm]]---#1

43. ---EN - clay---1.2 He began modeling in clay to gain a better understanding of the third dimension in his painting.[[1.1.2-i-31.htm]]---#108 GL - arxila Cando está a superficie seca aplícase unha capa de branco de chumbo, de aceite, de amarelo de chumbo e de arxila refractaria.[[1.2-g-7.htm]]---#3 ES - arcilla Al agregar arcilla a sus obras desde los 60 en adelante, le agregó dimensión a su distorsión.[[1.1.1-e-69.htm]]---#25

44. ---EN - collage (ver decollage)---1.2 Picasso invented the collage with his Still Life with Chair Caning, in which he pasted a patch of oil cloth painted with a chair-caning design to the canvas of the piece.[[1.1.1-i-11.htm]]---#167 GL - colaxe / collage Estenderon o principio da colaxe á ensamblaxe de obxectos incongruentes, como nos poemas visibles de Max Ernst.[[1.1.1-g-8.htm]]---#46 O imaxinario de Álvaro son o “Pop Art, psicodelia, Tecno, Collages...” e ultimamente está a pegarlle duro tamén á fotografía creativa.[[1.1.7-g3.htm]]---#13 ES - collage Por entonces, Arp empezó a hacer relieves, collages y bordados en los que ya empiezan a aparecer las formas geométricas y orgánicas características 39

de su obra.[[1.1.1-e-17.htm]]---#70

45. ---EN - collection---2.0 The Saatchi Gallery is a London gallery for contemporary art, opened by Charles Saatchi in 1985 in order to show his sizeable (and changing) collection to the public.[[2.1-i-1.htm]]---#620 GL - colección / fondos Dentro das compras que o Museo realiza compoñendo a súa colección aproveitan a asistencia a Arco para seguir completándoa.[[2.1-g-3.htm]]--#523 Estes fondos expóñense no CGAC e noutros centros españois e internacionais.[[2.1-g-7.htm]]---#63 ES - colección / fondos Carlos Caballería posee una colección de pintura y escultura expresionista abstracta.[[2.1-e-8.htm]]---#166 Otros lugares con importantes fondos de sus obras son la Fundación Pilar i Joan Miró de Palma de Mallorca, el MNAM de París y el MOMA de Nueva York.[[1.1.1-e-83.htm]]---#30

46. ---EN - color field painter---1.1.1 In this respect, he can also be considered to presage the Color Field painters, such as Helen Frankenthaler.[[1.1.1-i-56.htm]]---#6 GL - pintor do colour field Ambas tendencias distínguense non só formalmente unha doutra, senón tamén polos distintos modos de vida que levaban os artistas de cada unha, os seus distintos círculos sociais e incluso os distintos barrios en que habitaban en Nova York: os pintores de acción vivían no Downtown de Manhattan e os do colour field, no Uptown.[[1.1.1-g-9.htm]]---#1 ES - pintor del colour field Ambas tendencias se distinguen no sólo formalmente una de otra, sino también por los distintos modos de vida que llevaban los artistas de cada una, sus distintos círculos sociales e incluso los distintos barrios en que habitaban en Nueva York: los pintores de acción vivían en el Downtown de Manhattan y los del colour field, en el Uptown.[[1.1.1-e-32.htm]]---#1

47. ---EN - color field painting---1.1.1 40

Color Field painting was an abstract style that emerged in the 1950s after Abstract Expressionism and is characterized by canvases painted entirely by large areas of solid color.[[1.1.1-i-38.htm]]---#14 GL - color field painting / pintura do campo de cor A ensinanza de Hoffman e a súa preocupación por conseguir a unidade entre a cor e a forma desembocaría no movemento denominado Color Field Painting.[[1.1.1-g-9.htm]]---#5 A súa abstracción estúdase baixo a denominación de Pintura do campo de Cor (Color Field Painting), como tendencia dentro do expresionismo abstracto, distinta á outra tendencia dominante chamada action painting.[[1.1.1-g-9.htm]]---#2 ES - color field painting / pintura del campo de color La enseñanza de Hoffman y su preocupación por conseguir la unidad entre el color y la forma desembocaría en el movimiento denominado Color Field Painting.[[1.1.1-e-32.htm]]---#3 Su abstracción se estudia bajo la denominación de Pintura del campo de Color (Color Field Painting), como tendencia dentro del expresionismo abstracto, distinta a la otra tendencia dominante llamada action painting.[[1.1.1-e-32.htm]]---#2

48. ---EN - commission---2.2 As recognition —and the value of his work— grew, he went back to his roots as a commercial illustrator, and started to take commissions, most noticeably for portraits.[[1.1.1-i-14.htm]]---#98 GL - encargo Simultaneamente, o seu crecente recoñecemento en Galicia repórtalle numerosos encargos, fundamentalmente retratos e monumentos públicos, pechándose o período das tallas femininas para entrar no da escultura conmemorativa.[[1.1.2-g-13.pdf]]---#9 ES - encargo En los dos decenios sucesivos recibe numerosos encargos para la ejecución de pinturas murales en Bélgica.[[1.1.1-e-67.htm]]---#42

49. ---EN - conceptual art---1.0 Conceptual art may not even produce an art object, but rather a physical manifestation that is to be viewed as a document of the art.[[1.1.1-i57.htm]]---#85 GL - arte conceptual 41

Na arte conceptual a idea ou o concepto é a parte máis importante do traballo.[[1.1.1-g-19.htm]]---#35 ES - arte conceptual El arte conceptual como movimiento emergió a la mitad de los años sesenta, en parte como una reacción en contra del formalismo que había sido articulado por el influyente crítico Clement Greenberg.[[1.1.1-e-36.htm]]--#47

50. ---EN - conceptual artist---1.0 Sol LeWitt (born 1928 in Hartford, Connecticut) is a conceptual artist and painter.[[1.1.1-i-190.htm]]---#53 GL - artista conceptual A homenaxe de Angela Bulloch ao artista conceptual francés Cadère baséase tamén na tecnoloxía.[[1.1.3-g-21.htm]]---#1 ES - artista conceptual Helnwein es un artista conceptual, interesado principalmente en la ansiedad psicológica y sociológica, así como en temas históricos y políticos.[[1.1.4-e7.htm]]---#17

51. ---EN - concrete---1.2 Completed in 1982, the sculpture is an eighteen-meter high accumulation of sixty automobiles embedded in over forty thousand pounds of concrete.[[1.1.2-i-11.htm]]---#31 GL - cemento / formigón Procuramos canalizar esta creatividade, indicar aquelas zonas en que se podía pintar: os bloques de cemento que pechaban parte do instituto e mesmo un silo que temos acó, tentando sempre non lle causar dano a ningún edificio.[[1.1.1-g-3.htm]]---#11 Nos anos 80 Etienne Bossut decide realizar obras de arte, sacando partido dos seus coñecementos profesionais: “o que atopo de fabuloso nestes materiais, di, é que podo facer madeira, ferro, arxila, formigón...”.[[1.1.2-g1.pdf]]---#9 ES - cemento / hormigón En algunas otras obras, utilizó cemento y bloques de adobe.[[1.1.2-e12.htm]]---#30 En los años 70 usa Vostell el hormigón como elemento fundamental en la mayor parte de su amplia creación.[[1.1.2-e-11.htm]]---#18

42

52. ---EN - conservation---2.3 This type of stain permanently weakens the paper fibers and is not easily removed or lightened in conservation treatment.[[2.3-i-4.htm]]---#468 GL - conservación Estas son: a mala conservación e estado xeral dos negativos, cheos de fungos, as innumerables rañaduras e a metalización dos residuos de prata.[[1.1.3-g-55.pdf]]---#119 ES - conservación La conservación y restauración es un delicado trabajo que realiza un equipo multidisciplinario muy especializado.[[2.3-e-2.htm]]---#77

53. ---EN - conservator---2.2, 2.3 Reflecting the move in contemporary art away from the material object, the conservator's role has changed to encompass a broader notion of what constitutes the preservation and care of an artwork.[[1.1.6-i-28.htm]]---#193 GL - conservador E sobre elas, precisamente, incidirán no Foro Internacional de Expertos, onde coleccionistas, directores, conservadores, xestores e comisarios dos principais museos e centros de arte do mundo debaterán sobre a distribución e exhibición do obxecto artístico, o novo coleccionismo e as novas linguaxes da arte actual.[[2.2-g-7.htm]]---#16 ES - conservador Javier Arnaldo es Conservador jefe adjunto del Museo ThyssenBornemisza.[[1.2-e-12.pdf]]---#42

54. ---EN - constructivism---1.0 The group formed to contradict Naum Gabo's assertion that Constructivism should be devoted to exploration of abstract space and rhythm.[[1.1.7-i15.htm]]---#49 GL - construtivismo Construtivismo, suprematismo, cubofuturismo… Estamos diante de dous artistas cientifistas?[[1.1.1-g-46.htm]]---#5 ES - constructivismo 43

La obra de Sempere está definida por la abstracción, la repetición geométrica y la linealidad, evolucionando hacia el Op Art y el constructivismo con elementos del arte cinético.[[1.1.1-e-97.htm]]---#28

55. ---EN - constructivist---1.0 In the 1980s graphic designer Neville Brody used styles based on Constructivist posters that sparked a revival of popular interest.[[1.1.1-i58.htm]]---#33 GL - construtivista Xunto á súa obra levará lenzos expresionistas de Alberto Datas, as pequenas obras construtivistas de Santiago Mayo e as imaxes manipuladas dixitalmente de Alberto Barreiro.[[2.1-g-5.htm]]---#4 ES - constructivista A partir de su encuentro con Duchamp, abandona la pintura y se vuelca en la escultura constructivista.[[1.1.2-e-34.htm]]---#8

56. ---EN - copper---1.2 In 1939, Maurice Ascalon designed and created the enormous 14 foot tall hammered repoussé copper relief sculpture of three figures, The Toiler of the Soil, the Laborer and the Scholar.[[1.1.2-i-81.htm]]---#122 GL - cobre O que si varía é a técnica de preparación destas bases pois é moi distinto pintar sobre lenzo, táboa, fresco ou cobre.[[1.2-g-7.htm]]---#16 ES - cobre El aguafuerte es una modalidad de grabado que se efectúa tomando como base una plancha o lámina de cobre.[[1.2-e-71.htm]]---#120

57. ---EN - corrosion---2.3 Bronzes resist corrosion (especially seawater corrosion) and metal fatigue better than steel.[[1.2-i-45.htm]]---#31 GL - corrosión Se nestas pezas a forma se fai material, aludindo tanto á escultura como ao proceso químico de corrosión, as sombras perden as súas pantasmagóricas metáforas de ocultación e misterio e adquiren a súa exacta configuración 44

óptica, (…).[[1.2-g-16.pdf]]---#11 ES - corrosión Su resistencia a la corrosión, sus propiedades higiénicas y estéticas hacen del acero inoxidable un material muy atractivo para satisfacer diversos tipos de demandas.[[1.2-e-83.htm]]---#10

58. ---EN - critic (ver art critic) ---2.2 The term was first applied to American art in 1946 by the critic Robert Coates.[[1.1.1-i-5.htm]]---#12558 GL - crítico Algúns críticos considérano como un pintor de transición.[[1.1.1-g-9.htm]]--#53 ES - crítico El término "Pop-Art" fue utilizado por primera vez por el crítico británico Lewwis Gennig en 1962 para definir el arte que algunos jóvenes estaban haciendo con el empleo de imágenes populares.[[1.1.1-e-19.htm]]---#93

59. ---EN - cubism (ver analytic cubism, cubo-futurism, orphic cubism, synthetic cubism)---1.1.1 The background and object (or figure) planes interpenetrate one another creating the ambiguous shallow space characteristic of cubism.[[1.1.1-i11.htm]]---#139 GL - cubismo O cubismo e os catro mestres da arte europea, Picasso, Miró, Matisse e Léger, completan a base sobre a que se desenvolveu a pintura abstracta en América nos anos corenta.[[1.1.1-g-9.htm]]---#24 ES - cubismo Allí se encontraron todos los disidentes de otras escuelas previas, tales como el expresionismo alemán, el futurismo italiano o el cubismo francés.[[1.1.1e-17.htm]]---#73

60. ---EN - cubist (ver analytic cubist, cubo-futurist, sythetic cubist)---1.1.1 His work at this time was based on cubist interpretations of other artists2 paintings such as Frederic Remington.[[1.1.1-i-95.htm]]---#64 45

GL - cubista Cara a 1929 abandonounas para volver a un estilo cubista.[[1.1.1-g-8.htm]]--#5 ES - cubista Cuando vio pinturas cubistas por primera vez en 1910, Mondrian evolucionó de la pintura del paisaje tradicional hacia un estilo simbólico.[[1.1.1-e-30.htm]]---#49

61. ---EN - cubo-futurism (ver analytic cubism, cubism, futurism, orphic cubism, synthetic cubism)---1.1.1 Natalia Sergeevna Goncharova (June 4, 1881 - October 17, 1962) was a prominent Russian Cubo-Futurism painter and costume designer.[[1.1.1-i84.htm]]---#9 GL - cubofuturismo Kasimir Malévich (1878-1935) experimentou en máis de sete "ismos": impresionismo, fauvismo, cubofuturismo, aloxismo, suprematismo, etc.[[1.1.1-g-46.htm]]---#2 ES - cubo-futurismo En Rusia, tras haber sido el principal representante del cubo-futurismo, Kazimir Maliévich rompió radicalmente con todas las viejas concepciones del arte al pintar en 1915 Carré noir dando lugar al suprematismo.[[1.1.1-e27.htm]]---#2

62. ---EN - cubo-futurist (ver analytic cubist, cubist, futurist, synthetic cubist)---1.1.1 The system arose from cubo-futurist experiments and works that he undertook from 1913-1915.[[1.1.1-i-27.htm]]---#4 GL - cubofuturista / cubo-futurista Colaboramos intensamente na creación de libros cubofuturistas nos que eu participaba coa ilustración e colaxes e algunha que outra creación poética.[[1.1.1-g-45.doc]]---#2 Eu son unha máis da xeración de mulleres artistas –amazonas como nos definiu o poeta cubo-futurista Benedik Liushits– que desenvolvemos o noso traballo na frutífera etapa do cambio de século.[[1.1.1-g-45.doc]]---#2 ES - cubofuturista También son de 1913 algunas de sus obras cubofuturistas.[[1.1.1-e-49.htm]]--#1

46

63. ---EN - curator---2.2 In contemporary art, the curator is the person who organizes an exhibition.[[2.2-i-5.htm]]---#104 GL - comisario Sen embargo, a nivel internacional, dende a pasada década asistimos a un novo campo de prácticas contemporáneas que precisamente están a disolver os límites entre a actividade do comisario e a do artista.[[1.1.1-g-28.htm]]--#77 ES - comisario Kim Sweet es, junto a Charles Esche y Matthew Higgs, uno de los tres comisarios que han organizado la presencia inglesa en ARCO 2001.[[1.1.1e-6.htm]]---#45

64. ---EN - dada (ver neo-dada)---1.0 The Surrealist movement mainly originated in the Dada movement.[[1.1.1-i8.htm]]---#245 GL - dada A orixe do termo Dada é confuso e controvertido.[[1.1.1-g-11.htm]]---#8 ES - dada Duchamp, Picabia, Jean Crotti, como europeos refugiados, junto con los americanos Man Ray, Morton Schamberg y otros dan vida al dada neoyorquino.[[1.1.1-e-17.htm]]---#38

65. ---EN - dadaism (ver neo-dadaism)---1.0 Dau-al-Set was connected with Surrealism and Dadaism and its members sought a connection to both the conscious and unconscious in their work.[[1.1.1-i-235.htm]]---#9 GL - dadaísmo O surrealismo tomou do dadaísmo algunhas técnicas de fotografía e cinematografía así como a fabricación de obxectos.[[1.1.1-g-8.htm]]---#24 ES - dadaísmo Man Ray desarrolló el dadaísmo en pintura, fotografía y en la fabricación de objetos anti-arte.[[1.1.1-e-17.htm]]---#25 47

66. ---EN - dadaist (ver neo-dadaist)---1.0 By the dawn of World War II, many of the European Dadaists had fled or emigrated to the United States.[[1.1.1-i-12.htm]]---#32 GL - dadaísta Historicamente, o surrealismo xorde como unha resposta dialéctica á destrución estéril preconizada polos dadaístas.[[1.1.1-g-8.htm]]---#17 ES - dadaísta Por su parte Tzara volvió a París en 1920 y puso en marcha muchas actividades y manifestaciones dadaístas para las que contó con la colaboración de André Breton, Paul Eluard, Soupault y Aragon.[[1.1.1-e17.htm]]---#24

67. ---EN - De Stijl (ver neo plasticism)---1.0 In The Netherlands the Dada movement centered mainly around Theo van Doesburg, most well known for establishing the De Stijl movement and magazine of the same name.[[1.1.1-i-12.htm]]---#44 GL - De Stijl Tamén grupos como De Stijl e Bauhaus acababan de comezar a desenvolver novas ideas sobre a interrelación das artes, arquitectura, deseño e educación artística.[[1.1.1-g-10.htm]]---#2 ES - De Stijl Las pinturas de Mondrian constituyen la fuente a partir de la cual se desarrollaron la filosofía y las formas visuales De Stijl.[[1.1.1-e-30.htm]]--#74

68. ---EN - decollage / décollage (ver collage)---1.2 In effect, the decollage destroys the advertisement, but leaves its remnants on view for the public to contemplate.[[1.2-i-37.htm]]---#8 Décollage, in art, is the opposite of collage; instead of an image being built up of all or parts of existing images, it is created by cutting, tearing away or otherwise removing, pieces of an original image.[[1.2-i-37.htm]]---#4 PT - decollage Nos jornais rasgados pode haver influencia de Rotella, um dos artistas mais interessantes daquela época, italiano, um dos iniciadores da "decollage", dos 48

cartazes de ruas destacados como fragmentos da iconografia urbana.[[1.1.1p-20.htm]]---#1 ES - decollage Empieza a utilizar trozos de carteles rotos con los que compone una nueva realidad, que denominó decollage (en oposición al collage de origen cubista).[[1.1.1-e-110.htm]]---#2

69. ---EN - degenerate art---1.0 Das Magdeburger Ehrenmal (the Magdeburg cenotaph), by Ernst Barlach was declared to be degenerate art due to the "deformity" and emaciation of the figures —corresponding to Nordau's theorised connection between "mental and physical degeneration".[[1.1.1-i-142.htm]]---#17 GL - arte dexenerada Profesor da escola de arte en Francfurt dende 1928, as súas obras formaron parte en 1937 da Exposición de arte dexenerada que organizou o réxime nazi e en 1938 prohibíuselle dar clases.[[1.1.1-g-18.htm]]---#1 ES - arte degenerado Será uno de los artistas más perjudicados por el régimen nazi: más de 700 de sus obras fueron secuestradas como «arte degenerado» y gran parte de ellas acabaron en el fuego.[[1.1.1-e-15.pdf]]---#7

70. ---EN - Der Blaue Reiter---1.1.1 The "head" of Der Blaue Reiter, Kandinsky, would take this a step further.[[1.1.1-i-9.htm]]---#52 GL - Der Blaue Reiter En 1914 foron tamén etiquetados como expresionistas o grupo dos pintores alemáns en Dresde e Berlín a partir de 1911; e Der Blaue Reiter (O Xinete Azul), formado en 1912 en Múnic, ó redor dun almanaque, dirixido por Kandinsky e Marc.[[1.1.1-g-5.htm]]---#5 ES - Der Blaue Reiter Der Blaue Reiter (El Jinete Azul en español) fue un grupo de información artística del expresionismo fundado en Munich por Wassily Kandinsky y Franz Marc en 1911.[[1.1.1-e-26.htm]]---#14

71. ---EN - design---1.1.7 49

Greenberg labelled the products of consumer culture "kitsch", because their design aimed simply to have maximum appeal, with any difficult features removed.[[1.1.7-i-10.htm]]---#779 GL - deseño Os cruces entre as artes visuais e o deseño teñen unha tradición suficientemente recoñecida, especialmente dende Andy Warhol.[[1.1.7-g1.htm]]---#260 ES - diseño Es la primera vez que un museo dedica una exposición temática a la historia del diseño hecho en Galicia o por autores gallegos.[[1.1.7-e-3.htm]]---#427

72. ---EN - designer---1.1.7 The exhibition intentionally spans multiple fields of practice and includes designers from many different countries whose projects vary in scope and scale.[[1.1.7-i-6.htm]]---#108 GL - deseñador Barbara Kruger traballou como deseñadora para revistas, crítica xornalística, profesora, conservadora de arte e escritora.[[1.1.3-g-10.pdf]]--#36 ES - diseñador Sonia Delaunay (1885-1979) fue una pintora y diseñadora francesa de origen ruso, casada con el pintor Robert Delaunay.[[1.1.1-e-46.htm]]---#55

73. ---EN - Die Brücke---1.1.1 Van Gogh's painting had great influence in Expressionism which can be seen in Die Brücke, a group lead by German painter Ernst Kirchner and in Edvard Munch or Egon Schiele's work.[[1.1.1-i-3.htm]]---#37 GL - Die Brücke Pintor alemán, un dos máximos expoñentes do expresionismo e principal impulsor do grupo alemán Die Brücke (A ponte).[[1.1.1-g-17.htm]]---#6 ES - Die Brücke Por fortuna, otros artistas encontraron su propia vía, entre ellos Giacometti y Cuno Amiet, cercanos al movimiento expresionista alemán Die Brücke.[[1.1.1-e-13.htm]]---#74

50

74. ---EN - digital photography (ver film photography)---1.1.3 Digital photography, as opposed to film photography, uses an electronic sensor to record the image as binary data.[[1.1.3-i-124.htm]]---#53 GL - fotografía dixital A fotografía dixital consiste na gravación de imaxes mediante unha cámara, de forma análoga á fotografía clásica.[[1.1.3-g-25.htm]]---#14 ES - fotografía digital Sin embargo, así como en esta última las imágenes quedan grabadas sobre una película y se revelan posteriormente mediante un proceso químico, en la fotografía digital las imágenes quedan registradas por una placa que dispone de millones de sensores y desde allí se archivan en un elemento electrónico que constituye la memoria.[[1.1.3-e-34.htm]]---#12

75. ---EN - digital single-lens reflex camera (ver single-lens reflex camera)---1.1.3 Recent manufacturers such as Nikon and Canon have promoted the adoption of digital Single-lens reflex cameras (dSLRs) by photojournalists.[[1.1.3-i124.htm]]---#2 GL - cámara réflex dixital Outro inconveniente, para os fotógrafos afeccionados, é que, no caso das réflex dixitais, a foto ten que ser encadrada mediante o visor.[[1.1.3-g36.htm]]---#1 ES - cámara fotográfica réflex digital Las cámaras fotográficas réflex digitales, también llamadas DSLR (DigitalSLR), están diseñadas de modo muy similar al de las cámaras cámaras réflex analógicas (SLR).[[1.1.3-e-93.doc]]---#1

76. ---EN - director---2.2 This is the third Tate Triennial and is curated by Beatrix Ruf, Director of the Kunsthalle Zürich.[[2.1-i-26.doc]]---#139 GL - director Luis Caruncho, director do Museo, aporta as claves para aproximarse á colección e descobre a necesidade de ampliar cun novo espazo para albergar a colección.[[2.1-g-4.htm]]---#143 ES - director En resumidas cuentas, esto significa que Arne Glimcher, director de la 51

galería Pace de Nueva York, no va a aparecer ni por asomo en ARCO.[[2.1e-9.htm]]---#112

77. ---EN - discoloration---2.3 This could include a surface application of protective polymers with ultraviolet scavengers in order to avoid discoloration of chromatic values.[[2.3-i-28.pdf]]---#12 PT - descoloración Pelo fato de que a camada de tinta na aquarela é muito tênue, o aglutinante (...) e os pigmentos e corantes ficam práticamente expostos à luz, fazendo com que a descoloração de aquarelas pela luz seja um fenômeno bastante conhecido.[[2.3-p-1.htm]]---#1 ES - descoloración Por el hecho de que la capa de tinta en la acuarela es muy ténue, el aglutinante (…) y los pigmentos y colorantes quedan prácticamente expuestos a la luz, haciendo que la descoloración de acuarelas por la luz sea un fenómeno bastante conocido.[[2.3-e-23.htm]]---#5

78. ---EN - documenta---2.1 Most prominent art exhibition of contemporary art is the 1955 founded documenta in Kassel, Germany.[[2.1-i-11.htm]]---#49 GL - documenta Nacida no 1955, nunha época histórica moi carismática en Alemaña, a Documenta ofrecía un gran piar para comezar a afianzar a delicada situación social e cultural postbélica.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#30 ES - documenta Formado en Barcelona, adquirió notoriedad internacional tras la Documenta 7 de Kassel de 1982, en la cual expuso obras primerizas en las que se reflejaba el influjo del neoexpresionismo alemán y la transvanguardia italiana.[[1.1.1-e-88.htm]]---#33

79. ---EN - drawing---1.2 Artwork media requiring fixative include drawings done in pencil, charcoal, and pastel.[[1.2-i-41.htm]]---#552

52

GL - debuxo Lauren Child utiliza unha mestura de debuxo, pintura, fotografía e colaxe para producir un caótico e urbano retrato da vida familiar.[[1.2-g-1.htm]]--#169 ES - dibujo Aunque en sus comienzos realizaba dibujos a lápiz y tinta, Nasreen Mohamedi se dedicó a la fotografía a lo largo de toda su carrera.[[1.1.3-e10.pdf]]---#304

80. ---EN - dripping---1.2 Pollock's technique of pouring and dripping paint is thought to be one of the origins of the term Action Painting.[[1.2-i-1.htm]]---#17 GL - dripping O modo de aplicar a pintura (dripping), deixándoa caer directamente do bote e o uso de area (tomado dos rituais dos indios americanos) e cristais poden ser interpretados como un automatismo levado ó límite.[[1.1.1-g-9.htm]]---#2 ES - dripping Los artistas pop ironizaban sobre la caligrafía y el gesto característicos de los expresionistas (…), o los enormes cuadros de Rosenquist en los que amplifica espaguetis como recordando las nervaciones de los drippings de Pollock, y en general el interés puesto en desechar de la obra toda traza de la intervención manual del artista.[[1.1.1-e-24.htm]]---#4

81. ---EN - drypoint---1.2 Drypoint is a printmaking technique of the intaglio family, in which an image is incised into a plate (typically copper, zinc, or plexiglas) by scratching the surface with a hard, sharp metal point.[[1.2-i-101.htm]]---#18 GL - gravado a punta seca Partindo da observación dos rostros representados nas dúas celebres series de gravados de Goya, os "Disparates" e os "Caprichos", traballarase sobre a "Conciencia retratada", é dicir, os retratos e expresións dos personaxes, coa finalidade de realizar uns gravados a punta seca sobre metal e PVC.[[1.2-g35.doc]]---#5 ES - grabado a punta seca El método de la aguatinta resulta difícil de controlar y suele ser utilizado en combinación con las técnicas del grabado al aguafuerte y del grabado a punta seca.[[1.2-e-72.htm]]---#13

53

82. ---EN - enamel / enamel paint---1.2 Different enamel colours cannot be mixed to make a new colour, in the manner of paint.[[1.2-i-38.htm]]---#45 Gutierrez also worked in David Alfaro Siqueiros' experimental workshop and he is very explicit about why many of these artists went to nitrocellulose and other enamel paints —because they were convinced that the paints were in fact durable.[[2.3-i-20.htm]]---#6 GL - esmalte Antes de se introducir no mundo da arte contemporánea, Tetsuya Nakamura foi un artista especializado na elaboración de esmaltes tradicionais xaponeses.[[1.1.3-g-16.pdf]]---#14 ES - esmalte Barroca y kistch, la obra de la jovencísima Maria José Gallardo (Villafranca de los Barros, 1978) lanzó al Jurado su propuesta de “Manual para ser feliz” —en gran formato y combinando óleo y esmalte—.[[1.2-e-10.htm]]---#14

83. ---EN - encaustic---1.2 He is famous for incorporating such media as Encaustic (wax-based paint), and plaster relief in his paintings.[[1.1.1-i-15.htm]]---#7 GL - encáustica O pintor, escultor e artista gráfico Jasper Johns (estadounidense) realiza encáusticas sobre tea en obras que anuncian xa o Pop Art.[[1.2-g-11.htm]]--#14 ES - encáustica La mezcla de cera para encáustica utilizada por muchos artistas de encáustica en la actualidad se compone de cera de abejas refinada, del tipo utilizado en cosmética, y resina de damar.[[1.2-e-18.htm]]---#16

84. ---EN - engraver---1.2 He worked with the engraver and painter Ernest Pizzotti.[[1.1.2-i-51.htm]]--#20 GL - gravador Admírase o Picasso gravador, Matisse, un fastástico Leger —que xustifica toda a visita—, o construtivismo de Torres García, a composición de Óscar 54

Domínguez ou as cores de Maside, entre outros, como o impecable bodegón de Manuel Ángeles Ortiz.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#8 ES - grabador Ómar Rayo es un pintor, grabador y escultor nacido Roldanillo, Valle del Cauca, Colombia en 1928.[[1.1.1-e-73.htm]]---#21

85. ---EN - engraving (ver intaglio)---1.2 From 1921 to 1925, he was trained as an engraver, as an apprentice in the engraving and die cutting workshop of Josef Schantin in Vienna.[[1.1.2-i22.htm]]---#139 GL - gravado O lirismo gráfico dos seus gravados é case surrealista, onírico, confundindo tradición relixiosa e pagá.[[1.1.1-g-27.htm]]---#53 ES - grabado Sus grabados también son premiados en la Bienal Internacional de Ljubljana, Cracovia y en Intergrafik de Berlín.[[1.1.1-e-56.htm]]---#172

86. ---EN - entrance---2.1 Some museums have free entrance, either permanently or on special days, e.g. once per week or year.[[2.1-i-9.htm]]---#54 GL - acceso / entrada Acceso gratuíto pola entrada posterior do museo (R/ Progreso).[[1.1.3-g17.htm]]---#41 A entrada é libre e gratuíta ata completar aforamento.[[1.1.6-g-6.htm]]---#61 ES - acceso / entrada Con objeto de facilitar el acceso al Museo a los visitantes que vienen en grupo, evitando molestas colas, el Área de Atención al Visitante recomienda que tengan presentes las siguientes indicaciones: (…).[[2.1-e-29.htm]]---#44 Su entrada es gratuita desde 2004 (26ª).[[2.1-e-11.htm]]---#78

87. ---EN - etching---1.2 Hockney also made two etchings honoring Pablo Picasso, whose work he admired and was influenced by, after Picasso's death in 1973.[[1.1.1-i93.htm]]---#79 55

GL - augaforte Traballa o óleo, o gouache, o pastel, a acuarela, o gravado, o augaforte e o linóleo, sendo a un tempo figurativo e abstracto, impresionista, expresionista e académico.[[1.1.1-g-47.htm]]---#5 ES - aguafuerte En cuanto a sus grabados, el número de piezas alcanza las quinientas, entre litografías, aguafuertes y xilografías.[[1.1.1-e-42.htm]]---#23

88. ---EN - exhibit / exhibition (ver group exhibition, individual exhibition, opening exhibition, solo exhibition)---2.1 The exhibit was held on the second floor of a building formerly occupied by the Institute of Archaeology.[[1.1.1-i-142.htm]]---#168 A selection from The Triumph of Painting is on exhibition in Leeds.[[2.1-i1.htm]]---#1188 GL - exposición Dende 1963, realizou 63 exposición individuais e participou en máis de 100 colectivas, en Portugal e no estranxeiro.[[2.1-g-6.htm]]---#1269 ES - exposición El documenta (con una d minúscula) es una exposición del arte moderno y contemporáneo que ahora ocurre cada 5 años en Kassel, Alemania.[[2.1-e14.htm]]---#536

89. ---EN - exposure---1.1.3 Typically, a fast shutter speed will require a larger aperture to ensure sufficient light exposure, and a slow shutter speed will require a smaller aperture to avoid excessive exposure.[[1.1.3-i-28.htm]]---#269 GL - exposición Seguindo esta lóxica, a obra “queimada polo sol” de Oppenheim, documentada mediante un proceso dobre de exposición sobre película e posteriormente sobre papel, poderíase definir como unha especie de fotografía primitiva sen cámara.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#1269 ES - exposición Dada cuenta que los tiempos de exposición necesarios eran muy amplios los paisajes urbanos o rurales son fotografiados cuando no hay nada en movimiento a fin de evitar que salieran borrosos.[[1.1.3-e-46.htm]]---#536

56

90. ---EN - expressionism (ver abstract expressionism, neo-expressionism)---1.1.1 Der blaue Reiter was one of two groups of German painters fundamental to Expressionism, the other being Die Brücke formed in Dresden in 1905.[[1.1.1-i-40.htm]]---#92 GL - expresionismo Nos bodegóns de Maside vemos ben presente a influencia de Cézanne; mentres que Colmeiro apunta á distorsión propia do expresionismo alemán.[[1.1.1-g-22.htm]]---#55 ES - expresionismo James Ensor (Ostende, 13 de abril de 1860-19 de noviembre de 1949) fue un pintor belga que participó en los movimientos de vanguardia de comienzos del siglo XX, especialmente en el expresionismo, y que destacó por la originalidad de su obra.[[1.1.1-e-66.htm]]---#72

91. ---EN - expressionist (ver abstract expressionist, neo-expressionist)---1.1.1 His characterizations of overemphasized grotesque personalities inspired the expressionist painters.[[1.1.1-i-69.htm]]---#153 GL - expresionista O fauvismo é un movemento pictórico expresionista de principios do século XX xurdido en París durante un breve período (1904-1907), en torno ós artistas Henri Matisse, André Derain e Maurice Vlamink.[[1.1.1-g-6.htm]]--#42 ES - expresionista Por fortuna, otros artistas encontraron su propia vía, entre ellos Giacometti y Cuno Amiet, cercanos al movimiento expresionista alemán Die Brücke.[[1.1.1-e-13.htm]]---#75

92. ---EN - fauve / fauvist---1.1.1 The Fauves and the Expressionists both used ridiculous colours, but for different purposes.[[1.1.1-i-9.htm]]---#14 Fauvists simplified lines, made the subject of the painting easy to read, exaggerated perspectives and used brilliant but arbitrary colors.[[1.1.1-i63.htm]]---#12 GL - fauve / fauvista Co tempo abandonou as cores fauves e a súa paleta se fixo máis sombría, as 57

súas paisaxes máis sórdidas e o seu carácter pesimista.[[1.1.1-g-6.htm]]---#3 O fauvista Van Dongen tamén se uniu a eles e fixo de intermediario cos seus compañeiros franceses.[[1.1.1-g-5.htm]]---#6 ES - fauve / fauvista Sus pinturas de los primeros años del siglo son paisajes ejecutados con espátula, en un principio sombríos, para luego adquirir una intensidad casi fauve.[[1.1.1-e-43.htm]]---#5 Se proponen una renovación del lenguaje artístico al tiempo que los fauvistas y los primeros cubistas, pero éstos llevan al extremo la idea de la deformación subjetiva.[[1.1.2-e-55.htm]]---#8

93. ---EN - fauvism---1.1.1 Fauvism, as a movement, had no concrete theories, and was short lived (they only had three exhibitions).[[1.1.1-i-63.htm]]---#47 GL - fauvismo O expresionismo é un movemento artístico xurdido en Alemaña a principios do século XX, en concordancia co fauvismo francés.[[1.1.1-g-5.htm]]---#27 ES - fauvismo Con Matisse, Derain fue considerado como uno de los iniciadores del fauvismo.[[1.1.1-e-50.htm]]---#17

94. ---EN - festival---2.1 Consequently, both Neoist festivals and Neoist writing experimented with radical undermining of identity, bodies, media, and notions of ownership and truth.[[1.1.4-i-3.htm]]---#117 GL - festival Non en van o comisario, Horacio Fernández, é na actualidade director artístico de PhotoEspaña 2004, o máis importante festival de fotografía no ámbito nacional.[[1.1.3-g-8.htm]]---#66 ES - festival Madrid carece de una gran bienal de arte contemporáneo o de un gran festival internacional de las artes, porque muchos responsables políticos e institucionales se han llegado a creer este argumento de que ARCO es de algún modo nuestro gran festival.[[2.1-e-10.htm]]---#77

58

95. ---EN - fiberglass---1.2 Duane Hanson (January 17, 1925 - January 6, 1996) was an American sculptor known for his life-sized photorealistic works of humans, cast in various materials, including polyester resin, fiberglass, even Bondo® (an automotive repair body filler).[[1.1.2-i-10.htm]]---#38 GL - fibra de vidro Este pintor con mans de escultor mestura na súa paleta materiais como o chumbo, fibra de vidro e esmalte, dando lugar a unhas pezas dunha gran presenza caracterizadas tamén pola verticalidade ou perpendicularidade ao plano como proxección.[[1.1.1-g-50.htm]]---#1 ES - fibra de vidrio Existen guías que describen el uso casero de la Fibra de Vidrio y artistas que la han usado para sus obras como Niki de Saint Phalle entre otras.[[1.2-e31.htm]]---#19

96. ---EN - film---1.1.3 But later this process was refined by George Eastman and is today the basic technology used by chemical film cameras.[[1.1.3-i-26.htm]]---#1672 GL - película / película fotográfica Se utilizamos na cámara unha película especialmente tratada, "para diapositivas", obteremos as imaxes directamente en positivo ó revelar a película.[[1.1.3-g-26.htm]]---#124 Debido a que a película fotográfica foi indispensable para a realización de películas de animación, o termo tamén se estendeu a este ámbito.[[1.1.3-g50.htm]]---#6 ES - película / película fotográfica La película Autochrome fue gradualmente sustituida por otros procesos como el Kodachrome y el Kodacolor.[[1.1.3-e-79.htm]]---#199 Sin embargo, la primera película fotográfica en color —Autochrome— no llegó a los mercados hasta 1907.[[1.1.3-e-43.htm]]---#11

97. ---EN - film photography (ver digital photography)---1.1.3 Film photography is anticipated to endure for some time, as dedicated amateurs and skilled artists often prefer the use of traditional and familiar materials and techniques.[[1.1.3-i-26.htm]]---#11 GL - fotografía tradicional / fotografía clásica A fotografía química é a fotografía tradicional ou clásica en comparación 59

coa máis recentemente aparecida fotografía dixital.[[1.1.3-g-26.htm]]---#1 As vantaxes deste sistema respecto á fotografía clásica son considerables, xa que permite dispor das imaxes gravadas ó instante, sen necesidade de levar a película ó laboratorio e esperar un certo tempo ata que este entrega as fotos terminadas.[[1.1.3-g-25.htm]]---#4 ES - fotografía tradicional / fotografía clásica Esta imagen se imprimirá en el soporte sensible, sensor CCD o chips CMOS en el caso de imagen digital y película sensible en la fotografía tradicional.[[1.1.3-e-61.htm]]---#2 Al igual que en la fotografía clásica, existen muy diversos tipos de cámaras digitales, ya sean de tamaño de bolsillo o para uso avanzado o profesional.[[1.1.3-e-34.htm]]---#4

98. ---EN - flash---1.1.3 The red-eye effect in photography is the common appearance of red eyes on photographs taken with a photographic flash.[[1.1.3-i-39.htm]]---#134 GL - flash O Flash fotográfico é un dispositivo que actúa como fonte de luz artificial para iluminar escenas.[[1.1.3-g-42.htm]]---#36 ES - flash Desnudo sobre una plataforma, entre una gran pantalla de papel fotosensible y una fuente de luz, Conner posa y un fuerte flash completa el proceso.[[1.1.3-e-10.pdf]]---#34

99. ---EN - fluxus---1.1.4 Fluxus (from "to flow") is an art movement noted for the blending of different artistic disciplines, primarily visual art but also music and literature.[[1.1.4-i-32.htm]]---#93 GL - fluxus Incluídos nesta categoría están os "eventos" privados, un xénero particularmente favorecido polos artistas asociados a Fluxus, un grupo de "performers" libremente asociado en Alemaña e nos Estados Unidos[[1.1.4g-8.pdf]]---#14 ES - fluxus El Fluxus ha sido considerado como una modalidad del arte de acción, pero por su idiosincrasia iconoclasta debe dársele un espacio más relevante, pues ejerció una gran influencia en las nuevas tendencias del ballet y la música.[[1.1.4-e-11.htm]]---#44 60

100. ---EN - found object (ver objet trouvé, readymade)---1.1.2 During this time Duchamp began exhibiting readymades (found objects) such as a bottle rack, and got involved with the Society of Independent Artists.[[1.1.1-i-12.htm]]---#63 GL - obxecto atopado O traballo de Roman Signer baséase, dende hai máis de trinta anos, na fabricación de obxectos de madeira ou metal, así como na utilización de obxectos atopados que el pon en interacción coas forzas da natureza (o aire, a auga, a gravidade, o lume).[[1.1.2-g-1.pdf]]---#5 ES - objeto encontrado Además se incorpora el llamado «objeto encontrado», lo que significa que un objeto cualquiera puede pasar considerarse escultura, como ocurrió con la famosa Fuente de Marcel Duchamp.[[1.1.2-e-7.htm]]---#8

101. ---EN - frottage---1.2 Constantly experimenting, in 1925 he invented a graphic art technique called frottage, using pencil rubbings of objects.[[1.1.1-i-22.htm]]---#11 GL - frottage Este último inventou a frottage (debuxos compostos polo roce de superficies rugosas contra o papel ou o lenzo) e o aplicou en grandes obras como Historia Natural, pintada en París en 1926.[[1.1.1-g-8.htm]]---#2 ES - frottage En 1925 inventó el frottage (que transfiere al papel o al lienzo la superficie de un objeto con la ayuda de un sombreado a lápiz).[[1.1.1-e-25.htm]]---#5

102. ---EN - futurism (ver cubo-futurism)---1.0 Futurism was a largely Italian and Russian movement (Mayakovsky being a prominent Soviet Futurist poet) although it also had adherents in other countries.[[1.1.1-i-21.htm]]---#98 GL - futurismo Igualmente, o futurismo e o propio Marinetti foi politizándose cada vez máis ata coincidir coa tese do fascismo, en cuxo partido ingresou o italiano en 1919.[[1.1.1-g-7.htm]]---#35

61

ES - futurismo El poeta italiano Filippo Tommaso Marinetti recopiló y publicó los principios del futurismo en el manifiesto de 1909.[[1.1.1-e-23.htm]]---#50

103. ---EN - futurist (ver cubo-futurist)---1.0 The Futurists explored every medium of art, including painting, sculpture, poetry, theatre, music, architecture and even gastronomy.[[1.1.1-i-21.htm]]--#77 GL - futurista A estética futurista pregoa tamén unha ética, de raíz fundamentalmente machista, misóxina e provocadora, amante do deporte e da guerra ("única hixiene do mundo", segundo Marinetti), da violencia e do perigo.[[1.1.1-g7.htm]]---#11 ES - futurista De hecho, al igual que Europa después de los futuristas italianos, gran parte de la escultura y la pintura en Estados Unidos desde 1900 ha sido una serie de rebeliones contra la tradición.[[1.1.1-e-24.htm]]---#26

104. ---EN - gallerist / gallery owner---2.2 During this period Emin was also working with the gallerist Joshua Compston.[[1.1.6-i-10.htm]]---#2 In 1958, the gallery owner Leo Castelli visited the studio of Robert Rauschenberg and, during this visit, discovered Johns.[[1.1.1-i-15.htm]]---#7 GL - galerista “Xa son moitos os comisarios, directores doutros museos, e galeristas que amosan o seu interese e que pensan achegarse ao MARCO para ver a exposición", recoñece Martínez Antelo.[[1.1.5-g-9.htm]]---#28 ES - galerista En 1984 Warhol le presentó al galerista suizo Bruno Bischofberger, quien dio a conocer su obra en Europa y con quien colaboró estrechamente hasta su muerte.[[1.1.1-e-100.htm]]---#32

105. ---EN - gallery---2.1 Many artists shown at the gallery are unknown not only to the general public but also to the commercial art world: showing at the gallery has 62

provided a springboard to launch careers.[[2.1-i-1.htm]]---#1098 GL - galería Partimos da base que ARCO é unha feira á que acoden as galerías de arte contemporánea a vender, pero o feito de estar dentro de ARCO xa é un éxito.[[2.1-g-2.htm]]---#1448 ES - galería Las galerías han optado por no asumir riesgos y volver a presentar sus fondos artísticos.[[2.1-e-3.htm]]---#412

106. ---EN - geometric abstraction---1.1.1 Her work in modern design included the concepts of geometric abstraction, the integration of furniture, fabrics, wall coverings, and clothing.[[1.1.1-i48.htm]]---#5 GL - abstracción xeométrica A abstracción xeométrica ten entre os seus principais impulsores a Jose María Labra cunha proposta de creación de formas modélicas e utópicas.[[1.1.1-g-24.htm]]---#2 ES - abstracción geométrica En los años siguientes, eliminó todo indicio de los elementos representativos y evolucionó del cubismo hacia una abstracción geométrica pura.[[1.1.1-e30.htm]]---#15

107. ---EN - glass---1.2 However, advancements in technology and changes have broadened the range of materials sculptors can choose to use, including glass and sand, aluminum, polymers and many other synthetic materials, and liquid crystals.[[1.2-i-18.htm]]---#543 GL - vidro É AD HOC, viguesa, que leva a Xoan Anleo, Carmen Nogueira, Suso Fandiño e as esculturas de vidro e aceiro inoxidable de Xurxo Oro (que nomea no seu Espacio líquido).[[2.1-g-5.htm]]---#33 ES - vidrio También creó pinturas temporales en paneles callejeros de vidrio durante la exposición Miró otro en Barcelona (1969).[[1.1.1-e-83.htm]]---#56

63

108. ---EN - gloss / gloss paint (ver enamel)---1.2 In this manner the paint can be made to dry more quickly if that is desired, or to have varying levels of gloss.[[1.2-i-51.htm]]---#30 As a result the NGA and ARL have adapted the military patent camouflage paint for outdoor sculpture in a range of gloss.[[2.3-i-27.pdf]]---#10 He has usually worked on medium density fibreboard rather than canvas, and most often employs household gloss paint, meaning the viewer can see their own reflection in the work.[[1.1.1-i-133.htm]]---#10 GL - brillo / esmalte Les Chromes [Os cromos] seduce polo brillo e polo aspecto liso do seu material, aceiro cromado e poliéster, así como pola perfección da realización técnica.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#18 (...) ou Tetsuya Nakamura, cunhas enormes esculturas de formas caprichosas que representan bañeiras e lavabos que en realidade non funcionan, pintadas con esmaltes tradicionais xaponeses.[[1.1.6-g-2.htm]]--#14 ES - brillo / esmalte Como herramientas se emplean las espátulas, el brasero para calentarlas, los pinceles y los trapos de lino para pulir y sacar brillo.[[1.2-e-18.htm]]---#24 Junto a lo anterior, colocados en el suelo y colgando desde el techo van ojos de diversos cuadros de Picasso pintados en esmalte sintético sobre esferas de resina.[[1.1.6-e-8.htm]]---#14

109. ---EN - gouache---1.2 Gouache dries slightly lighter than it appears when wet, which can make it difficult to match colors over multiple painting sessions.[[1.2-i-39.htm]]--#38 GL - gouache Óscar Domínguez inventou a decalcomanía (aplicar gouache negro sobre un papel, o cal se coloca enriba doutra folla sobre a que se exerce unha lixeira presión, logo se despegan antes de que se sequen).[[1.1.1-g-8.htm]]---#2 ES - gouache Después de 1940 su estilo se volvió más delicado y sencillo, sobre todo en los gouaches, donde sus experimentos cromáticos alcanzaron nuevas cotas de refinamiento.[[1.1.1-e-46.htm]]---#17

110. ---EN - graffiti---1.1.1

64

By some assessments, avant-garde art includes street art, for example graffiti and any other movement which pushes forward the accepted boundaries.[[1.1.1-i-85.htm]]---#148 GL - graffiti Neses anos dedícase á ilustración, ó cómic, ó graffiti, e sobre todo, á pintura.[[1.1.2-g-56.pdf]]---#25 ES - graffiti En 1992 glub realiza su primera exposición de cuadros en una galería madrileña, siendo esta una muestra colectiva de los artistas más emblemáticos de graffiti de la época.[[1.1.1-e-91.htm]]---#46

111. ---EN - graffiti artist---1.1.1 He gained fame, first as a graffiti artist in New York City, and then as a highly successful avant-garde artist in the international art scene of the 1980s.[[1.1.1-i-120.htm]]---#15 GL - graffiteiro Hai xa catro anos un graffiteiro do Porriño, Rafa Rack Indeleble presentaba no seu concello un proxecto con escasos antecedentes en Galicia.[[1.1.1-g3.htm]]---#4 ES - graffitero / artista del graffiti El artista posee algunos rasgos, que ya hemos comentado (…): joven, pobre (…), negro y de ascendencia latina, presuntamente vinculado al mundo de las gangs, con un pasado reciente de frenético y contestatario graffitero, proviniente de una innominada y patética zona de Brooklyn.[[1.1.1-e100.htm]]---#2 Y, a pesar de las malas críticas que calificaron la exposición como algo en estado bruto, irreverente, rebelde, ejemplo de mal gusto y carente de cualquier atisbo de artisticidad, a partir de entonces los artistas del graffiti fueron objeto de un progresivo reconocimiento e integración en el sistema del arte.[[1.1.1-e-100.htm]]---#1

112. ---EN - graphic design---1.1.5 A resurgence of interest in Art Deco came with graphic design in the 1980s, where its association with film noir and 1930s glamour led to its use in ads for jewelry and fashion.[[1.1.1-i-30.htm]]---#78 GL - deseño gráfico O seu traballo explora moitas das liñas da creación contemporánea, dende a pintura ata a escultura ou a instalación, pasando pola realización de deseños 65

escenográficos e numerosos encargos de deseño gráfico.[[1.1.2-g-40.pdf]]--#32 ES - diseño gráfico Mientras que su carrera como pintor prosperaba, Casas empezó a trabajar en el diseño gráfico, adoptando el estilo art noveau que llegó a definir al modernismo.[[1.1.1-e-82.htm]]---#48

113. ---EN - graphic designer---1.1.7 Graphic designers are usually first to adopt and incorporate new technology in solutions or concepts when possible.[[1.1.7-i-18.htm]]---#21 GL - deseñador gráfico Ruscha formouse como deseñador gráfico de publicidade, por iso a maquetación de revistas, os caracteres rechamantes e maila ilustración de carteis foron unha influencia sempre presente na súa obra.[[1.1.3-g-10.pdf]]--#3 ES - diseñador gráfico Participó muy activamente en sus exposiciones, para las que, especializado como diseñador gráfico, creó la mayor parte de sus carteles y tíckets de entrada.[[1.2-e-12.pdf]]---#16

114. ---EN - grattage---1.2 With Miró's help, Ernst pioneered grattage in which he troweled pigment from his canvases.[[1.1.1-i-22.htm]]---#8 GL - grattage Unha pintura de forte tendencia romántica, diluída polo impresionismo caloroso que se detén nos brillos de amarelos, vernices e nos efectos disolventes do grattage.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#2 ES - grattage Más tarde experimentó con el grattage (técnica por la que se raspan o graban los pigmentos ya secos sobre un lienzo o tabla de madera).[[1.1.1-e25.htm]]---#3

115. ---EN - group exhibition (ver exhibit, individual exhibition, opening exhibition, solo exhibition)---2.1

66

Schiele participated in numerous group exhibitions, including those of the Neukunstgruppe in Prague in 1910 and Budapest in 1912.[[1.1.1-i152.htm]]---#19 GL - exposición colectiva No que se refire a Galiza, organizáronse quince exposicións colectivas de fotógrafos galegos, ademais doutras nas que participaban a carón de fotógrafos doutros países.[[1.1.3-g-2.htm]]---#132 ES - exposición colectiva En 1955, la pintora presenta al público sus trabajos en una primera exposición colectiva, en la galería Diana de la Ciudad de México.[[1.1.1-e98.htm]]---#13

116. ---EN - guided tour (ver tour)---2.1 Guided tours are offered in Basque, Spanish and English.[[2.1-i-32.htm]]--#19 GL - visita guiada Para concertar visitas guiadas chamar ó teléfono 981-546631.[[2.1-g19.htm]]---#28 ES - visita guiada Hay aparatos auditivos gratuitos para todas las visitas guiadas a las galerías y al recinto, disponibles en el Punto de Encuentro de Visitas guiadas, así como en el Mostrador de Información del Museo y en el Auditorio.[[2.1-e28.htm]]---#20

117. ---EN - happening---1.1.4 Visiting galleries and art "happenings" in the city whetted her desire to publicly display her own artistic endeavors.[[1.1.4-i-7.htm]]---#76 GL - happening A manifestación máis divulgada deste tipo de experimentación foron os "happenings" dos 50 e 60.[[1.1.4-g-8.pdf]]---#53 ES - happening Después ha venido siendo retroactivamente empleado para referirse a formas tempranas de arte en vivo como "Happenings", "Actions", "Fluxus events" y "Body art".[[1.1.4-e-11.htm]]---#52

67

118. ---EN - high relief (ver alto relief, relief)---1.1.2 Borglum's ideas eventually evolved into a high relief frieze of Lee, Jefferson Davis, and 'Stonewall' Jackson riding around the mountain, followed by a legion of artillery troops.[[1.1.2-i-84.htm]]---#6 PT - altorrelevo Dependendo da profundidade, o relevo pode ser chamado baixo-relevo —tal como aparece na numismática— ou alto-relevo, com bastante material removido e o restante projectado do fundo plano quase como se fosse a parte visível de uma escultura embutida na pedra.[[1.2-p-1.htm]]---#3 ES - altorrelieve El altorrelieve viene a ser una escultura de bulto completo que toca el plano de sustentación.[[1.1.2-e-41.htm]]---#6

119. ---EN - individual exhibition (ver exhibit, group exhibition, opening exhibition, solo exhibition)---2.1 In 1949, he presented an individual exhibition of his paintings of Algeria in the Gallery of the Elysée, Faubourg Saint-Honoré, at that time the center of the European art trade.[[1.1.1-i-206.htm]]---#9 GL - exposición individual En Madrid fai a súa primeira exposición individual en 1984, na galería Montenegro, que lle abre as portas de ARCO, feira na que será protagonista en anos sucesivos e que lle revelará como un dos primeiros valores da escultura de vangarda.[[1.1.2-g-61.pdf]]---#102 ES - exposición individual En 1933 hace una exposición individual en el Palacio de Bellas Artes de Bruselas y en 1936 su primera individual en Estados Unidos en la galería Julien Levy de Nueva York.[[1.1.1-e-67.htm]]---#30

120. ---EN - ink---1.2 He became well-known mainly for his whimsical ink drawings of shoes done in a loose, blotted style.[[1.1.1-i-14.htm]]---#168 GL - tinta Aínda que nos seus comezos realizaba debuxos a lapis e tinta, Nasreen Mohamedi dedicouse á fotografía ó longo de toda a súa carreira.[[1.1.3-g10.pdf]]---#11

68

ES - tinta Klee trabajaba en óleo, acuarela, tinta y otros materiales, generalmente combinándolos en un solo trabajo.[[1.1.1-e-123.htm]]---#91

121. ---EN - installation---1.1.6 Claes Oldenburg (born January 28, 1929) is a sculptor, best known for his public art installations typically featuring large versions of everyday objects.[[1.1.6-i-6.htm]]---#428 GL - instalación Inspirándose nas súas viaxes a China, India e outras partes de Asia, comezou a crear nos anos noventa instalacións que combinan escultura e vídeo.[[1.1.6-g-1.pdf]]---#185 ES - instalación El término "Instalación" es utilizado para todo tipo de montaje tanto arquitectónico como escultórico, expandiéndose, diseminándose, también su significado.[[1.1.6-e-6.htm]]---#137

122. ---EN - intaglio (ver engraving)---1.2 Johns also produces intaglio prints, sculptures and lithographs with similar motifs.[[1.1.1-i-15.htm]]---#29 GL - gravado Matisse achou a serenidade nas cerámicas gregas e nos gravados xaponeses.[[1.1.1-g-6.htm]]---#53 ES - grabado El grabado, en sus muy diferentes técnicas, junto al dibujo fueron fundamentales en el desarrollo expresivo y temático de Die Brücke.[[1.1.1e-15.pdf]]---#172

123. ---EN - internet art (ver net art)---1.1.5 Internet art is often, but not always, interactive, participatory and based on multimedia in the broadest sense.[[1.1.5-i-16.htm]]---#37 GL - net art Paola Guimeráns e Horacio González son dous artistas que traballan tanto xuntos como por separado dentro do campo do Net Art.[[1.1.5-g-8.htm]]--69

#26 ES - net art / net.art / net-art Pintura, Net art, arte correo, poesía visual y virtual son sus actividades en el arte.[[1.1.5-e-33.htm]]---#3 Esta percepción la he corroborado en algunas manifestaciones de los artistas más destacados de net.art, que debaten los conceptos de original, de plagio y reciclaje, de apropiación y copyright.[[1.1.5-e-8.htm]]---#101 Sin embargo, este tipo de arte no puede ser considerado aún net-art.[[1.1.5e-9.htm]]---#23

124. ---EN - internet artist (ver net artist)---1.1.5 Joan Heemskerk (the Netherlands) and Dirk Paesmans (Belgium), are among the most well-known Internet artists.[[1.1.5-i-16.htm]]---#2 PT - net artista / net-artista O primeiro, uma comunidade restrita, composta por net artistas e designers, foi considerado pela organização como um anti-website já que não possuía acesso público ao seu conteúdo.[[1.1.5-p-2.htm]]---#2 O caso da Internet é interessante porque a “força de repressão” (...) desenvolveu seus métodos e gramáticas concomitantemente às explorações dos primeiros net-artistas.[[1.1.5-p-1.htm]]---#1 ES - net artista / net.artista Colaboración e intercambio son también las características de Pixelgala, la iniciativa lanzada para celebrar el aniversario, por un grupo de diseñadores, del que forma parte también la net artista Olia Lialina, fundado por el alemán Simon Schaumann y el francés Loic Sattler.[[1.1.5-e-61.htm]]---#5 Una vez más los net.artistas se movilizan para expresar su opinión de forma creativa, a través de Internet.[[1.1.5-e-51.htm]]---#19

125. ---EN - intervention---1.1.4 An art intervention is an interaction with a previously existing artwork, audience or venue/space.[[1.1.4-i-29.htm]]---#96 GL - intervención As súas preocupacións tradúcense, dende os primeiros traballos, en intervencións efémeras realizadas a partir de materiais brutos e ordinarios.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#121 ES - intervención Adriano y Fernando Guimarães desarrollan una propuesta de contaminación entre las artes visuales y escénicas, realizando instalaciones, objetos, 70

intervenciones, performances y montajes teatrales que dialogan entre sí.[[1.1.4-e-1.doc]]---#92

126. ---EN - iron---1.2 Tatlin also founded Russian Constructivist art with his counter-reliefs — structures made of wood and iron for hanging in wall corners.[[1.1.1-i111.htm]]---#314 GL - ferro A obra acompáñase dunha placa de ferro similar ás placas conmemorativas que identifican os monumentos.[[1.1.4-g-2.pdf]]---#117 ES - hierro Es el caso de muchas de sus obras de hierro de los años cincuenta o los Peines del viento de San Sebastián.[[1.1.2-e-78.pdf]]---#66

127. ---EN - jugendstil---1.0 His early works are influenced by the impressionism, Jugendstil and symbolism.[[1.1.1-i-155.htm]]---#4 GL - jugendstil Nos seus primeiros traballos pódese apreciar a influencia do movemento Jugendstil —denominación que se lle dá ao modernismo en Alemaña— .[[1.1.1-g-69.doc]]---#2 ES - jugendstil Hodler superó con mucho las fronteras de su país al desempeñar un papel capital en la formación del Jugendstil y al favorecer el nacimiento del expresionismo.[[1.1.1-e-13.htm]]---#6

128. ---EN - kinetic art---1.0 Kinetic art is art that incorporates movement as part of its expression — either mechanically, by hand, or by natural forces.[[1.1.1-i-247.htm]]---#32 GL - arte cinética O artista venezuelano Jesús Soto, pai da arte cinética, morreu o mércores 19 en Paris.[[1.1.1-g-65.htm]]---#3 ES - arte cinético 71

Su Rueda de bicicleta (el original de 1913 se ha perdido; tercera versión de 1951, Museo de Arte Moderno, Nueva York), uno de los primeros ejemplos de arte cinético, estaba montada sobre una banqueta de cocina.[[1.1.1-e45.htm]]---#10

129. ---EN - land art---1.1.4 Smithson's Gravel Mirror with Cracks and Dust (1968) is an example of land art existing in a gallery space rather than in the natural environment.[[1.1.2-i-62.htm]]---#34 GL - land art Comeza a realizar o seu "Proxecto errante", "Proxectos Idiotas" e as "Entradas na Natureza", como leves xestos cos que interactuaba co entorno, con proximidade intuitiva ao Land Art.[[1.1.2-g-24.pdf]]---#10 ES - land art Fue pionero en el Land Art, defensor de las primeras obras en vídeo y performances, y un importante innovador en el campo del Body Art, llegando a ponerse en numerosas ocasiones en situaciones de gran peligro físico.[[1.1.3-e-10.pdf]]---#16

130. ---EN - land artist---1.1.4 Land artists have tended to be American, with other prominent artists in this field including Nancy Holt, Walter De Maria, Hans Haake, Alice Aycock, Dennis Oppenheim, Michael Heizer, Alan Sonfist, and James Turrell.[[1.1.2-i-62.htm]]---#4 PT - land artista Na direção inversa arte-arquitetura está Peter Eisenman, que cita explicitamente os land artistas dos anos sessenta em seu mega Centro Cultural de Santiago de Compostela (...).[[1.1.4-p-2.htm]]---#1 ES - land-artista El indudable efecto estético de las obras de los land-artistas (…) no consigue a la larga esconder una actitud agresiva e impiadosa respecto de un territorio ya previa y suficientemente degradado.[[1.1.4-e-29.htm]]---#1

131. ---EN - landscape---1.1.1 Another Surrealist landscape from this same year is Tanguy's Palais 72

promontoire, with its molten forms and liquid shapes.[[1.1.1-i-8.htm]]---#223 GL - paisaxe Co tempo abandonou as cores fauves e a súa paleta se fixo máis sombría, as súas paisaxes máis sórdidas e o seu carácter pesimista.[[1.1.1-g-6.htm]]--#370 ES - paisaje Amiet, que trabajaba con colores fuertes y luminosos, fue autor de numerosos paisajes y retratos.[[1.1.1-e-15.pdf]]---#209

132. ---EN - lens---1.1.3 For this reason, lens choice in film and photography can influence perception of a scene.[[1.1.3-i-36.htm]]---#432 GL - obxectivo Mentres o fotógrafo esta observando a imaxe polo visor, esta penetra polo obxectivo, e é reflectida cara a arriba polo espello que se encontra detrás do obxectivo.[[1.1.3-g-36.htm]]---#24 ES - objetivo Cuando se abre el objetivo por un breve instante, la luz incide sobre la película y deja sobre ella la impresión de la imagen.[[1.1.3-e-33.htm]]---#80

133. ---EN - lens aperture---1.1.3 Exposure is controlled in a camera by shutter speed and lens aperture.[[1.1.3-i-33.htm]]---#6 GL - apertura do diafragma Existen varios tipos de flash: o flash electrónico, que é instantáneo e debe estar ben sincronizado coa apertura do diafragma; (…).[[1.1.3-g-42.htm]]--#1 ES - apertura del diafragma El flash electrónico, que es instantáneo y debe estar bien sincronizado con la apertura del diafragma; (…).[[1.1.3-e-64.htm]]---#2

134. ---EN - life-sized---1.0 While there, the pair created a life-sized exploding bull with plaster, paper 73

and fireworks for the arena at Figueras.[[1.1.2-i-105.htm]]---#14 GL - tamaño natural Este artista, experto na tradición xaponesa da talla en madeira, reproduce meticulosamente plantas de xardín a tamaño natural —rosas, camelias e incluso flores silvestres— que realiza poñendo unha delicada atención á luz, á sombra e á cor, para crear instalacións espaciais que case respiran cunha vida indescritible fóra do tempo.[[1.1.6-g-1.pdf]]---#7 ES - tamaño natural Su forma de "ver" la realidad le impedía representar los objetos y las figuras a su tamaño natural.[[1.1.2-e-79.pdf]]---#17

135. ---EN - light box---1.1.6 The changing colours of her light boxes, made either of wood or plastic and capable of generating 16 million colours, are also a perfect reference to the subtle paintings of Prudencio Irazábal[[1.1.3-i-14.htm]]---#5 GL - caixa de luz En Double Self-Portrait (Autorretrato dobre), a segunda caixa de luz a grande escala creada polo artista, Wall aparece nunha composición que imita os retratos clásicos.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#4 ES - caja de luz La forma de estas cajas de luz nos remite a la obra de Dan Graham en esta exposición, una pieza que invita a la meditación a través de tres puertas abiertas, invisibles y transparentes durante el día, que se transforman milagrosamente bajo la luz de la luna.[[1.1.3-e-21.htm]]---#7

136. ---EN - lithography---1.2 Lithography is a method for printing on a smooth surface.[[1.2-i-73.htm]]--#75 GL - litografía Esta exposición amosa un total de 63 litografías e gravados dixitais de obras dos ilustradores máis salientables e innovadores do Reino Unido.[[1.2-g2.htm]]---#5 ES - litografía Esta exposición muestra un total de 63 litografías y grabados digitales de obras de los ilustradores más destacados e innovadores del Reino Unido, conforme a la selección hecha por el conocido autor e ilustrador de libros infantiles Quentin Blake.[[1.2-e-2.htm]]---#22 74

137. ---EN - lomography---1.1.3 Lomography emphasizes casual, snapshot photography.[[1.1.3-i-98.htm]]--#15 GL - lomografía A lomografía (< inglés lomography) é un fenómeno fotográfico de culto estendido a nivel mundial.[[1.1.3-g-49.htm]]---#2 ES - lomografía La filosofía de la Lomografía se puede condensar en esta frase: "¡NO PIENSES, DISPARA!"[[1.1.3-e-49.htm]]---#6

138. ---EN - low relief (ver bas relief, relief)---1.1.2 Depending on the depth involved, it may be termed a bas relief ("low relief") —as seen in numismatics— or it may be a high relief, with much undercutting, rendered almost in the round against its flat background.[[1.2i-29.htm]]---#12 GL - baixorrelevo En Santiago é chamado o "rei do baixorrelevo".[[1.1.2-g-123.htm]]---#2 ES - bajorrelieve Entre 1919 y 1920 esculpe sus primeras piezas de bulto redondo en mediano formato, y se inicia en la talla de bajorrelieves en terracota, madera y piedra en los que logra interrelacionar pintura y escultura.[[1.1.2-e-27.htm]]---#11

139. ---EN - lyrical abstraction (ver tachism)---1.1.1 Other names for these movements are l'art informel (similar to action painting) and abstraction lyrique (lyrical abstraction).[[1.1.1-i-143.htm]]---#2 GL - abstracción lírica Finalmente tamén nos setenta, a abstracción lírica dá lugar a xogos espaciais nos que a plasticidade e a cor teñen un papel determinante, como podemos ver en “Negro franxa vermella” de Leopoldo Novoa.[[1.1.1-g-24.htm]]---#1 ES - abstracción lírica La obra de Wassily Kandinsky ilustra la llamada abstracción lírica.[[1.1.1-e27.htm]]---#4

75

140. ---EN - mail art / mail-art---1.1.1, 1.1.2, 1.1.4, 1.1.5 The group even appropriated the postal system in developing mail art.[[1.1.1-i-169.htm]]---#72 The International Union of Mail Artists (see IUOMA external link) is a group of mail-art artists individually practicing in several countries.[[1.1.4-i2.htm]]---#9 GL - arte correo / arte postal / mail art / mail-art / Lois Gil Magariños segue a súa actividade creativa sumando páxinas a un futuro libro de autor de debuxos e colaxes e mantén activa a súa rede particular de arte correo “intercambio postal libertario, fóra do comercio, fóra das seleccións, dos curricula, arte igualitarista.[[1.1.4-g-12.htm]]---#8 A súa carta xerou unha discusión xeral e unha das primeiras controversias na arte postal.[[1.1.4-g-13.htm]]---#12 Foi o primeiro libro publicado do que agora coñecemos como Mail Art.[[1.1.4-g-13.htm]]---#116 En 1989 traballa como monitor de Artes Plásticas para a Consellería de Cultura e ese mesmo ano é comisario organizador da "1ª Exhibición Internacional de Mail-Art" en Santiago, Pontevedra e Vigo.[[1.1.2-g80.pdf]]---#7 ES - arte correo / arte postal / mail art ¿Ha tenido el arte correo un efecto en la situación política?[[1.1.4-e28.htm]]---#41 El neoísmo fue un movimiento cultural influenciado por el futurismo, el dadaísmo, fluxus y el punk, que surgió de la Red de Arte Postal en los últimos años de la década de los setenta.[[1.1.4-e-27.htm]]---#2 Entre ellos están los foros de arte correo en los idiomas alemán, inglés, español y francés, en los cuales se está intercambiando sobre el arte correo o mail art, como lo llaman otros.[[1.1.5-e-33.htm]]---#5

141. ---EN - mail artist---1.1.1, 1.1.2, 1.1.4, 1.1.5 Mail artists characteristically exchange ephemera in the form of illustrated letters, zines, rubberstamped, decorated or illustrated envelopes, artist trading cards, postcards, 'artistamps', mail-interviews and three-dimensional objects.[[1.1.4-i-2.htm]]---#13 GL - artista correo / artista postal / mail artista Coordinada por César Reglero, artista correo, poeta visual, performer e grafólogo.[[1.1.4-g-12.htm]]---#1 Este foi un mito compartido entre os artistas postais, ó mesmo tempo un vínculo e unha parodia.[[1.1.4-g-13.htm]]---#5 En certo sentido, o mail artista está continuamente no bordo que divide o 76

público e o privado.[[1.1.4-g-14.htm]]---#2 ES - artista correo / artista postal También la caída del muro de Berlín y la incorporación de nuevos países al arte correo han hecho que, hoy día, se realicen cientos y cientos de exhibiciones anualmente y sean miles los artistas correo en todo el mundo.[[1.1.4-e-28.htm]]---#6 La idea inicial partió de los artistas postales David Zack y Al Ackerman, pero el movimiento en ciernes encontró su foco de atención en Montreal (primavera de 1979).[[1.1.4-e-27.htm]]---#1

142. ---EN - maquette (ver model)---1.1.2 He was commissioned to make a maquette for a huge 50 foot high sculpture to be built in Chicago, Illinois, known usually as the Chicago Picasso.[[1.1.1-i-166.htm]]---#27 GL - maqueta A maqueta rematada confirma que é tecnicamente viable dende o punto de vista da súa construción.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#28 ES - maqueta Estas maquetas están desprovistas de cualquier detalle y no aparece en ellas ninguna figura humana.[[1.1.3-e-13.pdf]]---#15

143. ---EN - marble---1.2 The son of a mining engineer, born in the Yorkshire town of Castleford, Moore became well known for his large-scale abstract cast bronze and carved marble sculptures.[[1.1.2-i-68.htm]]---#172 GL - mármore Realizou tamén numerosas lápidas conmemorativas e retratos, entre os que destacan con especial intensidade as deliciosas cabezas de nenos realizadas en madeira e mármore.[[1.1.2-g-13.pdf]]---#13 ES - mármol También realizó esculturas más tradicionales en bronce, mármol y otros materiales.[[1.1.2-e-20.htm]]---#56

144. ---EN - medium (pl.: media) (ver mixed media)---1.2

77

As stated, although Andy Warhol is most known for his paintings and films, he has authored works in many different media.[[1.1.1-i-14.htm]]---#245 GL - soporte As dúas pautas que o espectador debe coñecer antes de asistir é a importancia dos novos medios tecnolóxicos da arte actual, coa case exclusión dos soportes tradicionais, apostando pola videoarte e a fotografía.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#167 ES - soporte El Museo de Arte Contemporáneo de Alicante contiene una colección de sus obras que consta de 101 piezas y abarca todos los soportes trabajados por el artista.[[1.1.1-e-97.htm]]---#135

145. ---EN - metaphysical painter---1.1.1 The group also included A. Vasiliev, master of picturesque invoices and technical improvisations and V. Makarenko, miniature-painter and metaphysical painter.[[1.1.1-i-184.htm]]---#1 PT - pintor metafísico Após a sua participação no Salão dos Independentes em 1913, é notado por Apollinaire, que o denomina de pintor metafísico e o introduz no ambiente artístico parisiense, apresentando-o a Pablo Picasso, Georges Braque, André Derain e Max Jacob, (...).[[1.1.1-p-15.pdf]]---#1 ES - pintor metafísico Y aunque en la muestra que pone de relieve la relación de Gerardo Rueda con la tradición moderna no se incluye ninguna obra del pintor metafísico italiano Giorgio de Chirico, en los trabajos de Rueda, sobre todo en la serie conocida como los Bastidores, se percibe la misma sensación de misterio y enigma que sentimos en las plazas desiertas y casas cerradas de De Chirico.[[1.1.1-e-143.htm]]---#1

146. ---EN - metaphysical painting (ver pittura metafisica)---1.1.1 Metaphysical Painting, a short-lived but significant Italian movement, sprang from the chance meeting 1917 of Carra, de Chirico and the latter's brother, the poet (and occasional painter) Alberto Savinio, in a military hospital in Ferrara.[[1.1.1-i-115.htm]]---#5 GL - pintura metafísica O seu traballo desta etapa acusa a influencia da pintura metafísica e máis concretamente de De Chirico.[[1.1.1-g-52.htm]]---#1

78

ES - pintura metafísica Tras un breve coqueteo con el futurismo y la pintura metafísica, en 1929 se unió al movimiento surrealista en París.[[1.1.1-e-11.htm]]---#2

147. ---EN - methacrylate---1.2 Albers varnished this painting using a methacrylate resin applied by spray overall at the Yale University Art Gallery, as noted on the support reverse.[[2.3-i-28.pdf]]---#26 GL - metacrilato Cada unha está acompañada dunha acuarela montada sobre una folla de metacrilato branco colgada na parede.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#3 ES - metacrilato Marielle hace pequeños paisajes portátiles en tres dimensiones, que mete dentro de grandes vitrinas de metacrilato, y que recuerdan a los del artista romántico Friedrich, con sus montañitas, sus nubes y sus bosques.[[2.1-e2.htm]]---#12

148. ---EN - minimalism (ver postminimalism)---1.0 He is a significant figure in minimalism and post-painterly abstraction.[[1.1.1-i-50.htm]]---#116 GL - minimalismo Denomínase minimalismo a unha corrente estética fundada nos anos 60 do século XX que privilexia os espazos amplos e libres, as cores suaves e tenues.[[1.1.1-g-14.htm]]---#32 ES - minimalismo El minimalismo es una corriente estética derivada de la reacción al pop art.[[1.1.1-e-28.htm]]---#15

149. ---EN - minimalist (ver postminimalist)---1.0 He is identified as an abstract expressionist and is one of the best-known contemporary American Minimalist painters.[[1.1.1-i-55.htm]]---#62 GL - minimalista Os creadores minimalistas reducen ó máximo os elementos propios da arte, os volumes e formas en escultura.[[1.1.1-g-14.htm]]---#43 79

ES - minimalista La tradición minimalista norteamericana, con Flavin, Judd y Lewitt se encuentra bien representada en Anne Marie Verna, de Zúrich.[[1.1.1-e9.htm]]---#21

150. ---EN - mixed media (ver medium)---1.2 The next year he visited Paul Klee and created his first paintings, block prints and collages, and experimented with mixed media.[[1.1.1-i-22.htm]]--#19 GL - técnica mixta A mostra estará integrada por 25 obras de pequeno formato e técnica mixta, en soportes tan diversos coma tela, madeira, papel, ou prancha metálica.[[1.1.6-g-5.htm]]---#5 ES - técnica mixta Se trata de nueve piezas, una de ellas en gran formato, realizadas con técnica mixta, principalmente pintura acrílica.[[1.1.1-e-145.htm]]---#6

151. ---EN - model (ver maquette)---1.1.2, 1.0 Most of his sculptures are direct three-dimensional casts of his models, with the surface carefully painted in skin tones.[[1.1.2-i-10.htm]]---#256 Taking Wermsdorfer Wald (1859) by Louis-Ferdinand von Rayski as model, he paints his first picture to feature an inverted motif: "The Wood On Its Head"/ "Der Wald auf dem Kopf."[[1.1.1-i-118.htm]]---#256 GL - maqueta / modelo Mostrou naturezas realizadas como artificios, maquetas de árbores, neve e montañas cartón, luces no chan e pinturas moi diferentes, pintadas sobre metacrilato.[[1.1.2-g-6.pdf]]---#28 Adi Nes (Israel, 1966) baséase na obra de Leonardo da Vinci para producir esta fotografía, tras dous anos de procura dos modelos e dun escenario.[[1.1.3-g-5.pdf]]---#110 ES - maqueta / modelo Se inspira en una cápsula vegetal para realizar el aerostato titulado Papavore, frágil maqueta con una delicada cesta de mimbre, que parece directamente salido de un sueño.[[1.1.2-e-1.pdf]]---#15 Inspirado por su modelo y amante Alice Prin, conocida como Kiki de Montparnasse, hace Le Violon d'Ingres (1924).[[1.1.1-e-108.htm]]---#198

80

152. ---EN - modernism (ver postmodernism)---1.0 Among the new young artists who appeared in the 1930s and 1940s, social realism replaced modernism and primitivism as the dominant mode of literary and artistic expression.[[1.1.1-i-114.htm]]---#198 GL - modernismo Con iso pretendía criticar o modernismo occidental e os gustos formalistas xaponeses, cuns valores que tiñan dominado virtualmente a estética e a arte de Xapón.[[1.1.3-g-16.pdf]]---#14 ES - modernismo Modernismo es el término con el que se designa a una corriente de renovación artística y literaria desarrollada a finales del siglo XIX y principios del XX.[[1.1.1-e-78.htm]]---#32

153. ---EN - modernist (ver postmodernist, avant-gardist)---1.0 The Modernist Movement emerged in the mid-19th century in France and was rooted in the idea that "traditional" forms of art, literature, social organization and daily life had become outdated, and that it was therefore essential to sweep them aside and reinvent culture forever.[[1.1.7-i-10.htm]]--#93 A true intellectual, widely read in philosophy, religion, history, and music, Kandinsky was also one of the few early modernists to read with some comprehension the new scientific theories of Einstein's era.[[1.1.1-i10.htm]]---#93 GL - modernista / vangardista Os retratados evitan mirar a cámara e buscan espazos tanxenciais, como atrapando a súa propia memoria, e dispóñense seguindo os canons compositivos de moda, ó estilo modernista cunha cadeira na galería como un Ramón Casas, o expresionismo ácido dun Daumier, o impresionismo do ocio da feira e o rexionalismo dun Soutomaior conxelado en grandes saias e panos de cabeza.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#14 Estes refuxiados se integraron coas correntes vangardistas que dende comezos do século se estaban xestando en Harlem, Greenwich Village e Chinatown.[[1.1.1-g-11.htm]]---#33 ES - modernista / vanguardista Así pues muchos arquitectos modernistas son también diseñadores, pues sus creaciones no se limitan al edificio en sí, dado que también elaboran su decoración y los utensilios que ha de contener.[[1.1.1-e-78.htm]]---#14 Es en esta ciudad donde empieza a relacionarse con las obras y artistas más vanguardistas e internacionales como Chillida, Palazuelo, Jean Arp, Kandinsky, Mondrian, Klee, Matisse y Picasso que influirán decisivamente 81

en su obra.[[1.1.1-e-97.htm]]---#41

154. ---EN - mural painting---1.1.1 His hard work and revealed specificity makes us to remember him as a particular personality in mural painting restoration and conservation.[[1.1.1i-213.htm]]---#14 Having been born in Guanajuato, he now became involved in the new Mexican mural movement.[[1.1.1-i-104.htm]]---#14 GL - mural / muralismo Nesta última edición, ademais, habilitouse un muro no que os graffiteiros invitados doutros lugares da península puideron amosar a súa arte cun mural realizado en equipo.[[1.1.1-g-3.htm]]---#53 En toda Sudamérica, a influencia de Rivera e do muralismo mexicano foi enorme ata chegar a configurarse un expresionismo de clase baseado no indixenismo, (...).[[1.1.1-g-60.htm]]---#3 ES - mural / muralismo En todas partes, los artistas montaron extraordinarios ataques pictóricos a los sistemas sociales en multitud de pinturas y murales públicos.[[1.1.1-e24.htm]]---#96 En 1933 en contacto con Siqueiros y el muralismo como arte de proyección comunitaria, comienza a trabajar, en composiciones de gran tamaño, que tratan a escala monumental los conflictos de las clases populares.[[1.1.1-e56.htm]]---#2

155. ---EN - muralist---1.1.1 Pollock's early representational work was influenced by the Mexican Muralists Siqueiros, Orozco, and Rivera —and even worked in Siqueiros's experimental workshop in 1936.[[1.2-i-1.htm]]---#12 GL - muralista As influencias de Masson, Miró e Picasso son evidentes na obra de Pollock; tamén se sentiu influído polos muralistas mexicanos, en especial por Orozco.[[1.1.1-g-9.htm]]---#2 ES - muralista La influencia de los muralistas mexicanos, en particular de José Clemente Orozco, y también de Picasso, es evidente en sus murales y pinturas de gran formato.[[1.1.1-e-81.htm]]---#18

82

156. ---EN - museum---2.1 The museum's focus on modern art began in the 1940s, when a gift from Mrs. Gilbert Walker made possible the acquisition of works by important artists of the day, including sculptures by Pablo Picasso, Henry Moore, Alberto Giacometti, and others.[[2.1-i-2.htm]]---#1433 GL - museo Galerías, institucións, museos e outros espazos alternativos —en menor número— amosaron o máis destacado da produción artística a nivel nacional e internacional.[[2.1-g-3.htm]]---#1090 ES - museo Discutir la importancia de los museos basándose en su fuerza arquitectónica ya no parece suficiente.[[2.1-e-1.htm]]---#681

157. ---EN - negative (ver positive)---1.1.3 He kept careful records to go along with the 17,000 negatives accompanied by extensive notes on how to print them.[[1.1.3-i-21.htm]]---#169 GL - negativo Chegouse incluso a destruír o negativo para impedir copias das imaxes.[[1.1.3-g-46.htm]]---#86 ES - negativo El tiempo del revelado depende del tipo de negativo.[[1.1.3-e-39.htm]]---#69

158. ---EN - neo plasticism / neoplasticism / neo-plasticism (ver De Stijl)---1.0 De Stijl (also know as Neo Plasticism).[[1.1.1-i-4.htm]]---#1 The neoplatonic philosophy of the mathematician M. H. J. Schoenmaekers, who coined the term Neo-Plasticism, influenced the de Stijl movement.[[1.1.1-i-61.htm]]---#3 The movement is also known as neoplasticism —the new plastic art (or Nieuwe Beelding in Dutch).[[1.1.1-i-61.htm]]---#2 GL - neoplasticismo É o principio que está presente nas sucesivas vangardas tanto en aquelas nas que a obra reflexiona sobre sí mesma como elemento expresivo —fauvismo expresionismo etc.—, construtivo —construtivismo ruso, neoplasticismo holandés, escola alemá etc.—, ou como significante, (...).[[1.1.1-g-39.htm]]--#4

83

ES - neoplasticismo Por su simplificación, el lenguaje del neoplasticismo, nombre que dio a su doctrina artística, satisfacía las exigencias de universalidad del artista (véase De Stijl).[[1.1.1-e-27.htm]]---#31

159. ---EN - neo-dada (ver dada)---1.0 In the meantime, the movement was sometimes called Neo-Dada, a name which reveals some of the thinking behind this type of art.[[1.1.1-i-13.htm]]--#27 GL - neodadá / neo-dadá En 1962, cando Dorfles recollía isto na súa crítica á XXXI Bienal de Venecia, o panorama internacional das artes parecía un caótico cruce de camiños: o informalismo por un lado, o op art e a abstracción xeométrica por outro, o pop art nos Estados Unidos e Inglaterra, coa súa corrente afín o neodadá, e o realismo crítico e social en Europa.[[1.1.1-g-58.pdf]]---#1 O neo-dadá recuperaba os despoxos da sociedade de consumo e os amoreaba en 'assemblages' herdeiros dos redy-mades de Duchamp e dos 'merzbau' de Kurt Schwiters.[[1.1.1-g-58.pdf]]---#1 ES - neodadá Sería la respuesta de Europa al Neodadá y al Pop Art norteamericanos.[[1.1.1-e-110.htm]]---#1

160. ---EN - neo-dadaism (ver dadaism)---1.0 Yves Klein (28 April 1928 - 6 June 1962) was a French artist and is considered an important figure in post-war European neo-Dadaism.[[1.1.4-i25.htm]]---#2 GL - neodadá / neo-dadá En 1962, cando Dorfles recollía isto na súa crítica á XXXI Bienal de Venecia, o panorama internacional das artes parecía un caótico cruce de camiños: o informalismo por un lado, o op art e a abstracción xeométrica por outro, o pop art nos Estados Unidos e Inglaterra, coa súa corrente afín o neodadá, e o realismo crítico e social en Europa.[[1.1.1-g-58.pdf]]---#1 O neo-dadá recuperaba os despoxos da sociedade de consumo e os amoreaba en 'assemblages' herdeiros dos redy-mades de Duchamp e dos 'merzbau' de Kurt Schwiters.[[1.1.1-g-58.pdf]]---#1 ES - neodadá Sería la respuesta de Europa al Neodadá y al Pop Art norteamericanos.[[1.1.1-e-110.htm]]---#1

84

161. ---EN - neo-dadaist (ver dadaist)---1.0 His work is often described as a 'Neo-Dadaist', as opposed to Pop Art, even though his subject matter often includes images and objects from popular culture.[[1.1.1-i-15.htm]]---#16 GL - neodadaísta Os happenings de artistas como Kaprow nos Estados Unidos e os eventos dos artistas neodadaístas de Fluxus como Joseph Beuys en Alemaña seguiron a Duchamp ó estender o interese polo proceso, pola percepción e pola revelación de material preexistente para as actividades do corpo humano como parte do contorno atopado ou construído.[[1.1.4-g-8.pdf]]---#1 ES - neodadaísta Desde sus comienzos, la obra de Rauschenberg se ha caracterizado por una enorme osadía e ironía que le valió el calificativo de neodadaísta.[[1.1.1-e146.htm]]---#1

162. ---EN - neo-expressionism (ver abstract expressionism, expressionism)---1.1.1 Neo-expressionism was a style of modern painting that emerged in the late 1970s and dominated the art market until the mid-1980s.[[1.1.1-i-117.htm]]--#11 GL - neoexpresionismo Despois das pinturas de Penck, mestre do neoexpresionismo alemán, a Fundación Laxeiro de Vigo entrega unha mostra individual de Guillermo Aymerich.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#8 ES - neoexpresionismo El neoexpresionismo se fue imponiendo al apropiacionismo, en parte gracias a la pujanza económica que elevó a altas cotas el precio del arte y, especialmente, de la pintura, y en parte gracias al apoyo de galeristas y coleccionistas.[[1.1.1-e-100.htm]]---#5

163. ---EN - neo-expressionist (ver abstract expressionist, expressionist)---1.1.1 Neo-expressionists returned to portraying recognizable objects, such as the human body (although sometimes in a virtually abstract manner), in a rough and violently emotional way using vivid colours and banal colour harmonies.[[1.1.1-i-117.htm]]---#6

85

GL - neoexpresionista Deste xeito, a Bienal apostou por mostras de tipo internacionais, presentando obras dos artistas que retrataban a moda, como foron os neoexpresionistas alemáns.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#5 ES - neoexpresionista La crítica, sin embargo, no fue unánime en su valoración, siendo habitual la denuncia de la falta de base teórica del discurso neoexpresionista.[[1.1.1-e100.htm]]---#6

164. ---EN - neoism---1.1.4 Neoism refers both to a specific subcultural network of artistic performance and media experimentalists and more generally to a practical underground philosophy.[[1.1.4-i-3.htm]]---#38 GL - neoísmo Outra potente forza da rede de arte postal, a finais dos oitenta, foi o Neoísmo.[[1.1.4-g-13.htm]]---#5 ES - neoísmo El neoísmo fue un movimiento cultural influenciado por el futurismo, el dadaísmo, fluxus y el punk, que surgió de la Red de Arte Postal en los últimos años de la década de los setenta.[[1.1.4-e-27.htm]]---#8

165. ---EN - neoist---1.1.4 Neoists refer to their strategies as "the great confusion" and "radical play".[[1.1.4-i-3.htm]]---#30 PT - neoísta É através dessa lógica que a vertente Neoísta divina define Deus como a logomarca da natureza.[[1.1.4-p-1.htm]]---#6 ES - neoísta Generalmente, los neoístas utilizaban las técnicas del video, audiosistemas y acciones -performances.[[1.1.4-e-27.htm]]---#9

166. ---EN - neoplasticist---1.0 Neoplasticists include: Piet Mondrian (1872 - 1944), Theo van Doesburg (1883 - 1931) Ilya Bolotowsky (1907 - 1981), Marlow Moss (1890 - 1958), 86

Amédée Ozenfant (1886 - 1966), Max Bill (1908 - 1994), Jean Gorin (1899 - 1981), Burgoyne Diller (1906 - 1965), Georges Vantongerloo (1886 1965), Gerrit Rietveld (1888 - 1964).[[1.1.1-i-61.htm]]---#1 GL - neoplasticista Sintoniza coas propostas decisivas da pintura moderna: de Picasso a Matisse, de Léger a Klee, ou aos neoplasticistas.[[1.1.1-g-49.htm]]---#2 ES - neoplasticista / neoplástico De mayores proyecciones fue el movimiento neoplasticista holandés que alguna conexión tiene, por el espíritu que lo anima, con las primeras experiencias del artista ruso.[[1.1.1-e-136.pdf]]---#5 La arquitectura logró una libertad espacial y plástica similar a la de la pintura neoplástica en la Casa Sebréder, en Utrecht.[[1.1.7-e-14.pdf]]---#19

167. ---EN - net art (ver internet art)---1.1.5 Low-fi is an art collective collating, commissioning and commenting on net art.[[1.1.5-i-16.htm]]---#18 GL - net art Paola Guimeráns e Horacio González son dous artistas que traballan tanto xuntos como por separado dentro do campo do Net Art.[[1.1.5-g-8.htm]]--#26 ES - net art / net.art / net-art Pintura, Net art, arte correo, poesía visual y virtual son sus actividades en el arte.[[1.1.5-e-33.htm]]---#3 Todo ello fue de gran importancia para los que durante la segunda mitad de los noventa han hablado sobre net.art.[[1.1.5-e-11.htm]]---#103 Sin embargo, este tipo de arte no puede ser considerado aún net-art.[[1.1.5e-9.htm]]---#23

168. ---EN - net artist (ver internet artist)---1.1.5 Neoist plays like multiple names, plagiarism and pranks were adopted, frequently mistaken for Neoism proper and by mixing in situationist concepts, in other subcultures such as the Plagiarism and Art Strike 19901993 campaigns of the late 1980s (…), and, since the late 1990s, by some net artists such as 0100101110101101.org.[[1.1.4-i-3.htm]]---#5 PT - net artista / net-artista O primeiro, uma comunidade restrita, composta por net artistas e designers, foi considerado pela organização como um anti-website já que não possuía acesso público ao seu conteúdo.[[1.1.5-p-2.htm]]---#2 87

O caso da Internet é interessante porque a “força de repressão” (...) desenvolveu seus métodos e gramáticas concomitantemente às explorações dos primeiros net-artistas.[[1.1.5-p-1.htm]]---#1 ES - net artista / net.artista La iniciativa, que se propone reunir las reflexiones de los net artistas sobre el tema de la guerra, recibe en poco más de un mes las adhesiones de un centenar de creadores, incluidos muchos de los nombres más representativos del net.art internacional.[[1.1.5-e-51.htm]]---#5 Entretanto los proyectos de base estaban explorando caminos diferentes para mantenerse económicamente, los net.artistas estaban yendo más lejos para definir sus movimientos.[[1.1.5-e-13.htm]]---#19

169. ---EN - neue sachlichkeit (ver new objectivity)---1.1.1 In the Weimar Republic Dix studied at the Dresden Art Academy, became a founder of the Dresden Secession, and was a contributor to the Neue Sachlichkeit exhibition in Berlin in 1925.[[1.1.1-i-144.htm]]---#4 GL - nova obxectividade Pensamos nun Monet americano, ou mellor nun Friedrich ou Claudio de Lorena, nun Turner emocionado, e Adams recollendo os pétalos da paisaxe na pintura, licuado na fotografía modernista de Stieglitz e concluíndo empapado na tendencia europea da Nova Obxectividade.[[1.1.1-g-31.pdf]]--#3 ES - nueva objetividad Vinculado al grupo, se especializó en el paisaje, para tender en los años veinte a formas más cercanas a la Nueva Objetividad.[[1.1.1-e-15.pdf]]---#5

170. ---EN - new objectivity (ver neue sachlichkeit)---1.1.1 The New Objectivity, or neue Sachlichkeit (new matter-of-factness), was an art movement which arose in Germany during the 1920s as an outgrowth of, and in opposition to, expressionism.[[1.1.1-i-153.htm]]---#12 GL - nova obxectividade As fotografías foron producidas principalmente no último cuarto do século XX e pertencen ás dúas principais correntes que veñen impulsando a fotografía nese período: o posmodernismo crítico americano e maila nova obxectividade europea.[[1.1.3-g-15.htm]]---#3 ES - nueva objetividad A partir de 1923 se sustituye la tendencia expresionista por la Nueva Objetividad, un estilo de pintura mucho más sobrio que se estaba 88

imponiendo en toda Alemania.[[1.1.7-e-9.htm]]---#5

171. ---EN - new realism (ver nouveau réalisme)---1.0 New Realism (in French: Nouveau Réalisme) refers to an artistic movement founded in 1960 by Pierre Restany and Yves Klein.[[1.1.1-i-124.htm]]---#11 GL - novo realismo Recicla e dixire todo o que forma parte da súa vida cotiá, transfigurándoa a través dos máis precarios e inesperados materiais, na liña do movemento Fluxus ou do Novo Realismo.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#2 ES - nuevo realismo Recicla y digiere todo lo que forma parte de su vida cotidiana, transfigurándola a través de los más precarios e inesperados materiales, en la línea de Fluxus o del Nuevo Realismo.[[1.1.2-e-1.pdf]]---#7

172. ---EN - new realist (ver nouveau realiste)---1.0 It was later, during the sixties, that New Realists (César, Raymond Hains) and Pop artists (Richard Hamilton, Andy Warhol) took an interest in mass consumer goods and incorporated them as integral part of their work of art.[[1.1.2-i-1.htm]]---#3 GL - novo realista Dietman practica unha arte á marxe indisociable da súa propia vida, que durante un tempo lle achegou ó movemento Fluxus e ós Novos Realistas.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#5 ES - nuevo realista Rotella se apropia así de esas “casualidades objetivas” de lo cotidiano; hallazgos y asociaciones que le permiten efectuar una segunda lectura divertida del mundo y de las imágenes que nos rodean, en la línea de Raymond Hains y de Jacques Villeglé, sus cómplices de los Nuevos Realistas.[[1.1.2-e-1.pdf]]---#7

173. ---EN - nouveau réalisme (ver new realism)---1.0 Pierre Restany, founder of the Nouveau Réalisme movement, attended one of de Saint Phalle's exhibitions and subsequently invited her to join.[[1.1.2i-105.htm]]---#8

89

GL - novo realismo Tras o final da primeira guerra mundial os seus principais autores abandonan o movemento ante o empuxe do Novo realismo fotográfico.[[1.1.3-g-46.htm]]---#2 ES - nuevo realismo La estética del Nuevo Realismo se afirmó a través de las máquinas de Jean Tinguely y de los cuadros trampa de Daniel.[[1.1.1-e-13.htm]]---#7

174. ---EN - nouveau realiste (ver new realist)---1.0 Klein and Arman were continually involved with each other creatively, both as Nouveau Realistes and as friends.[[1.1.1-i-217.htm]]---#3 GL - novo realista Posteriormente, foi nos anos sesenta cando os Novos Realistas (César, Raymond Hains) e os artistas Pop (Richard Hamilton, Andy Warhol) interesáronse polos obxectos de consumo de masas e os incorporaron como elementos integrantes da súa obra, co fin de establecer unha relación directa entre a realidade e as transformacións do mundo contemporáneo.[[1.1.2-g2.htm]]---#5 ES - nuevo realista Las esculturas, instalaciones, vídeos, pinturas y fotografías, partiendo del pionero Marcel Duchamp, y realizando un recorrido por los Fluxus, los artistas pop, los artistas conceptuales, la nueva escultura inglesa o los nuevos realistas, nos mostraban cómo el objeto cotidiano se ha instalado de un modo permanente en el discurso del arte de nuestros días.[[1.1.2-e3.htm]]---#7

175. ---EN - nude---1.0 Throughout his career, Warhol produced erotic photography and drawings of male nudes.[[1.1.1-i-14.htm]]---#103 GL - espido / nu Os seus espidos e paisaxes achégannos a un mundo peculiar e primario de sensacións e cores.[[1.2-g-14.htm]]---#24 Dende as súas primeiras series, nas que refotografou os nus de Edward Weston, as paisaxes de Eliot Porter e mailas escenas rurais de Walker Evans, Sherrie Levine volveu con asiduidade a esta técnica.[[1.1.3-g13.pdf]]---#14 ES - desnudo Como pintor, prefirió los retratos, los paisajes, las escenas callejeras y los 90

desnudos, en un estilo a veces macizo y otras violento hasta la incoherencia.[[1.1.1-e-15.pdf]]---#93

176. ---EN - objet trouvé (ver found object, readymade)---1.1.2 Gaudi's influence opened many previously unimagined possibilities for de Saint Phalle regarding the use of diverse material and objet trouvés as structural elements in sculpture and architecture.[[1.1.1-i-125.htm]]---#4 GL - obxecto atopado A escultura mira tamén ás lecturas do conceptual, dende o obxecto atopado de Jorge Barbi —nunhas varillas de acacia— ou desde o obxecto natural reciclado de Fernando Casás, como poéticas da memoria.[[1.1.2-g-6.pdf]]--#5 ES - objeto encontrado De ahí a la amalgama de "objetos encontrados" o collage hay sólo un paso.[[1.2-e-19.htm]]---#8

177. ---EN - oil / oil paint---1.2 Although he predominantly worked in watercolors, he began using oils in his later career.[[1.1.1-i-36.htm]]---#387 Klee worked with many different types of media —oil paint, watercolor, ink, and more.[[1.1.1-i-44.htm]]---#59 GL - óleo / pintura ao óleo A segunda é un clásico en canto á súa técnica, óleo sobre lenzo.[[1.1.2-g1.pdf]]---#63 Ademais, o lenzo sobre aluminio permite reproducir o aspecto da pintura ao óleo, imitando a materialidade e aparencia dun cadro.[[1.1.3-g-18.pdf]]---#7 ES - óleo / pintura al óleo Muchos de los trabajos de Dubuffet fueron realizados con óleos, utilizando un lienzo reforzado con materiales tales como arena, alquitrán y paja, otorgándole al trabajo una inusual superficie texturada.[[1.1.1-e-52.htm]]--#120 En la actualidad, las fórmulas de pintor han desaparecido debido a que la mayoría de artistas utilizan pintura al óleo preparada en pequeños tubos.[[1.2-e-94.htm]]---#14

178. ---EN - op art / op-art---1.0 91

Op art evolved out of Pop art in the 1960's and developed its own school of artists.[[1.1.1-i-19.htm]]---#20 Victor Vasarely (9 April 1906, Pécs - 15 March 1997, Paris) was a French Hungarian-born artist often acclaimed as the father of Op-art.[[1.1.1-i240.htm]]---#4 GL - op art / op-art Os escultores Andreu Alfaro e Eusebio Sempere practicaban un estilo de pureza formal e xeometría, máis decantado o segundo cara as investigacións do op art.[[1.1.1-g-58.pdf]]---#5 Os seus amigos estaban soterrados ou desterrados, ela vivía soa no Hotel Palace, e as galerías estaban cheas de pintura informalista, —estilo con ligazóns co réxime do franquismo—, ou op-art e pop-art.[[1.1.1-g-63.pdf]]--#1 ES - op art / op-art Los años 1950 y 1960 vieron la aparición del expresionismo abstracto, arte pop, op art y minimalismo.[[1.1.1-e-37.htm]]---#5 Como su nombre lo señala, el interés manifiesto fue el de investigar artísticamente con los efectos lumínicos, cromáticos y visuales en general, lo que conllevó a una experimentación óptica (V: op-art), cinética (V: arte cinético) e incluso háptica (principalmente táctil) de los objetos.[[1.1.2-e9.htm]]---#2

179. ---EN - op artist---1.0 Bridget Riley is perhaps the best known of the op artists.[[1.1.1-i-19.htm]]--#3 PT - artista op art Outros artistas op art dignos de nota são Jesús-Rafael Soto, Richard Anuszkiewicz, Agam, Youri Messen-Jaschin, Daniel Burren, Carlos CruzDiez, Nicolas Schöffer e Julio Le Parc.[[1.1.1-p-3.htm]]---#1 ES - artista op Cuando al pop art le sucedió, como fenómeno periodístico, el op art, hubo una tendencia natural de los periodistas a buscar la mayor cantidad posible de artistas op.[[1.1.1-e-153.htm]]---#1

180. ---EN - opening / opening exhibition (ver exhibit, vernissage)---2.1 Calder died on November 11, 1976, shortly following the opening of another major retrospective show at the Whitney Museum New York.[[1.1.2-i-32.htm]]---#97 The opening exhibition included a retrospective by Damien Hirst, who was, 92

however, not involved with it, having previously fallen out with Saatchi.[[2.1-i-1.htm]]---#2 GL - inauguración A pasada semana asistimos á inauguración de tres mostras que, de xeito realmente transparente, reflicten a nova forza e orixinalidade deste espazo cultural.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#42 ES - inauguración Muere en Bruselas el 15 de agosto de 1967, pocos días después de la inauguración de una importante muestra de su obra en el Museo Boymansvan Beuningen de Rotterdam.[[1.1.1-e-67.htm]]---#18

181. ---EN - orphic cubism (ver orphism, cubism)---1.1.1 Orphism or Orphic cubism, is a term coined in 1912 France by the poet Guillaume Apollinaire.[[1.1.1-i-45.htm]]---#1 PT - cubismo órfico O cubismo órfico, segundo Apollinaire seria a arte de pintar como elaborar jogos poéticos e musicais.[[1.1.1-p-6.htm]]---#2 ES - cubismo órfico Conocí a Sonia Delaunay poco antes de que falleciese, en París en 1979, casi cuarenta años después de la muerte de su esposo Robert, famoso por ser el inventor del cubismo órfico.[[1.1.1-e-148.htm]]---#4

182. ---EN - orphism (ver orphic cubism)---1.1.1 Delaunay's chromatic Cubism, which Apollinaire had called Orphism, influenced Macke's art from that point onwards.[[1.1.1-i-42.htm]]---#21 GL - orfismo Cubismo, Futurismo ou a abstracción interpretábanse e orixinaron novos xeito de expresión como o Orfismo ou o Suprematismo.[[1.1.1-g-57.doc]]--#2 ES - orfismo Su obra del periodo 1920-1924, por su tratamiento de los temas de la vida moderna, su color brillante y sus investigaciones sobre las relaciones de la foma tridimensional con la superficie plana del cuadro, muestran las influencias del cubismo, del orfismo, del futurismo y del purismo.[[1.1.1-e67.htm]]---#1

93

183. ---EN - orphist---1.1.1 Founded by Jacques Villon, the orphists were rooted in cubism but moved toward a pure lyrical abstraction, seeing painting as the bringing together of a sensation of bright colors.[[1.1.1-i-45.htm]]---#1 PT - orfista Os orfistas faziam da cor o principal meio de expressão artística, buscando elementos da abstração pura.[[1.1.1-p-6.htm]]---#3 ES - orfista Inspirada en las formas del cubismo y en los colores de Paul Gauguin, Vincent van Gogh y los orfistas, desarrolló, a partir de 1910, un estilo basado en la yuxtaposición o 'contraste simultáneo' de colores puros rotos en prismas.[[1.1.1-e-46.htm]]---#1

184. ---EN - oxidation (ver rusting)---2.3 Natural patinas may occur by oxidation due to long exposure to air or earth.[[1.2-i-72.htm]]---#34 GL - oxidación Se se utiliza óleo, debe lembrarse que o aceite de liño segue o seu propio proceso de oxidación.[[1.2-g-11.htm]]---#17 ES - oxidación Se ha criticado también al edificio por su elevado coste y el carácter casi experimental de muchas de las innovaciones que se hicieron en su construcción, que han hecho más caro y difícil su limpieza y mantenimiento, por humedades, oxidación del titanio, etc.[[2.1-e-22.htm]]---#13

185. ---EN - paint---1.2 One of the first to create serious art in this way, he added clay and marble dust to his paint and used waist paper, string, and rags[[1.2-i-16.htm]]---#856 GL - pintura Nos seus procedementos emprégase a pintura por capas transparentes, a fin de lograr maior brillantez e soltura na composición que se está realizando.[[1.2-g-9.htm]]---#747 ES - pintura Estas obras a primera vista parecían extensiones uniformes de pintura 94

negra.[[1.1.1-e-28.htm]]---#1108

186. ---EN - painter---1.1.1 Richard Hamilton (born April 24, 1922) is a British painter and collage artist.[[1.1.1-i-16.htm]]---#810 GL - pintor De Kooning foi moi admirado entre os pintores dende os anos trinta.[[1.1.1g-9.htm]]---#214 ES - pintor La amplia exposición brindará una oportunidad para evaluar la enorme y controvertida producción del pintor.[[1.1.1-e-11.htm]]---#554

187. ---EN - painting---1.1.1 Modern and contemporary art tend tends to despise the craft of painting and drawing (which are essentially linked) in favour of concept; this has led some to say that painting, as an art, is dead.[[1.1.1-i-3.htm]]---#2476 GL - pintura Xurdiu polo tanto como un movemento poético, no cal pintura e escultura se conciben como consecuencias plásticas da poesía.[[1.1.1-g-8.htm]]---#747 ES - pintura La idealización de las culturas primitivas afecta a la nueva pintura expresionista y, especialmente, a dos de sus vertientes temáticas.[[1.1.1-e15.pdf]]---#1108

188. ---EN - papier-mâché---1.2 The first of these freely posed forms, made of papier-mâché, yarn and cloth are exhibited at the Alexander Iolas Gallery in Paris in September of 1965.[[1.1.1-i-125.htm]]---#11 GL - cartón pedra / papel maché Baixo este principio, Portomeñe presenta unha serie de construcións baseadas na técnica do cartón pedra.[[1.1.2-g-124.htm]]---#1 Pero Yoel volve á Arxentina, volve ao seu país e aos seus pais. Morre o seu pai ao pouco. Aprende a arte do papel maché.[[1.1.1-g-59.htm]]---#1

95

ES - cartón piedra / papel maché En cartón piedra, policromadas por él mismo, realiza una figura de Sancho y otra del Quijote.[[2.1-e-18.htm]]---#2 Para sus esculturas, Juan Muñoz utilizó principalmente papel maché, resina y finalmente bronce.[[1.1.2-e-29.htm]]---#1

189. ---EN - pastel---1.2 He drew freehand with ballpoint pen, rarely having to make corrections, and colored his drawings with watercolors and pastels.[[1.1.1-i-246.htm]]---#90 GL - pastel Traballa o óleo, o gouache, o pastel, a acuarela, o gravado, o augaforte e o linóleo, sendo a un tempo figurativo e abstracto, impresionista, expresionista e académico.[[1.1.1-g-47.htm]]---#5 ES - pastel Un primer boceto a lápiz negro y pastel sobre papel, en formato horizontal, da a conocer la primera idea que tuvo Picasso para la realización de este cuadro.[[1.1.1-e-41.htm]]---#15

190. ---EN - patina---1.2, 2.3 Some patinas change colour over time because of oxidisation, and the wax layer slows this down somewhat.[[1.1.2-i-58.htm]]---#52 GL - pátina Unha vez concluído o cadro, vólvoo vernizar con poliuretano, tal que unha película de protección: é case como unha pátina que lle outorga un aspecto intemporal, como unha aura romántica...[[1.1.1-g-66.doc]]---#10 ES - pátina A causa de la pátina que suele tener, el mármol puede ser tomado a veces por alabastro.[[1.2-e-91.htm]]---#16

191. ---EN - performance ---1.1.4 The audience for this performance was kept outside, only able to see the goings on from behind a clear screen.[[1.1.4-i-28.htm]]---#411 GL - performance Adriano e Fernando Guimarães desenvolven unha proposta de 96

contaminación entre as artes visuais e escénicas, realizando instalacións, obxectos, intervencións, performances e montaxes teatrais que dialogan entre si.[[1.1.4-g-1.doc]]---#320 ES - performance El arte de la performance es aquel en el que el trabajo lo constituyen las acciones de un individuo o un grupo, en un lugar determinado y un tiempo concreto.[[1.1.4-e-5.htm]]---#59

192. ---EN - performer---1.1.4 Performance art can be any situation that involves four basic elements: time, space, the performer's body and a relationship between performer and audience.[[1.1.4-i-31.htm]]---#39 GL - performer Aínda que o traballo destes catro performers é moi diferente, os catro tratan dalgún xeito de temas sexuais.[[1.1.4-g-8.pdf]]---#27 ES - performer Cualquier situación que involucre cuatro elementos básicos: tiempo, espacio, el cuerpo del performer y una relación entre el performer y la audiencia, puede constituir el arte de la performance.[[1.1.4-e-5.htm]]---#6

193. ---EN - photo / photograph---1.1.3 Close has often returned to the same photos to paint over and over again with different techniques.[[1.1.1-i-123.htm]]---#358 Douglas Huebler exhibits a series of photographs which were taken every two minutes whilst driving along a road for 24 minutes.[[1.1.1-i-57.htm]]--#632 GL - foto / fotografía Como el mesmo afirmou, “non eran fotos tomadas dunha actividade, senón mediante unha actividade; a actividade… podía xerar unha fotografía”.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#60 O outro gran artista Pop da escena inglesa é David Hockney, para quen o herdo do movemento moderno é fundamental e combina fotografías, cadros abstractos e diversos tipos de material gráfico.[[1.1.1-g-13.htm]]---#956 ES - foto / fotografía La revista Life publicó fotos del «sofá ardiente» de terciopelo rojo y 10 metros de largo, en el que dormía una venus viviente, también con el torso desnudo.[[1.1.1-e-12.htm]]---#89 Este ARCO 2001, por otra parte, se ha poblado de fotografías; era algo que 97

esperábamos todos y, sin embargo, cuando uno habla con los galeristas, percibe ya cierta desconfianza.[[1.1.1-e-4.htm]]---#1085

194. ---EN - photographer---1.1.3 Many historians actually credit him as being the first true surrealist photographer in the United States.[[1.1.3-i-21.htm]]---#516 GL - fotógrafo É este legado o que atopa os seus herdeiros na nova xeración de fotógrafos que explora The Last Picture Show.[[1.1.3-g-11.htm]]---#139 ES - fotógrafo En lo que se refiere a Galicia, se organizaron quince exposiciones colectivas de fotógrafos gallegos, además de otras en las que participaban junto a fotógrafos de otros países.[[1.1.3-e-2.htm]]---#148

195. ---EN - photography---1.1.3 His photography was socially engaged, formally innovative, and opposed to a painterly aesthetic.[[1.1.3-i-16.htm]]---#939 GL - fotografía O panorama artístico desa época está dominado practicamente pola escultura e a pintura, non tendo cabida en absoluto a fotografía.[[1.1.3-g2.htm]]---#956 ES - fotografía En esta ocasión se trata de un recorrido histórico y visual sobre la fotografía en España entre 1900 y 1980.[[1.1.3-e-8.htm]]---#1085

196. ---EN - photomontage---1.1.1, 1.1.3, 1.2 It confirmed that Surrealism had a component in the visual arts (though it had been initially debated whether this was possible), techniques from Dada, such as photomontage were used.[[1.1.1-i-8.htm]]---#47 GL - fotomontaxe O movemento dada berlinés pasará á historia pola incorporación das novas técnicas artísticas de difusión de ideas entre as masas, principalmente a fotomontaxe.[[1.1.1-g-11.htm]]---#9

98

ES - fotomontaje Los fotomontajes de Reanu o los carteles de propaganda electoral son una buena muestra.[[1.2-e-96.htm]]---#17

197. ---EN - photorealism---1.1.1 Photorealism is the quality of resembling a photograph, generally in a hyperrealistic sense.[[1.1.1-i-121.htm]]---#18 GL - fotorrealismo A finais dos anos 1960 e os anos 1970, apareceran o land art, performance art, arte conceptual e fotorrealismo.[[1.1.1-g-10.htm]]---#3 ES - fotorrealismo Sus lugares públicos están desiertos, en un modo de abstraer la funcionalidad de lo representado que es típica del fotorrealismo.[[1.1.1-e33.htm]]---#5

198. ---EN - photorealist---1.1.1 Photorealists very consciously took their cues from photographic images, often working very systematically from photographic slide projections onto canvases and using techniques such as gridding to preserve accuracy.[[1.1.1-i-121.htm]]---#4 GL - fotorrealista Na súa filmografía pódense encontrar estilos moi diferentes, que van dende a comedia tradicional con look cartoon, ata historias con aspecto fotorrealista creadas con técnicas 3D moi avanzadas.[[1.1.5-g-31.htm]]---#1 ES - fotorrealista Como todos los fotorrealistas, no hay huellas de pinceladas y el artista parece estar ausente.[[1.1.1-e-33.htm]]---#7

199. ---EN - pictoralism---1.1.3 Pictorialism was a popular movement in the early years of the twentieth century, that strove to make the photography as a much like a painting as possible.[[1.1.3-i-46.htm]]---#9 GL - pictorialismo O pictorialismo é unha corrente fotográfica de pretensións artísticas que se 99

desenvolve a nivel mundial (inda que principalmente en Europa, Estados Unidos e Xapón) entre finais dos anos 1880 e o final da primeira guerra mundial.[[1.1.3-g-46.htm]]---#16 ES - pictorialismo Para el grupo de fotógrafos que lo conformaron, el pictorialismo supone hablar de una imagen más dentro de lo existente, de una imagen simple captada/separada de un mero registro de la realidad.[[1.1.3-e-45.htm]]---#20

200. ---EN - pictorialist---1.1.3 This corresponded to the philosophy of straight photography which the members of the group espoused in response to the pictorialist methods that were still in fashion at the time.[[1.1.3-i-152.htm]]---#7 GL - pictorialista O primeiro impulso para a creación fotográfica pictorialista deuno o Camera Club de Viena ó organizar en 1891 unha exposición de fotógrafos adheridos ó pictorialismo.[[1.1.3-g-46.htm]]---#3 ES - pictorialista El primer impulso para la creación fotográfica pictorialista lo dio el Camera Club de Viena al organizar en 1891 una exposición de fotógrafos adheridos al pictorialismo.[[1.1.3-e-45.htm]]---#4

201. ---EN - picture---1.1.1, 1.1.3 This was after seeing a picture by Braque and describing it as 'full of little cubes' after which, the term was in wide use but the two creators of cubism refrained from using it for a quite some time.[[1.1.1-i-11.htm]]---#516 Cartier-Bresson retired from photography in the early 1970s and by 1975, no longer took pictures, other than an occasional private portrait.[[1.1.3-i140.htm]]---#516 GL - fotografía / pintura As fotografías amosan catro tomas dun mesmo xersei, producidas polas diferentes posicións do corpo que o leva.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#956 Andy Warhol fíxose famoso no Pop Art dos anos sesenta coas súas pinturas e serigrafías de latas de sopa Campbell.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#747 ES - fotografía / pintura La exposición Vigovisións 1986-2000 consta de 265 fotografías y 4 instalaciones, caracterizadas por su pluralidad estética.[[1.1.3-e-3.htm]]--#1085 Yves Klein es conocido principalmente por sus series de pinturas 100

monocromas o “unicolores” en azul.[[1.1.3-e-10.pdf]]---#1108

202. ---EN - pigment---1.2 In 1946, too poor to buy artists' pigments, he turned to black and white household enamels to paint a series of large abstractions.[[1.1.1-i-24.htm]]--#267 GL - pigmento O uso compositivo de espazos baleiros, engadido á destreza, disciplina e meticulosidade na utilización de pigmentos naturais, son características propias da pintura xaponesa.[[1.1.3-g-16.pdf]]---#46 ES - pigmento El empleo de pigmentos metálicos, la estilización de las figuras y la marcada gesticulación caracterizaron su obra durante éste período.[[1.1.1-e125.htm]]---#57

203. ---EN - pittura metafisica (ver metaphysical painting)---1.1.1 Pittura Metafisica provided significant impetus for the development of Dada and Surrealism.[[1.1.1-i-115.htm]]---#5 GL - pintura metafísica O seu traballo desta etapa acusa a influencia da pintura metafísica e máis concretamente de De Chirico.[[1.1.1-g-52.htm]]---#1 ES - pintura metafísica En París se pone en contacto con la pintura metafísica y con el surrealismo, además de adherir a la idea de la acción artística comprometida con la realidad política y social.[[1.1.1-e-56.htm]]---#2

204. ---EN - plaster---1.2 He is famous for incorporating such media as Encaustic (wax-based paint), and plaster relief in his paintings.[[1.1.1-i-15.htm]]---#106 GL - escaiola / xeso Os vasos de escaiola pintada evocan a porcelana china e maila súa delicadeza, do mesmo xeito que as producións en serie para os restaurantes asiáticos son asemade obxectos de esteta e a máis vulgar decoración.[[1.1.2g-1.pdf]]---#5 101

É un artista de vocación tardía, o que, sumado á súa morte prematura, limita a cinco anos o seu traballo artístico, razón de que parte das súas obras só quedaran modeladas en xeso.[[1.1.2-g-45.pdf]]---#11 ES - escayola / yeso En 1961 abrió una tienda en Nueva York donde vendía reproducciones en escayola de hamburguesas, sandwiches, pasteles y otros tipos de comida rápida.[[1.1.2-e-22.htm]]---#8 Los escultores suelen preparar su obra formando en modelo (modelando) con arcilla o yeso fino la figura que ha de servirles como tipo y este modelo equivale para ellos al boceto para el pintor o el plano para el arquitecto.[[1.1.2-e-7.htm]]---#32

205. ---EN - plastic---1.2 Whiteread's site-specific installation consisted of large piles of white plastic cubes, made by using a mould of cardboard boxes.[[1.1.4-i-29.htm]]---#461 GL - plástico Tobias Rehberger emprega obxectos de plástico de cores vivas, formas redondeadas e liñas suaves relativas a un funcionalismo futurista adaptado á civilización actual do lecer.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#64 ES - plástico ¿Cómo puede pretender ser una obra esta Palissade [Valla] de plástico de colores vivos y sobre la cual quedan trozos de cartel?[[1.1.2-e-1.pdf]]---#168

206. ---EN - plexiglas---1.2 Whether paint on canvas or garbage in Plexiglas, Arman saw the beauty and relevance of the everyday world and created art to reflect his own imaginative ideas on the world.[[1.1.4-i-8.htm]]---#17 GL - plexiglás Interésase polas relacións dos materiais co espazo e vai accedendo devagar a unha superposición de elementos que comezan co que el chamou "Estruturas Cinéticas", espirais trazadas sobre o plexiglás actuando nun fondo de madeira, determinando movementos ópticos.[[1.1.1-g-65.htm]]---#2 ES - plexiglás Entre otros materiales que utilizó durante su carrera abundan el metal, el contrachapado, y el plexiglás.[[1.1.2-e-12.htm]]---#11

102

207. ---EN - plywood (ver wood)---1.2 The shaped canvases took on even less regular forms in the Eccentric Polygon series, and elements of collage were introduced, pieces of canvas being pasted onto plywood, for example.[[1.1.1-i-50.htm]]---#7 GL - contrachapado No fondo desta Galería, na sala perimetral que se atopa no lado esquerdo, amósase Plexi Blues, unha obra de Schütte composta por dúas hamacas estilizadas en contrachapado de madeira encerado, pegadas a unha á outra ou colocadas lado con lado.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#4 ES - contrachapado Entre otros materiales que utilizó durante su carrera abundan el metal, el contrachapado, y el plexiglás.[[1.1.2-e-12.htm]]---#9

208. ---EN - pop art---1.0 Pop art, like pop music, aimed to employ images of popular as opposed to elitist culture in art, emphasizing the banal or kitschy elements of any given culture.[[1.1.1-i-13.htm]]---#217 GL - arte pop / pop art Richard Hamilton é considerado o artista que creou a primeira obra da arte Pop.[[1.1.1-g-13.htm]]---#5 O minimalismo é unha corrente estética derivada da reacción ante o pop art.[[1.1.1-g-14.htm]]---#27 ES - arte pop / pop art Los orígenes del arte pop se encuentran en el dadaísmo y su poca importancia puesta en el objeto de arte final.[[1.1.1-e-19.htm]]---#27 En los años 70, influenciado por el Pop art, empezó a utilizar objetos más sólidos en sus obras, como partes de muebles.[[1.1.1-e-86.htm]]---#24

209. ---EN - pop artist---1.0 Sir Peter Thomas Blake (born June 25, 1932) is a British pop artist, best known for his design of the sleeve for The Beatles' album Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band.[[1.1.1-i-87.htm]]---#28 GL - artista pop O outro gran artista Pop da escena inglesa é David Hockney, para quen o herdo do movemento moderno é fundamental e combina fotografías, cadros abstractos e diversos tipos de material gráfico.[[1.1.1-g-13.htm]]---#5 103

ES - artista pop Warhol encarna al artista pop por excelencia.[[1.1.2-e-1.pdf]]---#5

210. ---EN - portrait---1.0 Most of his works are very large portraits based on photographs.[[1.1.1-i123.htm]]---#387 GL - retrato Para Les 62 membres du Club Mickey en 1955 (Os 62 membros do Club Mickey en 1955), Boltanski fotografou os retratos duns nenos que aparecían nunha revista de Disney.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#152 ES - retrato Amiet, que trabajaba con colores fuertes y luminosos, fue autor de numerosos paisajes y retratos.[[1.2-e-12.pdf]]---#183

211. ---EN - portraitist---1.0 The contemporary American portraitist Sally Mann revisited the pictorialist style in her 2003 book What Remains.[[1.1.3-i-131.htm]]---#4 GL - retratista Höfer adoita quedar englobada na historiografía recente como unha retratista de espazos vinculados á sociedade contemporánea.[[1.1.3-g13.pdf]]---#2 ES - retratista Debido al aumento de la fama como retratista, Casas se instaló de nuevo en Barcelona.[[1.1.1-e-82.htm]]---#8

212. ---EN - positive (ver negative)---1.1.3 The opposite of a negative is a positive (also called "transparency," "slide" or "reversal"), which does not invert the colors or monochromatic shades of a scene.[[1.1.3-i-127.htm]]---#65 GL - positivo Uns foron escritos por el nas marxes dos negativos ou nos dorsos dos positivos.[[1.1.3-g-55.pdf]]---#55

104

ES - positivo Una vez seca, de esta película o "negativo" se pueden hacer copias de la imagen sobre papel o bien sobre otra película, en cuyo caso obtendremos una diapositiva o positivo translúcido que nos permitirá observar la fotografía por proyección o transparencia.[[1.1.3-e-33.htm]]---#9

213. ---EN - postminimalism / post-minimalism (ver minimalism)---1.0 The keystone of post-minimalism is the often distinct references to objects without direct representation.[[1.1.1-i-116.htm]]---#5 Postminimalism is a term utilised in various artistic fields for work which is influenced by, or attempts to develop upon the work of minimalism.[[1.1.1i-192.htm]]---#5 GL - posminimalismo Segue a emocionar a magnífica pintura de Sue Williams e a relectura do posminimalismo de Angela Bulloch.[[1.1.1-g-40.htm]]---#5 ES - postminimalismo Los trabajos de Carlos Pascual tienen su origen en el postminimalismo, con ciertos conceptos orientales en cuanto a la pasividad pictórica, (…).[[1.1.1e-142.htm]]---#1

214. ---EN - postminimalist / post-minimalist (ver minimalist)---1.0 This is typical of a postminimalist approach to art production.[[1.1.1-i192.htm]]---#4 Also notable are the post-minimalists, including Martin Puryear, Tyrone Mirchell, Melvin Edwards and Joel Shapiro.[[1.1.1-i-115.htm]]---#2 GL - posminimalista Toda esta orientación encaixa nas tendencias posminimalistas da chamada linguaxe artística internacional.[[1.1.1-g-41.htm]]---#1 ES - postminimalista El artífice es el belga Panamarenko, 'de la generación internacional de artistas que, a mediados de los sesenta, llevó a cabo la revolución escultórica postminimalista', dicen los programadores.[[1.1.1-e-144.htm]]--#1

215. ---EN - postmodernism / post-modernism (ver modernism)---1.0

105

It is rooted in the spare aspects of Modernism, and is often associated with Postmodernism and reaction against Expressionism in both painting and composition.[[1.1.1-i-116.htm]]---#231 Another strand which would have tremendous impact on post-modernism would be the existentialists, who placed the centrality of the individual narrative as being the source of morals and understanding.[[1.1.5-i-5.htm]]--#41 GL - posmodernismo / postmodernismo As fotografías foron producidas principalmente no último cuarto do século XX e pertencen ás dúas principais correntes que veñen impulsando a fotografía nese período: o posmodernismo crítico americano e maila nova obxectividade europea.[[1.1.3-g-15.htm]]---#2 Nesta época, un número de artistas e arquitectos comezaran a rexeitar a idea de "moderno" e comezaron a crear obras tipicamente postmodernistas.[[1.1.1-g-10.htm]]---#4 ES - posmodernismo / postmodernismo Hasta el presente (marzo de 2006) su obra se inscribe dentro del movimiento abstracto con características del arte conceptual y del minimalismo, por otra parte pese a que gran parte de la obra que ha realizado hasta el momento se ha dado durante el auge del posmodernismo se notan pocos influjos del mismo.[[1.1.2-e-25.htm]]---#2 El postmodernismo aparece, pues, como resultado de un gran movimiento de deslegitimación llevado a cabo por la modernidad europea, del cual la filosofía de Nietzsche sería un documento temprano y fundamental.[[1.1.4e-14.htm]]---#6

216. ---EN - postmodernist / post-modernist (ver modernist)---1.0 Greenberg's antagonism to 'Postmodernist' theories and socially engaged movements in art caused a backlash amongst both artists and art historians which came to be known as "Clembashing".[[2.2-i-3.htm]]---#22 However, it is with the end of the Second World War that recognizably post-modernist attitudes begin to emerge.[[1.1.5-i-5.htm]]---#4 GL - posmoderno / postmodernista Penso que a miña obra ten moito que ver cun pensamento posmoderno apreciable en moitos artistas que utilizan a fotografía xa non coma un documento de realidade, senón coma realidade en si mesma, como copia dun orixinal que nunca existiu.[[1.1.3-g-53.htm]]---#12 Nesta época, un número de artistas e arquitectos comezaran a rexeitar a idea de "moderno" e comezaron a crear obras tipicamente postmodernistas.[[1.1.1-g-10.htm]]---#3 ES - posmoderno / postmodernista En palabras de Martí Perán, asesor de esta muestra, “hoy por hoy, a pocos 106

les importa cuál podría ser la definición pura y estricta de la cultura o de cualquiera de sus disciplinas y, en consecuencia, la desobediencia ante determinadas suposiciones no actúa con ningún espíritu beligerante sino que lo hace, para bien o para mal, con la simpatía que caracteriza a lo posmoderno".[[1.1.7-e-1.htm]]---#10 De hecho, difícilmente se puede encontrar un truco posmodernista que Dalí no inventara.[[1.1.1-e-12.htm]]---#2

217. ---EN - post-painterly abstraction (ver abstraction)---1.1.1 Helen Frankenthaler (born December 12, 1928) is an American postpainterly abstraction artist.[[1.1.1-i-51.htm]]---#13 GL - abstracción postpictórica De definir a miña pintura chamaríalle unha abstracción pospictórica.[[1.1.1g-53.htm]]---#3 ES - abstracción postpictórica La denominación de "Abstracción postpictórica" se debe al crítico Clement Greenberg, el cual la utiliza para designar la exposición que organizara en Los Ángeles en 1964.[[1.1.1-e-140.htm]]---#2

218. ---EN - rangefinder---1.1.3 Most varieties of rangefinder show two images that when coincident give the proper focus distance.[[1.1.3-i-83.htm]]---#64 GL - telémetro Puido emporiso empregar con anterioridade outras de telémetro, ou máis elementais, do mesmo formato.[[1.1.3-g-55.pdf]]---#1 ES - telémetro El telémetro mide la distancia a la que se encuentra el sujeto para un mejor enfoque.[[1.1.3-e-94.htm]]---#5

219. ---EN - rayonism---1.1.1 Mikhail Larionov and Natalia Goncharova developed rayonism after hearing a series of lectures about Futurism by Marinetti in Moscow.[[1.1.1i-81.htm]]---#10 GL - raionismo 107

Asimilábamos e mesturábamos todas as ideas de vangarda e acabamos experimentando co Raionismo (Manifesto Raionista, 1913) unha especie de pintura abstracta, especie de fusión entre Cubismo, Futurismo e Orfismo, na que as formas se parecen a estalidos ou feixes de cores.[[1.1.1-g-57.doc]]--#1 ES - rayonismo En la misma época, en Rusia, Mijaíl Larionov y Natalia Goncharova llevaron hasta la abstracción pura su método de transcripción del fenómeno luminoso, al que denominaron rayonismo.[[1.1.1-e-27.htm]]---#1

220. ---EN - rayonist---1.1.1 As a result of their encounters with cubist and Rayonist ideas, they moved towards abstraction.[[1.1.1-i-40.htm]]---#4 GL - raionista É difícil etiquetar cun nome a miña obra —moita dela raionista— ao xogar en cada creación coas posibilidades das novas linguaxes.[[1.1.1-g-57.doc]]--#2 ES - rayonista En 1913 firma con otros diez artistas el Manifiesto rayonista, y en ese año celebra una exposición antológica en Moscú con más de setecientas obras.[[1.1.1-e-154.htm]]---#1

221. ---EN - readymade / ready-made (ver found object, objet trouvé)---1.1.2 Duchamp developed the term "readymade" in 1915 to refer to found objects chosen by the artist as art.[[1.1.1-i-17.htm]]---#55 At this time Surrealist leader, André Breton, defined ready-mades as "manufactured objects raised to the dignity of works of art through the choice of the artist."[[1.1.2-i-53.htm]]---#11 GL - readymade / ready-made No seu Self-Portrait as a Fountain (Autorretrato como fonte) Nauman reivindica que “o verdadeiro artista é unha sorprendente fonte luminosa”, ó tempo que fai alusión á coñecida Fonte de Marcel Duchamp de 1917, obra en forma de urinario de porcelana cualificado como readymade.[[1.1.3-g10.pdf]]---#2 Era o comezo dos ready-mades (unha roda de bicicleta montada sobre un tallo, un botelleiro, un ouriñal, etc.), obxectos sacados da realidade e postos na esfera da arte pola simple acción e vontade do artista.[[1.1.1-g-11.htm]]--#10

108

ES - readymade / ready-made Cosic, que fue definido por la prensa como un "hacker de Europa del Este", comentó en un principio que el site de la Documenta robado era su readymade y proclamó que los net.artistas eran "los hijos ideales de Duchamp".[[1.1.5-e-14.htm]]---#2 El ready-made introducía una fuerte crítica a la institucionalidad y el fetichismo de las obras de arte, provocando enormes tensiones incluso dentro del mismo círculo surrealista.[[1.1.1-e-45.htm]]---#25

222. ---EN - relief (ver alto relief / high relief, bas relief / low relief)---1.2 During this period the reliefs and construction became more geometric and Gabo began to experiment with kinetic sculpture though the majority of the work was lost or destroyed.[[1.1.2-i-18.htm]]---#126 GL - relevo En 1969 fai os primeiros paneis e relevos de gran formato en madeira.[[1.1.2-g-24.pdf]]---#24 ES - relieve Paralelamente, Vladímir Tatlin creó con sus relieves abstractos una de las primeras formulaciones de lo que se llamaría el constructivismo.[[1.1.1-e27.htm]]---#95

223. ---EN - rephotograph---1.1.3 Here Levere rephotograped 114 of Berencie Abbott's, "Changing New York" images.[[1.1.3-i-63.htm]]---#8 GL - refotografar Dende as súas primeiras series, nas que refotografou os nus de Edward Weston, as paisaxes de Eliot Porter e mailas escenas rurais de Walker Evans, Sherrie Levine volveu con asiduidade a esta técnica.[[1.1.3-g13.pdf]]---#7 ES - refotografiar Prince “refotografió” estas imágenes y las reivindicó como propias, y así sacó a la luz muchos de los temas que le preocuparían a lo largo de su carrera, como la originalidad (o su ausencia), la apropiación y la autoría.[[1.1.3-e-10.pdf]]---#7

224. ---EN - rephotography---1.1.3 109

A good example of this type of rephotography can be seen in the McCord Museum of Canadian History's virtual exhibition "Urban Life through Two Lenses".[[1.1.3-i-63.htm]]---#9 GL - refotografía Esta “refotografía” degradou aínda máis as instantáneas, o que lles deu un aspecto anticuado.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#1 ES - refotografía Esta “refotografía” degrada aún más las instantáneas, lo que les da un aspecto anticuado.[[1.1.3-e-10.pdf]]---#1

225. ---EN - restorer---2.2, 2.3 This is one reason why we removed the discolored varnish that restorers used and decided not to revarnish Les Demoiselles d'Avignon.[[2.3-i9.htm]]---#8 GL - restaurador O futuro restaurador debe contar cunha boa formación dentro do ámbito práctico para poder abordar con rigor a restauración de obras de arte.[[2.3-g8.htm]]---#10 ES - restaurador Juan Antonio Sánchez, restaurador del Museo Reina Sofía, se refirió concretamente a alguno de los problemas que se han encontrado en una de las instituciones que más tradición tienen y que se ha convertido en un referente muy importante.[[2.3-e-9.pdf]]---#47

226. ---EN - retrospective---2.1 In 1967, a large Dada retrospective was held in Paris, France.[[1.1.1-i12.htm]]---#107 GL - retrospectiva A exposición, explican desde o propio Centro Galego de Arte Contemporánea, non é unha retrospectiva, mais a través dela pódese entender a razón desta obra intrigante, absurda, cargada de humor e explosiva.[[1.1.6-g-7.htm]]---#32 ES - retrospectiva En 1996 se celebró su primera retrospectiva en el Instituto Valenciano de Arte Moderno.[[2.1-e-17.htm]]---#42

110

227. ---EN - rusting (ver oxidation) ---2.3 Epoxy coatings are also widely used as primers to improve the adhesion of automotive and marine paints especially on metal surfaces where corrosion (rusting) resistance is important.[[1.2-i-50.htm]]---#5 GL - oxidación O artista brasileiro José Bechara inciou a súa produción a principios dos anos noventa como pintor, desenvolvendo unha pintura de linguaxe marcada pola utilización diversificada de materiais, como oxidacións sobre lona de camión e peles de animais, permitindo novas experiencias no campo pictórico.[[1.1.6-g-10.htm]]---#17 ES - oxidación La más característica es la coloración verdosa que adquiere la superficie del bronce por efectos de la oxidación.[[1.1.2-e-67.htm]]---#14

228. ---EN - screening---1.1.5 During the screening, Dali became incensed and overturned the projector, claiming that Cornell had stolen the idea from his 'subconscious'.[[1.1.2-i55.htm]]---#16 GL - proxección Ao fondo desta mesma sala, un espazo acolle a proxección doutra obra de Erwin Wurm: o vídeo titulado Adelphi Sculptures [Esculturas Adelphi] (1999), realizado polo artista no hotel do mesmo nome en Liverpool.[[1.1.3g-18.pdf]]---#60 ES - proyección En sólo tres años, Paik cruzó la frontera del museo a la proyección en sala.[[1.1.5-e-25.htm]]---#49

229. ---EN - sculptor---1.1.2 He was selected by the United States Information Agency as the only sculptor to represent the United States at the World EXPO celebration in Seville, Spain.[[1.1.2-i-107.htm]]---#463 GL - escultor Richard Baquié, soldador e camioneiro antes de se converter en escultor, produce as súas primeiras obras a comezos dos anos 80.[[1.1.2-g-1.pdf]]--#365 111

ES - escultor Las innovaciones radicales de los expresionistas abstractos en los años 40 y 50 fueron igualadas por los escultores.[[1.1.1-e-24.htm]]---#254

230. ---EN - sculpture---1.1.2 This copy of the bronze sculpture was photographed outside the National Gallery of Canada.[[1.1.2-i-29.htm]]---#1490 GL - escultura Os creadores minimalistas reducen ó máximo os elementos propios da arte, os volumes e formas en escultura.[[1.1.1-g-14.htm]]---#666 ES - escultura La escultura de Juan Muñoz se empeña en desviar lo real para repensar la imagen del hombre.[[1.1.2-e-1.pdf]]---#820

231. ---EN - secession / sezession ---1.0 He was invited to participate in the Secession's 49th exhibition, held in Vienna in 1918.[[1.1.1-i-152.htm]]---#9 A successor group formed in 1919, the Dresdner Sezession, included painter Conrad Felixmüller among others.[[1.1.1-i-138.htm]]---#6 GL - secesión Recibiu o seu nome en 1911 con ocasión da exposición da Secesión berlinesa, en que se expuxeron os cadros fauvistas de Matisse e os seus compañeiros franceses, amais dalgunhas das obras precubistas de Pablo Picasso.[[1.1.1-g-5.htm]]---#4 ES - secesión / sezession En 1918, en el Salón de la Nueva secesión, Huelsenbeck da el primer discurso Dadá en Alemania, solidarizándose en primer lugar con los dadaístas de Zurich para después atacar violentamente al Cubismo, al Expresionismo y al Futurismo.[[1.1.1-e-17.htm]]---#4 Técnicamente, luchó contra el «impresionismo pasado de moda», llegando a ser uno de los fundadores de la Neue Sezession.[[1.1.1-e-15.pdf]]---#7

232. ---EN - self-protrait---1.0 His self-portraits, of which he made many, with his silver wig and painted 112

over with camouflage print, may represent Warhol studying his own identity.[[1.1.1-i-14.htm]]---#46 GL - autorretrato As súas obras pódense considerar como unha forma de autorretrato no que se combina o corpo do artista tratado como unha entidade calquera e a súa personalidade tratada como unha ficción complexa.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#32 ES - autorretrato El aburrimiento que le provocaba su postración la llevó a empezar a pintar: en 1926, todavía en su convalecencia, pintó su primer autorretrato, el primero de una larga serie en la cual expresaría los eventos de su vida y sus reacciones emocionales ante los mismos.[[1.1.1-e-115.htm]]---#39

233. ---EN - serigraphy (ver silkscreen)---1.2 He not only works with oil, pastels, charcoal, pencil and ink, but also does graphic design, and serigraphy.[[1.2-i-12.htm]]---#6 GL - serigrafía A mediados dos anos setenta, abandonando a serigrafía, realiza unha serie de fotografías.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#12 ES - serigrafía De esta colaboración el resultado son varios lienzos de gran tamaño con sugerentes combinaciones de color, “collages” que aúnan pintura, la serigrafia, el graffiti y el lenguaje publicitario.[[1.1.1-e-100.htm]]---#24

234. ---EN - show---2.1 In 1965, a show called “The Responsive Eye”, made up entirely of works of op art, was held in New York City.[[1.1.1-i-19.htm]]---#691 GL - mostra Sobresaen as mostras individuais realizadas no Centro Torrente Ballester ou no Espazo Caja Madrid e nas galerías Sargadelos, SCQ, VGO, Periférica (Lisboa) ou Astarté (Madrid).[[1.1.1-g-29.htm]]---#631 ES - muestra En el caso del MARCO, por vez primera una muestra temporal ocupa las dos plantas del edificio, dado el número y dimensiones de las piezas expuestas.[[1.1.2-e-2.htm]]---#308

113

235. ---EN - showroom---2.1 Nivola then provided works for Olivetti showroom in New York (a famous sand-cast relief wall), Mutual Hartford Insurance Company (Connecticut), Harvard University, McCormick Plaza Exposition Center (Chicago, Illinois) and Yale University.[[1.1.2-i-112.htm]]---#3 GL - sala de exposicións O obxectivo é fomentar a participación do público, convertendo a sala de exposición nun lugar de experimentación no que, partindo das obras expostas inicialmente, os artistas dialogan e experimentan co propio espazo e cos visitantes, xerando novos resultados.[[1.1.4-g-3.htm]]---#56 ES - sala de exposiciones En 1897 expuso sus obras en la sala de exposiciones del periódico La Vanguardia, y participó en una exposición colectiva de los Socios del Círculo Artístico de Sant Lluc.[[1.1.1-e-124.htm]]---#14

236. ---EN - shutter---1.1.3 He completely forgot that Lee and I were there; he did not seem to hear the click of the camera shutter.[[1.1.1-i-6.htm]]---#80 GL - obturador Para a fotografía artística son preferibles actualmente as cámaras cunha boa óptica e moitas opcións que engadan flexibilidade, fronte ás cámaras orientadas ó consumidor, onde a óptica e o obturador son dirixidos pola electrónica restando ó feito de facer unha foto gran parte da súa imprevisibilidade.[[1.1.3-g-33.htm]]---#8 ES - obturador Los dos objetivos son gemelos en cuanto a apertura y distancia focal, aunque el superior carece de diafragma y obturador.[[1.1.3-e-56.htm]]---#15

237. ---EN - shutter speed---1.1.3 The duration of an exposure is referred to as the "shutter speed," often even in cameras that don't have a physical shutter, and is typically measured in fractions of a second.[[1.1.3-i-26.htm]]---#75 GL - tempo de exposición Co emprego deste procedemento conseguiuse reducir o tempo de exposición a un máximo de trece segundos e un mínimo dun segundo, o cal provocou unha diminución dos custos.[[1.1.3-g-40.htm]]---#7 114

ES - tiempo de exposición Con el empleo de este procedimiento se consiguió reducir el tiempo de exposición a un máximo de trece segundos y un mínimo de un segundo, lo cual provocó una disminución de los costes.[[1.1.3-e-72.htm]]---#11

238. ---EN - silkscreen / silk-screen (ver serigraphy)---1.2 To produce his silkscreens, Warhol made photographs or had them made by his friends and assistants.[[1.1.1-i-14.htm]]---#11 The multiplication of images evoked Warhol's seminal silk-screen works of the early 1960s.[[1.1.1-i-14.htm]]---#6 GL - serigrafía Aprópiase así dos estereotipos, aquí Campbell’s Soup [Sopa Campbell], que repite por medio da serigrafía.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#12 ES - serigrafía Su obra abarca muy diversos soportes, desde dibujos, guaches, óleos, pinturas, serigrafías hasta esculturas de hierro y acero cromado.[[1.1.1-e97.htm]]---#24

239. ---EN - single-lens reflex camera (ver digital single-lens reflex camera)---1.1.3 The single-lens reflex (SLR) is a type of camera that uses a movable mirror placed between the lens and the film to project the image seen through the lens to a matte focusing screen.[[1.1.3-i-79.htm]]---#15 GL - cámara réflex As cámaras réflex (SLR) non as empregaría ata finais dos anos sesenta.[[1.1.3-g-55.pdf]]---# ES - cámara réflex La ventaja de las cámaras reflex consiste principalmente en que el fotógrafo ve la imagen de la misma forma que será captada por la cámara al disparar.[[1.1.3-e-55.htm]]---#11

240. ---EN - sketch---1.2 Study for Nude (1951), which relates in form to Study for Nude Figures (1950), is one of very few paintings by Bacon for which a sketch for the composition survives.[[1.1.1-i-73.htm]]---#62 115

GL - bosquexo / esbozo A mostra de Atelier Van Lieshout nesta sala complétase cunha serie de acuarelas sobre papel —Autocraat, Masterplan [Plan mestre], Commune bed [Cama comuna]— que son bosquexos para esta obra.[[1.1.2-g-1.pdf]]--#11 Estas obras desprenden unha inmediata sensación de levidade narrativa, pontes, apuntamentos ou esbozos de obras maiores, ou simples pinceladas na soidade do estudio, atrapando pensamentos.[[1.1.1-g-31.pdf]]---#20 ES - boceto / esbozo Siguiendo su costumbre, Picasso trabajó en unos cuantos bocetos bien dibujados antes de dedicarse de lleno a la obra final del cuadro.[[1.1.1-e41.htm]]---#63 Así nuestro escultor afirma «lo que yo produzco no es exactamente lo que tengo en la cabeza, sino una especie de esbozo, una aproximación hecha por el hombre».[[1.1.2-e-80.pdf]]---#78

241. ---EN - snapshot---1.1.3 Paul Kooiker's images look like blurred snapshots taken by an amateur photographer.[[1.1.3-i-14.htm]]---#13 GL - instantánea A serie componse de colaxes fotográficas nos que as instantáneas tomadas pola artista se combinan con imaxes atopadas en revistas dos últimos vinte anos, con citas visuais e textuais doutros artistas, e con textos de filósofos e teóricos.[[1.1.3-g-18.pdf]]---#24 ES - instantánea Así, el cuadro conserva el carácter de instantánea fotográfica donde la vitalidad de una expresión concreta queda congelada al romperse la continuidad del movimiento natural.[[1.1.1-e-138.pdf]]---#19

242. ---EN - socialist realism---1.1.1 By 1924, Dada was melding into surrealism, and artists had gone on to other ideas and movements, including socialist realism and other forms of modernism.[[1.1.1-i-12.htm]]---#84 GL - realismo socialista Na URSS e en todo o bloque socialista creouse a escola oficial de arte destes países, chamada realismo socialista.[[1.1.1-g-54.htm]]---#9 ES - realismo socialista 116

También es cierto que las imágenes del TPS son descalificadas por algunas voces del campo artístico: que si hacen “un mal realismo socialista”, que caen en los tópicos obreristas o guerrilleristas más remanidos.[[1.1.4-e23.htm]]---#2

243. ---EN - socialist realist---1.1.1 Although much socialist realist art is nowadays widely dismissed as propagandistic rubbish, a number of artists were able to make creative use of the genre.[[1.1.1-i-130.htm]]---#2 PT - realista-socialista Hoje, a estética realista-socialista é reproduzida em produtos de memorabilia ou merchandising nostálgico soviético.[[1.1.1-p-4.htm]]---#2 ES - realista-socialista Junto con Cucchi y Chia, Francesco Clemente mezcla formas abstractas y elementos figurativos en sus pinturas, e Ilya Kabakov crea el Expo Art, corriente rusa que junta los recuerdos de juventud con los objetos típicos de su país, sin apartarse de los murales de estilo realista-socialista.[[1.1.1-e155.htm]]---#1

244. ---EN - solo exhibition (ver exhibit, group exhibition, individual exhibition, opening exhibition)---2.1 His first exhibition was in 1901 and his first solo exhibition in 1904.[[1.1.1i-64.htm]]---#40 GL - exposición individual En 1926 realizou a súa primeira exposición individual en París.[[1.1.1-g18.htm]]---#102 ES - exposición individual Este mismo año tiene lugar la primera exposición individual de Kandinsky en la galería Der Sturm de Berlín.[[1.1.1-e-43.htm]]---#30

245. ---EN - sound installation---1.1.5 Most of the works —whether sculptures, installations, mural paintings, graffiti, sound installations, video, photography or drawings— have been specifically produced for this show.[[1.1.6-i-2.htm]]---#16

117

GL - instalación de son Nesta instalación de son interactiva o espectador é por unha vez o verdadeiro protagonista, disfrutando dos cinco minutos de celebridade que prometía Warhol.[[1.1.3-g-5.pdf]]---#2 ES - instalación sonora La exposición no sólo incluye obras fotográficas, sino también instalaciones, videoinstalaciones, esculturas, y una sorprendente instalación sonora interactiva.[[1.1.3-e-5.pdf]]---#2

246. ---EN - sound sculpture---1.1.2 Sound sculpture (also known as sound art and sound installation) is a multimedia artform in which sculpture produces sound or, less often, the reverse.[[1.1.2-i-44.htm]]---#43 GL - escultura sonora Paradigmática neste sentido é a súa obra Whistling in the Dark, escultura sonora que combina a linguaxe do construtivismo e do minimalismo a partir de tres paralelepípedos monocromáticos —as cores primarias— e dunha radio negra onde escoitamos un asubío que reproduce o himno da A Internacional.[[1.1.4-g-2.pdf]]---#2 ES - escultura sonora Paradigmática en este sentido es su obra Whistling in the Dark, escultura sonora que combina el lenguaje del constructivismo y del minimalismo a partir de tres paralelepípedos monocromáticos —los colores primarios— y de una radio negra donde escuchamos un silbido que reproduce el himno de La Internacional.[[1.1.4-e-2.pdf]]---#1

247. ---EN - statue---1.1.2 In 1930 she began working for the Field Museum, sculpting life-sized statues of the various races and eventually completed 105 heads and fulllength figures.[[1.1.2-i-92.htm]]---#119 GL - estatua Na súa recente Sea of Buddha [Mar de Buda] de 1995, un friso fotográfico das famosas 1.000 estatuas do bodhisattva do templo de Sanjusangen-do de Kyoto, Sugimoto continúa a súa busca dun tempo específico e dunha memoria de maior alcance.[[1.1.3-g-16.pdf]]---#6 ES - estatua Esto fue seguido por una nueva y exclusiva fase artística en la que sus estatuas comenzaron a estirarse, alargando sus extremidades.[[1.1.1-e118

122.htm]]---#85

248. ---EN - steel---1.2 The result was Puppy, a forty-three feet (thirteen meter) tall topiary sculpture of a West Highland White Terrier puppy executed in a variety of flowers on a steel substructure.[[1.1.1-i-219.htm]]---#266 GL - aceiro Formado na Escola Superior de Belas Artes de Berlín (1974-80), nos anos setenta traballa nos estaleiros de Hamburgo, iniciándose na escultura coas primeiras obras de aceiro en Coblenza (Renania).[[1.1.2-g-108.pdf]]---#36 ES - acero En 1938 ganó el concurso nacional para decorar el pabellón de la agencia Associated Press en el Rockefeller Center de Nueva York con una enorme escultura de acero inoxidable.[[1.1.2-e-21.htm]]---#67

249. ---EN - still---1.1.3 It showcases more than 600 photographs, film stills, and drawings and includes essays by art, photography, and film experts.[[1.1.3-i-140.htm]]--#428 GL - fotograma Conner desenvólvese con facilidade nunha gran variedade de ámbitos, dende a escultura ata a colaxe ou o cine, e a mediados dos anos setenta experimentou con fotogramas.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#21 ES - fotograma Odessa mon amour es el titulo del cuadro cuyo motivo central es un fotograma de la película El acorazado Potemkin.[[1.1.1-e-138.pdf]]---#32

250. ---EN - still life / still-life---1.1.1 From about 1928 de Kooning began to paint still life and figure compositions reflecting schools of Paris and Mexican influences.[[1.1.1-i24.htm]]---#42 The ‘Still-life Paintings’ and the ‘Recycled Paintings’ have been the initial parameters of the development of a new language.[[1.1.1-i-2.htm]]---#7 GL - bodegón / natureza morta 119

A súa elección demostra que para el Austria non é só a paisaxe, senón tamén as casas, as rúas, as persoas e os obxectos, polo que integra outros xéneros como a fotografía de grupo e os bodegóns.[[1.1.3-g-18.pdf]]---#42 Philippe Mayaux utiliza tódolos “trucos” dese xénero menor que é a natureza morta para amosar que as pinturas son unha cousa distinta do que representan.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#7 ES - bodegón / naturaleza muerta Aparecen cinco mujeres desnudas y en el centro, en la zona de abajo se muestra un bodegón compuesto por algunas frutas: una raja de sandía, un racimo de uvas, una pera y una manzana, todo ello sobre una mesa tapada con un mantel arrugado de color blanco.[[1.1.1-e-41.htm]]---#15 Su obra evidencia una personalidad tempranamente estructurada y en ella somete los temas más usuales (paisaje, retrato, naturaleza muerta) a la nueva óptica del cubismo.[[1.1.1-e-58.htm]]---#27

251. ---EN - stone---1.2 In 1907 he experimented with stone sculpture and moved to Montmartre to be near his friend Pablo Picasso and other notable artists.[[1.1.1-i-65.htm]]--#163 GL - pedra Sobresaían as pezas de Pamen Pereira, compostas por fume ou pedra, que tamén alumeaban o espazo das galerías Altxerri ou María Martín.[[1.1.1-g31.pdf]]---#47 ES - piedra En 1907, experimentó con la escultura en piedra, y se trasladó a Montmartre para estar más cerca de su amigo Picasso y de otros artistas.[[1.1.1-e50.htm]]---#105

252. ---EN - storage---2.3 During the turbulent 1960s such a presentation of the races was deemed to be racist and the collection was dispersed around the museum, much of it, unfortunately, being relegated to storage.[[1.1.2-i-92.htm]]---#83 GL - depósito Proximamente o centro amosará estas novas obras que complementará a mostra que nestes días, e ata o 6 de abril, se presenta no museo, cunha selección de pezas da Colección Fundación Arco (en depósito no CGAC desde 1996) composta por máis dun cento de obras representativas das últimas décadas.[[2.1-g-3.htm]]---#9

120

ES - depósito Es importante enmarcar las pinturas con fines estéticos, pero además, como medida de conservación, debido a que el marco resguarda y soporta una obra durante la manipulación, el depósito y la exhibición.[[2.3-e-13.htm]]--#5

253. ---EN - stucco---1.2 Stucco is a material made of an aggregate, a binder, and water which is applied wet, and hardens when it dries.[[1.2-i-21.htm]]---#30 GL - estuco Unha sensación que parece incrementarse co emprego de acrílicos sobre táboa, pola súa rapidez de secado, e técnicas mixtas como estuco, papel ou composicións propias.[[1.1.1-g-71.htm]]---#1 ES - estuco Se obtiene el vaciado haciendo un molde de yeso, estuco u otro material similar en el que se vierte una colada de metal fundido.[[1.1.2-e-74.htm]]--#6

254. ---EN - suprematism---1.0 Suprematism is an art movement focused on fundamenal geometric forms (squares and circles) which formed in Russia in 1913.[[1.1.1-i-39.htm]]---#63 GL - suprematismo Ligada ao suprematismo, a continua experimentación levouna a crear un estilo propio dentro da pintura abstracta.[[1.1.1-g-45.doc]]---#11 ES - suprematismo Encuentra su origen en el suprematismo de Malevitch y en construcciones abstractas de Tatlin, Popova, etc., seguidos del neoplasticismo de Mondrian.[[1.1.2-e-51.htm]]---#18

255. ---EN - suprematist---1.0 He created a Suprematist 'grammar' based on fundamental geometric forms; the square and the circle.[[1.1.1-i-39.htm]]---#23 GL - suprematista Influída polo futurismo e a figura de Malevich desde 1915, mergúllome na 121

abstracción suprematista.[[1.1.1-g-45.doc]]---#6 ES - suprematista Sigue exponiendo su obra suprematista con la Sota de Diamantes y se opone a los tradicionalistas, quienes se enfrentan a los artistas de vanguardia que apoyan la revolución.[[1.1.1-e-49.htm]]---#7

256. ---EN - surrealism---1.0 In Montparnasse he was important in the birth of Surrealism where artists used illogical images, and used the whims of their psyches the source of their subject matter.[[1.1.1-i-22.htm]]---#251 GL - surrealismo Robert Motherwell foi o que máis se interesou polo Surrealismo europeo.[[1.1.1-g-9.htm]]---#48 ES - surrealismo Dalí afirmaba estar acercando el Surrealismo a la gente.[[1.1.1-e-12.htm]]--#148

257. ---EN - surrealist---1.0 Surrealist philosophy emerged around 1920, partly as an outgrowth of Dada, with French writer André Breton as its initial principal theorist[[1.1.1-i8.htm]]---#299 GL - surrealista Co estourido da Segunda Guerra Mundial, os surrealistas dispérsanse; algúns deles (Breton, Ernst, Masson) abandonan París e trasládanse ós Estados Unidos.[[1.1.1-g-8.htm]]---#60 ES - surrealista Al discutir con Breton, Dalí quedó marginado del movimiento surrealista.[[1.1.1-e-11.htm]]---#178

258. ---EN - synthetic cubism (ver analytic cubism, cubism, cubo-futurism, orphic cubism)---1.1.1 The second phase of cubism, began in 1912; it is called "synthetic cubism".[[1.1.1-i-11.htm]]---#13

122

GL - cubismo sintético Deste aprendeu a construción espacial no plano, pero a súa obra xirará ao redor do denominado "cubismo sintético".[[1.1.1-g-69.doc]]---#2 ES - cubismo sintético En un primer período intentó una síntesis entre el cubismo sintético y el fauvismo, a la que añadió, experimentando con el automatismo y de manera progresiva, enérgicas manchas de color y personalísimos trazos negros.[[1.1.1-e-102.htm]]---#2

259. ---EN - synthetic cubist (ver analytic cubist, cubist, cubo-futurist, synthetic cubist)---1.1.1 The first Synthetic Cubist work, Picasso's Still life with chair caning (191112).[[1.1.1-i-161.htm]]---#1 PT - cubista sintético A representação laminar dos objetos, criada pela eliminação da perspectiva renascentista, é característica dos trabalhos de Picasso do período cubista sintético.[[1.1.1-p-5.doc]]---#2 ES - cubista sintético Rivera fue, como es sabido, un pintor cubista sintético de primer nivel.[[1.1.1-e-149.pdf]]---#2

260. ---EN - tachism / tachisme (ver lyrical abstraction)---1.1.1 Tachisme (alternative spelling: Tachism, derived from the French word tache - stain) was a French style of abstract painting in the 1940s and 1950s.[[1.1.1-i-143.htm]]---#3 A comparison is often drawn between the American action painting and the French tachisme.[[1.1.1-i-23.htm]]---#9 GL - tachismo Afirmaba que o declive do informalismo e do tachismo era un fenómeno previsible, e recorre a unhas razóns indicadas o ano anterior (1961) por Paci: (...).[[1.1.1-g-58.pdf]]---#3 ES - tachismo Ni rastro de tachismo, informalismo o expresionismo abstracto.[[1.1.1-e138.pdf]]---#2

123

261. ---EN - tempera---1.2 Also around that time, he began to pay more attention to painting, first with watercolour (which would always remain his main medium as a painter), although he gradually began working in tempera and —very occasionally— oils.[[1.1.1-i-231.htm]]---#39 GL - témpera E precisamente hoxe, coincidindo coa data do seu pasamento, a Fundación que leva o seu nome pretende homenaxealo cunha mostra que abre de nove da mañá ás nove da noite e que exhibe debuxos, gravados, óleos, témperas e outras obras do pintor coruñés.[[1.1.1-g-70.htm]]---#5 ES - témpera A continuación se procedió a darles color de fondo: unos eligieron témpera para este trabajo pero desistieron de su idea al comparar los resultados obtenidos con aquellos otros que habían elegido pintura plástica.[[1.1.6-e5.pdf]]---#18

262. ---EN - ticket---2.1 We recommend you book your tickets in advance online at www.tate.org.uk/tickets or by calling 020 7887 8888 (booking fee applies).[[2.1-i-26.doc]]---#44 GL - entrada Poden adquirir as súas entradas con anticipación nos Portelos do Museo (taquilla@museothyssen.org ).[[2.1-g-20.htm]]---#61 ES - entrada También es posible reservar entradas desde esta página web, para grupos de más de 20 personas.[[2.1-e-29.htm]]---#78

263. ---EN - tour (ver guided tour)---2.1 A virtual tour is available on the gallery web site and shows spacious rooms in classic "white wall" gallery style.[[2.1-i-1.htm]]---#81 GL - visita As visitas de grupos realízanse de martes a venres de 10.00 a 19.00 horas e domingos de 15.00 a 19.00 horas, previa reserva no teléfono de Información (+34) 913 690 151.[[2.1-g-20.htm]]---#105 ES - visita El Museo dispone de un Servicio de Audio-Guía para la visita a la 124

Colección Thyssen-Bornemisza y a la Colección Carmen ThyssenBornemisza.[[2.1-e-27.htm]]---#110

264. ---EN - triennial (ver biennale)---2.1 This is the third Tate Triennial and is curated by Beatrix Ruf, Director of the Kunsthalle Zürich, taking an international perspective on the current British art scene.[[2.1-i-26.doc]]---#42 GL - trienal O seu recoñecemento como escultor ten o seu inicio na Trienal de Arte de Santiago de 1974, na que obtén a medalla de bronce.[[1.1.2-g-29.pdf]]---#8 ES - trienal La intervención del artista Sergio Vega en el marco de la trienal Barcelona Art Report 2001, titulada Calentamiento global, se ha suspendido debido a 'problemas técnicos que obligarían a presentar la intervención fuera del marco temporal del evento', según un comunicado de la organización.[[1.1.4-e-26.htm]]---#5

265. ---EN - trompe l’oeil---1.2 John Seward Johnson II (born 1930), also known as J. Seward Johnson, Jr. and Seward Johnson, is an American sculptor known for his trompe l'oeil bronze painted sculptures.[[1.1.2-i-95.htm]]---#16 GL - trompe l’oeil Este trompe l’oeil dilúe a presenza das paredes e como resultado xurde unha perspectiva que se expande radialmente como nos planos orixinais.[[1.1.3-g17.htm]]---#4 ES - trampantojo / trompe l’oeil Personalmente, lo consideraba un trampantojo embaucador, pero no cabía duda de que había ayudado mucho a popularizar el arte.[[1.1.1-e-12.htm]]--#15 Este trompe l’oeil diluye la presencia de los muros y como resultado surge una perspectiva que se expande radialmente como en los planos originales.[[1.1.3-e-17.htm]]---#9

266. ---EN - vanishing point---1.2 He has taken the Van Gogh painting and stretched the lines of the room to a 125

single vanishing point, creating an image which appears fast moving and extremely vibrant and dynamic.[[1.1.1-i-243.htm]]---#11 PT - punto de fuga Composto para ilustrar um conto, propõe o espaço compositivo através de vários pontos de fuga.[[1.1.1-p-18.htm]]---#3 ES - punto de fuga En efecto, son muy escasos los relieves con un riguroso punto de fuga, muy a menudo tienen dos o más.[[1.1.2-e-41.htm]]---#10

267. ---EN - varnish---1.2 The picture is often coated with varnish or some other sealant for protection.[[1.2-i-30.htm]]---#75 GL - verniz Sylvie Fleury mófase con ironía da estética e do superficial recubrindo todo o “tendance” ou “arty” co seu verniz.[[1.1.2-g-1.pdf]]---#11 ES - barniz Si se desea borrar una línea o dibujo basta con pasar por encima un pincel con barniz, y una vez se ha secado, se vuelve a dibujar.[[1.2-e-70.htm]]---#44

268. ---EN - venue---2.0 The exhibition traveled to various American venues.[[1.1.1-i-190.htm]]---#34 GL - itinerancia Tras a súa inauguración na sede do CRAC Alsace en Altkirch, en 2005, a exposición viaxa ao MARCO de Vigo —a súa única presentación en España— para comezar unha itinerancia que a levará durante os próximos anos a Tailandia, Bélxica e Holanda.[[1.1.3-g-21.htm]]---#8 ES - itinerancia Tras su inauguración en la sede del CRAC Alsace en Altkirch, en 2005, la exposición viaja al MARCO de Vigo —su única presentación en España— para comenzar una itinerancia que la llevará durante los próximos años a Tailandia, Bélgica y Holanda.[[1.1.3-e-21.htm]]---#3

269. ---EN - vernissage (ver opening / opening exhibition)---2.1 126

A vernissage (varnishing, from French), also known as a preview or private view, is the ceremonial start of an art exhibition.[[2.1-i-14.htm]]---#4 GL - inauguración O día da inauguración o artista levou a cabo unha performance que consistiu na produción dun muro de chocolate e o seu posterior derribo por parte de Diego Santomé.[[1.1.6-g-10.htm]]---#42 ES - inauguración Ese mismo año, Botero se traslada a Bogotá para la inauguración de la Exposición de artistas Antioqueños en donde presenta dos de sus acuarelas.[[1.1.1-e-71.htm]]---#18

270. ---EN - video art---1.1.5 Al Williams (born Alan David Williams July 6, 1985) is a British artist, particularly noted for his crude confusing drawings, paintings and video art.[[1.1.1-i-244.htm]]---#51 GL - videoarte Enténdese por videoarte a utilización de medios electrónicos (análogos ou dixitais) cun fin artístico.[[1.1.5-g-18.htm]]---#24 ES - videoarte Así abría al cine, al cine expandido, caminos como la interactividad, que hasta entonces habían sido dominio exclusivo del videoarte.[[1.1.5-e25.htm]]---#13

271. ---EN - video artist---1.1.5 While many video artists have been quick to adopt new technologies to their medium, Viola relies little, if at all, on computer editing and modification of his video.[[1.1.5-i-11.htm]]---#5 GL - videoartista Debe contar con obras de consulta, seccións de referencia, así como con catálogos de exposicións e coleccións, monografías sobre teoría, estética, historia da arte e dos movementos artísticos contemporáneos, unha sección de audiovisuais integrada por documentos de importantes videoartistas, vídeos documentais e gravacións das conferencias pronunciadas no centro.[[2.2-g-3.pdf]]---#2 ES - videoartista Paulatinamente el videoartista reconoce la importancia del espacio fuera del monitor y empieza a reflejar las relaciones con la escultura y otras prácticas 127

artísticas.[[1.1.5-e-24.htm]]---#3

272. ---EN - video installation---1.1.5, 1.1.6 Just as a Sol Le Witt wall drawing, when drawn on the wall, does not consist of the set of instructions and coloured pencils, the video installation becomes something other than its component parts when installed.[[2.3-i50.htm]]---#7 GL - videoinstalación A exposición non só inclúe obras fotográficas, senón tamén instalacións, videoinstalacións, esculturas, e unha sorprendente instalación de son interactiva.[[1.1.3-g-5.pdf]]---#6 ES - videoinstalación Diana Thater emplea una estrategia similar: su videoinstalación White is the Colour interactúa con el espectador y le fuerza a convertirse en parte integrante de la misma, moviéndose delante de una luz blanca de neón.[[1.1.3-e-21.htm]]---#4

273. ---EN - Viennese actionism (ver aktionismus)---1.1.4 The term Viennese Actionism describes a short and violent movement in 20th century art that can be regarded as part of the many independent efforts of the 1960s to develop "action art" (Fluxus, Happening, Performance, Body Art, etc.).[[1.1.4-i-33.htm]]---#3 GL - accionismo austríaco Deste xeito distánciase do accionismo austríaco, que busca a provocación ou o escándalo a través das súas intervencións públicas.[[1.1.3-g-18.pdf]]---#1 ES - accionismo austriaco De este modo se distancia del accionismo austriaco, que busca la provocación o el escándalo a través de sus intervenciones públicas.[[1.1.3-e18.pdf]]---#1

274. ---EN - Viennese actionist (ver actionist)---1.1.4 Both of Pinoncelli's performances derive from neo-Dadaists' and Viennese Actionists' intervention or manoeuvre.[[1.1.2-i-19.htm]]---#8 GL - accionista vienés 128

Esta imaxe converteuse nunha referencia intelectual fundamental para os Accionistas Vieneses de finais dos anos sesenta e para outros artistas de performances dos anos setenta.[[1.1.3-g-10.pdf]]---#3 ES - accionista vienés Aunque la artista tomó parte en las manifestaciones políticas colectivas de los Accionistas Vieneses entre 1966 y 1968, su obra destacaba por su postura abiertamente feminista.[[1.1.3-e-10.pdf]]---#3

275. ---EN - viewfinder---1.1.3 In older designs the rangefinder is separate from the viewfinder; in most newer ones it appears at the center of the viewfinder.[[1.1.3-i-83.htm]]---#21 GL - visor Unha cámara fotográfica réflex é aquela na cal a imaxe que ve o fotógrafo a través do visor é exactamente a mesma ca que quedará capturada.[[1.1.3-g36.htm]]---#5 ES - visor En estos casos, cuando el visor está desplazado con respecto al objetivo la imagen que ofrece el visor no es exactamente la misma que luego se plasmará en la película (la que capta el objetivo), sino que estará mínimamente desplazada bien en su eje horizontal, bien en su eje vertical, o en ambos.[[1.1.3-e-53.htm]]---#60

276. ---EN - vorticism---1.1.1 However, Vorticism diverged from Futurism in the way that it tried to capture movement in an image.[[1.1.1-i-168.htm]]---#16 GL - vorticismo Comeza a debuxar en Monforte cando unha enfermidade ósea o mantén en cama durante cinco anos. Inmobilidade logo conxurada nun universo plástico cheo de intensidade dinámica e movemento. Nun senso futurista que o achega á ciencia-ficción. Ás espirais veloces do "vorticismo".[[1.1.1g-49.htm]]---#1 ES - vorticismo El vorticismo fue más agresivo en tono que el futurismo, glorificando al máximo la edad de la máquina, y produciendo un arte más contundente, viril y agresivo.[[1.1.1-e-141.htm]]---#5

129

277. ---EN - vorticist---1.1.1 There were two female artists, Jessica Dismorr, and Helen Saunders associated who were described at the time as vorticists; it has been argued that due to the sexism of the art world at the time, these artists have not had their critical due.[[1.1.1-i-168.htm]]---#11 PT - vorticista Uma única exposição vorticista é realizada em Londres, em 1915.[[1.1.1-p21.htm]]---#6 ES - vorticista Otros miembros del grupo vorticista fueron el escultor Henri GaudierBrzeska (1891-1915) y los pintores William Roberts (1895-1980) y Edward Wadsworth (1889-1949).[[1.1.1-e-141.htm]]---#2

278. ---EN - watercolour / water-colour---1.1.1 Sometimes he would return with Cubist-inspired drawings and watercolours.[[1.1.1-i-73.htm]]---#117 As with water-colours, the choice of oil colours was governed by the relative transparency of the pigments.[[1.1.3-i-112.htm]]---#110 GL - acuarela Anos antes, en 1910, Kandinsky realizara as primeiras acuarelas abstractas.[[1.1.1-g-5.htm]]---#16 ES - acuarela En secreto siguió realizando pequeñas acuarelas —las “pinturas sin pintar”— a partir de las que hizo óleos después de la guerra.[[1.1.1-e15.pdf]]---#74

279. ---EN - wax---1.2 Sculptors often built small preliminary works called maquettes of ephemeral materials such as plaster of paris, wax, clay and even plasticine, as Alfred Gilbert did for 'Eros' at Piccadilly Circus, London.[[1.1.2-i-39.htm]]---#220 GL - cera A mestura de cera para encáustica, utilizada por moitos artistas de encáustica na actualidade, componse de cera de abellas refinada, do tipo utilizado en cosmética, e resina de damar.[[1.2-g-11.htm]]---#48 ES - cera 130

La técnica más destacada en el trabajo con bronce es la denominada «cera perdida», consistente en realizar el molde en cera y recubrirlo de barro u otra sustancia refractaria.[[1.2-e-61.htm]]---#106

280. ---EN - wood (ver plywood)---1.2 In the 1980s, wood and natural materials were used prominently by many sculptors, who now began to place their works in inner courtyards and enclosed spaces.[[1.1.2-i-78.htm]]---#218 GL - madeira Instala o seu obradoiro en Caramoniña e comeza a serie de tallas en madeira policromada centradas no tema das campesiñas galegas.[[1.1.2-g-13.pdf]]--#144 ES - madera Sobre esta base, Gyula Kosice realiza esculturas articuladas de madera (1944), las «estructuras lumínicas de neón» y las pinturas de marco recortado y esmalte industrial (1946).[[1.1.1-e-136.pdf]]---#264

281. ---EN - work (ver artwork)---1.0 After his death, Pollock's gallery sold all the works left in his studio including many works that he had not intended to release.[[1.1.1-i-6.htm]]--#4272 GL - obra / obra de arte Delvaux carga ás súas obras dun espeso erotismo baseado no seu carácter de estrañamento nos espazos de De Chirico.[[1.1.1-g-8.htm]]---#1706 O sentido da individualidade da obra de arte, a privacidade, unha conversación conceptual entre o artista, o espazo circundante e o espectador.[[1.1.1-g-14.htm]]---#131 ES - obra / obra de arte Se presenta con obras del artista italiano Fabrizio Corneli, capaces tanto de intimidad como de espectacularidad.[[1.1.1-e-8.htm]]---#2237 En 1946, Kosice realizó la que probablemente fuera la primer obra de arte que incorporó tubos de neón, que serían posteriormente recogidos por el pop-art.[[1.1.1-e-136.pdf]]---#184

282. ---EN - xylography---1.2

131

Among many works, notably he produced some xylography, a form of art that would have remained a characteristic expression of Sardinia.[[1.1.2-i112.htm]]---#4 GL - xilografía Gravar, literalmente é facer unha incisión, normalmente faise sobre metal ou sobre madeira (xilografía).[[1.2-g-12.htm]]---#7 ES - xilografía Otras maderas más duras, como las de arce y roble, no son adecuadas para la xilografía.[[1.2-e-65.htm]]---#26

283. ---EN - yellowing---2.3 The discoloration appeared shortly after the samples had dried naturally; accelerated aging did not significantly increase yellowing.[[2.3-i-48.htm]]--#19 PT - amarelecemento A sua investigação debruça-se sobre as alterações físico-químicas do envelhecimento dos vernizes de pinturas em cavalete cujas manifestações mais visíveis se traduzem em amarelecimento, perda de brilho, o aparecimento de redes de estalados, entre outras.[[2.3-p-2.htm]]---#3 ES - amarilleo Allí donde se haya aplicado la cera o parafina se produce amarilleo y opacidad, y si las pinturas quedan en su soporte original, la cera no sólo impide las eflorecencias de salitre o de carbonato cálcico, sino que al entrar en combinación las agrava y además pueden aparecer hongos.[[2.3-e1.htm]]---#1

284. ---EN - zoom / zoom lens---1.1.3 The zoom range is limited by manufacturing constraints.[[1.1.3-i-76.htm]]--#19 Zoom lenses are widely used for small-format cameras of all types.[[1.1.3-i76.htm]]---#19 GL - teleobxectivo / zoom Utilizaremos un teleobxectivo curto (70-80mm) e aproveitaremos, dentro do posible, a luz natural, e no seu defecto, o flash.[[1.1.3-g-45.htm]]---#2 O zoom óptico achega e amplía o que se quere fotografar sen minguar a resolución da cámara, xa que o achegamento se consegue co obxectivo.[[1.1.3-g-25.htm]]---#6

132

ES - teleobjetivo / zoom Si se utilizan teleobjetivos también se reduce la profundidad de campo.[[1.1.3-e-86.htm]]---#3 El zoom óptico acerca y amplia lo que se quiere fotografiar sin mermar la resolución de la cámara, ya que el acercamiento se consigue con el objetivo.[[1.1.3-e-34.htm]]---#4

133

CONCLUSIÓNS

A elaboración deste glosario resultou moi reveladora en numerosos aspectos. En primeiro lugar, demostrou a dificultade que implica a elaboración de produtos terminográficos, independentemente das linguas con que se traballe. Trátase dun longo e difícil camiño, moito máis difícil se este se realiza en solitario e sen a axuda de especialistas na materia, dado que o proceso do traballo terminolóxico debe cumprir con numerosos requisitos se o que se busca é chegar a un produto de calidade. En consecuencia, ademais de requirir unha vontade perfeccionista e de superación, cómpre contar cunha infinita paciencia polas numerosas revisións e comprobacións que se deben realizar, tantas que ás veces parece que o traballo non chegará nunca á súa fin.

En segundo lugar, constatamos tamén o estado irregular en que se encontra a lingua galega en relación coas linguaxes de especialidade, pois as dificultades aumentaron significativamente cando decidimos incluír o galego como lingua de traballo. Apenas se atopan repertorios terminolóxicos sobre a arte, e son case inexistentes sobre a arte contemporánea. Sen embargo, o obstáculo foi maior cando optamos por recorrer a textos electrónicos, pois comprobamos ademais que o galego é unha lingua pouco utilizada en internet debido a que a lingua franca da web é sen dúbidas o inglés.

Por último, e a pesar de todas as dificultades experimentadas ao longo da realización deste glosario, pensamos que o resultado ben as xustifica, e estamos animados e decididos a proceder á súa mellora e perfeccionamento nunha versión posterior que poderá ser obxecto da Tese de Doutoramento.

134

ÍNDICE POR GALEGO

abstracción - 5 abstracción lírica - 139 abstracción postpictórica - 217 abstracción xeométrica - 106 acceso - 86 accionismo - 11 accionismo austríaco - 273 accionista - 10 accionista vienés - 274 aceiro - 248 acrílico - 6 action painting - 9 acuarela - 278 aglutinante - 32 altorrelevo - [PT] 12, 118 aluminio - 13 amarelecemento - [PT] 283 apertura do diafragma - 133 apropiacionismo - 16 apropiacionista - 17 art decó - 21 art nouveau - 22 arte abstracta - 1 arte cinética - 128 arte conceptual - 41 arte corporal - 33 arte correo - 140 arte de acción - 7 arte dexenerada - 69 arte pop - 208 arte postal - 140 arte povera - 23 artista - 24 artista abstracto - [PT] 2 artista apropiacionista - 17 artista conceptual - 50 artista correo - 141 artista op art - [PT] 179 artista pop - 209 artista postal - 141 arxila - 43 assemblage - 26 augaforte - 87 augatinta - 18 autorretrato - 232 baixorrelevo - 29, 138 baleirado - 39 bauhaus - 30 bienal - 31 bodegón - 250 body art - 33

135

bosquexo - 240 brillo - 108 bronce - 34 busto - 35 caixa de luz - 135 cámara - 36 cámara réflex - 239 cámara réflex dixital - 75 carbón - 41 cartón pedra - 188 catálogo - 40 cemento - 51 cera - 279 cobre - 56 colaxe - 44 colección - 45 collage - 44 color field painting - 47 comisario - 63 conservación - 52 conservador - 53 construtivismo - 54 construtivista - 55 contrachapado - 207 corrosión - 57 crítico - 58 crítico de arte - 19 cubismo - 59 cubismo analítico - 14 cubismo órfico - [PT] 181 cubismo sintético - 258 cubista - 60 cubista analítico - [PT] 15 cubista sintético - [PT] 259 cubofuturismo - 61 cubofuturista / cubo-futurista - 62 dada - 64 dadaísmo - 65 dadaísta - 66 De Stijl - 67 debuxo - 79 decollage - [PT] 68 depósito - 252 Der Blaue Reiter - 70 descoloración - [PT] 77 deseñador - 72 deseñador gráfico - 113 deseño - 71 deseño gráfico - 112 Die Brücke - 73 director - 76 documenta - 78 dripping - 80 encargo - 48 encáustica - 83

136

ensamblaxe - 26 entrada - 86, 262 esbozo - 240 escaiola - 204 escultor - 229 escultura - 230 escultura sonora - 246 esmalte - 82, 108 espido - 175 estatua - 247 estuco - 253 exposición - 88, 89 exposición colectiva - 115 exposición individual - 119, 244 expresionismo - 90 expresionismo abstracto - 3 expresionista - 91 expresionista abstracto - 4 fauve - 92 fauvista - 92 fauvismo - 93 ferro - 126 festival - 94 fibra de vidro - 95 flash - 98 fluxus - 99 fondos - 45 formigón - 51 foto - 193 fotografía - 193, 195, 201 fotografía clásica - 97 fotografía dixital - 74 fotografía tradicional - 97 fotógrafo - 194 fotograma - 249 fotomontaxe - 196 fotorrealismo - 197 fotorrealista - 198 frottage - 101 futurismo - 102 futurista - 103 galería - 105 galerista - 104 gouache - 109 graffiteiro - 111 graffiti - 110 grattage - 114 gravado - 85, 122 gravado a punta seca - 81 gravador - 84 happening - 117 inauguración - 180, 269 instalación - 121 instalación de son - 245 instantánea - 241

137

intervención - 125 itinerancia - 268 jugendstil - 127 land art - 129 land artista - [PT] 130 lenzo - 37 litografía - 136 lomografía - 137 madeira - 280 mail art / mail-art - 140 mail artista - 141 maqueta - 142, 151 marchante - 20 mármore - 143 metacrilato - 147 minimalismo - 148 minimalista - 149 modelo - 151 modernismo - 152 modernista - 153 mostra - 234 mural - 154 muralismo - 154 muralista - 155 museo - 156 natureza morta - 250 negativo - 157 neodadá / neo-dadá - 159, 160 neodadaísta - 161 neoexpresionismo - 162 neoexpresionista - 163 neoísmo - 164 neoísta - [PT] 165 neoplasticismo - 158 neoplasticista - 166 net art - 123, 167 net artista / net-artista - [PT] 124, 168 nova obxectividade - 169, 170 novo realismo - 171, 173 novo realista - 172, 174 nu - 175 obra - 25, 281 obra de arte - 25, 281 obturador - 236 obxectivo - 132 obxecto atopado - 100, 176 óleo - 177 op art / op-art - 178 orfismo - 182 orfista - [PT] 183 oxidación - 184, 227 paisaxe - 131 papel maché - 188 pastel - 189 pátina - 190

138

pedra - 251 película - 96 película fotográfica - 96 performance - 191 performer - 192 pictorialismo - 199 pictorialista - 200 pigmento - 202 pintor - 186 pintor de acción - 8 pintor do colour field - 46 pintor metafísico - [PT] 145 pintura - 185, 187, 201 pintura ao óleo - 177 pintura de acción - 9 pintura do campo de cor - 47 pintura metafísica - 146, 203 plástico - 205 plexiglás - 206 pop art - 208 positivo - 212 posminimalismo - 213 posminimalista - 214 posmodernismo / postmodernismo - 215 posmoderno - 216 postmodernista - 216 proxección - 228 punto de fuga - [PT] 266 raionismo - 219 raionista - 220 readymade / ready-made - 221 realismo socialista - 242 realista-socialista - [PT] 243 refotografar - 223 refotografía - 224 relevo - 222 restaurador - 225 retratista - 211 retrato - 210 retrospectiva - 226 sala de exposicións - 235 secesión - 231 serigrafía - 233, 238 soporte - 144 suprematismo - 254 suprematista - 255 surrealismo - 256 surrealista - 257 tachismo - 260 talla - 38 tamaño natural - 134 técnica mixta - 150 telémetro - 218 teleobxectivo - 284 témpera - 261

139

tempo de exposición - 237 tinta - 120 trienal - 264 trompe l’oeil - 265 vangarda - 27 vangardista - 28, 153 verniz - 267 videoarte - 270 videoartista - 271 videoinstalación - 272 vidro - 107 visita - 263 visita guiada - 116 visor - 275 vorticismo - 276 vorticista - [PT] 277 xefe de exposicións - 42 xeso - 204 xilografía - 282 zoom - 284

140

ÍNDICE POR ESPAÑOL

abstracción - 5 abstracción geométrica - 106 abstracción lírica - 139 abstracción postpictórica - 217 acceso - 86 accionismo - 11 accionismo austriaco - 273 accionista - 10 accionista vienés - 274 acero - 248 acrílico - 6 action painting - 9 acuarela - 278 aglutinante - 32 aguafuerte - 87 aguatinta - 18 altorrelieve - 12, 118 aluminio - 13 amarilleo - 283 apertura del diafragma - 133 apropiacionismo - 16 apropiacionista - 17 arcilla - 43 art déco - 21 art nouveau - 22 arte abstracto - 1 arte apropiacionista - 16 arte cinético - 128 arte conceptual - 49 arte corporal - 33 arte correo - 140 arte de acción - 7 arte degenerado - 69 arte pop - 208 arte postal - 140 arte povera - 23 artista - 24 artista abstracto - 2 artista apropiacionista - 17 artista conceptual - 50 artista correo - 141 artista del graffiti - 111 artista op - 179 artista pop - 209 artista postal - 141 assemblage - 26 autorretrato - 232 bajorrelieve - 29, 138 barniz - 267 bauhaus - 30 bienal - 31

141

boceto - 240 bodegón - 250 body art - 33 brillo - 108 bronce - 34 busto - 35 caja de luz - 135 cámara - 36 cámara fotográfica réflex digital - 75 cámara réflex - 239 carboncillo - 41 cartón piedra - 188 catálogo - 40 cemento - 51 cera - 279 cobre - 56 colección - 45 collage - 44 color field painting - 47 comisario - 63 conservación - 52 conservador - 53 constructivismo - 54 constructivista - 55 contrachapado - 207 corrosión - 57 crítico - 58 crítico de arte - 19 cubismo - 59 cubismo analítico - 14 cubismo órfico - 181 cubismo sintético - 258 cubista - 60 cubista analítico - 15 cubista sintético - 259 cubo-futurismo - 61 cubofuturista - 62 dada - 64 dadaísmo - 65 dadaísta - 66 De Stijl - 67 decollage - 68 depósito - 252 Der Blaue Reiter - 70 descoloración - 77 desnudo - 175 dibujo - 79 Die Brücke - 73 director - 76 diseñador - 72 diseñador gráfico - 113 diseño - 71 diseño gráfico - 112 documenta - 78 dripping - 80

142

encargo - 48 encáustica - 83 ensamblaje - 26 entrada - 86, 262 esbozo - 240 escayola - 204 escultor - 229 escultura - 230 escultura sonora - 246 esmalte - 82, 108 estatua - 247 estuco - 253 exposición - 88, 89 exposición colectiva - 115 exposición individual - 119, 244 expresionismo - 90 expresionismo abstracto - 3 expresionista - 91 expresionista abstracto - 4 fauve - 92 fauvismo - 93 fauvista - 92 festival - 94 fibra de vidrio - 95 flash - 98 fluxus - 99 fondos - 45 foto - 193 fotografía - 193, 195, 201 fotografía clásica - 97 fotografía digital - 74 fotografía tradicional - 97 fotógrafo - 194 fotograma - 249 fotomontaje - 196 fotorrealismo - 197 fotorrealista - 198 frottage - 101 futurismo - 102 futurista - 103 galería - 105 galerista - 104 gouache - 109 grabado - 85, 122 grabado a punta seca - 81 grabador - 84 graffitero - 111 graffiti - 110 grattage - 114 happening - 117 hierro - 126 hormigón - 51 inauguración - 180, 269 instalación - 121 instalación sonora - 245

143

instantánea - 241 intervención - 125 itinerancia - 268 jefe de exposiciones - 42 jugendstil - 127 land art - 129 land-artista - 130 lienzo - 37 litografía - 136 lomografía - 137 madera - 280 mail art - 140 maqueta - 142, 151 marchante - 20 mármol - 143 metacrilato - 147 minimalismo - 148 minimalista - 149 modelo - 151 modernismo - 152 modernista - 153 muestra - 234 mural - 154 muralismo - 154 muralista - 155 museo - 156 naturaleza muerta - 250 negativo - 157 neodadá - 159, 160 neodadaísta - 161 neoexpresionismo - 162 neoexpresionista - 163 neoísmo - 164 neoísta - 165 neoplasticismo - 158 neoplasticista - 166 neoplástico - 166 net art / net.art / net-art - 123, 167 net artista / net.artista - 124, 168 nueva objetividad - 169, 170 nuevo realismo - 171, 173 nuevo realista - 172, 174 objetivo - 132 objeto encontrado - 100, 176 obra / obra de arte - 25, 281 obturador - 236 óleo - 177 op art / op-art - 178 orfismo - 182 orfista - 183 oxidación - 184, 227 paisaje - 131 papel maché - 188 pastel - 189 pátina - 190

144

película - 96 película fotográfica - 96 performance - 191 performer - 192 pictorialismo - 199 pictorialista - 200 piedra - 251 pigmento - 202 pintor - 186 pintor de acción - 8 pintor del colour field - 46 pintor metafísico - 145 pintura - 185, 187, 201 pintura al óleo - 177 pintura de acción - 9 pintura del campo de color - 47 pintura metafísica - 146, 203 plástico - 205 plexiglás - 206 pop art - 208 positivo - 212 posmodernismo / postmodernismo - 215 posmoderno - 216 postminimalismo - 213 postminimalista - 214 postmodernista - 216 proyección - 228 punto de fuga - 266 rayonismo - 219 rayonista - 220 readymade / ready-made - 221 realismo socialista - 242 realista-socialista - 243 refotografía - 224 refotografiar - 223 relieve - 222 restaurador - 225 retratista - 211 retrato - 210 retrospectiva - 226 sala de exposiciones - 235 secesión - 231 serigrafía - 233, 238 sezession - 231 soporte - 144 suprematismo - 254 suprematista - 255 surrealismo - 256 surrealista - 257 tachismo - 260 talla - 38 tamaño natural - 134 técnica mixta - 150 telémetro - 218 teleobjetivo - 284

145

témpera - 261 tiempo de exposición - 237 tinta - 120 trampantojo - 265 trienal - 264 trompe l’oeil - 265 vaciado - 39 vanguardia - 27 vanguardista - 28, 153 videoarte - 270 videoartista - 271 videoinstalación - 272 vidrio - 107 visita - 263 visita guiada - 116 visor - 275 vorticismo - 276 vorticista - 277 xilografía - 282 yeso - 204 zoom - 284

146

BIBLIOGRAFÍA

Bibliografía de referencia

Abaitua, J. (2002): “Tratamiento de corpora bilingües”, en Martí, M. A. e J. Llisterri (eds.), Tratamiento del lenguaje natural, pp. 61-90. Barcelona: Edicions Universitat de Barcelona. Accesible en http://www.serv-inf.deusto.es/abaitua/konzeptu/ta/soria00.pdf

Ahmad, K. e M. Rogers (2001): “Corpus Linguistics and Terminology Extraction”, en Wright, S. E. e G. Budhin, Handbook of Terminology Management, vol. 2, pp. 725-760.

Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.

Cabré, M. T. (1993): La terminología. Teoría, metodología, aplicaciones. Barcelona: Editorial Antártida / Empúries.

Cabré, M. T. (1999): La terminología. Representación y comunicación. Barcelona: Institut Universitari de Lingüística Aplicada, Universitat Pompeu Fabra.

Faber, P. e C. Jiménez (eds.) (2002): Investigar en terminología. Granada: Comares.

Fride R. Carrassat, P. e I. Marcadé (2004): Movimientos de la pintura. París: Larousse.

Galanes Santos, I (2002): “A Terminoloxía en Galicia”, en Monteagudo, H. e X. M. Bouzada Fernández (coord.), O proceso de normalización do idioma galego (19802000), pp. 229-288. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, Sección de Lingua.

Accesible

en

http://www.consellodacultura.org/mediateca/pubs.pdf/normalizacion_III.pdf

Gómez Guinovart, X. (2003): “A lingua galega en Internet”, en Bringas, A. e B. Martín (eds.), Nacionalismo e globalización: lingua, cultura e identidade, pp. 71-88. Vigo: Servizo

de

Publicacións

da

Universidade

http://webs.uvigo.es/sli/arquivos/internet.pdf 147

de

Vigo.

Accesible

en

Gómez Guinovart, X. e A. Torres Padín (2005): “Metodoloxía e ferramentas do traballo terminolóxico baseado en corpus: do Corpus Lingüístico da Universidade de Vigo ao Vocabulario xurídico-administrativo galego-castelán”. Viceversa: Revista Galega de Tradución,

11,

pp.

141-157.

Accesible

en

http://webs.uvigo.es/sli/arquivos/viceversa_dilega.pdf

http://icom.museum

Ramírez, J. A. (dir.) (2002): Historia del Arte, 4. El mundo contemporáneo. Madrid: Alianza Editorial.

Rodríguez Río, X. A. (2003): Metodoloxía do traballo terminográfico puntual en lingua galega. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, Sección de Lingua.

Accesible

en

http://www.consellodacultura.org/mediateca/pubs.pdf/metod_terminoloxia.pdf

Sánchez Palomino, M. D. (2003): “O papel dos diccionarios na conformación e difusión da variedade estándar da lingua”, en Álvarez de la Granja, M. e E. X. González Seoane (eds.), A estandarización do léxico, pp. 387-418. Santiago de Compostela: Consello da Cultura

Galega,

Instituto

da

Lingua

Galega.

Accesible

en

http://www.consellodacultura.org/mediateca/pubs.pdf/estandarizacion.pdf

Walther, I. F. (ed.) (1999): Arte del siglo XX (2 vol.). Madrid (etc.): Taschen.

Bibliografía de baleirado

(Todas estas páxinas web foron consultadas entre xaneiro e xuño de 2006).

Para o corpus de inglés: http://en.wikipedia.org: textos do [[1.1.1-i-3.htm]] ao [[1.1.1-i-246.htm]], 4.htm]] ao [[1.1.2-i-114.htm]], [[1.1.2-i-116.htm]], do [[1.1.3-i-16.htm]] 160.htm]], do [[1.1.4-i-2.htm]] ao [[1.1.4-i-61.htm]], do [[1.1.5-i-4.htm]] 23.htm]], do [[1.1.6-i-3.htm]] ao [[1.1.6-i-26.htm]], do [[1.1.7-i-8.htm]] 148

do ao ao ao

[[1.1.2-i[[1.1.3-i[[1.1.5-i[[1.1.7-i-

20.htm]], do [[1.2-i-1.htm]] ao [[1.2-i-22.htm]], do [[1.2-i-24.htm]] ao [[1.2-i104.htm]], do [[2.1-i-1.htm]] ao [[2.1-i-24.htm]], [[2.1-i-33.htm]], do [[2.2-i-2.htm]] ao [[2.2-i-5.htm]], [[2.3-i-1.htm]] e [[2.3-i-2.htm]]. http://icom.museum: textos [[2.1-i-0.pdf]] e [[2.3-i-3.pdf]]. http://www.artium.org: texto [[2.2-i-7.htm]]. http://www.cccb.org: texto [[2.2-i-6.htm]]. http://www.getty.edu: textos [[2.1-i-31.htm]], [[2.3-i-24.htm]], [[2.3-i-25.htm]], do [[2.3-i-26.doc]] ao [[2.3-i-28.doc]] e do [[2.3-i-29.htm]] ao [[2.3-i-46.htm]]. http://www.guggenheim-bilbao.es: texto [[2.1-i-32.htm]]. http://www.macba.es: texto [[2.2-i-8.htm]]. http://www.marcovigo.com: textos [[1.1.1-i-1.pdf]], [[1.1.1-i-2.htm]], do [[1.1.2-i1.htm]] ao [[1.1.2-i-3.htm]], do [[1.1.3-i-1.htm]] ao [[1.1.3-i-15.htm]], [[1.1.4-i-1.doc]], do [[1.1.5-i-1.doc]] ao [[1.1.5-i-3.htm]], [[1.1.6-i-1.htm]], [[1.1.6-i-2.htm]], do [[1.1.7-i1.htm]] ao [[1.1.7-i-6.htm]] e [[2.2-i-1.htm]]. http://www.modernsculpture.com/glossary.htm: textos [[1.1.1-i-247.htm]], [[1.1.2-i115.htm]] e [[1.2-i-23.htm]]. http://www.moma.org: textos do [[2.3-i-4.htm]] ao [[2.3-i-22.htm]]. http://www.museoreinasofia.es: textos [[2.1-i-28.htm]] e [[2.1-i-29.htm]]. http://www.museothyssen.org: texto [[2.1-i-30.htm]]. http://www.tate.org.uk: textos [[1.1.6-i-27.htm]], [[1.1.6-i-28.htm]], do [[2.1-i-25.doc]] ao [[2.1-i-27.doc]] e do [[2.3-i-47.htm]] ao [[2.3-i-52.htm]].

Para o corpus de galego: http://centros.edu.xunta.es/escolarestauracionpontevedra/ga/index.htm: textos [[1.1.1-g37.htm]], [[1.1.2-g-122.htm]], [[1.1.3-g-58.htm]], do [[1.2-g-28.htm]] ao [[1.2-g34.htm]] e do [[2.3-g-2.htm]] ao [[2.3-g-13.htm]]. http://ciug.cesga.es/grupostraballo/artes.html: textos 12.htm]] e do [[1.2-g-24.htm]] ao [[1.2-g-27.htm]].

[[1.1.1-g-36.htm]],

[[1.1.7-g-

http://contidos.edu.xunta.es: texto [[1.1.1-g-44.doc]]. http://gl.wikipedia.org: textos do [[1.1.1-g-5.htm]] ao [[1.1.1-g-19.htm]], [[1.1.1-g54.htm]], [[1.1.1-g-68.htm]], [[1.1.2-g-5.htm]], do [[1.1.3-g-23.htm]] ao [[1.1.1-g52.htm]], [[1.1.4-g-18.htm]], [[1.1.5-g-18.htm]], do [[1.1.5-g-20.htm]] ao [[1.1.5-g149

24.htm]], [[1.1.6-g-4.htm]], [[1.1.7-g-8.htm]], [[1.1.7-g-10.htm]], do [[1.2-g-6.htm]] ao [[1.2-g-13.htm]], do [[1.2-g-18.htm]] ao [[1.2-g-23.htm]] e [[2.1-g-1.htm]]. http://moana.servidores.net/gl/carondomar: texto [[1.1.1-g-35.htm]]. http://museobelasartescoruna.xunta.es: textos [[1.2-g-3.htm]], [[1.2-g-4.htm]], [[1.2-g35.doc]] e [[2.1-g-18.htm]]. http://webs.uvigo.es/belasartes/home.html: texto [[1.2-g-5.pdf]]. http://www.achocolataria.com: textos [[1.1.6-g-10.htm]] e [[1.2-g-16.pdf]]. http://www.alg-a.com: textos [[1.1.4-g-6.htm]], [[1.1.5-g-11.htm]], [[1.1.5-g-29.htm]] e [[1.1.6-g-8.htm]]. http://www.anosaterra.com: texto [[1.1.1-g-69.doc]]. http://www.aytolacoruna.es: textos [[1.1.1-g-71.htm]] e [[1.1.5-g-31.htm]]. http://www.cgac.org/gal/default.html: textos [[1.1.1-g-56.htm]], [[1.1.6-g-9.htm]] e [[2.1-g-19.htm]]. http://www.compostelacultura.org: textos [[1.1.1-g-27.htm]], [[1.1.1-g-42.htm]], [[1.1.1-g-50.htm]], [[1.1.1-g-51.htm]], [[1.1.1-g-64.htm]], [[1.1.4-g-4.htm]], [[1.1.4-g11.htm]], [[1.1.5-g-25.htm]], [[1.1.5-g-30.pdf]], [[1.1.6-g-5.htm]], [[1.2-g-14.htm]], [[1.2-g-15.htm]], [[1.2-g-17.htm]], [[1.2-g-36.pdf]], do [[2.1-g-6.htm]] ao [[2.1-g8.htm]], [[2.1-g-15.htm]], [[2.2-g-2.htm]] e [[2.2-g-6.htm]]. http://www.consellodacultura.org: textos do [[1.1.2-g-8.pdf]] ao [[1.1.2-g-122.pdf]], [[1.1.3-g-55.pdf]], [[1.1.4-g-8.pdf]], [[1.1.4-g-10.pdf]], [[2.1-g-10.pdf]], [[2.2-g-3.pdf]] e [[2.2-g-9.pdf]]. http://www.culturagalega.org: textos [[1.1.1-g-3.htm]], do [[1.1.1-g-28.htm]] ao [[1.1.1g-30.htm]], [[1.1.1-g-31.pdf]], [[1.1.1-g-40.htm]], [[1.1.1-g-67.htm]], [[1.1.1-g70.htm]], [[1.1.2-g-6.pdf]], [[1.1.2-g-7.pdf]], [[1.1.2-g-123.htm]], [[1.1.3-g-53.htm]], [[1.1.3-g-54.pdf]], [[1.1.4-g-7.htm]], [[1.1.4-g-12.htm]], do [[1.1.5-g-8.htm]] ao [[1.1.5g-10.htm]], [[1.1.5-g-19.htm]], [[1.1.5-g-26.htm]], [[1.1.5-g-27.htm]], [[1.1.7-g-3.htm]], do [[2.1-g-2.htm]] ao [[2.1-g-5.htm]], [[2.1-g-9.pdf]], [[2.2-g-7.htm]] e [[2.2-g-8.htm]]. http://www.diariodeferrol.com: texto [[1.1.1-g-53.htm]]. http://www.elcorreogallego.es: textos [[1.1.1-g-45.doc]], [[1.1.1-g-57.pdf]], [[1.1.1-g66.doc]] e [[1.1.6-g-7.htm]]. http://www.galicia2010.com: textos [[1.1.1-g-32.htm]], [[1.1.7-g-9.htm]], [[2.1-g11.htm]] e [[2.1-g-12.htm]]. http://www.galicia-hoxe.com: texto [[1.1.6-g-6.htm]]. http://www.galinus.com/ga: texto [[1.1.7-g-11.htm]].

150

http://www.galizacig.com: texto [[1.1.1-g-59.htm]]. http://www.lavozdegalicia.es: texto [[1.1.1-g-60.htm]]. http://www.marcovigo.com: textos [[1.1.1-g-1.doc]], [[1.1.1-g-2.pdf]], [[1.1.1-g4.htm]], [[1.1.1-g-41.htm]], [[1.1.2-g-1.pdf]], do [[1.1.2-g-2.htm]] ao [[1.1.2-g-4.htm]], do [[1.1.3-g-1.htm]] ao [[1.1.3-g-22.htm]], [[1.1.4-g-1.doc]], [[1.1.4-g-2.pdf]], do [[1.1.5-g-1.htm]] ao [[1.1.5-g-7.htm]], do [[1.1.5-g-12.htm]] ao [[1.1.5-g-17.pdf]], do [[1.1.6-g-1.pdf]] ao [[1.1.6-g-3.htm]], [[1.1.7-g-1.htm]], [[1.1.7-g-2.htm]], do [[1.1.7-g4.htm]] ao [[1.1.7-g-7.htm]], [[1.2-g-1.htm]], [[1.2-g-2.htm]], [[2.1-g-17.htm]], [[2.2-g1.htm]] e [[2.2-g-4.htm]]. http://www.museocastelao.org: texto [[1.1.1-g-62.htm]]. http://www.museodevigo.org: textos do [[1.1.1-g-20.htm]] ao [[1.1.1-g-26.htm]]. http://www.museothyssen.org: texto [[2.1-g-20.htm]]. http://www.riadevigo.com: texto [[1.1.1-g-61.htm]]. http://www.terra.es/personal3/tartarug: textos do [[1.1.4-g-13.htm]] ao [[1.1.4-g17.htm]]. http://www.ucm.es/BUCM: textos [[1.1.1-g-34.pdf]] e [[1.1.1-g-63.pdf]]. http://www.usc.es: textos [[1.1.1-g-38.htm]], [[1.1.1-g-39.htm]], [[1.1.1-g-58.pdf]], [[2.1-g-21.htm]] e [[2.3-g-14.htm]]. http://www.vieiros.com: textos [[1.1.1-g-43.htm]], [[1.1.1-g-46.htm]], [[1.1.1-g48.htm]], [[1.1.1-g-55.htm]], [[1.1.1-g-65.htm]], [[1.1.2-g-124.htm]], [[1.1.3-g59.htm]], [[1.1.4-g-5.htm]], [[1.1.4-g-9.htm]], [[2.1-g-13.htm]], [[2.1-g-14.htm]], [[2.1g-16.htm]] e [[2.2-g-5.htm]]. http://www.vigometropolitano.com: textos [[1.1.1-g-33.doc]], [[1.1.1-g-52.htm]], [[1.1.3-g-56.htm]], [[1.1.3-g-57.htm]], [[1.1.4-g-3.htm]] e [[1.1.5-g-28.htm]]. http://www.xunta.es: texto [[1.1.1-g-47.htm]]. http://xornal.vigo.org: texto [[2.3-g-1.doc]].

Para o corpus de español: http://canales.laverdad.es: texto [[1.1.1-e-155.htm]]. http://coremans.eba.ufmg.br: texto [[2.3-e-23.htm]].

151

http://encina.pntic.mec.es/~jarv0000/index.htm: textos do [[1.1.5-e-8.htm]] ao [[1.1.5-e16.htm]]. http://es.wikipedia.org: textos do [[1.1.1-e-17.htm]] ao [[1.1.1-e-125.htm]], do [[1.1.2-e7.htm]] ao [[1.1.2-e-34.htm]], do [[1.1.3-e-30.htm]] ao [[1.1.3-e-90.htm]], [[1.1.3-e93.doc]], do [[1.1.4-e-4.htm]] ao [[1.1.4-e-8.htm]], do [[1.1.5-e-26.htm]] ao [[1.1.5-e33.htm]], [[1.1.5-e-36.htm]], [[1.1.6-e-4.htm]], do [[1.1.7-e-7.htm]] ao [[1.1.7-e13.htm]], [[1.1.7-e-16.htm]], do [[1.2-e-13.htm]] ao [[1.2-e-90.htm]], do [[2.1-e11.htm]] ao [[2.1-e-18.htm]], do [[2.1-e-22.htm]] ao [[2.1-e-24.htm]] e [[2.3-e-1.htm]]. http://icom.museum: textos [[2.1-e-19.htm]] e [[2.3-e-8.pdf]]. http://museobelasartescoruna.xunta.es: textos [[1.2-e-3.htm]] e [[1.2-e-4.htm]]. http://sepiensa.org.mx: textos do [[1.1.4-e-15.htm]] ao [[1.1.4-e-17.htm]] e [[1.1.4-e29.htm]]. http://www.abc.es/cultural: textos do [[1.1.1-e-4.htm]] ao [[1.1.1-e-15.pdf]], [[1.1.1-e148.htm]], [[1.1.2-e-5.htm]], [[1.1.2-e-6.htm]], do [[1.1.3-e-23.htm]] ao [[1.1.3-e29.htm]], [[1.1.4-e-3.htm]], do [[1.1.5-e-22.htm]] ao [[1.1.5-e-25.htm]], do [[1.2-e5.htm]] ao [[1.2-e-12.pdf]] e do [[2.1-e-1.htm]] ao [[2.1-e-10.htm]]. http://www.almendron.com/arte/escultura/escultura.htm: textos do [[1.1.1-e-125.htm]] ao [[1.1.1-e-134.htm]], do [[1.1.2-e-35.htm]] ao [[1.1.2-e-77.htm]], do [[1.2-e-91.htm]] ao [[1.2-e-97.htm]] e do [[2.2-e-2.htm]] ao [[2.2-e-7.htm]]. http://www.arcospain.org: texto [[1.1.1-e-16.pdf]]. http://www.arteamerica.cu: textos do [[1.1.4-e-18.htm]] ao [[1.1.4-e-23.htm]]. http://www.arteuniversal.com: textos [[1.1.1-e-140.htm]] e [[1.1.1-e-141.htm]]. http://www.artium.org: texto [[2.2-e-10.htm]]. http://www.axa-art.es: textos [[2.3-e-21.htm]] e [[2.3-e-22.htm]]. http://www.cccb.org: texto [[2.2-e-9.htm]]. http://www.centrocrea.org: textos do [[2.3-e-10.htm]] ao [[2.3-e-20.htm]]. http://www.criticarte.com: textos do [[1.1.4-e-11.htm]] ao [[1.1.4-e-14.htm]] e [[1.1.6-e6.htm]]. http://www.difusioncultural.uam.mx: texto [[1.1.5-e-62.pdf]]. http://www.elpais.es: textos do [[1.1.1-e-143.htm]] ao [[1.1.1-e-147.htm]], [[1.1.4-e26.htm]], do [[1.1.5-e-37.htm]] ao [[1.1.5-e-61.htm]] e [[2.1-e-20.htm]]. http://www.fundacion.telefonica.com: textos [[1.1.1-e-149.pdf]], [[1.1.1-e-150.pdf]] e [[1.1.1-e-154.htm]].

152

http://www.galinus.com/ga: texto [[1.1.7-e-17.htm]]. http://www.getty.edu: texto [[2.1-e-28.htm]]. http://www.guggenheim-bilbao.es: texto [[2.1-e-29.htm]]. http://www.imageandart.com: texto [[1.1.1-e-153.htm]]. http://www.lavozdegalicia.es: texto [[2.2-e-12.htm]]. http://www.macba.es: texto [[2.2-e-11.htm]]. http://www.marcovigo.com: textos [[1.1.1-e-1.doc]], [[1.1.1-e-2.pdf]], [[1.1.1-e-3.htm]], do [[1.1.2-e-1.pdf]] ao [[1.1.2-e-4.htm]], do [[1.1.3-e-1.htm]] ao [[1.1.3-e-22.htm]], [[1.1.4-e-1.doc]], [[1.1.4-e-2.pdf]], do [[1.1.5-e-1.htm]] ao [[1.1.5-e-7.htm]], do [[1.1.5e-17.htm]] ao [[1.1.5-e-21.htm]], do [[1.1.6-e-1.pdf]] ao [[1.1.6-e-3.htm]], do [[1.1.7-e1.htm]] ao [[1.1.7-e-6.htm]], [[1.2-e-1.htm]], [[1.2-e-2.htm]] e [[2.2-e-1.htm]]. http://www.merzmail.net: textos [[1.1.4-e-27.htm]] e [[1.1.4-e-28.htm]]. http://www.monografias.com: texto [[1.1.3-e-94.htm]]. http://www.museoreinasofia.es: textos [[2.1-e-25.htm]], [[2.1-e-26.htm]] e [[2.2-e9.htm]]. http://www.museothyssen.org: texto [[2.1-e-27.htm]]. http://www.opinarte.com: texto [[1.1.1-e-142.htm]]. http://www.portaldearte.cl: textos [[1.1.4-e-24.htm]], [[1.1.4-e-25.htm]], do [[1.1.6-e7.htm]] ao [[1.1.6-e-10.htm]], [[2.1-e-21.htm]] e do [[2.3-e-2.htm]] ao [[2.3-e-7.htm]]. http://www.restauracion.com.es: texto [[2.3-e-9.pdf]]. http://www.santiagoamon.net: textos [[1.1.1-e-151.htm]] e [[1.1.1-e-152.htm]]. http://www.ucm.es/BUCM: textos do [[1.1.1-e-135.pdf]] ao [[1.1.1-e-139.pdf]], do [[1.1.2-e-78.pdf]] ao [[1.1.2-e-80.pdf]], [[1.1.3-e-91.pdf]], [[1.1.3-e-92.pdf]], [[1.1.4-e10.pdf]], [[1.1.5-e.34.pdf]], [[1.1.5-e-35.pdf]], [[1.1.6-e-5.htm]], [[1.1.7-e-14.pdf]] e [[1.1.7-e-15.pdf]]. http://www.vigometropolitano.com: texto [[1.1.4-e-9.htm]].

Para o microcorpus de portugués: http://coremans.eba.ufmg.br: texto [[2.3-p-1.htm]].

153

http://ler.literaturas.org/imprime.jsp?conteudo=232: texto [[1.1.1-p-5.doc]]. http://netart.incubadora.fapesp.br: textos [[1.1.5-p-1.htm]] e [[1.1.5-p-2.htm]]. http://pt.wikipedia.org: textos [[1.1.1-p-3.htm]], [[1.1.1-p-4.htm]], [[1.1.4-p-1.htm]] e [[1.2-p-1.htm]]. http://www.art-bonobo.com: texto [[1.1.1-p-20.htm]]. http://www.artmuseum.gov.mo: texto [[1.1.1-p-2.htm]]. http://www.centrocultural.sp.gov.br: texto [[1.1.1-p-19.htm]]. http://www.ipcr.pt: texto [[2.3-p-2.htm]]. http://www.itaucultural.org.br: texto [[1.1.1-p-21.htm]]. http://www.macvirtual.usp.br/mac: textos do [[1.1.1-p-6.htm]] ao [[1.1.1-p-14.htm]], [[1.1.1-p-15.pdf]], [[1.1.1-p-16.htm]], [[1.1.1-p-17.pdf]] e [[1.1.1-p-18.htm]]. http://www.rainhadapaz.g12.br: texto [[1.1.1-p-1.htm]]. http://www.vitruvius.com.br: texto [[1.1.4-p-2.htm]].

154