Metropolis Free Press - Μάρτιος 2016 by Metropolis

Μάρτ ιος 2016

Δημοσθένης Παπαδόπουλος Από το Βερολίνο κατεβαίνει στη στάση Ελαιώνας

Δάφνη Λάζου Οι Daphne and the Fuzz και το πρώτο τους άλμπουμ

Σπύρος Γραμμένος Ο δίσκος του λέγεται «16», αλλά περιέχει μόνο 11 τραγούδια

Metropolis www.metropolispress.gr

Σκόνη από λάδι Ο Ακης, ο Βασίλης και η πατέντα τους

Σκανάρετε το QR Code στην αρχή των κειμένων και ανακαλύψτε έξτρα περιεχόμενο

Index Καλογεροπούλου...6

Παπαδόπουλος...26

Η ηθοποιός γράφει μια ιδιότυπη αυτοβιογραφία με αφορμή ένα γράμμα στον θανόντα σύζυγό της

Η επιστροφή από το Βερολίνο και η σκηνοθεσία του «Καζιμίρ και Καρολίνα»

ARDUStech...8 Ο Βασίλης Σιώρος και ο Ακης Καπέτας μετατρέπουν το ελαιόλαδο σε σκόνη

lacrimal...30 Το μοιρολόι που έγινε χορός στη Στέγη

Ομόνοια...10 Ο Κ.ΒΗΤΑ μιλά για την καινούργια δισκογραφική του δουλειά

Ακοκκαλίδης...32 Ο χορευτής και ηθοποιός συμμετείχε στο πρότζεκτ “As One” βασισμένο στη Μέθοδο Abramovic

Night manager...12

11.22.63...36

Η νέα σειρά του BBC έχει Τζον Λε Καρέ, Χιου Λόρι, Τομ Χίντλστον και μεγάλο μπάτζετ

Ο Τζέιμς Φράνκο ταξιδεύει στον χρόνο για να αποτρέψει τη δολοφονία του JFK

Openbook...16 Ο Γιάννης Φαρσάρης βάζει τα βιβλία στην πρίζα και τα… απελευθερώνει

Mανουσάκης...18 Ο καθηγητής της ΑΣΚΤ παρουσιάζει μια έκθεση για ήρωες βγαλμένους από... σκουπίδια

Daphne and the Fuzz...24 H Δάφνη Λάζου είχε απωθημένο να φτιάξει τη δική της μπάντα. Και τα κατάφερε

Γραμμένος...42 Ο τραγουδοποιός κυκλοφορεί τον τρίτο δίσκο του με τίτλο «16»

Γώγουλος...54 Ο υποψήφιος για το Βραβείο Χορν πιστεύει ότι οι κανόνες είναι για να σπάνε

Τσέρνομπιλ...60 Το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία μέσα από τις μαρτυρίες ανθρώπων που το βίωσαν

METROPOLIS

22/1075

www.metropolispress.gr / metropolis@metropolisnews.gr / Facebook: MetropolisPress / YouTube: MetropolisPress Ιδιοκτησία - Εκδοση: Μ media Α.Ε. / Εδρα: Πραξιτέλους 26, Τ.Κ. 105 61 - Αθήνα, τηλ.: 210 4823977, φαξ: 210 4832887 Διεύθυνση: Κώστας Τσαούσης Project Manager: Βίκτωρας Δήμας Συντονισμός: Νατάσα Μαστοράκου, Χρήστος Τσαπακίδης Σύνταξη: Ανδρέας Γιαννόπουλος, Νικήτας Καραγιάννης, Βούλα Σουρίλα, Δημήτρης Χαλιώτης Υποστήριξη: Βασίλης Λουκανίδης Εκτύπωση: «Καθημερινές Εκδόσεις» ΑΕ

Edito

Ο Ακης και ο Βασίλης Κώστας Τσαούσης kt@m-media.gr

Ο Βασίλης και ο Ακης του εξωφύλλου είναι οι δυο τους μια ολόκληρη εταιρεία. Μια νεότευκτη εταιρεία που στηρίχτηκε πάνω σε μια έξυπνη ιδέα -αποτέλεσμα μελέτης, έρευνας και εμπειρίας-, που φιλοδοξεί μέσα στους επόμενους μήνες να ευτυχήσει να μετεξελιχθεί σε μια επιτυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητα, παρουσιάζοντας στην αγορά το πρώτο τελικό της προϊόν. Τις λεπτομέρειες για την ιδέα τους, αλλά και τη μάχη τους για να βγει γρήγορα και σωστά το πρώτο προϊόν τους στην αγορά θα τη διαβάσετε στις μέσα σελίδες. Εδώ θα μείνω μόνο στην ομάδα και την ιδέα της. Και αυτό γιατί με ενδιαφέρει πολύ περισσότερο να αναδειχτεί η νέα πραγματικότητα στην πόλη· μια πραγματικότητα που θέλει δεκάδες ή εκατοντάδες νέους επιστήμονες και επαγγελματίες -είτε μόνοι τους

είτε σε ομάδες- να προσπαθούν στη βάση μιας ιδέας να αδράξουν την ευκαιρία, να διαμορφώσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, να αναδείξουν και να προβάλουν τη δουλειά τους και να πλασαριστούν στην αγορά. Η ευκαιρία συνήθως έρχεται μέσα από προγράμματα στήριξης της νέας και της νεανικής επιχειρηματικότητας - προγράμματα που λειτουργούν τα τελευταία χρόνια με πρωτοβουλία κυρίως των τραπεζών, αλλά όχι μόνο. Ο Βασίλης και ο Ακης με την εταιρεία τους, ARDUStech, συμμετέχουν στον 3ο κύκλο του egg (ένα πρόγραμμα της Eurobank σε συνεργασία με το Corallia), που ολοκληρώνεται και παραδίδει σκυτάλη στο επόμενο, τον 4ο κύκλο, με νέες ομάδες, νέες ιδέες, νέες προσδοκίες.

Ο Βασίλης και ο Ακης είναι δύο από τους εκατοντάδες νέους επιστήμονες και επαγγελματίες που θα βρει κανείς σε μικρά εκκολαπτήρια επιχειρηματικότητας μέσα στην πόλη, αποτελώντας μια νέα δυναμική κατάσταση που αρχίζει να αφήνει ισχυρό το αποτύπωμά της στον οικονομικό και κοινωνικό χάρτη. Μια νέα κατάσταση που μας αφορά όλους! Και αυτό γιατί η νεανική καινοτόμος επιχειρηματικότητα είναι μέρος του σύγχρονου αστικού πολιτισμού και αποτελεί μέρος της λύσης του σημερινού αδιεξόδου, κομμάτι της επόμενης μέρας.

Publi

Μάρτ ιος 2016

Μπαίνεις σε πρόγραμμα!

Το Novaguide.gr αποτελεί τον πιο πλήρη και σύγχρονο τηλεοπτικό οδηγό που παρέχει τα πάντα γύρω από το τηλεοπτικό πρόγραμμα, προτάσεις, αφιερώματα, δυνατότητα δημιουργίας εξατομικευμένου προφίλ, διαγωνισμούς και πολλά άλλα! Είναι διαθέσιμο σε Web, iOS και Android για άμεση και εύκολη πρόσβαση. Αναλυτικότερα, στο Novaguide.gr, το οποίο απευθύνεται σε όλο το κοινό και όχι μόνο στους συνδρομητές της Nova, μπορεί κάποιος να βρει το καθημερινό αναλυτικό πρόγραμμα των καναλιών σε ελληνικά και αγγλικά, προτάσεις και αφιερώματα για αθλητικές μεταδόσεις, ταινίες, σειρές, ντοκιμαντέρ, παιδικά κά. Επίσης, μπορεί κάποιος να βρει όλα τα νέα γύρω από τα σημαντικότερα βραβεία της τηλεοπτικής showbiz, όπως τα Oscars, οι Χρυσές Σφαίρες, τα Βραβεία SAG και τα Βραβεία Καννών, ενώ με τη χρήση λέξεων-κλειδιών η αναζήτηση του αγαπημένου τηλεοπτικού προγράμματος γίνεται εύκολα και γρήγορα.

Το Novaguide.gr δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη μέσα από τη δημιουργία εξατομικευμένου προφίλ να δημιουργήσει τον δικό του τηλεοπτικό οδηγό, είτε με τη δημιουργία λογαριασμού είτε με σύνδεση μέσω του προφίλ του στο Facebook. Ετσι, θα μπορεί να επιλέξει τις αγαπημένες του εκπομπές, τα αγαπημένα του κανάλια, να ενεργοποιήσει τις υπενθυμίσεις του σε live περιεχόμενο και να ενημερώνεται μέσω push notification (στη mobile εφαρμογή), e-mail, καθώς και στο inbox του Novaguide.gr, ενώ θα μπορεί να κάνει share τις επιλογές του στα social media. Τέλος, μέσα από διαγωνισμούς το Novaguide.gr μοιράζει στους φίλους του πλούσια δώρα! Μπείτε στο www.novaguide.gr ή κατεβάστε την εφαρμογή (iOS | Android) για να ενημερωθείτε και να οργανώσετε τον τηλεοπτικό σας χρόνο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο!

Χρήσιμα links:

Μάθε περισσότερα για το Novaguide.gr: www.novaguide.gr/Info Κατέβασε την εφαρμογή σε iOS / Android: www.novaguide.gr/Apps Τηλεοπτικό Πρόγραμμα: www.novaguide.gr/TVGuide Προτάσεις: www.novaguide.gr/Protaseis Αφιερώματα: www.novaguide.gr/Afieromata

Κείμενο: Νατάσα Μαστοράκου

Γράμμα ζωής

Λίγες ώρες μετά την κηδεία του Κώστα Σκαλιόρα τον Οκτώβριο του 2013, η -επί 37 χρόνια σύντροφος τουΞένια Καλογεροπούλου ξεκίνησε να γράφει σε ένα χαρτί τα ονόματα των φίλων και των γνωστών που τον τίμησαν με την παρουσία τους. Και κάπου συνειδητοποίησε για πρώτη φορά ότι δεν μπορούσε πια να του μιλήσει, να τον πάρει ένα τηλέφωνο, να μοιραστεί μαζί του τα νέα ή και τις αναμνήσεις της. Κάπως έτσι ξεκίνησε να γράφει ένα «Γράμμα στον Κωστή», ένα γράμμα κάθε μέρα, για έναν ολόκληρο χρόνο. Ενα γράμμα που ξεκίνησε σαν μια απλή σκέψη και κατέληξε σε ένα βιβλίο που μετρά ήδη χιλιάδες αντίτυπα. Η απώλεια του δικού σου ανθρώπου είναι ίσως το πιο δύσκολο πράγμα να διαχειριστείς, ωστόσο η Ξένια Καλογεροπούλου κατάφερε ακόμα και αυτό να το μετατρέψει σε δημιουργία. Βρήκε έναν τρόπο να έχει τον Κωστή δίπλα της, να ζήσει και πάλι μαζί του, να περάσουν οι δύο τους πολλές ακόμα στιγμές. «Οταν έχασα τον άντρα μου, με τον οποίο έζησα 37 χρόνια, ήταν πολύ τραυματικό ότι δεν μπορούσα πια να του μιλήσω, να του πω κάτι, να τον πάρω ένα τηλέφωνο και άρχισα να του γράφω ένα γράμμα. Και αυτό

το γράμμα σιγά σιγά έγινε ένα βιβλίο 370 σελίδων, όπου μιλάω για όσα πράγματα θέλω να θυμάμαι, όσα ήθελα να του πω, αλλά και όσα ήθελα να θυμάμαι εγώ, να μην τα ξεχάσω τώρα πια», μου λέει, ανάβοντας ένα ακόμα τσιγάρο καθισμένη στον καναπέ του σπιτιού της. «Μιλάει για την παιδική μου ηλικία, για τη δουλειά μου στο θέατρο, στον κινηματογράφο, για την οικογενειακή μας ζωή, για ένα σωρό εμπειρίες και αναμνήσεις, καλές, κακές, αστείες. Ενα είδος αυτοβιογραφίας, ειδικού τύπου». Και πράγματι, διαβάζοντας κανείς το γράμμα, θα μάθει λεπτομέρειες από τη ζωή της που δεν είχε δημοσιοποιήσει ποτέ, όπως τις δύσκολες στιγμές που πέρασε στην προσπάθειά της να αποκτήσει ένα παιδί, αλλά και για τον χωρισμό της από τον πρώτο της σύζυγο, Γιάννη Φέρτη. Στιγμές από τη ζωή της, αλλά και στιγμές μιας Ελλάδας που δεν υπάρχει πια. Θέατρο, κινηματογράφος, σπουδαίες συναντήσεις, παιδική σκηνή, όλα μαζί σε ένα κείμενο που η ίδια φρόντισε να μην έχει συγκεκριμένη δομή. Μέσα υπάρχουν κείμενα και κομμάτια του ίδιου του Κωστή Σκαλιόρα, αλλά κυρίως σκέψεις και αναμνήσεις που η ηθοποιός ήθελε να μοιραστεί μαζί του.

«Βέβαια, μέσα από τον Κωστή το βιβλίο απευθύνεται σε πολύ κόσμο, βρίσκεται ήδη στην 6η έκδοση και είναι πολύ παράξενο και συγκινητικό ότι χιλιάδες άνθρωποι τώρα το διαβάζουν. Περπατάω στον δρόμο και με σταματάνε και μου μιλάνε για το βιβλίο», αναφέρει η ίδια συγκινημένη και θυμάται μια συγκεκριμένη περίπτωση που την κολάκεψε πολύ. «Μια κυρία που μένει στο εξωτερικό ζήτησε από τους φίλους της να της στέλνουν ό,τι καλό βγαίνει στην Ελλάδα και τρεις φίλοι της της έστειλαν το βιβλίο μου. Το βρήκα πολύ κολακευτικό. Είναι πολύ περίεργη αίσθηση, αλλά είναι και πολύ γλυκιά. Τώρα αρχίζω να μη θυμάμαι και τι έχω γράψει ακριβώς. Γιατί εγώ έγραφα ό,τι μου ερχόταν, ό,τι είχα όρεξη να γράψω. Πολλοί φίλοι μου λένε ότι “δεν έγραψες για εκείνο ή για το άλλο”, αλλά εγώ δεν τα διάλεγα συνειδητά αυτά που έγραφα», παραδέχεται και δεν μετανιώνει καθόλου για τυχόν ελλείψεις. Αλλωστε, όπως λέει η ίδια: «Ηταν ακριβώς ό,τι ήθελα να πω στον Κωστή».

Το ελαιόλαδο, Από την εποχή που οι startup εταιρείες περιορίζοντας μόνο σε apps και πάει λέγοντας, έχει περάσει σχεδόν... ένας αιώνας. Σήμερα, στα εκκολαπτήρια της ελληνικής πρωτεύουσας θα συναντήσει κανείς και μια ντουζίνα εξαιρετικών καινοτομικών προτάσεων που δεν έχουν να κάνουν αποκλειστικά και μόνο με το ηλεκτρονικό επιχειρείν και τις εφαρμογές του. Η ιδέα του 34χρονου Βασίλη Σιώρου είναι μία από αυτές. Στο site του BDD BKQBOrDOLTrDLç ÏÊçËÍ¹ÂÍ¼àà¼çÆ¼ÄÉÊÏ¹àÊÔçÉÀ¼ÉÄÆ·ÒçÀËÄÓÀÄÍÃà¼ÏÄÆ¹ÏÃÏ¼ÒçÏÃÒç"ROL?>KHçÆ¼ÄçÏÊÔç LO>IIF> ç¹ËÊÔçÁÄÇÊÅÀνείται ο Βασίλης και η εταιρεία ARDUStech, που έχει ιδρύσει και «τρέχει» μαζί με τον Ακη Καπέτα, διαβάζω τις σχετικές πληροφορίες: «Η ARDUStech είναι μια νέα εταιρεία τεχνολογίας που δραστηριοποιείται στη βιομηχανία λειτουργικών τροφίμων και ποτών. Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία της μικροενθυλάκωσης, η εταιρεία μπορεί να προσφέρει στους πελάτες της ένα ευρύ φάσμα προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας ανώτερης ποιότητας. Με αφετηρία τη δημιουργία προϊόντων που θα βασίζονται στη μετατροπή του ελληνικού ελαιολάδου σε στερεή àÊÍÁ·ç $OBBHçLIFSBçLFIçMLTABO çÎÏ¹ÓÊÒçÏÃÒç /!20QB@EçÀ¸É¼Äç η δημιουργία καινοτόμων ελληνικών προϊόντων που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς διεθνώς, για λύσεις και προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας». Πολλές άγνωστες λέξεις, θα πείτε, και δεν θα έχετε άδικο. Με κίνδυνο να μην είμαι επιστημονικά σωστός, θα αποτολà·ÎÑçÉ¼ç¿Ä¼ÏÔËÌÎÑçÏÃÉçÄ¿¶¼ç Æ¼ÄçÏÃÉçÀÁ¼ÍàÊÂ· çÏÊÔç ¼Î¸ÇÃç μέσα σε μια φράση: «Το ελαιόλαδο σε… σκόνη». Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Η επιχειρηματική ιδέα ανήκει στον 34χρονο Βασίλη Σιώρο, έναν Τεχνολόγο Τροφίμων Γεωπονικής Κατεύθυνσης του ΤΕΙ Καλαμάτας, που τα τελευταία οκτώ χρόνια έχει απασχοληθεί στη βιομηχανία τροφίμων και φαρμάκων. Οπως λέει και ο ίδιος ο Βασίλης, ένα από τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετώπισε κατά την εργασία του στη βιομηχανία τροφίμων ήταν ο εμπλουτισμός των τελικών προϊόντων με λιπαρές ουσίες: «Τα κύρια προβλήματα ήταν η εκτεταμένη χρήση αντιοξειδωτικών ουσιών, αναγκαία για την προστασία των ελαίων, καθώς και ο μικρός χρόνος ζωής των προϊόντων εξαιτίας του ταγγίσματος. Αυτό οδηγούσε στην εκτεταμένη χρήση των βλαβερών trans λιπαρών ως μοναδική επιλογή τις περισσότερες φορές». Κατά τη διάρκεια της ενασχόλησής του σε βιομηχανία φαρμάκων και συμπληρωμάτων διατροφής, ήρθε για πρώτη φορά με τεχνικές που χρησιμοποιούνται κυρίως στην παρασκευή παραφαρμακευτικών προϊόντων. Οπως λέει ο ίδιος, «εκεί για πρώτη φορά σκεφτήκαμε να εφαρμόσουμε τις ίδιες τεχνικές αυτού του κλάδου για τη δημιουργία ενός καινούργιου προϊόντος που θα μπορούσε να δώσει τη λύση στον εμπλουτισμό τροφίμων με λιπαρές ουσίες».

Κείμενο: Κώστας Τσαούσης / Φωτογραφίες: Στέφανος Καστρινάκης

αλλιώς! Η ιδέα «κλείδωσε» όταν ο Οργανισμός Ελέγχου Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA) των ΗΠΑ δημοσιοποίησε την τελική έρευνα που αποδεικνύει τις βλαβερές συνέπειες των trans λιπαρών. Επειτα από διαβούλευση, ο FDA αποφάσισε την κατάργησή τους και ταυτόχρονα έδωσε στις βιομηχανίες τέσσερα έτη περιθώριο, έως και το 2019, ώστε να αφαιρέσουν ή να αντικαταστήσουν τα trans λιπαρά από τα προϊόντα τους. Η Κοινοτική νομοθεσία αναμένεται να κινηθεί στην ίδια λογική και ήδη οι βιομηχανίες εξετάζουν τις εναλλακτικές τους προκειμένου να αναπροσαρμόσουν τα προϊόντα τους σύμφωνα με τις νέες απαιτήσεις. Ως εκ τούτου, ο χρόνος υλοποίησης της ιδέας του Βασίλη είναι ο πλέον κατάλληλος, διότι πολύ σύντομα η βιομηχανία θα χρειαστεί επιπλέον επιλογές για τη βελτιωμένη σύσταση των προϊόντων της. Ο ίδιος γνωρίζει καλά την αγορά και τα μυστικά της. Παρά την ηλικία του, έχει αναλάβει διάφορες θέσεις ως safety, health and environment QC/QA analyst, production manager και process validation officer. Συμμετείχε σε πολλά πρότζεκτ που αφορούσαν τη βελτιστοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας και μείωσης του κόστους παραγωγής. Εισήγαγε καινούργιες μεθόδους στατιστικής επεξεργασίας στο τμήμα ποιοτικού ελέγχου και μέσω εξειδικευμένων μικροβιολογικών ελέγχων βοήθησε το risk assessment της εταιρείας. Ακόμη, είχε την ευκαιρία να συμμετάσχει ενεργά στην κατασκευή ολόκληρης της μονάδας παραγωγής γάλακτος και ενός εργοστασίου παραγωγής φαρμάκων και καλλυντικών. Παράλληλα, συμμετείχε στην ανάπτυξη πολλών καινούργιων προϊόντων (γιαούρτια, παιδικά γάλατα, γενόσημα κλπ.). Ιδρυτικό στέλεχος της εταιρείας είναι ο Ακης Καπέτας. Ο Ακης είναι απόφοιτος του τμήματος Πολιτικών Δομικών Εργων του ΤΕΙ Πειραιά. Είναι κάτοχος master's degree στην «Ενέργεια, Αρχιτεκτονική και Περιβάλλον» του Πολυτεχνείου Καταλονίας, στη Βαρκελώνη. Το 2012 έλαβε την πιστοποίηση European Energy Manager από το Ελληνογερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο και τον ίδιο χρόνο την πιστοποίηση ISO 13790/2008 ως ενεργειακός μηχανικός από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας. Ο Ακης έχει εργαστεί σε πολλές εταιρείες ως μηχανικός, συμμετέχοντας σε μελέτες και έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Πρόσφατα συμμετείχε στην υλοποίηση της κατασκευής ενός εργοστασίου φαρμάκων και καλλυντικών (2014-2015). Ο Βασίλης γνωρίστηκε και συνεργάστηκε για πρώτη φορά με τον Ακη κατά την κατασκευή αυτού του εργοστασίου φαρμάκων και συμπληρωμάτων διατροφής. Η μετέπειτα συνεργασία τους στην υλοποίηση και στην ίδρυση της ARDUStech ήταν φυσικό επακόλουθο. Η ARDUStech εντάχθηκε στον 3ο κατά σειρά κύκλο του egg και το πρώτο πρότζεκτ της αφορά το ελαιόλαδο.

Μάρτ ιος 2016

Κείμενο: Βάσια Ρούσσου

Μάρτ ιος 2016

Η δική του Ομόνοια Συνδυάζοντας τις ιδιότητες του μουσικού και του εικαστικού μέσα από τις συνθέσεις και τα τραγούδια του, ο Κωνσταντίνος Βήτα δημιουργεί εικόνες για να εκφράσει τα συναισθήματα και τους προβληματισμούς του και κατορθώνει αυτές οι εικόνες να λειτουργούν σαν καθρέφτες των δικών μας συναισθημάτων και προβληματισμών. Δεν θα μπορούσε, λοιπόν, να αποτελεί εξαίρεση η καινούργια δισκογραφική δουλειά του με τίτλο «Ομόνοια» που κυκλοφόρησε στις 4 Μαρτίου από τη Minos EMI, τρία χρόνια μετά την «Αντήχηση». Η πρώτη μου επαφή με τις συνθέσεις και τους στίχους του έγινε στην εφηβεία μου μέσα από τα άλμπουμ των Στέρεο Νόβα, λίγα χρόνια μετά την απόφαση τους να ακολουθήσουν χωριστούς δρομούς. Από τότε παρακολουθώ τις δουλειές του Κ.ΒΗΤΑ που είναι πάντοτε ειλικρινείς και χωρίς περιττά φτιασίδια. Πριν από λίγους μήνες, μετά την εκπληκτική συναυλία του στο Fuzz είχα την τύχη να τον γνωρίσω και τώρα έχω τη χαρά να συνομιλώ μαζί του για τη δική του «Ομόνοια» και τις υπόλοιπες καλλιτεχνικές δραστηριότητές του. Στην αρχή της συνέντευξης του ζητάω να μου πει γιατί επέλεξε αυτό τον τίτλο για το άλμπουμ του. «Ενα άλμπουμ πρέπει να έχει έναν τίτλο, έτσι το ονόμασα “Ομόνοια”. Ισως γιατί ηχογράφησα το άλμπουμ στο κέντρο της Αθήνας και περνούσα για ένα μεγάλο διάστημα καθημερινά από την πλατεία και τους δρόμους. Με επηρεάζουν όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, είχα πολλά στη σκέψη μου -όπως όλοι μας- και η πλατεία αυτή στάθηκε η αφορμή, αλλά και η έννοια που περιέχει σαν λέξη. Κάπως έτσι επέλεξα τον τίτλο. Δεν το σκέφτηκα και πολύ. Είναι όμως μια έννοια που όλοι έχουμε ανάγκη μέσα μας και γύρω μας», λέει ο Κ.ΒΗΤΑ, που αντιμετώπισε δυσκολίες κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης. «Ηταν δύσκολο γιατί άλλαζα και εγώ και οι συνθέσεις, συνεχώς. Ξεκίνησα να φτιάξω ένα μουσικό, ορχηστρικό άλμπουμ γιατί πίστευα πως δεν μπορούσα να γράψω τραγούδια και προτιμούσα να στραφώ στην ορχηστρική μουσική. Ετσι, έγραψα αρκετά μουσικά κομμάτια, στη συνέχεια έγραψα και κάποια τραγούδια και κάποια στιγμή κόλλησα στην ενορχήστρωση. Ηταν χαοτικό γιατί διαρκώς το άλμπουμ γλιστρούσε εννοιολογικά και έμενα μετέωρος για μέρες χωρίς να ξέρω τι θέλω να κάνω. Υπάρχουν στοιχεία που βρίσκεις και σε άλλες μου δουλειές, δεν με ενδιαφέρει τόσο πολύ να είμαι της μόδας ή να πιάνω το ρεύ-

μα της εποχής, είμαι εκ φύσεως λίγο παλαιομοδίτης, όπως τα ρούχα, τα καφέ, οι δρόμοι, όπως τα δέντρα που δεν καταλαβαίνουν τι είναι η μόδα». Τι του αρέσει να κάνει τις περιόδους που ηχογραφεί ένα άλμπουμ και ποια ήταν τα ακούσματά του κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της καινούργιας του δισκογραφικής δουλειάς; «Ακουγα διάφορα είδη, ELO, Soft Machine, Weather Report, Bert Jansch, Fleetwood Mac και αρκετή χιπ χοπ και τέκνο. Επίσης, μου αρέσει να διαβάζω πολύ όταν ηχογραφώ, να παρακολουθώ τον κόσμο ή να πηγαίνω σε εκθέσεις ζωγραφικής», απαντάει. Η αγάπη του για τη ζωγραφική φαίνεται και στα τραγούδια του, καθώς δημιουργεί εικόνες, τόσο για την ιστορία που θέλει να μιλήσει, όσο και για το πλαίσιο στο οποίο την τοποθετεί. «Νομίζω πως κάθε ιστορία διαπραγματεύεται σε ένα περιβάλλον. Κάθε ήρωας έχει ένα περιβάλλον, ίσως μια έρημο, δυο πολυκατοικίες, μια ταράτσα, ένα αυτοκίνητο, έναν δρόμο και μέσα σε όλα αυτά υπάρχει και αναπνέει, στοχάζεται, πονάει. Κάθε μου τραγούδι το βλέπω σαν ένα φιλμάκι που κάποιες φορές δεν έχει ούτε αρχή, ούτε μέση, ούτε τέλος, αλλά κάποιες φορές πηγαίνει τόσο κεντραρισμένος ο ήρωας στον στόχο, για αυτό και πρέπει να τον πλαισιώσουν όλα με αρμονία - δηλαδή η μουσική. Αλλες φορές τζαμάρω ώρες με μπασογραμμές ή με τα συνθεσάιζερ και αφήνω τη μουσική να μιλήσει αυτή». Η παρουσία του «άλλου» και η ανάγκη για την παρουσία του «άλλου» είναι πολύ έντονες και σε αυτό το άλμπουμ και αναρωτιέμαι αν αυτός είναι ο λόγος που αποφάσισε να γράψει στίχους, ενώ η αρχική ιδέα ήταν η δημιουργία ενός μουσικού άλμπουμ χωρίς τραγούδια. «Τα πρόσωπα στη ζωή μας είναι σημαντικά, είναι οι καθρέφτες μας για να δούμε ποιοι είμαστε και τι κάνουμε για τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Σίγουρα επηρεάζουν την τέχνη των ανθρώπων. Και στη δική μου προσπάθεια να δημιουργήσω υπάρχουν οι άλλοι, αλλά υπάρχει και η φωνή ή η εσωτερική δύναμη που κάνει τη δική της τοποθέτηση μέσα στη μουσική μου. Η μουσική είναι ένας κόσμος που δημιουργείται από κάποιον», μου διευκρινίζει. Στη συνέχεια τον ρωτάω αν η αγάπη του για τον κινηματογράφο, το θέατρο και τη λογοτεχνία έχει αντίκτυπο στις συνθέσεις του. «Κάποιες φορές έχει αντίκτυπο, άλλες όχι. Προτιμώ να δημιουργώ μέσα από τα βιώματά μου, από αυτό που έχει αποτυπωθεί μέσα μου. Γι’ αυτό και αφήνω το συναίσθημα να καταλαγιάζει, να μένει, να εξουδετερώνεται και μετά αρχίζω να γράφω. Οι τέχνες μού αρέσουν και τις παρακολουθώ», αποκρίνεται.

Εχοντας ακούσει τα τραγούδια «Μεσάνυχτα» και «Ο απόφοιτος», στα οποία ο Κ.ΒΗΤΑ χρησιμοποιεί λέξεις που σχετίζονται με την ελευθερία, θέλω να μάθω πότε νιώθει πραγματικά ελεύθερος, και δεν αρνείται να μου πει. «Δεν ψάχνω την ελευθερία εξωτερικά. Ποτέ δεν το έκανα γιατί πιστεύω πως γύρω μας υπάρχει μόνο ένα μάθημα που ποτέ δεν σταματά και απλά επαναλαμβάνεται για να δούμε στην πορεία τι τελικά καταλαβαίνουμε μέσα από αυτό. Η ελευθερία θα έλεγα πως είναι μια εσωτερική σχέση, είναι το όριο αυτό που βάζεις μέσα σου για να επικοινωνήσεις, να έρθεις κοντά σε έναν στόχο. Κάποιες φορές νιώθω ελεύθερος λίγα δευτερόλεπτα πριν κλείσω τα μάτια μου να κοιμηθώ». Πλησιάζοντας προς το τέλος της συνέντευξης, αναφερόμαστε στο workshop για το ρεμπέτικο που θα παρουσιαστεί τον Ιούνιο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. «Δεν γνωρίζω ακόμα τον τίτλο, είναι ένα workshop με τον αρχιτέκτονα Ανδρέα Αγγελιδάκη και τον εικαστικό Αγγελο Πλέσσα. Εγώ γράφω τη μουσική και είναι ένα κονσέρτο για ηλεκτρικό κουαρτέτο και φωνή. Τα τραγούδια είναι αποκλειστικά από το ρεπερτόριο της Μαρίκας Παπαγκίκα και τις πρώτες εκτελέσεις της Σωτηρίας Μπέλλου. Επέλεξα δύο γυναίκες ερμηνεύτριες για να μη χαθώ, μια και το πρώιμο ρεμπέτικο είναι ένας απέραντος θησαυρός από τραγούδια. Αυτό θα παρουσιάσουμε σε δύο κονσέρτα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στις 3 και 4 Ιουνίου». Τα κονσέρτα στη Στέγη είναι ο λόγος που θα καθυστερήσει η παρουσίαση του άλμπουμ. «Λόγω της προετοιμασίας που έχει [το ρεμπέτικο] αδυνατώ να κάνω αυτή τη στιγμή κάποια συναυλία. Θα αφήσω απλά το άλμπουμ να κυλήσει, να ακουστεί, να το αφομοιώσει και ο κόσμος και από το καλοκαίρι και μετά θα το παρουσιάσω. Νομίζω όμως πως κανονικά θα το παρουσιάσω από το φθινόπωρο. Μου είναι πολύ δύσκολο να τα κάνω όλα μαζί. Πιστεύω πως όλα θα πάνε καλά». Ο Κ.ΒΗΤΑ αυτή την περίοδο δεν ασχολείται μόνο με το ρεμπέτικο, όπως μας αποκαλύπτει. «Παράλληλα γράφω τη μουσική για το ντοκιμαντέρ “Το ίχνος του χρόνου” της Διονυσίας Κοπανά. Είναι ένα φιλμ για τον αρχαιολόγο Γιάννη Σακελλαράκη -έναν μεγάλο στοχαστή και άνθρωπο του ελληνικού πολιτισμού- και τις ανασκαφές του στην Κρήτη».

Κείμενο: Χρήστος Τσαπακίδης

Μάρτ ιος 2016

Παιχνί δια κατασκόπων

Οταν βλέπεις ότι μία σειρά στηρίζεται στο έργο του Τζον Λε Καρέ, δεν έχεις παρά να σταθείς και να την ψάξεις λίγο περισσότερο. Οταν, δε, δεις ότι στην ίδια σειρά πρωταγωνιστούν οι Χιου Λόρι και Τομ Χίντλστον, έχεις ένα παραπάνω κίνητρο για να δεις τουλάχιστον το πρώτο επεισόδιο. Και όταν παρακολουθήσεις το πρώτο επεισόδιο και ενθουσιαστείς με τις ερμηνείες, την πλοκή και τα πολυτελή σκηνικά, δεν έχεις παρά να δεις και τον υπόλοιπο κύκλο. Οχι ότι το “The night manager” είναι δα καμία μεγάλη σαπουνόπερα. Εξι επεισόδια είναι όλα κι όλα. Η αρχή του “The night manager” μας βρίσκει στην Αίγυπτο εν μέσω της Αραβικής Ανοιξης, τον Ιανουάριο του 2011, λίγο πριν από την πτώση του καθεστώτος Μουμπάρακ. Ο Τζόναθαν Πάιν (Τομ Χίντλστον) είναι ο υπεύθυνος νυχτερινής βάρδιας του πολυτελούς ξενοδοχείου Νεφερτίτη και έχει ένα δύσκολο έργο: να ηρεμήσει τα νεύρα των φοβισμένων πελατών του, λέγοντάς τους ότι δεν διατρέχουν κανέναν κίνδυνο και κερνώντας τους ποτά στο μπαρ, ενώ έξω ακούγονται εκρήξεις και πέφτουν χημικά. Μία από τους πελάτες είναι και η Σοφία, η ερωμένη του Φρέντι Χαμίντ, μέλους μίας από τις πιο ισχυρές οικογένειες της χώρας. Η Σοφία φοβάται επίσης για τη ζωή της, όμως για λόγους που δεν έχουν να κάνουν τόσο με τις αναταραχές όσο

με την επιλογή του συντρόφου της. Αναθέτει στον Πάιν να αποθηκεύσει για λογαριασμό της ένα μακροσκελές έγγραφο με μία λίστα όπλων και του λέει να το μεταβιβάσει στη βρετανική πρεσβεία σε περίπτωση που συμβεί κάτι στην ίδια. Το έγγραφο αυτό, στο οποίο δεσπόζει το όνομα Ironlast -η εταιρεία του Ρίτσαρντ Ρόπερ (Χιου Λόρι)-, δεν περιέχει μόνο ελαφρύ οπλισμό, αλλά και χημικά όπλα και μαχητικά αεροσκάφη (το F-22 στη λίστα φαντάζει πάντως λίγο υπερβολικό), ικανά για να ξεκινήσουν έναν ολόκληρο πόλεμο. Ο Πάιν θορυβείται από αυτή τη μακάβρια λίστα για ψώνια και την προωθεί αμέσως στη βρετανική πρεσβεία. Θέλοντας, όμως, να κάνει το σωστό, ρίχνει στον ιστό της αράχνης το άτομο που του έδωσε το έγγραφο και τα αποτελέσματα είναι ολέθρια. Τέσσερα χρόνια μετά από αυτό το περιστατικό, βλέπουμε τον Πάιν να εργάζεται σε ένα ξενοδοχείο στις χιονισμένες Ελβετικές Αλπεις. Χάρη σε ένα καπρίτσιο της τύχης, εκεί θα συναντηθεί για πρώτη φορά πρόσωπο με πρόσωπο με τον άνθρωπο που του άλλαξε τη ζωή: τον Ρόπερ, που επισκέπτεται το ίδιο ξενοδοχείο. Ο Πάιν αποφασίζει να γκρεμίσει αυτόν τον αδίστακτο έμπορο όπλων και επικοινωνεί με το μοναδικό άτομο από τις βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών που προσπάθησε να τον βοηθήσει ήδη από την περιπέτειά του στο Κάιρο, την Αντζελα Μπερ (Ολίβια Κόλμαν). Το κυνήγι ξεκινά…

Το BBC δεν τσιγκουνεύτηκε τα λεφτά για αυτή την παραγωγή. Ο προϋπολογισμός των σχεδόν 26 εκατ. ευρώ καθιστά τη μίνι σειρά των έξι επεισοδίων μία από τις πιο ακριβές παραγωγές του αγγλικού τηλεοπτικού δικτύου (στην οποία συμμετέχουν επίσης το AMC και το The Ink Factory, το οποίο ανήκει στους γιους του Λε Καρέ). Το υψηλό μπάτζετ είναι εμφανές σε κάθε σκηνή: από το πεντάστερο ξενοδοχείο του Μαρακές, στο οποίο γυρίστηκαν οι σκηνές του ξενοδοχείου του Καΐρου, μέχρι την πολυτελή βίλα στη Μαγιόρκα και το πανάκριβο χειμερινό θέρετρο στην Ελβετία. Ομως όλα αυτά συνθέτουν απλά ένα σκηνικό στο οποίο αλληλεπιδρούν με απόλυτη μαεστρία οι δύο βασικοί πρωταγωνιστές. Ας ξεκινήσουμε ανάποδα. Ο σαρδόνιος Χιου Λόρι είναι ιδανικός στον ρόλο του εμπόρου όπλων και μάλιστα έχει «χτίσει» έναν κακό που θα μπορούσε να είναι κάλλιστα η επόμενη Νέμεση του Τζέιμς Μποντ. Ενα τρικ στο πρώτο επεισόδιο μεγέθυνε τον μύθο γύρω από τον χαρακτήρα του: εκτός από ένα μικρό, ειρωνικό πέρασμα στην αρχή, όπου φαίνεται σε ένα βίντεο του YouTube να κηρύττει τη φιλανθρωπική του δράση, ο Ρόπερ μπαίνει στο παιχνίδι παρά μόνο έπειτα από 40 λεπτά, και ενώ όλοι συζητούν πόσο επικίνδυνος και αδίστακτος είναι («ο χειρότερος άνθρωπος του κόσμου», σύμφωνα με τη Σοφία). Πρόκειται για τη μεγάλη επιστροφή του Λόρι στη βρετανική τηλεόραση,

καθώς είχε να εμφανιστεί σε κάποιον ρόλο εδώ και 13 χρόνια. Ο ίδιος αναφέρει ότι ήθελε να αγοράσει τα δικαιώματα του βιβλίου ήδη από τότε που κυκλοφόρησε, το 1993: «Τότε φυσικά ονειρευόμουν -κάπως αλαζονικά- την πιθανότητα να παίξω τον χαρακτήρα του Τζόναθαν Πάιν. Τώρα κάθομαι αναπαυτικά και παρακολουθώ τον αρρενωπό και γοητευτικό Τομ Χίντλστον». Τα καλά λόγια του Λόρι για τον Χίντλστον είναι απολύτως δικαιολογημένα και δεν συνιστούν απλά άλλη μία κίνηση αβροφροσύνης. Αν εξαιρέσεις λίγα λεπτά αμηχανίας στην αρχή, ο υπνωτιστικός Χίντλστον είναι χάρμα ιδέσθαι στον ρόλο του Αγγλου τζέντλεμαν Τζόναθαν Πάιν που προσπαθεί να κάνει το καθήκον του. Η αποφασιστικότητά του θυμίζει κάτι από Τζάστιν Κουέιλ (Ρέιφ Φάινς) στην ταινία «Ο επίμονος κηπουρός», η οποία βασίζεται επίσης σε μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρέ. Ιδιαίτερη δυναμική προσδίδει, ωστόσο, και η Ολίβια Κόλμαν, η οποία υποδύεται έναν χαρακτήρα που στο βιβλίο ήταν ανδρικός! Η -βραβευμένη με Οσκαρ- σκηνοθέτρια Σουζάν Μπίερ, η οποία σκηνοθετεί τη σειρά, αναφέρει σχετικά: «Αποφασίσαμε ότι ο Μπερ θα έπρεπε να ενσαρκωθεί από μία γυναίκα και όχι από έναν άνδρα όπως στο βιβλίο, επειδή πιστέψαμε ότι υπήρχε μία συναρπαστική χημεία μεταξύ μίας γυναίκας και ενός άνδρα στον αγώνα ισχύος που έχουν ο Ρόπερ και η Μπερ». Η ιδέα αποδείχτηκε άκρως επιτυχημένη. Εκτός από τη μεγαλύτερη ποικιλομορφία που απέκτησε το καστ, η Κόλμαν δημιούργησε έναν δυναμικό χαρακτήρα που σε ένα επίπεδο είναι εξίσου αποφασιστικός με αυτόν του Ρόπερ. Το αποτέλεσμα ήταν τόσο καλό, που ο ίδιος ο Λε Καρέ αποκάλυψε ότι ευχήθηκε να είχε γράψει τον χαρακτήρα ως γυναίκα στο βιβλίο του. Ολα αυτά στηρίζονται στην εξαιρετική πρώτη ύλη που προσέφερε το ομότιτλο βιβλίο του Τζον Λε Καρέ - κατά κόσμον Ντέιβιντ Κόρνγουελ. Ο τελευταίος είναι ένας από τους κορυφαίους συγγραφείς κατασκοπευτικών θρίλερ. Μέχρι στιγμής, μάλιστα, 15 έργα του έχουν μεταφερθεί στη μεγάλη και τη μικρή οθόνη. Ανάμεσα σε αυτά είναι ο «Κατάσκοπος που γύρισε απ' το κρύο» με τον Ρίτσαρντ Μπάρτον, το «Κι ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι» (γυρίστηκε ταινία με πρωταγωνιστή τον Γκάρι Ολντμαν, αλλά και μίνι σειρά -πάλι από το BBC- με

πρωταγωνιστή τον Αλεκ Γκίνες), ο «Επίμονος κηπουρός», καθώς και ο «Νο1 καταζητούμενος» με τον Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν (ήταν, μάλιστα, η τελευταία ταινία του ηθοποιού που προβλήθηκε πριν από τον πρόωρο θάνατό του). Το βιβλίο “The night manager” («Νυχτερινή βάρδια» στα ελληνικά) εκδόθηκε το 1993 και ήταν το πρώτο έργο του Λε Καρέ μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης και τη συνακόλουθη λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Εγινε best-seller τόσο στη Βρετανία, όσο και στις ΗΠΑ, ενώ μεταφράστηκε σε 20 γλώσσες. Ο ίδιος ο Τζορτζ Μπους (ο πρεσβύτερος, μια και ο νεότερος πιθανότατα προτιμά άλλα είδη λογοτεχνίας), ενθουσιασμένος με το βιβλίο, έστειλε μία προσωπική επιστολή στον Λε Καρέ, γράφοντας: «Ηθελα να σου πω για την ευχαρίστηση που έδωσες σε αυτόν τον απόμαχο πρόεδρο, τον απόμαχο τύπο της CIA [σσ. ο Μπους ήταν διευθυντής της υπηρεσίας την περίοδο 1976-77]». Μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, η Paramount έσπευσε να αγοράσει τα δικαιώματα για να κάνει μία ταινία με σκηνοθέτη τον μοναδικό Σίντνεϊ Πόλακ. Ενα μεταγενέστερο πρότζεκτ θα προσλάμβανε τον Μπραντ Πιτ για να συμμετάσχει ως παραγωγός, αλλά και για να υποδυθεί τον Πάιν. Οι προσπάθειες έπεσαν στο κενό, τα δικαιώματα επέστρεψαν στους γιους του συγγραφέα, Στέφεν και Σάιμον Κόρνγουελ και κάπως έτσι ξεκίνησαν οι ενέργειες για τη μίνι σειρά. Οι δημιουργοί της σειράς έκαναν ένα ριζικό λίφτινγκ στο περιεχόμενο του βιβλίου, προκειμένου να το φέρουν πιο κοντά στη σύγχρονη εποχή. Ετσι, τα καρτέλ ναρκωτικών της Κολομβίας αντικαταστάθηκαν από παραστρατιωτικούς της Μέσης Ανατολής, ο κατάσκοπος Μπερ άλλαξε φύλο, ενώ το κέντρο επιχειρήσεων του Ρόπερ μεταφέρθηκε από το υπερπολυτελές γιοτ του σε μία βίλα στη Μαγιόρκα (είπαμε, το μπάτζετ ήταν υψηλό, αλλά μην το παρακάνουμε κιόλας). Οι αλλαγές αυτές έκαναν στην αρχή τον Λε Καρέ να αναρωτηθεί σε ένα άρθρο του στον “Guardian”: «Ενας ταπεινός άνθρωπος όπως ο εαυτός μου θα αποκρινόταν δικαιολογημένα: γιατί να μη γράψετε το δικό σας καταραμένο μυθιστόρημα; Με τόσες αλλαγές, τι έμεινε από το δικό μου;». Το ερώτημα ήταν σαφώς ρητορικό, καθώς ο ίδιος προσθέτει: «Περιέργως, η απάντηση είναι:

Μάρτ ιος 2016

έμειναν πολλά [από το βιβλίο], περισσότερα από όσα τολμούσα να ελπίζω». Τελικά, ο Λε Καρέ ενθουσιάστηκε με τη σειρά, κατατάσσοντάς τη στις αγαπημένες του μεταφορές έργων του, μαζί με τη σειρά του BBC “Tinker tailor soldier spy” και τον «Επίμονο κηπουρό». Ο ίδιος, κάνει, μάλιστα μία καμεό εμφάνιση στη νέα παραγωγή. Η επιτυχία που έκανε το “The night manager” στη Βρετανία είναι εμφατική. Κάθε επεισόδιο προσέλκυσε περισσότερους από 6 εκατ. τηλεθεατές την ώρα προβολής του και περισσότερους από 8 εκατ. τηλεθεατές συνολικά. Απομένει να δούμε πώς θα τα πάει στην τεράστια αμερικανική αγορά, όπου θα κάνει πρεμιέρα στις 19 Απριλίου από το AMC. Oπως και να έχει, η όρεξη των δημιουργών άνοιξε για τα καλά και ήδη συζητείται η ανανέωση της σειράς για δεύτερη σεζόν, η οποία επίσης θα έχει μόλις έξι επεισόδια. Σε αυτή την περίπτωση δεν θα αποκλειόταν και η εκ νέου εμπλοκή του Λε Καρέ, μια και οι γιοι του συμμετέχουν στην παραγωγή μέσω του Ink Factory, αλλά και ο ίδιος έχει πει τόσο καλά λόγια για τη σειρά. Παρακολουθώντας τη σειρά, θαρρείς πως ξεφυλλίζεις ένα βιβλίο. Τόσο η πλοκή όσο και οι χαρακτήρες χτίζονται με μη γραμμικό, αλλά συστηματικό τρόπο, ενώ ταυτόχρονα σκιαγραφούνται με ρεαλιστικό τρόπο οι συμπεριφορές των υπηρεσιών πληροφοριών («Θα επιδιώξουμε όχι τις ελπίδες και τα όνειρά μας, αλλά την τέχνη του εφικτού», αναφέρει χαρακτηριστικά ένας συνεργάτης της Μπερ για μία προγραμματισμένη συνάντηση των υπηρεσιών τους). Και όλο αυτό υποστηρίζεται από τις εξαιρετικές ερμηνείες του πρωταγωνιστικού τρίπτυχου Χίντλστον, Λόρι και Κόλμαν. Η τηλεοπτική μεγάλη φόρμα φαίνεται πως ταιριάζει γάντι στο έργο του Λε Καρέ.

Κείμενο: Ανδρέας Γιαννόπουλος

Μάρτ ιος 2016

Βιβλία στην πρίζα

Οταν ο φίλος Δημήτρης μου πρότεινε να ψάξω την ανοικτή βιβλιοθήκη Openbook, η αλήθεια είναι ότι η πρότασή του με ιντρίγκαρε διπλά. Πρώτον γιατί θεωρώ ότι το μέλλον του βιβλίου είναι ηλεκτρονικό και δεύτερον επειδή πάντοτε με γοήτευε η ιδέα του Ανοικτού Περιεχομένου (Creative Commons). Χωρίς δεύτερη σκέψη, λοιπόν, έστειλα μήνυμα στον Γιάννη Φαρσάρη, δημιουργό της πλατφόρμας. Η ιδέα της κουβέντας τού άρεσε και με συνοπτικές διαδικασίες την οργανώσαμε. Γεννημένος στην Ιεράπετρα το 1973 και έχοντας σπουδάσει Επιστήμη Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και Εκπαίδευση Ενηλίκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, ο Γιάννης εργάζεται σήμερα ως καθηγητής πληροφορικής. Ζει στο Ηράκλειο και, όπως τονίζει, όλο τον ελεύθερο χρόνο του τον διαθέτει στη διερεύνηση των δυνατοτήτων της ανοικτής ψηφιακής λογοτεχνίας. Κάπως έτσι γεννήθηκε και η ιδέα του Openbook. «Η ανοικτή βιβλιοθήκη Openbook είναι κατ' αρχάς ένας κατάλογος ελληνικών ψηφιακών βιβλίων που διανέμονται ελεύθερα και νόμιμα στο διαδίκτυο», μου εξηγεί. Σε αυτά περιλαμβάνονται κλασικά έργα ελεύθερα πνευματικών δικαιωμάτων (public domain), καθώς έχουν παρέλθει 70 χρόνια από τον θάνατο των δημιουργών τους. Τέτοια είναι, για παράδειγμα, τα έργα των Κωνσταντίνου Καβάφη, Κώστα Καρυωτάκη, Κωστή Παλαμά, Πηνελόπης Δέλτα, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Μαρίας Πολυδούρη, Γεωργίου Σουρή και Γεώργιου Βιζυηνού. Παράλληλα, υπάρχουν και έργα εκατοντάδων σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων που έχουν επιλέξει να τα διαθέσουν ελεύθερα στο διαδίκτυο, σε μορφή e-book, υπό άδειες Creative Commons. «Την ίδια στιγμή, η ανοικτή βιβλιοθήκη προωθεί την ψηφιακή λογοτεχνία και την ανοικτή κουλτούρα, εκδίδοντας καινοτόμα συλλογικά και συνεργατικά e-books με ελεύθερη διανομή. Οποιοσδήποτε αναγνώστης μπορεί να κατεβάσει ελεύθερα στον υπολογιστή του τα έργα,

αλλά και οποιoσδήποτε συγγραφέας μπορεί ελεύθερα να μας αποστείλει το ανοικτό e-book του για να το προσθέσουμε στον κατάλογο. Εν ολίγοις, βάζουμε τα βιβλία στην πρίζα και τα απελευθερώνουμε». Συνεχίζοντας τη συζήτησή μας, ο Γιάννης αναφέρεται στα παραδείγματα συνεργατικότητας και συλλογικής ευφυΐας που έφερε στο προσκήνιο το διαδίκτυο: η εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, το λειτουργικό σύστημα Linux, ο φυλλομετρητής Mozilla Firefox, οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές RepRap. «Σε αυτό το πνεύμα, ξεκίνησε το 2009 η λειτουργία του ιστότοπου www.openbook.gr με τη συνεισφορά φίλων που συμμετείχαν στην αναζήτηση ελεύθερων ελληνικών ψηφιακών βιβλίων στο χάος του διαδικτύου». Γρήγορα ήρθαν και οι πειραματικές προσπάθειες έκδοσης συνεργατικών e-books: Η συλλογή “#Tweet_ Stories” -λογοτεχνία σε 140 χαρακτήρες, με τη συμμετοχή 371 Ελλήνων συγγραφέων-, το «Δήγμα γραφής», που αποτελεί το πρώτο ελληνικό συλλογικό e-book και βραβεύτηκε στα Ελληνικά Βραβεία Διαδικτύου, η μαύρη κωμωδία «Ο άνδρας με την πουά γραβάτα», ένα θεατρικό έργο γραμμένο ταυτόχρονα από έξι συγγραφείς σε περιβάλλον wiki (και έχει ήδη ανέβει από 11 θεατρικές ομάδες), το «Σπαρματσέτο», ένα άγνωστο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν που μεταφράστηκε συνεργατικά στα ελληνικά και η συλλογή μικροδιηγημάτων «Φόβος κανένας», το πρώτο ελληνικό λογοτεχνικό βιβλίο που εκδόθηκε έχοντας επιτύχει χρηματοδότηση μέσω crowdfunding. Οσον αφορά στο μέλλον της πλατφόρμας, ο ίδιος μου αποκαλύπτει ότι βρίσκεται σε φάση ανασχεδιασμού, «ώστε να γίνει μια σύγχρονη και πιο λειτουργική ψηφιακή βιβλιοθήκη των ελεύθερων ελληνικών e-books, που θα παρέχει τη δυνατότητα έκδοσης νέων ανοικτών ψηφιακών βιβλίων από οποιονδήποτε συγγραφέα το επιθυμεί, χωρίς κανένα κόστος». Επιπρόσθετα, θα δοθεί έμφαση στην ανάδειξη συνολικά της ανοικτής κουλτούρας στην τέχνη, με την προσθήκη ενοτήτων περιεχομένου, αρθρογραφίας και ειδήσεων.

«Και εννοείται πως θα συνεχίσουμε να εκδίδουμε νέα πειραματικά ελεύθερα e-books μέσα από δημιουργικές συνεργασίες και ανοικτές προσκλήσεις. Στο διαδίκτυο έχει ήδη αρχίσει να αναδύεται ένα νέο είδος “επινοητικής λογοτεχνίας”, που αλλάζει όχι μόνο τον τρόπο που εκδίδονται και διανέμονται τα βιβλία, αλλά και τον τρόπο που γράφονται πλέον τα κείμενα συνεργατικά, αλλά και εμπλουτίζονται με πολυμέσα». Αναπόφευκτα στο τέλος η κουβέντα πηγαίνει στα ψηφιακά βιβλία και συγκεκριμένα στο μέλλον της ανάγνωσης. Παρότι δεν έχω καταφέρει να αποκτήσω ακόμα τον δικό μου ηλεκτρονικό αναγνώστη, θεωρώ πως το μέλλον βρίσκεται εκεί. Ποια είναι όμως η γνώμη και του Γιάννη; «Ο Γουτεμβέργιος ήταν ένας από τους μεγαλύτερους επαναστάτες της ιστορίας, γιατί έκανε τη γνώση εύκολο κτήμα του κάθε ανθρώπου και το άγαλμά του θα έπρεπε να έχει στηθεί σε κάθε πόλη και χωριό του πλανήτη», μου απαντάει και συνεχίζει: «Ομως έχουν περάσει σχεδόν πέντεμισι αιώνες από τότε και το χαρτί ως τεχνολογία ναι μεν παραμένει λειτουργικό, αλλά υστερεί σε δυνατότητες». Σύμφωνα με την άποψή του, το συναίσθημα και η δύναμη της συνήθειας θα κρατήσουν το χαρτί ζωντανό για κάποιο διάστημα, όμως τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής ανάγνωσης είναι πραγματικά πολλά: οικονομία στην έκδοση των e-books, οικολογικά οφέλη λόγω της κατάργησης του χαρτιού, ευκολία αποθήκευσης και μεταφοράς χιλιάδων βιβλίων, τεχνολογικές δυνατότητες διαχείρισης του κειμένου, ενσωματωμένο λεξικό, εμπλουτισμός της αναγνωστικής εμπειρίας με πολυμέσα κλπ. «Οπως ακριβώς ο παραδοσιακός εφημεριδοφάγος των προηγούμενων δεκαετιών στράφηκε σταδιακά στη διαδικτυακή ενημέρωση, έτσι τα πράγματα θα κυλήσουν αργά και φυσιολογικά και οι δυνατότητες της ηλεκτρονικής ανάγνωσης θα αναδυθούν και θα κερδίσουν τους βιβλιοφάγους. Σημασία, άλλωστε, έχει το μήνυμα και όχι το μέσο. Δεν πρέπει να φοβόμαστε τις αλλαγές· η λογοτεχνία ως γραπτή ή προφορική αφήγηση υπήρχε και πριν τα χάρτινα βιβλία και θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά από αυτά».

Κείμενο: Νατάσα Μαστοράκου / Φωτογραφίες: Δώρα Καλακίδου

Μάρτ ιος 2016

Ηρωες... παζαριού Ο Μιχάλης Μανουσάκης έφτιαξε μια έκθεση με υλικά που έχει βρει κυρίως στα σκουπίδια. Ο καθηγητής του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών δημιουργεί τους δικούς του ήρωες μέσα από αντικείμενα που ο ίδιος έχει βρει στο Μοναστηράκι και το Θησείο και στήνει τη δική του σχολική γιορτή με αφορμή την επανάσταση του 1821. «“Ηρωες στα σκουπίδια” είναι ο τίτλος της έκθεσης», μου εξηγεί ο ίδιος ενώ με ξεναγεί, για να διευκρινίσει στη συνέχεια: «Ο τίτλος είναι κυριολεκτικός, γιατί όλα τα στοιχεία που υπάρχουν εδώ είναι στοιχεία που έχω βρει στα σκουπίδια. Και εννοώ το Μοναστηράκι, που πολλές φορές το ονοματίζω τόπο ιερό γιατί εκεί βρί-

σκω πράγματα που από τη μία μπορεί να είναι για πέταμα, αλλά όταν αυτά καταλήξουν στα χέρια μας -στα δικά μου αλλά και πολλών άλλων ανθρώπων- παίρνουν άλλη διάσταση, άλλη αξία, ίσως την αξία που τους πρέπει». Στον εκθεσιακό χώρο Νίκος Κεσσανλής τα τσολιαδάκια και οι φωτογραφίες ηρώων και του Λόρδου Βύρωνα μπλέκονται με τη «Διάπλαση των Παίδων» και φέρνουν μνήμες από τα σχολικά μας χρόνια. «Εδώ και αρκετούς μήνες είχα τον χρόνο να μαζέψω το υλικό μου και να το οργανώσω ώστε να φτιάξω μια έκθεση που να μιλάει για την Επανάσταση του 1821 μέσα από στοιχεία φωτογραφικά, από παιχνίδια, ντοκουμέντα της παιδικής ηλικίας, της δικής μου παιδικής ηλικίας. Ολα αυτά μου επαναπροσδιορίζουν τις αξίες του

παρελθόντος και με βοηθάνε να πατάω πιο γερά στα πόδια μου, γνωρίζοντας την ιστορία και ελπίζοντας στο μέλλον», συνεχίζει να μου αφηγείται ο Μιχάλης Μανουσάκης. Το υλικό, που θα εκτίθεται έως τις 8 Απριλίου, αφορά κυρίως στον τρόπο που γιόρταζαν οι Ελληνες και ιδιαίτερα τα παιδιά την Επανάσταση από το 1880 μέχρι και τη δεκαετία του '60, όπου η φουστανέλα ήταν ακόμα ένα υψηλό σύμβολο. Στον χώρο δεσπόζει επιβλητικό και ένα καράβι που έφτιαξε ειδικά για την έκθεση ένας φίλος του Μανουσάκη, ο Αριστοτέλης Ράλλης.

Μάρτ ιος 2016

Κείμενο: Νατάσα Μαστοράκου / Φωτογραφία: Στέφανος Καστρινάκης

Μάρτ ιος 2016

Το απωθημένο της Δάφνης

Τη Δάφνη Λάζου νιώθω ότι την ξέρω χρόνια. Η frontwoman των Daphne and the Fuzz είναι ένα κορίτσι που κινείται στην πόλη, έχει φροντίσει, όμως, να υιοθετήσει τους δικούς της ρυθμούς και τους δικούς της κανόνες. Και αυτή της την ιδιαιτερότητα την έχει μεταφέρει και στη μουσική της με τον καλύτερο τρόπο. Η ίδια γράφει μουσική και στίχους από μικρή, ωστόσο ονειρευόταν πάντα να φτιάξει μια μπάντα. Να έχει τους μουσικούς της και όλοι μαζί να δίνουν μια άλλη πνοή, πιο συμμετοχική, στα κομμάτια που υπογράφει η ίδια. Σε αντίθετη περίπτωση, η δουλειά της θα ήταν περισσότερο προσωπική και σε πολλές περιπτώσεις όχι τόσο σύνθετη. Από το 2013, όταν κυκλοφόρησε το “Doop doop” των Daphne and the Fuzz -το πρώτο τους single-, το κοινό της Αθήνας τούς έδειξε μεγάλη αγάπη. Οι μουσικοί παραγωγοί το συμπεριλάμβαναν όλο και πιο συχνά στις εκπομπές τους και η Inner Ear του έδωσε μια θέση στην επετειακή της συλλογή “Inn Pop” για τις 100 κυκλοφορίες της. Με αρκετά live και τους φίλους της να πολλαπλασιάζονται, η μπάντα επανήλθε δισκογραφικά τον Μάρτιο του 2014 με το “F.M.R.”, ένα κομμάτι εμπνευσμένο από την εμπειρία της Δάφνης στο Παρίσι, όπου έμεινε για πέντε μήνες με το πρόγραμμα Erasmus. Αφορμή για αυτή τη συνάντηση με τη Δάφνη στάθηκε ο πρώτος ολοκληρωμένος δίσκος του γκρουπ, που κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες. Τέσσερα χρόνια μετά την ίδρυση των Daphne and the Fuzz, η ίδια θεωρεί ότι είναι η καλύτερη στιγμή να δείξουν ολοκληρωμένα τη δουλειά τους, με κομμάτια που πιστεύει πολύ και που ανυπομονεί να τα παίξει ζωντανά. Αλλωστε, στη Δάφνη αρέσει πολύ να μοιράζεται. Για αυτό και από την αρχή, όταν ξεκίνησε να παίζει μουσική, δεν ήθελε να πάρει πάνω της όλο το πρότζεκτ. «Ηταν απωθημένο μου από όταν ήμουν μικρή να έχω μπάντα. Επισης, όταν ξεκινήσαμε να παίζουμε δεν ένιωθα άνετα να το πάρω όλο πάνω μου, ντρεπόμουν και μου φαινόταν αγχωτικό να είναι καθαρά προσωπική μου υπόθεση. Αν

και συνεχίζουμε να έχουμε τη μορφή της μπάντας, δεν έχω πρόβλημα πλέον να βγαίνω μπροστά και νομίζω πως σε πολλές περιπτώσεις είναι και απαραίτητο». Μαζί με τη Δάφνη παίζει ντραμς ο Δημήτρη Δουμουλιάκας, με τον οποίο συνεργάζεται από την αρχή των Daphne and the Fuzz, έχοντας ταιριάξει από την αρχή στον ήχο και την αισθητική, ο Βασίλης Νησσόπουλος (μπάσο), ο Ορέστης Μπενέκας (πλήκτρα) και ο Γιάννης Ράλλης (κιθάρα). «Oλοι τους έπαιζαν σε μπάντες που μου άρεσαν πάρα πολύ και η αισθητική τους ήταν πολύ κοντά σε αυτό που είχα κι εγώ στο μυαλό μου. Ξεκινήσαμε να κάνουμε παρέα και στη συνέχεια καταλήξαμε να παίζουμε και μαζί», λέει η ίδια. Με αυτή τη σύνθεση και τις μελωδίες της Δάφνης στο πιάνο στις αποσκευές της η μπάντα έβγαλε το “Doop doop” και ξεκίνησε ουσιαστικά να γίνεται αναγνωρίσιμη στο κοινό. «Στην αρχή, όταν βγάλαμε το “Doop doop”, είχαμε την τύχη να μας πάει κάπως από μόνο του και νομίζαμε ότι αυτό ήταν το φυσικό», θυμάται η ίδια και συνεχίζει: «Στην πορεία συνειδητοποιήσαμε πόσο τρέξιμο και αφοσίωση χρειάζεται για να κρατηθεί μια μπάντα και να μπορέσει να εξελιχθεί. Μαζεύαμε υλικό, πειραματιστήκαμε, βρήκαμε τον ήχο μας και ανθρώπους να στηρίξουν τις προσπάθειές μας». Και ευτυχώς για εκείνους, αυτοί οι άνθρωποι ήταν αρκετοί - και στην πορεία αυξάνονται ολοένα και περισσότερο. Η Δάφνη μπορεί να λέει ότι δεν περίμενε να έχει τέτοια ανταπόκριση το πρώτο τους κομμάτι, αλλά η απλή του μελωδία και οι στίχοι βοήθησαν να το αγαπήσουμε γρήγορα. Φυσικά, αυτό τους βοήθησε ιδιαίτερα για να ακουστούν στο ευρύ κοινό, ενισχύοντας την επιθυμία τους να κυκλοφορήσουν τον πρώτο τους δίσκο. Αυτό έγινε την Παρασκευή 18 Μαρτίου, όταν και η Inner Ear κυκλοφόρησε σε cd, digital και βινύλιο το “Daphne and the Fuzz” σε παραγωγή Αλεξ Μπόλπαση. Τα κομμάτια είναι επηρεασμένα από διάφορα μουσικά είδη, από pop και rock μέχρι jazz, soul και blues. «Αποφασίσαμε να τους δώσουμε ένα ενιαίο ύφος, εστιάζοντας σε vintage pop/rock ενορχηστρώσεις και παραγωγή», αναφέρει η ίδια. Οσο για

τους στίχους: «Είναι βασισμένοι σε προσωπικές μου εμπειρίες και ανησυχίες. Μου αρέσει όταν γράφω κομμάτια να καταγράφω αυθόρμητα τις σκέψεις μου σαν να απευθύνομαι σε κάποιο υπαρκτό ή φανταστικό πρόσωπο». Μιλώντας μαζί της, αναρωτιέμαι πόσο εύκολο είναι για ένα νέο κορίτσι να μπει στη μουσική βιομηχανία αυτή την εποχή. «Το δύσκολο δεν ήταν τόσο να μπω στη μουσική βιομηχανία (σίγουρα έπαιξε καθοριστικό παράγοντα και η τύχη), όσο το να μπορέσω να αξιοποιήσω σωστά ό,τι βρέθηκε στον δρόμο μου για να διατηρήσω και να εξελίξω την πορεία μου», απαντάει η Δάφνη. «Οταν βγάλαμε το πρώτο single πριν από τρία χρόνια, μου φάνηκε ότι έγιναν όλα τόσο σύντομα… Δεν είχα τη γνώση και την ωριμότητα για να είμαι σίγουρη για τις επιλογές που κάνω. Αυτό που έπρεπε να δουλέψω περισσότερο ήταν να μάθω πώς λειτουργεί η μουσική βιομηχανία, ώστε να κάνω συνειδητές επιλογές, αλλά και να είμαι σίγουρη γι αυτό που θέλω να πετύχω». Η συζήτηση περνάει από τη μουσική στην Αθήνα, τα προβλήματα της εποχής και επανέρχεται σε αυτό που η Δάφνη αγαπάει περισσότερο. Στις μελωδίες, τις δικές της, αλλά και των συναδέλφων της, ιδιαίτερα των συνομήλικών της. Της αρέσει να γνωρίζει νέους μουσικούς και να βλέπει τη δική τους καλλιτεχνική και δισκογραφική πορεία και ανεξαιρέτως των μουσικών καταβολών πιστεύει ότι θα έπρεπε να είναι ακόμα πιο δεμένοι σαν γενιά, υποστηρίζοντας περισσότερο ο ένας τον άλλον. «Εκτιμώ όλους τους μουσικούς της γενιάς μου για το ότι -παρά τις δύσκολες συνθήκες- συνεχίζουν να κάνουν αυτό που πραγματικά θέλουν και τους ευχαριστεί και κάνουν ό,τι μπορούν για να υπερβούν τα εμπόδια της ελληνικής μουσικής βιομηχανίας. Οσον αφορά τα προσωπικά μου γούστα, από τις αγαπημένες μου σύγχρονες ελληνικές μπάντες είναι οι Whereswilder και οι Cave Children. Μου αρέσουν επίσης πολύ η Katerina Duska και η Σtella».

Κείμενο: Δημήτρης Χαλιώτης / Φωτογραφίες: Claudia Sturm

Μάρτ ιος 2016

Δεν αυτοκτονήσαμε ακόμα… «Γενικά δεν κυνηγάω τα πράγματα. Ημουν πάντα τυχερός. Και στη Γερμανία που πήγα, δεν πήγα με σκοπό να δουλέψω στο θέατρο, γιατί δεν πίστευα ότι μπορώ να δουλέψω. Είπα, κουράστηκα μετά από 20 χρόνια σερί και θέλω να κάνω ένα διάλειμμα», μου λέει ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος, που το 2011 άφησε μία στρωμένη και επιτυχημένη καριέρα στην Ελλάδα και μετανάστευσε στο Βερολίνο. Εγώ πάλι πιστεύω ότι ο Δημοσθένης τα κυνηγάει τα πράγματα. Ισως όχι πάντα με την έννοια της επίτευξης ενός πολύ συγκεκριμένου στόχου, αλλά με την έννοια ότι ανήκει σε αυτούς που τολμούν να ανατρέψουν ισορροπίες ζωής, να ανακατέψουν ξανά τα νερά, να αλλάξουν το πλαίσιο αναζητώντας το καινούργιο. Μετά από 25 χρόνια στο θέατρο παραμένει ανήσυχος και δημιουργικός. Παραμένει καλλιτέχνης. «Αρχισα να μην είμαι ευχαριστημένος με τη ζωή μου εδώ. Τα πράγματα επαγγελματικά πήγαιναν πάρα πολύ καλά, αλλά εγώ παρ’ όλα αυτά δεν έπαιρνα χαρά», μου λέει γυρίζοντας τον χρόνο δέκα χρόνια πίσω, τότε που ζούσαμε όλοι ακόμα στη ροζ φούσκα μας. «Δούλευα όλα τα χρόνια μεταξύ τεσσάρων-πέντε θεάτρων, αυτών που εγώ θεωρούσα ότι έκαναν μια δουλειά ενδιαφέρουσα. Ηξερα όλους τους ανθρώπους τους, τους σκηνοθέτες τους, τους ηθοποιούς τους… Και ήξερα ότι η ζωή μου από εκεί και πέρα θα επαναλαμβανόταν μεταξύ αυτών των τεσσάρων θεάτρων και των ίδιων ανθρώπων. Αυτό από τη μία ήταν ωραίο, γιατί είχα ασφάλεια και δουλειά σε ένα περιβάλλον με ανθρώπους που ήξερα, αλλά από την άλλη έλειπε η πρόκληση. Είχε χαθεί η πρόκληση για μένα». Κάπως έτσι, όταν το 2011 η κρίση αρχίζει να δείχνει τα δόντια της στην ελληνική κοινωνία, ο Δημοσθένης βρίσκει την αφορμή που ψάχνει για να πείσει τον εαυτό του να κάνει το μεγάλο βήμα. Επιλέγει να μεταναστεύσει στο Βερολίνο, αφήνοντας τους φίλους του με ανοιχτό το στόμα. Ξεκινάει να μαθαίνει γερμανικά. Κάνει εντατικά μαθήματα για έξι μήνες εδώ στην Ελλάδα πριν φύγει και στη συνέχεια στη Γερμανία. Διαβάζει ασταμάτητα. Είναι αποφασισμένος.

Και εκεί που πάει στο Βερολίνο για να σκεφτεί τη ζωή του ξανά από την αρχή, το θέατρο δεν λέει να τον αφήσει σε ησυχία. Ενας Ελληνας σκηνογράφος που δουλεύει αποκλειστικά στη Γερμανία σε μεγάλους θεατρικούς οργανισμούς μαθαίνει για την άφιξή του και προθυμοποιείται να τον συστήσει σε έναν γνωστό Γερμανό σκηνοθέτη. Εκείνος του στέλνει μήνυμα να συναντηθούν. «Στο πρώτο ραντεβού μιλούσαμε αγγλικά. Στο τέλος του πρότεινα να του διαβάσω κάτι στα γερμανικά να δει σε τι επίπεδο ήμουν και να ακούσει και την προφορά μου. Ξεκίνησα να διαβάζω λοιπόν και στη δεύτερη γραμμή μου είπε: “Μου κάνεις πλάκα; Σ’ αυτό το επίπεδο έχεις φτάσει μέσα σε λίγους μήνες;”. “Διαβάζω πολύ, είμαι φυτό”», του είπα». Μία εβδομάδα μετά του πρότεινε να διαλέξει τον έναν από τρεις μικρούς ρόλους στην παράσταση που θα ανέβαζε. «Διάλεξα τον πιο μικρό, που ήταν μόνο σε δύο σκηνές και είχε από πέντε ατάκες στην καθεμία. Μου έκανε κλικ, γιατί ήταν το alter ego του πρωταγωνιστή. Κατά τη διάρκεια των προβών αποφάσισε να σκηνοθετήσει όλο το έργο με τον πρωταγωνιστή και το alter ego του μαζί όλη την ώρα πάνω στη σκηνή. Και ξαφνικά βρέθηκα με παραπάνω κείμενο σε όλη την παράσταση πάνω στη σκηνή», μου αποκαλύπτει. Ετσι ξεκίνησε η θεατρική καριέρα του Δημοσθένη στο Βερολίνο. Για πέντε χρόνια έπαιξε σε αρκετές παραστάσεις σημαντικών θεάτρων, κερδίζοντας τις εντυπώσεις. «Και τώρα; Επέστρεψες στην Ελλάδα μόνιμα;» τον ρωτάω. «Δεν ξέρω αν θα μείνω ή θα φύγω. Εξαρτάται αν μου ξαναγίνει πρόταση από τη Γερμανία. Μου είχαν ξαναγίνει προτάσεις από την Ελλάδα, αλλά είχα δουλειά στη Γερμανία. Το βασικό είναι ότι μου έλειψε ο ήλιος. Πάρα πολύ, όμως. Είπα, δεν μπορώ άλλο, γιατί για πέντε χρόνια ερχόμουν μόνο για έναν μήνα διακοπές στην Ελλάδα. Τώρα θέλω λίγο παραπάνω. Το καλύτερο μου θα ήταν να μοιράζω τον χρόνο μου ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γερμανία», μου απαντά. Το σίγουρο είναι ότι δεν ήρθε στην Ελλάδα με τη φιλοδοξία να ξαναπαίξει θέατρο. «Προτιμώ να σκηνοθετώ», μου λέει. Αυτό, άλλωστε, ήταν και το δέλεαρ που

τον έκανε να γυρίσει πίσω, όταν ο Βασίλης Μπισμπίκης του πρότεινε να σκηνοθετήσει στον Τεχνοχώρο Cartel, το «Καζιμίρ και Καρολίνα» του Εντεν φον Χόρβατ, ενός από τους σημαντικότερους Γερμανούς συγγραφείς του Μεσοπολέμου. Η ιστορία του Καζιμίρ και της Καρολίνα, που χωρίζουν όταν ο Καζιμίρ μένει άνεργος, μοιάζει σαν να γράφτηκε για την Ελλάδα του σήμερα. Το σκηνικό, μια γιορτή - ένα πανηγύρι στα χρόνια της κρίσης. Εκείνος βουλιάζει στην αυτολύπηση και τα πάντα θολώνουν γύρω του, αφήνοντας να αναδειχθεί ένα μεγάλο «κατηγορώ» προς όλους και όλα. Εκείνη αναζητά την αγάπη και μια καλύτερη ζωή. Γύρω τους ένα καρουζέλ από διευθυντές, φιλόδοξους υπαλλήλους, κορίτσια έτοιμα για όλα, μικροκακοποιούς, ανθρώπους που παλεύουν από κάπου να πιαστούν, που παλεύουν να επιβιώσουν… «Οι άνθρωποι είναι ζώα. Αγρια ζώα». Αυτή η ατάκα του έργου επιστρέφει συνεχώς στο μυαλό μου. «Οντως είναι. Επί της ουσίας είμαστε όλοι ζώα. Απλά κάποιοι που έχουν περισσότερη παιδεία το καμουφλάρουν λίγο καλύτερα», σχολιάζει ο Δημοσθένης. «Μόλις κάποιος αρχίζει να χάνει τη σχέση του με το χρήμα, όλα πάνε περίπατο. Το χρήμα επιτρέπει στον άνθρωπο να τραφεί, να επιβιώσει. Βέβαια, στη σημερινή εποχή “τροφή” είναι και το καλό αυτοκίνητο και το εξοχικό και η γκόμενα στα μπουζούκια. Το “ζω” μεταφράζεται πια ως μία προσπάθεια να αγγίξω τη χλιδή». «Ο έρωτας δεν μπορεί να νικήσει αυτό το ένστικτο επιβίωσης κάποιες φορές;» αναρωτιέμαι. «Μα, τι είναι ο έρωτας; Ο έρωτας είναι ένα ναρκισσιστικό συμβάν», μου απαντά. «Πολύ σωστά αναφέρεται στο έργο ότι όταν κάποιος χάνει τη δουλειά του, χάνει και το κορίτσι του. Ερωτευόμαστε αυτό που ποθούμε και αυτό που νομίζουμε ότι είναι ο άλλος. Κι ένας από τους πόθους των ανθρώπων είναι το χρήμα. Οι γυναίκες κυνηγάνε τους άντρες με τα ωραία αμάξια. Οι άντρες προσπαθούν να έχουν ωραίο αμάξι για να έχουν ωραία γκόμενα». «Θεωρείς δηλαδή ότι η Καρολίνα “πουλάει” τον Καζιμίρ μόνο για την κοινωνική καταξίωση;» επιμένω. «Οχι. Ισως στην αρχή να μην έχει και σκοπό να τον πουλήσει. Η ίδια του η συμπεριφορά την κάνει αρχικά να θέλει να κρατήσει απόσταση από αυτόν. Ο Καζιμίρ δεν μπορεί να διαχειριστεί την κατάσταση της ανεργίας, γι’ αυτό συμπεριφέρεται σπασμωδικά, νευρωτικά και καταθλιπτικά και κατά συνέπεια απωθεί την Καρολίνα. Ο ίδιος ερμηνεύει ότι ο λόγος που η Καρολίνα παίρνει την απόστασή της είναι η ανεργία του. Στο έργο ωστόσο δεν φαίνεται ξεκάθαρα αυτό. Αυτό που φαίνεται όμως είναι ότι η Καρολίνα στην πορεία του έργου σταματάει να είναι παιδί, συνειδητοποιεί την πραγματικότητα και αποφασίζει να παίξει με το ίδιο νόμισμα που παίζει και η υπόλοιπη κοινωνία. Κάτι το οποίο αρνείται να κάνει ο Καζιμίρ», παρατηρεί ο Δημοσθένης και συνεχί-

ζει: «Είναι πολύ ανοιχτή η ερμηνεία των ηρώων, γι’ αυτό και είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον το έργο. Η δική μου αίσθηση, πάντως, είναι ότι παρακολουθώ μία ομάδα παιδιών που μου διηγούνται πώς η κοινωνία μάς κάνει να δολοφονήσουμε το παιδί μέσα μας και να επικεντρωθούμε στο συμφέρον». Κάπου εκεί μου έρχεται στο μυαλό μία ακόμα ατάκα από το έργο: «Αν ζούσαμε καλά, θα ήμασταν καλύτεροι». Αρα, το 2000, ας πούμε, ήμασταν καλύτεροι; «Δεν νομίζω. Θεωρώ ότι αυτή η περίοδος που ζούμε τώρα είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα και ξεκαθαρίζει πολύ περισσότερα τα πράγματα, τις σχέσεις των ανθρώπων, αυτά που ζητάει ο καθένας από τη ζωή του. Νομίζω ότι είναι μία πολύ πιο ωφέλιμη περίοδος για την ελληνική πραγματικότητα. Ημασταν φοβερά υπερφίαλοι και δήθεν. Τώρα βγαίνουν τα πραγματικά συναισθήματα. Ακόμα και τα πιο μύχια. Δεν έχεις περιθώριο πια να παίξεις κανέναν ρόλο», μου επισημαίνει. Ισως, όμως, πάλι αυτό το «αν ζούσαμε καλά» να μην έχει να κάνει αποκλειστικά με το χρήμα, μου υπενθυμίζει. «Μπορεί να ερμηνευθεί και ως “αν είχαμε λεφτά”, αλλά μπορεί να ερμηνευθεί και ως “αν δεν ζούσαμε σε ένα τέτοιο σύστημα”. Ο καθένας το βλέπει όπως θέλει», μου εξηγεί. Στο έργο του Χόρβατ, πάντως, ο ρόλος-κλειδί, που αντιπροσωπεύει κι ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, δεν είναι ούτε ο Καζιμίρ ούτε η Καρολίνα. Είναι ο Ευγένιος. Ο ευγενικός υπάλληλος με την προοπτική της επαγγελματικής ανέλιξης, που γοητεύει την Καρολίνα στην αρχή του έργου. «Για μένα είναι ο πιο ενδιαφέρων ρόλος στην παράσταση. Είναι ένας πολύ διττός και αινιγματικός ρόλος. Είναι ένας ρόλος που είναι και μέσα και έξω από την ιστορία. Την ώρα που τη βιώνει, μας τη διηγείται κιόλας με έναν τρόπο. Αμα τη ενάρξει του έργου μας λέει τι θα συμβεί στη συνέχεια. Και ουσιαστικά με το που το λέει, μπαίνει στη δράση για να μας το αποδείξει. Είναι σαν να είναι ο ίδιος ο Χόρβατ, που έχει γράψει το έργο, και το βιώνει γράφοντας. Ολα αυτά φυσικά σε πολύ από κάτω επίπεδο», σχολιάζει ο Δημοσθένης. Η σκηνοθεσία του καταφέρνει χωρίς τίποτα δήθεν να αναδείξει τον πυρήνα και τους προβληματισμούς του έργου και την ίδια στιγμή να σε αιχμαλωτίσει, να σε ρουφήξει, να σου δημιουργήσει έντονα συναισθήματα. Σε ένα εργοστασιακό σκηνικό από ξύλινα καφάσια και παλέτες -που μεταμορφώνονται ενίοτε σε ό,τι επιθυμεί ο καθένας- οι ήρωες του «Καζιμίρ και Καρολίνα» ζουν, ερωτεύονται, ματώνουν, ονειρεύονται, διεκδικούν, ματαιώνονται, γίνονται λιώμα, πέφτουν κάτω και ξανασηκώνονται. Η σκηνοθεσία του Δημοσθένη, που πανέξυπνα έχει εκμεταλλευτεί όλους τους χώρους του Cartel, προσδίδοντάς τους μία σχεδόν κινηματογραφική διάσταση, πατάει από τη μία σε μια στέρεα ρεαλι-

Μάρτ ιος 2016

στική βάση και από την άλλη έχει σκηνές που γίνονται υπερβατικές. «Ο στόχος μου ήταν να παρακολουθούμε έναν απόλυτο ρεαλισμό και να δούμε πώς τα μυαλά των ανθρώπων διαστρεβλώνουν αυτή την πραγματικότητα και ονειρεύονται ο καθένας διαφορετικά πράγματα. Εξού και τα πατάρια-καφάσια που ξαφνικά μετατρέπονται σε καρουζέλ», υπογραμμίζει. Σε αντίθεση με πολλές ελληνικές παραστάσεις που ισχυρίζονται ότι φέρουν επιρροές από το σύγχρονο γερμανικό θέατρο και παλεύουν να τινάξουν από πάνω τους καθετί που θα σε εμπλέξει συναισθηματικά, η σκηνοθεσία του Δημοσθένη είναι εμπνευσμένη, αλλά καθαρή. Σου επιτρέπει να παρακολουθήσεις την εξέλιξη του έργου, να ταυτιστείς με κομμάτια των ηρώων. «Δεν είχα καθόλου στο μυαλό μου να κάνω κάτι γερμανικό. Ουσιαστικά ακολούθησα το έργο και το ένστικτό μου», μου διευκρινίζει και συμπληρώνει: «Παρατηρώ, όμως, γενικά στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο μία μίμηση γερμανικού θεάτρου, η οποία κάποιες φορές μου φαίνεται και αστεία. Επειδή έχω ζήσει στη Γερμανία και έχω δει πολύ θέατρο, οι παραστάσεις αυτές στην Ελλάδα είναι πολύ πιο “γερμανικές” από τις γερμανικές που έχω δει. Οι περισσότερες είναι μια χαζή μίμηση. Πιστεύω ότι είναι πολύ λίγοι αυτοί που κλέβουν εποικοδομητικά το γερμανικό θέατρο και το εντάσσουν στην ελληνική πραγματικότητα». «Το σύγχρονο γερμανικό θέατρο έχει συγκεκριμένη ταυτότητα;» τον ρωτάω. «Το γερμανικό θέατρο περνάει μία τρελή κρίση, όπως γενικά περνάει κρίση το θέατρο σε όλη την Ευρώπη. Ενα πολύ μεγάλο ποσοστό είναι αναμασήματα εντυπωσιασμών του παρελθόντος. Δεν υπάρχει ένα καθαρό γερμανικό θέατρο πια. Είναι ένα μπασταρδεμένο πράγμα», μου λέει και προσθέτει: «Πολύ πιο ενδιαφέρουσες παραστάσεις έχω δει από άλλες χώρες σε διάφορα γερμανικά φεστιβάλ παρά από το ίδιο το γερμανικό θέατρο. Πολλές φορές βλέπεις μία πολύ καλά δουλεμένη στη λεπτομέρειά της παράσταση, αλλά δεν σε παίρνει με έναν τρόπο. Πάντως σίγουρα δεν ανθεί το γερμανικό θέατρο». Και το ελληνικό θέατρο; Πόσο έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια της κρίσης; «Πολύ φοβάμαι ότι έχει χειροτερέψει. Βλέπεις από τους νέους πολύ πιο συμβατικά πράγματα απ’ ό,τι από τους καθιερωμένους. Σίγουρα υπάρχουν άνθρωποι που εκτιμώ, αλλά έτυχε να δω κάποιες δουλειές που δεν μου είπαν τίποτα. Ισως να φταίει και η παιδεία μας. Δεν βλέπω ότι κινείται κάτι απίστευτα δημιουργικά», ομολογεί. Στο τέλος της παράστασης οι ηθοποιοί τσουγκρίζουν τα ποτήρια τους. «Δεν αυτοκτονήσαμε ακόμα. Εχουμε ζωή. Θα ζήσουμε», λέει ένας. Μου φάνηκε πολύ αισιόδοξο, λέω στον Δημοσθένη. «Κι αυτό είναι διττό όμως, γιατί λέει, δεν αυτοκτονήσαμε… ακόμα», μου αποκρίνεται γελώντας.

Κείμενο: Χρήστος Τσαπακίδης

Μάρτ ιος 2016

Το δάκρυ και ο χορός

Τον Φεβρουάριο του 2015 είχα βρεθεί στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης, για να παρακολουθήσω ένα αφιέρωμα του Kyklos Ensemble στους ήχους της Μεσογείου. Το κομμάτι που απέσπασε το πιο θερμό χειροκρότημα ήταν το “Grief gestures”, ένα έργο εμπνευσμένο από τα ηπειρώτικα μοιρολόγια. Ο δημιουργός του είναι ο Δημήτρης Σκύλλας, ένας νέος Ελληνας συνθέτης που ζει στο Λονδίνο. Εναν χρόνο μετά, ο Δημήτρης επέστρεψε στη Στέγη για να μας προσφέρει μία διαφορετική, χορογραφημένη εκδοχή του “Grief gestures” σε συνεργασία με τον χορογράφο Χάρη Κούσιο. Το “lacrimal” παρουσιάστηκε στις 23 και 24 Μαρτίου και η Κεντρική Σκηνή ήταν και πάλι γεμάτη. «Η Κεντρική Σκηνή είναι μια από τις πιο πολυπόθητες σκηνές στη χώρα μας. Αυτός όμως δεν ήταν ο σκοπός μας. Σημασία για μας είχε το γεγονός ότι η Στέγη, με την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό στο έργο μας, μας έδωσε όλα τα εφόδια και τις συνθήκες για να πραγματοποιηθεί το “lacrimal”», σημειώνει σχετικά ο Δημήτρης για να συμπληρώσει: «Κατ' επέκταση, το να βλέπουμε αυτόν τον χώρο γεμάτο ανθρώπους, τόσο από τη μουσική όσο και τον χορό, αλλά και ένα γενικό κοινό, μας έδωσε την ενέργεια που χρειαζόμασταν για να νιώσουμε έτοιμοι για κάτι τόσο μεγάλο. Το “lacrimal” ήταν μια συνθήκη που ένωσε κορυφαίους χορευτές και μουσικούς με στόχο να εκφράσει μια κοινή ιδέα: το μοιρολόι». Ο Χάρης κάνει έναν αντίστοιχο απολογισμό: «Περισσότεροι από 70 άνθρωποι συντόνισαν τις ζωές τους για να εξυπηρετήσουν έναν κοινό σκοπό. Αυτό για μένα είναι η μεγάλη επιτυχία του “lacrimal”. Χαίρομαι ιδιαίτερα που το έργο δεν κρίθηκε από το κοινό ως ωραίο ή μη, αλλά ως μια άρτια δουλειά σε γενικό επίπεδο - ως ένα έργο τέχνης. Η συνεργασία με τη Στέγη ήταν περισσότερο από άριστη και ιδανική. Αυτό μας επέτρεψε να συγκεντρωθούμε ο καθένας στον ρόλο της ιδιότητάς του με σκοπό το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα».

Αναρωτιέμαι πώς μπορεί να συνδυαστεί ένα μοιρολόι, το οποίο συνδέεται με την οδύνη της απώλειας, με τον χορό. Πόσο συμβατές είναι αυτές οι έννοιες μεταξύ τους; Ο Δημήτρης αναλαμβάνει να διευκρινίσει: «Συνδέουμε κυρίως τον χορό με τη χαρά. Εγώ θα έλεγα ότι ο χορός συνδέεται με την ανάγκη. Χορεύουμε γιατί αγαπάμε, χορεύουμε γιατί νιώθουμε, χορεύουμε γιατί φοβόμαστε ή λυπόμαστε. Οτιδήποτε μπορεί να χορογραφηθεί ή τουλάχιστον να γίνει απόπειρα χορογραφίας του. Σκηνές από το “lacrimal” μού θύμισαν την τελευταία σκηνή από την “Εβδομη Σφραγίδα” του Μπέργκμαν. Οποιος έχει δει αυτή τη σκηνή, καταλαβαίνει αυτό που προσπαθώ να εξηγήσω». Για τον Δημήτρη, αυτό είναι το πρώτο του κομμάτι που χορογραφήθηκε. «Θα ήθελα να το ξανακάνω και να ξεκινήσω κιόλας αύριο!» αναφέρει ενθουσιασμένος με την εμπειρία, προσθέτοντας ότι αυτή είναι μόνο η αρχή: «Οταν γράφω μουσική, πάντα σκέφτομαι έναν συγχρονισμό ήχου και κίνησης, ίσως μιας αόρατης κίνησης, μιας σκιαγράφησης καταστάσεων και αισθήσεων. Αυτό σημαίνει πως το έργο μου παρουσιάζει δραματουργικά στοιχεία ούτως ή άλλως. Το να το βιώνω σε ένα μεταγενέστερο επίπεδο, όπου οι χορευτές το προσδιορίζουν με τον δικό τους τρόπο, είναι για μένα μια εμπειρία σχεδόν εξωπραγματική. Ηταν, λοιπόν, το πρώτο μου χορογραφημένο έργο, γνωρίζοντας ότι αυτή ήταν μόνο η αρχή». Το “Grief gestures” δεν είναι το μόνο μοιρολόι που έχει συνθέσει ο ίδιος. Πριν από λίγους μήνες παρουσιάστηκε και το “Earth minus” στην Αγγλία. Θα μπορούσε να ακολουθήσει και αυτό τον δρόμο του πρώτου; «Το “Earth minus” παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεία με το “Grief gestures”. Και τα δύο είναι παιδιά μου. Θα είχε τρομερό ενδιαφέρον να χορογραφηθεί, ιδιαίτερα εάν γινόταν ζωντανά. Είμαι σίγουρος πως και η Ουρανία Γκάσιου, η οποία έκανε την πρεμιέρα του έργου στο Αββαείο του Ουέστμινστερ, θα ενδιαφερόταν πολύ να ακολουθούν την ερμηνεία της καταπληκτικοί χορευτές».

Η κίνηση των 40 χορευτών του “lacrimal” παρέπεμπε σε σκηνές μαζικών πληθυσμιακών μετακινήσεων. Ως εκ τούτου, οι παραλληλισμοί με τη σύγχρονη πραγματικότητα είναι εύλογες. Ρωτάω τον Δημήτρη εάν υπήρχε κάποιο βαθύτερο μήνυμα σχετικά με το προσφυγικό ζήτημα. «Από την πλευρά της μουσικής, καθώς [το “Grief gestures”] έχει γραφτεί μερικά χρόνια πριν, δεν υπήρχε πολιτική πρόθεση. Παρατηρώντας τη χορογραφία, μπορεί κανείς να δει στιγμές και παλμούς που θα μπορούσαν να συντονιστούν με άσχημες καταστάσεις του παρόντος. Η τέχνη μας δεν παρουσιάστηκε για να επιβάλει, αλλά για να δώσει ερεθίσματα σκέψης και εσωτερικού διαλόγου. Θα με χαροποιούσε εάν κάποιοι ακροατές είδαν μέσα από το “lacrimal” δυσάρεστες καταστάσεις της παρούσας κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης. Αυτό όμως θα ήθελα να είναι το μόνο προσδιοριστικό σημείο του έργου μας. Ως δημιουργός, στοχεύω σε κάτι άχρονο και παράλληλα πάντα διαχρονικό», απαντά. Επόμενος σταθμός για τον Δημήτρη είναι το θέατρο Πόρτα και η συμμετοχή του στις «Τρίτες Παράλληλες» με τη δική του ιδέα. «Στις 19 Απριλίου θα παρουσιάσω το “Περί ύψους”. Είναι κατά βάση μια μουσική συναυλία με τη συμμετοχή νέων κειμένων από εξαιρετικούς συγγραφείς και την παρουσία δύο ηθοποιών. Το ζητούμενο εκεί ήταν να δημιουργήσω μια άλλη μου ανάγκη: μια όμορφη και δυνατή οικογένεια καλλιτεχνών, όπου ο καθένας με τις δικές του εμπειρίες και οπτικές θα συμβάλει σε αυτή τη μικρή στιγμή». Και εάν κρίνουμε από το ταλέντο του Δημήτρη, έχουμε μπροστά μας άλλη μία πολλά υποσχόμενη συναυλία.

Κείμενο: Νατάσα Μαστοράκου / Φωτογραφίες: Ναταλία Τσουκαλά

Κοιτάω ψηλά...

Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς είναι σήμερα 70 ετών. Αλλά αυτό δεν έχει καμία σημασία. Η γιαγιά της περφόρμανς -όπως την αποκαλούν- ήρθε επιτέλους και στη χώρα μας, όχι για να παρουσιάσει απλώς ένα πρότζεκτ της, αλλά για να μυήσει το ελληνικό κοινό στην τέχνη της. Ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ και το Ινστιτούτο Μαρίνα Αμπράμοβιτς (ΜΑΙ) οργάνωσαν για αυτόν τον σκοπό ένα πρόγραμμα διάρκειας επτά εβδομάδων με τίτλο “As one”, που αποτελεί στην ουσία ένα συμμετοχικό κοινωνικό πρότζεκτ βασισμένο στη «Μέθοδο Αμπράμοβιτς». Μέχρι τις 24 Απριλίου το κοινό θα έχει την ευκαιρία να ζήσει από κοντά μια δυνατή εμπειρία, ενώ ταυτόχρονα το Lab θα παρουσιάζει μακράς διάρκειας δράσεις, συνομιλίες, εργαστήρια και διαλέξεις, με ανερχόμενους Ελληνες καλλιτέχνες που επιλέχθηκαν από την ιέρεια της περφόρμανς και την ομάδα της. Το αν είναι έτοιμο ή όχι το ελληνικό κοινό να μπει σε μια τέτοια διαδικασία και το κατά πόσο οι επισκέπτες που έφτασαν στο Μουσείο Μπενάκη ήταν έτοιμοι ή όχι για αυτό που βίωσαν είναι πολύ νωρίς να απαντηθεί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η επαφή και μόνο με μια τόσο σημαντική καλλιτέχνιδα μόνο θετικές σκέψεις μπορεί να σου γεννήσει. Είτε ανήκεις στους φανατικούς θαυμαστές της, είτε σε αυτούς που πήγαν από περιέργεια, είτε ακόμα περισσότερο στους καλλιτέχνες που επέλεξε η ίδια για να εκθέσουν την ιδέα τους. Ο Θανάσης Ακοκκαλίδης ανήκει στην τελευταία κατηγορία, αλλά ταυτόχρονα και στην πρώτη. Πριν από τρεις μήνες δήλωσε συμμετοχή στην ανοιχτή πρόσκληση του ΝΕΟΝ και πριν από μερικές ημέρες βρέθηκε καθισμένος στην άκρη ενός εγκαταλελειμμένου κτιρίου ακριβώς απέναντι από το Μουσείο Μπενάκη. Το γεγονός θα ήταν ίσως λιγότερο ενδιαφέρον αν δεν γνωρίζαμε ότι ο ηθοποιός και χορευτής έχει υψοφοβία. Παρ' όλα αυτά, ο Θανάσης κάθισε στην άκρη του κτιρίου για τέσσερις ημέρες, οχτώ ώρες κάθε ημέρα, και αναμετρήθηκε με τα όριά του. Τον συνάντησα λίγες ημέρες μετά την ολοκλήρωση του πρότζεκτ και συζητήσαμε για αυτή την εμπειρία του, τις φοβίες αλλά και την προσφορά της περφόρμανς.

«Η δράση ήταν πέρα από τα καθορισμένα και συνηθισμένα όριά μου», μου εξομολογείται ο Θανάσης, βλέποντας πια από απόσταση το «Μην κοιτάς κάτω», όπως ήταν ο τίτλος του πρότζεκτ που παρουσίασε από τις 10 έως τις 14 Μαρτίου. Μια δράση που η μνήμη της έχει καταγραφεί ανεξίτηλα στον εγκέφαλό του. Αναρωτιέμαι αν μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία κατάφερε να ξεπεράσει ή όχι τον φόβο του, αλλά ο ίδιος μου εξηγεί ότι δεν αυτός ο στόχος του. «Δεν ανέβηκα στο εγκαταλελειμμένο κτίριο απέναντι από το Μουσείο Μπενάκη για να ξεπεράσω τη φοβία μου· ανέβηκα για να αναμετρηθώ μαζί της. Υπάρχει διαφορά μεταξύ φόβου και φοβίας. Ο φόβος υπάρχει σε όλα τα ζωντανά όντα. Είναι ένστικτο. Είναι μια φυσιολογική αντίδραση. Αν και είναι έντονα δυσάρεστος, λειτουργεί ως μηχανισμός επιβίωσης και προστασίας. Από την άλλη μεριά, η φοβία είναι μόνο ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Είναι μια δυσλειτουργική κατάσταση. Παγιδεύει και περιορίζει τη ζωή του ανθρώπου, χωρίς πραγματικά να τον προστατεύει». Την πρώτη φορά που ανέβηκε στο ψηλό κτίριο, ο Θανάσης άργησε πολύ να φτάσει ως την άκρη. Το σώμα του αντιστεκόταν, το μυαλό του αντιστεκόταν. «Χρειάστηκε πολύς χρόνος για να πλησιάσω την άκρη της κορυφής. Μούδιασα και είχα ιλίγγους. Το σώμα μου ακινητοποιήθηκε για πολλή ώρα σε μια θέση. Προσπάθησα να κάνω όσο το δυνατόν καλύτερη διαχείριση της ενέργειάς μου και να εστιάσω το βλέμμα μου σε ένα συγκεκριμένο σημείο μπροστά. Κάθε μέρα χρειαζόμουν πολύ χρόνο για να συμφιλιωθώ με τον φόβο και να ανοίξω “διάλογο” μαζί του. Ομως, δεν πέρασε καμία στιγμή από το μυαλό μου να εγκαταλείψω». Μεγάλη σημασία είχε, άλλωστε, και η διαδικασία προετοιμασίας του πρότζεκτ, που υποστηρίχθηκε τεχνικά από την πολύ καλά οργανωμένη και εξειδικευμένη ομάδα του ΝΕΟΝ. Εγιναν ιατρικές εξετάσεις και λήφθηκαν αυστηρά μέτρα για την ασφάλεια του καλλιτέχνη. «Δουλεύουμε αρκετό καιρό με ανθρώπους που ειδικεύονται σε αυτού του είδους τα εγχειρήματα, ώστε το έργο να καταστεί απόλυτα ασφαλές. Πρακτικά, όμως, πότε δεν ένιωσα έτοιμος να έρθω αντιμέτωπος με τον φόβο μου για το ύψος», τονίζει ο ίδιος.

Μάρτ ιος 2016

Οσοι έχουν υψοφοβία μπορούν να καταλάβουν απόλυτα το πώς ένιωθε εκεί πάνω. Οι υπόλοιποι αρκεί να σκεφτούμε πώς αντιμετωπίζουμε τις δικές μας φοβίες. Το «Μην κοιτάς κάτω», όμως, δεν ήταν μια περφόρμανς ιδιωτική. Κόσμος συνέχισε να κινείται από κάτω στον ρυθμό της πόλης. Οπως μου λέει, μερικοί έκριναν τη δράση ως ενδιαφέρουσα ή όχι και αρκέστηκαν σε αυτό. Μερικοί άλλοι στέκονταν για μεγάλο χρονικό διάστημα κοιτάζοντας ψηλά. Πολλοί έμεναν μέχρι το τέλος της δράσης για να του μιλήσουν και κάποιοι περαστικοί ειδοποίησαν την αστυνομία, υποθέτοντας ότι θέλει να αυτοκτονήσει. Συζητώντας για τις αντιδράσεις του κόσμου με τον Θανάση, επιβεβαιώνω ότι το μήνυμα που ήθελε να περάσει έφτασε εκεί που έπρεπε. Μπορεί όχι σε όλους, μπορεί όχι με την ίδια ένταση παντού, αλλά έφτασε. «Το μήνυμα της δράσης δεν αποσκοπούσε σε καμία περίπτωση να αναδείξει την τόλμη μου», μου εξηγεί και συνεχίζει: «Μετέφερε μια εικόνα που ζούμε καθημερινά, για να μας παροτρύνει να τολμήσουμε να κοιτάξουμε ψηλά ακόμα και σε μια περίοδο δύσκολη, όπως αυτή που βιώνουμε σήμερα. Να συμφιλιωθούμε με τους φόβους μας. Ερχόμαστε στη ζωή με κλάματα, επιθυμώντας ενστικτωδώς να γυρίσουμε στην κοιλιά της μητέρας μας, στο περιβάλλον που μας ήταν οικείο. Ο,τι δεν είναι είναι γνωστό ή οικείο, φαντάζει επικίνδυνο. Οποιαδήποτε αλλαγή ενεργοποιεί μηχανισμούς άμυνας. Φυσικά, το άγνωστο μας φοβίζει και μας δημιουργεί ανασφάλεια. Χρειάζεται να ασχοληθούμε ο καθένας μας ξεχωριστά και όλοι μαζί με το παρόν και το μέλλον και να αφήσουμε προσωρινά στην άκρη το παρελθόν που μας σαμποτάρει». Μια συζήτηση για την περφόρμανς, τις προεκτάσεις της και το μέλλον της τέχνης είναι αδύνατον να μην περιστραφεί γύρω από την Αμπράμοβιτς. Αυτό θα γινόταν σε κάθε περίπτωση, πόσω μάλλον τώρα που ο Θανάσης έζησε από τόσο κοντά τη μέθοδό της. Αν και ο ίδιος δεν είχε δει ποτέ ζωντανά κάποια παλαιότερη δράση της, θεωρεί ότι «το σώμα της και η ψυχή της είναι το μέσο και το αντικείμενό της. Οι δράσεις της είναι τολμηρές και αιχμηρές, με βαθιά κοινωνικό χαρακτήρα και πνευματικό προβληματισμό. Είναι γνωστή, άλλωστε, για την έκθεσή της χωρίς όρια σε κινδύνους για χάρη της τέχνης της».

Μάρτ ιος 2016

Κείμενο: Χρήστος Τσαπακίδης

Μάρτ ιος 2016

Επιχείρηση «σώστε τον JFK» Εσύ τι θα έκανες εάν μπορούσες να ταξιδέψεις πίσω στον χρόνο; Θα προσπαθούσες να αλλάξεις ένα σημαντικό γεγονός για να ξαναγράψεις την Ιστορία ή θα προτιμούσες να αποτρέψεις μία οικογενειακή τραγωδία που ξέρεις πού, πώς και πότε συνέβη; Ή μήπως θα έκανες την ντόλτσε βίτα σου σε μία εποχή που σου αρέσει πολύ περισσότερο από αυτή στην οποία ζούσες έως τώρα; Ο Τζέικ Επινγκ αποφασίζει να κάνει λίγο από όλα στη σειρά “11.22.63”, την πρώτη μεγάλη παραγωγή του Hulu (το οποίο εμφανιζόταν έως τώρα ως ένας φτωχός συγγενής του Netflix) που βασίζεται στο ομότιτλο best-seller βιβλίο του Στίβεν Κινγκ. Η ιστορία έχει ως εξής: ο Αλ Τέμπλτον (Κρις Κούπερ) έχει μία… περίεργη ντουλάπα στο μπεργκεράδικό του, η οποία σε ταξιδεύει σε έναν άλλον κόσμο. Οχι στον φανταστικό της Νάρνια, αλλά στο παρελθόν και συγκεκριμένα στις 21 Οκτωβρίου 1960. Οσο χρόνο και να περάσεις σε αυτή την «κουνελότρυπα» (μέρες, μήνες ή χρόνια), στην πραγματική ζωή έχει περάσει μόλις ένα δίλεπτο. Τα ψιλά γράμματα; Αν βγεις και ξαναμπείς στην ντουλάπα, το παρελθόν μηδενίζει (σαν να μην έκανες το προηγούμενο ταξίδι) και τα πάντα ξεκινούν από την αρχή. Εχοντας ανακαλύψει τι μπορεί να κάνει η ντουλάπα του, ο Αλ βάζει έναν στόχο ζωής: να αποτρέψει τη δολοφονία του Τζον Κένεντι. Σύμφωνα με τον ίδιο, αν αποτραπεί η δολοφονία του Αμερικανού προέδρου, θα ματαιωθεί η άνοδος του Λίντον Τζόνσον στην εξουσία, με αποτέλεσμα να μην κλιμακωθεί η αμερικανική παρουσία στο Βιετνάμ, κάτι που θα σώσει δεκάδες χιλιάδες ζωές (ξέρω, είναι ένα θέμα που σηκώνει πάρα πολύ μεγάλη συζήτηση, αλλά ας πάμε με τα νερά του Αλ). Σε ένα, όμως, από τα ταξίδια του πίσω στον χρόνο, ο Αλ παθαίνει καρκίνο. Τώρα πια, η μόνη του επιλογή είναι να παραδώσει τη σκυτάλη σε κάποιον άλλο που θα ολοκληρώσει το σχέδιό του. Και ο κλήρος πέφτει στον Τζέικ Επινγκ (Τζέιμς Φράνκο), έναν καλόκαρδο φιλόλογο, ο οποίος αν και αρχικά έχει τις επιφυλάξεις του, στη συνέχεια αναλαμβάνει την αποστολή - και μάλιστα φαίνεται να απολαμβάνει πολύ περισσότερο η ζωή στα ‘60s. Ο βασικός του αντίπαλος είναι το ίδιο το παρελθόν, το οποίο δεν θέλει να αλλάξει και παίρνει διάφορες μορφές για να αποκρούσει τον «εισβολέα»: από

έναν αναμαλλιασμένο τσατισμένο άστεγο που του φωνάζει με το καλημέρα «Δεν πρέπει να βρίσκεσαι εδώ», μέχρι ένα θανατηφόρο τροχαίο ή μία -εξίσου θανατηφόρα- πυρκαγιά. Η μίνι σειρά οκτώ επεισοδίων στηρίζεται σε ένα bestseller έργο του Στίβεν Κινγκ και αυτό είναι εξαιρετικά εμφανές. Το “11/22/63” μετονομάστηκε σε “11.22.63” και παρά το γεγονός ότι έχουν κοπεί ορισμένα κομμάτια από το μυθιστόρημα των 850 σελίδων, η γενική παραδοχή είναι ότι η σειρά δεν αποκλίνει σε απαράδεκτο βαθμό από το γραπτό κείμενο. Σε μία συνέντευξη της δημιουργού της σειράς, Μπρίτζετ Κάρπεντερ, η ίδια θυμάται τι είχε πει ο Κινγκ στην αρχή του πρότζεκτ: «Πιστεύω ότι οι καλύτερες μεταφορές έργων μου είναι αυτές που δεν είναι "δουλικές" [στο κείμενο] και νομίζω ότι η κυρία Κάρπεντερ βρίσκεται στον σωστό δρόμο». Ο Κινγκ είχε, άλλωστε, το δικαίωμα βέτο στην επιλογή του καστ, στο σενάριο και συνολικά σε οποιαδήποτε πτυχή της παραγωγής. Δεν το άσκησε ποτέ. Ολα αυτά από έναν άνθρωπο που δεν είναι πάντα ικανοποιημένος με τις μεταφορές των βιβλίων του είτε στη μικρή είτε στη μεγάλη οθόνη. Θυμήσου τη δυσαρέσκειά του για τη «Λάμψη» του Κιούμπρικ… Οπως και να έχει, το πνεύμα του Κινγκ βρίσκεται σίγουρα σε κάθε γωνιά του “11.22.63” είτε με τις ανατριχιαστικές σκηνές που σου προκαλούν έντονη ανησυχία ότι στο επόμενο κιόλας δευτερόλεπτο θα συμβεί κάτι πολύ δυσάρεστο στον ήρωα είτε με τους βαθιά πληγωμένους χαρακτήρες που φέρουν τα τραύματά τους σαν το Αργυρό Αστέρι του οικοδεσπότη του Τζέικ στο δεύτερο επεισόδιο, τα οποία επισκιάζουν τη σκέψη και τις ενέργειές τους. Το “11.22.63” είναι για τα ‘60s ό,τι είναι το “Vinyl” για τα ‘70s: ένας ύμνος στη δεκαετία που αναφέρεται. Και αν τα ‘70s δείχνουν ένα decadence πρόσωπο της Αμερικής, η οποία έχει προσγειωθεί απότομα από το φιάσκο του Βιετνάμ, τα ‘60s (στην αρχή της δεκαετίας τουλάχιστον) έχουν εντελώς διαφορετικό ύφος. Ενώ υποβόσκει ήδη η κρίση στο Βιετνάμ, η αμερικανική κοινωνία έχει ακόμα μία μεγάλη αυτοπεποίθηση, το rock ’n’ roll δεν έχει ακόμα τον hardcore χαρακτήρα που αποκτά αργότερα και τα προϊόντα που παρέχονται

επαληθεύουν το ρητό «δεν τα φτιάχνουν όπως παλιά»: μοσχαρίσιο κρέας και πίτες με μοναδική γεύση (το πρώτο, μάλιστα, φροντίζει ο Αλ να το… εισάγει και να το χρησιμοποιεί για τα μπέργκερ του στο σήμερα) και αυτοκίνητα με εμπνευσμένο design. Είναι μία δεκαετία που από ό,τι φαίνεται τη θυμούνται με νοσταλγία οι Αμερικάνοι, μία δεκαετία ευημερίας, μία δεκαετία που ο κόσμος είχε ακόμα την ευγένεια υψηλά στην ατζέντα του. Οι αντιπαραθέσεις με το σήμερα προβάλλονται ενίοτε με διασκεδαστικό τρόπο: το iPhone που πήρε μαζί του στο παρελθόν ο Τζέικ, η απουσία υδραυλικού τιμονιού που τον αναγκάζει να παλεύει με το αυτοκίνητο κάθε φορά που πρέπει να στρίψει… Το καστ κάνει πραγματικά μία πολύ καλή δουλειά, με προεξάρχοντα τον Κρις Κούπερ, ο οποίος έχει υφάνει με αριστοτεχνικό τρόπο έναν κουρασμένο και αποκαρδιωμένο Αλ Τέμπλετον, που προσπαθεί με κάθε τρόπο να φέρει την αποστολή του εις πέρας (τη διάσωση του προέδρου Κένεντι), ακόμα και χωρίς να συμμετέχει ο ίδιος. Στα πρώτα επεισόδια ξεχωρίζει και ο Τζος Ντουχάμελ στον ρόλο του κυρίαρχου αρσενικού (που συναντάμε σε πάρα πολλά από τα έργα του Κινγκ), Φρανκ Ντάνινγκ, ο οποίος την ημέρα εργάζεται ως χασάπης και τη νύχτα αρέσκεται να τα πίνει και να ξυλοφορτώνει τη γυναίκα του. Ειδικά οι εναλλαγές του από ήπιες συμπεριφορές σε σκαιά ξεσπάσματα τον κάνουν ακόμη πιο τρομακτικό. Εξίσου ανατριχιαστικός είναι και ο Λι Χάρβεϊ Οσβαλντ, ο κύριος στόχος της αποστολής, τον οποίο υποδύεται ο Ντάνιελ Γουέμπερ. Φυσικά, το βασικό σημείο αναφοράς στο καστ της σειράς δεν είναι άλλο από τον Τζέιμς Φράνκο, στον ρόλο του κεντρικού ήρωα, Τζέικ. Το “11.22.63” είναι μία από τις must see σειρές της σεζόν. Η ιστορία-χαμαιλέοντας που εναλλάσσει το sci-fi (έστω και σε μικρές ποσότητες) με το δράμα και την περιπέτεια με αρκετές δόσεις σασπένς, σε συνδυασμό με τους πλούσιους χαρακτήρες, την πολύχρωμη δεκαετία του ’60, αλλά και τη μικρή διάρκεια της σειράς (που είναι ιδανική για όσους δεν θέλουν να περιμένουν τη μία σεζόν μετά την άλλη για να δουν πού το πάνε οι δημιουργοί) δημιουργούν μία ιδανική συνταγή. Ασε που αποτελεί και ένα ενδιαφέρον έναυσμα συζήτησης για την παρέα: πώς θα εξελισσόταν η Ιστορία εάν δεν είχε πεθάνει πρόωρα ο JFK;

Ο Κόσμος Αυτόν τον Μήνα Της Μαριάννας Σκυλακάκη

Aftermath Παραπάνω από 30 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις τρομοκρατικές επιθέσεις στις Βρυξέλλες. Ανθρωποι ανυποψίαστοι, που πήγαιναν στη δουλειά τους ή ετοιμάζονταν να πετάξουν με το αεροπλάνο. Για τις ζωές αυτές που χάθηκαν, την ευθύνη ανέλαβε το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο έχοντας χάσει σημαντικά εδάφη το τελευταίο εξάμηνο, φαίνεται να στρέφεται πια σε μια διαφορετική στρατηγική για να εξασφαλίσει την επιβίωσή του: ανήμπορο να αντιμετωπίσει στρατιωτικά τις δυνάμεις που επιδιώκουν την εξόντωσή του, επιδίδεται σε μια καμπάνια τρόμου, με στόχο την αύξηση του κόστους, σε ανθρώπους και πολιτικό κεφάλαιο, των εχθρών του. Ας μην ξεχνάμε ότι όσο το Ισλαμικό Κράτος διατηρεί εδάφη, όσο μιλάμε για ένα «κράτος», έχει στη διάθεσή του και τους αναγκαίους πόρους για να χρηματοδοτεί τέτοιες επιχειρήσεις, με πολύ περισσότερη άνεση από όση είχε η Αλ Κάιντα σε προηγούμενες δεκαετίες. Η Ευρώπη δυστυχώς, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, είναι το ευκολότερο θύμα και είναι πολύ πιθανό να συνεχίσει να δέχεται τρομοκρατικά χτυπήματα, μέχρι το Ισλαμικό Κράτος να εξοντωθεί ολοσχερώς. Κι όταν λέω ολοσχερώς, δεν αναφέρομαι μόνο στη στρατιωτική του εξόντωση. Πρέπει παράλληλα κι οι συνθήκες που συνεισέφεραν στην επώασή του στο Ιράκ και τη Συρία να αντιστραφούν, μια ακόμη δυσκολότερη αποστολή με λεπτές ισορροπίες. Το σίγουρο πάντως είναι ότι υποκύπτοντας στις σειρήνες του λαϊκισμού και της ξενοφοβίας -οι οποίες αν σκεφτεί κανείς ότι η συντριπτική πλειοψηφία των δραστών στα τρομοκρατικά χτυπήματα στο Παρίσι τον Νοέμβριο ήταν Ευρωπαίοι πολίτες είναι προφανώς αβάσιμες- υπονομεύουμε την προσπάθεια αυτή. Αλλωστε, η στρατολόγηση του Ισλαμικού Κράτους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την απογοήτευση, την απόγνωση και την απομόνωση ανθρώπων που σε ένα άλλο περιβάλλον μπορεί να μην είχαν ριζοσπαστικοποιηθεί. Είμαστε σε πόλεμο και στον πόλεμο αυτόν ο εχθρός χτυπάει εκεί όπου μας πονάει περισσότερο. Βασίζεται όμως και στην αφύπνιση των χειρότερων ενστίκτων μας, χρησιμοποιώντας ως σύμμαχο έναν άλλο εχθρό, που ελλοχεύει μέσα στον καθένα μας. Ως Ευρωπαίοι, αυτός είναι ο πρώτος εχθρός που πρέπει να πολεμήσουμε, πριν στραφούμε αποφασιστικά και αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των μισάνθρωπων τζιχαντιστών.

Trumpdate Ενα... sneak peak στις διεθνείς σχέσεις κατά τον Donald Trump μπορείτε να απολαύσετε (τρόπος του λέγειν) στο σχετικό αφιέρωμα των “New York Times”. Ο πρωτοπόρος για το Ρεπουμπλικανικό χρίσμα,

του οποίου το δόγμα όσον αφορά τη διπλωματία συνοψίζεται κατά τον ίδιο στη φράση "America First", μοιράστηκε τις σκέψεις του κατά τη διάρκεια δύο τηλεφωνικών συνομιλιών με τους δημοσιογράφους Maggie Haberman και David Sanger. Αν και δεν ήθελε να ανοίξει πλήρως τα χαρτιά του ("I wouldn’t want them to know what my real thinking is"), ο Trump εξήγησε ότι αν εκλεγεί πρόεδρος, ενδέχεται μεταξύ άλλων να σταματήσει τις αγορές πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία κι άλλους συμμάχους της Αμερικής στην περιοχή, εκτός κι αν δεχτούν να συμμετάσχουν με χερσαίες δυνάμεις στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους ή να αποζημιώσουν χρηματικά τις ΗΠΑ για την καταπολέμηση των τζιχαντιστών. Στο μεταξύ, ακόμα κι ο πρόεδρος της νεότερης χώρας στον κόσμο, ο πρόεδρος του Νότιου Σουδάν, Salva Kiir (τον οποίο ο ΟΗΕ κατηγορεί για εγκλήματα πολέμου), βρήκε οποιαδήποτε συσχέτιση με τον Trump ανησυχητική και κινήθηκε γρήγορα για να διαλύσει τις σχετικές φήμες που τον ήθελαν να έχει ταχθεί υπέρ του πρωτοπόρου για το προεδρικό χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων. Θα επρόκειτο για άλλο ένα αμφιλεγόμενο endorsement του Trump, μετά από αυτό οπαδών της λευκής υπεροχής πριν κάποιους μήνες - βλέπετε η κυβέρνηση του Kiir κατηγορείται για σεξουαλική βία, βασανιστήρια, εξωδικαστικές δολοφονίες και στρατολόγηση παιδιών στρατιωτών. Ας μείνουμε όμως λίγο ακόμα στον Donald Trump, ο οποίος μετά τις δραματικές εξελίξεις στις Βρυξέλλες ανέβασε πάλι την ένταση της αντιμουσουλμανικής ρητορικής του (αυτή τη φορά βέβαια είχε παρέα, τον έτερο υποψήφιο για το χρίσμα, Ted Cruz). Για να καταλάβετε τι εστί Trump σε λίγα μόλις λεπτά, σας προτείνουμε να ψάξετε και να βρείτε ένα καταπληκτικό βίντεο που κυκλοφορεί στο YouTube από προεκλογική εκδήλωση του Trump στη Φλόριντα, στο οποίο το τρίο κοριτσιών ονόματι "Freedom Kids" τον υποδέχεται στη σκηνή με ένα ρομποτικό, «πατριωτικό» (με την Trumpian έννοια) μουσικό νούμερο που θα προκαλούσε γέλιο αν δεν ήταν τόσο τρομακτικό. "Cowardice / Are you serious? / Apologies for freedom, I can’t handle this. / When freedom rings, answer the call! / On your feet, stand up tall! / Freedom's on our shoulders, USA!".

Αντίο στη Nancy Reagan Εφυγε από τη ζωή στις 6 Μαρτίου, σε ηλικία 94 ετών, η πρώην Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ, Nancy Reagan. Η χήρα του πρώην προέδρου Ronald Reagan ήταν μια προσωπικότητα με μεγάλη επιρροή στον Λευκό Οίκο της εποχής, προστατεύοντας με πυγμή τον σύζυγό της, με τον οποίο ήταν παντρεμένη για 52 χρόνια, και στο πλευρό του οποίου στάθηκε στα δύσκολα χρόνια από τη διάγνωσή του με τη νόσο του Αλτσχάιμερ μέχρι τον θάνατό του το 2004. Εντελώς τυχαία, διαβάζοντας ένα άρθρο για την ανάγκη ένας εκ των Ρεπουμπλικανών υποψηφίων να αναχαιτίσει τον Trump στη “Wall Street Journal”, βρέθηκα να παρακολουθώ την ιστορική ομιλία του Reagan εν έτει 1964 "A Time for Choosing", η οποία τον εκτόξευσε στην αμερικανική πολιτική στρατόσφαιρα - κάποια από τα πράγματα που λέει είναι επίκαιρα όσο ποτέ. Ας κλείσουμε όμως με μια, επίσης διαχρονική, φράση της Nancy Reagan: "You learn something out of everything, and you come to realize more than ever that we're all here for a certain space of time, and then it's going to be over, and you better make this count".

Why Read Της Αναστασίας Διακάκη

Between Two Lungs Μια από τις αγαπημένες μου διαδικτυακές ασχολίες είναι να εντοπίζω και να ακολουθώ τους λογαριασμούς αγαπημένων μου καλλιτεχνών στα κοινωνικά δίκτυα. Για πρώτη φορά στην ιστορία έχουμε τόσο άμεση πρόσβαση στην καθημερινότητα και τις σκέψεις διάσημων δημιουργών. Σε μια τέτοια αναζήτηση, πριν από λίγες μέρες, ανακάλυψα στο Facebook τη σελίδα μιας διαδικτυακής λέσχης βιβλίων με πυρήνα τη Florence Welch, των Florence + the Machine. Η σελίδα ονομάζεται "Between Two Books" (βασισμένο στον τίτλο του τραγουδιού της Florence, "Between Two Lungs") κι εκ πρώτης όψεως τα μέλη της φαίνεται να διαβάζουν βιβλία εμπνευσμένα από τη μουσικό και το έργο της. Σύντομα όμως ανακάλυψα ότι η διαδικτύωση που επικρατεί εν έτει 2016 είχε φέρει τη λέσχη ήδη σε ένα άλλο επίπεδο: το Between Two Books άρχισε από μια τότε 14χρονη Αγγλίδα θαυμάστρια της Welch, η οποία πρότεινε, μεταξύ σοβαρού και αστείου, στην τραγουδίστρια μέσω Twitter να αρχίσουν μια λέσχη ανάγνωσης, τα μέλη της οποίας θα διάβαζαν ό,τι διάβαζε η Welch παράλληλα με εκείνη.

Μάρτ ιος 2016

Απίστευτο, κι όμως η τραγουδίστρια ανταποκρίθηκε αμέσως στο λογοτεχνικό κάλεσμα. Ετσι, σχεδόν τρία χρόνια μετά, 25.000 άτομα παγκοσμίως διαβάζουν τα βιβλία που τους προτείνει η Flo.

Ποια Είναι η Elena Ferrante; Η αναγνωστική μου ζωή πρόσφατα έχει καταληφθεί από το έργο και την παρουσία μιας συγγραφέως της οποίας το πραγματικό όνομα δεν γνωρίζω - ούτε εγώ ούτε όμως κι η συντριπτική πλειοψηφία των αναγνωστών της. Γνωρίζουμε με σιγουριά μόνο το ότι τα μυθιστορήματά της γράφονται στα ιταλικά, και ότι η ίδια μάλλον προέρχεται από τη Νάπολη. Κατά πάσα πιθανότητα είναι γυναίκα και εκδίδει τα έργα της με το όνομα Elena Ferrante. Δεν κάνει δημόσιες εμφανίσεις και δίνει ελάχιστες συνεντεύξεις, μόνο μέσω αλληλογραφίας. Ακόμα κι οι ίδιοι οι εκδότες της επέλεξαν να κυκλοφορήσουν τα βιβλία της σεβόμενοι την πεποίθησή της ότι όταν ένα βιβλίο ολοκληρωθεί, δεν έχει πια την ανάγκη του προσώπου του συγγραφέα, και πρέπει να μπορεί να υπάρχει αυτόνομο στον κόσμο. Η Ferrante είναι διάσημη πλέον για τη λεγόμενη "Τετραλογία της Νάπολης", μια σειρά από έργα που ξεκινούν με το "L’Amica Geniale" (στα αγγλικά "My Brilliant Friend" σε μετάφραση της Ann Goldstein). Τα τέσσερα μυθιστορήματα ακολουθούν τη ζωή δύο κοριτσιών από μια φτωχή συνοικία της Νάπολης και την παράλληλη πορεία τους καθώς μεγαλώνουν. Δυστυχώς, τα βιβλία αυτά δεν έχουν μεταφραστεί ακόμα στη γλώσσα μας, αν κι έχουν μεταφραστεί παλαιότερα μυθιστορήματα της Ferrante. Τα μυθιστορήματα της Νάπολης, όμως, είναι αυτά που έχουν ανυψώσει την Ιταλίδα σε λογοτεχνικό είδωλο παγκοσμίως, κι αξίζει όσοι έχουν τη γλωσσική δυνατότητα να αφεθούν στον κόσμο τους.

pARTicle Της Αγγελικής Ντούρου

Γυναίκες στην Τέχνη Με αφορμή τη γιορτή της γυναίκας αυτόν τον μήνα, αξίζει να γνωρίζουμε ότι στον χώρο της τέχνης υπήρχαν ανέκαθεν γυναίκες εξίσου χαρισματικές με διάσημους άρρενες συναδέλφους τους. Παραδοσιακά, όμως, η κοινωνία δεν επέτρεπε την προβολή του έργου τους και μόνο στον 20ό αιώνα, κυρίως μετά το ξέσπασμα του φεμινιστικού κινήματος τη δεκαετία του 1970, οι γυναίκες καλλιτέχνες άρχισαν να βγαίνουν στο προσκήνιο. Πλέον η ιστορία της τέχνης έχει αναλάβει να σκαλίσει το παρελθόν για να ανασύρει τις γυναικείες προσωπικότητες που θάφτηκαν στη λήθη του ανδροκρατούμενου παρελθόντος. Το βιβλίο "Women, Art and Society" της Whitney Chadwick είναι ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα για όσους θέλουν να γνωρίσουν τη συμβολή της γυναίκας στην τέχνη από την Αναγέννηση έως σήμερα. Μιλώντας για το σήμερα, μερικές από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες της σύγχρονης τέχνης είναι οι Louise Bourgeois, Bridget Riley, Judy Chicago, Cindy Sherman, Mona Hatoum, Yayoi Kusama, Rachel Whiteread και Marina Abramovic.

Χρωματίστε Ελεύθερα Εχετε ακούσει για τη νέα μόδα που ακούει στο όνομα "Colour Therapy"; Οι art therapists ισχυρίζονται πως όταν χρωματίζουμε στον ελεύθερό μας χρόνο, μας βοηθάει να χαλαρώσουμε, μας βγάζει από τα στρεσογόνα προβλήματα της καθημερινότητας και μας μεταφέρει στα ξέγνοιαστα παιδικά μας χρόνια. Πολλές εταιρείες στο εξωτερικό παρέχουν στο διάλειμμα colouring books, καθώς παρατηρήθηκε πως η απόδοση των υπαλλήλων τους και η πνευματική τους διαύγεια ήταν βελτιωμένη αφού περνούσαν τον χρόνο τους χρωματίζοντας για 10-15 λεπτά. Η νέα μόδα ήρθε και στην Ελλάδα με μια πρωτότυπη ιδέα: τα Colouring Travel Guides. Δύο νέες αρχιτέκτονες, η Αβροκώμη και η Βασιλική, ξεκινούν μια καμπάνια για colouring books, posters και postcards που αφορούν δημοφιλείς προορισμούς της Ελλάδας, με πρώτη την Αθήνα. Το βιβλίο θα αποτελείται από 90 σελίδες με διάσημα αξιοθέατα και πολεοδομικά σχέδια της πόλης, τα οποία μπορείτε να χρωματίσετε με την αγαπημένη σας παλέτα. Το χαρτί είναι εξαιρετικής ποιότητας και δέχεται μαρκαδόρους, ξυλομπογιές, ακόμα και ακουαρέλα - στη συνέχεια μπορείτε να κόψετε το σχέδιο και να το κρεμάσετε στον τοίχο σας. Τι πιο ωραίο απ' το να χαλαρώνετε και να δημιουργείτε ταυτόχρονα;

Μάρτ ιος 2016

Αφήστε λοιπόν στην άκρη την οθόνη του υπολογιστή ή του tablet, πάρτε τα αγαπημένα σας χρώματα και ξεκινήστε! Το πρώτο βιβλίο της σειράς θα είναι διαθέσιμο από τα τέλη Απριλίου, είτε μέσω της σχετικής ιστοσελίδας είτε σε επιλεγμένα σημεία πώλησης. Ωστόσο, απομένουν 19 ημέρες για να στηρίξετε τη νέα αυτή προσπάθεια, ώστε να εκτυπωθεί ικανός αριθμός αντιτύπων και να προστεθούν στη σειρά οι επόμενοι οδηγοί: Σαντορίνη, Μύκονος, Κρήτη, Θεσσαλονίκη.

No Finish Line Runner: Ο Τερματισμός Του Λευθέρη Πλακίδα «Ο Τερματισμός» είναι ο τίτλος του νέου ντοκιμαντέρ της Ελιάνας Αμπραβανέλ, το οποίο παρακολουθεί τις ζωές τριών μαραθωνοδρόμων κάποιας ηλικίας για τέσσερα χρόνια. Η προβολή του έγινε στο πλαίσιο του 18ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και ενθουσίασε όσους το παρακολούθησαν. Στόχος της Αμπραβανέλ, που είναι και η ίδια μαραθωνοδρόμος, είναι να εμπνεύσει κόσμο κάθε ηλικίας να φορέσει τα παπούτσια του και να βγει για τρέξιμο, κάτι το οποίο πέτυχε, έχοντας ως πρωταγωνιστές τρεις ανθρώπους που δεν είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις αθλητών και δρομέων μεγάλων αποστάσεων. Ενας βοσκός από ένα χωριό της Κοζάνης που τρέχει για επιβίωση. Ενας 85χρονος (που δεν του φαίνεται καθόλου η ηλικία του), ο οποίος τρέχει 30 χρόνια και έχει αντιστρέψει τον χρόνο. Ενας Κρητικός που φοράει χλαμύδα και περικεφαλαία και ξυπόλυτος τρέχει τα 42 χιλιόμετρα και 195 μέτρα. Ο τερματισμός τους σε κάθε αγώνα είναι και μια νέα εκκίνηση. Αξίζει να ψάξετε και να δείτε το ντοκιμαντέρ αν τρέχετε - θα νιώσετε δικαιωμένοι με την επιλογή σας. Αν δεν τρέχετε και δείτε την ταινία, θα ξεκινήσετε σίγουρα. Είναι κάτι που όλοι μπορούν να κάνουν, όπως ισχυρίζεται και η σκηνοθέτις και δρομέας. Οι τρεις πρωταγωνιστές της το επιβεβαιώνουν.

Out (& About): Collectiva Της Μαριάννας Σκυλακάκη Ενα νέο διεθνές συνέδριο και φεστιβάλ αφιερωμένο στη νέα επιχειρηματικότητα και την ψηφιακή οικονομία ανοίγει τις πόρτες του στην πόλη μας φέτος το καλοκαίρι! Στις 1 και 2 Ιουνίου, το 1ο Collectiva φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως σημείο συνάντησης ευρωπαϊκών και διεθνών επενδυτικών σχημάτων, accelerators, νέων επιχειρήσεων και μεγάλων εταιρειών με την ελληνική digital αγορά και το τοπικό οικοσύστημα των startups. Παραπάνω από 35 καταξιωμένοι ομιλητές, workshops, αλλά και μια φεστιβαλική "Alana", ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος όπου η τεχνολογία θα συναντά τη διασκέδαση, με «εικόνες, χρώματα, ελληνικές street food γεύσεις και πολλή μουσική». Η προπώληση ξεκίνησε με τα early bird tickets, τα οποία διατίθενται σε περιορισμένο αριθμό.

Γραφτείτε δωρεάν στο καθημερινό ημερήσιο newsletter αθηΝΕΑ www.a8inea.com

Κείμενο: Νατάσα Μαστοράκου / Φωτογραφία: Νίκος Παπαγγελής

Για πάντα 16

O Σπύρος Γραμμένος φέτος κλείνει τα 16. Ή τουλάχιστον έτσι θα ήθελε. Αλλά και πάλι με αυτό το παιδί δεν μπορείς να είσαι ποτέ σίγουρος. Το μόνο σίγουρο είναι ότι «16» τιτλοφορείται ο καινούργιος του δίσκος που κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από την Feelgood Records. «Κλείνω και φέτος τα δεκάξι / Μένω ξανά στην ίδια τάξη / Το πρόχειρό μου ένα πασάλειμμα / Και περιμένω το διάλειμμα / Μα δεν χτυπάει το κουδούνι / Κύριε επιστάτη είστε γουρούνι / Πάει να σπάσει το κρανίο μου / Και ζωγραφίζω το θρανίο μου», λένε οι στίχοι του ομότιτλου τραγουδιού, που μας γυρνούν χρόνια πίσω, στα δικά μας σχολικά θρανία. Ο δίσκος είναι ακριβώς όπως και ο Σπύρος: έχει τις κωμικές του στιγμές αλλά και τις πιο εσωτερικές. Εχει πολύ χιούμορ αλλά και συναίσθημα. Οπως και οι δύο προηγούμενοι δίσκοι του, έτσι και αυτός περιγράφει καταστάσεις που με κατά κάποιο τρόπο έζησε ο τραγουδοποιός τα τελευταία χρόνια. «Καθένας από αυτούς γράφτηκε σε διαφορετικές περιόδους και με διαφορετικά ερεθίσματα. Σίγουρα έχουν διαφορές, αλλά και οι τρεις έχουν και κοινά χαρακτηριστικά. Προς το παρόν εγώ τον βλέπω αρκετά διαφορετικό γιατί είναι κάτι καινούργιο και το είχα ανάγκη», μου εξηγεί ο ίδιος ενώ λιαζόμαστε στην ταράτσα του με θέα την Ακρόπολη. «Κάθε ηλικία που περνάμε υπάρχει μέσα μας, απλά χρειάζεται η κατάλληλη στιγμή για να έρθει στην επιφάνεια. Νιώθω πολλές φορές πως είμαι δεκάξι», απαντάει όταν τον ρωτάω αν ο τίτλος του δίσκου αναφέρε-

ται στην ηλικία που νιώθει ή που θα ήθελε να είναι. Στα τριάντα του χρόνια παραδέχεται πως οι συνθήκες τον ανάγκασαν στα δεκαέξι να συμπεριφέρεται πιο ώριμα σε σχέση με έναν κλασικό έφηβο και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να περάσει την εφηβεία ετεροχρονισμένα. Αν τον δεις για πρώτη φορά πάνω στη σκηνή, σίγουρα ο Σπύρος θα σου θυμίσει τον Τζίμη Πανούση. Αλλά είναι πολύ παραπάνω από αυτό. Οχι πως τον πειράζει να τον συγκρίνεις με έναν τόσο αγαπημένο του καλλιτέχνη, αλλά εκτός από Τζίμη ο ίδιος έχει ακούσει πολύ Γιάννη Λογοθέτη, Θοδωρή Αναστασίου και σίγουρα πιστεύει ότι μοιάζει περισσότερο στον Βασίλη Νικολαΐδη. Πριν από λίγο καιρό έδωσε μια ιδιαίτερη συναυλία στο πλαίσιο των χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων μαζί με τον Φοίβο Δεληβοριά με θέμα το σατιρικό τραγούδι. Το κοινό ενθουσιάστηκε τόσο με τις ερμηνευτικές του ικανότητες, όσο και με την άνεση του πάνω στη σκηνή. Τον ρωτάω από ποιους καλλιτέχνες αυτού του είδους έχει επηρεαστεί. Η λίστα είναι ατελείωτη: «Πέρα από τον Γιάννη Λογοθέτη, τον Βασίλη Νικολαΐδη, τον Χάρρυ Κλυνν, τον Τζίμη Πανούση, τον Θοδωρή Αναστάσιου, τον Λουκιανό Κηλαϊδόνη, τον Γιάννη Μηλιώκα, τον Διονύση Σαββόπουλο, τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Γιώργο Μαρίνο, τον Θέμη Ανδρεάδη και άλλους που μάλλον ξεχνάω, από αυτούς που χρησιμοποιήσαμε σε αυτό το αφιέρωμα. Αλλά και από άλλους πιο νέους, ακόμα και πιο νέους από εμένα σε αυτόν τον χώρο. Σίγουρα έχω επηρεαστεί και από

τον Φοίβο Δεληβοριά και είναι μεγάλη χαρά μου που κάναμε μαζί αυτό το αφιέρωμα». Επιστρέφοντας στον δίσκο, παρατηρώ ότι και αυτή τη φορά όλες οι ιστορίες μοιάζουν προσωπικές, για να με διορθώσει: «Δεν είναι πάντα έτσι, αλλά σχεδόν πάντα είναι αληθινές». Ετσι, αποφεύγω να ζητήσω λεπτομέρειες τόσο για τον «Αθλητικό τύπο» όσο και για τον «Νηστικό δείπνο», τα «Λιπαρά» και το «Αμυγδαλάκι». Δεν μπορώ, όμως, να μη σταθώ στον «Κόκορα», τη μοναδική διασκευή του δίσκου. Το τραγούδι του Μάνου Λοΐζου δένει τέλεια με τα υπόλοιπα δέκα του άλμπουμ, αλλά πώς προέκυψε, αλήθεια, αυτή η επιλογή; «Οταν είχα γράψει τον “Κουκουλοφόρο”, ο πρώτος άνθρωπος που τον άκουσε ήταν η μάνα μου. Γέλασε, προβληματίστηκε και μου έβαλε να ακούσω τον «Κόκορα». Αν και υπήρχε χρόνια το κομμάτι στο σπίτι μας, τότε ένιωσα την ανάγκη να το τραγουδήσω με τον δικό μου τρόπο. Αργότερα, όταν γνώρισα την Μυρσίνη Λοΐζου, της ζήτησα την άδεια να το ηχογραφήσω και χάρηκα πάρα πολύ με την αντίδρασή της. Και μετά από δύο απόπειρες κατέληξε να είναι σε αυτόν τον δίσκο». Το επόμενο διάστημα ο Σπύρος θα παρουσιάζει τον νέο του δίσκο, που κυκλοφορεί στις 14 Απριλίου, σε διάφορες συναυλίες, ενώ παράλληλα ετοιμάζει τις καλοκαιρινές του -μουσικές- εξορμήσεις. Φυσικά, υπάρχουν και άλλα πράγματα στα σκαριά, αλλά «δεν είναι ακόμα η ώρα να μιλήσουμε για αυτά», συμπληρώνει και δεν μπορώ παρά να το αφήσω εκεί.

Κείμενο: Χχχχχ Χχχχχ / Φωτογραφία: Χχχχχ Χχχχχ

Μάρτ ιος 2016

Καφές στο μουσείο

Νομισματικό Μουσείο (Φωτογραφίες: Νίκος Παπαγγελής)

Μάρτ ιος 2016

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Φωτογραφίες: Δώρα Καλακίδου)

Μάρτ ιος 2016

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Φωτογραφίες: Γιώργος Σφακιανάκης)

Μάρτ ιος 2016

Μουσείο Ακρόπολης (Φωτογραφίες: Δώρα Καλακίδου)

Μάρτ ιος 2016

Μουσείο Μπενάκη, Κεντρικό Κτήριο (Φωτογραφίες: Δώρα Καλακίδου)

Μάρτ ιος 2016

Κείμενο: Δημήτρης Χαλιώτης / Φωτογραφία: Δώρα Καλακίδου

Μάρτ ιος 2016

Ο άγνωστος υποψήφιος Οταν στις 29 Φεβρουαρίου ανακοινώθηκαν οι υποψηφιότητες για το Βραβείο Χορν, οι περισσότεροι αναρωτήθηκαν «Ποιος είναι αυτός ο Κωνσταντίνος Γώγουλος δίπλα στους ήδη γνωστούς Αργύρη Πανταζάρα, Κωνσταντίνο Ασπιώτη και Γιώργο Παπαγεωργίου;». Εγώ, πάλι, κοιτούσα και ξανακοιτούσα τη φωτογραφία του, παλεύοντας να καταλάβω αν όντως είναι αυτός με τον οποίο μιλούσα το προηγούμενο βράδυ. Δεν είχα συγκρατήσει το επίθετό του, ούτε είχα δει πέρυσι τον «Γυάλινο κόσμο» στο θέατρο Εμπορικόν, την παράσταση χάρη στην οποία προτάθηκε για το Βραβείο Χορν. Είχαμε συναντηθεί εντελώς συμπτωματικά μέσω κοινής παρέας μετά από μία άλλη παράσταση και συζητούσαμε περί ανέμων και υδάτων. Φυσικά, το τελευταίο που περίμενα ήταν την επόμενη ημέρα να τον έβλεπα να φιγουράρει σε όλο το διαδίκτυο ως ένας από τους τέσσερις υποψηφίους του Βραβείου Χορν. Και μπορώ να σας βεβαιώσω ότι ούτε αυτός το περίμενε… «Οταν το έμαθα πήγα στο γυμναστήριο κι έτρεξα δύο ώρες για να ηρεμήσω», μου λέει γελώντας. «Κοίτα, είναι μεγάλη χαρά και μεγάλη τιμή, αν αναλογιστείς ποιοι άνθρωποι αποτελούν την κριτική επιτροπή, αλλά και ποιοι ήταν οι συνυποψήφιοι. Είναι άνθρωποι που έχουν ένα στίγμα στον χώρο. Πέρα από αυτό, όμως, εγώ είχα πάντα το σύνδρομο του “καλού μαθητή” στη ζωή μου. Πάλεψα πολύ για να το αποτινάξω αυτό από πάνω μου. Να καταλάβω ότι οι κανόνες είναι για να σπάνε, ότι σε κάποιους δεν θα αρέσουμε, και να αισθανθώ και χαρά γι’ αυτό. Με την υποψηφιότητα, λοιπόν, για το βραβείο ένιωσα κι έναν φόβο. Σκέφτηκα, πρέπει να αποδείξω τώρα κάτι; Πρέπει να παίζω καλύτερα;» μου εξομολογείται. Το Βραβείο Χορν μπορεί να μην το κέρδισε, αλλά στάθηκε η αφορμή για αυτή τη συνέντευξη. Ας τον γνωρίσουμε καλύτερα: «Γεννήθηκα στην Αθήνα, μέχρι τα πέντε μου έζησα στο Καρπενήσι και από εκεί και πέρα μέχρι το τέλος του σχολείου στη Λαμία», με κατατοπίζει σχετικά. «Τι θυμάσαι από εκείνα τα χρόνια;» τον ρωτάω. «Απέναντί μας ήταν ένα ξυλουργείο και πηγαίναμε με τους φίλους μου και κλέβαμε τα ξύλα από τον άνθρωπο και φτιάχναμε δεντρόσπιτα και ξύλινα κάστρα. Είχαμε κάνει ολόκληρη υπερπαραγωγή. Είχαμε σκάψει λαγούμια, είχαμε φτιάξει καταπακτές. Πήραμε τσαπιά και πήγαμε σε ένα χωράφι δίπλα, το σκάψαμε όλο και φτιάξαμε πίστα για ποδηλατικούς αγώνες», θυμάται. «Αν και έχω γεννηθεί το 1987, έχω το προνόμιο να λέω ότι μεγάλωσα στις αλάνες!» μου λέει χαριτολογώντας.

Το θέατρο δεν υπήρχε ακόμα στον ορίζοντα. Ούτε καν το είχε σκεφτεί σαν ενδεχόμενο. «Ερχονταν παραστάσεις το καλοκαίρι στη Λαμία, αλλά δεν τις έβλεπα», ομολογεί. Παρ’ όλα αυτά, ήταν ένα παιδί που του άρεσε να σκέφτεται, να φιλοσοφεί, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για έναν έφηβο. Οι γονείς του ήθελαν να γίνει μηχανικός. Ο ίδιος, ψυχίατρος. «Ηθελα να γίνω ψυχίατρος, γιατί πίστευα ότι έτσι θα ερευνήσω την ανθρώπινη ψυχή. Υπό αυτό το πρίσμα, ασχολούμενος με το θέατρο, κάτι έκανα», μου λέει χαμογελώντας. Πάντως σε πρώτη φάση οι γονείς του μάλλον κέρδισαν τη μάχη. Πέρασε στο Πολυτεχνείο της Αθήνας για να σπουδάσει πολεοδόμος-χωροτάκτης. «Σίγουρα υποσυνείδητα με επηρέασαν οι γονείς μου. Αλλά πάντα μου άρεσαν οι θετικές επιστήμες. Τώρα, πια, βέβαια στα μαθηματικά κάνω τις στοιχειώδεις πράξεις. Εχω μία άρνηση», παρατηρεί. Πάντως, το καλλιτεχνικό σαράκι μέσα του είχε ήδη αρχίσει να τον τρώει. Αρχισε να ψάχνεται γύρω από τον πολιτισμό. «Πήγα σε ομάδες δημιουργικής γραφής, σε μουσικά συγκροτήματα, σε χορευτικές ομάδες», θυμάται. Κάπου εκεί μπήκε στη ζωή του και το θέατρο. Κι ύστερα τα σταμάτησε ξαφνικά όλα. «Ηταν μια χρονιά που αποφάσισα να κάνω ένα πείραμα με τον εαυτό μου», μου εξηγεί. «Επειδή πήγαινα αριστερά-δεξιά και δεν κατέληγα κάπου, αποφάσισα να βρω ένα πεδίο να συγκεντρωθώ και να δώσω ό,τι έχω να δώσω εκεί. Είχα την ανάγκη να σταματήσω να σκορπίζομαι. Εστίασα λοιπόν στη σχολή μου στο Πολυτεχνείο. Κάποια στιγμή όμως ένιωσα να ασφυκτιώ. Αυτή η διαδικασία με είχε νεκρώσει ως άνθρωπο. Δεν ένιωθα ζωντανός». Το θέατρο μέσα του δεν τον άφηνε σε ησυχία. Δεν είχε και πολλές επιλογές, έπρεπε να του παραδοθεί. Αλλωστε, εκεί ανήκε - και ας του είχε αντισταθεί τόσο σθεναρά. Πήγε αρχικά σε μία ιδιωτική σχολή στην Αγία Βαρβάρα. Και την επόμενη χρονιά έδωσε στη Δραματική του Εθνικού. Τον προετοίμασε ένας πολύ αγαπημένος του θεατρικός δάσκαλος, ο Παντελής Καψάλης, που έχει τη θεατρική ομάδα Αντωση στη Νέα Φιλαδέλφεια. Μόνο καλά λόγια μού λέει για τον δάσκαλό του. Αλλωστε, χάρη σε αυτόν μπήκε στο Εθνικό. Το 2013 τέλειωσε τη σχολή. Και με το καλημέρα βρέθηκε να παίζει δίπλα στον Δημήτρη Καταλειφό και την Πέγκυ Σταθακοπούλου στην επανάληψη της «Εκδοχής του Μπράουνινγκ» στο θέατρο Εμπορικόν, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες της Ελένης Σκότη. «Είχα δασκάλα την Ελένη Σκότη στη σχολή. Με πρότεινε στον Κα-

ταλειφό, που απλά είχε ακούσει το όνομά μου στο συμβούλιο των καθηγητών στη σχολή όταν περνούσαν τις βαθμολογίες. Συναντηθήκαμε και με ενέκρινε. Ουσιαστικά πέρασα συνέντευξη, όχι ακρόαση», σχολιάζει με χαμόγελο και αμέσως συμπληρώνει: «Γενικά και ο Δημήτρης Καταλειφός και η Ελένη Σκότη ήταν άνθρωποι που τους εκτιμούσα πολύ και παρακολουθούσα τις δουλειές τους». Και οι δύο πρέπει να έμειναν ικανοποιημένοι, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι του πρότειναν να είναι και στην επόμενη δουλειά. «Γυάλινος κόσμος», Τενεσί Ουίλιαμς. Και ο Κωνσταντίνος αντιμέτωπος με τον ρόλοκλειδί του Τζιμ. «Για τον “Γυάλινο κόσμο” έκανα ακρόαση. Με κάλεσε η Ελένη με τη Στέλλα Βογιατζάκη, που κάνει τη Λώρα, και μας έκανε ακρόαση τους δυο μας σαν ζευγάρι. Η Ελένη δουλεύει πολύ με τις δυναμικές των ηθοποιών της», μου λέει. Αυτό που τον γοητεύει περισσότερο στο έργο του Ουίλιαμς είναι ο ίδιος ο… γυάλινος κόσμος. «Τα γυάλινα ζωάκια της Λώρας. Και η ίδια η Λώρα φυσικά. Φαντάζομαι δεν είναι τυχαίο που ο τίτλος του έργου είναι αυτός», αναφέρει. «Είναι ένα έργο μνήμης. Είναι ο τρόπος για να εξιλεωθεί ο Τομ, δηλαδή ο ίδιος ο Ουίλιαμς, και να ξεφύγει από τις ενοχές του, από τα φαντάσματα που τον κυνηγούν. Βλέπουμε ανθρώπους εγκλωβισμένους μέσα στην ανημποριά, που προσπαθούν να χτίσουν έναν κόσμο μέσα στον οποίο θα προστατευτούν». «Ονειρεύεσαι ρόλους και συνεργασίες;» τον ρωτάω. «Σίγουρα ονειρεύομαι πράγματα. Είναι αυτό το κομμάτι του μηχανικού μέσα μου, που με κάνει να πιστεύω στον σχεδιασμό. Βέβαια, τα πράγματα στα οποία έχουμε εντρυφήσει είναι λίγο και η κατάρα μας κάποιες φορές. Οπότε προσπαθώ να μη σχεδιάζω», μου επισημαίνει. Αυτό που προσπαθεί να κάνει είναι να επενδύει στο «μαζί». «Πιστεύω πάρα πολύ στο “μαζί”. Οχι το “μαζί” σαν κάτι εγκλωβιστικό. Δεν ξέρω, είναι ακόμα κάτι που ψάχνω κι εγώ για μένα», παραδέχεται. «Μπορώ να σου πω ότι η λύση είναι μια ομάδα κλειστή. Μπορώ να σου πω ότι η λύση είναι μια ομάδα ανοιχτή. Μπορώ να σου πω ότι τελικά δεν κάνω για ομάδα. Αλλά πιστεύω πάρα πολύ σε έναν ανοιχτό πυρήνα ανθρώπων, που μοιράζονται καινούργιες εμπειρίες, καινούργιους δρόμους και καινούργιες φωνές. Πιστεύω πολύ στο κοινό όραμα και στην κοινή γλώσσα».

Στιγμιότυπα Το 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ ολοκληρώθηκε και νομίζω πως όποιος είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει έστω μία ταινία κέρδισε πρώτα απ' όλα ως άνθρωπος. Πάντα λέω πως ένα δυνατό φιλμ ισοδυναμεί με ένα μάθημα ζωής που δεν θα πάρει κάποιος ούτε στο σχολείο ούτε στο πανεπιστήμιο. Aπό τη μεριά μου, είχα την ευκαιρία να παρευρεθώ σε αρκετές προβολές. Οι περισσότερες με άγγιξαν, με ευαισθητοποίησαν, με έκαναν να δω καταστάσεις από άλλη οπτική γωνία. Μπορεί ο κόσμος -ειδικά τις πρώτες ημέρες- να μην ήταν πολύς, διότι η προβολή και η διαφήμιση ήταν μηδαμινή, ωστόσο το ταξίδι ήταν και πάλι μοναδικό. Παίρνω στα χέρια το πρόγραμμα. ξεκινώ με την επιλογή ταινιών. Είναι μία διαδικασία που απαιτεί χρόνο, αφοσίωση και ευλάβεια. Βγάζω την τελική μου λίστα. Ετοιμος, το ταξίδι αρχίζει...

Ξεκίνησα το βράδυ της Παρασκευής 11 Μαρτίου, βλέποντας την ιστορία ενός διεμφυλικού άντρα που έκανε οικογένεια και παιδιά. Οσες κι αν ήταν οι δυσκολίες στην καθημερινότητα, ο αγώνας απ΄ όλες τις πλευρές ήταν από μόνος του ικανός να τους ανάγει σε καλύτερους ανθρώπους και η αγάπη να κερδίσει.

Το ντοκιμαντέρ που αφορούσε τη ζωή του Τeriade (Στρατή Ελευθεριάδη), μου άφησε διπλή αίσθηση. Περηφάνια για έναν Ελληνα που δίδαξε το ήθος και τον πολιτισμό στη Γαλλία και παράλληλα θλίψη και απογοήτευση για τον κρατικό μηχανισμό, που αποδόμησε το έργο του και τα δύο μουσεία στη Μυτιλήνη, απόρροια της οικονομικής, αλλά κυρίως της ηθικής κρίσης.

Ακολούθησε το «Τριάμισι λεπτά και 10 σφαίρες». Ο φυλετικός ρατσισμός και οι προκαταλήψεις οδηγούν σε μία δολοφονία. Η οικογένεια του θύματος αγωνίζεται για τη δικαίωση της ψυχής του νεκρού γιου της. Μέσα από μία μαραθώνια δίκη, επέρχεται η λύτρωση μέσω ισόβιας καταδίκης. «Στους ζωντανούς οφείλουμε σεβασμό, στους νεκρούς όμως την αλήθεια».

Η επόμενη στάση αφορούσε το λεπτό θέμα του προσφυγικού, ελέω των ταραχών και των συρράξεων στη Συρία. Βλέπουμε ένα ταξίδι ελπίδας, ονείρων και συγχρόνως απελπισίας, δύο ανθρώπων που αναχωρούν ως πολιτικοί πρόσφυγες από τη Συρία και ψάχνουν άσυλο για να ζήσουν με ασφάλεια, αυτοί και η οικογένειά τους. Η όλη κατάσταση έχει αντίκτυπο εντός των τειχών (αποξένωση, αίσθημα εκδίκησης) και εν τέλει δημιουργείται απόσταση μεταξύ των μελών.

Το πρώτο τετραήμερο έχει ολοκληρωθεί. Παρέα με μία μπίρα από αίθουσα σε αίθουσα σε καθημερινότητα αργίας και διακοπών. Από την Τρίτη τα κεφάλια μέσα. Ξεκινά ο γολγοθάς, υποχρεώσεις και φεστιβάλ, το πρέπει και το θέλω.

Το “Starless Dreams” του Μεχράντ Οσκουέι διαδραματίζεται σε ένα αναμορφωτήριο για ανήλικα κορίτσια. Τι τους οδήγησε εκεί; Τι κρύβεται πίσω από την αγνότητα της μαντίλας; Είναι, άραγε, καλύτερα να είσαι μέσα ή έξω από τα σίδερα; Αναπάντητα ερωτήματα. Το μόνο δεδομένο είναι πως σημασία έχει η ελευθερία της ψυχής, να κερδίσεις τη ζωή ...

yΤο ντοκιμαντέρ για τη Χρυσή Αυγή της Ανζελίκ Κουρούνη θέλει να καταδείξει με τον πλέον εμφατικό τρόπο πως μιλάμε για μία νεοναζιστική οργάνωση και όχι για ένα ακροδεξιό κίνημα. Γνωρίζουμε τη δομή και τη λειτουργία της και βλέπουμε πως θέλοντας και μη καταλήγει να γίνει όργανο του συστήματος. Ποια είναι όμως τα αίτια γιγάντωσης της απήχησής της; Προσωπικά εκτιμώ πως πρέπει να προβληθεί σε όλα τα σχολεία της χώρας.

Μπορεί ένα ντοκιμαντέρ 45 λεπτών να περάσει τόσο δυνατά μηνύματα; Ξεκάθαρα ναι. Ο Βρεζ Κιρακοσιάν είναι η προσωποποίηση του αγώνα για τη ζωή. Καθηλωμένος σε ένα αναπηρικό καροτσάκι, γράφει, διαβάζει, ζωγραφίζει, κάνει οικογένεια και παιδί. «Η ζωή είναι μάχη και η εξέλιξή της άγνωστη, εξαρτάται μόνο από τον άνθρωπο», ακούμε στο «Μακροβούτι» της Ιρίνα Μπόικο.

Κείμενο: Μίλτος Τόσκας

Μάρτ ιος 2016

ενός φεστιβάλ y

Η δεύτερη ευκαιρία του Μενέλαου Καραμαγγιώλη. Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα σωφρονιστικό ίδρυμα της χώρας μας. Ο Λιθουανός Ρόκας βρέθηκε πίσω από τα κάγκελα για διακίνηση ναρκωτικών. Σε καταδικάζει, άραγε, η φυλακή για πάντα ή γίνεται αφετηρία για μία νέα αρχή; Ο ίδιος κέρδισε το στοίχημα και είναι πλέον φοιτητής στο Πολυτεχνείο Αθηνών. Ο Ρόκας κέρδισε τη ζωή και η κοινωνία έναν πολίτη.

Η Λαμπεντούζα τον χειμώνα. Ηταν η ταινία που είναι πιο κοντά σε αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην πατρίδα μας. «Είμαστε άνθρωποι, έχουμε δικαίωμα στην ελευθερία», ακούγεται από απελπισμένους πρόσφυγες. Εξέχουσα φυσιογνωμία αποτελεί η δήμαρχος Τζούζι Νικολίνι, που δηλώνει, «οι νεκροί του νησιού είναι νεκροί όλης της Ευρώπης». Σας θυμίζει κάτι;

Mέσα σε περίπου 100 λεπτά καταδεικνύεται πλήρως το οργανωμένο κύκλωμα διαφθοράς των ΗΠΑ, που κινεί τα νήματα με στόχο το προσωπικό κέρδος. Μιλάμε περί ενός φαύλου κύκλου. Οι καλοί μένουν στο περιθώριο κι η ανθρωπότητα προάγει την αποτυχία, κάτι πάει στραβά. Εκατόμβες θυμάτων (Δίδυμοι Πύργοι) θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί, συγκεκριμένοι άνθρωποι, ωστόσο, τις εκμεταλλεύονται προς όφελός τους. «Ενας καλός Αμερικανός» του Φρίντριχ Μόζερ.

Μία δυνατή εικόνα λίγο πριν το φινάλε. Η πεζοδροδομημένη Πλατεία Αριστοτέλους το πρωί της Κυριακής 20 Μαρτίου. Χιλιάδες κόσμου, ο καιρός υπέροχος, συνωμοτεί για ένα μεγάλο φινάλε. Μαγικά χρώματα, ξυπνούν τις αισθήσεις. Αυτή είναι η Θεσσαλονίκη ...

H εύκολη λύση είναι η αυτοκτονία ή να πάρεις ένα όπλο και να «καθαρίσεις» τον κόσμο (μαύρη οργή). Η δύσκολη, η λευκή οργή, και ο άθλος με την τιθάσευσή της, ισοδυναμεί με αυτοσυγκράτηση, αναγνώριση του προβλήματος και αντιμετώπισή του. Το μπούλινγκ αποτελεί μάστιγα της εποχής μας. Η Ελλάδα έχασε τον Βαγγέλη. Θα περιμένουμε το επόμενο θύμα ή θα το προβάλλουμε προς ευαισθητοποίηση; “White rage” του Αρτο Χάλονεν.

Η σκληρή πραγματικότητα της ζωής στην Κίνα. Η κυβέρνηση έχει όλες τις εξουσίες στα χέρια της. Η συγκλονιστική εικόνα με τη δεμένη γάτα συμβολίζει πως κάθε έμβια ύπαρξη έχει περιορισμένη ελευθερία. Η διαφθορά έχει κυριεύσει και αυτή την υπερδύναμη. Ο κόσμος μαυρίζει από άκρη σε άκρη. Ολα αυτά στο “Hooligan sparrow” της Νανφού Γουάνγκ.

Ηταν η πιο γεμάτη ημέρα στο φεστιβάλ. Νιώθω κουρασμένος σωματικά, μα γεμάτος ψυχικά. Καταλήγω σε ένα από τα spots της διοργάνωσης. Υπάρχει και αυτή η πλευρά. Μαζεύουμε δυνάμεις και συνεχίζουμε ...

Η πρώτη ταινία που εισχωρεί σε μία μυστική επιχείρηση κατά της τρομοκρατίας, με το κινηματογραφικό συνεργείο να καταγράφει τη δράση σε πραγματικό χρόνο, καθώς αυτή εξελίσσεται. Πληροφορούμαστε τις πρακτικές του FBI και πώς στοχεύει να παγιδεύσει κάθε κατηγορούμενο. Ποιοι είναι άραγε οι αληθινοί τρομοκράτες; Οπως σωστά επισημαίνει η μάνα ενός θύματος πλεκτάνης: «Ο πληροφοριοδότης κέρδισε την ελευθερία του, παγίδευσε αιώνια όμως το πνεύμα του». Ο κοινωνικός αποκλεισμός και ο στιγματισμός είναι η μεγαλύτερη τιμωρία.

Κυριακή βράδυ, τελευταία προβολή ανάμεικτα συναισθήματα. «Υπογράφοντας μία δολοφονία». Mε αφορμή ένα βίντεο διπλής δολοφονίας από νεοναζί στη Ρωσία που ανέβηκε στο YouTube το 2007, αντιλαμβανόμαστε πώς η κυβέρνηση Πούτιν ελέγχει τα πάντα, κινεί τα νήματα και χρησιμοποιεί πρόσωπα και γεγονότα, ώστε να εδραιωθεί με ευκολία. Υπάρχουν άραγε οικουμενικές αξίες στην ανθρωπότητα; Ή η ανησυχητική άνοδος του φασισμού είναι αποτέλεσμα ενός τέρατος που εκτρέφουν οι μεγάλες δυνάμεις και κάποια στιγμή θα τους ξεπεράσει;

Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας τα λόγια ενός καλού φίλου. «Πάντα μέσα σε δύσκολες συνθήκες, τη λύση δίνουν οι τέχνες κι ο πολιτισμός. Ετσι πιστεύω πως εν μέσω οικονομικού πολέμου και εκφυλισμού αξιών θα προκύψει μία γενιά νέων, που θα φέρει ένα λαμπρό αύριο». Αυτό του δίνει κίνητρο, ελπίδα, ζωή. Από σήμερα κι εγώ μαζί.

21ος Αιώνας

Επιμέλεια: Χρήστος Τσαπακίδης

Και θήκη και e-reader

Αραξε

Μία αμερικανική startup εμπνεύστηκε μία θήκη για το iPhone σου, που είναι τέσσερα σε ένα: e-reader, smartwatch, power bank και ασφαλώς θήκη! Το Popslate 2 σου επιτρέπει να διαβάζεις e-books στην οθόνη 4,3 ή 4,7 ιντσών (ανάλογα με το μοντέλο). Εκτός αυτού, μπορείς να εκτελέσεις μία σειρά από λειτουργίες, όπως να διαβάζεις το εξατομικευμένο newsfeed σου, να δημιουργείς λίστες είτε για ψώνια είτε για το τι θα πρέπει να κάνεις

μέσα στην ημέρα, να αποθηκεύεις τα ηλεκτρονικά σου εισιτήρια ή gift cards, να βλέπεις την ώρα (οι επιλογές για την εμφάνιση του ρολογιού είναι αμέτρητες) ή απλά τις εικόνες που εσύ έχεις διαλέξει (μεταξύ των οποίων μπορεί να είναι και κινούμενα γραφικά).

Αξέχαστη ομπρέλα

Φόρμα-γυμναστής

Παχνίδια προγραμματισμού

Ζούμε σε μία εποχή που ζητάμε από τα παραδοσιακά low-tech αντικείμενα να κάνουν πολλά περισσότερα από τον αρχικό σκοπό τους. Σε αυτό το πνεύμα, η γαλλική Wezoo δημιούργησε μία ομπρέλα με έξυπνες λειτουργίες. Τι κάνει συγκεκριμένα; Κατ’αρχάς, η oombrella είναι η πρώτη ομπρέλα που σε κρατά ενήμερο για τις καιρικές συνθήκες της περιοχής σου και σε προειδοποιεί εγκαίρως εάν επίκειται βροχή. Χάρη στους ενσωματωμένους αισθητήρες της, μπορεί να συλλέγει στοιχεία, όπως θερμοκρασία, ατμοσφαιρική πίεση, υγρασία και φως για να σου προσφέρει μία πλήρη εικόνα σχετικά με τις συνθήκες που συνάντησες κατά τη διάρκεια της βόλτας σου. Και επειδή οι περισσότερες ομπρέλες χάνονται επειδή τις ξεχνάς σε κάποιο μαγαζί ή γραφείο, η oombrella σού στέλνει ειδοποίηση μόλις απομακρυνθείς από αυτή.

Αν μία από τις βασικές σου ανησυχίες στο γυμναστήριο είναι εάν κάνεις σωστά τις ασκήσεις σου, το Enflux Smart Clothing μπορεί να σε βοηθήσει. Πρόκειται για ένα σετ φόρμας που καταγράφει τις κινήσεις του σώματός σου κατά τη διάρκεια της άσκησης. Αφού συλλέξει στοιχεία από τους 10 ενσωματωμένους αισθητήρες, τα εκπέμπει στο ειδικό app που δείχνει τις επιδόσεις σου σε πραγματικό χρόνο, καθώς και με ποιους τρόπους μπορείς να βελτιωθείς. Οι αλγόριθμοι της εφαρμογής αναλύουν όλες τις κινήσεις του σώματός σου για να μετρήσουν τη φυσική σου κατάσταση, τα επίπεδα έντασης της άσκησής σου κτλ. Το app μπορεί επίσης να σου προτείνει συνδυασμούς ασκήσεων για κάθε μυϊκή ομάδα προκειμένου να ικανοποιήσεις διαφορετικούς στόχους. Το app λειτουργεί επίσης και με φωνητικές οδηγίες. Φόρα τα ακουστικά σου και θα ακούς το feedback σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεις. Για παράδειγμα, εάν δεν εκτελείς ολόκληρη την κίνηση στο squat, η εφαρμογή θα σε ενημερώσει άμεσα.

Η γνώση προγραμματισμού στη σύγχρονη εποχή αποτελεί ένα σημαντικό εφόδιο και πολύτιμο πλεονέκτημα στην αγορά εργασίας. Γιατί, λοιπόν, να μην το εξασφαλίσεις για το βλαστάρι σου, ακόμα και εάν βρίσκεται σε πολύ μικρή ηλικία, εάν μπορείς να το συνδυάσεις με ένα ιδιαίτερα διασκεδαστικό παιχνίδι; Το Cubetto είναι το παιχνίδι που θα σου φανεί χρήσιμο. Το σετ αποτελείται από πέντε στοιχεία. Το Cubetto είναι ένα ξύλινο ρομπότ που μπορεί να εκτελέσει οδηγίες ως προς το πού να κατευθυνθεί και με ποιον τρόπο να φτάσει στον προορισμό του. Το ταμπλό παρέχει ουσιαστικά τη γραμμή εντολών και συνδυάζεται με τέσσερα είδη μπλοκ που «κουμπώνουν» πάνω του για να δημιουργήσουν μία ακολουθία εντολών για το ρομπότ. Οι κινήσεις του ρομπότ εκτελούνται πάνω σε έναν παγκόσμιο χάρτη, ο οποίος χωρίζεται σε τετράγωνα. Τοποθετώντας διαδοχικά τα μπλοκ-«τουβλάκια» πάνω στο ταμπλό, δημιουργείται μία αλληλουχία εντολών κατά τα πρότυπα του προγραμματισμού στους υπολογιστές. Οταν τελειώσεις, πατάς το κουμπί “GO” πάνω στο ταμπλό και το ρομπότ αρχίζει το ταξίδι του!

http://kck.st/1M3rYkn

http://kck.st/1YqR0Ri

Το KAISR είναι η Νέμεση κάθε ενοικιαστή σεζ λονγκ στην παραλία. Πρόκειται για έναν φουσκωτό καναπέ που μπορείς να πάρεις μαζί σου άνετα και οπουδήποτε, καθώς μπορεί να χωρέσει σε ένα μικρό τσαντάκι, ζυγίζοντας λιγότερο από 1,5 κιλό. Εξίσου εντυπωσιακή είναι η άνεση με την οποία φουσκώνει, καθώς δεν χρειάζεται καν τρόμπα. Απλά αφήνεις να περάσει μέσα ο αέρας, δένεις την άκρη και είσαι έτοιμος!

http://bit.ly/1oWAdKb http://bit.ly/1QFN5gN

http://kck.st/1QXVUnm

Βάλε τάξη Μήπως ήρθε η ώρα να βάλεις σε τάξη τις αμέτρητες φωτογραφίες που έχεις τραβήξει; Το monument μπορεί να αποθηκεύσει τις φωτογραφίες από όλες τις συσκευές, να τις κατηγοριοποιήσει αυτόματα ανάλογα με την τοποθεσία, τα πρόσωπα, τις σκηνές ή τις κάμερες που τις τράβηξαν και να επιτρέψει πρόσβαση σε αυτές για όλες τις συσκευές σου, προκειμένου να τις βλέπεις όποτε θέλεις

Μάρτιος 2016

Εξυπνες ορθοπεταλιές Χίλια πεντακόσια εξήντα σχέδια και 12 διαφορετικά πρωτότυπα χρειάστηκε η SpeedX για να κατασκευάσει τελικά το Leopard, ένα ποδήλατο από ανθρακονήματα με έξυπνες λειτουργίες. Το Smart Control του είναι ένας υπολογιστής ταξιδιού, που συλλέγει στοιχεία για τη φυσική σου κατάσταση, τις συνθήκες περιβάλλοντος (υψόμετρο, καιρός, τοποθεσία μέσω GPS), αλλά και τις επιδόσεις σου (ταχύτητα, διανυθείσα απόσταση κτλ.). Διαθέτει επίσης ένα ευρύ φάσμα προγραμμάτων προπόνησης για να διαλέξεις εσύ αυτό που σου ταιριάζει. Το ποδήλατο έχει αεροδυναμικό σχήμα και το υλικό κατασκευής του το καθιστά πολύ ελαφρύ, χωρίς ωστόσο να γίνεται λιγότερο ανθεκτικό. Παράλληλα, έχει ορισμένα χαρακτηριστικά για να μεγιστοποιήσει την ασφάλειά σου, πχ. το φως πορείας του ανάβει αυτόματα μόλις σκοτεινιάσει. http://kck.st/1UUGOQS

http://bit.ly/1RxMEFF

Προσιτή μεταφορά

Αλλαγή χρήσης

Η ζωή μετά

Τα ηλεκτρικά ποδήλατα αποτελούν μία καλή επιλογή για άνετες μετακινήσεις μέσα στην πόλη, όμως το μειονέκτημά τους είναι το υψηλό κόστος. Ο Στορμ Σόντορς επιχειρεί να ανατρέψει τα δεδομένα, λανσάροντας για μία ακόμη φορά ένα φτηνό, ελαφρύ ποδήλατο με αξιοπρεπείς επιδόσεις. Ο δημιουργός του είχε λανσάρει άλλο ένα μοντέλο στο Indiegogo πριν από έναν χρόνο και κατάφερε να συγκεντρώσει κεφάλαια άνω των έξι εκατ. δολαρίων. Το Sondors THIN είναι ελαφρύτερο από το προηγούμενο μοντέλο, έχει μικρότερες ζάντες, λεπτότερα λάστιχα και αναβαθμισμένη μπαταρία. Το καινούργιο ποδήλατο ενδείκνυται για όσους θέλουν να μετακινούνται με άνεση μέσα στην πόλη. Το πλαίσιό του αποτελείται 100% από αλουμίνιο και ζυγίζει μόλις 1,9 κιλά, με το συνολικό βάρος να ξεπερνά ελάχιστα τα 17 κιλά. Η μπαταρία του χρησιμοποιεί την ίδια τεχνολογία με αυτή που χρησιμοποιεί το Model S της Tesla και παρέχει αυτονομία από 32 χιλιόμετρα έως 80 χιλιόμετρα ανάλογα με το βάρος του ποδηλάτη, το τερέν στο οποίο κινείται και τη χρήση του κινητήρα.

Πώς θα σου φαινόταν η ιδέα να επαναχρησιμοποιείς εσύ ο ίδιος τα πλαστικά μπουκάλια που δεν χρειάζεσαι πια, αντί να τα στέλνεις στην ανακύκλωση; Πλέον έχεις αυτή τη δυνατότητα, μετατρέποντας μέσα από μία πολύ απλή διαδικασία τα μπουκάλια νερού ή αναψυκτικού σε… σχοινί! Δύο φίλοι από τις Βερσαλλίες σκέφτηκαν να κατασκευάσουν ένα προϊόν που θα σε βοηθήσει να ανακυκλώσεις στο σπίτι σου τα μπουκάλια που έχεις αγοράσει, δημιουργώντας ανθεκτικά σχοινιά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για οποιοδήποτε σκοπό μπορείς εσύ να φανταστείς: από σχοινιά για να απλώνεις τα ρούχα μέχρι μπιζού. Παράλληλα, κάνοντας αυτή τη μετατροπή, μειώνεις δραματικά τον όγκο που καταλαμβάνουν αυτά τα μπουκάλια, διευκολύνοντας ακόμα περισσότερο το έργο της ανακύκλωσης. Το ίδιο το Plastic Bottle Cutter έχει κατασκευαστεί από υλικά φιλικά στο περιβάλλον, ενώ είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό και βολικό στην αποθήκευση και τη μεταφορά.

Σε απασχολεί τι θα γίνει το σώμα σου μετά τον θάνατό σου; Τι θα έλεγες αν γινόσουν δέντρο; Μία ισπανική startup προσφέρει την πιο χίπστερ λύση που έχει κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα για τη ζωή μετά! Το Bios Incube είναι το πρώτο σύστημα στον κόσμο που επιτρέπει την ενσωμάτωση της τέφρας σου σε δέντρο. Πώς γίνεται; Τοποθετείς την τέφρα στην τεφροδόχο, η οποία έχει και τον σπόρο του δέντρου και την οποία με τη σειρά της βάζεις μέσα στο Bios Incube. Στην κορυφή προσθέτεις τον αισθητήρα, ο οποίος θα ελέγχει την εξέλιξη του φιντανιού και θα φροντίζει για το συστηματικό πότισμά του. Παράλληλα, το σύστημα συνδέεται μέσω app στο κινητό σου για να έχεις συνεχή ενημέρωση για την πορεία του φυτού. RIP.

http://bit.ly/249ULyG

http://kck.st/1pIpEL3

http://kck.st/1UQstq1

Κείμενο: Δημήτρης Χαλιώτης

Μάρτ ιος 2016

Ηχογραφώντας το μέλλον «Τις πρώτες μέρες το ερώτημα που μας βασάνιζε ήταν: “Ποιος έφταιξε;”. Επειτα, όταν μάθαμε περισσότερα, αρχίσαμε να αναρωτιόμαστε: “Τι να κάνουμε; Πώς να γλιτώσουμε;” Τώρα πια, έχοντας εξοικειωθεί με την ιδέα πως αυτό που έγινε δεν αφορά μόνο εμάς αλλά πολλές γενιές, αρχίσαμε να επιστρέφουμε. Να γυρίζουμε τις σελίδες της ζωής μας προς τα πίσω». Στις 26 Απριλίου 1986 μία σειρά εκρήξεων κατέστρεψε τον αντιδραστήρα του τέταρτου ενεργειακού μπλοκ στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ. Σχεδόν δέκα χρόνια μετά, η δημοσιογράφος και συγγραφέας Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, που γεννήθηκε στην Ουκρανία και μεγάλωσε στη Λευκορωσία, τη χώρα που δέχτηκε τα μεγαλύτερα ποσοστά ραδιενέργειας εξαιτίας του Τσέρνομπιλ, περιπλανήθηκε στην περίφημη «απαγορευμένη ζώνη», μιλώντας με δεκάδες ανθρώπους για αυτό που συνέβη. «Ταξίδεψα περίπου για τρία χρόνια συζητώντας με αυτούς που είχαν δουλέψει στον πυρηνικό σταθμό, με επιστήμονες, με πρώην μέλη του Κόμματος, με γιατρούς, στρατιώτες, πρόσφυγες, ανθρώπους που είχαν επιστρέψει στην απαγορευμένη ζώνη μετά το ατύχημα… Συζήτησα με ανθρώπους διάφορων επαγγελμάτων, γενεών και ιδιοσυγκρασιών - πιστούς και άθεους, χωρικούς και διανοούμενους. Το Τσέρνομπιλ αποτελεί τη θεμελιώδη αναφορά της ζωής τους. Καθετί που τους περιβάλλει, ο ίδιος τους ο εαυτός έχει μολυνθεί από αυτό. Οχι μόνο η γη και το νερό. Ολόκληρη η ζωή τους», υπογραμμίζει η ίδια στο σημείωμά της. Κάπως έτσι γεννήθηκε το βιβλίο της, «Τσέρνομπιλ: Ενα χρονικό του μέλλοντος», που εκδόθηκε για πρώτη φορά στη Μόσχα το 1997, μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 2001 από τις εκδόσεις Περίπλους και εκδόθηκε εκ νέου σε μετάφραση του Ορέστη Γεωργιάδη από τις εκδόσεις Πατάκη το 2015. Την ίδια χρονιά η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, πρωταρχικά για αυτή της τη δουλειά, γεγονός που έφερε ξανά το βιβλίο της στο προσκήνιο. Φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια από το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ. Διαβάζοντας το βιβλίο της Αλεξίεβιτς σκεφτόμουν ότι σχεδόν όλοι όσοι κατέθεσαν τότε τις μαρτυρίες τους σήμερα θα είναι νεκροί. Οι περισσότεροι θα πέθαναν από καρκίνο ή άλλες παθήσεις που τους προκάλεσε η παρατεταμένη έκθεσή τους στη ραδιενέργεια. Και όμως, τίποτα σε αυτό το βιβλίο δεν σε αφήνει να πιστέψεις ότι το Τσέρνομπιλ είναι κάτι που έγινε τότε και πέρασε. Στο μυαλό

μου όλο και επιστρέφουν τα λόγια της Αλεξίεβιτς για τους μάρτυρες: «Πολλές φορές, μαγνητοφωνώντας τους, είχα την αίσθηση ότι ηχογραφώ το μέλλον». Δεν ξέρεις πώς να αρχίσεις να μιλάς για το Τσέρνομπιλ. Δεν ξέρεις πώς να περιγράψεις τόσο ζόφο, τόσο θάνατο. «Με βασανίζει ακόμα αυτή η αλλόκοτη ιδέα - ίσως να μην είναι μόνο δική μου, ίσως να την έχω διαβάσει κάπου: ζήσαμε την Αποκάλυψη πριν απ’ όλους», λέει η Βαλεντίνα Τιμοφέγεβνα Πανάσεβιτς, σύζυγος ενός από τους εκκαθαριστές του Τσέρνομπιλ, των ανθρώπων, δηλαδή, που έσπευσαν σε διατεταγμένη υπηρεσία μετά το ατύχημα στην απαγορευμένη ζώνη για να προσπαθήσουν να ελέγξουν την κατάσταση. Κανείς τους δεν ζει σήμερα. «Τα τηλεκατευθυνόμενα ρομπότ δεν υπάκουαν στις εντολές ή έκαναν άλλα από αυτά για τα οποία είχαν προγραμματιστεί. Τα ηλεκτρονικά τους συστήματα είχαν καταστραφεί από τη ραδιενέργεια. Τα πιο αξιόπιστα “ρομπότ” ήταν οι στρατιώτες. Τους έλεγαν ”πράσινα ρομπότ” λόγω των στολών τους. Τρεις χιλιάδες εξακόσιοι φαντάροι πέρασαν από την οροφή του αντιδραστήρα. Το φαντάζεστε;». Μέσα από τις μαρτυρίες κάποιων εκ των εκκαθαριστών -το 1996 ζούσαν ακόμα κάποιοι, αν και όλοι τους άρρωστοι και ανάπηροι- ξεπροβάλλουν μέσα σε αυτό το σκηνικό του θανάτου φωτεινές έννοιες, όπως αυτές της πατρίδας, της αφοσίωσης, της πίστης, της αυτοθυσίας. «Στο λεωφορείο για το Τσέρνομπιλ ήμασταν καμιά δεκαπενταριά έφεδροι αξιωματικοί. Μου άρεσε ο τρόπος που σκέφτονταν. Αν μας χρειάζεστε, θα πάμε. Αν πρέπει να δουλέψουμε, θα δουλέψουμε. Αν μας στείλετε στον αντιδραστήρα, θα ανέβουμε στην οροφή του», θυμάται o ένας από αυτούς. Αγνοια; Παραλογισμός; Ή μήπως διάθεση για προσφορά; «Εχουμε αυτή την αίσθηση του καθήκοντος που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ιδιοσυγκρασίας μας. Να δίνεις το παρών εκεί που υπάρχει κίνδυνος· να υπερασπίζεσαι την πατρίδα. Αλλωστε, αυτό δεν ήταν που δίδασκα τόσα χρόνια στους μαθητές μου;» παρατηρεί μία καθηγήτρια ρωσικής γλώσσας και λογοτεχνίας, που βρέθηκε να σκάβει με ένα φτυάρι τη ραδιενεργό γη κατόπιν εντολής του διευθυντή του σχολείου. «Μη γράφετε τόσα πολλά για τα θαύματα του σοβιετικού ηρωισμού. Σίγουρα υπήρξαν κι αυτά. Πάνω απ’ όλα όμως υπήρχε προχειρότητα και άγνοια. Εμάς μας έριξαν στον αντιδραστήρα λες και ήμασταν άμμος κα-

τάσβεσης», σχολιάζει ένας άλλος, συμπληρώνοντας ένα ακόμα κομμάτι στο παζλ. Κι ύστερα, μία ακόμα μαρτυρία εκκαθαριστή: «Οταν αποστρατευθήκαμε, ανεβήκαμε στα καμιόνια και διασχίσαμε την απαγορευμένη ζώνη κορνάροντας, σαν να πηγαίναμε σε γάμο. Οταν θυμάμαι εκείνες τις μέρες, σκέφτομαι πως έχω ζήσει κάτι μοναδικό, φανταστικό. Δεν έχω λέξεις να σας το περιγράψω. Οι λέξεις δεν μπορούν να αποδώσουν αυτή την εμπειρία. Ποτέ μου δεν ένιωσα έτσι… ούτε όταν κάνω έρωτα». Διαβάζοντας το βιβλίο της Αλεξίεβιτς ξετυλίγεται μπροστά σου ένα ολόκληρο σύμπαν. Ενας κόσμος που έμαθε να προτάσσει πάντα το «εμείς». Ενας κόσμος γεμάτος παθογένειες, αντιθέσεις και ιδανικά. Ενας κόσμος στα πρόθυρα της ολοκληρωτικής του κατάρρευσης. «Τώρα που μιλάω σκέφτομαι όλα αυτά τα “εμείς”. Σκέφτομαι πως είναι κι αυτό ένα είδος βαρβαρότητας. Πάντα λέμε “εμείς” κι όχι “εγώ”. Θα τους δείξουμε τι πάει να πει σοβιετικός ηρωισμός, θα τους δείξουμε ποιος είναι ο χαρακτήρας του Σοβιετικού. Υπάρχει όμως και το “εγώ”. ΕΓΩ δε θέλω να πεθάνω, ΕΓΩ φοβάμαι». «Θα αναρωτιέστε γιατί πήγα στο Τσέρνομπιλ. Για το μετάλλιο; Για τα λεφτά; Ανοησίες! Δεν τα χρειαζόμουν όλα αυτά. Είχα δικό μου διαμέρισμα, αυτοκίνητο και εξοχικό… Γιατί πήγα λοιπόν; Στην πραγματικότητα πήγα γιατί θεώρησα πως ήταν μια δουλειά για αληθινούς άντρες. Οι αληθινοί άντρες φαίνονται στις επικίνδυνες αποστολές», τονίζει ένας από τους στρατιώτες που βρέθηκαν στην απαγορευμένη ζώνη. «Οταν επέστρεψα σπίτι μου πέταξα όλα τα ρούχα που φορούσα στο Τσέρνομπιλ στα σκουπίδια. Κράτησα μόνο το δίκοχο και το χάρισα στον γιο μου. Το ήθελε τόσο πολύ. Το φορούσε μέρα νύχτα. Δύο χρόνια αργότερα οι γιατροί διέγνωσαν όγκο στον εγκέφαλό του. Μπορείτε να μαντέψετε τα υπόλοιπα. Δεν θέλω να μιλήσω άλλο». Από την αυταπάρνηση στη συντριβή, από τη νίκη στην απώλεια, από την άγνοια στη συνειδητοποίηση, από την πίστη στο κατηγορώ, από την ευτυχία στον θάνατο, από το φως στο σκοτάδι… Το χρονικό της Αλεξίεβιτς σε στροβιλίζει σε μία δίνη αντιθετικών συναισθημάτων. Σου αποκαλύπτει τη δύναμη της ζωής. Ναι, υπάρχει πολύ φως μέσα στις σελίδες του βιβλίου της Αλεξίεβιτς. Οσο κι αν ο θάνατος είναι πανταχού παρών. Οσο κι αν υπάρχουν στιγμές που αυτά που διαβάζεις δυσκολεύεσαι να τα διαχειριστείς.

«Ζούσαμε στο Πριπιάτ, δίπλα στον πυρηνικό σταθμό. Εκεί γεννήθηκα. Εκεί μεγάλωσα. Ζούσαμε στον πέμπτο όροφο μιας μεγάλης πολυκατοικίας. Τα παράθυρα είχαν θέα στον σταθμό. 26 Απριλίου. Κράτησε δυο μέρες - οι δύο τελευταίες μου μέρες στην πόλη. Το Πριπιάτ δεν υπάρχει πια. Ο,τι απέμεινε δεν είναι η πόλη που ζήσαμε», λέει η Κάτια Π. Η εντολή ήταν να εκκενωθεί το Πριπιάτ. Μαζί με την οικογένειά της πήραν το τρένο για το Μινσκ. «Μετά από λίγο μπήκε ένας άνδρας στο κουπέ: “Από πού έρχεστε;” μας ρώτησε. “Από το Τσέρνομπιλ”. Αμέσως σηκώθηκε ενοχλημένος κι έψαξε να βρει αλλού θέση. Οι γονείς δεν επέτρεπαν στα παιδιά τους να μας πλησιάσουν και να παίξουν μαζί μας στον διάδρομο». Το Τσέρνομπιλ σε στιγμάτιζε ανεξίτηλα. «Ο γιος μου ήταν ο μόνος μαθητής από το Τσέρνομπιλ στην τάξη του. Ολοι τον φοβόντουσαν και τον αποκαλούσαν “πυγολαμπίδα”». Παιδιά ποτισμένα από ραδιενέργεια. Παιδιά που ακτινοβολούσαν σαν μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες. Παιδιά, που οι μετρητές Γκάιγκερ έδειχναν κόκκινο μόλις τα πλησίαζαν. Παιδιά που μπαινόβγαιναν στα νοσοκομεία. Παιδιά που είχαν κάνει τον θάνατο, φίλο τους. «Κάποτε πίστευα πως δεν θα πεθάνω ποτέ. Τώρα όμως ξέρω πως δεν είναι αλήθεια. Στον ίδιο θάλαμο μ’ εμένα ήταν ένα αγόρι. Το έλεγαν Βάντικ Κορίνκοφ. Μου ζωγράφιζε πουλιά και σπίτια. Πέθανε. Δεν φοβόταν να πεθάνει. “Απλά κοιμάσαι για πολύ καιρό και δεν ξαναξυπνάς”, έλεγε». Και ύστερα μια ζωγραφιά… Μια παιδική ζωγραφιά. «Ενας πελαργός περπατούσε σ’ ένα κατάμαυρο χωράφι. Και από κάτω η λεζάντα: “Κανείς δεν είπε στον πελαργό τι να κάνει”». Το πιο παράξενο, βέβαια, σε όλη την περιοχή της απαγορευμένης ζώνης είναι ότι λίγο καιρό μετά δεν υπήρχε ούτε ένα κατάμαυρο χωράφι. Ολα ήταν όπως παλιά. «Μερικές φορές, ξέρετε, κλείνω τα μάτια, περπατάω στους άδειους δρόμους του χωριού και μιλάω: “Πώς μπορείτε να μιλάτε για ραδιενέργεια”, τους λέω, “όταν οι πεταλούδες πετούν και οι μέλισσες βουίζουν; Οταν ο Βάσκα πιάνει ποντίκια;”» λέει κλαίγοντας ένας από εκείνους που αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους. «Περάσαμε ολόκληρο πόλεμο χωρίς να κουνήσουμε από εδώ. Και τώρα έρχεται αυτή η ραδιενέργεια να μας διώξει από τα μέρη μας. Αποκλείεται! Ημασταν έτοιμοι να βγούμε στα δάση προκειμένου να μη μας διώξουν από τα μέρη μας. […] Ακόμα κι αν είναι δηλητηριασμένη η γη από τη ραδιενέργεια, δεν παύει να είναι η πατρίδα μου. Πουθενά αλλού δεν είμαστε τόσο χρήσιμοι. Κάθε πουλί αγαπά τη φωλιά του». Κι αυτοί που έφυγαν δεν το ξεπέρασαν ποτέ. «Μας έδωσαν καινούργιο σπίτι. Πέτρινο. Στα επτά χρόνια που κατοικούμε εδώ δεν έχουμε καρφώσει ούτε μια πινέζα στον τοίχο. Μας είναι τόσο ξένο».

Τον πρώτο καιρό εξαφανίστηκαν τα πουλιά, πέθαναν ζώα, χάθηκαν τα σκαθάρια… Υστερα όλα ξαναγύρισαν. Οπως παλιά. Η γη ξανάνθισε. Ομως ο θάνατος είχε απλώσει το πέπλο του παντού. Σε όλο αυτό το πανέμορφο σκηνικό που ακτινοβολούσε. «Είδα μια ανθισμένη μηλιά κι άρχισα να την κινηματογραφώ», διηγείται ένας εικονολήπτης που πήγε στην απαγορευμένη ζώνη για να κινηματογραφήσει τη ζωή εκεί λίγα χρόνια μετά το ατύχημα. «Οι μέλισσες βούιζαν γύρω από το δέντρο, τα άνθη ήταν λευκά - το χρώμα της χαράς. Μπροστά μου οι άνθρωποι δούλευαν στα ανθισμένα περιβόλια τους, αλλά εγώ ένιωθα ότι κάτι μου διαφεύγει. Κάτι δεν πήγαινε καλά… Και ξαφνικά κατάλαβα. Δεν υπήρχαν μυρωδιές. Τα δέντρα ήταν ολάνθιστα, αλλά τα άνθη τους δεν μύριζαν. Πολύ αργότερα έμαθα ότι ο οργανισμός αντιδρά στην προσβολή από υψηλή ραδιενέργεια μπλοκάροντας κάποια όργανά του». Πώς να παλέψεις τον θάνατο όταν όλα σου φωνάζουν «ζήσε!»; Πώς να πιστέψεις στο σκοτάδι μπροστά σε ένα τόσο φωτεινό σκηνικό; «Οταν ήμουν παιδί έζησα τον αποκλεισμό του Λένινγκραντ. Δεν έχει καμία σχέση. Ζούσαμε τότε σαν να βρισκόμασταν στην πρώτη γραμμή, κάτω από συνεχείς βομβαρδισμούς. Και γνωρίσαμε την πείνα για πολλά χρόνια. Τότε οι άνθρωποι υποχωρούσαν στα ζωώδη ένστικτά τους. Εδώ, όμως, βγαίνεις στον κήπο σου κι είναι όλα ανθισμένα», σχολιάζει ένας από τους κατοίκους. Και ένας άλλος συμπληρώνει: «Η ζωή ξαναβρήκε τον ρυθμό της - όργωμα, σπορά, συγκομιδή. Είχαμε βιώσει κάτι απίστευτο και μετά συνεχίσαμε να ζούμε όπως πρώτα. Το να αρνηθείς να φας αγγουράκια από τον κήπο σου ήταν κάτι πολύ σοβαρότερο από το ατύχημα». Τώρα πια κανείς δεν ζει. Αυτή η σκέψη στροβιλίζεται όλη την ώρα στο μυαλό μου. Η Κόλαση έβαλε τα καλά της, ντύθηκε Παράδεισος και τους ξεγέλασε… «Αναρωτιέμαι γιατί γράφονται τόσα λίγα για το Τσέρνομπιλ. Γιατί οι συγγραφείς μας επιμένουν να ασχολούνται με τον πόλεμο και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και δεν ασχολούνται με αυτό», απορεί ο Εβγκένι Αλεξάντροβιτς Μπρόβκιν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκόμιελ. Κι ύστερα δίνει την απάντηση μόνος του: «Δεν ξέρουμε πώς να χειριστούμε αυτόν τον τρόμο. Δεν έχουμε την ικανότητα. Γιατί απλούστατα δεν μπορούμε να το συγκρίνουμε με οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη εμπειρία ή με οποιαδήποτε άλλη στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας». Θλίψη, ατέλειωτος πόνος, αναπάντητα γιατί, αμέτρητος θυμός. «Θα πρέπει να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι για το Τσέρνομπιλ κάποια μέρα… Θα γίνει κι αυτό, όπως έγινε και για το 1937. Ακόμη και μετά από πενήντα χρόνια. Ακόμη κι αν οι υπεύθυνοι έχουν γεράσει ή έχουν πεθάνει. Γιατί είναι εγκληματίες! Πρέπει να σώσουμε τα στοιχεία, τις αποδείξεις. Θα μας χρειαστούν!» φωνάζει ένας.

Μάρτ ιος 2016

Και τι μένει; Στο τέλος, τι μένει; Η αγάπη. Μόνο η αγάπη. Μόνο αυτή μπορεί να σηκώσει τείχη μπροστά στον θάνατο. Μόνο αυτή μπορεί να τον παλέψει στα ίσα. Οχι φυσικά για να τον νικήσει βιολογικά. Αλλά για να τον νικήσει μέσα μας. «Τον αγαπούσα! Δεν ήξερα τότε πόσο πολύ τον αγαπούσα! Ημασταν νιόπαντροι. Περπατούσαμε χέρι χέρι στους δρόμους. Μ’ έπαιρνε αγκαλιά, μ’ έσφιγγε, με φιλούσε. Οι διαβάτες χαμογελούσαν», λέει η Λουντμίλα Ιγκνατένκο, σύζυγος του αποθανόντος πυροσβέστη Βασίλι Ιγκνατένκο, που ήταν από τους πρώτους που έσπευσαν στο εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ για να σβήσουν τη φωτιά στον αντιδραστήρα. Λίγες ώρες μετά τον συνάντησε στο νοσοκομείο. «Βασένκα, τι πρέπει να κάνω;». «Φύγε από δω, φύγε! Εχεις παιδί στην κοιλιά σου!». Ηταν έγκυος. Δεν έφυγε όμως. Είπε ψέματα στους γιατρούς και έμεινε. «Πώς μπορούσα να τον εγκαταλείψω;». «Δεν πρέπει να ξεχνάτε πως αυτός που έχετε μπροστά σας δεν είναι ο σύζυγός σας, ο άντρας που αγαπάτε, αλλά ένα ραδιενεργό αντικείμενο με υψηλή δόση μόλυνσης. Μην αυτοκαταστρέφεστε! Δώστε μια ευκαιρία στον εαυτό σας!» την προειδοποίησε μία νοσοκόμα, αλλά εκείνη δεν άκουγε κανέναν. «Τον αγαπούσα! Πόσο πολύ τον αγαπούσα!». Δεκατέσσερις μέρες άντεξε ο Βάσια. Δεκατέσσερις μέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων σχεδόν αποσυντίθετο ζωντανός. «Οι βλεννογόνοι αποκολλούνταν σε στρώματα, με τη μορφή λευκωπών μεμβρανών. Στα λευκά σεντόνια αποτυπωνόταν το σχήμα του προσώπου του. Μπλε, κόκκινα και γκριζωπά κομμάτια από το κορμί του». Κι εκείνη εκεί. Σταθερά στο πλευρό του. Δυο μήνες μετά γέννησε ένα κοριτσάκι. «Φαινόταν υγιές. Αποδείχθηκε όμως πως έπασχε από κίρρωση του ήπατος. Οι μετρήσεις στο ήπαρ έδειχναν 28 κιουρί. Τέσσερις ώρες μετά με πληροφόρησαν πως το κοριτσάκι μου ήταν νεκρό». Δεν την άφησαν καν να το αγγίξει. Ούτε τον Βάσια όταν πέθανε. Τους θάψανε μαζί. Οποτε πήγαινε στο νεκροταφείο έπαιρνε δύο ανθοδέσμες. Μία γι’ αυτόν και μία για εκείνη. Γράφω «πήγαινε», γιατί είμαι σίγουρος ότι η Λουντμίλα Ιγκνατένκο -ήδη χτυπημένη τότε από εγκεφαλική αιμορραγία- δεν ζει σήμερα. Ομως τα κατάφερε. Η αγάπη νίκησε. «Κανείς δεν θέλει να αντικρίσει τον τρόμο. Ομως εγώ σας μίλησα μόνο για την αγάπη. Για το πόσο αγάπησα…».

Καλός Ευρωπαίος, Κείμενο: Εύη Μαυρομμάτη Φωτογραφία: Στέφανος Καστρινάκης

Σχεδόν πριν από έναν μήνα διαβάσαμε τη φράση: «Τα κύματα μεταναστών απειλούν να μετατρέψουν την Ευρώπη σε μια απέραντη κόλαση ισλαμικής τρομοκρατίας». Πρόκειται για έναν από τους βασικούς άξονες της εκδήλωσης της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, η οποία, κατ’ αυτόν τον τρόπο, πρόσθεσε ακόμη ένα λιθαράκι στο οικοδόμημα του φόβου, το οποίο ανεγείρεται με μεγάλη επιτυχία μέσω της ξενοφοβικής ακροδεξιάς ρητορικής, διεγείροντας τα φοβικά ένστικτα των πολιτών. Οι λέξεις της πλάθουν τη μάζα του ανεπιθύμητου «Αλλου», η οποία παρουσιάζεται ως ένα ορμητικό ρεύμα που απειλεί τον οικείο κόσμο μας με αφανισμό. Ωστόσο, πίσω από αυτή την άμορφη και ανώνυμη μάζα, υπάρχουν άνθρωποι με σάρκα και οστά, με συναισθήματα και όνειρα, με ζωή. Στο πρόσφατο βίντεο του BBC με παιδιά από τη Συρία που μιλούν για τον πόλεμο, κάθε άλλο παρά μια απειλητική μάζα βλέπει κανείς. Εμφανίζονται επτά παιδιά, ηλικίας 6-13 ετών. Ο επτάχρονος Μοχάμεντ, ο δεκατριάχρονος συνονόματός του και ο δωδεκάχρονος Ιμπραήμ εστιάζουν κυρίως στον φόβο που τους προκαλούσε ο ήχος των βλημάτων και των εκρήξεων και στο πώς αυτές ρήμαξαν τα σπίτια και τις ζωές τους. Η εξάχρονη Σάρα επιθυμεί να ξαναγίνουν όλα όπως πριν και το καθεστώς να τους φτιάξει τα σπίτια τους. Ο δωδεκάχρονος Ιμπραήμ, μ’ ένα χαμόγελο στο πρόσωπό του, εύχεται να ξαναδεί τον πατέρα του ζωντανό και να μπορέσει να επιστρέψει στο σχολείο του. Ο επίσης χαμογελαστός Τζαφάρ, εννέα ετών, ονειρεύεται έναν υπερήρωα που θα σώσει τον κόσμο από τα τέρατα και τη μαύρη άβυσσο. Δυστυχώς για τον Τζαφάρ, ο κόσμος δεν πρόκειται να σωθεί ως διά μαγείας από κάποιον υπερήρωα. Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα από τα πιο κρίσιμα δίπολα των τελευταίων δεκαετιών. Ενα δίπολο που συντίθεται από μια σειρά διλημμάτων, με κυριότερο το βαρύ ανθρωπιστικό δίλημμα, το οποίο διχάζει την ΕΕ, καθώς αρκετά από τα κράτη μέλη επιλέγουν να απεμπολήσουν το προσφυγικό δίκαιο, η συγκρότηση του οποίου κόστισε δύο παγκόσμιους πολέμους. Ενα δίπολο, το

οποίο, σε συνδυασμό με την οικονομική και αξιακή κρίση των τελευταίων ετών, δυναμιτίζει τα θεμέλια του ευρωπαϊκού οράματος. Από τη μία πλευρά, έχουμε εκείνους που συρρέουν στο γκρίζο και αποκρουστικό οικοδόμημα της ξενοφοβίας ή, ακριβέστερα, της ισλαμοφοβίας, στρέφοντας την πλάτη στο μότο της ΕΕ «ενωμένοι στη διαφορετικότητα» και ξεχνώντας πού οδήγησε κατά το πρόσφατο ευρωπαϊκό παρελθόν μια παρόμοιου τύπου συλλογική παράνοια. Από την άλλη πλευρά, έχουμε εκείνους που πιστεύουν ότι η ΕΕ πρέπει να μείνει πιστή στις αξίες και τις αρχές της και να δώσει ενωμένη μία λύση στο προσφυγικό ζήτημα. Με άλλα λόγια, η Ευρώπη έχει χωριστεί στους ξενοφοβικούς κακούς Ευρωπαίους και στους φιλάνθρωπους καλούς Ευρωπαίους. Ωραία. Βάλαμε τα πράγματα στη θέση τους. Ή μήπως όχι; Ασπάστηκε πράγματι η Ευρώπη τη ρητορική του μίσους των ακροδεξιών κομμάτων, η αγάπη των οποίων για την πατρίδα -που τόσο περίτρανα διατυμπανίζουν, διεκδικώντας αποκλειστικότητα στον πατριωτισμό- δεν είναι παρά το μίσος για τις χώρες των άλλων; Ολοι αυτοί οι άνθρωποι στη Γερμανία, που την περασμένη εβδομάδα έριξαν την ψήφο τους στο AfD, θα έπαιρναν στ’ αλήθεια ένα πιστόλι και θα πυροβολούσαν πρόσφυγες, πράγμα το οποίο πρότεινε -αναφερόμενη στην αστυνομία και όχι στους πολίτες, για να είμαστε ακριβείς- η πρόεδρος του εν λόγω κόμματος; Μάλλον όχι. Το παράδειγμα αφορά μεν τη Γερμανία, αλλά το ερώτημα θα μπορούσε δυνητικά να απευθυνθεί προς όλες εκείνες τις χώρες στις οποίες η ακροδεξιά σημείωσε πρωτοφανή άνοδο. Είναι πολύ πιθανό οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που την ψήφισαν να απαντούσαν: «Δεν είμαι ακροδεξιός, αλλά…». Σε αυτό το «αλλά» χρειάζεται να σταθούμε. Είναι αλήθεια ότι στην ακροδεξιά αρέσουν οι γενικεύσεις, λατρεύει να ρίχνει τις ευθύνες αλλού και να μιλά πάντοτε με συνθήματα, τα οποία περιέχουν ένα γενικευμένο «αυτοί». Επιπλέον, τα απλά και επιθετικά μηνύματά τους όχι μόνο δεν αφήνουν περιθώρια για αντιρρήσεις, αλλά

είναι και συναισθηματικά φορτισμένα, στοχεύοντας κυρίως στο θυμικό του αποδέκτη τους. Ισως, όμως, η πιο επικίνδυνη εξέλιξη απ’ όλες, είναι το γεγονός ότι η ακροδεξιά προσπαθεί -και, όπως όλα δείχνουν, τα καταφέρνει- να ενδυθεί τον μανδύα της «μετριοπάθειας» και να μεταμορφωθεί από περιθωριακό μόρφωμα σε κανονικό. Στους σημερινούς ψηφοφόρους της δεν συγκαταλέγονται μόνο υποστηρικτές αυταρχικών ιδεών, όπως τη δεκαετία του ’80, ούτε και άνεργοι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, όπως τη δεκαετία του ’90. Ενας αξιοσημείωτος αριθμός αυτών ανήκει στα μεσαία στρώματα και είναι είτε μεσαίου είτε ακόμα και υψηλού μορφωτικού επιπέδου. Η ακροδεξιά, με όπλο της τον λαϊκισμό, εκμεταλλεύεται στο έπακρο την ανθρώπινη ανησυχία και αγωνία. Ετσι, ο πολίτης που αισθάνεται ανασφα-

Μάρτ ιος 2016

κακός Ευρωπαίος

λής από την εισροή ενός πρωτοφανούς αριθμού προσφύγων και που γεννώνται μέσα του δεκάδες ερωτηματικά σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα ένταξής τους, που αδυνατεί να κατανοήσει -πόσω μάλλον να διαχειριστεί ή να αποδεχτεί- τη σύνθετη μορφή της κοινωνίας στην οποία ζει, που έχει απογοητευτεί πλήρως από το πολιτικό κατεστημένο -τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο-, που η πίστη του στη δύναμη και την αξία της δημοκρατίας έχει κλονιστεί (ας ελπίσουμε όχι ανεπανόρθωτα), αφού βλέπει τη φωνή του να εξανεμίζεται όλο και περισσότερο, στρέφεται στην ακροδεξιά, έχοντας την (ψευδ) αίσθηση πως εκεί θα βρει κάποιον που θα τον καταλαβαίνει και θα τον συμπονά. Κάποιον που επιτέλους θα τον πάρει στα σοβαρά και θα ξαναδώσει νόημα και προοπτική στη ζωή του.

Σε αυτό το «αλλά» χρειάζεται να σταθούν και οι κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών κρατών. Την εμπιστοσύνη των πολιτών τους δεν θα την κατακτήσουν μέσω μιας άκαρπης δημαγωγίας, αυτό έχει πλέον αποδειχθεί. Χρειάζεται να γκρεμίσουν τις προκαταλήψεις και τα κατ’ επίφαση λογικά σχήματα των ακροδεξιών. Σε ό,τι αφορά το προσφυγικό, θα πρέπει να ρίξουν τα τείχη που έχουν υψώσει και να καθίσουν όλοι μαζί στο τραπέζι να δώσουν μια λύση, η οποία σίγουρα δεν είναι η μετατροπή της Ειδομένης σε άλλη «ζούγκλα του Καλαί» ούτε και η επιστροφή αυτών των ανθρώπων στην Τουρκία που μόνο ασφαλής χώρα δεν μπορεί να είναι γι’ αυτούς, από τη στιγμή που έχει υπογράψει τη Συνθήκη της Γενεύης με γεωγραφικούς περιορισμούς και δεν αναγνωρίζει το δικαίωμά τους για αίτημα ασύλου. Μια λύση, που συγχρόνως δεν θα περι-

φρονεί τους φόβους και τις αγωνίες των Ευρωπαίων πολιτών, αλλά θα τους βοηθά να αισθάνονται ασφαλείς και θα τους ενθαρρύνει να συμβάλλουν στην οικοδόμηση μιας νέας Ευρώπης. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποπροσανατολίζονται διαρκώς, εξαιτίας των διάφορων κρίσεων που ταλανίζουν την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια (το επαπειλούμενο Brexit και Grexit, οι κυρώσεις στη Ρωσία, το μεταναστευτικό, η οικονομική κρίση), από το κυρίως ζητούμενο: τη διόρθωση των εγγενών ελαττωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και η διόρθωση αυτή πρέπει να γίνει τώρα, που ο κόμπος έσπασε το χτένι.

Τa κείμενο δημοσιεύτηκε στο dimartblog.com.

Τα πρόσωπα της πόλης Του Στέφανου Καστρινάκη

1. Jetmir Metaliaj 2. Γιώργος Μπούνιας 3. Μαριέττα Βασιλάκη 4. Πρωτέας, η αθλητική ομάδα του Νέου Κόσμου

Μάρτ ιος 2016

5. Εύη Νικολοβγένη 6. Θοδωρής Βουρνάς 7. Αντώνης Γιακουμάκης 8. Nikos Flip Panagiotarakos

Μάρτ ιος 2016

Κείμενο: Πόπη Διαμαντάκου

Η δημοκρατική ψυχή μας

Η στιγμή που έπρεπε να γραφτεί αυτό το κείμενο δεν μπορούσε παρά να το επηρεάσει. Στα συντρίμμια και τους τραυματισμένους των Βρυξελλών παρακολουθούσαμε και επιβεβαιώναμε την αλλαγή της ιστορίας. Μια αλλαγή που ξεκίνησε την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, όταν οι εμβληματικοί του αστικού πολιτισμού μας δίδυμοι πύργοι της Νέας Υόρκης φλέγονταν on camera μετά από την πρώτη άκρως θεαματική τρομοκρατική επίθεση φανατικών εχθρών του πολιτισμού μας. Εκτοτε, οι μεγάλες πόλεις, ως εμβλήματα των ανοιχτών, ανεκτικών, δημοκρατικών κοινωνιών μας, έμελλε να στοιχειωθούν από τη φαντασμαγορία του τρόμου, ενός τρόμου που ήθελε ευθέως να πλήξει όλα εκείνα που συνιστούν τις ανυπέρβλητες αξίες του δυτικού πολιτισμού. Ακολούθησαν η Βοστώνη, το Λονδίνο, η Μαδρίτη, το Παρίσι, οι Βρυξέλλες, με τις θανατηφόρες βόμβες να επιτίθενται όχι μόνο στις ανθρώπινες ζωές, αλλά κυρίως σε ό,τι υπήρξε ο πυρήνας της ιστορίας του κόσμου των ελευθεριών, των ταξιδιών, της εξερεύνησης, των επιτευγμάτων, της δημιουργίας, των δικαιωμάτων, των αξιών της δημοκρατίας. Ναι, όλα αυτά τέθηκαν σε κίνδυνο πολλές φορές, ήρθαν αντιμέτωπα με την ίδια την αμφισβήτησή τους από τις ίδιες τις κοινωνίες που τα απολάμβαναν, αλλά παρέμειναν οι φάροι που μας οδηγούσαν στην επιστροφή στη σύνεση και στην ενδυνάμωση της προστασίας τους. Αυτή είναι η δύναμη του δυτικού πολιτισμού. Ναι, οι μεγάλες πόλεις, οι δικές μας πόλεις, σταυροδρόμια ιδεών, ρευμάτων τέχνης, επιτευγμάτων, συνάντησης, γειτνίασης με το διαφορετικό, παιδείας, αναζήτη-

σης του καινούργιου, άρα προόδου, τόποι ελεύθερης έκφρασης και ελεύθερης ζωής, ελεύθερης αναζήτησης ευκαιριών, ελεύθερης δημιουργίας και επιχειρηματικότητας, είναι οι πυρήνες που γύρω τους προόδευσε η ζωή. Ολα αυτά και πολλά ακόμη -ανεκτίμητα για την ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας, για την καλλιέργεια της ψυχής και του νου- είναι κατακτήσεις του αστικού πολιτισμού από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του, αιώνες πριν, όταν η αθηναϊκή δημοκρατία ανακάλυπτε και μετέδιδε στον κόσμο και το μέλλον του, τις αξίες της δημοκρατικής συνύπαρξης ισότιμων πολιτών. Τότε πρωτοδιαμορφώθηκαν και οι θεσμοί προστασίας αυτού του ιδανικού κυττάρου για την πρόοδο της ιστορίας, του άστεως, της πόλεως, το οποίο εξελίχθηκε στις σημερινές πρωτεύουσες και μεγάλες πόλεις του δημοκρατικού κόσμου. Ναι, μπορεί η πορεία της ιστορίας να μην υπήρξε ούτε ομαλή ούτε ιδανική για τους ανθρώπους των πόλεων και εκείνων που αναζητούσαν σε αυτές καλύτερη ζωή. Η κριτική στα αρνητικά των πόλεων, συνυφασμένα συχνά με τον φόβο του πλήθους μπροστά στην ανωνυμία, τον μαρασμό των συντηρητικών παραδόσεων και την αύξηση των ταχυτήτων της καθημερινότητας, εκτείνεται σε τόμους ερευνών, επιστημονικών μελετών, λογοτεχνικών κειμένων, βρίσκεται στις αιτίες κοινωνικών ρευμάτων και κινημάτων (λατρεία της φύσης που εγκαταλείπεται, με εμμονή ωστόσο στον ρομαντικό εξωτισμό της) και φτάνει ως ακραία φαινόμενα αστικής βίας. Αρκεί, όμως, να θυμηθούμε, τι ακριβώς διακυβεύεται με την επιστροφή σε κλειστοφοβικές κοινωνίες και οικονο-

μίες, σε επιλογές τυφλής προστασίας των αρνητών της δημιουργίας και της επιχειρηματικότητας, όπως είναι η θρησκοληψία. Ενα βλέμμα μόνο τις ώρες που σφύζει από ζωή η πόλη, στις ευκαιρίες που προσφέρονται για συναντήσεις, για συνεργασίες, για φιλίες, για στιγμές απόλαυσης, για ψυχαγωγία, για καλλιέργεια της ψυχής και του νου, για γλέντι ελεύθερων προσωπικοτήτων, που η κάθε μια εκφράζεται με τον τρόπο της. Ολα είναι εδώ, βιβλιοθήκες και θέατρα, γκαλερί και εκθέσεις, αρχιτεκτονικά θαύματα δίπλα σε εκτρώματα, που προκαλούν συγκρίσεις και ανοίγουν «διάλογο», απαραίτητο για την πρόοδο της αισθητικής. Φιγουράρει σε βανδαλισμένα μάρμαρα του κέντρου των Αθηνών, κοντά στην ανοιχτή ακόμη πληγή του «Αττικόν» και του «Απόλλων» -γιατί εμείς έχουμε και τους εσωτερικούς εχθρούς της ζωής και της προόδου του ίδιου μας του τόπου-, το σύνθημα «Πόλη που καίγεται, λουλούδι που ανθίζει». Πρόκειται για τον απόλυτο φασισμό. Πόλη που καίγεται, δημοκρατία που σβήνει είναι η πραγματικότητα. Αυτόν τον πολιτισμό της ανεξαρτησίας και του σεβασμού, ναι του σεβασμού της ανθρώπινης προσωπικότητας είναι που μισεί ο εχθρός. Το Ισλάμ; Ο φανατισμός θα πω εκείνων που μισούν τη ζωή. Αλλά ευθύνεται και η δική μας αμεριμνησία, η ψευδοανοχή μιας διαφορετικότητας, που δεν κατανοούμε και δεν αφομοιώνουμε. Οι ισχυρές μας πόλεις όμως, δημιουργήθηκαν ως χωνευτήρια πολιτισμών και όχι ως αδιάφορες συρραφές διαφορετικών κομματιών τους.

Ενα ένθετο για την urban culture σκηνή της Αθήνας, κάθε Δευτέρα και Παρασκευή στις 14:30 και στις 20:30 στην εκπομπή Lifεtime