onder het hakenkruis

Klassieker voor jong en oud

Toen ik in 2009 als sinterklaascadeau Holland onder het hakenkruis in mijn handen gedrukt kreeg, dook ik als achtjarige gelijk het boek in. Ik was zo onder de indruk dat ik het binnen een paar dagen uitgelezen had, ondanks het aanzienlijke aantal bladzijden. Het bleef niet bij die ene keer lezen, want de jaren daarna greep ik er vaak op terug. Voor deze recensie las ik het boek uit mijn jeugd opnieuw om te kijken of het vandaag de dag nog steeds zoveel indruk maakt.

DOOR RINKE VAN DER PLAAT

Wat bleek? Schrijver, journalist, politicus en verzetsstrijder Pieter Jongeling (Piet Prins) is in 1985 overleden, maar zijn verhalen leven nog steeds. Met het omslaan van de eerste bladzijden leek de tijd tien jaar terug te gaan. Hoewel ik het boek jaren geleden voor het laatst gelezen had, kon ik me nog grote passages herinneren en zat ik weer razendsnel in het boek. Holland onder het hakenkruis blijft een prachtig oorlogsverhaal, dat voor kinderen geschreven is, maar voor (jong)volwassen ook nog hartstikke leuk kan zijn. Er komen veel aspecten uit de oorlogsjaren naar boven, niet alleen verzet en heldhaftigheid, maar ook het dagelijks leven.

Hoofdpersonen Jaap, Chris en Jan zijn twaalfjarige jongens die allemaal hun eigen karaktertrekken en problemen hebben. Dat zorgt ervoor dat de lezer een band opbouwt met deze jongens, wat het verhaal ten goede komt. De eerste hoofdstukken van het boek bestaan uit één verhaallijn, die later uit elkaar valt in meerdere verhaallijnen. Aan het eind komt alles bij elkaar in een spannend slot. Hoewel de jongens nog steeds op school zitten, helpen ze hun ouders al actief in het verzet. Kinderen vallen minder op dan volwassenen, dus ze worden regelmatig ingezet om briefjes te smokkelen en boodschappen door te geven. Naast de jongens volgen we ook de vader van Jan, die moet werken voor de Duitsers, maar onderduikt en in het verzetswerk terechtkomt. Iets dat door de lezer als storend ervaren kan worden is de grote rol die religie speelt in het verhaal. De hoofdpersonen zijn christelijk, wat regelmatig naar voren komt. Er wordt gebeden en gedankt voor het eten en God wordt regelmatig aangehaald. Door mijn christelijke opvoeding heb ik hier geen last van, maar de neutrale lezer zou dat vervelend kunnen vinden. Ook is Holland onder het hakenkruis duidelijk voor kinderen geschreven, wat in het taalgebruik te merken is: het is simpel en makkelijk te lezen, maar voor volwassenen mist het soms wat diepgang. Een sterk punt is dat de lezer tijdens het verhaal op de hoogte wordt gehouden van de ontwikkelingen aan het front. De jongens zijn uitgelaten als ze het nieuws van de invasie van Normandië horen en staan langs de weg om NSB’ers uit te zwaaien op Dolle Dinsdag. Ook komen er verschillende gevechten aan bod. Dat maakt het boek niet alleen leuk, maar ook leerzaam. Piet Prins, ook schrijver van de klassieker Snuf de hond, vertelt bijvoorbeeld prachtig over het Ardennenoffensief, zodat het lijkt alsof je er als lezer zelf bij bent. Holland onder het hakenkruis is dan ook uitermate geschikt om kinderen onbewust een heleboel over de Tweede Wereldoorlog te leren. De combinatie tussen feiten en fictie zorgt voor een prachtig verhaal dat echt gebeurd zou kunnen zijn. Al met al is Holland onder het hakenkruis een echte klassieker, die sinds 2017 een prachtige nieuwe cover heeft, waarmee hij de jeugd van nu nog steeds zal aanspreken.