4 minute read
In bedrijf: TNO
Maritieme veiligheid
De organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO) is bij velen bekend als een van de grootste onderzoeksinstituten van Nederland. De Militaire Courant publiceerde twee jaar geleden een artikel over Man-Machine teaming, deze keer zoomen we in op maritieme veiligheid.
Advertisement
DOOR MIREILLE BREGMAN
Voor dit onderwerp spreek ik met Jeroen de Jonge, die eerst uitlegt hoe TNO in elkaar steekt. ‘TNO werkt al zeventig jaar aan innovaties voor Defensie, onder andere met de Koninklijke Marine. We hebben veel in huis om de maritieme veiligheid in de wereld te vergroten. Na de Tweede Wereldoorlog zijn alle onderzoekslaboratoria van Defensie samengevoegd onder de naam TNO Defensie. Deze afdeling is geconcentreerd op vier locaties in Nederland, met in totaal ongeveer 900 medewerkers. ‘Wat we TNO-breed doen, is kennis die bij universiteiten en onszelf wordt opgebouwd, omzetten in kennis die de samenleving kan gebruiken. Denk aan energietransitie, windenergie, slim wegtransport en ICT (mobiele communicatie). De afdeling waar ik werk is Defensie en Veiligheid, waar we veel werk verrichten voor de Ministeries van Defensie en van Justitie en Veiligheid. We zetten kennis in die Defensie kan gebruiken voor het werk dat zij moeten doen.’
Nieuw fregat
De Koninklijke Marine wil graag rond 2025 een nieuw fregat in bedrijf hebben. Wat betekent dit concreet voor TNO? ‘Omdat de wereld om ons heen snel verandert op allerlei gebieden, moet het fregat mee kunnen komen met de nieuwste technologieën. We zijn daar dus al jaren mee bezig, onder meer met het platform: hoe zorgen we ervoor dat de bemanning veilig in een schip zit? Voorkomen van kwetsbaarheid is een van de doelen. Je wilt ook voorkomen dat het fregat gezien wordt door de vijand; signaturen heet dat. Het schip wordt zo gebouwd dat het allerlei eigenschappen heeft waardoor radar erop afketst en het vaartuig stil is onder water. Op patrouille, in de rol van politie op zee, moet het schip juist zichtbaar zijn, maar het moet zich ook heimelijk kunnen voortbewegen. ‘Een belangrijke innovatie van Nederlandse makelij is de radar op onze marineschepen. Deze wordt gemaakt door het bedrijf Thales, maar er zit ook veel TNOonderzoek in. We spreken ook wel over Nederland-Radarland: met overheid, onderzoeksinstituten en bedrijfsleven kijken we wat er in de toekomst nodig is. Het is in nationaal veiligheidsbelang dat we een eigen radarindustrie hebben. Door deze goede uitwisseling en samenwerking kan Nederland marineschepen leveren die qua capaciteiten tien à twintig jaar voorlopen op de rest van de wereld, tegen de laagste kosten. ‘Op marinegebied werkt Nederland nauw samen met België. Er is de afspraak dat België zorgt voor de aanschaf van mijnenbestrijdingsschepen en Nederland voor de fregatten. Dat heeft ertoe geleid dat België de markt op ging en een Franse aanbieder heeft gevonden. Nederland en daarmee TNO houdt zich bezig met de “toolkit” van het schip, want er is sprake van een nieuw concept van mijnenbestrijding. Er zal meer gewerkt worden met onbemande systemen, waar constant innovatie in nodig is. TNO’ers varen op alle soorten vaartuigen mee om te begrijpen wat de behoeftes aan boord zijn en die te kunnen verbinden aan onderzoek.’
‘Binnen het Korps Mariniers innoveren we ook. Hier gaat het om aanpassingen op persoonlijk niveau. Op oefening varen we mee en analyseren we de situatie ter plekke. Het genetwerkt opereren krijgt ook een groter aandeel: duikers communiceren onder water met een waterdichte tablet, om nog zo lang mogelijk op de hoogte te blijven van de situatie boven het oppervlak. ‘Heel relevant, ook voor de maatschappij in het algemeen, is het onderzoek naar de hele snelle vaartuigen, de FRISC. Ze gaan met een noodvaart over de golven, waardoor de klappen op je lichaam enorm zijn. In het laboratorium hebben we onderzocht hoe je de fysieke belasting tijdens een tocht in de FRISC kunt reduceren. Dat proberen we te doen door de hele keten te beschouwen: hoe beweegt het vaartuig en hoe werkt golfslag? Er is een tool
SEPTEMBER 2021 – 27 IN BEDRIJF
ontwikkeld die voorspelt hoe je het best tussen golven door kunt varen. De operator krijgt directe aanwijzingen van de technologie over wanneer hij gas moet terugnemen. In combinatie met nieuwe, beter meeverende stoelen, leidt dit er uiteindelijk toe dat de lichamen van de opvarenden beter beschermd worden tegen harde klappen.’
Toekomstbeeld
TNO is ook met de toekomst van verder dan tien jaar bezig. Voor langetermijnprojecten wordt internationaal samengewerkt in het European Defense Fund. ‘Een groep van marinewerven uit vijf landen investeert gezamenlijk in tijd en geld om het ultieme schip te ontwikkelen dat bestand is tegen alle gevaren – met maximaal resultaat tot gevolg. Nationale onderzoeken kunnen dit ondersteunen en vice versa. Uiteraard wordt gevoelig onderzoek voor projecten zoals onderzeeboten binnenslands gehouden; anders verspeelt men de nationale voorsprong in de informatiepositie. De dreiging van de toekomst zit vooral in het cyberinformatiedomein. Door hybride oorlogsvoering en information warfare wordt de tegenstander zijn informatiepositie ontnomen. De eerste gevechtshandelingen vinden straks niet meer op locatie plaats, maar in het informatiedomein: wie heeft de beste informatie? De toekomst van oorlogsvoering bestaat uit het begrijpen van dreigingen en de karakteristieken ervan, wat maakt dat de industrie er slimmer op kan inspelen.’
Een fast raiding interception and special forces craft (FRISC).
DEFENSIE
