poleodomia_2

Ανάλυση Σε μια πρώτη ανάλυση της πόλης ξεχωρίσαμε κάποια χαρακτηριστικά του Βόλου που δίνουν στην πόλη την ταυτότητα που έχει σήμερα και ορίσαμε τον άξονα στον οποίο θέλαμε να κινηθούμε όσο αφορά την εργασία. Η ανάλυσή μας συνοψίζεται σε 3 ζώνες. Τα βιομηχανικά κτίρια, τους ελεύθερους χώρους και τους χώρους πρασίνου και τις κατοικίες (χάρτης 1).

ΕΡΓΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ

1. Τα βιομηχανικά κτίρια

ΕΡΓΟΣΤΆΣΙΟ ΟΙΝΟΠΝΕΎΜΑΤΟΣ

ΒΑΜΒΑΚΟΥΡΓΕΙΑ

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της πόλης είναι τα πολυάριθμα εργοστάσια και βιομηχανικά κτίρια, απομεινάρια της βιομηχανικής ακμής που γνώρισε η πόλη στις αρχές του 20ού αιώνα, που είναι

διασκορπισμένα στον ιστό της, κυρίως στο δυτικό της κομμάτι. Μερικά λειτουργούν ακόμα, ενώ άλλα έχουν αποκατασταθεί και χρησιμοποιούνται διαφορετικά, όπως το πρώην εργοστάσιο κεραμοποιίας Τσαλαπάτα που τώρα λειτουργεί ως πολιτιστικός χώρος, ενώ στεγάζει και χώρους αναψυχής. Τα περισσότερα όμως βρίσκονται σε άθλια κατάσταση, εγκαταλελειμμένα και μισογκρεμισμένα, όπως τα παλιά βαμβακουργεία και το εργοστάσιο οινοπνεύματος. Τα κτίρια αυτά αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο αχρησιμοποίητο εμβαδό μέσα στα όρια του αστικού ιστού, καθώς ορισμένα από αυτά καταλαμβάνουν πολύ μεγάλα οικόπεδα. Αυτό όμως είναι που τα κάνει πολύ βασικά στην πρότασή μας, αφού χαρακτηρίζονται από μεγάλους, ανοιχτούς χώρους με πολλές προοπτικές εκμετάλλευσης.

την επικράτηση της πολυκατοικίας, την αύξηση του πληθυσμού και την αστυφιλία οδηγεί σε ανεξέλεγκτη δόμηση, με αποτέλεσμα τη μείωση των χώρων πρασίνου στο ελάχιστο, όπως συνέβη και σε πολλές άλλες ελληνικές πόλεις. Ο Βόλος σήμερα χαρακτηρίζεται από έλλειψη μεγάλων χώρων πρασίνου όπως φαίνεται και στο χάρτη. Τα κεντρικά πάρκα της πόλης περιορίζονται σε αυτά του Αγίου Κωνσταντίνου, του Άναυρου και του δημαρχείου. Οι ελεύθεροι χώροι (πλατείες), αν και είναι λίγο περισσότεροι και πιο διασκορπισμένοι, είναι μικροί, παραμελημένοι και κακοσχεδιασμένοι, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται από λίγο έως καθόλου, ενώ η υπερδόμηση και οι πολυκατοικίες δημιουργούν ένα νέο λεξιλόγιο ελεύθερων χώρων (στενά, ακάλυπτοι χώροι, αδιέξοδα, ταράτσες) που δε χρησιμοποιούνται ως δημόσιοι χώροι.

2

Στις αρχές του 20ού αιώνα, με τη βιομηχανική ακμή της πόλης και την απότομη αύξηση του πληθυσμού η ανάγκη για κατοικία αυξάνεται, με αποτέλεσμα τη γρήγορη δόμηση της πόλης χωρίς να δοθεί η απαραίτητη προσοχή στη διαμόρφωση των ελεύθερων χώρων και των χώρων πρασίνου. Με το σεισμό του ‘55 αν και δίνεται η ευκαιρία για αναδιαμόρφωση του σχεδίου πόλεως, η πόλη ξαναχτίζεται πάνω στον παλιό ιστό. Αυτό σε συνδυασμό με το θεσμό της αντιπαροχής,

ΠΑΡΚΟ ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ

ΒΑΜΒΑΚΟΥΡΓΕΙΑ

2. Ελεύθεροι χώροι και χώροι πρασίνου

ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΗ ΔΙΠΛΟΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΑ

3. Κατοικίες Μέχρι το 1940 οι κατοικίες στο Βόλο ήταν μονοκατοικίες ή διπλοκατοικίες, ενώ οι μόνοι που είχαν οργανωμένη δόμηση ήταν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες. Μετά το σεισμό του ‘55 ο Βόλος ανοικοδομήθηκε πάνω στο παλιό σχέδιο πόλης (του ‘30), το οποίο επεκτάθηκε με αραιές συνοικίες μονοκατοικιών. Το 1970 κλονίζεται η βιομηχανική βάση της πόλης και με το σύστημα της αντιπαροχής οι επενδύσεις γίνονται από βιομηχανικές οικοδομικές. Έτσι ανεβαίνει ο συντελεστής δόμησης και η πόλη γεμίζει με πολυκατοικίες, ενώ η επιφάνειά της διπλασιάζεται.

κέντρο κυριαρχούν οι πολυκατοικίες. Αξιοσημείωτες είναι οι διάσπαρτες στην πόλη εγκαταλελειμμένες μονοκατοικίες , οι οποίες παρά την ιστορική τους αξία δεν συντηρούνται από κανέναν, με αποτέλεσμα ή να κατεδαφίζονται ή να χάνουν τελείως τη δυνατότητα αποκατάστασής τους. Οι διάφοροι τύποι κατοικίας που συναντάμε στην ιστορική αναδρομή του Βόλου όμως εξακολουθούν να υπάρχουν, πράγμα σημαντικό και για την ιστορία αλλά και για την πολιτιστική κληρονομιά της πόλης. Σκοπός μας είναι να τους αναδείξουμε αλλά και να δώσουμε το έναυσμα για τη διατήρησή τους.

ΕΡΓΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ

Σήμερα, υπάρχει ένα μεγάλο μέρος της πόλης παραμένει χτισμένο με μονοκατοικίες (κυρίως στα προάστια της πόλης και στη Ν. Ιωνία), αλλά στο

3

Η πρότασή μας επικεντρώνεται σε ορισμένα χαρακτηριστικά του Βόλου, μοναδικά σε αυτόν, ορισμένα θετικά και άλλα όχι. Σκοπός της είναι να αναδείξει τα θετικά χαρακτηριστικά που εντοπίσαμε, αλλά και να κάνει κριτική στα αρνητικά έτσι ώστε να προσφέρει το κίνητρο για την αλλαγή τους. Μέσα απο την ευκαιρία που μας δίνεται στα πλαίσια της πολιτιστικής πρωτεύουσας προσανατολιζόμαστε σε αυτό ακριδώς το δίπολο και στις προτάσεις μας άλλοτε προτείνουμε επεμβάσεις μόνιμου και άλλοτε προσωρινού χαρακτήρα. Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει εκδηλώσεις πολιτιστικού χαρακτήρα όπως θεατρικές παραστάσεις, προβολές, σεμινάρια, μουσικές εκδηλώσεις, εκθέσεις, στα πλαίσια της πολιτιστικής πρωτεύουσας, καθώς και φιλοξενία σε συγκεκριμένες, αντιπροσωπευτικές του είδους τους κατοικίες, ενώ ορισμένες από τις επεμβάσεις έχουν μόνιμο χαρακτήρα, δίνοντας έτσι ώθηση στην ανάπτυξη ορισμένων περιοχών της πόλης (χάρτης 2-masterplan).

ΒΑΜΒΑΚΟΥΡΓΕΙΑ

ΧΩΡΟΣ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ ΛΙΜΑΝΙΟΥ

Πρόταση

ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Η βασική ιδέα είναι ότι αναστυλώνουμε και χρησιμοποιούμε ένα κομμάτι από κάθε βιομηχανικό κτίριο που διαλέγουμε, διαμορφώνοντάς το κατάλληλα, αφού τα κτίρια αυτά είναι πολύ μεγαλύτερα από όσο χρειαζόμαστε. Έτσι γίνεται ένα σχόλιο πάνω στο γεγονός ότι υπάρχουν τόσο μεγάλοι χώροι με τόσες δυνατότητες, οι οποίοι δε χρησιμοποιούνται και είναι αφημένοι στην τύχη τους. Οι παρεμβάσεις μας σε αυτούς θα είναι μόνιμες, οπότε αποτελούν ουσιαστικά μία πρόσκληση για περαιτέρω χρησιμοποίηση αυτών των χώρων, για πολιτιστικές και δημόσιες χρήσεις. Παράλληλα σε κάθε βιομηχανικό συγκρότημα που χρησιμοποιούμε θα αφιερώνεται ένα κομμάτι για ιστορική αναδρομή και παρουσίαση του κτιρίου ως κομμάτι και χαρακτηριστικό της πόλης του Βόλου.

5

ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

ΣΦΑΓΕΙΑ

ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

-Χρήση βιομηχανικών χώρων

ΖΩΝΗ ΕΙΣΟΔΟΥ

ΚΛΕΙΣΤΗ ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΡΟΣ ΧΡΗΣΗ

- ΑΞΟΝΑΣ ΚΙΝΗΣΗΣ

- Τα βαμβακουργεία Στα βαμβακουργεία διαλέξαμε δύο χώρους στο πίσω μέρος του πρώτου κτιρίου. Ο πρώτος χώρος είναι μια μεγάλη κλειστή αίθουσα η οποία θα χρησιμοποιηθεί για μουσικές εκδηλώσεις και εκθέσεις. Ο δεύτερος χώρος είναι υπαίθριος και βρίσκεται δίπλα στον πρώτο. Αυτός θα διαμορφωθεί κατάλληλα, θα στεγαστεί με κάποιες προσωρινές κατασκευές (πανιά) και θα χρησιμοποιηθεί για θεατρικές παραστάσεις και υπαίθριες εκθέσεις. Προτείνουμε επίσης να φωτιστεί και να καθαριστεί ο μεγάλος υπαίθριος διάδρομος που οδηγεί από την είσοδο του εργοστασίου στους δύο χώρους που θα χρησιμοποιήσουμε, ως σηματοδότηση για τις εκδηλώσεις που θα λαμβάνουν χώρα μέσα. Αυτοί οι χώροι θα παραμείνουν προς χρήση και μετά τη λήξη της πολιτιστικής πρωτεύουσας.

ΒΑΜΒΑΚΟΥΡΓΕΙΑ

ΥΠΑΙΘΡΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΡΟΣ ΧΡΗΣΗ

- ΚΑΤΟΨΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ (1)*

6

*τα νούμερα στις παρενθέσεις

αντιστοιχούν σε αυτά του masterplan (χάρτης 2)

Το κτίριο αυτό έχει κάποιες χαρακτηριστικές μεγάλες δεξαμενές στον εξωτερικό χώρο του, μπροστά στην είσοδο, οι οποίες αποτελούν σημάδι από μακριά. Εμείς επιλέγουμε να χρησιμοποιήσουμε το χώρο που δημιουργείται ανάμεσα στις δεξαμενές αυτές για υπαίθριες εκθέσεις τοπικών προϊόντων στεγάζοντας τον με προσωρινές κατασκευές (πανιά) και φωτίζοντάς τον κατάλληλα.

- ΚΑΤΟΨΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ (2)

7

ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ

- ΚΥΡΙΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣ ΧΡΗΣΗ

- Το εργοστάσιο οινοπνεύματος

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΧΡΗΣΗΝ ΧΩΡΟΥ

Αυτό το κτίσμα είναι μακρύ και χωρισμένο σε μεγάλες αίθουσες που επικοινωνούν σε όλο το μήκος του. Τώρα χρησιμοποιείται ως parking για το λιμάνι. Εμείς προτείνουμε να χρησιμοποιηθεί μία αίθουσα στο βόρειο κομμάτι του κτιρίου ως κέντρο ενημέρωσης (info point) και χώρος για τη διοίκηση της πολιτιστικής πρωτεύουσας, καθώς και μερικές αίθουσες (2,3 ή και περισσότερες, ανάλογα με τις ανάγκες τις εκάστοτε εκδήλωσης) στο νότιο μέρος του κτιρίου για εκθέσεις, σεμινάρια και προβολές. Αυτές θα φωτιστούν και θα διαμορφωθούν κατάλληλα, ενώ θα παραμείνουν και μετά τη λήξη της πολιτιστικής πρωτεύουσας ως κίνητρο για τη χρησιμοποίηση του λιμανιού.

- ΚΑΤΟΨΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ (3)

8

PARKING ΛΙΜΑΝΙΟΥ

ΤΡΙΣΔΑΣΤΑΤΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

ΤΡΙΣΔΑΣΤΑΤΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΧΡΗΣΗΝ ΧΩΡΟΥ

- Parking λιμανιού

-Σφαγεία

-Χρήσεις και διαμόρφωση ελεύθερων χώρων

Τα σφαγεία χρησιμοποιούνται τώρα ως κέντρο ανακύκλωσης. Εμείς προτείνουμε το κέντρο ανακύκλωσης να μεταφερθεί και ένα κομμάτι του κτηρίου να χρησιμοποιηθεί για συναυλίες, εκθέσεις, παραστάσεις, προβολές και εργαστήρια. Ο χώρος θα ανακαινιστεί και θα φωτιστεί κατάλληλα, ενώ προτείνουμε η χρήση του να επεκταθεί και μετά τη λήξη της πολιτιστικής πρωτεύουσας ως πολιτιστικό κέντρο, βοηθώντας έτσι την ανάπτυξη του ξεχασμένου νοτιοδυτικού κομματιού της πόλης.

Οι ελεύθεροι και πράσινοι χώροι είναι ελάχιστοι, ενώ οι περισσότεροι είναι παραμελημένοι. Οι προτάσεις μας πάνω σε αυτούς χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, οι οποίες είναι και ένα σχόλιο πάνω στην έλλειψη πρασίνου αλλά και δημόσιου ελεύθερου χώρου.

-Χρήση συγκεκριμένων στενών

ΟΔΟΣ ΡΟΖΟΥ

(14)

9

ΟΔΟΣ

ΟΔΟΣ ΣΚΕΝΔΕΡΑΝΗ

(13)

ΒΙΝΤΕΟΠΡΟΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΣΚΙΑΘΟΥ

ΒΙΝΤΕΟΠΡΟΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΣΚΕΝΔΕΡΑΝΗ

(15) ΟΔΟΣ ΣΚΙΑΘΟΥ

ΣΦΑΓΕΙΑ

- ΥΠΑΙΘΡΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΡΟΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ

ΣΦΑΓΕΙΑ

- ΚΑΤΟΨΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ (4)

Προτείνουμε τη χρήση κάποιων συγκεκριμένων στενών τα οποία έχουν προκύψει από την έλλειψη σχεδίου δόμησης, τα οποία τώρα δε χρησιμοποιούνται για κάτι παραπάνω από πέρασμα. Αυτά θα χρησιμοποιηθούν για βιντεοπροβολές ή υπαίθριες εκθέσεις με κάποια ελάχιστη διαμόρφωση.

-Χρήση ταρατσών ως χώρων πρασίνου

ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΑ

10

ΤΑΡΑΤΣΑ ΠΡΟΣ ΧΡΗΣΗ

- ΚΑΤΟΨΗ (9) ΤΑΡΑΤΣΕΣ ΠΡΟΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ

ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΣΚΙΤΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

(ΦΥΤΕΥΣΗ- ΠΡΟΣΩΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

Η παρέμβαση που προτείνουμε στις ταράτσες κάποιων πολυκατοικιών συνδυάζει την κριτική για την τωρινή κατάσταση και την έλλειψη χώρων πρασίνου με μια αντιπρόταση, τη μεταφορά των χώρων αυτών σε ένα άλλο επίπεδο της πόλης, αυτό των ταρατσών. Οι ταράτσες, αν και δεν είναι δημόσιοι χώροι, είναι συνήθως χώροι μεγάλης έκτασης, η χρήση των οποίων περιορίζεται στις ανάγκες του κοινόχρηστου χώρου των κατοίκων της εκάστοτε πολυκατοικίας. Εμείς προτείνουμε την αναδιαμόρφωσή τους με τη μεταφορά και τοποθέτηση φυτών σε μεγάλες ζαρντινιέρες και κάποιες προσωρινές κατασκευές, ενώ η πρόσβαση σε αυτές θα γίνεται με κάποιες πλατφόρμες-ανελκυστήρες που θα τοποθετηθούν στις όψεις των πολυκατοικιών. Οι χρήσεις των ταρατσών θα ποικίλλουν από χώρους προβολών και εκθέσεων μέχρι χώρους εργαστηρίων και συναυλιών. Όπου γειτονεύουν οι ταράτσες που χρησιμοποιούνται θα ενώνονται με ράμπες ή σκαλιά, δημιουργώντας ένα πολυεπίπεδο πάρκο. Όπου είναι δυνατόν θα ενώνονται και με τις απέναντι ταράτσες εφόσον αυτές χρησιμοποιούνται, με γέφυρες.

-Χρήσεις ήδη υπαρχόντων ελεύθερων χώρων

(7) ΠΑΡΚΟ

ΠΑΡΚΟ

(6)

(8) ΧΕΙΜΑΡΟΣ ΚΡΑΥΣΙΔΩΝΑΣ

ΠΑΡΚΟ

(5)

Με βάση την ανάλυση διαλέγουμε κάποιες από τις πιο παραμελημένες πλατείες και προτείνουμε να χρησιμοποιηθούν για εκδηλώσεις τοπικού χαρακτήρα (προβολές, εκθέσεις τοπικών προϊόντων, πανηγύρια) οι οποίες θα προσφέρουν κίνητρο για τη συμμετοχή στην κοινή ζωή της γειτονιάς και της πόλης. Όπου χρειάζεται θα τοποθετούνται προσωρινές κατασκευές, ενώ ο χώρος θα φωτίζεται κατάλληλα.

11

(19)

(22) ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ

Διαλέξαμε συγκεκριμένες κατοικίες, αντιπροσωπευτικές του είδους τους, από τις οποίες κάποιες κατοικούνται, ενώ άλλες χρειάζονται ανακαίνιση. Προτείνουμε αυτές οι κατοικίες να χρησιμοποιηθούν για φιλοξενία στα πλαίσια της πολιτιστικής πρωτεύουσας. Στα σπίτια που ήδη κατοικούνται προτείνουμε να χρησιμοποιηθεί ένα δωμάτιο για φιλοξενία, ενώ αυτά που δεν κατοικούνται θα ανακαινιστούν και θα διαμορφωθούν κατάλληλα. Ο σκοπός αυτής της κίνησης είναι η ανάδειξη των διαφορετικών τύπων κατοικίας του Βόλου καθώς και μια αναδρομή στα διάφορα στάδια ανάπτυξης της πόλης. Επιλέξαμε τα σπίτια έτσι ώστε να καλύψουμε όλα τα βασικά είδη κατοικίας του Βόλου, από προσφυγικά μέχρι και πολυκατοικίες.

ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ

-Χρήση κατοικιών για φιλοξενία

(24) ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΕΡΓΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

(16) ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ

(27)

ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

(21) ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ

(17)

(26)

12

ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ

(20)

ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ

(25)

(18)

ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ

13

ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ

(23)