รอยธรรมคำ�สอน
พระธรรมสิงหบุราจารย์ (หลวงพ่อจรัญ ิตธมฺโม) โดย...พระธรรมสิงหบุราจารย์
บรรณาธิการ/รวบรวม : ไพยนต์ กาสี ออกแบบปก/รูปเล่ม : เสาวณีย์ เที่ยงตรง ภาพประกอบ : อนันต์ กิตติกนกกุล, เทิดเกียรติ ปลูกปานย้อย, เมธา พรมกุดตุม้ พิมพ์ข้อมูล : ธนวรรณ ขันแข็ง พิสูจน์อักษร : ประดิษฐ์ เจาจารึก ISBN 978-616-268-260-5
สร้างสรรค์และลิขสิทธิ์ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด 105/95-96 ถนนประชาอุทิศ ซอย 45 แขวงบางมด เขตทุ่งครุ กรุงเทพฯ 10140 โทรศัพท์/โทรสาร 02-872-7667 เชิญร่วมเผยแผ่เป็นธรรมทาน
สาขาทุ่งครุ : โทร. 02-872-9191, 02-872-8181, 02-872-7227, 02-872-9898 สาขาสำ�ราญราษฎร์ : โทร. 02-221-1050, 02-221-4446 Email : LC2YOU@GMAIL.COM, LC2YOU@HOTMAIL.COM WWW.LC2U.COM, WWW.พุทธะ.NET
พิมพ์ที่ : หจก. แอลซีพี ฐิติพรการพิมพ์ 105/110-112 ถนนประชาอุทิศ ซอย 45 กรุงเทพฯ 10140 โทรศัพท์/โทรสาร 02-872-9577 www.thitiporn.com
สรรค์สร้างทางพ้นกรรม ตามคำ�หลวงพ่อสอน เมื่อพูดถึงคำ�ว่า “สร้าง” นั้น เราท่านทั้งหลายก็คงพอ จะนึกออกกันว่า หมายถึง การทำ�ให้มใี ห้เป็นขึน้ ด้วยวิธกี ารต่างๆ กัน สุดแต่ว่าสิ่งที่เราสรรค์สร้างนั้นจะเป็นอะไร เช่น สร้างบ้าน ก็ต้อง เตรี ย มวั สดุ อุ ป กรณ์ที่จำ�เป็นในเรื่องบ้า น เป็ น ต้ น ดั ง นั้ น คำ � ว่ า “สร้าง” จึงนับเป็นคำ�มงคลทีเ่ ราควรนำ�มาไว้ประจำ�ใจ เพือ่ สร้างเนือ้ สร้างตัวเราให้ดีขึ้นตามลำ�ดับ กล่าวสำ�หรับพระเดชพระคุณพระธรรมสิงหบุราจารย์ หรือ ที่เราเรียกขานกันด้วยความเคารพว่า หลวงพ่อจรัญ ิตธมฺโม นั้น ท่านเป็นนักสร้างสรรค์อย่างแท้จริง เพราะนอกจากจะสรรค์สร้างตน จนเป็นที่ยอมรับของผู้คนทั้งหลายด้วยคุณคือ ศีล สมาธิ ปัญญา ตามหลักของสมณวิสยั ทีเ่ ป็นพระสุปฏิปนั โนแล้วนัน้ ท่านยังสรรค์สร้าง คำ�สอนไว้อย่างมากมาย เพือ่ ให้เราปฏิบตั ติ าม ดังเนือ้ ความในหนังสือ เล่มนี้ ที่ผู้รวบรวมได้นำ�มาจัดทำ�เป็น ๔ ตอน คือ ตอนที่ ๑ “สร้างพระประจำ�ใจ” มีเนื้อหาที่หลวงพ่อ กล่าวให้คติเตือนใจว่า อย่าไปมองว่าคนอื่นไม่ดี โดยเฉพาะเวลาที่มี ข่าวคราวของพระสงฆ์องค์เจ้า ดังความที่กล่าวไว้ว่า “ท่ า นเป็ น พระประเภทไหน ไม่ ต้ อ งตำ � หนิ ติ เ ตี ย นพระ แต่ควรตำ�หนิติเตียนพระอยู่ในใจของเรา ว่าเป็นพระแท้หรือไม่ จิตใจเป็นกุศลหรือเปล่า ไหว้พระแล้วหันมาดูเงาตามตัว”
ตอนที่ ๒ “สร้ า งปั ญ ญาไว้ แ ก้ ปั ญ หา” มีเนื้อหา พระธรรมเทศนาที่ ห ลวงพ่ อ แนะนำ � วิ ธี ส ร้ า งปั ญ ญาให้ เ กิ ด กั บ ตน เพื่อนำ�สู่ผลคือแก้ปัญหาชีวิต ดังลิขิตคำ�สอนที่ว่า “ปัญญา เกิดขึ้นจากภาวนา ทำ�ให้จิตใสขยายปัญญาได้ ทำ�ให้บริสุทธิ์ ภาวนาตัวนี้ สามารถจะขจัดความชั่ว รู้ความชั่วใน ตัวเอง เอาออกไปได้” ตอนที่ ๓ “สร้างสุขล�ำ้ ค่าในชีวติ ” มีเนือ้ หาทีห่ ลวงพ่อ สอนให้ฝึกจิตของตนให้อยู่เป็นสุขทั้งในปัจจุบันชาตินี้ และมีผลสุข ไปถึงภพภูมิต่อๆ ไป หากตั้งใจที่จะทำ� ดังความตอนหนึ่งว่า “โลก จะเจริ ญ รุ่ ง เรื อ งอย่ า งไรก็ ต าม ถ้ า เรามี สั น โดษ จะมีความสุขมาก ปัญหาสังคมจะเกิดขึ้นขนาดไหนก็ตาม ถ้าเรา มีสันโดษ เราจะมีความสุข มองเห็นโลกนี้เต็มไปด้วยความสุข” ตอนที่ ๔ “อธิษฐานจิตสร้างบารมี” มีเนือ้ หาทีท่ า่ นมุง่ สอนให้เราบำ�เพ็ญ ศีล สมาธิ ปัญญา ตามหลักไตรสิกขา ดังความทีว่ า่ “คนทีไ่ ม่มศี ลี สมาธิ ปัญญา คนทีข่ าดสติ ขาดสัมปชัญญะ มีแต่ความประมาทแล้วนัน้ จะกลายเป็นคนมักง่าย มักได้ เกิดโลภ โกรธ หลงในตัวเองมาก เห็นแก่ตัวมาก” หวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือเล่มนี้ จะมีส่วนช่วยสร้างสรรค์ ท่านผู้อ่านให้เป็นคนดีสมปณิธานที่หลวงพ่อจรัญ ิตธมฺโม ตั้งใจไว้ ด้วยจิตรำ�ลึกถึงพระคุณความดี น.ธ.เอก, ป.ธ. ๖, พธ.บ., น.บ. บรรณาธิการ สำ�นักพิมพ์ แอล ซี พี เด็กดีมีบุญ
สร้างพระประจำ�ใจ
ปฏิสันถารธรรม วันทำ�ใจให้ถึงพระ ปฏิบัติกรรมฐาน ท่านจะพบพระในใจ คนที่มีทางไป เพราะคนนั้นได้ที่พึ่ง มีสติเป็นเรือนจิต มีชีวิตเป็นเรือนใจ จึงได้ที่พึ่งอันประเสริฐ เกิดเป็นคน อย่าคิดแต่เข้าข้างตนเป็นอันขาด เย็นกายเย็นใจ เพราะไม่อาฆาตแค้นใครเขา เราจะรู้ด้วยตน ถ้าผลปฏิบัติถึงที่ มีจิตผ่องใส ใจมีอารมณ์หนึ่งเดียว อย่าเที่ยวตำ�หนิใคร ดูพระในใจตนเท่านั้น สิ่งที่ช่วยป้องกันท่านได้ ก็คือพระในใจตน ตัดกังวล ผลปฏิบัติถึงก้าวหน้า จะมีปัญญา ถ้าทำ�ใจให้ละเอียดอ่อน ยอมโง่ก่อน เทคนิคสอนตนให้มีปัญญา มหาเสน่ห์ตำ�รับใหญ่ เพราะมีใจเป็นพระ อย่าเอาทุกข์นอกมาใส่ใจ เพราะทุกข์ในก็มีมากมายน่าดู บันไดไต่สู่มรรคผล ย่อมสำ�เร็จแก่คนผู้มีจิตใจดี ธรรมีกถาอนุโมทนาพจน์
๙
๑๐ ๑๒ ๑๓ ๑๔ ๑๕ ๑๖ ๑๗ ๑๘ ๑๙ ๒๐ ๒๑ ๒๒ ๒๓ ๒๔ ๒๕ ๒๖ ๒๗ ๒๘ ๒๙ ๓๐
สร้างปัญญาไว้แก้ปัญหา
๓๑
ปฏิสันถารธรรม ไม่ทำ�เหตุให้ดี ชีวิตจึงมีแต่ปัญหา ไร้บุญวาสนา จะเอาดีไม่ได้ มีธรรมประจำ�ใจ จักได้สุขเบิกบานหรรษา เจริญภาวนา กุญแจไขปัญหาชีวิต ภาวนาจนจิตใส ขยายปัญญาได้ การให้ที่ยิ่งใหญ่ คือ การให้เมตตา เอาคุณค่าพระรัตนตรัยมาไว้ในใจตน เข้าวัดอย่างไรให้ได้ผลดี มีพระรัตนตรัยในใจ เหมือนได้แก้วมณีล้ำ�ค่า ถ้ามีสัจจะ ย่อมชนะใจตน ภาวนามัย ผลบุญใหญ่กว่าศีลทาน เจริญกรรมฐาน คือ การช่วยเหลือตนให้พ้นปัญหา อย่าละทิ้งขว้าง ต้องสร้างความเพียรต่อไป กำ�หนดสติที่จิตได้ ทำ�ให้พบปัญญา วิธีปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานเบื้องต้น เจริญกรรมฐาน คือ การทำ�ให้ตนมีฐานสติที่ดี มีเวรกรรม ต้องทำ�กรรมฐานช่วยแก้ไข ปิดทางอบาย ไม่ต้องไปเกิดในที่ต่ำ�ช้า เกิดเป็นคนจงอย่าลืมบุญคุณใคร อนุโมทนาในกุศลความดี
๓๒ ๓๓ ๓๔ ๓๕ ๓๖ ๓๗ ๓๘ ๓๙ ๔๐ ๔๑ ๔๒ ๔๓ ๔๔ ๔๕ ๔๖ ๔๗ ๕๒ ๕๓ ๕๔ ๕๕ ๕๖
ปฏิสันถารธรรม ทำ�บุญมาไม่เท่ากัน ทุกท่านนั้นเลยมีความแตกต่าง อยู่อย่างไรให้มีความสุข ปลูกคุณภาพชีวิต ด้วยตั้งจิตเจริญวิปัสสนา อย่าหาเหาใส่หัว ตัวจะได้ไม่ทุกข์ร้อน ฝืนใจก่อน ถึงจะสอนตนให้ได้ดี
๕๘ ๕๙ ๖๐ ๖๑ ๖๒ ๖๓
สร้างสุขล้ำ�ค่าในชีวิต
๕๗
มีสุขได้ ด้วยมีสติสัมปชัญญะในทุกลมหายใจ จะพบ “๕ ให้” หากใครเจริญกรรมฐานวงจรครบ ประสบทุกข์แน่ ถ้าแก้ปัญหาด้วยอบายมุข สุขทั้งกาย สุขทั้งใจ ถึงเรียกได้ว่าสุขจริง ทำ�ในสิ่งที่เอื้อต่อสุขภาพ ถึงจะได้รับสุขทางกาย สุขทางใจ สร้างได้ด้วยประพฤติธรรม เมื่อตนพบสุขล้ำ� ต้องนำ�ออกเผื่อแผ่เจือจาน โลกปัจจุบัน มีทั้งด้านเสื่อมและด้านดี มีความเจริญทางวัตถุมาก หากแต่จิตใจต่ำ�ลงไป ใครปรับตัวไม่ทัน คนนั้นจะพบแต่ปัญหา ถ้าพึ่งตนด้วยใช้ธรรม ย่อมนำ�ให้พบสุขแท้ มียาแก้แต่ไม่ทาน มันก็รักษาตัวไม่ได้ เกิดเป็นคน อย่าอยู่อย่างคนไร้ที่พึ่ง ผลปฏิบัติเป็นสากล จึงส่งผลตลอดกาล รู้เท่าทัน และมีสันโดษได้ ใจก็เป็นสุข ปลูกความรอบรู้ให้มากไว้ จะปรับตัวทันโลกได้ดี ทุกสิ่งที่เกิดขึ้นนั้น ต้องรู้เท่าทันเอาไว้บ้าง แต่บางสิ่งบางอย่าง ก็จำ�ต้องรู้ให้ถ้วนถี่ เพราะมีความรอบคอบ ชอบแล้วทำ�ให้เป็นคนรู้จริง สิ่งที่เป็นโลกธรรม ย่อมมีความเปลี่ยนแปลงแน่ เกิดแก่ทุกตัวตน แต่มีผลแตกต่างกัน แม้ไม่ได้เป็นพระอรหันต์ ก็ควรฝึกใจให้รู้เท่าทันไว้ พอใจในสิ่งที่ตนมีตนได้ ใจก็ย่อมเป็นสุขสดใส จะถูกเพลิงเผาใจ ถ้าไม่มีความสันโดษยินดี ที่ว่ายินดีนั้น
๖๔ ๖๕ ๖๖ ๖๗ ๖๘ ๖๙ ๗๐ ๗๑ ๗๒ ๗๓ ๗๔ ๗๕ ๗๖ ๗๗ ๗๘ ๗๙ ๘๐ ๘๑ ๘๒ ๘๓ ๘๔ ๘๕ ๘๖ ๘๗ ๘๘ ๘๙ ๙๐ ๙๑ ๙๒
ท่านสอนให้ยินดีเฉพาะของๆ ตน คนที่เกิดใหม่ ทำ�ไมมือจึงกำ�ไว้ แล้วตอนตาย ทำ�ไมมือถึงแบ รู้กรรมตนแน่ แต่ท่านต้องตั้งใจจริง พบสิ่งอันเป็นสุขล้ำ�ค่า มีปัญญาแก้ปัญหาในชีวิต อนุโมทนาในกุศลจิตที่คิดสร้างกรรมดี
๙๓ ๙๔ ๙๕ ๙๖ ๙๗ ๙๘
ปฏิสันถารธรรม เลี้ยงสังขาร นำ�ไปสร้างประโยชน์กันบ้างไหม ก่อนจะตาย ควรทำ�ชีวิตให้มีค่า รู้จริงหายาก รู้มากหาง่าย แม้แต่เปลือกยังไม่มี จะเอาดีได้อย่างไร ไม่ใช่ที่รับปัญหาใคร แต่เป็นที่สอนวิธีแก้ปัญหาให้ ไม่ช่วยตนกัน ใครล่ะจะช่วยท่านได้ อย่าใช้ความเป็นพุทธแต่ในแบบฟอร์มประวัติ อย่าเอาแต่ทัวร์บุญวัด จัดทัวร์สำ�รวจตัวเองก่อน คำ�สอนหลวงปู่แหวน วัดดอยแม่ปั๋ง พลังบารมีชั้นประถม เริ่มต้นที่ความเพียรทำ� พลังบารมีชั้นมัธยม นำ�ความตั้งใจมาสอนต่อ บารมีชั้นมหาลัย ก่อให้เกิดความอาจหาญในหน้าที่ บารมีสำ�หรับใช้ในครอบครัวให้มีสุข ทุกสัปปายะมีความสำ�คัญ ทำ�ให้วัดนั้นน่าเข้า ศีล ไม่ต้องไปรับเอากับพระเท่านั้น จิตที่ตั้งมั่น ล้วนเกิดจากการเจริญสติ อานิสงส์ดีๆ ที่ได้จากการเจริญกรรมฐาน ใครๆ ก็ต้องการคนที่มีคุณภาพชีวิต ฝึกจิตอยู่ในไตรสิกขา จะทำ�ให้เป็นคนเต็มคนได้ อนุโมทนาให้ได้จตุรพิธพรชัยทุกประการ
๑๐๐ ๑๐๒ ๑๐๓ ๑๐๔ ๑๐๕ ๑๐๖ ๑๐๗ ๑๐๘ ๑๐๙ ๑๑๐ ๑๑๑ ๑๑๒ ๑๑๙ ๑๒๐ ๑๒๑ ๑๒๒ ๑๒๓ ๑๒๔ ๑๒๕ ๑๒๖ ๑๒๗
อธิษฐานจิตสร้างบารมี
๙๙
สร้างพระประจำ�ใจ
บริษัท สํำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จํำ�กัด
9
สร้างพระประจำ�ใจ
ปฏิสันถารธรรม เจริญสุข ท่านผู้ใฝ่ธรรมสัมมาปฏิบัติทั้งฝ่ายบรรพชิต และ คฤหัสถ์ วันนี้เป็นวันอุโบสถ วันพระแรม ๑๕ ค่ำ� เดือน ๘ ทุกท่าน มาสร้างกุศลกัน เริ่มต้นด้วยทานมัยการทำ�บุญตักบาตรตอนเช้า รักษาอุโบสถ กำ�หนดองค์ ๘ ประการ แล้วบำ�เพ็ญกุศลจิตให้ กุศลกรรมบถครบ ๑๐ ประการ ทั้งด้านกายกรรม วจีกรรม และ มโนกรรม เข้าไปถึงคุณพระศรีรัตนตรัย ยึดมั่นหน่วงเหนี่ยว คุณของ พระพุ ท ธเจ้ า คุ ณ ของพระธรรมเจ้ า คุ ณ ของพระสั ง ฆเจ้ า โดย
10
รอยธรรมคำ�สอน พระธรรมสิงหบุราจารย์ (หลวงพ่อจรัญ ิตธมฺโม)
สร้างพระประจำ�ใจ
พระปัญญาคุณ พระวิสทุ ธิคณ ุ พระมหากรุณาธิคณ ุ ของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า มาแนบสนิทติดอยู่ในหัวใจเป็นภาคปฏิบัติธรรม การน้อมนึกระลึกถึงคำ�สั่งสอน ขององค์สมเด็จพระชินวร พระศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า เอามาแนบสนิท เป็นวิธีการดำ�รงชีวิต ด้วยคุณธรรม มีการสร้างความดี ละความชั่ว ประกอบกิจของตน โดยบำ�เพ็ญจิตภาวนา เป็นเชิงปฏิบัติการในพระพุทธศาสนา จึงจะ เกิดคุณธรรม เกิดอานิสงส์ผลงานในรูปแบบ แสดงผลงานออกมา ในชีวิตของตน เรียกว่า คุณค่าของพระสงฆ์องค์พระสาวก เป็น ผู้ประพฤติดีแล้ว ละชั่วได้แล้ว เป็นผู้ปฏิบัติชอบ โดยดำ�ริชอบ กิจการงานก็ชอบ คิดอะไรก็ชอบ ทำ�อะไรก็ชอบ ประกอบกันเป็น กิจกรรม จิตใจก็ใสสะอาดหมดจดทุกประการ ได้มาจากการบำ�เพ็ญ จิตภาวนา พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า เป็นผู้ประพฤติดีแล้ว เป็น ผู้ปฏิบัติชอบ อยู่ในกรอบของมรรค ๘ โดยไตรสิกขา ๓ ครบ สอนตัวเองให้ดีมีปัญญาเฉลียวฉลาด ปักลงในคุณค่าแห่งความดี เรียกว่า คุณธรรม แล้วจึงแสดงออกบอกสอนประชาชน ให้ประพฤติ ดีบา้ ง ประพฤติชอบบ้าง และจิตใจก็ใสสะอาดด้วยเมตตาปรารถนาดี ต่อพุทธมามกะ ดำ�รงมั่นในคุณธรรม เป็นกิจกรรมของพระสุปฏิบัติ เรียกว่า สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ สงฺฆํ นมามิ ข้าพเจ้า ขอไหว้หมูส่ งฆ์องค์ปฏิบตั ดิ ปี ฏิบตั ชิ อบ ข้าพเจ้าจะไม่ไหว้กราบบุคคล ที่ตรงข้าม
บริษัท สํำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จํำ�กัด
11
สร้างพระประจำ�ใจ
วันทำ�ใจให้ถึงพระ วันนี้เป็นวันพระวันทำ�ใจให้สะอาดหมดจดจิตใจประเสริฐ ล้ำ�เลิศอยู่ดีมีปัญญา นั่นแหละพระ เมื่อใจเราประเสริฐพบพระ เมื่อใด จิตใจก็แสดงออกเป็นรูปแบบ คือ กายกรรม ๓ วจีกรรม ๔ มโนกรรม ๓ ในวันธรรมสวนะ เรามีจุดมุ่งมาด ปรารถนา อีกประการหนึ่งคือ หาที่พึ่งทางใจ นตฺถิ เม สรณํ อญฺ พุทฺโธ, ธมฺโม, สงฺโฆ เม สรณํ วรํ เอเตน สจฺจวชฺเชน โหตุ เต ชยมงฺคลํ นอกเหนื อ จากการมี ส รณะที่ พึ่ ง ของตน มี ก ารยึ ด เหนี่ ย ว น้ อ มนำ � พระพุ ท ธเจ้ า มาปฏิ บั ติ ต นให้ อ ยู่ แ นบสนิ ท ติ ด อยู่ ใ นหั ว ใจ ระลึ ก ถึ ง คุ ณ ค่ า ของพระธรรมคำ � สั่ ง สอนของพระพุ ท ธเจ้ า แล้ ว เราก็มาปฏิบัติธรรม เรียกว่า มาเจริญวิปัสสนากรรมฐาน ตาม คำ � สั่ ง สอนขององค์ ส มเด็ จ พระชิ น วรสั ม มาสั ม พุ ท ธเจ้ า แล้ ว จิ ต ใจ ก็เป็นพระ เรียกว่า สงฆ์ มีแต่ความเมตตา สามัคคี มีวินัย มีสัจจะ มุ่งคิดทำ�ความดี มีปัญญา จึงเรียกว่า พระ
12
รอยธรรมคำ�สอน พระธรรมสิงหบุราจารย์ (หลวงพ่อจรัญ ิตธมฺโม)
สร้างพระประจำ�ใจ
ปฏิบัติกรรมฐาน ท่านจะพบพระในใจ เพราะฉะนั้น วันธรรมสวนะจึงเป็นวันทำ�ใจของเราให้เข้าสู่ จุดนี้ให้ได้ มีการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน เพื่อชำ�ระจิตใจให้หมดจด ชำ � ระใจให้สะอาด ชำ�ระใจให้บริสุทธิ์ เราจึงมาสร้างความดีกัน สร้างสรรค์ฐานะของตน การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน เพื่อจะค้นหาพระ ค้นหา ความดีที่เร้นลับอยู่ในจิตใจ ปฏิบัติประจำ�ใจได้แล้ว คนนั้นใจประเสริฐ คนนั้นบริสุทธิ์ ที่พึ่งของตนได้ จะแสดงออก ในรูปแบบของ ค่านิยมพื้นฐาน
วันพระ เข้าวัดทํำ�บุญ บํำ�เพ็ญไตรสิกขากันนะคะ
จะมีเสน่ห์อยู่ท่ีใบหน้า มีจิตใจใสสะอาดไม่ผูกพยาบาทต่อ ท่านผู้ใด มีจิตใจดำ�รงกิจในพระพุทธศาสนาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า คนนั้นจะพบพระ ท่านสาธุชนทั้งหลาย ในวันพระเราต้องมาค้นหาพระของ ท่านทั้งหลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งมาเจริญวิปัสสนากรรมฐาน ค้นหา พระในใจของท่านให้ได้ บริษัท สํำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จํำ�กัด
13
สร้างพระประจำ�ใจ
คนที่มีทางไป เพราะคนนั้นได้ที่พึ่ง ไม่ต้องไปค้นหาพระวัดอัมพวัน วัดอะไรก็ตาม ต้องหาพระ ประจำ�ใจเป็นวัดของท่านโดยเฉพาะอีกส่วนหนึ่ง ท่านจึงจะหาที่พึ่ง ทางใจได้ ถ้ามีพระประจำ�ใจ มีพระประจำ�กายแล้ว ท่านจะมีที่พึ่ง ตลอดชีวิต จะไม่ขัดข้อง ไม่ต้องหมองใจ ไม่เศร้าโศกเสียใจแต่ ประการใด จะเกษมสำ�ราญชื่นบาน วัฒนาสถาพร ทางตัน เดินต่อไม่ได้ ฉันใด ปัญญาตัน มันก็แก้ปัญหา ไม่ได้ ฉันนั้น
คนที่ขาดที่พึ่ง คือคนที่ไม่มีทางเดิน ทางตันหมดแล้ว อับเฉาอับจน หมดอาลัยตายอยาก ปัญญาก็ไม่เกิดขึ้น กับคนประเภทนั้น
ปัญญาจะเกิดขึ้นได้ คนนั้นต้องมีหนทาง คนนั้นต้องหาที่พึ่ง โดยทานมัย สีลมัย และภาวนามัย ๓ ประการนี้ ท่านจะพบของดี ในจิตใจของท่าน ท่านจะไม่เศร้าหมองใจ นึกถึงทานเมื่อใดก็ปลื้มใจ เมื่อนั้น ด้วยเหตุท่ีเราได้มีโอกาสบริจาคทานโดยมีโอกาสบำ�เพ็ญศีล ได้มีโอกาสเจริญกุศลภาวนากับเขาบ้างจะได้มีนิสัยปัจจัยเป็นสันดาน ติดตัวไป
14
รอยธรรมคำ�สอน พระธรรมสิงหบุราจารย์ (หลวงพ่อจรัญ ิตธมฺโม)
สร้างพระประจำ�ใจ
มีสติเป็นเรือนจิต มีชีวิตเป็นเรือนใจ จึงได้ที่พึ่งอันประเสริฐ ในชี วิ ต จิ ต ใจของท่ า นแต่ ล ะชี วิ ต ที่ ผ่ า นมา เราจะเห็ น แต่ ความทุกข์ความยากมีความลำ�บากตลอดรายการ ในเมื่อเฒ่าชรา แล้วท่านจะขาดที่พ่งึ ท่านจะว้าเหว่ เหมือนข้าราชการที่ปลดเกษียณ หาที่พึ่งไม่ได้ ฉันนั้น เราก็เป็นเช่นเดียวกัน แก่เมื่อใด ว้าเหว่เมื่อนั้น หาที่พ่งึ ไม่ได้ จะพึ่งลูกพึ่งหลานก็แลเหลียวเปลี่ยวใจเป็นที่พึ่งไม่ได้ทั้งนั้น จะพึ่งได้ ชั่ ว คราวเมื่ อ มี ชี วิ ต อยู่ ด้ ว ยกั น เท่ า นั้ น คำ � พั ง เพยว่ า ไว้ “สู้ ไ ม้ เ ท้ า อันเดียวก็ไม่ได้” ท่านทั้งหลายเอย โปรดหาที่พึ่งเสียแต่บัดนี้เถิด อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ ตนเท่านั้นเป็นที่พึ่งแห่งตน การเจริญวิปัสสนากรรมฐาน เป็นที่พึ่งของตัวเองได้ มีสติเป็นเรือนจิต ใช้ชีวิตเป็นเรือนใจ ใช้ปัญญาเป็นแสงสว่าง ส่องทางเดินไปเถิด จะได้ล้ำ�เลิศในชีวิตของท่าน มีความหมายอย่างแท้จริง
คิดผิด นึกว่าจะพึ่งพาได้
บริษัท สํำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จํำ�กัด
15
สร้างพระประจำ�ใจ
เกิดเป็นคน อย่าคิดแต่เข้าข้างตนเป็นอันขาด ใครจะท้วงติงพระพุทธเจ้าคงไม่ได้ นอกจากคนถ่อยผู้ไร้ ปัญญา เหมือนโตเทยยพราหมณ์เถียงพระพุทธเจ้าไม่พัก เป็นเศรษฐี มี เ งิ น เป็ น พั น ล้ า นได้ ตายแล้ ว ไปเกิ ด เป็ น สุ นั ข อยู่ ใ นบ้ า นลู ก ชาย เฝ้าสมบัติเก่า ใครมาก็เห่า พระพุทธเจ้าผ่านมาก็เห่าอีก ท่านจึงว่า โตเทยยพราหมณ์ อย่าเห่าเราเลย ทำ�นองนี้เป็นต้น นี่แหละอำ�นาจโมหะ ตายแล้วต้องเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน นี่แหละคนห่วงสมบัติ มีสมบัตินึกว่าจะช่วยได้ มันเป็นไปไม่ได้ เดี๋ยวเถอะจะเอาให้เข็ด
คนเราเดี๋ยวนี้คิดเข้าข้างตัวเอง เอาแต่อารมณ์มาข่มจิต ใช้ชีวิตด้วย โลภะ โทสะ โมหะ คนนั้นหาที่พึ่งไม่ได้เลย เป็นเศษมนุษย์บุรุษโคมลอย ไม่ใช่มนุษย์แท้หาหลักแหล่ง
จิตใจกวัดแกว่งฟุ้งซ่านหากิเลสเป็นอารมณ์ แสงสว่างไม่มี ท่านจึงหาพระไม่พบ พระอยู่ในใจ ท่านต้องมีปัญญาสดับตรับฟัง มีศรัทธาเชื่อถือ จุดหมายคือความดี และมีความคิดอ่านเขียน เรียนวิชา ไว้เป็นหลักฐานสำ�คัญของชีวิต
16
รอยธรรมคำ�สอน พระธรรมสิงหบุราจารย์ (หลวงพ่อจรัญ ิตธมฺโม)
สร้างพระประจำ�ใจ
เย็นกายเย็นใจ เพราะไม่อาฆาตแค้นใครเขา นอกเหนือจากนั้น จิตก็มีภาวนาเจริญวิปัสสนากรรมฐาน ได้ผลขึ้นมาในสันดานของตน จิตกมลที่เศร้าหมองหายไป จิตของ ท่านก็มีปัญญา แสงสว่างส่งทางมรรคมรรคาจะเดินทางไม่ผิดในชีวิต ตลอดกาล พระคือใจเย็น พระคือใจเป็นสุข ไม่ทะเลาะวิวาทกัน ไม่อาฆาตเคียดแค้น ริษยากันแต่ประการใด คนนั้นเป็นพระได้
รู้แล้วหนอ ต่อไปจะไม่ตีกัน ระหว่างสถาบันอีกแล้ว
ไม่จำ�ต้องกล่าวว่าบวชในพระธรรมวินัยนี้เท่านั้น ญาติโยม สาธุชนพุทธบริษัทก็เป็นพระได้ มีจิตใจประเสริฐนึกถึงทานที่บริจาค แล้วก็ชื่นใจ นึกถึงศีลที่รักษาไว้ก็ดีใจชื่นใจว่าเป็นมนุษย์สมบูรณ์แบบ นึกถึงภาวนาเมือ่ ใด จิตใจก็ชน่ื บานเมือ่ นัน้ นัน้ แหละพระใจประเสริฐ อยู่ให้บังเกิดผล คนประเภทที่เป็นพระอยู่ที่ไหนก็อยู่ได้ กินก็สบาย นอน ก็สบาย เลี้ยงก็ง่าย ไม่หัวดื้อหัวรั้น บริษัท สํำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จํำ�กัด
17