Juryrapport

Algemene observaties

Alle gesprekspartners waren van mening dat er geen vaste definitie bestaat van het begrip circulariteit omdat het thema nog volop in ontwikkeling is. Daarmee is de precieze waarde van een circulair project moeilijk te definiëren of te toetsen en in het verlengde daarvan te waarderen. Circulariteit in de bebouwde omgeving beslaat immers meerdere aspecten.

Zo kan de mate van circulariteit zich manifesteren in de materiaalkeuze, de gekozen bouwmethode, de energieprestatie en de mate van demontabelheid (of het makkelijk uit elkaar is te halen en weer terug op te bouwen). Daarbij werd eveneens geconstateerd dat circulariteit niet altijd zichtbaar is in een gebouw of een project. Veel projecten zijn juist circulair vanwege minder zichtbare factoren zoals de samenwerking in de keten, het ontwerp van de constructie of de demontabele opzet van het gebouw. Bij andere projecten trekt een circulaire afwerkingslaag of een interieur juist de aandacht, terwijl de onderliggende elementen nog traditioneel toegepast zijn en daarmee minder innovatief. Bij de presentatie van projecten is soms sprake van windowdressing of greenwashing, waarbij het project duurzamer wordt aangekleed dan dat het in werkelijkheid is. Ook had men vraagtekens bij de sloop van bestaande bouw om plaats te maken voor een nieuw, circulair gebouw. Kan men dan wel spreken over een duurzaam en circulair gebouw? Ook werd aandacht gevraagd voor de energieprestatie van een gebouw. Wanneer een gebouw is opgebouwd uit bestaande materialen, maar hierdoor een lagere kwaliteit of energieprestatie heeft dan nieuwbouw, kan dan wel gesproken worden over een duurzaam en circulair gebouw? Ten slotte waren alle gesprekspartners ervan overtuigd dat circulair bouwen wordt bemoeilijkt doordat het veel arbeidsintensiever is. Niet-duurzame keuzes blijven daardoor financieel aantrekkelijker en staan een transitie in de weg. De stijgende grondstofprijzen brengen hier op dit moment mogelijk verandering in, maar wat dit op lange termijn zal betekenen voor circulair bouwen is onduidelijk.

“Juist omdat circulariteit zo’n breed en ongrijpbaar begrip is, zoek ik naar concrete en tastbare voorbeelden. Bijvoorbeeld in materiaalkeuze: zijn de grondstoffen hergebruikt of biobased? Is het project demontabel? Is er nagedacht over het einde van de levensduur? Hergebruik en herbruikbaarheid zijn daarin de belangrijkste thema’s

voor mij.” Laura Rosen Jacobson

Jury rapport

Met de keuze voor de vijf genomineerde projecten, te weten Basisschool Het Epos, BlueCity Offices en Lab, Floating Office Rotterdam, Kunstenaarsverblijf Charloisse Lagedijk en Wooncoöperatie W1555 heeft de jury de breedte, maar zeker ook de urgentie en complexiteit van het thema circulariteit willen adresseren. Het actuele grondstoffentekort, de materiaalschaarste en stijgende energieprijzen laten zien dat de nood aan de man is. Tegelijkertijd is de jury hoopvol en ziet hierin een belangrijke kans voor verregaande systeemverandering in de ruimtelijke ordening. Nu is het moment om door te pakken. Uit de keur aan projecten selecteerde de jury een vijftal initiatieven die in schaal en omvang weliswaar verschillen maar in hun essentie de circulaire bouwgedachte op verschillende niveaus vertegenwoordigen.

Daarbij merkt de jury op dat alle genomineerde projecten in meer of mindere mate vormfouten en inconsequenties bleken te hebben, wat mede het inzicht bevestigt dat een 100 procent circulair project (nog) niet bestaat. Daarnaast waren veel van de projecten op de longlist in ambitie en aanpak zeer veelbelovend en innovatief, vaak tot diep in de keten, maar bevonden deze zich ook nog in de concept- of ontwikkelingsfase. Ondanks dat bij enkele toonaangevende projecten al bouwvergunningen waren afgegeven heeft de jury ervoor gekozen deze nog ongerealiseerde projecten ter zijde te schuiven. De jury is van mening dat deze projecten zich eerst moeten bewijzen, wat in tijden van stijgende bouwprijzen een grote uitdaging zal zijn. In plaats daarvan is ervoor gekozen om projecten te nomineren die zijn uitgevoerd en daarmee in de praktijk toetsbaar zijn op hun mate van circulariteit en duurzaamheid. Daarmee ontstaat tegelijkertijd