Algemene observaties

De aanpak

Proces

Nadat het thema Circulariteit en duurzaam materiaalgebruik was vastgesteld door het stichtingsbestuur hebben Mike Emmerik en Annuska Pronkhorst van Crimson Historians & Urbanists een onderzoek uitgevoerd om de breedte van de thematiek en haar betekenis voor de stad Rotterdam inzichtelijk te maken. Door middel van desk research en gesprekken met deskundigen met uiteenlopende expertise is de thematiek aangescherpt en zijn beoordelingscriteria geformuleerd. Uit dit onderzoek en een oproep via verschillende media om projecten aan te melden, is vervolgens een lijst met meer dan 40 projecten en initiatieven voortgekomen die mogelijk in aanmerking kwamen voor de Job Dura Prijs 2022. Een overzicht van alle verzamelde projecten is vindbaar op pagina 37.

Tegelijkertijd is een jury samengesteld bestaande uit de vaste juryvoorzitter Alexandra den Heijer en een aantal experts op het gebied van circulariteit en duurzaam materiaalgebruik, te weten Tillmann Klein, Laura Rosen Jacobson, Leontien de Waal en een vertegenwoordiger van de winnaar van de voorgaande Job Dura Prijs, in dit geval Job van Zomeren. In een tweetal bijeenkomsten hebben de juryleden de longlist verder aangescherpt en maakten ze hieruit een selectie van de meest interessante en representatieve projecten. Ook werden de criteria waarop de projecten worden beoordeeld bediscussieerd en vastgesteld.

De geselecteerde projecten zijn vervolgens bezocht door de voltallige jury, waarna een juryberaad plaatsvond waarin de winnaars van de Job Dura Prijs en de Daan Dura Prijs werden benoemd. Tijdens een feestelijke bijeenkomst in Theater Zuidplein op 19 oktober 2022, zijn de genomineerden en winnaars in de spotlight gezet en vond de daadwerkelijke uitreiking van de prijzen plaats.

Beoordelingscriteria

De jury heeft de volgende beoordelingscriteria gehanteerd bij het samenstellen van de longlist, het kiezen van de genomineerden en de uiteindelijke prijswinnaars:

• De toekomstbestendigheid en repliceerbaarheid van het project • De mogelijke systeemverandering die het project teweeg kan brengen • Het innovatieve karakter in concept of techniek • Een unieke samenwerking of bijzonder ontwikkelingsproces • De bijdrage van het project aan de bewustwording over het thema

Geraadpleegde deskundigen

Ter inhoudelijke onderbouwing van de Job Dura Prijs 2022 zijn gesprekken gevoerd met een aantal deskundigen met uiteenlopende expertise. Door het thema vanuit verschillende invalshoeken te benaderen – waaronder die van het ruimtelijk ontwerp, beleidsvorming, de markt en wetenschappelijk onderzoek – is geprobeerd een zo compleet mogelijk beeld te schetsen van de belangrijkste opgaven en aandachtspunten binnen het thema.

Menno Rubbens, directeur Cepezed Projects

“Circulariteit in gebouwen beperkt zich vaak tot recycling van esthetische afwerkingen.

Dat is zichtbaar en doet het goed in de publiciteit, maar het hergebruik van een gehele constructie heeft een veel grotere impact.

Belangrijker is het daarom om gebouwen

‘Circulair Ready’ te ontwerpen oftewel op zo’n manier dat deze makkelijk kunnen worden hergebruikt met een andere functie of zelfs geheel geremonteerd op een andere plek.”

Sabina van der Spek, transitieregisseur Rotterdam Circulair – Gemeente Rotterdam

“Er wordt vanuit de gemeente ingezet op demontabelheid en flexibiliteit van gebouwen en het toepassen van hernieuwbare materialen of biobased bouwmateriaal.

Ook bij aanbestedingen wordt nu steeds vaker gevraagd om circulariteit. Sloop-nieuwbouw staat echt voor het oude denken.”

Job Dura, bestuursvoorzitter Dura Vermeer Groep NV en voorzitter Job Dura Fonds

“In de bouwwereld is er een kentering gaande als het gaat om duurzaam bouwen. Deze richt zich echter nog wel hoofdzakelijk op aspecten als energieneutraal bouwen en de opslag van CO2. Circulariteit is daarin nog relatief incidenteel. Nieuw is het principe van urban mining hubs, waarin gemijnde materialen uit gesloopte werken worden gecategoriseerd en gelabeld voor hergebruik zonder dat er van tevoren bekend is wat de nieuwe bestemming is. Met name de prijsstijging van grondstoffen zal het hergebruik stimuleren.”

Peter van Assche, lector architectuur en circulair denken en directeur Bureau SLA

“De sloop van gebouwen en infrastructuur zorgt voor meer dan 50 procent van het afval in onze samenleving. Al dat afval is ooit bedacht en ontworpen. Ontwerpers dragen met hun tekeningen dus bij aan die enorme afvalstromen. Met deze kennis in het achterhoofd is een belangrijke vraag die je je als ontwerper moet stellen: Zorg ik voor een nieuw leven voor mijn ontwerp als het niet meer nodig is? We kunnen niet meer wegkomen met het oude idee dat je als ontwerper een product ontwerpt en er daarna niet meer verantwoordelijk voor bent.”

Sabine Biesheuvel, cultureel antropoloog en medeoprichter Blue City

“Het begrip circulariteit kent haken en ogen; het is geen beschermde term.

Een circulaire methodiek gaat verder dan enkel de toepassing van circulair materiaal.

Denk bijvoorbeeld aan hout; goed, maar alleen als je weet waar het vandaan komt en waarvoor je het gebruikt. Beter is om óók ander materiaal uit de natuur te gebruiken; dat voorkomt dat er een monocultuur ontstaat. Uiteindelijk moeten we in de bouwpraktijk gaan handelen naar ecosystemen in de natuur. Er is geen overdaad en tekort; er is een gezonde balans.”