فراز و فرود آذری قمی

‫ﻣﻮاﺟﻬﺔ ﺟﻤﻬﻮرياﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ )‪(2‬‬

‫ﻓﺮاز و ﻓﺮود آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫ﺳﻴﺮي در ﺗﺤﻮل ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻜﺮي آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ‬

‫ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‬

‫‪1392‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻛﺘﺎب‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻛﺘﺎب‪ :‬ﻓﺮاز و ﻓﺮود آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫ﺳﻴﺮي در ﺗﺤﻮل ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻜﺮي آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ )‪(1302 - 77‬‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪ :‬ﻣﻮاﺟﻬﺔ ﺟﻤﻬﻮرياﺳﻺﻣﻲ ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ )‪(2‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ :‬ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر)‪(1338 -‬‬ ‫وﻳﺮاﻳﺶ اول )در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻘﺎﺎﻟت(‪:‬‬ ‫ذﻛﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‪ ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ -1391‬ﺗﻴﺮ ‪ ،1392‬ﺟﺮس‬ ‫وﻳﺮاﻳﺶ دوم )در ﻗﺎﻟﺐ ﻛﺘﺎب اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ(‪ :‬ﺑﻬﻤﻦ ‪1392‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺻﻔﺤﺎت‪ 488 :‬ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬وﺑﺴﺎﻳﺖ رﺳﻤﻲ ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‬

‫‪kadivar@kadivar.com‬‬ ‫‪http://kadivar.com‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‪ 9 ....................................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ 20 .......................................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺑﺨﺶ اول‪ .‬آذري ﻣﺘﻘﺪ‪‬م‪ 27 .................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ .‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‪ 29 ........................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‪ 39 .................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ .‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‪ 73 ................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ .‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‪ 89 ............................................................................................................................. ‬‬ ‫ﺑﺨﺶ دوم‪ .‬آذري ﻣﺘﺄﺧّﺮ‪ 107 ............................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ .‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ 111 ................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ .‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‪ 161 ................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‪ 255 ......................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ .‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‪ 295 ............................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﺧﺎﺗﻤﻪ‪319 .................................................................................................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪327 ..................................................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‪333 ......................................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﮔﺰﻳﺪة اﺳﻨﺎد‪413 ................................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‪431 ................................................................................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ‪465 ....................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻠﻢ‪471 ................................................................................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ و ﻣﻘﺪﻣﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪474 ............................................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ)‪ (1302-77‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬ ‫‪1‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ )‪ (1302-77‬در ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺸﻴﻊ وﺳﻴﻊﺗﺮﻳﻦ اﺧﺘﻴﺎرات را ﺑـﺮاي‬ ‫وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از اﻋﺎﻟم وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ در دي ‪ 1366‬از ﺳﻮي آﻳﺖاﷲ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ رﻫﺒﺮ اﻧﻘﺎﻟب و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان‪ ،‬آذري ﻗﻤـﻲ در ﺗﺒﻴـﻴﻦ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺗﺎﻟش وﺳﻴﻌﻲ ﻛﺮد و ﺗﺤﻘﻴﻘ ًﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺣﺠﻢ از ﻣﻜﺘﻮﺑﺎت و ﻧﻴـﺰ ﻧﺰدﻳـﻚﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﻔﺴﻴﺮ را ﺑﻪ ﻣﺒﺘﻜﺮ آن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد‪ .‬وي ﻛﻪ ﺗﺎ اواﻳـﻞ زﻣﺴـﺘﺎن ‪ 66‬از ﻣﻨﺘﻘـﺪان ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎر‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮد در ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻧﺨﺴﺖ زﻣﺎﻣﺪاري ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي از‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﻳﺪان‪ ،‬ﻣﺮوﺟﺎن و ﻣﺪاﻓﻌﺎن رﻫﺒﺮي وي ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻓﺮاﻣﻴﻦ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ارﺷﺎدي و ﻣﻮﻟﻮي در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1363-64‬ﻛـﻪ وي ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه‬ ‫ﻗﻢ در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراياﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ در ﺳﺎل ‪ 1368‬ﻛﻪ او ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑـﻮد‪ ،‬دﻓـﺎع از رﻫﺒـﺮي‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﺟﺮاﻳﻲ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1368‬ﻛﻪ وي ﻋﻀﻮ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﺑﻮد‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ در ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺗﻮﺣﻴـﺪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ)ﺟﻮاز ﻋﺒﺎدت ﻏﻴﺮ ﺧﺪا( در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﺳـﺎل ‪ 1367‬و اﻧﺘﺸـﺎر ﻋﻠﻨـﻲ‬ ‫آن در ﺗﻴﺮ ‪ ،1368‬ﻟﺰوم ﺗﻤﺮﻛﺰ وﺟﻮﻫﺎت ﺷﺮﻋﻴﻪ در دﺳﺖ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ و ﻋـﺪم ﻣ‪‬ﺠـﺰيﺑـﻮدن‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻬﻢ اﻣﺎم ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ در ﻧﻴﻤﺔ دوم ﺧﺮداد ‪ 1368‬از ﻣﺨﺘﺼﺎت اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺑﺎورﻫـﺎي‬ ‫آذري ﺑﻴﻦ ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1357‬ﺗﺎ آذر ‪ 1373‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﻋﻀﻮ ﻣﺆﺳﺲ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دﺑﻴﺮ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﺑﻮد‪ .‬اﻋﺎﻟم‬ ‫ﺧﻠﻊ آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در زﻣـﺎن دﺑﻴـﺮي او و ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﻠﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي رﺋﻴﺲ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آذري را ﻣﻲﺗﻮان ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪة اﺳـﺎﻟمِ ﻓﻘـﺎﻫﺘﻲ در ﺣـﻮزة اﻗﺘﺼـﺎد در دوران‬

‫‪ 10‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺪاﻓﻊ ﺑﺎزار آزاد و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ دﺧﺎﻟـﺖ‬ ‫دوﻟﺘﻲ و ﺗﻌﺎوﻧﻲﻫﺎ ﺑﻮد و ﺗﺤﻘﻖ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺎﻟﻣﻲ را در ﮔﺮو ﺣﺬف ﻣﺜﻠﺚ ﺷﻮم »ﺑﺎﻧﻚ‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪ‬ ‫و ﺑﻮرس« از ﻋﺮﺻﺔ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي از اﺳﺎس ﻣﻲداﻧﺴﺖ و از ﺣﺬف ﺑﺎﻧـﻚ‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ‬ ‫ﺑﺪونرﺑﺎ را ﻫﻢ اراده ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬او در آن زﻣﺎن ﺑﺮاي ﺗﺤﻘـﻖ اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ از ﺗﻌـﺎﻟﻴﻢ اﺳـﺎﻟمِ‬ ‫ﻓﻘﺎﻫﺘﻲ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ را در ﭼـﺎرﺟﻮب اﺣﻜـﺎم اوﻟـﻲ و ﺛـﺎﻧﻮي ﺷـﺮﻋﻲ ﻣﻘﻴـﺪ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ ،‬و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎداﺗﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ از ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺣﻴﺎت آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ آذري اﻳﺸﺎن را اﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﺗﺪوﻳﻦ ﻓﺘﺎواي ﺧﻮد و اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﻪ )ﻧﻪ ﻋﻤﻠﻴﻪ( اﻓﺘﺎد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻬـﻢ ﭼﻨـﺪ ﻣـﺎه ﻗﺒـﻞ از‬ ‫وﻓﺎت آﻳﺖاﷲ اراﻛﻲ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪ و ﺟﻠﺪ اول آن ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻋـﻲ »ﺗﻘﻠﻴـﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ و‬ ‫رﻫﺒﺮي« آﻣﺎدة اﻧﺘﺸﺎر ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﻧﺎﺑـﺎوري ﺑـﻪ رﺳـﺎﻟﺔ وي اﺟـﺎزة اﻧﺘﺸـﺎر داده ﻧﺸـﺪ!‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ آذري ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎورﻫﺎي آن روزش ﺣﺪاﻛﺜﺮيﺗﺮﻳﻦ ﺗﻠﻘﻲ از وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ را در‬ ‫رﺳﺎﻟﺔ ﺧﻮد اراﺋﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻫﻢ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ در آن زﻣﺎن ﻛﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺧﻴﺰ ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﺑـﻮد ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ ﻧﻔـﻲ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن و ﺑﻪ ﺑﺎور ﻣﻤﻴﺰان ارﺷﺎد ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي و ﻟـﺬا اﻧﺘﺸـﺎر آن‬ ‫ﺧﺎﻟف ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي آذري ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻤﺮ ﻋﻠﻤﻲاش‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫در ﺟﻠﺴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﺑـﺮاي اﻋـﺎﻟم ﻣﺮاﺟـﻊ ﺟﺎﺋﺰاﻟﺘﻘﻠﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺼﺎب ﺎﻟزم ﺑﺮاي اﻋﺎﻟم ﻧﻈﺮ ﻧﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮد و اﻋﺎﻟم ﺟﻮاز ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻣﻘﺎم رﻫﺒـﺮي ﺑـﺎ اﻣﻀـﺎي‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮ )آﻳﺖاﷲ ﻓﺎﺿﻞﻟﻨﻜﺮاﻧﻲ( ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﺷـﺪ‪ ،‬آذري ﻗﻤـﻲ ﻳﻜـﻲ از ﭼﻬـﺎر ﻣﺨـﺎﻟﻒ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻮد‪ .‬آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي و اﺣﻤﺪ ﺟﻨﺘﻲ ﺻﺤﻨﻪﮔﺮداﻧﺎن اﻳﻦ ﺧﻴﻤﻪﺷﺐﺑﺎزي ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫در آن زﻣﺎن )‪ (1373‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪﻃـﻮر ﺧﺼﻮﺻـﻲ ﻋـﺪم‬ ‫ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺷﺮﻋﻲ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻛﺘﺒـﺎً ﺑـﻪ‬ ‫وي ﮔﻮﺷﺰد ﻛﺮد‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﻘﻴﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﺑﺎن ‪ 1374‬ﻋﻠﻨﺎً ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫‪ 11‬‬

‫ﺑﺮ ﺷﺮط اﻟﺰاﻣﻲ اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ ﻋﺪمﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي را ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﻋـﺎﻟم‬ ‫ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻋﺎﻟم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻓﺮد ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺧﻂ ﻗﺮﻣﺰ آذري ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم اﻛﺴﻴﺮي ﻧﺒﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﺘﺠﺰي را وﻟﻮ ﻣﻮﻗﺘﺎً ﻣﺸﺮوع ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻮاﻟﻲ آذر ‪ 73‬ﺗـﺎ آﺑـﺎن ‪74‬‬ ‫ﭼﺸﻤﺎن آذري ﻣﺪاﻓﻊ ﺳﻴﻨﻪﭼﺎك وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﺸﻮده ﺷﺪ و ﺑـﺮ وﺟـﺪان‬ ‫ﺧﻔﺘﺔ آذري ﻣﺘﻘﺪم ﺗﻠﻨﮕﺮ زده ﺷﺪ‪ .‬آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﻛﻪ آذري ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪش را اﻋﺎﻟم و ﺗﺒﻴـﻴﻦ ﻣـﻲﻛـﺮد ﺑـﻪ ﺣﺎﺷـﻴﻪ راﻧـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻗﺪم‪ ،‬روزﻧﺎﻣﺔ رﺳﺎﻟﺖ ﻛﻪ ﻣﺆﺳﺲ و ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴـﺎزش ﺑـﻮد‪ ،‬از اﻧﺘﺸـﺎر‬ ‫ﻣﻘﺎﺎﻟت او ﺳﺮﺑﺎز زد‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 74‬آذري ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ و ﻣﻘﺎﺎﻟﺗﺶ را در روزﻧﺎﻣﺔ رﻗﻴﺐ ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﺳﺎﻟم ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺣﻀﻮرش در ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﺟﺪال و ﻣﺸـﺎﺟﺮه ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮ اﻋﻀـﺎ‬ ‫ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻌﺪ از آﻳﺖاﷲ اراﻛﻲ ﺑﻪ اﻋﻠﻤﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺠﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﻤـﺪ ﺧـﺎﺗﻤﻲ ﺑـﻪ رﻳﺎﺳـﺖﺟﻤﻬـﻮري در ﺧـﺮداد ‪ ،76‬آذري ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ را‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ داﻧﺴﺖ و ﻃﻲ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدهاي در ‪ 34‬ﺻﻔﺤﻪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺟﺪﻳﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺒﻴﻴﻦ آراء ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮد و در ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻧﻘـﺪ رﻫﺒـﺮي ﭘﺮداﺧـﺖ‪ .‬آذري ﻗﻤـﻲ در اﻳـﻦ ﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻄﻠﻖ وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﻋـﺪمﺑﺮﺧـﻮرداري از‬ ‫ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺟﺎﺋﺰاﻟﺘﻘﻠﻴﺪ ﻣﻨﺘﻔﻲ داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬رﻫﺒﺮي اﻳﺸﺎن را ﺗﻨﻬـﺎ از ﺑـﺎب ﺿـﺮورت ﻣﺠـﺎز‬ ‫ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اذن ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺟﺎﻣﻊاﻟﺸﺮاﺋﻂ اﻋﻠﻢ اﻣﻜﺎن اداﻣـﻪ دارد‪ .‬وي ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي را‬ ‫ﻣﺴﺌﻮل ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎي وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد و ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺸـﺎرﻫﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺧﺎﻟف ﺷﺮع ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺳﻮي وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت از ﻗﺒﻴـﻞ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي و ﻧﻴﺰ آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ روﺣﺎﻧﻲ و آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺷﻴﺮازي اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدة آذري در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﻢ و ﺗﻬﺮان ﺑـﺎ اﺳـﺘﻘﺒﺎل ﻣﻮاﺟـﻪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻃﻲ دو ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺷﺪﻳﺪاﻟﻠﺤﻦ ﺑﻪ وي ﺗﺎﺧﺖ و از اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ آذري از ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫در ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻛﺮد ﻳﺎ اﺧﺮاج ﺷﺪ‪ .‬دو روز ﺑﻌﺪ اراذل و اوﺑـﺎش در ﻟﺒـﺎس‬ ‫ﻃﺎﻟب ﻋﻠﻮم دﻳﻨﻲ ﺑﻪ درس آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﺪرﺳﺔ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﻗﻢ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮده ﺑﺎ ﺷـﻌﺎر‬

‫‪ 12‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫»ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ« اﻳﺸﺎن را ﻣﻮرد ﺿﺮبوﺷﺘﻢ ﻗﺮار داده‪ ،‬درﺳﺶ را ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻋﺘﺮاض او ﺑﻪ »ﻣﻘﺎم ﻏﻴﺮﻣﺤﺘـﺮم و ﻏﻴﺮﻣﺴـﺌﻮل وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت« ﻫـﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎﻳﻲ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫آذري در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 1376‬ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اراده ﻛﺮده از ﻃﺮﻳـﻖ ﺟﺎﻣﻌـﺔ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻗﻢ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ رﻫﺒﺮي در ﺧﻮد ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻣﺴـﺘﻨﺪاﺗﺶ در روﺳـﺘﺎي‬ ‫ﺧﺎوه )اﻃﺮاف ﻗﻢ( ﺑﺮاي آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺗﺸـﺮﻳﺢ ﻛـﺮد‪ .‬ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 13‬رﺟـﺐ )‪ 23‬آﺑـﺎن‬ ‫‪ (1376‬ﻫﺮ دو ﻓﻘﻴﻪ در ﻧﻘﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ رﺧـﺪاد ﻳﺎدﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎدي آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي اﻋﺘـﺮاض آذري را ﺗﺤـﺖاﻟﺸـﻌﺎع ﺧـﻮد ﻗـﺮار داد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﻌﻠﻖﺷﺪن ﺳﻮداي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﺎﻟي رﻫﺒﺮي ﺑﻮد‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي درآن روز ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺮاﺣﺖ ﻋﺪمﺻﺎﻟﺣﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را ﺑـﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ اﻋـﺎﻟم ﻛـﺮد و دﺧﺎﻟـﺖ او و‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲاش در اﻣﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را »اﺑﺘﺬال ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ« ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻋﺘـﺮاض‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﻮﺛﺮﺗﺮﻳﻦ اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ دوﻣﻴﻦ رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺷﻮراي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آﻣﻮزشوﭘﺮورش و ادارات ﻗﻢ و ﻣﺸـﻬﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ دروس ﺣﻮزه و ﻣﺪارس و ادارات ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺧﻮدﺟﻮش ﻣﺮدﻣﻲ! ﺗﺮﺗﻴﺐ دادﻧﺪ و‬ ‫ﺑﺎ ﻏﺎرت و ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺗﺼﺮف ﺣﺴـﻴﻨﻴﺔ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و دﻓﺘـﺮ آﻳـﺖاﷲ آذري ﺑﺮﻫـﺎن‬ ‫ﻗﺎﻃﻌﻲ! ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪان رﻫﺒﺮي ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴﺖﻣﻠﻲ ﺑـﻪ دﺳـﺘﻮر ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺟﺎن اﻳﻦ ﻓﻘﻴﻬﺎن »ﺧﺎﺋﻦ« آﻧﻬﺎ را در ﻣﻨﺰل ﻣﺴﻜﻮﻧﻲﺷﺎن ﻣﺤﺼﻮر ﻛﺮد ﺗﺎ‬ ‫ﻣﺎﻳﺔ ﻋﺒﺮت ﺧﺎﻟﺋﻖ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫آذري در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ﺣﺼـﺮ ﻧﻮﺷـﺖ‪» :‬ﺧﺎﻣﻨـﻪاي أﺑـﺮار را ﻣـﻲﻛﺸـﺪ و ﺷـﻜﻨﺠﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و أﺧﻴﺎر را ﻫﺘﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و أﺑﺮﻳﺎء ]ﭘﺎﻛﺎن[ را ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه ]ﻣﻲﺑـﺮد[‪ ،‬و ﺑـﻪ ﻏﺼـﺐ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ...‬ﻣﻦ از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻴﺰاري ﻣﻲﺟﻮﻳﻢ‪ ،‬و اﮔﺮ وﺎﻟﻳﺘﻲ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺳﺎﻗﻂ ]اﺳﺖ[‪ ،‬و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ از اﻣﺎﻣﺖ ﺟﻤﻌﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﻨﺎﺻﺐ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫‪ 13‬‬

‫آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﺎﻣﺔ آذر ‪ 1376‬ﺑﻪ رازﻳﻨﻲ رﺋﻴﺲ دادﮔﺴﺘﺮي ﺗﻬﺮان ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻟﺸـﻜﺮﻳﺎن‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن ﺷﺎه ﺷﻴﺸﻪ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و درﻫﺎ را ﺷﻜﺴﺘﻪ از ﺟﺎ ﻛﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗـﺮآن‬ ‫و ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ و ﻛﺘﺐ ﺣﺪﻳﺚ را از ﺑﺎﺎﻟ ﭘﺮت ﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﻒ ﻛﻮﭼﻪ را از اوراق آﻧﻬﺎ ﭘـﺮ ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻴﺰي را ﺳﺎﻟﻢ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﺪاي زﻳﻨﺐﻫﺎي زﻣﺎن را درآوردﻧـﺪ ﻛـﻪ‪ :‬ﻳﺰﻳـﺪ ﺑـﺰن‪ ،‬ﺧـﻮب‬ ‫ﻣﻲزﻧﻲ! اﻳﻦ ﭼﻮب وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮشﺟﺎن ﻛﻦ‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﺮﻳﺾ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧـﺪ‬ ‫ﻣﺮﻳﺾ ﻣﻦ رﺣﻢ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺪ روز آﻧﻬﺎ را ﺑﺪون دوا و اﺳﺘﺮاﺣﺖ رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﻫﺮ دو ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪ در ﺣﺼﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدات ﺧﻮد اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﻗﻮةﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻋﻠﻤﺎي‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎداﺗﺸﺎن اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ »ﻣـﺮدم« ﻗـﺪم ﺑﻌـﺪي را ﻣﺤﻜـﻢﺗـﺮ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬آذري در ﻃﻮل ‪ 15‬ﻣﺎه ﺣﺼﺮ دو ﺑﺎر ﺑﻪ ﺣﺎل اﻏﻤﺎء اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﻓﺸـﺎر‬ ‫روﺣﻲ رواﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮن دوازده ﺳﺎل ﻗﺒﻞ وي ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻋﻮد ﻛـﺮد‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ‬ ‫در اﻏﻤﺎء دوم ﻧﻈﺎم دﺳﺘﭙﺎﭼﻪ او را ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ ﻓﻮري ﺑﻪ آﻟﻤـﺎن اﻋـﺰام ﻛـﺮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑﻌـﺪ از‬ ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﻬﺒﻮد ﻧﺴﺒﻲ ﭘﺰﺷﻜﺎن رﻓﻊﺣﺼﺮ را ﺑﺮاي ﻋﺪم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري او و ﻫﻤﺴـﺮش‬ ‫ﺎﻟزم ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻧﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﺑﻴﻢ ﺧﻄﺮ ﺟﺎﻧﻲ ﻣﻲرود‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﺆﻣﻦ ﻗﻤﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫ﻧﺰد رﻫﺒﺮي رﻓﺖ و ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮدي ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﺑﻪ د‪‬ر‪‬ك!«‬ ‫آذري در دوران ﺣﺼﺮ در اﻛﺜﺮ آراء و ﻓﺘﺎواي ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮد ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻛﺮد‪ .‬او ﺑﻪ واﺳﻄﺔ‬ ‫»ﻓﺘﻮاي ﺑﻲﻣﻮﻗﻊ« ﺗﻤﺮﻛﺰ وﺟﻮه ﺷﺮﻋﻴﻪ در دﺳﺖ رﻫﺒـﺮي از ﺧـﺪا و رﺳـﻮل اﺳـﺘﻐﻔﺎر و از‬ ‫ﻣﺮدم ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد‪ .‬او آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را اﻋﻠﻢ ﻣﺮاﺟﻊ اﻋﺎﻟم ﻛﺮد و در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي‬ ‫او را از ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺑﻲﻳﺎوران و ﻗﺘﻞ آﻣﺮان ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﺎﻫﻴﺎن از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮﺣﺬر داﺷـﺖ‪ ،‬و ﺑـﻪ‬ ‫او ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮاﺿﻊ و ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫آذري در ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدة اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 77‬ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن از ﻗﺪمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﻴﺖ رﻫﺒﺮي‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺟﻬﺎت دﻳﮕﺮ از ﺧﺪاي ﺧﻮد و ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد‪ .‬او ﻳﻜﻲ‬ ‫از اﺷﺘﺒﺎه روﺣﺎﻧﻴﺖ را اﻳﻦ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ در اﻣﻮري ﻏﻴﺮﻓﻘﻬﻲ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم و اﺳـﺎﺗﻴﺪ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه از آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ ﺧﻮد را ﻗﻴ‪‬ﻢ ﻣﺮدم ﻣﻲﭘﻨﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻫﻢ اﮔﺮ ﻣﺒـﺘﺎﻟ ﺑـﻪ‬ ‫اﻓﻜﺎر ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺿﺪ ﺗﻤﺪن ﻏﺮب ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻄﻌﺎً ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺧـﻮرد‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺷﻜﺴـﺖ ﺧـﻮرده‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫‪ 14‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ درﺣﻘﻴﻘﺖ آذري ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺸﺮوع داﻧﺴﺘﻦ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ دﺳـﺘﻮر اﻋﺘﺼـﺎب و‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ در آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺑﻴﺎن دو ﻧﻜﺘﻪ آراء ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد را ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ اﺟﺮاﺋﻲ و ﺳﺎﻳﺮ اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم و آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺘﺎرﻫﺎ و ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ اﮔﺮ ﻇﻬﻮري ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﺤﺾ اﺳﺖ و‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ از اﻳﻦ ﺑﺎﺑـﺖ از ﺧـﺪا و رﺳـﻮل و ﻣـﺮدم ﺑﺨﺼـﻮص روﺷـﻨﻔﻜﺮﻫﺎي ﻣـﺬﻫﺒﻲ‬ ‫ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ »وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻳﺎ رﻫﺒﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺧﺎرج از ﻣﺠـﺎري ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻫﻴﭻ اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺪارد‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻗﺒﺎﻟً ﮔﻔﺘﻪام وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﻧﻈﺮ آﻳﺎت و رواﻳـﺎت اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫آﻧﭽﻪ أﺧﻴﺮاً ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ آذري ﻗﺒﻞ از آﺧﺮﻳﻦ اﻋﺰام اﺿﻄﺮاري ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪» :‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺤﺮان ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻗﺪﻳﻢ اﻳﺸﺎن ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺮاﺋﻂ‬ ‫ﺑﻮد )ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ(‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻢ اﻳﺸﺎن ﻓﺎﻗـﺪ ﺷـﺮاﺋﻂ اﺳـﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب اﻳﺸﺎن در ﺷﺮاﺋﻂ اﺿﻄﺮاري و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻘﻞ ﻗـﻮل اﻣـﺎم‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ دوام آن ﺗﺎ رﻓﺮاﻧﺪم ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺑـﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺎس اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﺸﺎن اﻋﻠﻢ در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﺣـﺪي اﻳﺸـﺎن را اﻋﻠـﻢ در‬ ‫اﺣﻜﺎم ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ درﺻﺪد ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻳﺎ ﺗﺨﺮﻳـﺐ وﺎﻟﻳـﺖ ﻓﻘﻴـﻪ ﻧﻴﺴـﺘﻢ‪ ،‬درﺻـﺪد زدودن‬ ‫ﭘﻴﺮاﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎﺎﻟﺗﺮ ﺑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺮي ﻛـﻪ در دﻧﻴـﺎي‬ ‫اﻣﺮوز ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ را در ﮔﺮو وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ داﻧﺴﺘﻦ ﻧﺎدرﺳـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﺘﺒﺪاد‬ ‫دﻳﻨﻲ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﺳﺘﺒﺪادﻫﺎﺳﺖ‪«.‬‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺎ دﻳﺪن ﺧﺒﺮ ﻗﺘﻞﻫﺎي زﻧﺠﻴﺮهاي در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﮔـﺮ‬ ‫ﻋﻤﺮي ﺑﺎﺷﺪ درﺑﺎرة آﻣﺮﻳﻦ ﻗﺘﻞﻫﺎ ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ را ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﺒـﺮ درﮔﺬﺷـﺖ آذري ده‬ ‫روز زودﺗﺮ از ﻣﺮگ وي از رادﻳﻮ اﻳﺮان ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﻮد! ﺑﺎﻷﺧﺮه آﻳـﺖاﷲ آذري ﺑـﻪ ﺷـﻜﻠﻲ‬ ‫ﻣﺸﻜﻮك و ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ در ‪ 22‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1377‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ وﻓـﺎت اﻣـﺎم ﺻـﺎدق )ع( دارﻓـﺎﻧﻲ را‬ ‫وداع ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﺮﺟﻌـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﺣﺼـﺮ در ﺑﺰرﮔﺪاﺷـﺖ آذري‬

‫‪ 15‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎرة آذري ﻗﻤﻲ واداﺷﺖ ﻣﺘﺎﻧﺖ آراء وي ﻧﺒﻮد‪ ،‬دﻓـﺎع از ﺣﻘـﻮق‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﻜﺎر آذري از اﻧﻀﺒﺎط و ﻣﻴﺎﻧـﻪروي ﻛـﻢﺑﻬـﺮه اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ آذري‬ ‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ در دوران ﻣﺘﻘـﺪ‪‬م )ﺗـﺎ آذر‬ ‫‪ (73‬ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎ ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮدي و ﺑﻲﻣﺮوﺗﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮرد ﻛـﺮد‬ ‫و ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮع او را ﻣﺤﺼﻮر و ﺳﺮﻛﻮب و ﺣـﺬف ﻛـﺮد‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ اﻋﺘـﺮاض و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎدات آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎدات و اﻋﺘﺮاضﻫﺎي اﺳﺘﺎد آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي در ﺳـﺎﻳﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ اﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻣﻨﻜﺮ اﻫﻤﻴﺖ آن ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در دﻫﺔ ﺷﺼﺖ و أواﻳﻞ دﻫﺔ ﻫﻔﺘﺎد روزﻧﺎﻣﺔ رﺳﺎﻟﺖ را در ﻗﻢ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻮدم‪ .‬ﻣﻘﺎﺎﻟت و‬ ‫ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎي آذري در آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻦ ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﺔ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از اﺳﺎﻟم ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻮردﻧﻈﺮ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻫﻤﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ آذري از أواﺧﺮ ﺳـﺎل ‪66‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ را ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻮاﺿﻊ اﻗﺘﺼـﺎدي و ﺳﻴﺎﺳـﻲ آذري ﻣﺘﻘـﺪم و‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮاﺿﻊ ﺳﻴﺎﺳﻲ آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ را ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪهام و ﺑﺎ او ﻫﻤﺪل ﻧﺒﻮدهام‪.‬‬ ‫آذري در ﻧﻬﺎﻳﺖ از ﻣﻨﻈﺮ ﻓﻘﻪ ﻣﺼﻠﺤﺘﻲ و اﺳﺎﻟم ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻧﻈﺮﻳﺔ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻣﻮر ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪ .‬راﻗﻢ اﻳﻦ ﺳﻄﻮر ﭼﻨﺪ دﻫﻪ اﺳﺖ ﻣﻄﻠﻖ وﺎﻟﻳـﺖ ﻓﻘﻴـﻪ را ﻓﺎﻗـﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﺮﻋﻲ و ﻋﻘﻠﻲ ﻣﻲداﻧﺪ و آن را ﺷﻌﺒﻪاي از اﺳﺘﺒﺪاد دﻳﻨﻲ ﻣﻲﺷﻤﺎرد و ﺑﺪون اﺟﺘﻬﺎد‬ ‫در ﻣﺒﺎﻧﻲ و اﺻﻮل و ﺟﺪاﻳﻲ ﻧﻬﺎدﻫﺎي دﻳﻨﻲ از دوﻟﺖ ﻫـﻴﭻ اﺻـﺎﻟﺣﻲ در اﻳـﺮان و ﺟﻮاﻣـﻊ‬ ‫ﺷﻴﻌﻲ را ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪.‬‬ ‫از ﻟﻄﺎﻳﻒ روزﮔﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘـﺶ را‬ ‫در ﺗﺜﺒﻴﺖ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ‪ 1358‬داﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬و ﻋﻀﻮ ﻣـﺆﺛﺮ‬ ‫ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ در ﺗﺜﺒﻴﺖ وﺎﻟﻳﺖﻣﻄﻠﻘـﺔ ﻓﻘﻴـﻪ در ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ‪ 1368‬را داﺷﺖ ﻳﻌﻨﻲ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ؛ ﻫﺮ دو در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺟـﺮم ﻧﺎﺑﺨﺸـﻮدﻧﻲ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎد از زﻳﺎدهﺧﻮاﻫﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ دوﻣﻴﻦ وﻟﻲ ﻣﻄﻠﻖ ﻓﻘﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ وي ﺳﺮﻛﻮب ﺷﺪه ﺑـﻪ ﺣﺼـﺮ‬

‫‪ 16‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو در آراء اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد درﺑﺎره وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺎﻟﻤﺒﺎﺷﺮة اﺟﺮاﻳﻲ ﻓﻘﻴﻪ ﺗﺠﺪﻳـﺪﻧﻈﺮ‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت ﺗﻘﻨﻴﻨﻲ ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻔﻲ وﺎﻟﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻘﻴﻪ‪ .‬ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺧﺎﻟﺺﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪاﻓﻌﺎن آن‪.‬‬ ‫آراء آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ ﺣﺘﻲ در ﺑﻴﻦ ﺧﻮاص ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻛﺜـﺮ ﻗﺮﻳـﺐﺑـﻪاﺗﻔـﺎق‬ ‫ﻣﻜﺘﻮﺑﺎت آذري ﺑﻌﺪاز آذر ‪ 1373‬اﻣﻜﺎن اﻧﺘﺸﺎر و اﻛﺜﺮ آﻧﻬﺎ ﺣﺘﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺨﺶ ﻣﺤﺪود ﻫـﻢ‬ ‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آذري ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎ آراء آذري ﻣﺘﻘﺪم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ در ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي‬ ‫»ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي دوﻟﺖ در ﻓﻘﻪ ﺷﻴﻌﻪ« )‪ (1376‬و »ﺣﻜﻮﻣـﺖ وﺎﻟﻳـﻲ« )‪ (1377‬ﻣﻜـﺮراً ﺑـﻪ آراء‬ ‫آذري در ﺗﺒﻴﻴﻦ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺷﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎ ﺑﻌﺪاز ﺗﻮﻟﺪ آذري‬ ‫ﻣﺘﺄﺧﺮ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﻲاﻃﺎﻟﻋﻲ از اﻳﻦ ﺗﺤﻮﺎﻟت ﻓﻜﺮي ﻣﺒﺎرك‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ آراﺋﻲ اﺳﺘﻨﺎد ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻔﺘﻲ آن ﻓﺘﺎوا از ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻲﺷﻚ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺑﻲاﻃﺎﻟﻋﻲ از آذري ﻣﺘـﺄﺧﺮ ﺑـﺎ ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪه ﻫـﻢداﺳـﺘﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺪوارم اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻛﺘﺎب در ﺟﺒﺮان اﻳﻦ ﻧﻘﻴﺼﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑـﺎرة آراء آذري را اﮔﺮﭼـﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣـﺔ ﭘـﮋوﻫﺶ ﺧـﻮد ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان »ﻣﻮاﺟﻬـﺔ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ« ﻟﺤﺎظ ﻛﺮده ﺑﻮدم‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮ وي‬ ‫اوﻟﻮﻳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﻏﻴﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ ﺑـﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از دﺳـﺖ ﻧﻮﺷـﺘﻪﻫـﺎي آذري ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 74‬ﺗﺎ ‪ 77‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ در آراء آذري ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖﻫـﺎ ﭘﻴﺸـﻲ ﺑﮕﻴـﺮد‪ .‬از‬ ‫اﺳﺘﺎدزادة ﻣﻌﺰز آﻗﺎي ﺳﻌﻴﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻛﻪ در دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ارزﺷـﻤﻨﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ داﺷﺖ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﭘﺎرهاي اﺑﻬـﺎمﻫـﺎ ﻛﻮﺷـﻴﺪم ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺗﻤـﺎس ﺑﮕﻴـﺮم‪ ،‬اﻣـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ﻋﻀـﻮ ﺧـﺎﻧﻮاده ﻛـﻪ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ ﺑﻮد در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺴﺘﺮي ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﺎﻟت »ذﻛﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ« در ﻫﺸﺖ ﻗﺴﻤﺖ از اﺳﻔﻨﺪ ‪1391‬‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻴﺮ ‪ 1392‬در وﺑﺴﺎﻳﺖ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه و ﺟﺮس ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌـﺪ از اﻧﺘﺸـﺎر ﻧﻴﻤـﻲ از ﻣﻘـﺎﺎﻟت‬ ‫دﺧﺘﺮ ﺑﺰرگ آﻳﺖاﷲ ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ ﻓﺎﻃﻤﻪ آذري از ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﺮﺧﺺ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻓﺮﺻﺖ ﻛـﺮد‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫‪ 17‬‬

‫ﻧﻈﺮات اﺻﺎﻟﺣﻲ و ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻦ درﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارد و ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫـﺎﻳﻢ ﭘﺎﺳـﺦ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اﺻﺎﻟﺣﻲ و ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ اﻳﺸﺎن ﺑﻪوﻳﮋه درﺑـﺎره دوران ﺣﺼـﺮ و ﺑﻴﻤـﺎري و وﻓـﺎت‬ ‫ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ ﭘﺪر ﻣﻨﺒﻊ ارزﺷﻤﻨﺪ و دﺳﺖاول اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﺸﺎن ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺳﭙﺎﺳـﮕﺰارم‬ ‫و ﺷﻔﺎي ﻋﺎﺟﻞ اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻮي ﺷﺠﺎع را از ﺧﺪاي ﺑﺰرگ ﺧﻮاﺳﺘﺎرم‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎﺎﻟت ﻫﺸﺖﮔﺎﻧﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣـﺪارك و اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﺟﺪﻳـﺪي دﺳـﺖ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺪارك و اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎﺎﻟت ﻣﻮرد ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ و وﻳﺮاﻳﺶ ﻣﺠـﺪد‬ ‫ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺨﺶ اول ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺨﺶ دوم ﻫﻢ ﺑـﻲﻧﺼـﻴﺐ از‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل وﻳﺮاﻳﺶ دوم ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ؛ »ﻓﺮاز و ﻓﺮود آذري ﻗﻤﻲ؛ ﺳﻴﺮي‬ ‫در ﺗﺤﻮل ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻜﺮي آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ)‪.«(1302-77‬‬ ‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎي وﻳﺮاﻳﺶ دوم و اول ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺟﺪاﻛﺮدن ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم از ﺑﺨﺶ اول ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﻴﻀﺎح ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒـﺮي از اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺘﺎب )ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي دوم ﺗﺎ ﭘﻨﺠﻢ(‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺴﺘﻘﺎﻟً در دﺳﺖ اﻧﺘﺸـﺎر اﺳـﺖ‪ .‬ﺣﺠـﻢ آن‬ ‫ﻣﻌﺎدل ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻮد ﻛﺘﺎب دﻳﮕﺮي اﺳـﺖ‪ .‬ﺧﺎﻟﺻـﺔ ﻧﻴﻤـﻪ‬ ‫اول ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم )ﺑﺪون ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻣﻔﺼﻞ آن( در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ و وﻳﺮاﻳﺶ ﻛﻞ ﻛﺘﺎب؛ اﻓﺰودن ﺣﺪود ‪ ٪15‬ﺑﻪ ﻣﺤﺘـﻮاي ﻛﺘـﺎب ﺑﺮاﺳـﺎس‬ ‫ﻣﺪارك و اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺟﺪﻳﺪ؛ اﺻﺎﻟح ﺑﺮﺧﻲ ﺧﻄﺎﻫﺎ و ﺗﻌﻤﻴﻖ و ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻋﻠﻞ ﺗﺤـﻮل ﻓﻜـﺮي‬ ‫آذري در ﻧﻴﻤﻪ دوم ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم؛ اﻓﺰودهﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑـﻪ ﺣـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧﻮاﻧﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫وﻳﺮاﻳﺶ اول ﭼﺎرهاي ﺟﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ وﻳﺮاﻳﺶ دوم ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬اﻓﺰودن دو ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎي ﻛﺘﺎب‪ :‬ﻳﻜﻲ ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸـﺎدة ‪ 5‬آﺑـﺎن ‪1376‬‬ ‫آذري ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﻮر آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ و از ﻋﻠﻞ اﺻﻠﻲ ﺣﺼﺮ وي اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫و دﻳﮕﺮي ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ‪ 20‬و ‪ 24‬آﺑﺎن ‪ 1376‬آذري در ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎدي دﻳـﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌـﺔ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﻛﻪ در ﺗﻤﺎﻳﺰ آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ از ﻫﻤﻔﻜـﺮان ﺳـﺎﺑﻘﺶ ﺣـﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ﻃﺮاز اول اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻨﻮان ﻛﺘﺎب‪ ،‬اﻓﺰودن ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ وﻳـﺮاﻳﺶ دوم‪ ،‬ﮔﺰﻳـﺪة اﺳـﻨﺎد‪ ،‬آﻟﺒـﻮم‬

‫‪ 18‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫ﻋﻜﺲ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬و ﻣﻘﺪﻣﻪ و ﻓﻬﺮﺳﺖ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ از اﻣﺘﻴﺎزات وﻳـﺮاﻳﺶ دوم‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫زﺣﻤﺖ ﮔﺮدآوري روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻮﻳﮋه در ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﺗﺎ ﻫﺸـﺘﻢ را ﻳﻜـﻲ از داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎﻧﻢ‬ ‫ﻣﺘﻘﺒﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮي دﻳﮕﺮي داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺻﻔﺤﻪﺑﻨﺪي و آﻣـﺎدهﺳـﺎزي ﻛﺘـﺎب را ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰان ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺎﻟﺣﻈﺎت اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﻣﺠـﺎز ﺑـﻪ ذﻛـﺮ ﻧﺎﻣﺸـﺎن‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم‪.‬‬ ‫اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﻢ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻫﻨﻮز ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺪارك آذري ﻣﺘـﺄﺧﺮ‬ ‫و ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻘﺪم دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺪارم‪ .‬ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ دو ﻧﺎﻣﺔ ﻣﻬﻢ و ﻣﻔﺼﻞ وي ﺑﻪ آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1363‬و ‪ 1367‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﻓﺮﺻـﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪة آذري ﻣﺘﻘﺪم را ﻧﻴﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻪام‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑـﺎ ﻫﻤـﻪ ﻛﺎﺳـﺘﻲﻫـﺎﻳﺶ‬ ‫ﻗﺪم ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺤﻮﺎﻟت ﻓﻜﺮي و ﺳﻴﺎﺳﻲ آذري ﻗﻤﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﺟﺴـﻮر‪،‬‬ ‫ﻋﺠﻮل و ﺗﻨﺪرو ﺑﻮد اﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻣﻨﻜﺮ ﺧﻠﻮص‪ ،‬ﺳﺎدﮔﻲ و ﭘﺎكزﻳﺴﺘﻲ او ﺷﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم در‬ ‫ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗـﺮي دﻳﮕـﺮ ﻣﺤﻘﻘـﺎن ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺟـﺎﻣﻊﺗـﺮي درﺑـﺎرة اﻳـﻦ روﺣـﺎﻧﻲ ﺷـﺠﺎع‬ ‫ﺻﺮﻳﺢاﻟﻠﻬﺠﺔ ﻧﺎآرام ﺳﺎﻣﺎن دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪ 22‬ﺑﻬﻤﻦ اﻣﺴﺎل )‪ (1392‬ﭘﺎﻧﺰدﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد درﮔﺬﺷـﺖ آذري ﻗﻤـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺧـﺪا را‬ ‫ﺷﺎﻛﺮم ﻛﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺗﺪوﻳﻦ و ﻧﮕﺎرش اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﻈﺎم‪ ،‬ﻣﻘﺎم‬ ‫رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﻓﻀﺎﻟ و ﻃﺎﻟب ﻋﻠﻮم دﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻗﻀﺎﺋﻲ و ﺗﻘﻨﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻓﻌـﺎﺎﻟن ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫اﺻﺎﻟحﻃﻠﺐ و اﺻﻮلﮔﺮا‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮران اﻣﻨﻴﺘﻲ و اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬دادﮔﺎه ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲِ وﻳﮋة روﺣﺎﻧﻴـﺖ‪،‬‬ ‫و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن و ﻣﺄﻣﻮران ﺳﭙﺎه و ﺑﺴﻴﺞ و ﻟﺒﺎس ﺷﺨﺼﻲ و ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﺸـﺎر ﻓﺮﺻـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮد را در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﺎﻟﺣﻈﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد اﻣﺮوزﺷـﺎن ﻧﻴـﺰ در ﻗﺒـﺎل‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪان و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺴﺎﻟﻤﺖﺟﻮ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ روزي ﺗـﺪوﻳﻦ و ﻣـﻮرد ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻗـﺮار ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ روزي در ﺳﺮاي دﻳﮕﺮ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮي ﻣﻮاﺿﻊ و اﻋﻤـﺎل و‬ ‫اﻗﻮال ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ 19‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫»ﻓﺮاز و ﻓﺮود آذري ﻗﻤﻲ« دوﻣﻴﻦ دﻓﺘﺮ از ﻣﺠﻤﻮﻋـﺔ »ﻣﻮاﺟﻬـﺔ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ« اﺳﺖ‪ .‬در دﻓﺘﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪ ،‬از ﻳﻚﺳـﻮ آراء و دﻳـﺪﮔﺎهﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ‪ ،‬ﻓﻘﻬﺎ و ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ و ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از ﺳﻮي دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺷﻴﻮة ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺴﺎﻟﻤﺖﺟـﻮ ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد ﻛﻪ ﺟﺪ‪‬يﺗﺮﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎد از ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ از‬ ‫آﻏﺎز از ﻧﺎﺣﻴﺔ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﻘﻬﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﺮﻛﻮب ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻃﺎﻟﻋﺎت‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎدات ﻧﻴﺰ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﺣﺬف ﺷﺪه ﻳﺎ ﺗﺤﺮﻳﻒ و ﻗﻠﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴـﺪوارم‬ ‫اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﺪﻣﻲ در ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان و ﺗﺸﻴﻊ از ﻳﻚ ﺳﻮ و ﺗﺼـﺤﻴﺢ‬ ‫ﻣﺸﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد زﻣﺎﻣﺪاران در ﻗﺒﺎل ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺴـﺎﻟﻤﺖﺟـﻮ ﺑـﻪ ﺣﺴـﺎب‬ ‫آﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دﻓﺘﺮ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »اﺳﻨﺎدي از ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻧﺎﻣﻮس اﻧﻘﺎﻟب‪ :‬ﻧﮕﺎﻫﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻛﺎﻇﻢ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري« در ‪ 415‬ﺻﻔﺤﻪ در دي ‪1392‬‬ ‫در ﻗﺎﻟﺐ ﻛﺘﺎب اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬دﻓﺘﺮ ﺳﻮم ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻧﻈﺎم و اﻧﻘﺎﻟب در ﺑﻮﺗـﺔ ﻧﻘـﺪ‪:‬‬ ‫ﻗﻀﺎﻳﺎي آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ روﺣﺎﻧﻲ« ﺑﺰودي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻋـﺪم اﻣﻜـﺎن اﻧﺘﺸـﺎر اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺘﺎب ﻛﺎﻏﺬي از روﺷﻦﺗﺮﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي »آزادي ﻗﻠـﻢ‬ ‫و ﻧﺒﻮد‪ ‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪة ﻣﻤﻨﻮعاﻟﻘﻠﻢ« در ﺳﻲ و ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد اﻧﻘﺎﻟب ‪ 1357‬اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﺑﻮد ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ اﺳﺘﻘﺎﻟل‪ ،‬آزادي و ﻋﺪاﻟﺖ و ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑـﺮاي ﻣـﺮدم اﻳـﺮان ﺑـﻪ‬ ‫ارﻣﻐﺎن آورد و ﻧﻈﺎمِ اﺳﺘﺒﺪاد‪ ‬ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﺮدي را وداع ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬و اﻛﻨـﻮن ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﻲ و ﭼﻬـﺎر‬ ‫ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آزادي‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ و اﺳﺎﻟم رﺣﻤﺎﻧﻲ ﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫از اﻧﺘﻘﺎدات و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﺣﺐﻓﻀﻞ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺗﺬﻛﺮات آﻧﻬـﺎ را‬ ‫از اﺳﺒﺎب روﺷﻦﺗﺮﺷﺪن ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻲﺷﻤﺎرم‪.‬‬ ‫وآﺧﺮ دﻋﻮاﻧﺎ أن اﻟﺤﻤﺪﷲ رب اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‬ ‫ﺑﻬﻤﻦ ‪1392‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺷﺎﻣﻞ دو ﻣﺒﺤﺚ اﺳﺖ‪ :‬اول ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﺔ ﺣﻴـﺎت ﺳﻴﺎﺳـﻲ آذري ﻗﻤـﻲ‪ ،‬و‬ ‫دوم ﭼﺮا آذري؟‬ ‫»ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﺔ ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ آذري ﻗﻤﻲ«‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ )‪ (1302-77‬ﭼﻨﺪ ﭘﺎﻳﻪ دارد‪ :‬اول ﻃﺮﻓـﺪاري‬ ‫ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ از ﺑﺎزار آزاد‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﺷﺘﻲﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎد دوﻟﺘـﻲ و دﻓـﺎع از ﭘﻴـﺎده‬ ‫ﻛﺮدن ﻇﻮاﻫﺮ اﺣﻜﺎم ﻓﻘﻬﻲ در ﺣﻮزة اﻗﺘﺼﺎد؛ دوم دﻓﺎع آﺗﺸـﻴﻦ از وﺎﻟﻳـﺖ ﻋﺎﻣـﻪ و ﺳـﭙﺲ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ؛ ﺳﻮم ارادت و وﻓﺎداري ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﺧﻮدش و دﻓﺎع از‬ ‫اﻧﻘﺎﻟباﺳﺎﻟﻣﻲ؛ ﭼﻬﺎرم ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ‬ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺟﺮﻳﺎن آب ﺷﻨﺎﻛﺮدن و اﻧﺘﻘﺎد ﻋﻠﻨﻲ از ﺑـﺎﺎﻟﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎت از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي؛ ﭘﻨﺠﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ از ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﺎﺑﻖ؛ ﺷﺸﻢ‬ ‫ﺗﻨﺪروي و ﻋﺪم ﻣﻴﺎﻧﻪروي؛ و ﺑﺎﻷﺧﺮه ﻫﻔﺘﻢ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻧﻮﻋﻲ ﺻﺪاﻗﺖ‪ ،‬ﺳﺎدﮔﻲ و ﻋﺪم‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ‪.‬‬ ‫ﺣﻴﺎت آذري ﻗﻤﻲ را ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪:‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ اول‪ :‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ )‪ (1320-63‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ وي ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﺎﻟب ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬ ‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ رژﻳﻢ و ﭘﺲ از اﻧﻘﺎﻟب در ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﺔ ﻧﺨﺴﺖ در ﭘﻲ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻈﺎم اﻧﻘﺎﻟﺑـﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫وي در اﻳﻦ دوره اﺑﺘﺪا ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﺳﺎﻟم و ﺳﭙﺲ اﺳﺘﺎدش آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و در ﻣﺸﻲ‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ دوم‪ :‬آذري ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﻣﻨﺘﻘﺪ )‪ (1363-66‬وي در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺑﺎزار‬ ‫آزاد‪ ،‬اﺟــﺮاي اﺣﻜــﺎم ﻓﻘﻬــﻲ ﺑــﺪون ﻫﺮﮔﻮﻧــﻪ دﺧﺎﻟــﺖ دوﻟــﺖ و از ﻣﻨﺘﻘــﺪان ﺳﺮﺳــﺨﺖ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ 21‬‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و دوﻟﺖ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ وي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي وﺎﻟﻳﺖ ﻋﺎﻣﺔ ﻓﻘﻬﺎ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ )‪ (1367-73‬وي ﺣـﻮاﻟﻲ زﻣﺴـﺘﺎن ﺳـﺎل ‪ 66‬از‬ ‫ﺑﺎور ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻋﺎﻣﺔ ﻓﻘﻬﺎ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻘﻴﺪه داد و در ﻳﻚ ﺳﺎل و ﭼﻨﺪ ﻣﺎه‬ ‫آﺧﺮ ﺣﻴﺎت آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ را در ﺗﺒﻴﻴﻦ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻣﺒـﺬول داﺷـﺖ و‬ ‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ در اﺧﺘﻴﺎرات وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﺷـﺪ‪ .‬وي در دوران ﭘـﻨﺞ ﺳـﺎﻟﺔ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ رﻫﺒﺮي ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم واﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن دﻓـﺎع از وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﺔ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺗﺎ ﻣﺮز ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﻤﻠﻲ و اﻧﺤﺼﺎر ﺟﻮاز أﺧﺬ وﺟﻮﻫﺎت ﺷﺮﻋﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ رﻫﺒـﺮي‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﭼﻬﺎرم‪ :‬آذري ﻣﻨﺘﻘـﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ و رﻫﺒـﺮي )‪ (1373-77‬وي از أواﺧـﺮ ﭘـﺎﺋﻴﺰ‬ ‫‪ 1373‬اﺑﺘﺪا ﻣﻨﻜﺮ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺑـﺮاي اﻓﺘـﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي اﻧﺘﺨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را‬ ‫از ﺑﺎب ﺿﺮورت داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬از وي ﺑﻪ ﺷﺪت اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً در ﺣﺼﺮ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧـﻪ ﺟـﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﻬﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ﺳﻴﺮي ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬آذري از‬ ‫ﻣﻮﺿﻊ ﻳﻚ ﻣﺒﺎرز اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﻨﺘﻘﺪي ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر رﺳﻴﺪه و ﺧﻮاﻫـﺎن اﻗﺎﻣـﺔ ﻇـﻮاﻫﺮ‬ ‫اﺣﻜﺎم ﻓﻘﻬﻲ و ﺑﺎزار آزاد در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻣﻮازﻳﻨﻲ ﺷﺮﻋﻲ از ﻛﻴـﺎن‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻧﻈﺎرت ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﻮم ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم و ﭼﻬـﺎرم ‪ -‬در‬ ‫ﺣﺪ اﻃﺎﻟع ﻧﮕﺎرﻧﺪه ‪ -‬ﻧﺎﻫﻤﺨﻮان اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ اﮔﺮ در ﻳﻚﺳﺎل و ﻧﻴﻢ آﺧﺮ ﺣﻴﺎت‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺎور ﺑﻪ ﻓﻘﺎﻫﺖ و اﻋﻠﻤﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﻗﺎﺑﻞ رﻓﻊ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ در ﻣﻮرد آﻗﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻛﻪ وي ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎوري را در ﺣﻖ وي ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﺎﻣﺎﻟً ﻧﺎﻫﻤﺨﻮان اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل در ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﺗﻨﻬﺎ دو ﻓﻘﻴﻪ »ﺑﺪﻋﺖ‪ ‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺎ ﻛﻮﭘﻦِ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ«‬ ‫را ﺑﺮﻣﺎﻟ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﺮ دو ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ رﻫﺒﺮي ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮن و اﺧﺎﻟق و ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﻪﺷـﺪت‬ ‫ﺳﺮﻛﻮب و ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ 22‬‬

‫اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ آذري ﻣﺘﺤﻮل ﺷﺪ‪ ،‬در ﻟﺰوم رﻋﺎﻳـﺖ ﺣﻘـﻮق ﺷـﻬﺮوﻧﺪي وي ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮي اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺤﻮل اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺳﻴﺎﺳﻲ وي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ‬ ‫ﻳﺎد ﺷﺪه ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻫﻤﻴﺖ را دارد‪ .‬دراﻳﻦزﻣﻴﻨﻪ ﺑـﺮاﺳـﺎس ﻗـﺮاﺋﻦ ﻣﻮﺟـﻮد در ﺑﺨـﺶ دوم و‬ ‫ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻣﻄﺮح ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم و ﺣﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﻮاص ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮاﺿﻊ و آراء ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠـﺔ ﻧﺨﺴـﺖ‬ ‫آذري آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آراﺋﻲ ﻛﻪ او ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻄﺎﺑﻮدﻧﺸﺎن ﻣﻜﺮراً‬ ‫اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺎ ﻣﺮوري ﺑﺮ اﻫﻢ ﻣﻮاﺿﻊ و آراء ﻣﺮاﺣﻞ ﺳـﻪﮔﺎﻧـﻪ ﻧﺨﺴـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ )ﻣﺮﺣﻠﺔ ﭼﻬﺎرم( را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و از ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎﻧﻲ او ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎد‬ ‫از زﻳﺎدهﺧﻮاﻫﻲ اﺳﺘﺒﺪاد دﻳﻨﻲ زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ از ﺑﺤـﺚ »آذري‬ ‫ﻣﺘﻘﺪم« )ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﻪﮔﺎﻧﺔ ﻧﺨﺴﺖ( ﺑﻪ اﺟﻤﺎل ﺳﺮﺧﻂﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻘﺪﻣـﻪ ﺑـﺮاي ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﺑﺤﺚ »آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ« ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﺤﺚ در ﺗﺤﻠﻴـﻞ اﻧﺪﻳﺸـﺔ ﺳﻴﺎﺳـﻲ آذري‬ ‫ﻗﻤﻲ ﻣﺠﺎل و ﻣﻘﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺳﻴﺎﺳـﻲ آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫ﻧﻮﺳﺎن ﺟﺪي داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺧﺎﻟﻲ از اﻓﺮاط و ﺗﻔﺮﻳﻂ ﻧﺒﻮده و ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻪ ﻧﻘﻄـﻪ ﻋﻄـﻒ را از ﺳـﺮ‬ ‫ﮔﺬراﻧﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻓﺮاز و ﻓﺮود اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻣﻮاﺿﻊ آذري ﻗﻤـﻲ اﺳـﺒﺎب ﺗﺄﻣـﻞ دوﺑـﺎره در‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ از داﻧﺶ و‬ ‫اﺧﺎﻟق و ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﺮ اﻳﺮان ﻓﺮﻣﺎن راﻧـﺪهاﻧـﺪ و ﺑـﺎ ﻣﻨﺘﻘـﺪان و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻧﺸـﺎن ﻛـﻪ در ﺗﺜﺒﻴـﺖ‬ ‫زﻣﺎﻣﺪاريﺷﺎن ﺳﻬﻴﻢ و ﺷﺮﻳﻚ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﭼﻘﺪر ﺑﻲﻣـﺮوت و ﺑـﻲﻣـﺪارا ﺑﺮﺧـﻮرد ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫»آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ« از ﻫﻤﺎن رﺧﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ »آذري ﻣﺘﻘﺪم« در ﺳـﺎﺧﺘﻦﺷـﺎن ﺳـﻬﻴﻢ‬ ‫ﺑﻮد‪» .‬آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ« از ﻫﻤـﺎن ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻧﺎﻟﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از »آذري ﻣﺘﻘـﺪم« ﭼﺸـﻴﺪﻧﺪ و‬ ‫ﻧﺎﻟﻴﺪﻧﺪ‪ .‬دﻧﻴﺎ دار ﻋﺒﺮت اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻫﻴﻮﺎﻟﻳﻲ ﺟﺎن آذري را ﮔﺮﻓﺖ ﻛـﻪ او ﺧـﻮد ﺳـﺎلﻫـﺎ‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺘﺶ ﻛﺮده ﺑﻮد و زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﺮور و ﻣﻀﺮات اﻳﻦ ﻫﻴﻮﺎﻟ ﭘﻲﺑﺮد ﻛﻪ رﺳﺎﻟﺔ ﺧـﻮدش ﻫـﻢ‬ ‫در ﻣﻤﻴﺰي و ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻣﺸﻤﻮل ﺣﻜﻢ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 23‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﭼﻪ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و در ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ ﺑـﻪ ﺳـﺘﺮوﻧﻲ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ و وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﺳﻨﺦ زﻣﺎﻣﺪاري ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم واﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫ﭘﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﻣﺘﺪﻳﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺿﺮورت ﺟﺪاﻳﻲ ﻧﻬـﺎد‬ ‫دﻳﻦ از دوﻟﺖ )ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﺪاﺋﻲ دﻳﻦ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ( ﭘـﻲ ﻧﺒـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ از اﻳﻦ زاوﻳﻪ ﺧﻄﺎﻳﻲ ﺑﺰرگ ﺑﻮد و ﺧﺴﺎرﺗﻲ ﺑﺰرگﺗﺮ را ﺑﻪ دﻳﺎﻧﺖ ﻣﺮدم وارد ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ ﻋـﺎﻟوه ﺑـﺮ ﺑﺤـﺚ از ﻣﻮاﺿـﻊ و اﺣـﻮال آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ‪ ،‬ﻗﻀـﻴﺔ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي )ﺑﻪ اﺟﻤﺎل( و اﻋﺘﺮاض آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ و ﻣﻮاﺿﻊ ﺟﻨﺎحﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺎﺳﻲ در آن زﻣﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﺴـﺌﻠﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎدي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﭼﺮا آذري؟‬ ‫ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ﭼﻬﺎر ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻳﻦ ﻗﻠﻢ درﺑﺎره ﭘـﻨﺞ ﺳـﺎل آﺧـﺮ ﺣﻴـﺎت ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري‪ ١‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻧﻔﻴﺲ از دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ و ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎي ﭼﻬﺎر ﺳﺎل آﺧـﺮ‬ ‫ﺣﻴﺎت آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در اﺧﺘﻴﺎرم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻗﺮﻳـﺐﺑـﻪاﺗﻔـﺎق آﻧﻬـﺎ ﺗـﺎﻛﻨﻮن‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﻪ ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ اﻳﺸﺎن ﻧﻴـﺰ ﻣـﻮرد ﺑـﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ ﭘﺮوﻧﺪه آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺟﻠـﻮ ﺑﻴﺎﻓﺘـﺪ اﺑـﺮاز‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﻴﺮوان »ﺧﻂ اﻣﺎم« و اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن ﻣﺤﺘـﺮم از اﻧﺘﺸـﺎر ﺑـﺎزﺧﻮاﻧﻲ ﭘﺮوﻧـﺪه‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻗﻠﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺗﻮﻃﺌـﻪاي ﻋﻠﻴـﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕـﺬار ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬اﺳﻨﺎدي از ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ آﻳـﺖاﷲ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري‪ 12 ،‬آﺑـﺎن ‪1391‬؛ اﺳـﻨﺎدي از‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻪﺷﺪن ﻧﺎﻣﻮس اﻧﻘﺎﻟب‪ 30 ،‬آﺑﺎن ‪1391‬؛ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از اﻋﺰام ﺑﻴﻤﺎر ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪ ﻣﺒﺘﻠـﻲ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻃﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ 16 ،‬آذر ‪1391‬؛ اﻋﺎدة ﺣﻴﺜﻴﺖ از آﻳـﺖاﷲ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري‪ 13 ،‬دي ‪ .1391‬اﻳـﻦ ﻣﻘـﺎﺎﻟت ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺳﻲ ﻧﻘﺪ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪه ﺑﺮ آﻧﻬﺎ در ﻛﺘﺎب اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ »ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻧـﺎﻣﻮس اﻧﻘـﺎﻟب‪ :‬ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري«‪ ،‬دي ‪ 1392‬در ‪ 427‬ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬‬

‫‪ 24‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﺳﺎﻟﻣﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻘﺪ وي در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ ١.‬اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻗﺒﻞ از ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻨﺘﻘـﺪ دﻫـﺔ‬ ‫اول اﻣﻜﺎن ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻋﻤﻠﻜﺮد رﻫﺒﺮ ﻓﻌﻠﻲ را ﺑﺎ رﻫﺒﺮ ﻗﺒﻠﻲ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎنﺷﺎن ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺒﻘﺖ اﻳـﻦ ﻳـﺎ آن در ﻋـﺪم ﺗﺤﻤـﻞ و ﻋـﺪم رواداري‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن و ﻣﻨﺘﻘﺪانﺷﺎن ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﺪ‪ ،‬دﻏﺪﻏﺔ ﻛﺸﻒ ﺣﻘﻴﻘﺖ دارد‪ .‬ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ‬ ‫و ﺑﺪون ﺗﻌﺼﺐ داوري ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺠﺎل ﺑﻨﺎ دارم ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﺋﻲ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﺑﭙﺮدازم ﻛﻪ ﻣﺪﺗﻬﺎﺳﺖ ذﻫـﻦ ﻣـﺮا ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎ ﺟﺎن و ﻣـﺎل و آﺑـﺮوي ﻋﺎﻟﻤـﺎن ﻣﺨـﺎﻟﻒ و‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺧﻮد ﭼﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﻴﺎق ﻛﻪ در ﻣﻮرد آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﻣﺸـﺮوح و‬ ‫ﻣﺴﺘﺪل ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻫﻤـﺎن ﭘﺮﺳـﺶ در ﻣـﻮرد آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ ﭘﺎﺳـﺦ داده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه در ﻫﺮ دو ﻣﻨﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺑـﺎ آن ﻣﺮﺣـﻮم ﺗﻔـﺎوت ﻧﻈـﺮ دارد‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ وي را ﺑﻪ ﺻﺮف وﻗﺖ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻔﺤﺺ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ ﻛﺸـﺎﻧﻴﺪه اﺳـﺖ دﻓـﺎع از‬ ‫ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ اﺳﺖ ﻧﻪ اﺗﻘﺎن و ﻣﺘﺎﻧﺖ آراء وي‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آذري در ﺳﺎلﻫﺎي آﺧﺮ ﻋﻤﺮش ﻣﻈﻠﻮم واﻗﻊ ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫ﺑﻲآﻧﻜﻪ در ﻫﻴﭻ دادﮔﺎه ﺻﺎﻟﺤﻪاي ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و اﻣﻜﺎن دﻓﺎع از ﺧﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﻣﺠﺎزات ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ ﻣﺠـﺎزات از ﻗﺒﻴـﻞ ﺗﻌﻄﻴـﻞ درس‪ ،‬ﺷـﻌﺎرﻫﺎي ﻣـﻮﻫﻦ‪،‬‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺐ‪ ،‬ﻏﺎرت و ﺗﺼﺮف ﻏﺎﺻﺒﺎﻧﻪ دﻓﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اراذل و اوﺑﺎش ﺗﺤﺖ اﻣﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎ ﻧـﺎم‬ ‫»ﻣﺮدم« اﻋﻤﺎل ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺠﺎزاتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دﻳﮕﺮ از ﻗﺒﻴﻞ ﺣﺼﺮ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺄﻣﻮران‬ ‫ﺳﭙﺎه ﻳﺎ دادﮔﺎه وﻳﮋة روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﺎن ﺣﺼﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻘﻮق زﻧـﺪاﻧﻲ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎر ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ و ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻴﻤﺎرش رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﭘﺰﺷﻜﺎن درﺑـﺎرة‬ ‫»ﻧﻴﺎز ﻣﺒﺮم« ﻫﺮ دو ﺑﻴﻤﺎر ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﺑﻪ رﻓﻊ ﺣﺼﺮ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮدي وﻗﻌـﻲ ﻧﮕﺬاﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬و از‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ اﺑﻬﺎﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرة ﻣﺮگ ﻣﺸﻜﻮك وي ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻧﻘﺪﻫﺎ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺻﻔﺤﺎت ‪ .371-396‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه از دوﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺧﻔﻘﺎن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻛﺸﻮر ﺧﻄﺮ ﻛﺮده اﺳﻨﺎد ﺑﺎ اﻫﻤﻴـﺖ ﺳـﺎﻟﻴﺎن آﺧـﺮ ﻣﺮﺣـﻮم‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ را در اﺧﺘﻴﺎرش ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ اﻃـﺎﻟع‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ 25‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻄﻮر زﻣﺎﻧﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﺑـﺮ ﻣﻨﺘﻘـﺪان ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ از ﭼﻬﺎر ﺣﺎل ﺧﺎرج ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻳـﺎ در‬ ‫ﺣﺒﺲ‪ ،‬ﻳﺎ در ﺣﺼﺮ‪ ،‬ﻳﺎ در ﺗﻀﻴﻴﻖ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻳﺎ در ﺗﺒﻌﻴـﺪ ﺧـﺎرج از ﻛﺸـﻮر ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ ﻓﻌﺎﺎﻟن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﺎﻧﻮادة آﻧﻬﺎ ﻫـﻢ ﺗﺤـﺖ ﻓﺸـﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﺎﻟﻗـﻲ و ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ و‬ ‫ﺧﺎﻟف ﺷﺮع ﻣﺄﻣﻮران ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪاي از آن ﻓﺸـﺎر ﺑـﺮ زﻧـﺪاﻧﻲ دﺎﻟور‬ ‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﻗﺪﻳﺎﻧﻲ و ﻓﺸﺎر ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﻃﺎﻟق ﺑﻪ دﺧﺘﺮان ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي و دﻛﺘـﺮ‬ ‫زﻫﺮا رﻫﻨﻮرد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم ﻣﻬـﺪي ﻛﺮوﺑـﻲ از ﺑﻬﻤـﻦ ‪ 1389‬در ﺣﺼـﺮ‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ رﺳـﺎﻟﻪ ﺑـﻪ ﺗﻨﺒ‪‬ـﻪ و ﻋﺒـﺮت ارﺑـﺎب ﻗـﺪرت‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ و ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻘﺪان و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺪارا‪ ،‬رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ و ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﺧـﻮرد‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻇﻠﻢ‪ ،‬اﺳﺘﺒﺪاد‪ ،‬ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﻠﺖ و ﻧﻘﺾ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺎﻳﺎن دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫دارﻧﺪ ﻳﺎ در ﮔﺰارش و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻛﺎﺳﺘﻲ و ﺧﻄﺎﺋﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎد و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي دارﻧﺪ ﻣﺮﺣﻤـﺖ‬ ‫ﻛﺮده اﻃﺎﻟع دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻮد ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﮔﺎم ﻧﺎﻗﺺ را در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺪﻳﺸـﺔ دﻳﻨـﻲ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫اﻳﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬‬

‫ﺑﺨﺶ اول‬

‫آذري ﻣﺘﻘﺪ‪‬م‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬ ‫آذري اﻧﻘﻺﺑﻲ‬ ‫اﺣﻤﺪ آذري ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ آذري ﻗﻤﻲ‪ ١‬ﻫﻔﺘﻤﻴﻦ ﻧﺴـﻞ از ﻧﻮادﮔـﺎن ﻟﻄﻔﻌﻠـﻲﺑﻴـﮓ‬ ‫آذري ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﻋﺼﺮ ﺻﻔﻮي اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﺎﻧﻮادهاي ﻓﻘﻴﺮ در ﻗﻢ در ﺳﺎل ‪ 1302‬ﻣﺘﻮﻟـﺪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ٢.‬در دوره ﻣﻘﺪﻣﺎت و ﺳﻄﺢ ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﻮﺳﻲ ﺷـﺒﻴﺮي زﻧﺠـﺎﻧﻲ ﻫﻤـﺪرس‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮدﻧﻮﺷﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺖ‪ :‬‬ ‫ راﻫﻨﻤﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻮرت ﻣﺸﺮوح ﻣﺬاﻛﺮات ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳـﺮان‪،‬‬‫ادارة ﻛﻞ اﻣﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ .1373 ،‬‬ ‫ ﮔﺬري ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﺔ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪه و ﻧﺎﺷـﺮ ﻣﻜﺘﺒـﺔ وﺎﻟﻳـﺖ ﻓﻘﻴـﻪ‪ ،‬ﻗـﻢ‪ ،‬ﺑﻬـﺎر‬‫‪ .1374‬‬ ‫ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻠﺖ )ﺷﺮح ﺣﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي(‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﺔ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‬‫‪ ،1378 ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص ‪) .123 -134‬ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ آذري ﻇﺎﻫﺮاً ﺣـﻮاﻟﻲ ﺳـﺎل ﻫـﺎي ‪ 1369 -70‬ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ (.‬‬ ‫ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ از آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ‪:‬زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺎﻣﺔ اﻋﻀـﺎء‪ ،‬ﺗـﺪوﻳﻦ ﻣﺤﺴـﻦ ﺻـﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ اﺳـﻨﺎد‬‫اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ،1385‬ص ‪ .13 -19‬‬ ‫ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ‪ -‬ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ دﻛﺘﺮ ﻏﺎﻟﻣﺤﺴﻴﻦ ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻫﻤﻜـﺎري دﻛﺘـﺮ رﺿـﺎ ﺑﻴﮕـﺪﻟﻲ ﺿـﻴﻐﻤﻲ‪،‬‬‫اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺶ زﻧﺠﺎن‪ 5 ،1390 ،‬ﺟﻠﺪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ .582‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺎﺎﻟﺗﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره ﻣﻮاﺿﻊ و اﻓﻜﺎر اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه دو ﻣﻘﺎﻟﻪ زﻳﺮ اﺳﺖ‪ :‬‬ ‫ »ﺑﺎزﻳﮕﺮان دو دﻫﻪ ‪ ،«6 -13‬ﺑﻪ ﻗﻠـﻢ ﺣﻤﻴـﺪ ﻗﺰوﻳﻨـﻲ‪) ،‬روزﻧﺎﻣـﻪ ﻫﻤﺸـﻬﺮي‪ ،‬ﺷـﻬﺮﻳﻮر ‪ ،1381‬در ﻫﻔـﺖ‬‫ﺷﻤﺎره‪ ،‬ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ‪ (2815 -2823‬‬ ‫ »داﺳﺘﺎن ﻳﻚ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﭘﺮﺷﻮر« ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻋﻠﻲ اﺷﺮف ﻓﺘﺤﻲ اﺳﺖ‪) .‬ﺗﻮرﺟﺎن‪ 24 ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ .(1389‬‬‫‪ . 2‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻟﺪ ‪ 1302‬ﻣﻄﺎﺑﻖ رﺑﻴﻊاﺎﻟول ‪ 1342‬ﻗﻤﺮي ﻣﻄﺎﺑﻖ »ﮔﺬري ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﺔ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ آذري‬ ‫ﻗﻤﻲ« )ص ‪ (7‬و ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ از آﻏـﺎز ﺗـﺎﻛﻨﻮن )ص ‪ (15‬اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣﻨـﺎﺑﻊ ذﻳـﻞ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻟﺪ ‪ 1304‬ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻠﺖ )‪ ،(123‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ ﺷﺎﻣﻠﻮ )‪ (583‬و دﺳﺖﻧـﻮﻳﺲ‬ ‫‪ 11‬ﺻﻔﺤﻪاي ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن در ﻧﻘﺪ دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﻣﻮرخ ‪ 24‬آﺑـﺎن ‪1376‬‬ ‫)ص ‪ .(10‬‬

‫‪ 30 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‬

‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻴﺮ از ﻗﻢ در ﺑﺮوﺟﺮد )ﭼﻨﺪ ﻣﺎه( و ﻧﺠﻒ )ﻛﻤﺘـﺮ از دو ﺳـﺎل( درس ﺧﻮاﻧـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺤﻀﺮ آﻳﺎت ﺳﻴﺪاﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺧـﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪﺣﺴـﻴﻦ ﺑﺮوﺟـﺮدي‪ ،‬ﺳـﻴﺪﻣﺤﻤﺪ‬ ‫ﻣﺤﻘﻖداﻣﺎد‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ و ﺳﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮده و ﺣﺎﻓﻆ ﻛﻞ‬ ‫ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲاش را از ‪ 1320‬آﻏﺎز ﻛﺮده‪ ،‬ﻫﻮادار ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﺳﺎﻟم‪ ،‬ﻣﺮوج و ﻣﺮﻳـﺪ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﻳﻜﻲ از ﭼﻬﺎر ﻋﻀﻮ ﻣﺆﺳﺲ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ﺣـﻮزة ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪» .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ زﻧﺪانﻫﺎى ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪ‪‬ت ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻳﻜﻰ از آنﻫﺎ ﺷﺶ ﻣﺎه ﺑﻮد ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ‬ ‫ﻛﺮده«‪ ،‬ﻋﺎﻟوه ﺑﺮآن در ﺳﺎل ‪ 1352‬ﺳﻪ ﺳﺎل در ﺑﺮازﺟﺎن در ﺗﺒﻌﻴﺪ ﮔﺬراﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎي ﻛﻠﻴﻪ‬ ‫اﻋﺎﻟﻣﻴﻪﻫﺎي ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﺎﻟب ﻗﻢ اﻣﻀﺎي آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﻣﻘﺎﺎﻟﺗﻲ در ﻣﺠﺎﻟت‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﻣﻜﺘﺐ اﺳﺎﻟم و ﻣﻜﺘﺐ ﺗﺸـﻴﻊ و‪ ...‬در ﻧﻘـﺪ ﻟـﻮﺋﻲ ﻣﺎﺳـﻴﻨﻴﻮن‪ ،‬ﺑﺎﻟﺷـﺮ و‬ ‫ﻫﺎﻧﺮي ﻛﺮﺑﻦ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﺎﻟب در ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1357‬ﺗﺎ ﺗﺎﺑﺴـﺘﺎن ‪1363‬‬ ‫را ﻣﻲﺗﻮان در ﺳﻪ ﻣﺤﻮر ﺧﺎﻟﺻﻪ ﻛﺮد‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻗﻀـﺎﺋﻲ‪ ،‬راهاﻧـﺪازي ﺟﺎﻣﻌـﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‪.‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬آذري ﻗﺎﺿﻲ اﻧﻘﻺﺑﻲ‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روزﻫﺎي ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﺎﻟب ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻳﺶ را در ﻗـﻮه‬ ‫ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻗﺎﺿﻲ دادﮔﺎهﻫﺎي ﻗﻢ اﺳﺖ‪ .‬در ‪ 11‬ﺗﻴـﺮ ‪ 1358‬از ﺳـﻮي رﻫﺒـﺮ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دادﺳﺘﺎن اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺗﻬﺮان و ﺣﻮﻣﻪ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .2‬اﻳﻦ‬ ‫ﺣﻜﻢ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻊ زﻧﺪانﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻮ از زﻧـﺪاﻧﻲ ﺑـﻮد و اﺣﺘﻴـﺎج ﺑـﻪ ﺗﺴـﺮﻳﻊ در ﻛـﺎر‬ ‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ داﺷﺖ ﺻﺎدر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺎﻟﻳﺤـﻪ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت در ﺷﻮراي اﻧﻘﺎﻟب در ‪ 20‬ﻣﺮداد ‪ ،58‬در روزﻫﺎي ‪ 28‬و ‪ 29‬ﻣﺮداد ‪ 58‬ﺑﻴﺴـﺖ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮدﻧﻮﺷﺖ در ﻛﺘﺎب ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص‪ .127‬‬ ‫‪ . 2‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم‪ ،‬ج ‪ 8‬ص ‪ .357‬‬

‫‪ 31 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‬

‫ﺳﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر وي ﺗﻮﻗﻴـﻒ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮاﻛـﻪ »ﺑـﺮﺧﺎﻟف ﻣﺴـﻴﺮ ﻣﻠـﺖ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﺧﺒﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺗﻮﻃﺌﻪﭼﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ١«.‬در ‪20‬‬ ‫ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻫﻤﺎن ﺳﺎل اﻣﻮال ﺻﺎﺣﺒﺎن روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻃﺎﻟﻋـﺎت و ﻛﻴﻬـﺎن را ﻣﺼـﺎدره و آن دو‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن واﮔﺬار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ٢.‬در ‪ 25‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪» 58‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺑﻴﻤـﺎري و‬ ‫اﺑﺘﺎﻟ ﺑﻪ ﻣﺮض ﻗﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻛﺎري و ﻛﺎرﺷﻜﻨﻲﻫﺎ و اﺧﺎﻟل ﺑﺮﺧﻲ اﻓـﺮاد در دادﺳـﺮا« اﺳـﺘﻌﻔﺎ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺪت ﻋﻤﻞ او ﻣﺎﻳﺔ اﻋﺘﺮاض دوﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫از اواﻳﻞ اﻧﻘﺎﻟب زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دادﮔﺎه وﻳﮋه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻌﺒﻪاي از دادﮔﺎه اﻧﻘﺎﻟب در ﺣـﻮزة‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﻓﻌﺎل ﺷﺪ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دادﺳﺘﺎن دادﮔﺎه وﻳﮋه روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﻣﻨﺼـﻮب ﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻗﻀﺎﺋﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﺑﻪ ﻳـﺎد آورده‬ ‫اﺳﺖ‪» :‬دادﮔﺎه وﻳﮋه اول ﺑﺎر ﺑﻪ ﺗﺼﺪي ﻣﺮﺣـﻮم آﻗـﺎي آذري ﻛﺎرﻫـﺎي ﺗﻨـﺪي اﻧﺠـﺎم داد و‬ ‫ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﺗﻨﺪي را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ و ﺑﺎﻷﺧﺮه ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ‪.4«.‬‬ ‫»وي ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻤﺘﺪ در ﻣﻨﺎﺻﺐ ﻗﻀﺎﺋﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮد در اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛـﻪ او و ﺑﺮﺧـﻲ اﻋﻀـﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ از اﺑﺘـﺪا‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻠﺨﺎﻟﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد او در دادﮔﺎهﻫﺎي اﻧﻘﺎﻟب اﻋﺘﺮاض داﺷـﺘﻨﺪ و ﺣﺘـﻲ‬ ‫در ﻣﻮاردي اﻳﻦ اﺧﺘﺎﻟﻓﺎت ﺑﻪ دﻓﺘﺮ اﻣﺎم ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪ 5«.‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻳﺪﮔﺎه ﺧﺎص ﺳﻴﺎﺳـﻲ و‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي آذري در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺣﺎﻛﻤﺎن ﺷﺮﻋﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ آﻳـﺖاﷲ ﺧﻠﺨـﺎﻟﻲ وي ﺑـﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ‬ ‫اﺣﻜﺎم ﻛﻤﺘﺮي در اﻋﺪام و ﻣﺼﺎدره ﺻﺎدر ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮاً اﺣﺘﻴﺎط وي در ﺻﺪور ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫اﺣﻜﺎﻣﻲ از ﻋﻠﻞ ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي وي از دادﺳﺘﺎﻧﻲ ﺗﻬﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﻣـﻮرخ ‪ 24‬آﺑـﺎن‬ ‫‪ 1376‬در ﺗﺒﻴﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺧﻮد را اوﻟﻴﻦ »ﻣﺘﻬﻢ ﻗﻀـﺎﻳﻲ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮاﻧﻲ‪ 20 ،‬ﻣﺮداد‪» :‬ﺷﻮراي اﻧﻘﺎﻟب ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت را ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮد‪ «.‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻛﻴﻬﺎﻧﻲزاده‪ ،‬ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ‪ :‬روزي ﻛﻪ ﻛﻴﻬﺎن و اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﺼﺎدره ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬‬ ‫‪ . 3‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬روزي ﻛﻪ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ اﺳﺘﻌﻔﺎي ﺧﻮد را از دادﺳﺘﺎﻧﻲ ﺗﻬﺮان اﻋﺎﻟم ﻛﺮد‪ .‬‬ ‫‪ . 4‬ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ج‪ 1‬ص‪ .741‬‬ ‫‪ . 5‬ﺣﻤﻴﺪ ﻗﺰوﻳﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان دو دﻫﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺸﻬﺮي‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،2815‬ﺷﻬﺮﻳﻮر‪ .1381‬‬

‫‪ 32 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪاﻧﺔ وي از دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎ دارد‪.‬‬ ‫دو‪ .‬ﻋﻀﻮ ﻣﺆﺳﺲ و رﺋﻴﺲ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻳﻜﻲ از ﻓﻀﺎﻟﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﺎﻟب ﻫﺴﺘﺔ ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ را ﺑﻨﻴﺎد ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ١.‬ﭘﺲ از اﻧﻘﺎﻟب ﻳﻜﻲ از ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺎس ﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ را در ‪ 28‬ﻣـﺮداد ‪ 1358‬اﻣﻀـﺎ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ ٢.‬در آﮔﻬـﻲ‬ ‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗـﻢ ﻣﻨـﺪرج در روزﻧﺎﻣـﺔ رﺳـﻤﻲ ‪ 27‬ﻣـﺮداد ‪1360‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ رﺋﻴﺲ ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮة ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫آذري ﻗﻤﻲ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ رﺋﻴﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴـﺔ ﻗـﻢ اﺳـﺖ‪ .‬وي از ‪ 27‬آذر‬ ‫‪ 1358‬ﺗﺎ ‪ 2‬آﺑﺎن ‪ 1362‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻬﺎر ﺳﺎل و ﻃﻲ ﻫﻔﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت از ﺳﻮي اﻋﻀﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫رﺋﻴﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ آن ﺑﻪ ﻣﺪت دو ﺳﺎل از ‪ 6‬دي ‪1360‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻫﺴﺘﻪ اوﻟﻴﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در زﻣﺎن ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺑﺮوﺟﺮدي ﺗﻮﺳـﻂ ﻫﻴـﺄﺗﻲ از ﻓﻀـﺎﻟي آن‬ ‫دوره ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬آﻳﺎت ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻧﺠﻒآﺑﺎدي‪ ،‬ﻋﺒـﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ رﺑـﺎﻧﻲ ﺷـﻴﺮازي‪ ،‬ﻧﺎﺻـﺮ ﻣﻜـﺎرم‬ ‫ﺷﻴﺮازي‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺒﺤﺎﻧﻲ ﺗﺒﺮﻳﺰي‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﺣـﺮمﭘﻨـﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻣﻬـﺪي ﺣـﺎﺋﺮي ﺗﻬﺮاﻧـﻲ‪ ،‬اﺣﻤـﺪ آذري ﻗﻤـﻲ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺪﻣﻬﺪي روﺣﺎﻧﻲ و ﺳﻴﺪﻣﻮﺳﻲ ﺷﺒﻴﺮي زﻧﺠﺎﻧﻲ‪ .‬ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت آن ﻣﺮﺣـﻮم و ﻣﺒـﺎرزات روﺣﺎﻧﻴـﺖ و‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻫﻴﺄﺗﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﻳﺎزده ﻧﻔﺮ از آﻗﺎﻳﺎن در ﺳﺎل ‪ 1344‬ﻃﺮﺣﻲ ﺑﺮاي اﺻﺎﻟح‬ ‫ﺣﻮزه ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬آﻗﺎﻳﺎن ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ رﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺣﻤـﺪ آذري ﻗﻤـﻲ‪ ،‬اﻛﺒـﺮ ﻫﺎﺷـﻤﻲ‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬ﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻗﺪوﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤـﺪﺗﻘﻲ ﻣﺼـﺒﺎح‬ ‫ﻳﺰدي‪ ،‬ﻣﻬﺪي ﺣﺎﺋﺮيﺗﻬﺮاﻧﻲ و ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1345‬اﺳـﺎسﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﺳـﺎواك اﻓﺘـﺎد و‬ ‫ﻋﺪهاي از اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪) .‬ص‪ 3‬ﻓﺼﻞ دوم اﺳﺎسﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺛﺒـﺖ رﺳـﻤﻲ در‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 17‬ﻣﺮداد ‪ ،1360‬ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ از آﻏﺎز ﺗﺎ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ص ‪ .(57‬‬ ‫‪ . 2‬اﺳﺎسﻧﺎﻣﻪاي در دو ﻓﺼﻞ و ‪ 38‬ﻣﺎده و ‪ 3‬ﺗﺒﺼﺮه ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪ ﺑـﺎ اﻣﻀـﺎي آﻳـﺎت ﺣﺴـﻴﻨﻌﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‬ ‫ﻧﺠﻒآﺑﺎدي‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪ ،‬اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ و اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﻣﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﻴـﺄت ﻣﺆﺳـﺲ ﺑـﻪ ﺗﺼـﻮﻳﺐ‬ ‫رﺳﻴﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي از ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 21‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1358‬ﻛﻨـﺎرهﮔﻴـﺮي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎﻷﺧﺮه در ‪ 18‬اردﻳﺒﻬﺸـﺖ‬ ‫‪ 1359‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﻀﺎي ﻣﺆﺳﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ﺑـﻪ اداره ﺛﺒـﺖ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ :‬ﻋﻠـﻲ‬ ‫ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺎﺿﻞ ﻟﻨﻜﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﻧﻮري ﻫﻤﺪاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي‪ ،‬اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﺟﻨﺘـﻲ‬ ‫و اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺧﺰﻋﻠﻲ‪ .‬ﺑﺎﻷﺧﺮه اﺳﺎسﻧﺎﻣﻪ در ﻣﺮداد ‪ 1360‬ﺑﺎ اﻧﺼﺮاف ﺣﺴﻴﻦ ﻧـﻮري ﻫﻤـﺪاﻧﻲ ﺑـﻪ ﺛﺒـﺖ‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ‪) .‬ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ از آﻏﺎز ﺗﺎ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ص ‪ .(45 -52‬‬ ‫‪ . 3‬ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ از آﻏﺎز ﺗﺎ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ص ‪ 68‬ﺳﻨﺪ ﺷﻤﺎره ‪ .6‬‬

‫‪ 33 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‬

‫ﺗﺎ ‪ 7‬دي ‪ 1362‬ﺳﺨﻨﮕﻮي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺪت ﺳـﻪ ﺳـﺎل و دو‬ ‫ﻣﺎه از ‪ 17‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 1361‬ﺗﺎ ﺗﻴﺮ ‪ 1364‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛﻤﻴﺘﻪ رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي ﻧﻴﺰ از ‪ 25‬دي ‪ 1360‬ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛﻤﻴﺘـﺔ ﺳﻴﺎﺳـﻲ و‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻧﻘﺎﻟب ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ را ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖ آذري دو اﻗﺪام ﻣﻬـﻢ اﻧﺠـﺎم داده اﺳـﺖ‪ :‬اول ﻋـﺰل‬ ‫ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ ﺳـﻴﺪﻛﺎﻇﻢ ﺷــﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري از ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ و دوم اﻋـﺎﻟم ﻣﻮاﺿـﻊ ﻣﺘﻔــﺎوت‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺧﻠﻊ آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬ ‫در اﻗﺪام ﻧﺨﺴﺖ آذري ﻳﻜﻲ از ﭘﺎﻧﺰده ﻧﻔﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ را ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻀﻤﻮن ذﻳﻞ اﻣﻀﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪» :‬از ﺣﻀﺮت آﻳـﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤـﻲ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري درﺧﻮاﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ در ﺗﻠﻘﻲ و اﺷﺮاف در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻃﺮﻳﻖ ﺻﺤﻴﺤﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ و از اﻓﺮادي ﻛﻪ‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ را واروﻧﻪ ﻛﺮده و اﺧﺒﺎر را ﺳﺎﻧﺴﻮر ﻧﻤﻮده و در اﺧﺘﻴﺎر اﻳﺸـﺎن ﻣـﻲﮔﺬارﻧـﺪ ﻃـﺮد‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ از ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﺳﺖ ﺗﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺰب ﺟﻤﻬـﻮري ﺧﻠـﻖ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻣﻲداﻧﻨﺪ از ﺧﻮد ﻃﺮد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و اﻳﻦ ﺣﺰب را ﺿﺪاﻧﻘﺎﻟب‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻋﺎﻟم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻟﻜﻪ ﻧﻨﮓ از داﻣـﻦ روﺣﺎﻧﻴـﺖ و اﺳـﺎﻟم ﻋﺰﻳـﺰ از ﻟـﻮث اﻳـﻦ‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ ﺗﺒﺮﺋﻪ ﺷﻮد‪ 2«.‬ﻳﻚروز ﺑﻌﺪ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺗﻨﺪ و ﻣﻔﺼﻠﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻧﺎﻣﻪ ﺣـﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ«‬ ‫ﺑﺪون اﻣﻀﺎ درﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺤﺎﻟل ﺣﺰب ﺧﻠﻖ ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 31‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ 1361‬اﻋﺎﻟﻣﻴـﻪاي ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ »ﺑـﺪون اﻣﻀـﺎي‬ ‫اﻋﻀﺎي آن« در ﺟﺮاﻳﺪ درﺑﺎره ﺧﻠﻊ آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪» :‬ﻛﻴﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻃﺮح ﻛﺸﺘﻦ اﻣﺎم و ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﺮدم ﺟﻤﺎران و ﺑﺮاﻧـﺪازي ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ را ﺑﺪاﻧـﺪ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﺘﺎب ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ از آﻏﺎز ﺗﺎ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،2‬ص ‪ .111 -120‬‬ ‫‪ . 2‬روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﺎﻟﻋﺎت‪ 19 ،‬آذر ‪ .1358‬‬ ‫‪ . 3‬ﻫﻤﺎن‪ 20 ،‬آذر ‪ .1358‬‬

‫‪ 34 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‬

‫ﻓﺮﻳﺎد ﻧﺰﻧﺪ! اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻣﻮر ﺧﺎﻟف ﻋﺪاﻟﺖ را ﺑﺸﻤﺎرﻳﻢ ﻣﺜﻨﻮي ‪ 70‬ﻣﻦ ﻛﺎﻏـﺬ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻟﺬا ﺿﻤﻦ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﻀﺎﺋﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑـﻪ‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﻲ ﺑـﺮ ﺧـﻮد ﺎﻟزم داﻧﺴـﺘﻴﻢ ﻛـﻪ ﺳـﻘﻮط ﻣﺸـﺎراﻟﻴﻪ از ﺷﺎﻳﺴـﺘﮕﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ را‬ ‫ﺑﺎﻟﺼﺮاﺣﻺ اﻋﺎﻟم ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ اﻓﺮادي از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﻪ درﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮدﻳﺪ و دودﻟﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻜﻠﻴﻒ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺪاﻧﻨﺪ و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺑﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺧﻮد ﺑﻪ اﺳﺎﻟم و اﻧﻘﺎﻟب ﺿﺮﺑﻪ وارد ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼـﻪ‬ ‫ﻃﺎﻟب ﻋﺰﻳﺰ و ﻓﻀﺎﻟ ﺧﻮد اﻋﺎﻟن ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﻬﺮﻳﻪ او ﺧﻮدداري ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛـﺮد‪،‬‬ ‫ﻣﺎ ﻫﻢ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺧﻮدداري ﻫﻤﻪ آﻗﺎﻳﺎن از ﮔﺮﻓﺘﻦ آن ﺎﻟزم ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻋﺘﺮاض ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﺑﻪ »ﺑﻲاﻣﻀﺎﺑﻮدن اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴـﻪ« در ﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫ﻣﻮرخ ‪ 1‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 1361‬ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﻌـﺪ! در ﻛﺘـﺎب ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ از آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ 2‬ﻛﻠﻴﺸﻪاي ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺼـﻮﺑﺔ ﺟﻠﺴـﻪ ﻣـﻮرخ ‪31‬‬ ‫ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ 1361‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ درج ﺷﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺸﻒ و اﻧﺘﺸـﺎر ﺧﺒـﺮ ﺗﻮﻃﺌـﺔ‬ ‫ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم ﻗﻄﺐزادة ﺧﺎﺋﻦ و ﻫﻤﻜﺎران او و اﺣﺮاز درﺟﺮﻳﺎنﺑﻮدن آﻗـﺎي ﺳـﻴﺪﻛﺎﻇﻢ‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴـﺔ ﻗـﻢ ﺑـﻪ اﺗﻔـﺎقآراء در ﺟﻠﺴـﺔ رﺳـﻤﻲ ﻋـﺪم‬ ‫ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ وي را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﻤﻮد و در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛﻤﻴﺘـﺔ‬ ‫اﻣﻮر ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻋﺎﻟﻣﻴﻪاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻪ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﺑـﺪ‪ «.‬در اﻳـﻦ ﻛﻠﻴﺸـﻪ ‪ 23‬اﻣﻀـﺎ از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻀﺎي اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ )رﺋﻴﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ( ﺑـﻪ ﭼﺸـﻢ ﻣـﻲﺧـﻮرد‪ .‬ﻣﺴـﺌﻮل‬ ‫ﻛﻤﻴﺘﺔ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ دوﻣﻴﻦ اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣـﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ در ﻣـﻮرد آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﺑﺎر دﻳﮕﺮ »ﺑﺪون اﻣﻀﺎء« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷـﻮد‪» :‬در ﺗﻌﻘﻴـﺐ اﻋﺎﻟﻣﻴـﻪ ﻗﺒـﻞ ﻳـﺎدآور‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻛﺸﻒ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻧﻨﮕﻴﻦ ﻛﻮدﺗﺎ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻮاﺑﻖ ﺳـﻮﺋﻲ ﻛـﻪ آﻗـﺎي‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري در ﻃﻮل اﻧﻘﺎﻟب و ﻗﺒﻞ از آن داﺷﺖ و اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻪ در دﺳﺖ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﺎﻟﻋﺎت‪ 1 ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ .1361‬‬ ‫‪ . 2‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ از آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ج‪ ،2‬ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد اﻧﻘﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ‪ ،1385 ،‬ص ‪-217‬‬ ‫‪ .216‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‬

‫‪ 35 ‬‬

‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﻲ ﻋﺪمﺻﺎﻟﺣﻴﺖ اﻳﺸـﺎن را‬ ‫اﻋﺎﻟم و ﻏﺼﺐ ﻧﺎﺣﻖ ﻣﻘﺎم واﺎﻟي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ اﻣﻴﺪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗـﺬﻛﺮ‬ ‫داد و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺴﺌﻮل و روﺣﺎﻧﻴﺖ اﺻﻴﻞ و آﮔـﺎه و ﻋﻤـﻮم ﻣـﺮدم ﻧﻴـﺰ ﺗﺄﻳﻴـﺪ و ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل اﻋﺎﻟﻣﻴﻪﻫﺎي ﻋﺰل آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي ﻣﺴـﺌﻮل ﻛﻤﻴﺘـﺔ‬ ‫اﻣﻮر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و در زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖ آذري ﻗﻤﻲ ﺻﺎدر ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﺑﻌﺪ آذري در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻫﻔﺘﺔ ﺣﺼﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪» :‬ﻣـﻦ ﺑـﻲﭘـﺮده‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷـﺎﻳﻌﺎت و ﻧﻘـﻞﻗـﻮلﻫـﺎﻳﻲ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ آﻳـﺖاﷲ ]ﺳـﻴﺪﻛﺎﻇﻢ[‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺮدم ﮔﺮﭼﻪ ﺣﺠﺖ ﺷﺮﻋﻲ دارم‪ ،‬وﻟﻲ واﻗﻌﺎً ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺴـﺌﻠﻪاي در ﻛـﺎر‬ ‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮕﺬار آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﻤﺪي[ ريﺷﻬﺮي ﺑﮕﻮﻳـﺪ آذري ﻣﺘﻌـﺎدل ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺑﻠـﻪ‬ ‫ﻋﺬاب ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮﺳﻴﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻫﻢ رأي و ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻋﻮض ﺷﻮد ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدم‬ ‫و ﺑﻪ آن اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ 2«.‬راﺳﺘﻲ آﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ آذري در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺮﺣـﻮم ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﺑﺮﺳﺪ؟‬ ‫ب‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺨﺎﻟﻒ دوﻟﺖ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣـﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ در اﻳـﻦ ﻣﻘﻄـﻊ ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘـﺪ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖﻃﻠﺒﺎﻧﺔ ﺷﻮراي اﻧﻘﺎﻟب‪ ،‬دوﻟﺖ و اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻓﺼﻞﻫﺎي ﻣﻮاﺿﻊ ﻣﺘﻔﺎوت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﻃـﺮح واﮔـﺬاري و‬ ‫اﺣﻴﺎي اراﺿﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﺑﻨﺪ ج ﻣﺼﻮب ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1358‬ﺷﻮراي اﻧﻘﺎﻟب و ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻣﺠﻠـﺲ‬ ‫ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ در آذر ‪ ،1361‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺎر در آﺑﺎن ‪ ،1361‬ﺗﻌﺎوﻧﻲﻫـﺎ و ﺣـﺪود‬ ‫اﺧﺘﻴﺎرات دوﻟﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ از ﺳﺎل‪ ،1360‬زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي دوﻟـﺖ در ﺳـﺎل ‪،1361‬‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻔﺼﻞ ‪ 24‬ﺧﺮداد ‪ 1361‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 9‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1361‬؛ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ از آﻏﺎز ﺗﺎ اﻧﺠﺎم ج ‪ 2‬ص ‪ .233-236‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ 4 ،‬آذر ‪ ،1376‬ص ‪ 3‬و ‪ .4‬‬

‫‪ 36 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اﻣﺎم در ﺷﻮراي اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي دوﻟـﺖ در ﺳـﺎل ‪،1361‬‬ ‫دوﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﻧﺘﻘﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اﺳﻔﻨﺪ ‪.1363‬‬

‫‪1‬‬

‫در اﻏﻠﺐ ﻗﺮﻳﺐﺑﻪاﺗﻔﺎق اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ‬ ‫ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫رﺋﻴﺲ وﻗﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻓﻌﺎلﺗﺮﻳﻦ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﻮاﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ وﻓﺎدار ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬آذري و ﻫﻤﻔﻜﺮاﻧﺶ اﻳـﻦ ﻣﻮاﺿـﻊ را »اﺳـﺎﻟم‬ ‫ﻓﻘﺎﻫﺘﻲ« ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻨﺘﻘﺪان آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ ﻣﻮاﺿـﻊ ﺑـﻪ دﻓـﺎع از ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺗﻌﺒﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ را آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻪ رﺑﺎ ﻣﻲداﻧﺴﺖ و از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺎر ﺑﻮد‪ .‬آذري‬ ‫در اﻗﺘﺼﺎد در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﺗﻴﺮ ‪ 1362‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان در دوره اول ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺷﺪ‪ .‬وي در آن زﻣﺎن رﺋﻴﺲ‪ ،‬ﺳـﺨﻨﮕﻮ و ﻣﺴـﺌﻮل ﻛﻤﻴﺘـﻪ رواﺑـﻂﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺟﺎﻣﻌـﺔ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﺰارش ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ وي از ﺳﻮي ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‬ ‫ﺑﺮاي رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﻧـﺎﻣﺰد ﺷـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ رأي ﻧﻴـﺎورد و آﻳـﺖاﷲ ﻣﺸـﻜﻴﻨﻲ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﺧﺒﺮﮔﺎن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ 2.‬اﻳﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ در ﻋﺪماﻧﺘﺨﺎب وي ﺑﺮاي رﻳﺎﺳﺖ ﺟﺎﻣﻌﺔ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ در ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ﺑﻲﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ٣.‬ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن در اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭼﻨـﺪاﻧﻲ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ از آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ 2‬ص ‪ .259-402‬‬ ‫‪ . 2‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ : 1362‬آراﻣﺶ و ﭼﺎﻟﺶ‪ 23 ،‬ﺗﻴﺮ ‪ .1362‬‬ ‫‪ . 3‬دﺑﻴﺮان ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﺑﻌﺪ از آذري ﻗﻤﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 15‬روز از ‪ 3‬آﺑﺎن ﺗﺎ ‪ 18‬آﺑﺎن ‪) 1362‬رﺋﻴﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪ( ‪ ‬‬ ‫ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ ﻣﺴﻌﻮدي از ‪ 19‬آﺑﺎن ‪ 1362‬ﺗﺎ ‪ 17‬ﺧﺮداد ‪ 1363‬‬ ‫ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ از ‪ 18‬ﺧﺮداد ‪ 1363‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1368‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺎﺿﻞ ﻟﻨﻜﺮاﻧﻲ از ‪ 3‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1368‬ﺗﺎ ‪ 29‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1373‬‬ ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﻣﻴﻨﻲ از ‪ 1‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ 1374‬ﺗﺎ ‪ 9‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 1378‬‬ ‫ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ از ‪ 10‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 1378‬ﺗﺎ ‪ 8‬ﻣﺮداد ‪) 1386‬زﻣﺎن وﻓﺎت( ‪ ‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي از ﻣﺮداد ‪ 1386‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‬

‫‪ 37 ‬‬

‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺼﻞ اول‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از ‪ 1320‬ﺗـﺎ ‪ 1363‬ﻣﺒـﺎرزي اﻧﻘﺎﻟﺑـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬در ﭘـﻨﺞ ﺳـﺎل‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ‪ 1357 -1363‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻨﺶ و روش رﺳﻤﻲ آن دوران اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‬ ‫و ﭘﺮﺧﻄﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬او ﺣﺪاﻗﻞ از ‪ 1358‬ﺗﺎ ‪ 1362‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 5‬ﺳﺎل ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮع دادﮔﺎهﻫﺎي ﻗﻢ‪ ،‬ﻗﺎﺿـﻲ‬ ‫دادﮔﺎه اﻧﻘﺎﻟب و ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ دادﺳـﺘﺎن اﻧﻘـﺎﻟب ﺗﻬـﺮان و ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ دادﺳـﺘﺎن دادﮔـﺎه وﻳـﮋة‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﻗﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻮج ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ وي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در اﻋﺪام و ﻣﺼﺎدره در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺣﻜـﺎم ﺷـﺮع آن‬ ‫زﻣﺎن ﻣﺤﺘﺎطﺗﺮ ﺑﻮد و اﺣﻜﺎم ﻛﻤﺘﺮي ﺻﺎدر ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬آذري ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎي ﻣﺆﺳﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗـﻢ‪ ،‬رﺋـﻴﺲ آن ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪت ﭼﻬﺎر ﺳﺎل‪ ،‬ﺳﺨﻨﮕﻮي آن ﺑﻪ ﻣﺪت دو ﺳﺎل و رﺋﻴﺲ ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮة ﺟﺎﻣﻌـﻪ در زﻣـﺎن‬ ‫ﺛﺒﺖ آن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﺧﻠﻊ آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري از ﺳﻮي ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ در زﻣـﺎن‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ او و ﺑﺎ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي رخ داده اﺳﺖ‪ .‬آذري ﭘﺎﻧﺰده ﺳـﺎل ﺑﻌـﺪ در‬ ‫ﺻﺤﺖ آﻧﭽﻪ در ﺣﻖ آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري روا داﺷﺘﻪ ﺗﺮدﻳﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖ او ﻫﻤﺴﻮ ﺑﺎ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒـﺎن‬ ‫و آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻣﻌـﺎرض ﺑـﺎ ﻣﻮاﺿـﻊ اﻧﻘﺎﻟﺑـﻲ آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ‪ ،‬دوﻟـﺖ و اﻛﺜﺮﻳـﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »دﻓﺎع از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري« ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ‬ ‫آذري و ﻫﻤﻔﻜﺮاﻧﺶ ﺧﻮد را ﺳﺨﻨﮕﻮي »اﺳﺎﻟم ﻓﻘﺎﻫﺘﻲ« ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻫﻴﺄترﺋﻴﺴﺔ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي او ﻛﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﺎﻣﻌﺔ‬ ‫‪ ‬‬ ‫ﺎﻟزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ آذري ﻗﻤﻲ از ‪ 7‬ﺗﻴﺮ ‪ 1364‬ﺗﺎ ‪ 23‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ 1366‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 1‬ﺳﺎل و ‪ 10‬ﻣـﺎه ﻣﻌـﺎون‬ ‫اول ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬آذري اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‬

‫‪ 38 ‬‬

‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻮد از ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ ﺷﻜﺴـﺖ ﺧـﻮرد و از رﻳﺎﺳـﺖ ﻣﺠﻠـﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در اﻳﻦ دوره ﻫﻤﻪﻛﺎرة ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ و ﺷـﺎﺧﺺﺗـﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪة‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻨﺘﻲ اﺳﺎﻟم ﺳﻴﺎﺳﻲ و روﺣﺎﻧﻴﻮن اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮاﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﻃﺮﻓﺪاران اﻧﻘﺎﻟﺑـﻲاش اﺧـﺘﺎﻟفﻧﻈـﺮ ﺟـﺪي دارد و از اﻳـﻦ زاوﻳـﻪ ﺑـﻪ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺗﺎ اواﻳﻞ زﻣﺴﺘﺎن ‪ 1366‬ﻣﻨﺘﻘﺪي ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻮﺿﻊ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎزار آزاد و اﻗﺘﺼـﺎد‬ ‫ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲ ﺑﺮاي او اﻫﻤﻴﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ دارد‪ .‬از وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻗﺮاﺋﺘـﻲ ﻣﻌﺘـﺪل و‬ ‫ﺣﺪاﻗﻠﻲ )وﺎﻟﻳﺖ ﻋﺎﻣﺔ ﻓﻘﻬﺎ( داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ارادت ﻣﻲورزﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬در دﻓـﺎع‬ ‫از آراء آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺘﺎب و دهﻫﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ازﺟﻤﻠﺔ ﻛﺘـﺎبﻫـﺎﻳﺶ در‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ »ﺧﻂ اﻣﺎم و وﻳﮋﮔﻲﻫـﺎي آن« )‪ (1364‬و »رﻫﺒـﺮي و ﺟﻨـﮓ و ﺻـﻠﺢ« )‪(1366‬‬ ‫ﻳﺎدﻛﺮدﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از آراء اﻗﺘﺼﺎدي آذري در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ أﺧﺬ ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ‪» :‬در ﺷﺮاﺋﻂ ﻋﺎدي‬ ‫و ﻏﻴﺮاﺿﻄﺮاري ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﺸﺮوع ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﻘﻂ در اﻳﻦ ﺷﺮاﺋﻂ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺟـﺎﻳﺰ و‬ ‫ﺣﺎﻟل ﺑﺎﺷﺪ‪1«.‬وي دراﻳﻦزﻣﺎن ﻣﺪاﻓﻊ وﺎﻟﻳﺖ ﻋﺎﻣﺔ ﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺧﺎرج از اﺣﻜـﺎم‬ ‫اوﻟﻲ و ﺛﺎﻧﻮي از ﺑﺎب اﺿﻄﺮار ﺷﺮﻋﻲ اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺪارد‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺮاي اﺧﺘﻴـﺎرات‬ ‫وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺑﻮﻳﮋه اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻛﻨﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﺪوده ﺎﻟزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫وي ﺣﺪاﻗﻞ در ﭘﻨﺞ ﻣﻘﻄﻊ از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻧﺘﻘﺎد ﻛﺮده ﻳﺎ از دﺳـﺘﻮرات‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﻮر ﻋﻠﻢ‪ ،‬دوره ‪ ،1‬ﺷﻤﺎره ‪ ،11‬ﻣﺮداد ‪ .1364‬‬ ‫‪ . 2‬ﻫﻤﺎن ص ‪ .64‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 40 ‬‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ وي ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد اﻧﺘﻘﺎدي در دﻧﺒﺎل ﻣﺮور ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫اول‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ رﻫﺒﺮي در ﻣﺠﻠﺲ دوم‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﺧﺮداد ‪ 1363‬ﺑـﺮاي ﺗﺤﻘـﻖ اﻫـﺪاف ﺧـﻮد در ﻓﻘـﺎﻫﺘﻲ ﻛـﺮدن‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﻮر ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮود‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺗﻤﺎمﻗﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ از‬ ‫وي اﻧﺘﺨﺎﺑﺶ ﺑﻪ دور دوم ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ و ﺑﺎﻷﺧﺮه ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان دوﻣـﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﻗـﻢ ﭘـﺲ از‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺻﺎدق ﺧﻠﺨﺎﻟﻲ در دور دوم ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮراي اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﺼـﻮﻳﺐ‬ ‫اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣﻪ ﻫﺮ دو ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻗﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﺘﺮاض دﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻪ ﻃـﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴـﺪ‪،‬‬ ‫اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣﻪ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺎﻷﺧﺮه در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 9‬ﻣﺮداد ‪ 1363‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫آن زﻣﺎن در ﻣﻮرد ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﻣﻴﺎن ﭘﻴﺮوان ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫اﻳﺮان دو ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻔﺎوت وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ را ﻫـﺪف اﺻـﻠﻲ اﻗﺘﺼـﺎد‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ را در ﮔﺴﺘﺮش ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﺎﻟت زﻣﺎن ﺟﻨﮓ و ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺑﺮ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ اﻳـﻦ روش ﻣـﻲاﻓـﺰود‪ .‬ﻣﻴﺮﺣﺴـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮﺳﻮي ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﻛﻪ ﻣﻘﺒﻮل رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر )ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي( ﻧﺒﻮد‬ ‫و ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد و از ﺣﻤﺎﻳﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑـﻮد‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﮔﺮوه دوم ﻣﺪاﻓﻊ ﺑﺎزار آزاد و ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﺪاﺧﻠﺔ دوﻟﺖ در ﺗﺠـﺎرت‪،‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري و ﺻـﺎدرات و واردات‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘـﺪ ﺑـﻮد رﻋﺎﻳـﺖ ﻣـﻮازﻳﻦ ﺷـﺮﻋﻲ ﺑـﻪ ﻋـﺪاﻟﺖ‬ ‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺣﺮﻣﺖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺻﻞ اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻮد‪ .‬روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎزار و اﺣﺰاﺑﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺆﺗﻠﻔﻪ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﺪاﻓﻊ اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﺮوه اول را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮﭘـﺬﻳﺮي‬ ‫از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﺧﺺﺗـﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه اﻳـﻦ ﺟﺮﻳـﺎن در ﻣﺠﻠـﺲ و‬ ‫ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻋﻀﻮ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎد و داراﺋﻲ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫روﻳﺎروﻳﻲ اﻳﻦ دو ﺟﺮﻳﺎن در ﺿﻤﻦ رأياﻋﺘﻤﺎد ﻣﺠﻠﺲ دوم ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﻣﻬﻨﺪس‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 41 ‬‬

‫ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراياﺳﺎﻟﻣﻲ در ‪ 14‬ﻣﺮداد ‪ 1363‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸـﺎﻫﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ واﻗﻌﻪ را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﮔﺰارش ﻛﺮده اﺳﺖ‪» :‬ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﻲ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿـﺎي رأي‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ دوﻟﺖ در دﺳﺘﻮر ﺑﻮد‪ .‬آﻗﺎي ﻣﻴﺮﺣﺴـﻴﻦ ﻣﻮﺳـﻮي ﻧﺨﺴـﺖوزﻳـﺮ ﺻـﺤﺒﺖ ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺣﺮفﻫﺎي ﻣﻬﻢ و ﺗﺎزهاي ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪ .‬آﻗﺎي اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪة ﻗـﻢ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻣﺎم از دوﻟﺖ اﻇﻬﺎرات ﺑﺪي ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻲ از اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻧﺒﻮد و در ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻮرد‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺎﻟﺑﺪ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﻲﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ از دوﻟـﺖ دﻓـﺎع ﻛـﺮدم‪.‬‬ ‫رأياﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺑﺎ ‪ 163‬رأي ﻣﻮاﻓﻖ و ‪ 25‬رأي ﻣﻤﺘﻨﻊ و ‪ 21‬رأي ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪2‬‬

‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺨﺎﻟﻒ رأياﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﻪ دوﻟـﺖ ﻣﻴﺮﺣﺴـﻴﻦ ﻣﻮﺳـﻮي در‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ اﻇﻬﺎر ﻛﺮد‪» :‬در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮم اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻢوﺑﻴﺶ ﻣﺮا وادار ﻛﺮد ﻛﻪ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻢ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﻣﺎم و ﻣﻨﺘﺨﺐ‬ ‫اﻣﺎم ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬او ﺿﻤﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﺨـﺎﻟﻒ ﻗﺒﻠـﻲ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻓﺮﻣـﺎﻳﺶ اﻣـﺎم ارﺷـﺎدي‬ ‫اﺳﺖ‪ «.‬او آنﮔﺎه ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﻤﺎﻳﺖﻫـﺎي آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ‪ ،‬از‬ ‫دوﻟﺖ ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﺟﺎﻧﺒﺪاري ﻛﻨﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻗـﺒﺎﻟً از اﻓـﺮادي ﭼـﻮن ﺑﺎزرﮔـﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﻨﻲﺻﺪر و ﻗﻄﺐزاده ﻫﻢ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺣﻤﺎﻳـﺖﻫـﺎ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬او ﻳﺎدآوري ﻛﺮد ﻛﻪ »اﻣﺎم أﺧﻴﺮاً ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي ﻣﻮﺳـﻮي ﻧﺨﺴـﺖوزﻳـﺮ‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ دوﻟﺖ را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ «.‬آﻧﮕﺎه اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد‪:‬‬ ‫»از اﻣﺎم ﻣﺎﻳﻪ ﻧﮕﺬارﻳﻢ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ و ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ را ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﻲ ﺧﻮدﻣـﺎن ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺑﻬﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺮﺷﺪ و ﻧﺎﺻﺢ اﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ وﻇﻴﻔـﻪاش ﻋﻤـﻞ ﻛﻨـﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫وﻇﻴﻔﻪاش ﻫﻢ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺣﺴﺎس ﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آن ﻧﻈﺮ ﺧﻮدش را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻴﺮزاﺋﻲ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ و اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ رأياﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﻪ‬ ‫دوﻟﺖ و آﻗﺎﻳﺎن ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺪي ﻛﺮوﺑﻲ‪ ،‬ﻫﺎدي ﻏﻔﺎري‪ ،‬ﺻـﺎدق ﺧﻠﺨـﺎﻟﻲ‪ ،‬اﺳـﺪاﷲ ﺑﻴـﺎت و‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺰاﺋﻲ در ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ رأياﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ دوﻟﺖ آﻗﺎي ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪) .‬ﻣﺸـﺮوح‬ ‫ﻣﺬاﻛﺮات ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﻲ ‪ 14‬ﻣﺮداد ‪ 1363‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ(‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ :1363‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ص ‪ .223 -225‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 42 ‬‬

‫ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﻚ وﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺄﻣﻮر ﺑﻪ ﺷﻮر و ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ وﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺻـﺤﺒﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ! اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ و اﺎﻟ ﺧـﻮد داﻧﻴـﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻲداﻧﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ واﻗﻌﺎً در ﻣﻮﺿﻊ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮﺧﺎﻟف اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺷـﻤﺎ ﻛـﻪ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪،‬‬ ‫روﺳﺘﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﺎﻟت و ﻧﻘﺺﻫﺎ و ﺿﻌﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻫﺎ ﺑﺮﺧـﻮرد ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ و‬ ‫اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪﺷﺎن ﻋﻤﻞ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ را ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺻﺮاﺣﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﺻﺮف اﻳﻦ ﻣﻄﻠـﺐ ﻛـﻪ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده ﭘﺲ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ رأي ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻓﺮدا ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ)ص(‪ ،‬ﻣﻠﺖ و ﺧﻮد اﻣﺎم‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻣﺎ ﻣﺆاﺧﺬه ﻛﻨﺪ‪«.‬‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ رﺋﻴﺲ وﻗﺖ ﻣﺠﻠﺲ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ اﺣﺴﺎس ﻛﺮدم اﻳﻦ اﻇﻬﺎراﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺨـﺎﻟﻔﻴﻦ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻞ اﻧﻘﺎﻟب را زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺣﺴﻦﻧﻴﺖ در ﻣﻮﺿﻮع ﺻـﺤﺒﺖ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﻦ از ﻃﺮف ﻛﻞ اﻧﻘﺎﻟب ﺣﺮف ﻣﻲزﻧﻢ‪ .‬در ﻣـﻮرد اﻇﻬـﺎرات آﻗـﺎي آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺸﺎن در ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺟﺰﺋﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و از اﻳـﻦ و آن‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ زﻳﺎد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻤـﻲﭘـﺮدازﻳﻢ‪ .‬در ﻣـﻮرد ارﺷـﺎدات اﻣـﺎم اﻟﺒﺘـﻪ در‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﻛﺴﻲ اﺳﺘﺪﺎﻟل آن ﺟﻮري ﻧﻜﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﺤﺚ ﺎﻟزم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ذﻫﻦ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻮد و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻢ اﻳﻦ ﺑﻮده ]ﻛﻪ[ اﻣﺎم ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ رأﻳﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻧﺪ ﻳﻚ ارﺷﺎدي ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﺎﻟ ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ آﻗﺎﻳﺎن ﺑﻪ ارﺷﺎدﻫﺎي اﻣﺎم اﻫﺘﻤﺎم ﻗﺎﻳﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ اﻳﻦ ﺑﺤـﺚﻫـﺎ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪارد و اﻣﺎم ﻫﻢ ﻣﺠﻠﺲ را ﻳﻚ ﻣﺠﻠﺲ آزاد ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﻣﻦ اﻳـﻦ را ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪«...‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻧﻴﺰ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﻮارﻣﺎن ﺣﺎجآﻗﺎ آذري ﻗﻤﻲ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻳﻲ را در اﻳﻨﺠﺎ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬درﺿـﻤﻦ‬

‫‪ 43 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﻦ وارد ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ وارد ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا اﻇﻬﺎرﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ وارد ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﻢ و آﻣﺎر و ارﻗﺎم ﺑﻴﺎورﻳﻢ«‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ ارﺷﺎدي ﺧﻮاﻧﺪن ﻓﺮﻣـﺎن رﻫﺒـﺮي ﻋﻤـﺎﻟً از‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻜﺮد و از ﺟﺎﻧﺐ ﺟﻨﺎح ﭼﭗ ﭘﻴﺮوان و ﻋﺎﻟﻗﻪﻣﻨﺪان اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت‬ ‫ﻣﻮرد ﻣﺎﻟﻣﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﺣﻜﺎم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ را ﻣﻮﻟﻮي و واﺟﺐاﺎﻟﻃﺎﻋـﻺ‬ ‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ آذري را ﺑﻪ ارﺷﺎدي ﺧﻮاﻧﺪن ﺣﻜﻢ و ﻧﻈﺮ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛـﻪ او ﺑـﻪ‬ ‫درﺳﺘﻲ ﻣﻮﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮد اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺖ و ﻣﻌﺘﻘـﺪ ﺑـﻮد رﻫﺒـﺮي دارد اﺷـﺘﺒﺎه‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ وي در ﻣﻮرد اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي اﺷـﺘﺒﺎه ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻲﺷﻚ آذري ﺑﺎور دارد ﻛﻪ دﻳﮕﺮاﻧﻲ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ او در ﺣـﻮزهﻫـﺎﻳﻲ ﺧـﻮد را‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را ﺻﺎﺋﺐ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه آذري‬ ‫ﺣﻖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﺣﻜﺎم و ﻓﺮاﻣﻴﻦ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را ارﺷﺎدي داﻧﺴﺘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ و ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﺧـﻮد‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻣﺠﺎز ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺧﻮد رﻓﺘﺎر‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺷﺮﻋﻲ ﺑﺮ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺗﻌﺒﺪي از وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ در اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﺬا ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻲاﻃﺎﻟع و ﻏﻴﺮﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻧﻈـﺮ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ ﺑﺮاﻳﺸـﺎن ﺣﺠـﺖ‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن ﻫـﺮ ﺣـﻮزه ﻋﻤـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻣﺎﻟﻣﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺎرغ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و اﺷﺨﺎص درﮔﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﻓﻮق ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻮﺟﻪ و ﻣﺘﻴﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨـﺎي‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻔﻲ ﻧﻈﺮﻳﺔ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬راﺳﺘﻲ آﻳﺎ ﻣﺮﺣﻮم آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻟﻮازم ﻣﺘﺮﻗـﻲ‬ ‫روﻳﻜﺮد ﺧﻮد واﻗﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺎور دارد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ وﺎﻟﻳﺖﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ آن ﻫﻢ ﺑﻪ آن ﺷﺪاد و ﻏﺎﻟﻇﻲ ﻛﻪ وي از أواﺧﺮ ‪ 66‬ﺗﺎ ﺣﻮاﻟﻲ ﭘﺎﺋﻴﺰ‬ ‫‪ 73‬ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﺮده )ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم( ﻗﺎﺋﻞ ﺑﺎﺷﺪ!؟‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﺸﺮوح ﻣﺬاﻛﺮات ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﻲ ‪ 14‬ﻣﺮداد ‪ 1363‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 44 ‬‬

‫ﺟﻮاز ﻧﻘﺪ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻳﺎ ﭘﺬﻳﺮش ارﺷـﺎدي ﻣﻮﻟـﻮي ﻛـﺮدن اﺣﻜـﺎم و ﻓـﺮاﻣﻴﻦ وي اﻧﻜـﺎر‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻣﻄﻠﻘﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺮاﺋـﺖ رﺳـﻤﻲ و ﺣـﺪاﻛﺜﺮي اﺳـﺖ‪ .‬ﺟﻨـﺎح ﭼـﭗ آن دوران‬ ‫)اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن دورة ﺑﻌﺪ( ﺣﻖ داﺷﺘﻨﺪ آذري را ﻣﻨﻜﺮ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻒ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﺎن ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻣﻌﺘﻘﺪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﭘﻴﺮو آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻓﺮاﻣﻴﻦ و اﺣﻜﺎم ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ وي ‪ -‬ﻛـﻪ آﻧـﺎن ﺗﺮدﻳـﺪي در ﻧﺎدرﺳـﺘﻲ آن اﺣﻜـﺎم و ﻓـﺮاﻣﻴﻦ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ -‬ﭼﻪ راﻫﻲ در ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؟ ﺟﺰ راه آذري ﻣﺘﻘﺪم ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ او را ﺗﺨﻄﺌﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؟ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ارﺷﺎدي داﻧﺴﺘﻦ ﻓﺮاﻣﻴﻦ و ﻧﻈﺮﻳﺎت رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺧﻮد ﻳـﺎ‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎدﺷﺎن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ راه دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻫﺴﺖ و آن راه آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﺘﺄﺧﺮ اﺳﺖ و آن ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﺼﺪاق وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن‬ ‫دل در ﮔﺮو ﻧﻈﺎرتﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ ﺑﺴﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬راه ﺳﻮم ﻫﻢ ﻧﻔـﻲ ﻫﻤـﺔ اﻗﺴـﺎم وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ و‬ ‫ﭘﺬﻳﺮش روشﻫﺎي ﻋﻘﺎﻟﺋﻲ در ﺣﻮزة ﺳﻴﺎﺳﻲ و ادارة ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺳﺎلﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫در ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮم ﭘﻴﺶ ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫دوم‪ .‬ﭘﻴﻐﺎم ﺷﻔﺎﻫﻲ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﭘﺎﺳﺦ ﻛﺘﺒﻲ ﺗﻨﺪ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫اﺳﺘﻘﺎﻟلرأي آذري ﻗﻤﻲ و ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑـﺎ ﻧﺨﺴـﺖوزﻳـﺮ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮِ رﻫﺒـﺮ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﺑﺮاي آذري ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﺠﻠﺲ و ﺧﺎرج از آن آﻣﺎج ﺣﻤﻠﺔ ﻋﺎﻟﻗﻪﻣﻨﺪان‬ ‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻌﺪ ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم ﺳـﻴﺪاﺣﻤﺪ ﺧﻤﻴﻨـﻲ‬ ‫ﭘﻴﻐﺎم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ را ﺑﻪ آذري ﻗﻤﻲ اﺑﺎﻟغ ﻣﻲﻛﻨﺪ و وي را از ﻣﺒﺘﺎﻟ ﺷﺪن ﺑـﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲدارد‪ .‬آذري ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣـﺔ اﻧﺘﻘـﺎدي ﺗﻨـﺪي ﺧﻄـﺎب ﺑـﻪ رﻫﺒـﺮ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﻧﺎﻣـﻪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﭘﻴـﺪا ﻧﻜـﺮدم‪ .‬ﺑـﻪ ﮔـﺰارش‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ از اﻳﻦ ﻧﺎﻣﺔ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻛﺘﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪:‬‬ ‫»آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻗﻢ آﻣﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮرد اﺧﺘﺎﻟف ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺟﻠﺴـﻪ‬ ‫ﻣﻔﻴﺪي ﺑﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﺎﻟً ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻇﻬﺎرات اﻣﺎم و ﺣﺮفﻫﺎي ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ﺟﺮﻳﺎن أﺧﻴﺮ‬ ‫ﻧﺎراﺿﻲاﻧﺪ‪ «.‬در ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻇﻬـﺎرات اﻣـﺎم و وﺟـﻪ ﻋـﺪمرﺿـﺎﻳﺖ آذري ﻗﻤـﻲ در ﭘـﺎﻧﻮﻳﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 45 ‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮات رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﻗـﻢ در‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ در ﻧﺎﻣـﻪ ﺧـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎم‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره( را »آﻗﺎي ﺣﺎج روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ« ﺧﻄﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﺄﻛﻴـﺪ دارد ﻛـﻪ‬ ‫وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻮه ﻣﻘﻨﻨﻪ وﻇﻴﻔﻪاي ﺟﺰ ارﺷﺎد و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﺪارد و ﺣﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ و‬ ‫ﺻﺪور اﺣﻜﺎم ﺑﺮاي ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬از ﺣﺪود اﺧﺘﻴﺎرات او ﺧـﺎرج اﺳـﺖ‪ .‬آﻗـﺎي‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﺎﻣﻪاي ﻛـﻪ در اﺧﺘﻴـﺎر ﻋﻠﻤـﺎي ﺑـﺰرگ ﺣـﻮزه ﻗـﺮار داد )ﺗﻌـﺪاد ‪ 30‬ﻓﻘـﺮه‬ ‫روﻧﻮﺷﺖ( ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫»ﭘــﺲ از ﺳــﺨﻨﺎن اﻳﻨﺠﺎﻧــﺐ در روز ﭼﻬــﺎردﻫﻢ ﻣــﺮداد ]‪ [1363‬در ﻣﺠﻠــﺲ ﺷــﻮراي‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ آن ﺳﺨﻨﺎن‪ ،‬اﺷﺎراﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم واﻗﻌﻲ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ داﺷﺘﻢ و ﮔﻔـﺘﻢ وﻟـﻲ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪاي ﺟﺰ ارﺷﺎد‪ ،‬ﻧﺼﻴﺤﺖ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﺪارد و در ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻗـﻮه‬ ‫ﻣﻘﻨﻨﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﻌﻠﻮم ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎﻟوه ﺑﺮآن‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدم ﻛـﻪ ﺷـﺨﺺ ]آﻳـﺖاﷲ[ آﻗـﺎي روحاﷲ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨــﻲ‪ ،‬ﺗــﺎﻛﻨﻮن در اﻣــﻮر آﻗﺎﻳــﺎن ]ﻣﻬﻨــﺪس ﻣﻬــﺪي[ ﺑﺎزرﮔــﺎن‪] ،‬ﺻــﺎدق[ ﻗﻄــﺐزاده و‬ ‫]اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ[ ﺑﻨﻲﺻﺪر ﺑﻪاﻳﻦﻋﻨﻮان ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺎن را از ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ و ﺑﺮ اﻳﻤـﺎن‬ ‫و ﺗﻘﻮا و ﺗﻌﻬﺪ آﻧﻬﺎ اﻃﺎﻟع دارد‪ ،‬ﻣﺎ را ﻧﺎﭼﺎر از ﭘـﺬﻳﺮش اﻳـﻦ ﺳـﻪ ﻧﻔـﺮ‪ ،‬در ﺑﺤﺮاﻧـﻲﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫روزﻫﺎي اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدم ﻛﻪ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﺣﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ و ﺻـﺪور‬ ‫اﺣﻜﺎم ﺑﺮاي ﻣﺠﻠﺲ را ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫دو روز ﭘﺲ از ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻦ در ﻣﺠﻠﺲ‪] ...،‬ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﻣﺤﺴﻦ[ ﻗﺮاﺋﺘﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﻪام‬ ‫آﻣﺪ و ﺑﻪ رواﻳﺘﻲ از ]ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم[ ﺣﺎجاﺣﻤﺪ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎم ﭘﺪرش را ﺑﻪ ﻗﺮاﺋﺘﻲ اﺑـﺎﻟغ‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻪ ﻣﻦ اﻳﻔﺎد ﻛﺮد‪» :‬ﺑﻪ آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ ﺑﮕﻮﻳﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻔـﻮذ و ﻣﻘـﺎم‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﮔﺮد ﭘﺎي ﻧﻔﻮذ و ﻣﻘﺎم ]آﻳﺖاﷲ[ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري در ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻤﺎي أﻋﺎﻟم ﻧﻤـﻲرﺳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ آن اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭘﺎ را از ﮔﻠﻴﻢ درازﺗﺮ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪«.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ‪ ...‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎم را اﺑﺎﻟغ ﻛﺮد‪ ،‬او را ﺑﺎ ﺷﺪت و ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ و ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺳﺰاوارش ﺑﻮد‪،‬‬ ‫از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﻛﺮدم و ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﺮداﺧﺘﻢ و دﻳﺪم ﻛﻪ اﻳـﻦ ﭘﻴـﺎم ﺻـﺤﺖ دارد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 46 ‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺎﻟزم داﻧﺴﺘﻢ اﻳﻦ ﭘﻴﺎم را ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ]آﻳﺖاﷲ[ آﻗﺎي روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ و ‪30‬‬ ‫ﻓﻘﺮه روﻧﻮﺷﺖ آن را ﺑﺮاي ‪ 30‬ﺗﻦ از ﻋﻠﻤﺎي اﻋﺎﻟم و دﻟﺴﻮﺧﺘﻪاي ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﭘـﻨﺞ ﺳـﺎل‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ اﺣﻜﺎم ﺷﺮع و اﻟﺘﻘﺎط اﻳﻦ اﺣﻜﺎم و ﻧﻔﻮس ﺑﺎ ﻓﺘﻮاﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫و دﻟﻲ ﺧﻮﻧﻴﻦ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻔﺮﺳﺘﻢ«‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه از آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑـﻪ آذري ﻗﻤـﻲ در ﻣﻬـﺮ ‪ 1363‬ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﻮذ و ﻣﻘـﺎم اﻳﺸـﺎن ﺑـﻪ ﮔـﺮد ﭘـﺎي ﻧﻔـﻮذ و ﻣﻘـﺎم‬ ‫]آﻳﺖاﷲ[ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري در ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻤﺎي أﻋﺎﻟم ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ آن اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭘﺎ را از ﮔﻠﻴﻢ‬ ‫درازﺗﺮ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪«.‬‬ ‫اوﺎﻟً آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻧﺘﻘﺎد آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﺠﻠﺲ را ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎﺷـﻤﻲ‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻛﻪ آذري »در ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻣﺎم از دوﻟﺖ اﻇﻬﺎرات ﺑﺪي ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻲ از اﻫﺎﻧـﺖ‬ ‫ﺑﻪ اﻣﺎم ﻧﺒﻮد« ﺗﺮﺟﻤﺎن ﻧﻈﺮ رﻫﺒﺮي ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ اﻧﺘﻈـﺎر ﺗﺒﻌﻴـﺖ و ﻋـﺪم‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺳﺨﻨﺎن آذري در ﻣﺠﻠﺲ را »ﭘﺎ از ﮔﻠﻴﻢ ﺧﻮد درازﺗـﺮ ﻛـﺮدن«‬ ‫ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮده و وي را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮده ﻛﻪ در ﺻﻮرت اداﻣﻪ ﺑﻪ او ﻫﻤﺎن ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري رﺳـﻴﺪ‪ .‬آﻳـﺖاﷲ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري در آن زﻣـﺎن )ﻣﻬـﺮ ‪ (1363‬ﻣﻬـﺪوراﻟﻌ‪‬ـﺮض‬ ‫)آﺑﺮوﻳﺶ ﺑﻪ ﻫﺪر( در ﺣﺼﺮ‪ ،‬از اﻋﺰام ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و ﻣﺎﻟﻗﺎت ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﺧﺎﻧﻮادة ﺧﻮد ﻣﺤﺮوم‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺗﻠﻮﻳﺤﺎً ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﺗﻬﺎم اﺻـﻠﻲ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري اﻧﺘﻘﺎد از ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و ﻋﺪم ﺗﺒﻌﻴﺖ از اﻳﺸﺎن ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﻛﻪ ﺟﺮأت ﻛﺮده ﺑﻮد در ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺮاﻣﻴﻦ ﻣﻘﺎم رﻫﺒـﺮي را ارﺷـﺎدي ﺧﻮاﻧـﺪه‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫اﺷﺎره ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ وي ﻛﻪ ﺧﻮد رﻫﺒﺮي ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ اذﻋﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ :1363‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺎورﻗﻲ ‪2‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ 5 ،308‬ﻣﻬـﺮ‬ ‫‪ .1363‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 47 ‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻓﻌﻠﻲ اﻳﺸـﺎن ﻫـﻢ در آﻳﻨـﺪه اﺷـﺘﺒﺎه‬ ‫ﺑﻮدﻧﺸﺎن اﺛﺒﺎت ﻧﺸﻮد؟ و اﺎﻟ وﺟﻪ ﺷﺒﻪ دﻳﮕﺮي ﺑﻴﻦ آذري و آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﻣﺘﺼـﻮر‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آذري ﻛﻪ از ﻛﻮدﺗﺎﻳﻲ ﻣﻄﻠﻊ ﻧﺒﻮده ﺗﺎ ﺑﺎ ﻋﺪماﻃﺎﻟع آن ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﺷﺒﺎﻫﺘﻲ ﺑﻪ اﺗﻬـﺎم‬ ‫رﺳﻤﻲ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ آذري ﻧﻔﻮذ و ﻣﻘﺎم و ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﻣﻲداﺷﺖ و اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻲﻣﻬﺎﺑﺎ از رﻫﺒﺮي اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎ او ﻫﻤﺎن ﻣـﻲرﻓـﺖ‬ ‫ﻛــﻪ ﺑــﺎ آﻳــﺖاﷲ ﺷــﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري رﻓﺘــﻪ ﺑــﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻲ ﺳــﻠﺐ ﻣﻘــﺎم و ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻬﺪوراﻟﻌ‪‬ﺮض و ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪن‪ .‬و آن زﻣﺎن آذري ﻳﻚ روﺣﺎﻧﻲ ﻓﺎﻗﺪ ﻋ‪‬ﺪ‪‬ه و ﻋ‪‬ﺪ‪‬ه ﺑﻮده‪ ،‬ﻟﺬا‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺬﻛﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ او را ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮده و ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﻗﺪام دﻳﮕـﺮ ﻧﺒـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬آذري‬ ‫درﻋ‪‬ﺮض رﻫﺒﺮي ﻧﺒﻮده و ﺧﻄﺮي ﻫﻢ از ﻧﺎﺣﻴﻪ او اﻳﺸﺎن را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻧﻤﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راﺑﻌﺎً آذري دوازده ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧَﻠَﻒ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﺮﻧﻮﺷـﺘﻲ دﭼـﺎر‬ ‫ﺷﺪه ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﻴﻐﺎم ﺑﻪ آن ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ آﻳـﺖاﷲ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﻛـﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎر ﻫﻤﺔ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ب‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرات ﻧﺎﻣﺔ ﻣﻬﺮ ‪ 63‬آذري ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ‪» :‬وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ‪،‬‬ ‫وﻇﻴﻔﻪاي ﺟﺰ ارﺷﺎد‪ ،‬ﻧﺼﻴﺤﺖ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﺪارد و در ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﻗـﻮة ﻣﻘﻨﻨـﻪ‬ ‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﻌﻠﻮم ﻛﻨﺪ‪ ....‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﺣﻖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴـﻒ و ﺻـﺪور اﺣﻜـﺎم ﺑـﺮاي ﻣﺠﻠـﺲ را‬ ‫ﻧﺪارد‪«.‬‬ ‫اوﺎﻟً اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﻳـﺖاﷲ ﺷـﻬﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀـﻲ‬ ‫ﻣﻄﻬﺮي ﻗﺒﻞ از ﻫﻤﻪﭘﺮﺳﻲ ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ 58‬ﺑﺎ ﻣﺮدم درﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد و از ﻳﻚ رﻫﺒﺮ دﻳﻨـﻲ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت آذري ﻗﻤﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻔﻲ وﺎﻟﻳﺖ اﺟﺮاﻳﻲ و ﺣﺘﻲ ﻧﻔﻲ ﻧﻈﺎرت ﻓﻘﻴﻪ )اﻋـﻢ‬ ‫از اﺳﺘﺼﻮاﺑﻲ و اﺳﺘﻄﺎﻟﻋﻲ و اﺳﺘﺼﺎﻟﺣﻲ!( و ﻣﻌﻨﺎي ﭼﻨﻴﻦ اﻧﻜـﺎري آزادي ﺷـﻬﺮوﻧﺪان در‬ ‫اداره ﻛﺸﻮر از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ و دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ و ﺑﻪ ﻣﺠﻠـﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 48 ‬‬

‫اﻣﺮ و ﻧﻬﻲ ﻛﺮدن ﻣﻤﻨﻮع اﺳـﺖ و ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻣـﺮدم در ﻣﺠﻠـﺲ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻧﻈـﺮ و‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً ﻣﻨﻄﻖ آذري و ﻫﻤﻔﻜـﺮاﻧﺶ در آن زﻣـﺎن ‪ -‬ﻓـﺎرغ از ﻣﺼـﺎدﻳﻖ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ‪ -‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮاب ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دوﻣﻴﻦ رﻫﺒﺮ ﺑﺎ ﺣﻜﻢ ﺣﻜـﻮﻣﺘﻲ ﻣـﺎﻧﻊ از‬ ‫اﺻﺎﻟح ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺷﺪ دو ﺟﻨﺎح دﻫﺔ اول ﺟﺎﻳﺸﺎن را ﻋﻮض ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑـﺎر‬ ‫اﺻﻮﻟﮕﺮاﻳﺎن )ﺟﻨﺎح راﺳﺖ دﻫﺔ اول( اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن )ﺟﻨﺎح ﭼﭗ دﻫﺔ اول( را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻋﺪم‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺖ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ارﺷﺎدي ﻣﻮﻟﻮي ﻛﺮدن اﺣﻜﺎم اﻳﺸﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺼﺎف ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺟﻨﺎح در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎ »ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ« ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻫﻴﭻﻛـﺪام‬ ‫اﺻﻮل ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ!‬ ‫راﺑﻌﺎً اﮔﺮ آذري ﺑﻪ ﻟﻮازم ﻣﺒﻨﺎي ﺧﻮد ﭘﺎيﺑﻨﺪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺷﺎﻫﺪ ﻛﺘـﺐ و ﻣﻘـﺎﺎﻟﺗﻲ از‬ ‫وي در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﻮم ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ درﺳﺖ ﺑﺮﺧﺎﻟف اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ ﺗﺎ ﻣﺮز ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮاي‬ ‫وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ اﺧﺘﻴﺎرات ﻗﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻳﺎ آذري ﻗﻤﻲ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﺣﺼﺮ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ و‬ ‫اﻧﺴﺠﺎم و ﻋﺪمﺗﻌﺎرض آراء ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺒﻨﺎي دﻣـﻮﻛﺮاﺗﻴﻜﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آراء ﺣﺪاﻛﺜﺮي و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻴﻪ ﺑﻌﺪي را ﺻﺎدر ﻛﻨﺪ؟ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ آراء ﻣﺮﺣﻠـﺔ ﺑﻌـﺪ‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ دﻗﻴﻘﺎً در ﺗﻌﺎرض ﺑﺎ اﻳﻦ رأي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ج‪ .‬ﺳﻴﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ آذري ﻗﻤﻲ از ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‪» :‬ﻋﻠﻤـﺎي‬ ‫اﻋﺎﻟم و دﻟﺴﻮﺧﺘﻪاي ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ اﺣﻜﺎم ﺷـﺮع و اﻟﺘﻘـﺎط اﻳـﻦ‬ ‫اﺣﻜﺎم و ﻧﻔﻮس ﺑﺎ ﻓﺘﻮاﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و دﻟﻲ ﺧﻮﻧﻴﻦ دارن‪«....‬‬ ‫اوﺎﻟً از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ اﺣﻜﺎم ﺷﺮع و اﻟﺘﻘﺎط آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ اﺷﻜﺎل اﺻﻠﻲ آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴـﻴﺎري از روﺣـﺎﻧﻴﻮن و ﻣﺮاﺟـﻊ از ﻗﺒﻴـﻞ ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺳﻴﺪﺣﺴﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﻲﻗﻤﻲ در آن زﻣﺎن از ﻣﻮﺿﻊ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑـﺎ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬درﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻮﺿﻊ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ و ﭘﻴـﺮوان ﺟﻨـﺎح ﭼـﭗ وي از اﻳـﻦ ﮔـﺮوه‬ ‫ﻣﺘﺮﻗﻲﺗﺮ و ﻣﺘﺠﺪداﻧﻪﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 49 ‬‬

‫ﺛﺎﻧﻴﺎً آذري ﻗﻤﻲ در ﺷﻜﺎﻳﺖ از آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻋﻠﻤﺎي ﺑﻪ اﺻﻄﺎﻟح ﻣﺮﺗﺠﻊ‬ ‫ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬اﺗﺤﺎد ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﺳﻨﺘﻲ ﺧﻂ اﻣﺎم ﺑـﺎ روﺣـﺎﻧﻴﻮن ﺳـﻨﺘﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﺴـﺖ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎﺷﺪ و آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺎ زﻳﺮﻛﻲ از اﻳﻦ اﺗﺤﺎد ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد‬ ‫و ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻮازﻧﻪ ﺑﻴﻦ دو ﺟﻨﺎح راﺳﺖ و ﭼﭗ ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد ﻫﺮ دو را ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫د‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ آذري ﻗﻤﻲ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻮد‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺷﺎﮔﺮد ﺟﺴﻮر ﺧﻮد را ﺗﺤﻤﻞ ﻛـﺮد و‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺑﺮﺧﻮرد ﺣﺎدي ﺑﺎ وي ﻧﻜﺮد‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ ﻧﻴﺰ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدات ﺧﻮد از دوﻟﺖ اداﻣـﻪ‬ ‫داد اﻣﺎ دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ اﻧﺘﻘﺎد ﻋﻠﻨﻲ از آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻌﺪ از ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻬﺮ ‪ 63‬از وي ﺛﺒـﺖ ﻧﺸـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬درﺣﻘﻴﻘﺖ آذري ﻗﺎﻋﺪة ﺑﺎزي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺧـﻂ ﻗﺮﻣـﺰ‪ -‬ﻋـﺪم‬ ‫اﻧﺘﻘﺎد ﻋﻠﻨﻲ از ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ‪ -‬را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎد ﻣﺤﺮﻣﺎﻧـﻪ و ﺳﺮﺑﺴـﺘﻪ را اداﻣـﻪ‬ ‫داد‪ .‬آذري ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮِ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ دوﻟﺖ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ وي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم‪ .‬ﺳﺮدﺳﺘﺔ ﮔﺮوه ‪ 99‬ﻧﻔﺮه ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ اﻣﺎم‬ ‫ﺑﺮاي دوﻣﻴﻦ ﺑﺎر آذري ﻗﻤﻲ و ﻫﻤﻔﻜﺮاﻧﺶ در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺣﻮم آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﮔﻮﺷﻪﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬ ‫را در ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪» :‬در ﺟﻠﺴﻪ ﻋﻠﻨﻲ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺎﻃﻘﺎن ﭘﻴﺶ از دﺳﺘﻮر‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻔﻊ آﻗﺎي ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ و ﺑﺎ ﻛﻨﺎﻳﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻈـﺮ رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر )آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي( در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺣﺮف زدﻧﺪ‪ ....‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺑﺎ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫ﺟﻠﺴﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬آﻣﺎده ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ آﻗﺎي ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻨﺎ دارﻧﺪ در ﻣﻮرد وزرا ﺳﺨﺖﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤـﺎﺎﻟً در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد ﻫـﻢ ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﻣﻮرد ﻗﺒﻞ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻨﺪ‪» 1.‬ﭘﻴﺶازﻇﻬﺮ اﺣﻤـﺪ آﻗـﺎ آﻣـﺪ‪ ....‬و ﺧﺒـﺮ داد ﻛـﻪ اﻣـﺎم‬ ‫ﺟﻮاب ﻧﺎﻣﻪ ‪ 135‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ در ﺣﻤﺎﻳﺖ از آﻗـﺎي ﻣﻴﺮﺣﺴـﻴﻦ ﻣﻮﺳـﻮي را دادهاﻧـﺪ و‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﺷﺎن اﺑﻘﺎي آﻗﺎي ﻣﻮﺳـﻮي اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻛﺘﺒـﻲ ﻣﺠـﺪد ﺎﻟﺑـﺪ آﻗـﺎي‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ :1364‬اﻣﻴﺪ و دﻟﻮاﭘﺴﻲ‪ ،‬ص‪ .262-261‬‬

‫‪ 50 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و ﺟﻨﺎح ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻗﺎي ﻣﻮﺳﻮي را ﻋﺼﺒﺎﻧﻲﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ ‪ 135‬ﻧﻔﺮ از ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮراي اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫درﺑﺎرة ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﻛﺘﺒﺎً اﻋﺎﻟم ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠّﻪ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ از ﺣﻀﺮات آﻗﺎﻳﺎن‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﭼﻮن ﺧﻮد را ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻣﻰداﻧﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫آﻗﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺟﻨﺎب ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم آﻗـﺎى ﻣﻬـﺪوى و ﺑﻌﻀـﻰ‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻋﺮض ﻛﺮدم آﻗﺎى ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻮﺳﻮى را ﺷﺨﺺ ﻣﺘﺪﻳﻦ و ﻣﺘﻌﻬﺪ‪ ،‬و در وﺿـﻊ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪة ﻛﺸﻮر‪ ،‬دوﻟﺖ اﻳﺸﺎن را ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻰداﻧﻢ‪ ،‬و در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ آن را ﺻـﺎﻟح‬ ‫ﻧﻤﻰداﻧﻢ‪ .‬وﻟﻰ ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎ ﺟﻨﺎب آﻗﺎى رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراى اﺳﺎﻟﻣﻰ ﻣﺤﺘﺮم‬ ‫اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪2‬‬

‫رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺟﻠﺴﺔ رأي اﻋﺘﻤﺎد را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪» :‬ﻗﺒﻞ از رﺳﻤﻲﺷﺪن‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﺬﻛﺮ داده ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻠّﺖ آراي ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺨﺴﺖوزﻳـﺮ ﺑﺎﻋـﺚ رﻧﺠـﺶ‬ ‫اﻣﺎم]ﺧﻤﻴﻨﻲ[ از ﻣﺠﻠﺲ و ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ دﺷﻤﻨﺎن از ﻋﺪم ﻧﻔﻮذ اﻣﺎم ﻧﺸـﻮﻧﺪ‪] .‬آﻳـﺖاﷲ[ آﻗـﺎي‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻫﻢ ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد آراي ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻣـﺎم ﻛـﻢ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن آﻗـﺎي‬ ‫ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي از اﻳﻦ ﺗﺬﻛﺮ رﻧﺠﺪﻳﺪﻧﺪ و آﻗﺎﻳـﺎن ﻣﺤﻤـﺪ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي و ﻣﺮﺗﻀـﻲ ﻓﻬـﻴﻢ‬ ‫]ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ[ و ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻳﺎﻧﻲ و‪ ...‬اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اوﻟـﻴﻦ دﺳـﺘﻮرﻣﺎن رأيﮔﻴـﺮي ﺑـﺮاي‬ ‫دوﻟﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن در ﺟﻠﺴﻪ ﻛـﻢﺳـﺎﺑﻘﻪ ﺑـﻮد‪ 261 .‬ﻧﻔـﺮ از ﻣﺠﻤـﻮع ‪ 267‬ﻧﻔـﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ 162 .‬ﻣﻮاﻓﻖ‪ 73 ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ و ‪ 26‬ﻧﻔﺮ ﻣﻤﺘﻨﻊ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ 99 .‬رأي ﻣﺨـﺎﻟﻒ و‬ ‫ﻣﻤﺘﻨﻊ ﻛﻪ ]ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﺬﻛﺮ ﻗﺒﻠﻲ[ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻣﺎم ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻧـﺎراﺣﺘﻲ ﺷـﺪﻳﺪ اﻛﺜﺮﻳـﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهﻫﺎ ﺷﺪ و وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي ﺑﺪﻧـﺎم ﺷـﺪن و ﺿـﺪوﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﺷـﺪن ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ اﻳﻦ را از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺑﺰرگ ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺜﺒـﺖ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻫﻤﺎن ص ‪ .266‬‬ ‫‪ . 2‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم‪ ،‬ج ‪ 19‬ص ‪ 5 ،391 - 393‬ﻣﻬﺮ ‪ .1364‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 51 ‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺒ‪‬ﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ رأي از دﺳﺘﺸﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﺧﻮد آﻧﻬﺎ اﻳـﻦ را‬ ‫وﻇﻴﻔﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻣﺎم ﻫﻢ راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﺑـﺮﺧﺎﻟف‬ ‫ﻧﻈﺮش رأي ﺑﺪﻫﺪ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫وي ﺑﺎزﺗﺎب اﻗﺪام ﮔﺮوه ‪ 99‬ﻧﻔﺮه را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﻋﺼﺮ در ﺟﻠﺴـﻪ ﺷـﻮراي‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﺮدم‪ .‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑﺤـﺚ در ﻣـﻮرد اﺷـﺘﺒﺎه ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن‬ ‫ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻧﻈﺮ اﻣﺎم ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و در ﻣﺠﻠﺲ رأي ﻣﺨﺎﻟﻒ دادﻧﺪ‬ ‫و اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻮدﺷﺎن و ﺗﻘﻮﻳﺖ رﻗﺒﺎي آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺐ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻣـﺪم‪.‬‬ ‫اﺣﻤﺪآﻗﺎ ]ﺧﻤﻴﻨﻲ[ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ اﻣﺎم آﻣﺎدهاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺧﺘﻢ ﻏﺎﺋﻠﻪاي ﻛـﻪ در اﺛـﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ‪99‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ اﻣﺎم درﺧﺼﻮص ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ اﻳﺠﺎد ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺎﻟﻗـﺎت‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫»ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦﺑﺎر اﻳﻦ ﻣﺎﻟﻗﺎت ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ اﻣﺎم ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ «.‬ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺠﻠﺲ ﺣﻘﺶ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻮاﻓـﻖ و ﻣﺨـﺎﻟﻒ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻤﺘﻨﻊ و ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳـﻦ اﻣـﺮي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ و در او ﻫﻴﭻ ﺻﺤﺒﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ...‬ﺻﺤﺒﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ از اﻳﻦ ﺑـﻪ ﺑﻌـﺪ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺎرﺷﻜﻨﻲ ﺑﻜﻨﺪ ﺑﺮاي دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻏﺮﺑﻴﺶ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ؟‬

‫‪3‬‬

‫آذري ﻗﻤﻲ درﺑﺎرة ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﺧﻮد در ﻗﺒﺎل ﻧﻈﺮ ﻣﻜﺘﻮب رﻫﺒﺮي ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»در ﺳﺎل ‪ 64‬ﺗﻮﺻﻴﺔ اﻣﺎم ﻗﺪسﺳﺮه را داﺋﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﺨـﺎب ﻧﺨﺴـﺖوزﻳـﺮ ﺳـﺎﺑﻖ ﻧﭙـﺬﻳﺮﻓﺘﻢ و‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﭼﻮن ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب آزاد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻦ ﻣﻮرد ﺗﺸﻮﻳﻖ اﻣﺎم ﻫﻢ ﻗـﺮار‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪«...‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ و ﻫﻤﻔﻜﺮاﻧﺶ در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮاي دوﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﻧﻈﺮ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ را‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ :1364‬اﻣﻴﺪ و دﻟﻮاﭘﺴﻲ‪ ،‬ص ‪ 21 ،283‬ﻣﻬﺮ ‪ .1364‬‬ ‫‪ . 2‬ﻫﻤﺎن‪ 22 ،‬ﻣﻬﺮ ‪ ،1364‬ص ‪ .286‬‬ ‫‪ . 3‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم‪ ،‬ج ‪ ،19‬ص ‪ 24 ،397 -402‬ﻣﻬﺮ ‪ .1364‬‬ ‫‪ . 4‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ‪ 9 ،‬آﺑﺎن ‪ .1374‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 52 ‬‬

‫ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ از دوﻟﺖ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي در ﺣﻤﺎﻳﺖ از دوﻟﺖ ﻛﺘﺒﺎً‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬و رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ از رﻫﺒﺮ و ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم رﻫﺒـﺮي ﻣﺎﻳـﻪ ﮔﺬاﺷـﺖ‪» :‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﻠّﺖ آراي ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺑﺎﻋـﺚ رﻧﺠـﺶ اﻣـﺎم ]ﺧﻤﻴﻨـﻲ[ از ﻣﺠﻠـﺲ و ﺧﻮﺷـﺤﺎﻟﻲ‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن از ﻋﺪم ﻧﻔﻮذ اﻣﺎم ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ «.‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ‪ 99‬ﻧﻔﺮ ﺑـﺮﺧﺎﻟف ﻧﻈـﺮ رﻫﺒـﺮي از دوﻟـﺖ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﭘﻴﺎم ﻛﺘﺒﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ در ﻋﻴﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ از دوﻟـﺖ‬ ‫و ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬درﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ آن را ﺻﺎﻟح ﻧﻤﻰداﻧﻢ‪ .‬وﻟﻰ ﺣـﻖ اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﺑﺎ ﺟﻨﺎب آﻗﺎى رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراى اﺳﺎﻟﻣﻰ ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫اوﺎﻟً اﻳﻦﺑﺎر ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻋﻠﻨﻲ آذري ﺑﺎ رأي آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و اﻧﺘﻘـﺎد از اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬او ﺑﻌﺪ از ﺗﺬﻛﺮ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي داﻧﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻂ ﻗﺮﻣﺰ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ و‬ ‫از اﻧﺘﻘﺎد ﻋﻠﻨﻲ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮ اﺳﺘﻘﺎﻟل ﺧﻮد ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻴﺶ از ﻳـﻚ ﺳـﻮم ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻧﻈﺮ رﻫﺒﺮي رأي دادﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮوان ﺟﻨﺎح ﭼﭗ رﻫﺒﺮي اﻳﻦ را اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺰرگ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫ﺟﻨﺎح ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮده ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎران را ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺧﻄﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ در‬ ‫دﻫﻪ دوم ﺟﺎي دو ﺟﻨﺎح ﻋﻮض ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺮ دو ﺟﻨﺎح ﺑﺎ »ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ« ﻧـﺰاع را اداﻣـﻪ‬ ‫دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮش ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﺪه ﻧﺎراﺿـﻲ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪ وي ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺠﻠﺲ را ﻏﺎﺋﻠﻪ ﻣﻲﻧﺎﻣﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر ﺗﻘﺎﺿﺎي‬ ‫ﻣﺎﻟﻗﺎت ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮاﻓﻖ و ﻣﺨﺎﻟﻒ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ »ﻛﺎرﺷﻜﻨﻲ« ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎد ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻣﺜﺎل‬ ‫آذري ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﻫﻢ ﻛﺎرﺷﻜﻨﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫راﺑﻌﺎً آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮد ﻛﻪ وي ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﺷﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻛﺎري ﺧﺎﻟف‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮع اﻧﺠﺎم ﻧﺪاده ﺑﻮد و از ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب آزاد ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 53 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫ﭼﻬﺎرم‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ اﻧﺘﻘﺎدي روزﻧﺎﻣﺔ رﺳﺎﻟﺖ و ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ارﺳﺎل ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺶﺑﺮد آراﺋﺶ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ دارد‪ .‬در اﺳـﻔﻨﺪ‬ ‫‪ 1364‬ﺑﻪ اﺗﻔﺎق آﻳﺖاﷲ ﺣﺴﻴﻦ راﺳﺘﻲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ و آﻗﺎﻳﺎن ﺣﺒﻴﺐاﷲ ﻋﺴـﻜﺮاوﺎﻟدي‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀـﻲ‬ ‫ﻧﺒﻮي و اﺣﻤﺪ ﺗﻮﻛﻠﻲ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴـﺎز روزﻧﺎﻣـﻪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺪاﻓﻊ اﻗﺘﺼﺎد آزاد و روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﺳـﻨﺘﻲ و‬ ‫ﺑﺎزار در زﻣﺎن آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮد‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷـﻤﺎرهﻫـﺎي رﺳـﺎﻟﺖ ﻳﺎدداﺷـﺖ‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﻧﺘﻘﺎدي دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ ﻧﻮﻋﺎً ﺣﻮل دو ﻣﺤﻮر اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺒﻴﻴﻦ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻧﻘﺪ‬ ‫ﻣﻮاﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﺣﻜﻮﻣﺖ‪.‬‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﺧﻮد درﺑﺎره ﺗﺄﺳﻴﺲ روزﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺧﻴﻠﻲ ﺗﺎﻟش ﻛـﺮدﻳﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﻛﻴﻬﺎن را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ آﻗـﺎي ]ﻣﺤﻤـﺪﻋﻠﻲ[ ﺷـﺮﻋﻲ )ﻋﻀـﻮ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ( ﻳـﺎ‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﺸﺪ‪ ....‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ﻳﻚ روزﻧﺎﻣﻪاي را ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﻨﻴﻢ و‬ ‫ﺣﺮفﻫﺎﻳﻤﺎن را ﺑﺰﻧﻴﻢ و ﺧﻄﻤﺎن را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ ﻗﺮﻋﺔ ﻓـﺎل ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﻣـﻦ ﺑﻴﭽـﺎره‬ ‫زدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ]ﻫﻤﻔﻜﺮان[ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫» در ﺳﺎلﻫﺎى او‪‬ل ﭘﻴﺮوزى اﻧﻘﺎﻟب دﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺑﺮدم‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎى آن روز‪ ،‬ﺣﺎﺿـﺮ‬ ‫ﺑﻪ درج ﻣﻘﺎﺎﻟت ﻣﻦ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬از اﻣﺎم ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﻘـﺎﺎﻟت ﻣـﺎ را‬ ‫ﭼﺎپ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎم)ره( اﺳـﺘﻘﺒﺎل ﻓﺮﻣﻮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫اﻛﺜﺮ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎﺎﻟت وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ ﻓﻘﻴـﻪ ﺑـﻪ ﻗﻠـﻢ ﺣﻘﻴـﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﻘـﺎﺎﻟت‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰاى ﻛﻪ در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳـﺎﻟﺖ ﭼـﺎپ ﺷـﺪه‪ ،‬در روزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎى‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ و اﻵن ﭼﻪ آن ﻣﻘﺎﺎﻟت و ﭼﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻛﺘـﺎبﻫـﺎى‬ ‫ﻣﺘﻌﺪ‪‬د درآﻣﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪2‬‬

‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮ اﻧﺘﻘﺎدي ﺧﻮد درﺑﺎره روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﺔ ﻋﻤﺎد‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،122‬آﺑﺎن ‪ .1374‬‬ ‫‪ . 2‬ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﺧﻮدﻧﻮﺷﺖ در ﻛﺘﺎب ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻠﺖ‪ ،‬ج ‪ 1‬ص ‪ .128‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 54 ‬‬

‫را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪» :‬ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ﺗﻔﺮﻗﻪاﻓﻜﻨﻲ و اﺧﺘﺎﻟفاﻧﮕﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻋﻀـﺎي‬ ‫ﻫﻴﺄتاﻣﻨﺎي ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬آﻗﺎي ]اﺣﻤﺪ[ آذري ]ﻗﻤﻲ[ ﺷﺮﺣﻲ درﺑﺎرة ﻋﻠﺖ ﺗﺄﺳـﻴﺲ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد و روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ داد و ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﺸﻜﺎﻟت ﻣـﺎﻟﻲ و ﻓﺸـﺎر ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻛـﻪ روي آﻧﻬـﺎ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻤﺪاد ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻗﺒﻮل ﺿﺮورت ارﮔﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻓﻜﺮ ﺧـﻂ آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺻـﻴﻪ‬ ‫ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺎكﻛﺮدن ﭘﻴﺶ داوريﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺧﺘﺎﻟﻓﻲ و ﺗﺸﻨﺞزا را ﻣﻄﺮح ﻧﻜﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﺗﻀﻌﻴﻒ دوﻟﺖ ﻛﺎر ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻨـﺪ‪ «.‬ﻫﺎﺷـﻤﻲ‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در اﻳﻦ دﻳﺪار ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﻜﺮي وﺟﻮد دارد و ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ ﺣﺮفﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺷﻨﻴﺪه ﺷـﻮد و اﻳـﻦ ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺣـﻖ‬ ‫ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﻖ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ ...‬اﻛﻨﻮن ﻳﻚ ﭘﻴﺶداوري در ﺟﺎﻣﻌـﻪ وﺟـﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺶداوري در ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺧﻴﻠﻲﻫﺎ ﻫﺴـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ واﻗﻌﻴﺘـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﺷﺪهاﺳﺖ از ﻫﻤﺎن روزﻫﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﻨﻮز آﻏﺎز ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻜـﺮده ﺑـﻮد و‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺷﻤﺎرهﻫﺎي آن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﺪ و ﭘﻴﺸﺘﺮ از آن وﻗﺘﻲ ﺧﺒﺮ اﻧﺘﺸﺎر آن ﭘﺨـﺶ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﭘﻴﺶداوري وﺟﻮد داﺷﺖ و ﺗﻌﺒﻴﺮاﺗﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛـﻪ روزﻧﺎﻣـﻪ ﻣـﺜﺎﻟً دﺳـﺖراﺳـﺘﻲ ﻳـﺎ‬ ‫ﻃﺮﻓﺪار ﻣﺴﺘﻜﺒﺮﻳﻦ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻳﺎ ارﺗﺠﺎع اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮ آﻧﻜﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﺿـﺪارزش‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ....‬از ﻃﺮﻓﻲ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ روﺣﺎﻧﻴﺖ ارﺗﺒﺎط ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﺣـﻮزه ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻧﺤﻮي ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﻫﻢ ﻋﻀـﻮ‬ ‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬از اﺳﺘﻮاﻧﻪﻫﺎي روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮاﺑﻖ اﻳﺸﺎن ﻫﻤﻪ ﻣﻄﻠـﻊ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﻣﻌـﺮوف‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ روزﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﺔ ﺳﺎدهاي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬روزﻧﺎﻣـﻪاي اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺎﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻃﺮح ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﭘـﻴﺶ‬ ‫داوري را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ ....‬ﻣﻦ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺗﻌﺒﻴﺮاﺗﻲ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻧﻤـﻲﺧـﻮاﻫﻢ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮات درﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫـﻢ ﺳﺮﻧﻮﺷـﺘﺶ ﻣﺜـﻞ‬ ‫»ﻣﻴﺰان« و ﻳـﺎ ﻓـﺎﻟن ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻮاﻇـﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ روزﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻔﺮﻗـﻪاﻧﮕﻴـﺰي و‬

‫‪ 55 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫اﺧﺘﺎﻟفآﻓﺮﻳﻨﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ آن ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻮاﺿﻊ اﻧﺘﻘﺎدي روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﻫﺸﺪار ﺷﺪﻳﺪاﻟﺤﻦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ آن روزﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬ﺗﻮﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮفﻫﺎ را ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮاي اﺳﺎﻟم ﻣﻀﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮاي‬ ‫دوﻟﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺨﺼﻮص دوﻟﺖ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺧـﻮب‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺴـﺄﻟﻪاي ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﺎز‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰي‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﻚ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم ﻣﻀﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺴﺖ و اﻳﻦ را ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ﺑﻪ آن‪ ،‬دﺳﺖﻫﺎﺗﺎن را ﻳﻚﻗﺪر ﻧﮕﻪدارﻳﺪ‪ ،‬ﻗﻠﻢﻫﺎﻳﺘﺎن را ﻳﻚﻗﺪر ﻧﮕﻪدارﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻴـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺑﺸﻮد‪ .‬و ﻣﻦ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻋـﺮض‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ روزي اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺪاي ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﻜﻨﻨﺪ آﻗﺎﻳـﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻦ ﻳﻚ وﺿﻊ دﻳﮕﺮي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺑﺮاﻳﻢ«‬

‫‪2‬‬

‫ارﺳﺎل روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻨﮓ اﻳﺮان ﺑﺎ ﻋﺮاق ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺷﻔﺎﻫﻲ رﻫﺒﺮ اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫ﻣﻤﻨﻮع ﻣﻲﺷﻮد‪ ٣.‬ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ آن آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ از ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﻫﻢ اﻣﺘﻨﺎع‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬در ﻣﻨﺰل ﺑﻮدم‪ .‬وﻗﺘﻢ ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﺣﺖ و ﻗﺮاﺋﺖ ﮔﺰارشﻫﺎ ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺣـﺎج اﺣﻤـﺪ آﻗـﺎ‬ ‫]ﺧﻤﻴﻨﻲ[ آﻣﺪ‪ .‬وﺿﻊ ﺟﺒﻬﻪ را ﺑﺮاي اﻃﺎﻟع اﻣﺎم ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬راﺟﻊ ﺑﻪ اوﺿﺎع ﺟﺎري ﻣﺬاﻛﺮه ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺖ آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم آﻣﺪه و از اﻣﺎم ﺑﺮاي اداي ﻗﺮضﻫﺎي روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ‪،‬‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ و اﻣﺎم ﭼﻴﺰي ﻧﺪادهاﻧﺪ‪ 4«.‬از آن ﺳﻮ ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ‪ ،‬دﻓﺘـﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﻛﻪ ﺑﺎزوي دﻓﺘﺮ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﻗﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‬ ‫از ﻣﻨﺘﻘﺪان روﺣﺎﻧﻲ دوﻟﺖ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ زﻫﺮﭼﺸـﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬دﻓﺘـﺮ روزﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫رﺳﺎﻟﺖ را در ﻗﻢ آﺗﺶ ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﻋﻤﺎﻣﺔ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ و آﻳـﺖاﷲ راﺳـﺘﻲ ﻛﺎﺷـﺎﻧﻲ را‬ ‫ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﺸﺔ آﻗﺎﻳﺎن را ﻧﻘﺶ ﺑﺮآب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ :1365‬اوج دﻓﺎع‪ 29 ،‬ﺧﺮداد ‪ .1365‬‬ ‫‪ . 2‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم‪ ،‬ج ‪ ،20‬ص ‪ 8 ،124 -130‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ .1365‬‬ ‫‪ . 3‬ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺳﻴﺪﻫﺎدي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ :‬اﻣﺎم ﮔﻔﺘﻨﺪ رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪﻫﺎ ﻧﺮود‪) ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑـﺎ ﭘﺎﻳﮕـﺎه ﺟﻤـﺎران‬ ‫ﻣﺮداد ‪ .(1388‬‬ ‫‪ . 4‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ :1365‬اوج دﻓﺎع‪ 16 ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ .1365‬‬

‫‪ 56 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫»ﻳﺎدم ﻫﺴﺖ ﻳﻚﺑﺎر ﻛﻪ اﻣﺎم از دوﻟﺖ آﻗﺎي ﻣﻮﺳـﻮي ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﺷـﺪﻳﺪ ﻛﺮدﻧـﺪ ﭼـﻮن‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ دوﻟﺖ ﺑﻮد ﻳﻚﻋﺪه ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺮوﻧﺪ دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣـﻪ رﺳـﺎﻟﺖ را‬ ‫آﺗﺶ ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺳﺮ درس ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدم ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ را ﻧﻜﻨﻴﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ]ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم[ اﺣﻤﺪ آﻗﺎ ]ﺧﻤﻴﻨﻲ[ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺸـﻮد‪-‬‬ ‫ﺑﻌﺪاً رﺋﻴﺲ دﻓﺘﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت آﻣﺪ و ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮد ﻣﻲﮔﻔﺖ‪" :‬ﺷﻤﺎ ﻫﻤـﻪﭼﻴـﺰ را ﺧـﺮاب‬ ‫ﻛﺮدﻳﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺑﭽﻪﻫﺎ راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﺎﻟت روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ را داﻏـﻮن ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺎﻣـﻪ‬ ‫آﻗﺎي راﺳﺘﻲ و آﻗﺎي آذري را ﺑﺮدارﻧﺪ"؛ ﻣﻦ دﻳﺪم اﻳﻦ ﻳﻚ ﺟﻨﮓ آﺧﻮﻧﺪي اﺳـﺖ و ﭼﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺪي اﺳﺖ ﻟﺬا ﺳﺮ درس ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ اﻣﺎم ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌـﺪاً‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ آﻗﺎي اﺑﻄﺤﻲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ را ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺸﻜﺮ ﻛﺮدﻧـﺪ و در ﻳـﻚ ﻣﺎﻟﻗـﺎت ﻫـﻢ‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن ﻓﺎﺿﻞ ﻟﻨﻜﺮاﻧﻲ و ﺳﻴﺪﻣﻬﺪي روﺣﺎﻧﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜﺮ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ دل ﺧﻮﺷﻲ از‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻢ وﻟﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑـﻪ آﻗـﺎي آذري و ﻳـﺎ‬ ‫آﻗﺎي راﺳﺘﻲ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﺎر ﻏﻠﻂ و ﺑﺪي ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻦ دﻳﺪم اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺣﺮﻛـﺖﻫـﺎ ﻛـﺎر‬ ‫درﺳﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦﺟﻬﺖ ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدم‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﺎﻟب از اواﺧﺮ دﻫﺔ ‪ 30‬در ﻛﻨﺎر ﻛﺎر ﺣﻮزوي‬ ‫»ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ داراﻟﻌﻠﻢ« )اﻧﺘﺸﺎرات و ﻛﺘﺎبﻓﺮوﺷﻲ( داﺷﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﻔﻜـﺮاﻧﺶ روزﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺄﺳﻴﺲ روزﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎري ﻣﺪﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روزﻧﺎﻣـﻪ ﻣﻨﺘﻘـﺪ‬ ‫دوﻟﺖ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺗﻔﺮﻗﻪاﻧﮕﻴﺰي و اﺧﺘﺎﻟفاﻓﻜﻨﻲ و ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺸﺪار ﺷﺪﻳﺪاﻟﻠﺤﻦ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ارﺳﺎل رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪﻫﺎ و ﻋﺪم ﻛﻤـﻚ ﻣـﺎﻟﻲ ﺑـﻪ آن ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﻧﺸﺪ ﻛﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﺧﻂ ﻣﺸﻲ ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ رﺳـﺎﻟﺖ ﺑـﺮﺧﺎﻟف‬ ‫ﻣﻴﺰان )روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﻬﻀﺖ آزادي اﻳﺮان( ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﺸﺪ‪ ،‬و در در دﻫﺔ دوم از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي رﻫﺒﺮ ﺑﻌﺪي ﺷﺪ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﻋﺘﺎب آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎدي در زﻣﺎن رﻫﺒﺮ ﺑﻌﺪي ﺳﺮ ﺑﺎز زد؟ ﺑﻌﻴـﺪ اﺳـﺖ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ج‪ 1‬ص ‪ .653‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 57 ‬‬

‫ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻲﻋﻴﺐﺗﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ رﻫﺒﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺧﺎﻟف رﻫﺒﺮ ﻗﺒﻠـﻲ ﺑـﺎ ﺑﻨﻴـﺎد رﺳـﺎﻟﺖ‬ ‫ﻫﻤﺴﻮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎز ﭘﺎي »ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ« ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻋﻠﻨﻲ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ دﻓﺘﺮ رﺳﺎﻟﺖ در ﻗـﻢ و اﻫﺎﻧـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن روﺣﺎﻧﻲ آن ‪ -‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻋﺪم ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ ﻣﻮاﺿﻊ آن روزﻧﺎﻣﻪ ‪ -‬ﻣﻮﺿﻌﻲ اﺻـﻮﻟﻲ و‬ ‫اﺧﺎﻟﻗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ درﺳﺖ ﺑﺮﺧﺎﻟف »ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ« اﺳﺖ‪ .‬راهاﻧﺪاﺧﺘﻦ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮات‬ ‫ﺧﻮدﺟﻮش و درﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﺮوه ﻓﺸﺎر ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘـﺪان و ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن در ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ از‬ ‫آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن روﻳﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ روﻳﻪ ﺗﺮك ﺷﻮد اﺻﺎﻟﺣﺎت ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺠﻢ‪ .‬دوﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﺔ اﻧﺘﻘﺎدي آذري ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ اﻳﺸﺎن‬ ‫آذري در ﺳﺎل ‪ 1367‬دو ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫ﻛﻪ ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ آن را وي ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و دﻳﮕﺮي ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﺧﻮدش‪ .‬ﻫﺮ دو ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧـﻪ‬ ‫ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬ ‫دو ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎس ﻳﻌﻨﻲ اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ و ﻧﮕﺮاﻧﻲ از ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﺷـﻮراي ﻧﮕﻬﺒـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫واﺳﻄﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ و اوجﮔﻴﺮي اﺧﺘﺎﻟﻓﺎت و اﻧﺸﻌﺎب در روﺣﺎﻧﻴﺖ‬ ‫]ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻣﺠﻤﻊ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﺎرز[ ﺳﺒﺐ ﮔﺮدﻳﺪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ در ﻧﺎﻣـﻪاي ﺑـﻪ ﻣﺤﻀـﺮ‬ ‫رﻫﺒﺮي دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي ﺧﻮد را در ﻣﻮرد ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم و ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺸﻌﺎب‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻛﻨﺎرزدن روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﺎ ﻃﺮح ﺷﻌﺎر اﺳﺎﻟم آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﺑﻪ اﻃﺎﻟع اﻳﺸﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻋﺼﺮ روز ﺟﻤﻌﻪ ‪ 9‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 1367‬ﺟﻠﺴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ‪ 15‬ﻧﻔـﺮ از اﻋﻀـﺎ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪» .‬آﻗﺎي آذري ﻧﺎﻣﻪاي را ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم ارﺳﺎل ﺷﻮد در ﺟﻠﺴـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻣﻮر ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺿﻌﻒﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اداره ﻛﺸـﻮر ﺑـﻪ ﭼﺸـﻢ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮرد‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﻮرت ﻣﺬاﻛﺮات و ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ‪ 9‬اردﻳﺒﺸـﺖ ‪ ،1367‬ﻛﺘـﺎب ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ از آﻏﺎز ﺗﺎ ﻛﻨﻮن‪ ،‬ج‪ 2‬ص‪ .414‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 58 ‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﺪﻣﺖ رﻫﺒﺮي ارﺳﺎل ﺷﺪ‪:‬‬ ‫»‪ ...‬اﻛﻨﻮن ﭼﻪ ﻣﻲﮔﺬرد؟ ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﻦ اﺻﻞ ﭼﻬﺎرم ]ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ[ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻗﻮت وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﺣﺎﻛﻢ‪ ،‬و ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻣﻨﺰوي و ﺑﺪﻧﺎم و ﻣﻮرد ﻟﻌﻦ اﻳﻦ و آن‪ ،‬و روﺣـﺎﻧﻴﺘﻲ ﻛـﻪ دم‬ ‫از ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺰﻧﺪ ﻃﺮﻓـﺪار اﺳـﺎﻟم آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ ﮔﺬﺷـﺘﮕﺎن از ﻓﻘﻬـﺎء ﺳـﻠﻒ ﺻـﺎﻟﺢ‬ ‫ﻫﻤﺪﺳﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر و ﺷﺮﻳﻚ در ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﮔﻲ ﻣﻠﺖ اﺳﺎﻟم و دﻳﮕﺮان ﻃﺮﻓـﺪار اﺳـﺎﻟم ﻧـﺎب‬ ‫ﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬و اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ و ﺗﻄﺒﻴﻖ را ﻣﺮدم از اﻣﺎم ﻣﻲداﻧﻨﺪ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﭘﻴﺎم ﺑـﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﺖ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻧﺸﻌﺎب ﺑﺮﺧﻮاﺳـﺘﻪ از اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎي ﻣﺨﺼـﻮص روﺣـﺎﻧﻴﻮن ﻣـﻮرد ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ....‬ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﻫﻴﺄت ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ‪ ....‬ﻋﻠﻤﺎي ﺷـﻮراي ﻧﮕﻬﺒـﺎن ﻣﻨـﺰوي ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ را ﻧﻴﺰ ﻏﻴﺮﺿﺮوري ﻧﻤﻮدهاﻳﺪ‪ .‬درﻋـﻴﻦ اﻳﻨﻜـﻪ رﺳـﻴﺪﮔﻲ ﺑـﻪ وﺿـﻊ ﺻـﻨﺪوقﻫـﺎي‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را ﺣﻖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻣﻲداﻧﻴﺪ و ﻣﺠﺎز ﻣﻲﺷﻤﺎرﻳﺪ ﺑﺎ ﺿﻢ‪ ‬اﻳﻤﻨـﻲ ﺑـﺎ آن‬ ‫ﭼﻨﺎن ﺗﺄﻳﻴﺪ‪ ...‬ﺑﻲاﻋﺘﻤﺎدي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن اﺑﺮاز داﺷﺘﻪاﻳـﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼـﻮل اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻬﺎد ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﻣﺨﺪوش ﻛﺮدن ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻛـﺎري اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺲ ﺧﻄﺮﻧﺎك‪ ...‬ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﻓﺘـﺎوي راهﮔﺸـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺑﻌﻀـﻲ ﻣﺴـﻠّﻤﺎت ﺣﻘـﻪ زﻣﺰﻣـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪«....‬‬

‫‪1‬‬

‫آذري ﻗﻤﻲ اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻮده ﻓﻘﻂ ﻳـﻚ ﻧﺴـﺨﻪ ﺑـﻮده اﻣﻀـﺎي ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ«‪ 2‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي ﺳﻮﺋﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻧﺎﻣﻪ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ و ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ رﻫﺒﺮي ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اﻣﻀﺎي آﻳﺖاﷲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ‬ ‫از ﺗﻜﺪر رﻫﺒﺮي ارﺳﺎل ﻛﺮد‪» :‬ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺟﺰ اﻃﺎﻋـﺖ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ و ﻧـﺪارﻳﻢ و از ﺑﺎﺑـﺖ ﺗﻜـﺪر‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺒﺎرك ﺳﺨﺖ ﻣﺘﺄﺛﺮﻳﻢ‪«.‬‬

‫‪٣‬‬

‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻣﺤﺒﺖآﻣﻴﺰ دادﻧﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎ در ﻗﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي را ﺗﺸﻜﻴﻞ دادهاﻳﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪام از ﺷﻤﺎ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺛﺒﺖ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻫﻮﺷﻴﺎراﻧﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ .416 -418 ،‬‬ ‫‪ . 2‬رﺳﺎﻟﺖ ‪ 22‬ﺧﺮداد ‪ .1367‬‬ ‫‪ . 3‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ 20‬ﺧﺮداد ‪ .1367‬‬

‫‪ 59 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوه و ﺣﺰب و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻤﺎ و زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧـﻮد را ﭘﻴـﺎده ﻛﻨﻨـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺪون ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻲ آﻧﺎن را در ﻳﻜﻲ از دو راه ﻣﺨﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﻳﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻗﻢ ﻳﺎ ﺣﺰب و ﮔﺮوه و‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن‪ ...‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪاري از ﻓﺌﻮدالﻫـﺎ و‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارﻫﺎ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺟﻤﻠﻪ رﻫﺒﺮي در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ .‬اﺑـﺮاﻫﻴﻢ اﻣﻴﻨـﻲ‪ :‬اوﻟـﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪاي ﻛـﻪ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻳﮕﺮ اﻧﻌﻜﺎس ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺨﺎﻟﻒ دوﻟﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي آذري ﺑـﻪ ﻣﺠﻠـﺲ ﺗﺸـﺮﻳﻒ ﺑﺮدﻧـﺪ و ﻛـﺎر‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻖ ﻫﻢ داﺷﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ ...‬روزﻧﺎﻣﻪ‬ ‫رﺳﺎﻟﺖ ازﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎي آذري ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮد اﻗﺪام ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ وﻟـﻲ‬ ‫ﻣﻦ و آﻗﺎي ﻳﺰدي اﻇﻬﺎر ﻛﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺬارده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣﻮﺿـﻊ روزﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫رﺳﺎﻟﺖ در اول ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺎﺎﻟﺗﻲ ﻛﻪ در آن درج ﻣﻲﺷﺪ ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ و اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺻﺤﻴﺤﻲ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن آن ﻋﺪهاي اﻋﻀـﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ...‬ﻣﻦ ﺗﺮدﻳﺪي ﻧﺪارم ﻛﻪ ﺑﻴﺖ اﻣﺎم از ﻣﻮﺿﻮع آﻛﺎدﻣﻲ ]ﻋﻠﻮم اﺳﺎﻟﻣﻲ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺳـﻴﺪ‬ ‫ﻣﻨﻴﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺣﺴﻴﻨﻲﻫﺎﺷﻤﻲ[ ﻧﺎراﺣـﺖ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻤـﻴﻦﻃـﻮر در ﺑﻴـﺖ آﻗـﺎي ﻣﻨﺘﻈـﺮي‪ ،‬و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ]ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ[ اﻧﻘﺎﻟب ﺗﻮﺳﻂ آﻗﺎي ]ﺣﺴﻴﻦ[ راﺳﺘﻲ ]ﻛﺎﺷـﺎﻧﻲ[‬ ‫در اداره ﺟﺎﻣﻌﻪ دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ و اﻳﻦ ﻣﺴـﺎﺋﻞ در ﻧﻈـﺮ اﻣـﺎم ﺟـﺎ اﻓﺘـﺎده اﺳـﺖ‪ ....‬ﺧﺎﻟﺻـﻪ‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬اﻧﺠﻤﻦ ﺣﺠﺘﻴﻪ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﻣﺎم اﺳﺖ و‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ آﻧﺎن ارﺗﺒﺎﻃﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪2‬‬

‫آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﻘﺪ اﻇﻬﺎرت ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺑﺎ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم درﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ؟ اﮔـﺮ از اﻳـﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ ﻫـﻢ دﺳـﺖ ﺑـﺮدارد ﭼـﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﺤﻴﻔﺔ اﻣﺎم‪ 3 ،‬ﺗﻴﺮ ‪ .1367‬‬ ‫‪ . 2‬ﺟﻠﺴﻪ ‪ 17‬ﺗﻴﺮ ‪ 1367‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ از آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ج‪ 2‬ص ‪ .432‬‬

‫‪ 60 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫ﻓﺎﻳﺪهاي دارد و ﺑﺮاي ﭼﻪ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺧﻮب اﺳﺖ؟«‬

‫‪1‬‬

‫دو‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ آذري و ﭘﺎﺳﺦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬ ‫ﺑﺎﻷﺧﺮه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻮ‪ ‬ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ آذري اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد وي در ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪1367‬‬ ‫ﻧﺎﻣﺔ ﻣﻔﺼﻠﻲ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ و اﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﭘﺎﺳﺦ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ وي ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺘﻦ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬آذري در ﺳﻪ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻔﺎد اﻳﻦ ﻧﺎﻣـﻪ اﺷـﺎره‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ‪ 12‬ﻣﻬـﺮ ‪ 1367‬اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪:‬‬ ‫»ﭼﻨﺪي ﭘﻴﺶ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﺮﻗﻮم ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﺗـﺬﻛﺮات‬ ‫و ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻋﻀـﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻫﻤـﺖ ﺧـﻮد را ﺻـﺮف‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﺮده ﻳﺎ ﻧﻬﺎدﻫﺎي دﻳﮕﺮ را ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤـﻴﻦﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺑﻨﺪه ﺿﺮوري دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺷـﺒﻬﻪ و ﻛـﺎرم ﻃـﻲ ﻧﺎﻣـﻪاي ﻛـﻪ در ذﻳـﻞ آﻣـﺪه از‬ ‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﻛﺴﺐ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ اﺑﺮاز ﻣﺤﺒﺖ ﻛﺮده و در ﭘﺎﺳﺦ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي را‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﻨﺪه اﺣﺎﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﻗـﺮار‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻛﻤﺎﻛﺎن ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺮده و درﺣﺎل اﻓﺘﺨﺎر ﻋﻀـﻮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫را ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻨﺪه ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎز روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺴﺘﻢ وﻟﻲ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﻛﺴـﺎﻟﺖ‬ ‫ﺑﻴﺶ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻗﻠﻢ ﺑﺰﻧﻢ و ﺑﺮادران دﻳﮕﺮ زﺣﻤﺎت را ﺗﻘﺒﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫دراﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﺗﻬﺎﻣﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻴﺮ از ﻗﺒﻴﻞ ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﻳﺎ داﺷﺘﻦ ﻣﻮاﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺨﺎﻟﻒ و ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ و ﻫﻤﻜـﺎران آﻧﭽﻨـﺎﻧﻲ وارد‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺗﻘﺎﺿﺎ دارم اﮔﺮ ﻣﻦ و روزﻧﺎﻣﻪ را از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﻣﺒـﺮا‬ ‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ اﺟﺎزه اداﻣﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺤﺘـﺮم ﻣﺪرﺳـﻴﻦ و روزﻧﺎﻣـﻪ رﺳـﺎﻟﺖ را ﺻـﺎدر‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ اﻧﺸﺎءاﷲ ﻗﺪرت اداﻣﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ اﻧﻘﺎﻟب و اﺳـﺎﻟم ﻛـﻪ ﻣـﻮرد رﺿـﺎي ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل و وﻟﻲاﷲ اﺎﻟﻋﻈﻢ ‪ -‬روﺣﻲ و ارواح اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ ﻟﻪ اﻟﻔﺪاء ‪ -‬و ﻧﺎﻳﺐ ﺑﺮ ﺣﻘﺶ ﻣﺪ‪ ‬ﻇﻠّـﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﻠﺴﻪ ‪ 18‬ﺗﻴﺮ ‪1367‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ .‬ﭘﻴﺸﻴﻦ ص ‪ .434‬‬

‫‪ 61 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫اﻟﻌﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫ب‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ درﺑﺎرة ﻧﺎﻣﺔ ﻓﻮق ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬در ﺳﺎل ‪ 67‬ﻧﺎﻣﺔ‬ ‫ﻣﻔﺼﻠﻲ ﺧﺪﻣﺖ اﻳﺸﺎن ]آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ[ ﻧﻮﺷﺘﻢ و ﻫﻤﻪﮔﻮﻧـﻪ اﻋﺘـﺮاض‪ ،‬ﮔﻠـﻪ‪ ،‬ﺷـﻜﺎﻳﺖ و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎد در آن ﺑﻮد و اﻵن ﻫﻢ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ )اﮔﺮ ﻧﺸﺮ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت اﻣﺎم آن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫و از ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻘﺪﻳﻢﺷﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ (.‬اﻣﺎم ﺑﺎ روي ﺑـﺎز اﺳـﺘﻘﺒﺎل ﻓﺮﻣﻮدﻧـﺪ و ﻧﺎﻣـﻪ ﻛﻮﺗـﺎه‬ ‫ﻣﻌﺮوف را ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺣﻘﻴﺮ ﻣﺮﻗﻮم ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪2‬‬

‫ج‪ .‬آذري در اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﻫﻤﺎن ﺳﺎل )‪ (1374‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻔﺎد اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ‪ 30‬ﺻﻔﺤﻪاي را‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪» :‬آن روزﻫﺎ اﻣﺎم از ﻫﻤﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ را ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﺑﻌﺎد وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ اﻳﻦ دﺳـﺘﻮر اﻣـﺎم‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردي ﺳﺮد داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ از ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻓﺮوع و‬ ‫اﺻﻞ آن ﺧﻮدداري ﻧﻜﺮدم‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ آن روز ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎدي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻃﻲ ﻧﺎﻣﺔ ﻣﻔﺼﻠﻲ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺧـﻮد را‬ ‫ﻣﻌﺮوض داﺷﺘﻢ‪ ،‬و ﻋﺮض ﻋﻘﻴﺪه ﻛﺮدم و درﺧﻮاﺳﺖ رد ﻳـﺎ ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻧﻤـﻮدم‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫درﺑﺴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ روﺑﺮو ﺷﺪم‪ ،‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻔﺎد ﻧﺎﻣﻪ ﭼﻴﺰي ﻋﺮض ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻦ ﻗﺴـﻤﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻋﻴﻨﺎً از آن ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻔﺼﻞ درج ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﻛﻠﻤﺎت ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮده و ﺑـﺮاي‬ ‫آﻧﻬﺎ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ﺑﻮدم و ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻔﺮﻣﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻳﺎ اﺻﺎﻟً ﺿﺒﻂ ﻧﺸـﺪه و‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺳﭙﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﻲ ﻣﻮرد‬ ‫اﻧﻜﺎر ﻣﺘﺤﺠﺮﻳﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺎﻟﻳﺰال از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻦ ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷـﺪ‪ ،‬و ﺣﺘـﻲ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻤﺎع دﻟﻴﻞ ﻳﺎ ﻣﺆﻳﺪ ﻣﻦ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻠـﻲ اﻣـﺎم را‬ ‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را ﺣﺪاﻗﻞ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﺑﺰرگ ﻣﻲداﻧـﺪ و ﻧـﻪ ﻣـﺮد ﺳﻴﺎﺳـﺖ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﻠﺴﻪ ‪ 22‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ،1367‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ از آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺟﻠﺪ ‪ ،2‬ص ‪ .436‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ‪ 9 ،‬آﺑﺎن ‪ .1374‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 62 ‬‬

‫ﻣﺒﺎرزه‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﺪ و ﺑﺮ ﻣﻦ ﻃﻌﻦ ﻧﺰﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬اﻳﺸﺎن در ﻳﻜﻲ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﺷﺨﺼـﻴﺘﻲ را‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﻀﺎ ﻛﻨﺪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرد ﺳﺆال ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ ،‬وﻟـﻲ‬ ‫ﻣﻦ ﻫﺮﭼﻪ از ﻧﻮار ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮدم ﻛﻤﺘﺮ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪.‬‬ ‫‪ .2‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺻﻮرت اﻗﺘﻀﺎي ﻣﺼـﻠﺤﺖ‪ ،‬ﻧﻤـﺎز و روزه و ﺣـﺞ را ﺗﻌﻄﻴـﻞ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻘﺪﺳﻴﻦ ﺑﺎ ذﻫﻨﻴﺘﻲ ﻛﻪ از ﻧﻤﺎز داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ »اﻟﺼﺎﻟة ﺎﻟﺗﺘﺮك ﺑﺤﺎل« ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و اﻵن‬ ‫ﻫﻢ ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻪ اﻋﺘﻘﺎدي را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬زن ﻛﺴﻲ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻃﺎﻟق دﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ و اﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﺳﻮال ﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻳﺸﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻨﻚ ﻋﻴﻦ ﻓﻘـﺮات‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﺎﻣﻪ از ﻧﻈﺮﺗﺎن ﻣﻲﮔﺬرد‪:.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻧﺎﻣﻪ ‪ 30‬ﺻﻔﺤﻪاي آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ اﻣﺎم‬ ‫ﻣﻦ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ درﺑﺎرة وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ داﺷﺘﻪ و ﻋﺮﺿـﻪ ﻛـﺮدهام ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻋﺪهاي از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺗﺎزﮔﻲ داﺷﺘﻪ و ﻣﺮا ﺑﻪ ﻏﻠﻮ و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻠﻢ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬ ‫و دﺎﻟﺋﻞ آن وﻟﻮ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺷﺎره و ﻓﺸﺮده ﺑﺮ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻮده و رد ﻳﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ آن را‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺗﺼﺪﻳﻊ دﺳﺖ داده ﻛﻪ اﻋﺘﻘـﺎدات ﺧـﻮد را‬ ‫درﺑﺎرة وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺨﺺ ﺧﻮد ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﺎﻟب و ﻣﻮاﺿﻊ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫و اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﺮض ﻣﺤﻀﺮ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪....‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻓﻘﻴﻪ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﻏﻴﺒـﺖ ﺑﻘﻴـﻺاﷲ اﺎﻟﻋﻈـﻢ ﻣﺸـﺎﺑﻪ و ﺗـﺎﻟﻲﺗﻠـﻮ ﻣﻌﺼـﻮم و‬ ‫اﺷﺒﻪاﻟﻨﺎس ﺑﻪ آن ذوات ﻣﻘﺪﺳﻪ ﺑﻮده و در ﻫﺮ زﻣﺎن ﻣﺮﺟﻊ در ﻫﻤﺔ اﻣﻮر ﻣﺮدم ﻧـﻪ ﻓﻘـﻂ در‬ ‫اﺣﻜﺎم و ﻓﺘﺎوا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ و واﺟﺪﻳﺖ و ﻧﺼﺐ اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﺑـﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل و ﻣﺮﺟﻊ و رﻫﺒﺮ در زﻣﺎن ﻏﻴﺒﺖ ﺑﺎ ﻓﻘﻬﺎي ﻋﺎدل و ﺧﺒﺮه ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و ﺗﻔﻜﻴـﻚ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در ﻓﺘﻮا و رﻫﺒﺮي را ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻴﻦ دﻳﻦ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻲداﻧﻢ‪ ،‬و ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛـﻪ ﻓﻘﻬـﺎي‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 63 ‬‬

‫ﺳــﻠﻒ )رﺿــﻮاناﷲ ﺗﻌــﺎﻟﻲ ﻋﻠــﻴﻬﻢ( ﺗــﺎ ﻣﺮﺣــﻮم آﻳــﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤــﻲ ﺑﺮوﺟــﺮدي و ﺣﻜــﻴﻢ‬ ‫)ﻗﺪسﺳﺮﻫﻤﺎ( ﻫﻢ ﻣﺮﺟﻊ و رﻫﺒﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ واﺣﺪ و ﻏﻴﺮﺷﻮراﺋﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر‬ ‫ﻛﻪ اﺋﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ )ﻋﻠﻴﻬﻢاﻟﺴﺎﻟم( ﺑﻮدهاﻧـﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼـﻪ آن ﻓـﺮد از ﺑﺮﺟﺴـﺘﮕﻲ وﻳـﮋهاي ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻗﺮﻋﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﻌﺖ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮﺟﺢ و ﻣﻌـﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ....‬و ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي اداره‬ ‫اﻣﻮر رﻫﺒﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ رﻫﺒﺮ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد را دارا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫و ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ در ﺧﻤﺲ و اﻧﻔﺎل ﺗﺼـﺮﻓﺎت ﻣﺎﻟﻜﺎﻧـﻪ دارد‪ ،‬و ﺗﻤـﺎم اﻣـﻮال اﻋـﻢ از‬ ‫زﻣﻴﻨﻲ و ﺳﻤﺎوي و درﻳﺎﻳﻲ و ﻛﺎﺎﻟﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي و ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮ ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﺪاﻧﺪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﺮف ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺎﻓﻴﻬـﺎ آب و ﺧﺸـﻜﻲ و زﻣـﻴﻦ و ﻫـﻮا و ﻣـﺎه و ﺧﻮرﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻣﻤﻠﻮك و ﻏﻴﺮﻣﻤﻠﻮك اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﻧﻔﻮس ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن و ﺣﻘﻮق و ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت و اﻓﻌﺎل و اﻋﻤﺎل آﻧﻬﺎ را در اﺧﺘﻴﺎر دارد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺟﻬﺎن را اداره ﻛﻨﺪ‪ ...‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺼﺮﻓﺎت او ﻣﻮﻛﻮل ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺘﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻮرد ﻗﺒـﻮل‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬او ﻓﻘﻂ در ﻗﺒﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ اﻣـﺖ‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﻟف او ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﺸﺨﻴﺺ او را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎز ﺑﺎﻳﺪ از او اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻋﺬر‬ ‫و ﮔﺮﻳﺰي از آن ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻣﻌﻨﺎي ﺗﻔﻮﻳﺾ دﻳﻦ ﺑﻪ او ﺣﻖ ﺟﻌﻞ اﺣﻜﺎم ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي‬ ‫ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﺑﻌﺪ از او ﺣﻖ ﻧﻘﺾ آﻧﻬﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ داراﺳﺖ و ﺣﺘﻲ ﻛﻢ و زﻳﺎد ﻛﺮدن اﺣﻜﺎم‬ ‫اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ در ﻓﺮض ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ را دارا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻓﺮض اﻫـﻢ‪‬‬ ‫و ﻣﻬﻢ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫در اﻧﻔــﺎل وﺎﻟﻳــﺖ و در اﻣــﺎﻟك ﺷﺨﺼــﻲ ﺣﻜﻮﻣــﺖ و اوﻟﻮﻳــﺖ در ﺗﺼــﺮف را دارد‪،‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻣﻴﻦ ﻣﻮات و ﺻﻴﺪ ﻣﺎﻫﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از درﻳﺎ و ﺻﺤﺮا و ﻏﻴﺮ آﻧﻬـﺎ را آنﻃـﻮر ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و در اﻣﻮال و اﻣﺎﻟك ﻣﺮدم اوﻟﻮﻳﺖ ﺗﺼﺮف را دارد‪ ،‬ﺗـﺎ در‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﺼﻠﺤﺖ در ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻣﺤﺮوﻣﻴﻦ و ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ ﻣﺼﺮف ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ از‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 64 ‬‬

‫ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖ را ﻟـﺪياﺎﻟﻗﺘﻀـﺎء دراﺧﺘﻴـﺎر دارد و ﺣﺘـﻲ ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ ﻋﻤـﻮم‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ اﺳﺘﺮﻗﺎق و اﺳﺘﻌﺒﺎد و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و ﻳﺎ ﻋﺒﺪ را آزاد ﻧﻤـﻮده و ﻣﺴـﺘﺤﻖ اﻋـﺪام‬ ‫ﺣﺘﻲ در ﻏﻴﺮ ﻣﻮرد اﻗﺮار را ﻋﻔﻮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﻮﻗﺘﻲ اﺣﻜﺎم ﺣﺘﻲ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﻤﻠﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺒﺎدت ﻏﻴﺮﺧﺪا را اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﻣﺼـﻠﺤﺖ‬ ‫ﻧﻈﺎم اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﺟﺎزه دﻫﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺑﻘﺎء ﺗﻮﺣﻴـﺪ در ﻋﺒـﺎدت را در ﺳـﺎﻳﺔ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﻗﻮي و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺎﻟم ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺳﻮراخ ﺷﺪن ﻛﺸﺘﻲ ﻛﺎرﮔﺮان و ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﭘﺴﺮك ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻀﺮت ﺧﻀﺮ)ع( و ﻗﺒﻮل‬ ‫ﻋﺬر ﻫﺎرون)ع( درﺑﺎرة ﮔﻮﺳﺎﻟﻪﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﻴﻞ )ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺮﺳﻴﺪم ﻣﻮﺟـﺐ ﺗﻔﺮﻗـﻪ ﺷـﻮد‬ ‫ﻟﺬا ﺻﺒﺮ ﻛﺮدم( ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻲ)ع( ﻣﺆﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻘﺪﻣﻪ و ﻣﺤﻘﻖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻋﺒﺎد اﺳﺖ در اﺧﺘﻴﺎر ﺣﺎﻛﻢ ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺎدرة ﻫﻤﻪ اﻣﻮال اﻏﻨﻴﺎء ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺟﻨﮓ و ﻏﻴﺮه در اﺧﺘﻴﺎر اوﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ وﺎﻟﻳﺖ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ از دو ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮم و اﻃﺎﻟق دارد‪ ،‬از ﺟﻬﺖ ﻣـﻮارد و از ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺣﺎﺎﻟت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮاﻓﻘﺖ و ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﺑـﺎ اﻋﺘﻘـﺎد اﻣـﺖ و ﺷـﻚ و ﺗﺮدﻳـﺪ در ﻣﺼـﻠﺤﺖ و‬ ‫ﺟﻤﺎﻟﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻗﻮل ﻋﻠﻲ)ع( درﺑﺎره ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ »ﻓﺎﺳﺘﻤﻌﻮا ﻟﻪ و اﻃﻴﻌﻮا اﻣﺮه ﻃﺎﺑﻖ اﻟﺤـﻖ«‬ ‫ﻣﺤﻤﻮل ﺑﺮ ﺿﻴﻖ وﺎﻟﻳﺖ اﻋﻄﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ اﺳﺖ‪ ،‬و »ﺎﻟﻃﺎﻋﻺ ﻟﻤﺨﻠﻮق ﻓﻲ ﻣﻌﺼـﻴﻺ اﻟﺨـﺎﻟﻖ«‬ ‫در ﻏﻴﺮ وﻟﻲ اﻣﺮ ﺑﺎﺎﻟﺻﺎﻟﻺ ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻨﻴﺎﺑﻺ اﺳﺖ و ادﻟﺔ وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺮ ادﻟﻪ اوﻟﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ داﺷـﺘﻪ و آن‬ ‫را از ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﺎﻟﻖ ﺧﺎرج ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻏﻴﺮﺻﺤﻴﺢ آن اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻋﺪهاي از‬ ‫ﻓﻀﺎﻟ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮا رﻣﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻮ و ﻣﺒﺎﻟﻐـﻪ ﻧﻤـﻮده و‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ را ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻌﺼﻮم )ع( ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ ﺗﺼـﻮر اﺷـﺘﺒﺎه در‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت را درﺑﺎره ﻣﻌﺼﻮم ﺟﺎﻳﺰ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ و ﺑﺮﺧﺎﻟف وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻏﻴﺮﻣﻌﺼـﻮم ﻛـﻪ ]ﺗﺼـﻮر‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت را ﺟﺎﻳﺰ ﻣﻲداﻧﻨﺪ[ ﻛﻪ ﺟﻮاب ﺣﻘﻴﺮ ]ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ[‪ :‬اوﺎﻟً اﻣﻜﺎن‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻳﻦ ﭘﺎراﮔﺮاف در ﭘﺎورﻗﻲ ﻛﺘﺎب ﻓﻮق درج ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬‬

‫‪ 65 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫اﺷﺘﺒﺎه در ﻣﻌﺼﻮم ]رواﺳﺖ[ ﭼﻪ آﻧﻬﺎ اذا ﺷﺎؤوا ﻋﻠﻤﻮا ]ﺑﻮدهاﻧﺪ[ ﻧﻪ ﻣﻄﻠﻘـﺎً‪ .‬و ﺛﺎﻧﻴـﺎً اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻗﻮل ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻋﻤﻞ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬و ﺛﺎﻟﺜﺎً ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻏﻴﺮﻣﻌﺼﻮﻣﻲ ﻛـﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﻣﺮدم ﻣﻜﻠﻒ ﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ از آﻧﻬﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ و »اﻟﻲ اﻟﺮﺳﻮل و اﻟﻲ اوﻟﻲاﺎﻟﻣـﺮ‬ ‫ﻣﻨﻬﻢ ﻟﻌﻠﻤﻪ اﻟﺬﻳﻦ ﻳﺴﺘﻨﺒﻄﻮﻧﻪ ﻣﻨﻬﻢ«‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫و در ﻋﻴﻦﺣﺎل وﻇﻴﻔﺔ اﻟﻬﻲ ﻫﺮ ﻣﺆﻣﻦ و در ﺻﺪر آﻧﻬﺎ وﻟـﻲاﻣـﺮ ﻣﺴـﻠﻤﻴﻦ اﺳﺘﺸـﺎرة از‬ ‫ﻣﺮدم و اﺳﺘﺨﺎره از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ ﮔﺮﭼﻪ در ﺣﺪ ﻧﺒﻮغ و درﺻﺪ ﺑﺎﺎﻟﻳﻲ از ﺗﺸـﺨﻴﺺ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و واﻗﻌﻴﺎت ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ و اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻌﻲ از اﻣﺖ آن را در ﺷـﻤﺎ ﺳـﺮاغ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻬﺎ دادن ﺑﻪ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻣـﺮدم ﺧﻠـﻊ ﺳـﺎﻟح آﻧﻬـﺎ و ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﻓﻘﻬـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺼﺪي ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و اﻧﺠﺎم ﻗﺴﻤﺘﻲ از اﻣﻮر ﻛﻪ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺤﻮل ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﺋﻴـﺪ‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﻳﻀﺔ اﻟﻬﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻣﺖ ﻧﺼﻴﺤﺖ و ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ ﺑﺮاي اﻣﺎم ﻣﺴـﻠﻤﻴﻦ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺬﻛﺮ اﻣﻮر ﺎﻟزم و داﺋﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش رﻫﺒﺮ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و اﻃﺎﻋـﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ )ع( ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اي اﺑﻦ ﻋﺒﺎس »ﻟﻚ ان ﺗﺸﻴﺮ ﻋﻠـﻲ‪ ‬و‬ ‫أري ﻓﺈن ﻋﺼﻴﺘﻚ ﻓﺄﻃﻌﻨﻲ«‪) 2‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﺎﻟﻏﻪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ‪«.(321‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬ ‫»ﺑﺴﻤﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ‬ ‫ﺟﻨﺎب ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ )داﻣﺖ اﻓﺎﺿﺎﺗﻪ(‬

‫ﺑﺎ ﺳﺎﻟم و دﻋﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺎﻟﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻮده و ﻫﺴـﺘﻢ؛ و ﻫﺮﮔـﺰ ﻫـﻢ در ذﻫـﻨﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاي ﻧﺎﻛﺮده ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻛﺎري ﺑﺮﺧﺎﻟف اﺳﺎﻟم ﺑﻨﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ از ﭼﻬـﺮهﻫـﺎي‬ ‫ﻓﺎﺿﻞ و ﻣﺒﺎرز و دلﺳﻮﺧﺘﻪ اﻧﻘﺎﻟب ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻣﻘﺎﺎﻟت ﺧـﻮب در‬ ‫ﺗﺎﻟﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم را ﺑﻪ راه ﺻﺤﻴﺢ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ در ﻣﻮرد روزﻧﺎﻣﺔ رﺳﺎﻟﺖ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺴﺎء ‪ .83‬‬ ‫‪ . 2‬ﮔﺬري ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﺔ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪه و ﻧﺎﺷﺮ ﻣﻜﺘﺒـﺔ وﺎﻟﻳـﺖ ﻓﻘﻴـﻪ‪ ،‬ﻗـﻢ‪ ،‬ﺑﻬـﺎر‬ ‫‪ ،1374‬ص ‪ .22 -30‬‬

‫‪ 66 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ ‪ -‬اﻳ‪‬ﺪﻫﻢ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ‪ -‬ﺣﺮﻓﻲ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ ﺑـﺰﻧﻢ‪ .‬ﻫﺮﻃـﻮر ﺧـﻮد و ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﺻﺎﻟح داﻧﺴﺘﻴﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ دراﻳﻦزﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﺣﺮﻓﻲ زدهام و ﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﻧﻮﺷـﺘﻪام‪ ،‬آنﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادهام ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهام‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ را ﺑـﺮاي ﻳـﺎري اﺳـﺎﻟم و‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺣﻔﻆ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫واﻟﺴﺎﻟم ﻋﻠﻴﻜﻢ‬ ‫روحاﷲ اﻟﻤﻮﺳﻮياﻟﺨﻤﻴﻨﻲ‬

‫‪1‬‬

‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ آﻗﺎي آذري ﻗﻤـﻲ اﺟـﺎزه ﺗﺼـﺮف در اﻣـﻮر ﺣﺴـﺒﻴﻪ و وﺟﻮﻫـﺎت‬ ‫ﺷﺮﻋﻴﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﺗﻌﺮﻳﺾ ﺑـﻪ ﻓﺸـﺎرﻫﺎي آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺳـﻌﺔ ﺻـﺪر آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬اﻣﺎم راﺣﻞ وﻗﺘﻲ در ﻣﻮرد وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ ﻓﻘﻴـﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻓﺮﻣﻮد ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺸـﻲ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ ،‬و‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﻃﺎﻟﻋﺎت و دﺳﺘﮕﻴﺮي و ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻧﻔﺮﻣﻮد‪«.‬‬

‫‪3‬‬

‫ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﭼﻬﻞ روز ﻗﺒﻞ از وﻓﺎﺗﺶ دﺳﺘﻮر ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﺘﻤﻢ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را‬ ‫ﺻﺎدر ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻧﺎم ﺑﻴﺴﺖ ﻧﻔﺮ از دو ﺟﻨﺎح ﭼﭗ و راﺳـﺖ ﻃﺮﻓـﺪاران اﻳﺸـﺎن از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﻣﻔﺎد ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 67‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ اﻧﺘﻘﺎد از ﻣﺸﻲ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬ ‫ﺑﺪون اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﺎم اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎد ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﻣﻮاﺿﻊ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﺗﻘﺴﻴﻢ اﺳﺎﻟم ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و ﻧـﺎب ﻣﺤﻤـﺪي‪ ،‬اﻧﺸـﻌﺎب ﻣﺠﻤـﻊ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم ج ‪ 21‬ص ‪ ،141‬ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 28‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ .1367‬‬ ‫‪ 26 . 2‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،1367‬ﺻﺤﻴﻔﺔ اﻣﺎم ج ‪ 21‬ص ‪ .266‬‬ ‫‪ . 3‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪ 11 ،‬ﺧﺮداد ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 4‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم ج ‪ 21‬ص ‪ 363‬ﻣﻮرخ ‪ 4‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ .1368‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 67 ‬‬

‫روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﺎرز ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﻋﺪم اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺑـﺎ ﮔﻤﺎﺷـﺘﻦ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫اﻋﻀﺎي دﻓﺘﺮ ﺧﻮد در اﺧﺘﺎﻟف ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن و وزارت ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺠﻤـﻊ ﺗﺸـﺨﻴﺺ‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﺑﺎﺎﻟي ﺳﺮ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن‪ .‬ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ آذري ﻗﻤﻲ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻜﺪر ﺧﺎﻃﺮ رﻫﺒﺮي از ﻧﺎﻣﻪ اﻧﺘﻘﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ آﻳﺖاﷲ ﻣﺸـﻜﻴﻨﻲ دﺑﻴـﺮ‬ ‫وﻗﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﺘﺒﺎً ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ از ﮔﻨﺎه اﻧﺘﻘـﺎد آﻧﻬـﺎ درﻣـﻲﮔـﺬرد و‬ ‫ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎي ﮔﺮوﻫـﻲ و ﺣﺰﺑـﻲ و ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﮔﺮوه ﺧﻮد ﻳﻜﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪاري از ﻓﺌﻮدالﻫﺎ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارﻫﺎ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺬﻛﺮ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻋﻀﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ آذري در ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﻣﻮاﺿﻊ روزﻧﺎﻣـﻪ رﺳـﺎﻟﺖ‪،‬‬ ‫آﻛﺎدﻣﻲ آﻗﺎ ﻣﻨﻴﺮ و ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب ﺷﺎﺧﻪ آﻗﺎي راﺳﺘﻲ ﻣﺮﺟﻊ ﺿـﻤﻴﺮ اﻧﺘﻘـﺎدات آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﺖ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ آذري‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ و ﻣﻮاﺿﻌﺶ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در اواﺳﻂ ﺳﺎل ‪ 67‬ﺑﺮاي دوﻣﻴﻦﺑﺎر ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻧﺎﻣﺔ ﻣﻔﺼﻠﻲ در‬ ‫‪ 30‬ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ ﺧﻮدش »آﻛﻨﺪه از ﻫﻤﻪﮔﻮﻧﻪ اﻋﺘـﺮاض‪ ،‬ﮔﻠـﻪ‪ ،‬ﺷـﻜﺎﻳﺖ و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎد«‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎﻣﺎﻟً ﺧﺼﻮﺻﻲ اﺳﺖ و روﻧﻮﺷﺘﺶ را ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد وي ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ در زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣـﺔ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ آن را ﻋﻴﻨﺎً ﻧﻘﻞ ﻛﺮده و ﻣﻮارد ﻣﻬﻢ آن را ﻧﻴـﺰ ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪة ﻧﺎﻣﻪ از اﺳﻨﺎد ﻣﻬﻢ ﻓﻬﻢ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ در دوران‬ ‫ﺣﻴﺎت آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬اﻧﺼﺎف ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺪي ﺑﻪ اﻧﺪازه آذري ﻗﻤﻲ در ﻓﻬﻢ وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﺔ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺪع آن آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬آذري راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛـﻪ اﻃﺮاﻓﻴـﺎن‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ »ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﺑﻌﺎد وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ اﻳﻦ دﺳـﺘﻮر اﻣـﺎم ﺑﺮﺧـﻮردي‬ ‫ﺳﺮد داﺷﺘﻨﺪ«‪ .‬او ﻛﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺑﺎور ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻔﺮد ﺑﻮدن ﺧﻮد در ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﺴـﻴﺮ ﻣﻮﺳـﻌﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 68 ‬‬

‫ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺧﺘﻴﺎرات ﺑﺎريﺗﻌﺎﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻳﺸﺎن ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪة ﻧﺎﻣﻪ ‪ 67‬آذري ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻜﺘﺔ ﺑﺪﻳﻊ دارد‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﺎزه آن‬ ‫اﺧﺘﻴﺎرات وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ در »ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﻤﻠﻲ« اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻟم آذري ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻋﻠﻨـﻲ و‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺎهﻫﺎي رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻋﺒـﺎرت وي اﻳـﻦ اﺳـﺖ‪» :‬ﺗﻌﻄﻴـﻞ‬ ‫ﻣﻮﻗﺘﻲ اﺣﻜﺎم ﺣﺘﻲ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﻤﻠﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺒﺎدت ﻏﻴﺮﺧﺪا را اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ اﺟﺎزه دﻫﺪ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺑﻘﺎء ﺗﻮﺣﻴﺪ در ﻋﺒﺎدت را در ﺳـﺎﻳﺔ ﻧﻈـﺎم ﻗـﻮي و‬ ‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺎﻟم ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ «.‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪاي اﮔﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘﻀـﺎ ﻛﻨـﺪ ﻋﺒـﺎدت‬ ‫ﻏﻴﺮﺧﺪا ﻫﻢ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ‪ .‬درﺣﺪ اﻃﺎﻟع ﻣﻦ در ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺎﻟم اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﺗﺄﺳـﻒﺑـﺎرِ ﻋﺠﻴـﺐ‬ ‫ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وي »ﻗﺒﻮل ﻋﺬر ﻫﺎرون)ع( درﺑﺎرة ﮔﻮﺳﺎﻟﻪﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﻨـﻲاﺳـﺮاﺋﻴﻞ )ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﺗﺮﺳﻴﺪم ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻔﺮﻗﻪ ﺷﻮد ﻟﺬا ﺻﺒﺮ ﻛﺮدم( ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﻲ)ع(« را ﻣﺆﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬دوﻣﻴﻦ ﻧﻜﺘﺔ ﺗﺎزة ﻧﺎﻣﻪ اﺧﺘﻴﺎر وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ در ﺗـﺮور ﺷـﺨﺺ و ﺗـﺮور ﺷﺨﺼـﻴﺖ در‬ ‫ﺻﻮرت اﻗﺘﻀﺎي ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻋﺒﺎرت وي اﻳﻦ اﺳﺖ‪]» :‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ[ از ﺑﻴﻦﺑﺮدن‬ ‫ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖ را ﻟﺪياﺎﻟﻗﺘﻀـﺎء در اﺧﺘﻴـﺎر دارد و ﺣﺘـﻲ ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ ﻋﻤـﻮم ﻣﺴـﻠﻤﻴﻦ‬ ‫اﺳﺘﺮﻗﺎق و اﺳﺘﻌﺒﺎد و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و ﻳﺎ ﻋﺒﺪ را آزاد ﻧﻤﻮده و ﻣﺴـﺘﺤﻖ اﻋـﺪام ﺣﺘـﻲ در‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻣﻮرد اﻗﺮار را ﻋﻔﻮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ «.‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ وﻟﻲﻓﻘﻴـﻪ از اﺧﺘﻴـﺎرات ذﻳـﻞ ﺑﺮﺧـﻮردار‬ ‫اﺳﺖ‪ .1 :‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن اﺷﺨﺎص ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻗﻀـﺎﻳﻲ و ﺻـﺮﻓﺎً ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﺼـﻠﺤﺖ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﻮد‪ .2 ،‬ﺗﺮور ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺷﺮاﺋﻂ ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﻪ‪ .3 ،‬ﺑﺮدهﻛﺮدن اﻧﺴـﺎن‬ ‫ﻫﺎي آزاد ﻳﺎ اﺳﺘﺜﻤﺎر آﻧﻬﺎ‪ .4 ،‬آزاد ﻛﺮدن ﺑﺮدهﻫﺎ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﺮﻳـﺪاري از ﻣﺎﻟﻜـﺎن آن‪.5 ،‬‬ ‫ﻋﻔﻮ ﻣﺤﻜﻮﻣﺎن ﺑﻪ اﻋﺪام ﻣﻄﻠﻘﺎً‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ وي »ﺳﻮراخ ﺷﺪن ﻛﺸﺘﻲ ﻛﺎرﮔﺮان و ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪن‬ ‫ﭘﺴﺮك ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻀﺮت ﺧﻀﺮ)ع(« ﻣﺆﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻧﻜﺘﺔ ﺗﺎزه ﺷﺎرع ﺑﻮدن وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬وي اﺧﺘﻴﺎر ﺟﻌﻞ اﺣﻜـﺎم داﺋﻤـﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 69 ‬‬

‫)ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻮﻗﺖ( در ﻓﺮض ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ را دارد و اﺧﺘﻴﺎرات او در ﺟﻌﻞ اﺣﻜﺎم ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮض اﻫﻢ‪ ‬و ﻣﻬﻢ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻋﺒﺎرت وي ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﻣـﻦ ﻣﻌﺘﻘـﺪم ﻣﻌﻨـﺎي‬ ‫ﺗﻔﻮﻳﺾ دﻳﻦ ﺑﻪ او ﺣﻖ ﺟﻌﻞ اﺣﻜﺎم ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﺑﻌﺪ از او ﺣﻖ‬ ‫ﻧﻘﺾ آﻧﻬﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ داراﺳﺖ و ﺣﺘﻲ ﻛﻢ و زﻳﺎد ﻛﺮدن اﺣﻜﺎم اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ در‬ ‫ﻓﺮض ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼـﻠﺤﺖ را دارا ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﻪ ﻓـﺮض اﻫـﻢ و ﻣﻬـﻢ ﻣﺤـﺪود‬ ‫ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪ «.‬در ﺣﺪ اﻃﺎﻟع ﻣﻦ در ﻓﻘﻪ ﻓﺮﻳﻘﻴﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﺎزه اﺧﺘﻴﺎر وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ در ﻛﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘـﻂ ﻛـﺮه زﻣـﻴﻦ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﺎﻟوه وﺎﻟﻳﺖ او ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺷـﻴﻌﻴﺎن و ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺗﻤـﺎم ﻣـﺮدم ﺟﻬـﺎن را در ﺑـﺮ‬ ‫ﻣــﻲﮔﻴــﺮد‪ .‬اﻳــﻦ اﺧﺘﻴــﺎر ﺷــﺎﻣﻞ ﻧﻔــﻮس و داراﺋــﻲ و ﺣﻘــﻮق و ﻣﺘﻌﻠﻘــﺎت و اﻓﻌــﺎل ﻛﻠﻴ ـﺔ‬ ‫اﻧﺴﺎنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻋﺒﺎرت وي ﭼﻨـﻴﻦ اﺳـﺖ‪» :‬ﺗﻤـﺎم اﻣـﻮال اﻋـﻢ از زﻣﻴﻨـﻲ و ﺳـﻤﺎوي و‬ ‫درﻳﺎﻳﻲ و ﻛﺎﺎﻟﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي و ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮ ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﺪاﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﺼـﺮف‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺎﻓﻴﻬﺎ آب و ﺧﺸـﻜﻲ و زﻣـﻴﻦ و ﻫـﻮا و ﻣـﺎه و ﺧﻮرﺷـﻴﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻣﻤﻠﻮك و ﻏﻴﺮﻣﻤﻠﻮك اﻧﺴﺎنﻫﺎ و ﻧﻔﻮس ﻣﺴـﻠﻤﻴﻦ ﺑﻠﻜـﻪ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن و ﺣﻘﻮق و ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت و اﻓﻌﺎل و اﻋﻤﺎل آﻧﻬﺎ را در اﺧﺘﻴﺎر دارد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺟﻬـﺎن را‬ ‫اداره ﻛﻨﺪ‪ «.‬ﭼﻨﻴﻦ اﺧﺘﻴﺎري را ﻓﻘﻂ ذات ﺑﺎري ﺗﻌﺎﻟﻲ دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻔﻮﺿﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﺧﺘﻴﺎرات را‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و اﺋﻤﻪ ﻫﻢ ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻫﻤﻴﻦ اﺧﺘﻴﺎرات را ﻋﻴﻨﺎً ﺑﺮاي وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻗﺎﺋﻞ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺸﺖ‪ .‬ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘﺔ ﺑﺪﻳﻊ‪ :‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻋﻤﺎﻟً ﻣﻌﺼﻮم اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎور ﻧﺪارﻳـﺪ اﻳـﻦ ﻋـﻴﻦ‬ ‫ﻋﺒﺎرت آذري اﺳﺖ‪)» :‬ﺎﻟﻃﺎﻋﻺ ﻟﻤﺨﻠﻮق ﻓﻲ ﻣﻌﺼﻴﻺ اﻟﺨﺎﻟﻖ( در ﻏﻴﺮ وﻟـﻲاﻣـﺮ ﺑﺎﺎﻟﺻـﺎﻟﻺ ﻳـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻟﻨﻴﺎﺑﻺ اﺳﺖ و ادﻟﺔ وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺮ ادﻟﻪ اوﻟﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ داﺷﺘﻪ و آن را از ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﺎﻟﻖ ﺧـﺎرج‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ «.‬ﭘﺲ اﻃﺎﻋﺖ از وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻌﺼﻴﺖﺑﺮدار ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻪ‪ .‬ﺷﺸﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﺎزه اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ وﻇﻴﻔﺔ ﻣﺮدم اﺳﺖ ﺣﺘﻲ در ﻓﺮض ﺧﻄﺎي اﻣﺎم ﻳﺎ‬ ‫وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ‪ .‬اﺋﻤﻪ ﻫﻢ در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﻣﻜﺎن اﺷﺘﺒﺎه داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ از اﻣـﺎم ﻣﻌﺼـﻮم‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 70 ‬‬

‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺧﻄﺎي در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ واﺟﺐ اﺳـﺖ از وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ ﻫـﻢ در ﻓـﺮض‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺎﻟزم اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻋﺒـﺎرت آذري ﻗﻤـﻲ‪» :‬ﻋـﺪهاي از ﻓﻀـﺎﻟ ﻗﺎﺋـﻞ ﺑـﻪ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮا رﻣﻲ ﺑﻪ ﻏﻠﻮ و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻧﻤﻮده و وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ را‬ ‫ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻌﺼﻮم )ع( ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻪﻋﺒﺎرتدﻳﮕﺮ ﺗﺼﻮر اﺷﺘﺒﺎه در ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت را درﺑـﺎره‬ ‫ﻣﻌﺼﻮم ﺟﺎﻳﺰ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ و ﺑﺮﺧﺎﻟف وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻏﻴﺮﻣﻌﺼﻮم ﻛﻪ ]ﺗﺼﻮر اﺷﺘﺒﺎه در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت را‬ ‫ﺟﺎﻳﺰ ﻣﻲداﻧﻨﺪ[ ﻛﻪ ﺟﻮاب ﺣﻘﻴﺮ ]ﺑﻪ اﻳﺸـﺎن اﻳـﻦ اﺳـﺖ[‪ :‬اوﺎﻟً اﻣﻜـﺎن اﺷـﺘﺒﺎه در ﻣﻌﺼـﻮم‬ ‫]رواﺳﺖ[ ﭼﻪ آﻧﻬﺎ اذا ﺷﺎؤوا ﻋﻠﻤﻮا ]ﺑﻮدهاﻧﺪ[ ﻧﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎً‪ .‬و ﺛﺎﻧﻴﺎً اﻣﻜﺎن ﻗﻮل ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻋﻠـﻢ‬ ‫ﺧﻮد در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻋﻤﻞ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬و ﺛﺎﻟﺜﺎً ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻏﻴﺮﻣﻌﺼﻮﻣﻲ ﻛـﻪ داﺷـﺘﻪاﻧـﺪ و ﻣـﺮدم‬ ‫ﻣﻜﻠﻒ ﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ از آﻧﻬﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ «.‬اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن آذري ﻫﻢ در ﻛﺎﻟم ﻫﻢ در ﻓﻘﻪ اﻣﺎﻣﻴﻪ‬ ‫ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ده‪ .‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدم ﻣﻘﺎم ﻣﺴـﺌﻮل ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻋـﻴﻦ ﻋﺒـﺎرت آذري‪» :‬ﺗﺼـﺮﻓﺎت او‬ ‫ﻣﻮﻛﻮل ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬او ﻓﻘﻂ در ﻗﺒﺎل ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ اﻣﺖ ﺑﺮﺧﺎﻟف او ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺗﺸـﺨﻴﺺ او را ﻗﺒـﻮل‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎز ﺑﺎﻳﺪ از او اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻋﺬر و ﮔﺮﻳﺰي از آن ﻧﺪارﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﻳﺎزده‪ .‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زن ﻛﺴﻲ را ﻃﺎﻟق دﻫﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻓﺮض ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم‪.‬‬ ‫دوازده‪ .‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺻﻮرت اﻗﺘﻀﺎي ﻣﺼﻠﺤﺖ روزه و ﺣﺞ و ﻣﺸﺨﺼﺎً ﻧﻤﺎز‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺘﺤﺠﺮﻳﻦ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ در ﻫﻴﭻ ﺷﺮاﺋﻄﻲ ﺗﺮك ﻧﻤﻲﺷﻮد را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺰده‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻛﻪ از ﭘﺎﺳﺦ ﺟﺴﻮراﻧﺔ آذري ﺑﻪ ﭘﻴﻐﺎم ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻗﺒﻠﻲاش ﻋﺒـﺮت‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﻛﺮﻳﻤﺎﻧﻪ ﻣﻲﻧﻮازد و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ »ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻢ در ذﻫﻨﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاي ﻧﺎﻛﺮده ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻛـﺎري ﺑـﺮﺧﺎﻟف اﺳـﺎﻟم ﺑﻨﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ «.‬ﻣﻌﻠـﻮم ﻣـﻲﺷـﻮد‬ ‫اﻧﺘﻘﺎدات وي و ﻫﻤﻔﻜﺮاﻧﺶ از دوﻟﺖ و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻧﻈﺎم در اﻳﻦ ﭘـﻨﺞ ﺳـﺎﻟﻪ دﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ ﺣﺴـﺎب‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﺳﺎﻟم ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬و اﻳﻦ ﻗﺪم ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرده‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎﻣـﻪاي ﺣـﺎوي ﻣﻔـﺎد ﻓـﻮق درﺑـﺎره وﺎﻟﻳـﺖ‬

‫‪ 71 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ از ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﻓﺎﺿﻞ و ﻣﺒﺎرز و دﻟﺴﻮﺧﺘﻪ اﻧﻘـﺎﻟب ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻣﻘﺎﺎﻟت ﺧﻮب در ﺗﺎﻟﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻣـﺮدم را ﺑـﻪ راه ﺻـﺤﻴﺢ راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ ....‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ را ﺑﺮاي ﻳﺎري اﺳﺎﻟم و ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺣﻔﻆ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ «.‬ﻣﻌﻨﺎي ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻮق درﺑﺎره وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ ﻓﻘﻴـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻣﻌﻨـﺎي ﻋﺒـﺎرت‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ در زﻣﺎن ﺗﺒﻴﻴﻦ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ‪» :‬ﺑﺎﺎﻟﺗﺮﻳﻦ از اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﺴـﺎﺋﻠﻲ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫ﭘﺎﻧﺰده‪ .‬آذري از ﭘﺎﺳﺦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺸﻌﻮف ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ اﺣﻜﺎﻣﺶ در ﺷـﻮراي ﺑـﺎزﻧﮕﺮي ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ از ﻫـﺮ دو ﮔـﺮوه از ﭘﻴـﺮواﻧﺶ از‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر و ﭼﭗ )اﺻﻮلﮔﺮاﻳﺎن و اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن ﺑﻌﺪي( از ﺟﻤﻠـﻪ آذري ﻗﻤـﻲ ﻣﻨﺼـﻮب‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻮازن ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎداش ﻣﻮاﺿﻊ آذري در دﻓﺎع از وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ ﻓﻘﻴـﻪ در‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ و دﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﺎﻟت وي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻧﺰده‪ .‬آذري ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 66‬و ‪ 67‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻋﻘﻴـﺪه‬ ‫داده اﺳﺖ‪» :‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﺟﺰو اﻓﺮادي ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨـﻲ ]ﻣﻄﻠﻘـﻪ[ را‬ ‫ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﻋﺎﻟﻣﻴﻪ ﻫﻢ داده ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺤﻤﺪاﷲ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ در ﻣـﻦ ﻫﺴـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎل ﺣﺮف ﻗﺪﻳﻢ ﺧﻮدم ﻟﺠﺎﺟﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻛـﻢﻛـﻢ وﻗﺘـﻲ دﻳـﺪم اﻣـﺎم ﻗـﺪسﺳـﺮه ﻣﻨﻄـﻖ‬ ‫ﺻﺤﻴﺤﻲ اراﺋﻪ داده ﺧﻮب ﻣﻦ ﻫﻢ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدم وﻟﻲ دﻳﮕﺮان ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺼﻞ دوم‬ ‫اﻛﻨﻮن زﻣﺎن ﻃﺮح ﻳﻚ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻬﻢ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻧﺘﻘﺎدات آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫را در ﻣﺠﻤﻮع ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪاش را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﻜﺮد‪ ،‬او را از ﺧﻮد ﻧﺮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻋﻜﺲ‬ ‫او را ﺑﻪ ﺑﺎزي ﮔﺮﻓﺖ و ﺣﺘﻲ در واﭘﺴﻴﻦ روزﻫﺎي ﺣﻴﺎﺗﺶ ﺑﻪ او ﺳﻤﺖ ﻣﻬﻢ ﻋﻀﻮ ﺷـﻮراي‬ ‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ داد‪ .‬آﻳﺎ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﻗﺎﺋـﻞ ﺑـﻪ رواداري و ﺗﺤﻤـﻞ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ داﻧﺴﺖ؟ راز ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ آذري ﺑـﺎ آﻳـﺖاﷲ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري در ﭘﻴـﺎم ﻣﻬـﺮ ‪ 63‬آﻳـﺖاﷲ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﺰوة ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻟم‪ ،‬ﻣﻬﺮ ‪ ،1374‬ص ‪ .10‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬

‫‪ 72 ‬‬

‫ﺧﻤﻴﻨﻲ ﭼﻪ ﺑﻮد؟‬ ‫ﺑﻲﺷﻚ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺣﺪي از اﻧﺘﻘﺎد و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎدات ﻛﺘﺒﻲ‬ ‫آذري ‪ -‬ﻛﻪ اﺻﻞ آن در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﺗﺤﻤﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎد ﻋﻠﻨـﻲ او در‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ ﺗﺬﻛﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻘﻴﻨﺎً از ﻧﺎﺣﻴﺔ اﻧﺘﻘﺎدات ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آذري‬ ‫ﻗﻤﻲ ﺧﻄﺮي ﻣﺘﻮﺟﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬از ﻳﻚ ﺳﻮ وي ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻔﻮذ و ﻣﻘﺎم رده‬ ‫اول روﺣﺎﻧﻲ درﺣﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﻌـﺪ از ﺗـﺬﻛﺮ ﺷـﻔﺎﻫﻲ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺧﻂ ﻗﺮﻣﺰ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺘﻘﺎد ﻋﻠﻨﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﻧﻜﺮد‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﮔﺮﭼﻪ راﺿﻲ ﻧﺒﻮد ﺑﺎ ﻓﺮاﻣﻴﻨﺶ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دوﻟـﺖ‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪش را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل آذري ﻗﻤﻲ را ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮان در ﻋﺪاد ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ ﻗﻠﻤـﺪاد‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬او ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﻨﺘﻘﺪ دوﻟﺖ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻳﺸﺎن ﺑﻮد‪ ،‬در ﻣﺮداد ‪ 63‬ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ وي ﺑـﺎ دوﻟـﺖ‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎد از ﺷﺨﺺ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻳﻌﻨﻲ اﻧﺘﻘﺎد ﻋﻠﻨﻲ از رﻫﺒـﺮي ﺑﻌـﺪ‬ ‫از ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻬﺮ ‪ 63‬ﻫﺮﮔﺰ اداﻣﻪ ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را از ﻃﺮﻓـﺪاران‬ ‫ﭘﺮوﭘﺎﻗﺮص آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺶ و روش اﻳﺸﺎن اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎد رﻗﻴﻖ و ﻣﻌﺪود ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻫﻢ اداﻣﻪ داده اﺳﺖ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 67‬ﻣﻮﺳـﻊ‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ را در ﻧﺎﻣﻪ ﺑـﻪ آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ ﺑـﻪ رﺷـﺘﺔ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﺮ درآورده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬ ‫آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﻹﻳﺖ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﻮم ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳـﻲ آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ ﻳﻌﻨـﻲ از أواﺧـﺮ ‪ 1366‬ﺗـﺎ ‪ 10‬آذر‬ ‫‪ 1373‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌـﺪ ﻧـﺎﻫﻤﺨﻮان اﺳـﺖ‪ .‬درﺣﻘﻴﻘـﺖ آراء آذري از زﻣﺴـﺘﺎن ‪1366‬‬ ‫)زﻣﺎن اﻋﺎﻟم وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ( ﺑـﻪ ﺳﺮﺳـﭙﺮدﮔﻲ وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ ﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬وي در ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻧﺨﺴـﺖ ﺑـﺎ رﻫﺒـﺮ ﺟﺪﻳـﺪ ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟمواﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﻢ ﺟﻨﺎح و ﻫﻤﺴﻮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬او اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ ﺑﻮد‬ ‫و ﭘﺲ از درﮔﺬﺷﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ رﻫﺒﺮ ﻣﻄﻠﻮﺑﺶ آﻳـﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ ﺑـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ وﻗﺘـﻲ‬ ‫ﻧﻈﺮش در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رأي ﻧﻴﺎورد‪ ،‬در ﺣﻤﺎﻳﺖ از رﻫﺒﺮي ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺳﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬او در ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻧﺨﺴﺖ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ از‬ ‫اﻳﺸﺎن اﻧﺘﻘﺎد ﻧﻜﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﻗﺪمﻫـﺎﻳﻲ را‬ ‫در ﺗﺜﺒﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮاي ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ‬ ‫ﭼﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻳﺎ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﻣﻨﺘﻘﺪ‪ ‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ را رام و ﺳﺮﺳـﭙﺮدة ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ وي‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ آذري را در اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ در ﺿﻤﻦ ﺳﻪ ﻗﺴـﻤﺖ دﻧﺒـﺎل‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪:‬‬ ‫اول‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ آذري در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‬ ‫ﻣﻮاﺿﻊ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در اﺟـﺎﻟس ﻣـﻮرخ ‪ 14‬ﺧـﺮداد ‪ 1368‬ﻣﺠﻠـﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن‬ ‫رﻫﺒﺮي دو ﻣﺤﻮر داﺷﺖ‪ :‬اول دﻓﺎع از رﻫﺒﺮي ﺷﺨﺼـﻲ در ﻗﺒـﺎل رﻫﺒـﺮي ﺷـﻮراﻳﻲ‪ ،‬دوم‬ ‫دﻓﺎع از رﻫﺒﺮي آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﺟﺮاﻳﻲ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫‪ 74 ‬‬

‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از اﺑﺘﺪا ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻣﺮ ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﺟﺮاﺋـﻲ‬ ‫او ﻳﻌﻨﻲ رﻫﺒﺮ اﺟﺮاﺋﻴﺎت ﻳﺎ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻘﻴﻪ ﻏﻴﺮاﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﺘﺠﺰي ﻳﺎ ﺣﺘﻲ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺠﺘﻬﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﺗﺎ آﺧﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وي ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ در زﻣـﺎن ﺣﻴـﺎت اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﻪ اﻋﻠﻤﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ :‬آﻳﺎت ﺑﺮوﺟﺮدي‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ و اراﻛـﻲ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﺣﻮم اراﻛﻲ ﺗﺎ ﻣﻬﺮ ‪ 1376‬ﺑﻪ اﻋﻠﻤﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺠﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آذري ﺷﺐ ‪ 13‬ﺧﺮداد ‪ 68‬ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻲ دﻳﮕﺮ از اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻳﺖاﷲ‬ ‫ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻣﻲرود‪ ،‬اﻳﺸﺎن را از رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﻴﺮون ﻣﻲآورد و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫درﮔﺬﺷﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ رﻫﺒﺮي را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺳﻴﺪﺑﺎﻗﺮ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣـﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ را درﺑـﺎرة‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺬﻳﺮش رﻫﺒﺮي از ﭘﺪرش را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﺳـﺎﻋﺖ ‪ 12‬ﺷـﺐ ]‪13‬‬ ‫ﺧﺮداد ‪ [1368‬ﻋﺪهاي از آﻗﺎﻳﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و اﻋﻀﺎي ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﺮاي دﻳﺪن آﻗﺎ‬ ‫]آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ[ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬آﻗﺎﻳﺎن اﺣﻤﺪي ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ‪ ،‬آذري ﻗﻤـﻲ‪] ،‬ﺳـﻴﺪﻣﻬﺪي[ روﺣـﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﻃﺎﻫﺮ ﺷﻤﺲ و ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺣـﻮم ﺷـﺪهاﻧـﺪ در ﺑـﻴﻦ آﻧﻬـﺎ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬آﻗـﺎ ﻛـﻪ در‬ ‫رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﻗﺒﺎ ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ ﺑﺎ ﻋﺒﺎ و ﻋﻤﺎﻣﻪ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ رﻫﺒﺮي را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺷﻤﺎ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬آﻗﺎ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣـﻦ ﻗـﺒﺎﻟً‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻪ آﻗﺎي ﺧﻤﻴﻨﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﻪ داﻋﻴﻪ رﻫﺒـﺮي دارم و ﻧـﻪ اﻫـﻞ رﻫﺒـﺮي ﻫﺴـﺘﻢ‪.‬‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن ﺑﺎز ﻫﻢ اﺻﺮار ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻗﺎ ﺟﻮاب داد ﻣﻦ ﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﻧﻪ ﺑـﺎ ﻛﺴـﻲ‬ ‫ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﺷﺪ ﺑﻨﺎي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دارم‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ اﺻﺮار ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻗﺎ ﻓﺮﻣﻮد ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴـﺎﻳﻞ‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ ﻣﺮدم ﺑﺮﺳﻢ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺻﺮار آﻗﺎﻳﺎن ﺑﺎز ﻫﻢ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد و درﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺣﻀـﺮت‬ ‫آﻗﺎ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟً ﺑﺮوﻳﺪ ﺗﺎ ﻓﺮدا ﺻﺒﺢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺻﺒﺢ ‪ 14‬ﺧﺮداد ﻣﺮﺣﻮم آﻗـﺎي‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ از ﺟﻠﺴﻪ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﻦ زﻧﮓ زد و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣـﺎ ﺑـﺎ ﻋـﺪه زﻳـﺎدي از اﻋﻀـﺎي‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدهاﻳﻢ و آﻧﻬﺎ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻀـﺮت آﻗـﺎ رأي ﺑﺪﻫﻨـﺪ و از ﻣـﻦ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻈﺮ اﻳﺸﺎن را ﺟﻮﻳﺎ ﺷﻮم‪ .‬ﺣﻀﺮت آﻗﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻛﺎري ﺑـﻪ رﻫﺒـﺮي‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫‪ 75 ‬‬

‫ﻧﺪارم و آﻗﺎﻳﺎن ﻫﺮﻛﺲ را ﻛﻪ ﺻﺎﻟح ﻣﻲﺑﻴﻨﻨـﺪ اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻨـﺪ و ﻣـﻦ ﻫـﻢ ﺑﻨـﺎي ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬ ‫ﻧﺪارم‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷـﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣﺠﻠـﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن رﻫﺒـﺮي را‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﮔﺰارش ﻣﻲدﻫﺪ‪» :‬ﺑﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻮﺗﺎه آﻗﺎي ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪ ]ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ‪ 14‬ﺧـﺮداد‬ ‫‪ [1368‬ﺷﺮوع و ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دادم‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔـﺖوﻧـﻴﻢ‬ ‫ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻨﻔﺲ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺤﺚﻫﺎي زﻳـﺎدي ﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻲﻫـﺎ ﻃﺮﻓـﺪار رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﺷﻮراﻳﻲ و ﺑﻌﻀﻲ ﺧﻮاﻫﺎن رﻫﺒﺮي ﻓﺮدي ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻲ آﻳـﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي و ﺑﻌﻀـﻲﻫـﺎ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ]ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ[ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺷﻮرا ﻫﻢ اﺳﻢﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮده ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﺎﻟً در ﻣﺸﻮرتﻫﺎي ﺳﺮان ﻗﻮا و ﺟﻤﻌﻲ دﻳﮕﺮ از ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه ﺑـﻮدﻳﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﻮراﻳﻲ ﻣﺮﻛﺐ از آﻳﺎت ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬ﻣﻮﺳﻮياردﺑﻴﻠﻲ و ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ رﻫﺒﺮي را ﺑﻪﻋﻬـﺪه ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‬ ‫وﻟﻲ در ﻣﺬاﻛﺮات‪ ،‬رﻫﺒﺮي ﻓﺮدي رأي ﺑﻴﺸﺘﺮي آورد‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑـﺎ رﻫﺒـﺮي ﻓـﺮدي‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدم‪ .‬ﻧﻮﺑﺖ ﻧﺮﺳـﻴﺪ‪ .‬اﺑﺘـﺪا ﺑـﻪ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد اﻋﻀـﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﻛﻪ ﻋﻀﻮ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻣﻄﺮح ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺪود ‪ 14‬ﻧﻔﺮ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن رأي دادﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد رﻫﺒﺮي آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮد اﻳﺸﺎن ﭘﺸﺖ ﺗﺮﻳﺒﻮن رﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﻦ ﺑـﺎ رﻫﺒـﺮي ﺷـﻮراﻳﻲ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫ﻣﻮاﻓﻘﻢ و ﺑﺎ رﻫﺒﺮي ﻓﺮدي ﻣﺨﺎﻟﻔﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻧـﺎﻣﺰد ﺑﺸـﻮم؟ ﻣـﻦ ﻛـﻪ ﺟﻠﺴـﻪ را اداره‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدم‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﺎ رأي ﺧﺒﺮﮔـﺎن‪ ،‬رﻫﺒـﺮي ﻓـﺮدي ﻗـﺎﻧﻮن ﺷـﺪه و ﭼـﺎرهاي ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎ ‪ 60‬رأي از ‪ 74‬ﻋﻀﻮ ﺣﺎﺿﺮ رأي آوردﻧﺪ و ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻬﻤﻲ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻮﺑﻲ ﺣﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ در ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﻛـﺮدم و ﻧﻈـﺮات اﻣـﺎم را‬ ‫درﺑﺎره ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻧﻘﻞ ﻛﺮدم‪ .‬از ﻗﻮل ﺣﺎج اﺣﻤـﺪ آﻗـﺎ ]ﺧﻤﻴﻨـﻲ[ و‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻮﺳﻮي اردﺑﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ در ﺟﻠﺴﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺳﻴﺪﻣﺮﺗﻀﻲ اﺑﻄﺤﻲ ﺑﺎ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺳﻴﺪﺑﺎﻗﺮ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻪ آﻗﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد رﻫﺒﺮي دادﻧـﺪ‪،‬‬ ‫‪ 18‬ﺧﺮداد ‪ ،1389‬ﻓﺮارو‪ .‬‬

‫‪ 76 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫ﺧﺒﺮ آﻣﺎدهﺑﺎش ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻋﺮاﻗﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻴﻦﺧﻮش ﻛـﻪ در اﺛﻨـﺎي ﺟﻠﺴـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ روﺣﺎﻧﻲ رﺳﻴﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪ اﻃﺎﻟع دادم‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ زﻳـﺎدي در آﻣـﺎدﮔﻲ اﻋﻀـﺎي‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﺮاي ﺧﺘﻢ ﻛﺎر داﺷﺖ؛ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫وي ﻣﺒﺪأ ﻟﻘﺐ آﻳﺖاﷲ را ﺑﺮاي ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ ﮔـﺰارش‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﻣﺘﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن درﺧﺼﻮص ﺗﺼـﻮﻳﺐ رﻫﺒـﺮي آﻳـﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻢ و ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر دادم‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻲ از اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت رﺋﻴﺴﻪ درﺑﺎره ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدن آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻣﺸﻮرت ﻛـﺮدم؛ ﻣﻮاﻓﻘـﺖ داﺷـﺘﻨﺪ‪ ٢«.‬اﺳـﺘﻌﻤﺎل ﻋﻨـﻮان‬ ‫»رﻫﺒﺮ اﻧﻘﺎﻟب« از ﺗﻴﺮ ‪ 1368‬ﺑﺮاي آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي راهاﻧـﺪازي ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ٣.‬از ﻫﻤـﺎن روز‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎي ﺗﺄﻳﻴﺪي آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ اﺻﻐﺮي ﻣـﺪﻳﺮ ﻣﺴـﺆول روزﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻛﻴﻬﺎن آﻣﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎره ﻓﻮقاﻟﻌﺎده را آورد و ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪاي درﺑﺎره رﻫﺒﺮي آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد‪ .‬در ﻣﻮرد ﺻﺪور ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎي ﺗﺄﻳﻴﺪ رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﺗﺬﻛﺮ دادم‪«.‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺳﺮدﺳﺘﻪ ﮔﺮوه ‪ 14‬ﻧﻔﺮه آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وي در آن اﺟﺎﻟﺳﻴﻪ از رﻫﺒﺮي‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﺟﺮاﻳﻲ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ رأي ﻧﻤﻲآورد‪ .‬ﺧﻮد‬ ‫وي در اﻳﻦﺑﺎره ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»در اول ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ ﻋﻴﻨـﺎً ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻧﻈﺮ را اﺑﺮاز ﻧﻤﻮدم و ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻋﻠﻢ در‬ ‫ﻓﻘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ و ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗـﺎﺋﻢﻣﻘـﺎم در اﻣـﻮر‬ ‫اﺟﺮاﺋﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ و ﻋﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻈﺮ را در ﺳـﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬ ‫در ﻛﺘﺎب »ﺷﺌﻮن و ﺷﺮاﺋﻂ رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ« ذﻛـﺮ و ﻗﺮﻳـﺐ آﻧـﺮا از ﺷـﻬﻴﺪ ]آﻳـﺖاﷲ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﺎل ‪ :1368‬ﺑﺎزﺳـﺎزي و ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻲ‪ 14 ،‬ﺧـﺮداد ‪ ،1368‬ص‬ ‫‪ .148 -152‬‬ ‫‪ . 2‬ﻫﻤﺎن ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ‪ 15‬ﺧﺮداد ‪ .1368‬‬ ‫‪ . 3‬ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻃﺮات ‪ 7‬ﺗﻴﺮ ‪ 1368‬و ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎزﺟﻤﻌﻪ ‪ 9‬ﺗﻴﺮ ‪ 1368‬ﺗﻬﺮان‪ .‬‬ ‫‪ . 4‬ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻃﺮات ‪ 15‬ﺧﺮداد ‪ ،1368‬ص ‪ .154 -155‬‬

‫‪ 77 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ[ ﺻﺪر ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهام‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫او ﺣﻮاﻟﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1369 - 70‬درﺑـﺎره ﻧﻘـﺶ ﺧـﻮد در رﻫﺒـﺮي ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم‬ ‫واﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪» :‬در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒـﺮى ﻧﻘـﺶ‬ ‫ﻣﺆﺛﺮى را اﻳﻔﺎ ﻛﺮدم و ﺗﺮدﻳﺪ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ اﻇﻬﺎر ﻣﻦ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ ﻣﻌﺘﻘـﺪم رﻓـﻊ‬ ‫ﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪2‬‬

‫آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺎرﻫﺎ اﻳﻦ واﻗﻌﻪ را از زواﻳﺎي دﻳﮕﺮي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ اﺷـﺎره‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ از وﺟﻮد ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ رﻫﺒﺮي‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﻫﻤﺎن ﺷﺐ ‪ 14‬ﺧﺮداد ﺧﺒﺮ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪» :‬ﻣﺘﻨـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ و اﻣﻀﺎء اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ]در ﻣﺠﻠﺲ[ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از رادﻳﻜﺎلﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دارﻧﺪ‪ «.‬و‬ ‫دو روز ﺑﻌﺪ‪» :‬آﻗﺎي ]ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ[ ﻣﻌﺎدﻳﺨﻮاه آﻣﺪ و از وﺟﻮد ﻋﻨﺎﺻﺮي ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻫﺒـﺮي‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻨﺎ دارﻧﺪ ﻛـﻪ آن را ﻣﻮﻗـﺖ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اﻋﻀﺎي ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻌﺪ ﻛـﺎري ﺑﻜﻨﻨـﺪ‪ ٣«.‬و ﻓـﺮداي‬ ‫آن روز »ﻋﻠﻲ آﻗﺎﻣﺤﻤﺪي آﻣﺪ‪ ...‬ﮔﻔﺖ ﻫﻨﻮز ﺗﻌﺪادي از ﺗﻨﺪروﻫﺎ ﺑﺎ رﻫﺒﺮي آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨـﻪ‬ ‫اي ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪4‬‬

‫اﻣﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﺔ اﺑﺰاري در ﺧﺪﻣﺖ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم در ذﻫﻨﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﻧﻈﺎم در ﻋﺒﺎرات زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬ ‫»آﻗﺎي ]اﺑﺮاﻫﻴﻢ[ اﻣﻴﻨﻲ آﻣﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺎ رﻫﺒـﺮي آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻣﺨـﺎﻟﻒ‬ ‫اﺳﺖ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺗﺎﻟش ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺘﻘﺎﺑﺎﻟً ﻣﺎ روي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ ‪ 9‬آﺑﺎن ‪ .1374‬‬ ‫‪ . 2‬زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮدﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻠﺖ‪ ،‬ج‪ 1‬ص ‪ .134‬‬ ‫‪ . 3‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﺎل ‪ :1368‬ﺑﺎزﺳـﺎزي و ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻲ ‪ ،‬ﺧـﺎﻃﺮات ‪ 16‬ﺧـﺮداد‬ ‫‪ .1368‬‬ ‫‪ . 4‬ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ‪ 17‬ﺧﺮداد ‪ .1368‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫‪ 78 ‬‬

‫ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ! آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻋﺒﺎﺋﻲ ]ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ[ و آﻗﺎي ]ﻣﺮﺗﻀﻲ[ ﺑﻨﻲﻓﻀـﻞ آﻣﺪﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻴﻦ را‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ ﻧﺸﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ[ اراﻛﻲ را ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨـﻴﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻘﺎء ﺑﺮ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻴ‪‬ﺖ را ﺣﺘﻲ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﻞﻧﺸﺪه ﺟﺎﻳﺰ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ‪ .‬آﻗـﺎي ]ﻣﺤﻤﺪرﺿـﺎ[‬ ‫ﻣﻬﺪويﻛﻨﻲ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ رﻫﺒﺮي ﺗﻠﮕﺮاﻓﻲ ﺑﻪ آﻗﺎي ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ ﺑﺰﻧﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﺒﻨـﻲ ﺑـﺮ ﺗﺸـﻜﺮ از‬ ‫ﺣﻀﻮر در ﻧﻤﺎز ﺑﺮاي اﻣﺎم و ﻋﺮض ﺗﺴﻠﻴﺖ و آﻗﺎي ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ در ﺟﻮاب‪ ،‬رﻫﺒﺮي را ﺗﺄﻳﻴﺪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ اول ﻣﺘﻦ ﺟﻮاب آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺗﻠﮕـﺮاف آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ارﺳﺎل ﺷﻮد‪«...‬‬

‫‪١‬‬

‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲآورد ﻛﻪ‪» :‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﺟﻤﻌﻲ از ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ و از ﺟﻤﻠـﻪ‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن ﺣﺎج ﺳﻴﺪﻣﻬﺪي روﺣﺎﻧﻲ‪] ،‬اﺣﻤﺪ[ آذري ﻗﻤﻲ و ]ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ[ ﺷﺮﻋﻲ ﭘﺲ از ﺣﻤﻠﻪ‬ ‫اول ﺑﻪ دﻓﺘﺮ و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ]‪ 12‬دي ‪ [1368‬ﻧﺰد ﻣﻦ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ رﻫﺒـﺮي آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﻋﻠﻨﺎً اﻋﺎﻟم ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪" :‬ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻛﺮدم آﻣﺪهاﻳﺪ از ﻣﻦ دﻟﺠﻮﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺮا ﻏﺎرت ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ اﻫﺎﻧﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳـﻜﻮت ﻣـﻦ ﻗـﺎﻧﻊ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻴﺎﻟت ﻣﻘﺪس ﺣﻮزوي ﺑﻮد وﻟﻲ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻵن ﺑﻪ ﻳﻚ ارﮔﺎن ﻧﻴﻤﻪ‬ ‫دوﻟﺘﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ"‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﺧﻮد آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ دراﻳﻦزﻣﻴﻨـﻪ اﻋﺘـﺮاف ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪» :‬در ﺗﺒﺮﻳـﻚ ﻋ‪‬ﻠَﻤـﻴﻦ آﻗـﺎي‬ ‫ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و آﻗﺎي اراﻛﻲ و آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ٣‬ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﻛـﺎﻟً ﻳـﺎ ﺑﻌﻀـﺎً ﺑـﻲﻧﻘـﺶ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷـﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﺎل ‪ :1368‬ﺑﺎزﺳـﺎزي و ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺧـﺎﻃﺮات ‪ 18‬ﺧـﺮداد‬ ‫‪1368‬ص ‪ .162‬‬ ‫‪ . 2‬ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ج‪ 1‬ص‪ .772‬‬ ‫‪ . 3‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي داﺳﺘﺎن ﭘﻴﺎم ﺑﻪ رﻫﺒﺮ ﺟﺪﻳﺪ و ﭘﺎﺳﺦ وي را اﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ رواﻳـﺖ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪» :‬ﻳﻜـﻲ از‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻌﺮوف ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ آﺷﻨﺎ ﺑﻮد آﻣﺪ اﻳﻨﺠﺎ و ﻣﺼﺮّ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﭘﻴﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ و ﺻﺎﻟح ﻧﻴﺴـﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﻲﺗﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً اﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﺟﻮاب ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد و ﺑﺴﻴﺎري از ﭼﺎﻟﺶﻫﺎ ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲﺷـﻮد‬ ‫و ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺷﻤﺎ در اﻫﺪاف ﺷﻮﻣﻲ ﻛﻪ دارﻧﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻨﺎر زدﻧﺪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫ﺧﻮرد‪ ،‬و ﺑﺎﻷﺧﺮه ﻣﻦ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸﻲﻫﺎ و ﺣﻔﻆ وﺣﺪت ﭘﻴﺎﻣﻲ دادم وﻟﻲ ﺟﻮاب اﻳﺸـﺎن را‬ ‫در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻧﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي زﻳﺎدي ﺷﺪه ﻛﻪ ﭼﺮا ﺟﻮاب دادي و‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫ﻧﺒﻮدﻳﻢ‪«.‬‬

‫‪ 79 ‬‬

‫‪١‬‬

‫آذري ﻗﻤﻲ در آن زﻣﺎن ﻳﻜﻲ از ﻣﺪاﻓﻌﺎن و ﻣﺮوﺟﺎن رﻫﺒﺮي ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻧﻈﺮﻳﺔ »وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﺟﺮاﻳـﻲ ﻓـﺮد ﻣـﻮرد اﻋﺘﻤـﺎد« ‪ -‬ﻏﻴـﺮ از‬ ‫اﺷﻜﺎﺎﻟت ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ‪ -‬دو اﺷﻜﺎل ﻋﻤﺪه دارد‪ :‬ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﺔ‬ ‫ﺳﺎﺑﻖ آذري در ﻣﻬﺮ ‪ 1363‬ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ »وﻟﻲﻓﻘﻴـﻪ‪ ،‬وﻇﻴﻔـﻪاي ﺟـﺰ ارﺷـﺎد‪ ،‬ﻧﺼـﻴﺤﺖ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫ﻣﻦ اﺳﺘﺨﺎره ﻛﺮدم ﺑﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاب را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬واﻟﻌﻬﺪة ﻋﻠﻲ اﻟﺮاوي‪) «.‬ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ج‬ ‫‪ 1‬ص ‪ (704 -705‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 23‬ﺧﺮداد ‪ 1368‬ﺑﻪ »ﺟﻨﺎب ﻣﺴﺘﻄﺎب ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟمواﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ آﻗـﺎي ﺣـﺎج‬ ‫ﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي رﻫﺒﺮ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان داﻣﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ« رﺣﻠـﺖ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕـﺬار ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎدر ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﺌﻠﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ ﺟﻨﺎبﻋـﺎﻟﻲ‬ ‫را ﻛﻪ ﻓﺮدي ﺎﻟﻳﻖ و ﻣﺘﻌﻬﺪ و دﻟﺴﻮز و در دوران ﻣﺒﺎرزات و اﻧﻘﺎﻟب ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎ آﻣﻮﺧﺘﻪ و ﻫﻤﻮاره ﻣـﻮرد‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ رﻫﺒﺮ ﺑﺰرگ اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻮدهاﻳﺪ در اﻧﺠﺎم ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻄﻴﺮ رﻫﺒﺮي ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻪ ﺟﻨـﺎب‬ ‫ﻋﺎﻟﻲ ﺣﻞ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻳﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ...‬اﻧﺸﺎءاﷲ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻤﻪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز ﻣﺸﻮرت ﺑـﺎ ﺣﻀـﺮات‬ ‫آﻳﺎت ﻋﻈﺎم و ﻋﻠﻤﺎء اﻋﺎﻟم و ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ و آﮔﺎه ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ «.‬‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي دو روز ﺑﻌﺪ در ﭘﺎﺳﺦ »آﻳﺖاﷲ آﻗﺎي ﺣـﺎج ﺷـﻴﺦ ﺣﺴـﻴﻨﻌﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‬ ‫داﻣﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ« ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬از ﭘﻴﺎم ﺗﺴﻠﻴﺖ‪ ...‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از دﻋﺎي ﺧﻴﺮ و اﻇﻬﺎرات ﻣﺤﺒﺖآﻣﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ و ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻗﺪام ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺤﺘﺮم ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﺘﺸﻜﺮم‪ ...‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺗﻮﻓﻴﻘﺎت ﺟﻨـﺎبﻋـﺎﻟﻲ را‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ‪) «.‬ﭘﻴﺸﻴﻦ ص ‪ (705-706‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺰارش ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ »ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي درﺑﺎره ﺗﺄﻳﻴﺪ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣـﺬاﻛﺮه و ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬ ‫ﺷﺪ‪ ...‬ﺷﺐ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻧﺎﻣﻪ و ﺟﻮاب ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﻧﺨﻮاﻧـﺪ‪ .‬از آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻋﻠـﺖ را‬ ‫ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ .‬ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮ ﮔﻠﻪ و ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺑﻪ دﻓﺘﺮ ﺷﺪه‪ ،‬اﺳﺘﺨﺎره ﺷﺪه و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑـﻪ ﻋـﺪم‬ ‫ﻧﺸﺮ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﮔﺮﻓﺘﻢ‪) «.‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ :1368‬ﺑﺎزﺳﺎزي و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ‪،‬‬ ‫‪ 25‬ﺧﺮداد ‪ (1368‬‬ ‫»ﭘﺲاز وﻓﺎت ﻣﺎدرﺷﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ]آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺮادرانﺷﺎن ﺗﻠﮕﺮاف ﻛﺮدم ﻫﻴﭻﻛﺪام ﺟﻮاب‬ ‫ﻧﺪادﻧﺪ ]‪ 17‬ﻣﺮداد ‪ ،[1368‬و ﭘﺲ از ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و ﻏﺎرت اﻣﻮال و‪ ...‬ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﺎﻣـﻪاي ﻧﻮﺷـﺘﻢ آن‬ ‫را ﻫﻢ ﺟﻮاب ﻧﺪادﻧﺪ ]‪ 17‬ﻣﺮداد ‪ ،[1368‬و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻣﺆﻣﻦ ]ﻗﻤﻲ[ ﭘﻴﺎﻣﻲ ﻣﺸـﺘﻤﻞ‬ ‫ﺑﺮ ﻫﻔﺖ ﺑﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮار ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ آﻗﺎي ﻓﺎﻟحزاده را ﺑﺮاي اﻳﺸﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎدم ﻛﻪ آن ﻫـﻢ ﺑـﻲﺟـﻮاب‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ آﻗﺎي ﻣﺆﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺟﻮاب ﻣﻲدﻫﻢ‪) «.‬ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ج ‪ 1‬ص ‪ .(709‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﺔ آذر ‪ 76‬ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫‪ 80 ‬‬

‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﺪارد« ﺳﺎزﮔﺎري ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﻧﻮﻋﻲ وﺎﻟﻳﺖ اﺳﺖ و ﻳﻘﻴﻨﺎً اﻣﺮي ﻣﺎﻓﻮق ارﺷـﺎد‪،‬‬ ‫ﻧﺼﻴﺤﺖ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮاﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ زوج رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫و ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻏﻴﺮﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻲ ﻳﺎ زوج رﻫﺒﺮ و رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر ﻏﻴﺮﺗﺸـﺮﻳﻔﺎﺗﻲ ﺗﺠﺮﺑـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردة ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻮرخ ‪ 14‬ﺧﺮداد ‪ 1368‬ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲ‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺑﺎ دو اﻫﺮم ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم‬ ‫ﺳﻴﺪاﺣﻤﺪ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬اﻫـﺮم اول ﻧﻘﻠـﻲ ﺷـﻔﺎﻫﻲ از آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ‪ ،‬دوم‬ ‫ﭘﺨﺶ ﺧﺒﺮ آﻣﺎدهﺑﺎش ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻋﺮاق در ﺣﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﻠـﻮم ﻧﻴﺴـﺖ ﭼﻘـﺪر ﺑـﺎ واﻗـﻊ‬ ‫ﻣﻘﺮون ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد اﻫﺮم اول در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪي ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴـﺖ‬ ‫ﻛﻪ آذري ﻗﻤﻲ ﻏﻴﺮ از ﺗﺄﺛﻴﺮ در ﻧﻔﻲ رﻫﺒﺮي ﺷﻮراﻳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ دﻳﮕـﺮي در آن اﺟﺎﻟﺳـﻴﻪ داﺷـﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﭼﻮن اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻛـﺎﻓﻲ از ﺟﻠﺴـﺎت ﻣﺠﻠـﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن در دﺳـﺖ ﻧﻴﺴـﺖ‪،‬‬ ‫ادﻋﺎي آذري ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ارزﻳﺎﺑﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺮدﻳـﺪي‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در آن زﻣﺎن ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺷﺮط ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را در رﻫﺒـﺮي دارد‪،‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ ﻗﻮل آذري از ﺑﺎب ﺿﺮورت و اﻣﺮي ﻣﻮﻗﺖ‬ ‫ﺗﺎ زﻣﺎن ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺪﻳﺪ و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﺪد ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﮕﺎه اﺑﺰاري ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ در ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻧﻈﺎم ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر اﺳﺖ‪» .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺗﺎﻟش ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ]رﻫﺒـﺮي را[ ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﺑﺎﻟً ﻣﺎ روي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ!« ﻳﺎ »ﮔﻔﺘﻢ اول ﻣﺘﻦ ﺟﻮاب آﻳـﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﻠﮕﺮاف آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ارﺳﺎل ﺷﻮد«‪ .‬ﻫﻜﺬا ﻣﺸﻲ ﻏﻴﺮاﺧﺎﻟﻗﻲ رﻫﺒـﺮ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﺎد اﺷﺎرات ﺧﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ رﻓﻊ ﻧﮕﺮاﻧـﻲﻫـﺎي ﻓﻴﻤـﺎﺑﻴﻦ از آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي ﭘﻴﺎم ﺗﺒﺮﻳﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﺪآﻣﺪن اﺳﺘﺨﺎره! از زﻳﺮ ﺑﺎر ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن در رادﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﮔﺮﻳﺨﺘﻦ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﺎﻟﻗـﻲ ﻧـﺮخ راﻳـﺞ ﺳﻴﺎﺳـﺘﻤﺪاران‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻋﺘﺒﺎري ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻓﻘﺎﻫﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪.‬‬

‫‪ 81 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻛﻪ ﺷﻮاﻫﺪي ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻮﺿﻊ آذري ﺑﻌـﺪ از ﺟﻠﺴـﻪ ﺧﺒﺮﮔـﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬وي ﺟﺰء ﻫﻴﺄﺗﻲ ﻧﺰد آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﻲرود ﺗﺎ از اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي رﻫﺒـﺮ ﺟﺪﻳـﺪ ﺑﻴﻌـﺖ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد و اﻳﺸﺎن را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﻋﻠﻨﺎً اﻋﺎﻟم ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻮاﺿﻊ ﻣﺴﺘﻘﻞ آذري در زﻣﺎن آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ وي درﺣﺪ اﻃـﺎﻟع ﻧﮕﺎرﻧـﺪه ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﺔ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ وي ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪.‬‬ ‫دوم‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ آذري در ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‬ ‫در ﺗﻴــﺮ ‪ 1368‬آﻳــﺖاﷲ آذري ﻗﻤــﻲ در ﻛﻨــﺎر ﺣﺠــﺖاﺎﻟﺳــﺎﻟمواﻟﻤﺴــﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨــﻪاي‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪاﻓﻊ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪن »وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ« در ﻣﺘﻦ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﺷـﻮراي ﺑـﺎزﻧﮕﺮي‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺻﻞ ‪ 57‬ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺷـﺪه‪» :‬ﻗـﻮاي ﺣـﺎﻛﻢ در ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﻳـﺮان‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻗﻮه ﻣﻘﻨﻨﻪ‪ ،‬ﻗﻮه ﻣﺠﺮﻳﻪ و ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻛﻪ زﻳﺮﻧﻈﺮ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ اﻣـﺮ و اﻣﺎﻣـﺖ‬ ‫اﻣﺖ ﺑﺮﻃﺒﻖ اﺻﻮل آﻳﻨﺪه اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻮا ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪«.‬‬ ‫»در ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻣـﺪاﻓﻊ وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ ﻣـﻦ ﺑـﻮدم‪ ...‬ﺑـﺎ‬ ‫اﺻﺮارﻫﺎي ﻣﻜﺮر ﻣﻦ و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ در آﺧﺮ ﻛﺎر و در روزﻫﺎي ﭘﺎﻳـﺎﻧﻲ در اﺻـﻞ ‪ 57‬و ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ دوﺑﺎره در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻤﺎمﺷـﺪن دﺳـﺘﻮر ﺑـﺎزﻧﮕﺮي در‬ ‫روزﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻦ و ﺷﺨﺺ ]ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟمواﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ[ آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪٢‬‬

‫در ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ‪» :‬در ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻣﻦ ﺑﺎﻋﺚ آن ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻮدم ﻛﻪ از ﺣﻀـﺮت‬ ‫اﻣﺎم ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻧﻈﺮاﺗﺸﺎن را ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻄﺮح ﺷـﺪه در ﺷـﻮرا ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻣـﻮرد‬ ‫ﻣﺎﻟﺣﻈﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻛﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻧﻈﺮم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﻣﺴـﺌﻠﻪ رﻫﺒـﺮي ﻣﺮﺟـﻊ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ‪ 5‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﺎﻣﻪ آذر ‪ 1376‬ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ .‬‬

‫‪ 82 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫ﺑﻮدن ﺎﻟزم ﻧﻴﺴﺖ و در ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮ ﺣﺮﻓﻲ ﻧﺪارم‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫وي در اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1369‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ دور دوم ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي از ﺗﻬﺮان اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺷﻜﺎﺎﻟﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺑﻪ اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي وارد ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن در دوره دوم دوﺑـﺎره رﻫﺒـﺮي‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺰ ﻧﻜـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻌﺪ اﻓﺸﺎ ﻛﺮده اﻃﺎﻟﻋﻲ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وي ﺷﺶ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ دراﻳﻦﺑﺎره ﺧﻄﺎب ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬در ﻣﻮﻗﻊ رأيﮔﻴـﺮي در ﺧﺒﺮﮔـﺎن‬ ‫دوم اﻳﺸﺎن ]آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ را ﻣﺘﺼﻒ ﺑﻪ اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ ﻛـﺮده ﺑﻮدﻳـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣـﻦ اﻋﺘـﺮاض‬ ‫ﻛﺮدم‪ ...‬ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻲﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﺋﻂ و ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺼﻠﺤﺖ و ﺗﻮﻃﺌﻪاي ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺷﻤﺎ ﻛﺮده‬ ‫ﺑﻮدﻳﺪ رأي دادﻧﺪ‪ ،‬ﺧـﻮد ﻣـﻦ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ رأي دادم ]![ ﻛـﻪ واﻗﻌـﺎً ﻣﺼـﻠﺤﺖ‬ ‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ‪ ٢«.‬دراﻳﻦﺑﺎره در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﻌﺪي اﺑﻌﺎد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ﻳﻜﻲ از اﻓﺘﺨﺎرات ﺧﻮد را ﮔﻨﺠﺎﻧﻴﺪن اﺻﻞ »وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴـﻪ«‬ ‫در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬او اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي را در زﻣﺎن رﻫﺒـﺮﻳﺶ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎز »ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ« ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪1366‬‬ ‫اﻳﺸﺎن در ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻣﻀﻴﻖ در ﭼﺎرﭼﻮب اﺣﻜـﺎم‬ ‫ﺷﺮع ﻣﻌﻨﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻋﺘﺮاض آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺑـﻪ ﻛﻠـﻲ ﺑـﺮﺧﺎﻟف‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد وي اﺳﺖ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺧﻮد وي ﺑﻪ رﻫﺒﺮي رﺳﻴﺪه ﻣﺼﺮﺗﺮ از دﻳﮕﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮔﻨﺠﺎﻧﺪن‬ ‫اﻳﻦ اﺻﻞ در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺎدا »ﻣﻴﺮاث اﻣﺎم راﺣﻞ ﻋﻈﻴﻢاﻟﺸﺎن« ﺧﺪﺷﻪ ﺑﺮدارد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل در دورة دوم ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺼـﻮﻳﺐ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺘﻬﺎد ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟمواﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻣـﻮرد ﻣﻨﺎﻗﺸـﻪ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ »اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ« اﻳﺸﺎن را ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آذري اﻋﺘﺮاض ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﺠﻠﻪ ﺳﻔﻴﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،2‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺣﻤﻴﺪ ﻗﺰوﻳﻨﻲ در ﻫﻤﺸﻬﺮي‪ .1381 ،‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﺎﻣﻪ آذر ‪ 1376‬ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ .‬‬

‫‪ 83 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫اﻣﺎ اﻋﻀﺎي ﺧﺒﺮﮔﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮد آذري! از ﺑﺎب »ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم « ﺑﻪ اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ اﻳﺸﺎن‬ ‫رأي ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﺮد‪ ‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم اﻧﺼﺎﻓﺎً ﺗﺎ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮ ﻧﮕﺎرﻧـﺪه ﻣﺨﻔـﻲ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ ﻏﻴﺮﻣﺠﺘﻬﺪ ﻳﺎ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﺘﺠـﺰّي از ﺑـﺎب ﻣﺼـﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم‪ .‬در‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪي در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻗﺎﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم‪ .‬ﻓﺘﺎواي ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ آذري‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 18‬ﺧﺮداد ‪ 1368‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روزﻫـﺎي رﻫﺒـﺮي آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن را ﻣﺠﺘﻬﺪ اﻋﻠﻢ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﻟﺰوم ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺳﻬﻢ اﻣﺎم در دﺳﺖ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﺮاﺟـﻊ ﻣﺠـﺎز ﺑـﻪ درﻳﺎﻓـﺖ ﺧﻤـﺲ و وﺟﻮﻫـﺎت‬ ‫ﺷﺮﻋﻴﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪» .‬ﻋﺼﺮ ﺷﻮراي ﺑـﺎزﻧﮕﺮي ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﺟﻠﺴـﻪ داﺷـﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴـﺎت رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪ‪ .‬آﻗﺎي ]اﺣﻤﺪ[ آذري ﻗﻤﻲ آﻣﺪ‪ ،‬درﺑﺎرة ﻟﺰوم ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺳﻬﻢ اﻣﺎم در دﺳﺖ رﻫﺒﺮ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﮔﻔﺖ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫آذري ﻗﻤﻲ دراﻳﻦﺑﺎره ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺣﺘﻲ ﻓﺘﻮاي ﭘﺮداﺧﺖ وﺟـﻮه ﺑـﻪ اﻳﺸـﺎن ﻛـﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺎ ﺻﺎدر ﻛﺮدﻳﻢ و ﻛﺘﺎب ﻫﻢ درﺑﺎره آن ﻧﻮﺷﺘﻴﻢ‪«.‬‬

‫‪٢‬‬

‫»وﺟﻮﻫﺎت را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﺎﻟب داد‪ ،‬ﭼﻮن اوﺎﻟً او ﻧﺎﻳﺐ اﻣﺎم اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻃﻮر ﻛﻪ وﺟﻮﻫﺎت و ﺳﻬﻤﻴﻦ را در زﻣﺎن ﺣﻀﻮر اﻣﺎم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻣﺎم داد‪ ،‬در زﻣﺎن ﻏﻴﺒﺖ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻳﺐ اﻣﺎم داد‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ او ﻣﺘﻮﻟﻲ اداره اﻣـﻮر ﻛﺸـﻮر و ﺟﻬـﺎن اﺳـﺎﻟم اﺳـﺖ ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ وﺟﻮﻫﺎت را در ﭼﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪاي ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺼﺮف ﻛﺮد‪«.‬‬

‫‪3‬‬

‫»ﻣﺴﺄﻟﺔ اﺧﺬ وﺟﻮه و ﺟﻤﻊ آن ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮي دارد ﻛﻪ ﻣﺎ آن را اﺛﺒﺎت ﻛﺮدﻳﻢ و ﺑﺤﻤﺪاﷲ‬ ‫ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ آن را ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪4‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺧﺎﻃﺮات و ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﺎل ‪ :1368‬ﺑﺎزﺳـﺎزي و ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻲ‪ 18 ،‬ﺧـﺮداد ‪ ،1368‬ص‬ ‫‪ .162‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﺎﻣﻪ آذر ‪ 76‬ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ .‬‬ ‫‪ . 3‬ﺷﺌﻮن و ﺷﺮاﻳﻂ رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴ‪‬ﺖ‪ ،1373 ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﻜﺘﺒﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ص ‪ .6‬‬ ‫‪ . 4‬ﺟﺰوه ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻟم‪ ،‬ﻣﻬﺮ‪ ،1374‬ص ‪ ،24‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ در روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻟم ﻧﻘﻞ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬‬

‫‪ 84 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫او در ﻳﺎدداﺷﺖ دﻳﮕﺮي در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻮرخ ‪ 19‬ﺗﻴﺮ ‪1368‬ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان »اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺎن و وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ« ﻣﺪﻋﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬وﻟﻲﻓﻘﻴـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻮﺣﻴـﺪ را ﻣﻮﻗﺘـﺎً ﺗﻌﻄﻴـﻞ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺧﻮدش دراﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪» :‬در ﻫﻤﻴﻦ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳـﺎﻟﺖ در ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ آزادي ﺑﺮ آن ﺗﺄﻛﻴﺪ و اﺳﺘﺪﺎﻟل ﻧﻤﻮدهام‪ ،‬در ﺣﺪي ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ آﻳـﺎت ﺷـﺮﻳﻔﻪ‬ ‫ﻗﺮآن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮﻗﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﻤﻠﻲ و ﻧﻪ اﻋﺘﻘﺎدي را از اﺧﺘﻴﺎرات وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ داﻧﺴﺘﻪام‪«.‬‬

‫‪2‬‬

‫وي در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻗﺒﻞ از ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان ﻣـﻮرخ ‪ 4‬اﺳـﻔﻨﺪ ‪ 1368‬اﻇﻬـﺎر‬ ‫داﺷﺖ‪» :‬اﺣﻜﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﺋﻂ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬رﻫﺒﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫـﺪ و اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲزداﺋﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم ﻣﻬـﺪي ﻛﺮوﺑـﻲ رﺋـﻴﺲ ﻣﺠﻠـﺲ و ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم‬ ‫واﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ اﺳﺪاﷲ ﺑﻴﺎت ﻧﺎﻳﺐ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ در ﺳـﺨﻨﺎن ﺧـﻮد آﻗـﺎي آذري ﻗﻤـﻲ را ﺑـﻪ‬ ‫اﻣﺎمزداﺋﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1371‬از ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎﻳﺶ در روزﻧﺎﻣـﻪ رﺳـﺎﻟﺖ دو ﻛﺘـﺎب ﺗـﺪوﻳﻦ و ﻣﻨﺘﺸـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ »ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﺳـﺆاﺎﻟت ﻣـﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼـﺎدي« و دﻳﮕـﺮي‬ ‫»وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻗﺮآن«‪.‬‬ ‫در ﻛﺘﺎب ﻧﺨﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ‪» :‬ﻓﻘﻬـﺎ ﻧـﻮاب ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ و اﻣـﺎم ﻣﻌﺼـﻮم و ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه اﻣـﺎم‬ ‫زﻣﺎن)ع( ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻓﻘﻴﻪ وﻟﻲاﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﻣﺎم زﻣﺎن )ع( و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬ ‫ﺑﺎ آن ﺣﻀﺮت در ﺣﻜﻢ ﻛﻔﺮ و ﺷﺮك ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﺘﻌـﺎل اﺳـﺖ‪ ....‬ﻧﻴﺮوﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺪﻋﻲ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪» . 1‬ﻧﻬﻀﺖ آزادي )در ﺑﺴﺘﻪ و دﺳﺖ و زﺑﺎن ﺑﺴﺘﻪ( اﻳﺮان« در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 30‬ﻣﺮداد ‪ 1368‬ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎز روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ در ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺧﺒﺮﮔﺎن و وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ را ﺑـﺎ آﻳـﺔ »و‬ ‫ﻣﻦ اﻇﻠﻢ ﻣﻤﻦ اﻓﺘﺮي ﻋﻠﻲاﷲ ﻛﺬﺑﺎً« آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴـﺪ ﺑـﻪ اﺳـﻨﺎد ﺳـﺎل ‪ 1368‬ﻧﻬﻀـﺖ آزادي‬ ‫اﻳﺮان‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ‪ 9 ،‬آﺑﺎن ‪ .1374‬‬ ‫‪ . 3‬ﺧﺎﻃﺮات و ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ :1368‬ﺑﺎزﺳﺎزي و ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻲ‪ 7،‬اﺳـﻔﻨﺪ ‪ ،1368‬ص ‪.570‬‬ ‫در ﭘﺎورﻗﻲ اﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ در دﻫﺔ اول اﻧﻘﺎﻟب ﻋﻠﻲرﻏﻢ داﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎم رﺳﻤﻲ‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن دﺳﺘﻮرات وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را ﺑﻪ اﺣﻜﺎم‬ ‫ارﺷﺎدي و ﻣﻮﻟﻮي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﺮد‪ «.‬‬

‫‪ 85 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ اﺳـﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬـﺎﻧﻲ و ﻗﺒـﻮل وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠـﻖ ﻓﻘﻴـﻪ و اﻧﻘـﺎﻟب ﻣﻘـﺪس اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻋﻠﻴﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ ﻗﻠﻢ و ﻗﺪم ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻣﺼﺪاق ﻣﺮﺗﺪ از اﻧﻘﺎﻟب ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‬ ‫و وﺿﻌﺸﺎن ﺑﺪﺗﺮ از ﻟﻴﺒﺮال و ﺗﻮدهاي و ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎ و ﺳﻠﻄﻨﺖﻃﻠﺒﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫»اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ در ﺷﻜﻞ اﻃﺎﻋﺖ از رﻫﺒـﺮي و ﻋﻤـﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﺘﺒﻠﻮر اﺳﺖ‪ ...‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺧﻮد را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻌﺮوف و ﻣﻨﻜـﺮ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺟﺎزه از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻧﻈﺎم اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻋﻤﺎل ﻛﻨﻴﻢ‪ ...‬ﻫﺮﭼﻴﺰي ﺷﺮاﺋﻄﻲ دارد ﻛﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﺷﺮط آن )ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ( اﺟﺎزه ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ‪ ...‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم اﺟـﺎزه‪ ،‬ﻧﻬـﻲ از‬ ‫ﻣﻨﻜﺮ ﺣﺮام ﻣﻲﮔﺮدد‪ ...‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت اﻓﺸﺎﮔﺮي و اﻳﺠﺎد ﺗﺸـﻨﺞ ﺣـﺮام و ﺧـﺎﻟف وﻇﻴﻔـﺔ‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪٢‬‬

‫وي در ﺳﺎل ‪ 1372‬دو ﻛﺘﺎب دﻳﮕﺮ درﺑﺎره وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴـﻪ از‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﻓﻘﻬﺎي اﺳﺎﻟم« و »ﺷﺮﺣﻲ ﺑﺮ وﺻﻴ‪‬ﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ -‬اﻟﻬـﻲ ﺣﻀـﺮت اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ‬ ‫)رض(«‪.‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻣﻮﺳﻮي ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 18‬آذر ‪ 1372‬دار ﻓﺎﻧﻲ را وداع‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻧﮕﺎرش رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﻪ )ﻧﻪ ﻋﻤﻠﻴﻪ!( ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫ﻣﻲﺑﺮد و ﺟﻬﺖ اﺧﺬ ﻣﺠﻮز ﺑﻪ وزارت ارﺷﺎد ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1373‬در ﺟﺮﻳﺎن اﻋﺎﻟم ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮت آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺣﺮﻣﺖ ﻗﻤﻪزﻧﻲ‪،‬‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ اﻋﺎﻟم ﻛﺮد‪» :‬ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ از اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي ﮔﻨـﺎه ﻛﺒﻴـﺮه و ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﺿﻌﻒ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻘﺪس اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﺬرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﺎﻟً اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓﺘـﻪ وﻓـﺎ واﺟـﺐ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ «.‬در ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﺎل )‪ (1373‬ﻧﻴـﺰ دو ﻛﺘـﺎب دﻳﮕـﺮ از وي ﻣﻨﺘﺸـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬ﺷﺌﻮن و ﺷﺮاﻳﻂ رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴ‪‬ﺖ«‪ 277) ،‬ﺻﻔﺤﻪ( و »رﻫﺒﺮي ﭘﺮﭼﻤﺪار ﻣﺒﺎرزه‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆاﺎﻟت ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ص ‪ .87‬‬ ‫‪ . 2‬ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆاﺎﻟت ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ص ‪ 42‬و ‪ .48‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫‪ 86 ‬‬

‫ﺑﺎ ﻛﻔﺮ و اﺳﺘﻜﺒﺎر«‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻷﺧﺮه آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ اراﻛﻲ ﭘﺲ از ﺻﺪ و ﺳﻪ ﺳـﺎل در ﺗـﺎرﻳﺦ ‪ 8‬آذر ‪ 1373‬از‬ ‫دﻧﻴﺎ ﻣﻲرود‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در آن زﻣﺎن آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤـﺪﺗﻘﻲ ﺑﻬﺠـﺖ ﻓـﻮﻣﻨﻲ را ﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫اﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫»در اواﺧﺮ ﺣﻴـﺎت ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ اراﻛـﻲ ﭘﺮﺳـﻴﺪﻧﺪ ﺑﻌـﺪ از اﻳﺸـﺎن اﻋﻠـﻢ‬ ‫ﻛﻴﺴﺖ؟‪ ...‬ﻋﺮض ﻛﺮدم آﻗﺎي ﺑﻬﺠﺖ اﻋﻠﻢ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻫﻢ اﻋﻠﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻧﺪارﻧﺪ‪ ...‬در ﺑﺤﺚ ﺣﺞ آﻗﺎي ]آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﻮﺳﻲ ﺷـﺒﻴﺮي[ زﻧﺠـﺎﻧﻲ و در ﺑﻌﻀـﻲ‬ ‫ﺑﺤﺚﻫﺎ ﺧﻮدم اﻋﻠﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻢ ﻣﻊذﻟﻚ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺸﺘﺖ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬـﺎ اﻳﺸـﺎن ]آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺑﻬﺠﺖ[ ﻣﺮﺟﻊ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻓﺘﺎواي آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ در ﻓﺎﺻـﻠﻪ زﻣﺴـﺘﺎن ‪ 1366‬ﺗـﺎ ‪ 10‬آذر ‪ 1373‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻮاﺿﻊ ﻗﺒﻠﻲ و ﺑﻌﺪي وي ﻛﺎﻣﺎﻟً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺘﺎوا ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ ﻗﺮاﺋﺘـﻲ ﺣـﺪاﻛﺜﺮي از‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ ﺳـﻴﺪﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي )در‬ ‫ﻗﺪرت(‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي و آﻳـﺖاﷲ ﻣﺤﻤـﺪ ﺗﻘـﻲ ﻣﺼـﺒﺎح ﻳـﺰدي اﺳـﺖ و ﺑـﺎ‬ ‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻣﻄﻠﻘﻪ و ﻓﻘﺪان ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻈﺎرت ﺑﺸﺮي ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 63‬ﺗﺎ ‪ 66‬ﺑﺮاي وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ وﻇﻴﻔﻪاي ﺟﺰ ارﺷﺎد‪ ،‬ﻧﺼﻴﺤﺖ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻗﺎﺋـﻞ ﻧﺒـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از آذر ‪ 1373‬ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮات ﻣﺘﺄﺧﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﺒﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻧﻈـﺎرت‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ وﺳﻂ آذري ﻗﻤﻲ در ﻳﻚ ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ آﺧﺮ رﻫﺒﺮي آﻳﺖ‬ ‫اﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻧﺨﺴﺖ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎ ﻣﻮاﺿﻊ ﭘﻴﺸﻴﻦ و ﭘﺴﻴﻦ وي ﻛﺎﻣﺎﻟً‬ ‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻧﺎﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ ﺳﺮاغ ﻧﺪارم‪ .‬ﻋﺎﻣـﻞ ﻋﻤﻠـﻲ را ﻣـﻲ‬ ‫ﺗﻮان ﺣﺪس زد‪ .‬اﻣﺎ اي ﻛﺎش ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ ‪ 9‬آﺑﺎن ‪ .1374‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫‪ 87 ‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬ ‫اﻫﻢ رﺋﻮس ﻧﻈﺮات و ﻣﻮاﺿﻊ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از ‪ 14‬ﺧﺮداد ‪ 1368‬ﺗﺎ ‪ 8‬آذر ‪1373‬‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻳــﻚ‪ .‬در ﻣﺠﻠــﺲ ﺧﺒﺮﮔــﺎن ﺑــﻪ وﺎﻟﻳــﺖ آﻳــﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕــﺎﻧﻲ و ﻣﻌﺎوﻧــﺖ اﺟﺮاﻳــﻲ‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي رأي داد‪.‬‬ ‫دو‪ .‬ﺑﺮاي درج وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ در ﻣـﺘﻦ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﺑـﺎزﻧﮕﺮي ﺷـﺪه ﭘﺎﺑـﻪﭘـﺎي‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻴﺶ از ﺑﻘﻴﻪ اﻋﻀﺎ ﻛﻮﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬در ﺗﺮوﻳﺞ رﻫﺒﺮي و وﺎﻟﻳﺖ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﭘﻴﺸـﺘﺎز ﺑـﻮد ﺗـﺎ‬ ‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪ ﺳﻬﻢ اﻣﺎم را ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮ داد‪ ،‬و وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻣﻮﻗﺘﺎً ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫را ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ از اواﻣﺮ رﻫﺒﺮي را ﮔﻨﺎه ﻛﺒﻴـﺮه داﻧﺴـﺖ‪ .‬او ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ رﻫﺒﺮي ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﻴﺄﺗﻲ ﻧﺰد آﻳﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬وي در اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ اﺑﺘﺪا ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ اﻋﻠﻤﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫اراﻛﻲ و أﺧﻴﺮاً آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺠﺖ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ دﻓﺎعﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ در زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﻄﻌﻲ از ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑـﻮد در زﻣـﺎن‬ ‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦاش ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻟﺐ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎدي ﻓﺮو ﻣﻲﺑﻨﺪد ﺑﻠﻜﻪ از رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﺟﺘﻬﺎد و اﻋﻠﻤﻴﺖ وي ﻫﻢ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺷﺪت دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ وي در ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻌﺪي‬ ‫از ﺑﺴــﻴﺎري از ﺗﻮﺟﻴﻬــﺎت ﻓــﻮقاﻟــﺬﻛﺮ ﺑــﺎزﻣﻲﮔــﺮدد و از ﺧــﺪا و ﭘﻴــﺎﻣﺒﺮ )ص( و ﻣﻠــﺖ‬ ‫ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻋﻤﻠﻜﺮد آذري ﻗﻤﻲ در ﻫﺸﺖ ﺳﺎل اول ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ از ﻳﻚﺳﻮ و‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ آﺧﺮ رﻫﺒﺮي آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻧﺨﺴﺖ رﻫﺒـﺮي آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫ازﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺟﺪي را درﺑﺎرة اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ وي ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آذري ﺑـﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﺎﻟﻳﺖ‬

‫‪ 88 ‬‬

‫ﭼﻪ ﻣﻴﺰان اﻧﻀﺒﺎط ﻓﻜﺮي و ﭘﺎيﺑﻨﺪي ﺑﻪ اﺻﻮل و ﻣﻮازﻳﻦ ﺷﺮﻋﻲ و اﺧﺎﻟﻗـﻲ دارد و ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﺗﺎ ﻛﺠﺎ در ﻣﻮاﺿﻊ او اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارد؟‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬ ‫ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬ ‫اﻳـﻦ ﻓﺼـﻞ ﺷــﺎﻣﻞ دو ﻗﺴـﻤﺖ اﺳــﺖ‪ .‬ﻗﺴـﻤﺖ اول ﻧﮕـﺎﻫﻲ اﺟﻤــﺎﻟﻲ ﺑـﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴــﺖ‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺼﻴﻞ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ در رﺳﺎﻟﺔ ﻣﺴـﺘﻘﻠﻲ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺴﺘﻨﺪات آن ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ دوم رﻳﺸـﻪﻳـﺎﺑﻲ ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎب اول‪ .‬ﻧﮕﺎﻫﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﺘﺠﺰﱢي ﺑﺎ اﻛﺴﻴﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﺔ آزﻣﻮن ادﻋﺎي اﺟﺘﻬﺎد ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺳـﻮاﺑﻖ ﺗﺤﺼـﻴﻞ‪،‬‬ ‫ﺗﺪرﻳﺲ‪ ،‬ﺗﺄﻟﻴﻒ‪ ،‬اﺷﺘﻐﺎل و دﻳﮕﺮ ﻗﺮاﺋﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻗﺒﻞ از ‪ 1368‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﻛﺘﺒﺎً و ﺷﻔﺎﻫﺎً ﺑﻪ ﻣﻘﻠﺪﺑﻮدن ﺧﻮد اﻗـﺮار ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﺷﺘﻬﺎر اﻳﺸﺎن در دﻫﺔ ﭘﻨﺠﺎه ﺑﻪ ﺧﻄﺒـﻪﻫـﺎي اﻧﻘﺎﻟﺑـﻲ و ﺟﻠﺴـﺎت ﻣﻌـﺎرف اﺳـﺎﻟﻣﻲِ‬ ‫روﺷﻨﮕﺮاﻧﺔ وي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻧﻴﻢﻗﺮن اول زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻣ‪‬ﻤ‪‬ﺤ‪‬ﺾ در ﻓﻘﻪ و اﺻﻮل ﻧﺒﻮده‬ ‫و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻨﻮاﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن از ﻫﻴﭻﻳﻚ از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺧﻮد اﺟـﺎزة‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺎرات آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻛﻪ در زﻣـﺎن ﺧـﻮد اﻳﺸـﺎن ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﺷـﺪه ﺑـﻲاﻃﺎﻟﻋـﻲ آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻘﻬﻲ را رد ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻣﺎ اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ وي را اﺛﺒﺎت ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻨﻘـﻮﺎﻟت‬ ‫ﭘﺲ از وﻓﺎت آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻏﻴﺮ از ﺗﻌﺎرض ﺑﺎ ﻧﺺ‪ ‬وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﺔ اﻳﺸﺎن از اﺛﺒـﺎت اﺟﺘﻬـﺎد‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﺣﺪ اﻓﺘﺎء ﻋﺎﺟﺰ اﺳـﺖ‪ .‬دو اﻇﻬـﺎرﻧﻈﺮ ﻓﻘﻬـﻲ اﻳﺸـﺎن ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ از‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 90 ‬‬

‫ﺗﺨﻄﺌﺔ ﻋﻠﻨﻲ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ از ﻫﺮ دو ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺎﺎﻟﺗﺮﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم اﺟﺘﻬﺎد وي اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ‬ ‫درﺑﺎرة وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ در دي ‪ 1366‬و دﻳﮕﺮي درﺑﺎرة ﻣﻘﺒﻮلﺑﻮدن ﺗﻮﺑﺔ ﻇـﺎﻫﺮي ﻣﺮﺗـﺪ‬ ‫ﻓﻄﺮي در ﻗﻀﻴﺔ ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪي در ‪ 28‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.1367‬‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺗﺎ ‪ 14‬ﺧﺮداد ‪ 1368‬ﻗﺎﺑـﻞ اﺣـﺮاز ﻧﻴﺴـﺖ‪،‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ وي ﻧﻴﺰ ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﭼﻨﻴﻦ ادﻋﺎﻳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ اﻣﺎرات اﺟﺘﻬﺎد و ﻣﻘـﺎم اﻓﺘـﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي در‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﺔ ‪ 14‬ﺧﺮداد ‪ 1368‬ﺗﺎ اواﺳﻂ ﺳﺎل ‪ 1372‬ﻧﻜﺎت ذﻳﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﻓﻘﺪان اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ و ﻓﻘﺪان ﺷﺮط اﻓﺘﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺎﻟﻔﻌـﻞ‬ ‫اﻳﺸﺎن در زﻣﺎن رﻫﺒﺮي ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﺳـﺎل ‪ 1368‬اﺧـﺬ وﺟﻮﻫـﺎت‬ ‫ﺷﺮﻋﻴﻪ و از أواﻳﻞ ﺳﺎل ‪ 1369‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻬﺮﻳﻪ ﺑﻪ ﻃﺎﻟب ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﺔ داﺧﻞ و ﺧﺎرج‬ ‫را آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺘﺮت ﭼﻬﺎرده ﺳﺎﻟﻪ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ درس و ﺑﺤﺚ ﻓﻘﻬـﻲ اﺻـﻮﻟﻲ‪ ،‬از‬ ‫ﻣﻬﺮ ‪ 1368‬در ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺎزآﻣﻮزي ﻓﻘﻬﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ده ﺗﻦ از ﻣﻨﺼﻮﺑﺎﻧﺶ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ در ﻋﻤﺮش ﺧﺎرج اﺻﻮل ﺗﺪرﻳﺲ ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ 1369‬ﺗﺪرﻳﺲ ﺧﺎرج ﻓﻘﻪ را از‬ ‫ﻛﺘﺎب ﺟﻬﺎد آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از آﻏﺎز رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺷـﺪت اﻋﺘـﺮاض ﺑـﻪ ﻓﻘـﺪان‬ ‫ﺷﺮاﺋﻂ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺷﺮﻋﻲ در رﻫﺒﺮ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﺒﺮﮔﺎن‪ ،‬اﻳﺸﺎن دﺳﺖ ﺑﻪ داﻣﺎن ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺮﺣﻮم‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ از ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار از أواﺧﺮ ﺧﺮداد ﺗـﺎ أواﻳـﻞ ﺷـﻬﺮﻳﻮر‬ ‫‪ 1369‬ﻛﺘﺒﺎً اﺟﺘﻬﺎد اﻳﺸﺎن را در ﺣﺪ ﺎﻟزم ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي رﻫﺒﺮي ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻛﺜـﺮ آﻧﻬـﺎ از‬ ‫ﻣﻨﺼﻮﺑﺎن رﻫﺒﺮي در ﺳﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت رﻫﺒﺮي در ﺳﺎل ‪ 1371‬در ﺑﻴـﺮوت ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺘﻮا آﻣـﺪه ارﺟـﺎع ﻣﻜﻠﻔـﻴﻦ ﺑـﻪ ﻓﺘـﺎواي آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺗﺤﺮﻳﺮاﻟﻮﺳﻴﻠﺔ اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر در ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺸﻴﻊ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﻗﻞ ﻓﺘﻮاي‬ ‫ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺧﻮد را ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 91 ‬‬

‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻟﺘﺰام ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را از اﻟﺘﺰام ﺑﻪ اﺳﺎﻟم و وﺎﻟﻳـﺖ اﺋﻤـﻪ)ع( ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻔﻜﻴﻚ اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺎﻟزﻣﺔ اﻳﻦ ﻓﺘﻮاي ﺑﻲﻣﺒﻨﺎ اﺧﺮاج ﻣﻨﻜﺮان وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ از اﺳـﺎﻟم و‬ ‫ﺗﺸﻴﻊ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ج‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮاﺋﻦ و اﻣﺎرات ﻣﻘﺎم اﻓﺘﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي در ﻓﺎﺻﻠﺔ ﻣﺮداد ‪ 1371‬ﺗﺎ‬ ‫آذر ‪ 1373‬ﻧﺘﺎﻳﺞ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺎ وﻓﺎت آﻳﺖاﷲ ﺧﻮﻳﻲ در ﻣﺮداد ‪ 1371‬ﺗﺒﻠﻴﻎ رﺳﻤﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة اﻳﺸﺎن در زﻳﻨﺒﻴﺔ دﻣﺸﻖ آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘـﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي در‬ ‫ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ ﺳـﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴـﻴﻦ ﻓﻀـﻞاﷲ در ﺣـﻮزة ﺑﻴـﺮوت ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ از دو ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺮﻳﺎنﺳﺎزي ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺮﺧﻲ آراء ﻛﺎﻟﻣﻲ ﻣﺘﻔـﺎوت ﻓﻀـﻞاﷲ و‬ ‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ رﻫﺒﺮان و ﺑﺪﻧﺔ ﺣﺰباﷲ ﻟﺒﻨﺎن ﻋﻠﻴﻪ وي ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺣﺬﻓﻲ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻋﻠﻴـﻪ‬ ‫ﻓﻀﻞاﷲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﻣﻮﺳﻮياردﺑﻴﻠﻲ در ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻮد در دي‬ ‫‪ 1373‬ﭘﺲ از درﮔﺬﺷﺖ آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ اﻧﺘﺼﺎب ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ از ﺳـﻮي ﻣﺮﺟـﻊ‬ ‫ﺳﺎﺑﻖ را ﺧﺎﻟف ﺳﻨﺖ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد‪ .‬او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ ﻧﻴـﺰ در‬ ‫وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪاش ﻓﺮدي را ﺑﺮاي ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻜﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻛﻨﺎﻳـﺔ اﺑﻠـﻎ ﻣـﻦاﻟﺘﺼـﺮﻳﺢ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﻗﻮلﻫﺎي ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﺟﺘﻬـﺎد ﻣﻄﻠـﻖ و رﻫﺒـﺮي ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در آﺑﺎن ‪ 1373‬ﺗﻮﺳﻂ آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﻣـﺆﻣﻦ ﻗﻤـﻲ ﺑـﻪ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻛﺘﺒﺎً ﭘﻴﻐﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و اﻳﺸﺎن را از دﺳﺖﻳﺎزﻳﺪن ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻋﺎً ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﻧﺪارد ﻳﻌﻨﻲ اﻓﺘﺎء‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﺗﺼﺮف در وﺟﻮه ﺷﺮﻋﻴﻪ ﺑﺮﺣﺬر ﻣـﻲدارد‪ .‬اﻳﺸـﺎن از‬ ‫ﻧﻔﻲ اﺳﺘﻘﺎﻟل ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺗﺤﺖ اﻣﺮ رﻫﺒﺮي ﻳﻌﻨﻲ دادﮔﺎه وﻳﮋة‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت و ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺷﺪﻳﺪاً اﺑﺮاز ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫و ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر از ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻌﺎوﻧﺖ روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت دوران‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 92 ‬‬

‫ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺎﻟحزاده ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ دو وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺣﺬف و ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﺮاﺟـﻊ ﻣﺴـﺘﻘﻞ و ﻣﻨﺘﻘـﺪ‪ ،‬دﻳﮕـﺮي ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﻛﺮدن و ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‪.‬‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴـﺔ ﻗـﻢ آﻗﺎﻳـﺎن ﻣـﺆﻣﻦ ﻗﻤـﻲ‪،‬‬ ‫ﻃﺎﻫﺮي ﺧﺮمآﺑﺎدي‪ ،‬ﻃﺎﻫﺮ ﺷﻤﺲ و آذريﻗﻤﻲ ﺑﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ وﻓﺎت آﻳﺖاﷲ اراﻛﻲ در ‪ 8‬آذر ‪ 1373‬و ﺳﻔﺮ ﻫﻴﺄت ﺳﻪ ﻧﻔﺮة ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫و ﻧﻈﺎﻣﻲ )وﺎﻟﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺮدار رﺿﺎﺋﻲ و ﺟﻮاد ﺎﻟرﻳﺠﺎﻧﻲ( از ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻗﻢ و ﻣﺎﻟﻗﺎت ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻊ و‬ ‫ﻋﻠﻤﺎ ﻃﻲ دو روز ﺑﻌﺪ از آن ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻳﺎد ﺷﺪة وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﺎزده اﺟـﺎزهﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد و ﺷﻬﺎدت ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در ﻗﻢ و ﺗﺒﺮﻳﺰ اﺧﺬ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ روز ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت آﻳﺖاﷲ اراﻛﻲ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣـﻮزة ﻋﻠﻤﻴـﺔ ﻗـﻢ در اﻋﺎﻟﻣﻴـﺔ‬ ‫ﻣﻮرخ ‪ 11‬آذر ‪ 1373‬ﺑﻪ اﻣﻀﺎي دﺑﻴﺮ وﻗﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻳـﺖاﷲ ﻓﺎﺿـﻞ ﻟﻨﻜﺮاﻧـﻲ ﻫﻔـﺖ ﻧﻔـﺮ و‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺗﻬﺮان ﺳﻪ ﻧﻔﺮ را از ﺟﻤﻠﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻓـﺮاد واﺟـﺪ‬ ‫ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﺎﻟم ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﺎﻟف آﺋﻴﻦﻧﺎﻣﺔ آن ﺑﻮده ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎر اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻚ‪ .‬ﺣـﺪ‬ ‫ﻧﺼﺎب رﺳﻤﻴﺖ ﺟﻠﺴﺎت ‪ 14‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮده‪ ،‬درﺣﺎﻟﻲﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ‪ 7‬ﻧﻔـﺮ در اﻳـﻦ ﺟﻠﺴـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻫﻢ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺟﻠﺴﻪ را ﺗﺮك ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬دو‪ .‬ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﺑﻴﺶ از ﻳﻚﺳﻮم ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ رأيﻫﺎي ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻫـﻢ‬ ‫ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻪ‪ .‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺘﺒﻲ ﺑﻴﺶ از ﻧﺼﻒ ﺗﻤـﺎم اﻋﻀـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻳﻚ اﻣﻀﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ!‬ ‫ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺟﺎﻣﻌـﺔ روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﻣﺒـﺎرز ﺗﻬـﺮان و دﻳﮕـﺮ ﺗﺸـﻜﻞﻫـﺎي‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﺪﻋﺘﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﻳﻜﻲ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻣﻌﺮﻓـﻲ اﻓـﺮاد‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺮاﺋﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﭼﻨﺪ ﻧﻔـﺮ ﻣﺤـﺪود ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺠﺘﻬـﺪان‬ ‫واﺟﺪ ﺷﺮاﺋﻂ در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺮاد اﻋﺎﻟم ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳـﻮم روﻳـﺔ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 93 ‬‬

‫ﺣﻮزهﻫﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ اﻋﻠﻢ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺳﺮدرﮔﻤﻲ ﺑﻮده ﻧـﻪ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﻧﻔـﺮ ﺑـﺪون‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻋﻠﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎ ﺑﺎزﺗﺎب ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﻔﻲ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ داﺷﺖ و دﺧﺎﻟﺖ ﻗﺪرت‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ در اﻣﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫د‪ .‬در دو دﻫﺔ آﺧﺮ آذر در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي دو ﻧﻜﺘﺔ زﻳﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ذﻛـﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت در آذر ‪ 1373‬روزاﻧﻪ از اﺋﻤﺔ ﺟﻤﻌـﺔ‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺧﺒﺮﮔﺎن و دﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎت روﺣﺎﻧﻲ ﮔﻮاﻫﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاي اﻓﺘﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ أﺧﺬ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺠﺪه ﻣﻮرد از اﻳﻦ ﮔﻮاﻫﻲﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‬ ‫در دﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﻃﺎﻫﺮي اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ اﻣـﺎم ﺟﻤﻌـﺔ اﺻـﻔﻬﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻬﺎدتﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ اﺻﺮار دادﺳﺘﺎن دادﮔﺎه‬ ‫وﻳﮋه روﺣﺎﻧﻴﺖ اﺻﻔﻬﺎن ﺻﺎدر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﻃﺎﻟﻋـﺎت‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻘﺪاري اﻣﺎ و اﮔﺮ ﺷﻬﺎدتﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺎ دﺧﺎﻟـﺖ و ﻓﺸـﺎر‬ ‫ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﻗﻀﺎﺋﻲ اﻣﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ و ﻣﺒﺘﺬل ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻄﻤﻴـﻊ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳـﺪ و‬ ‫ﺗﻮﻫ‪‬ﻢ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻪﮔﺎﻧﺔ ﺻﺪور ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻮاﻫﻲﻫـﺎي اﺟﺘﻬـﺎد ﻳـﺎ ﺷـﻬﺎدت ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﻮرخ ‪ 23‬آذر ‪ 1373‬اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ از اﻋـﺎﻟم‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺘﺶ اﻃﺎﻟع ﻧﺪاﺷﺘﻪ و اﮔﺮ اﻃﺎﻟع ﻣﻲداﺷﺖ از ﭘﺨﺶ آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛـﺮد‪ .‬اﺳـﻨﺎد و‬ ‫ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﻌﺎﻟوة رواﻳﺎت آﻳﺖاﷲ ﻣﻬﺪويﻛﻨـﻲ‪ ،‬آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و آﻳـﺖاﷲ آذري‬ ‫ﻗﻤﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺒﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﻠﻜﻪ از ﺳﺎلﻫﺎ ﻗﺒﻞ ﺑﺮاي آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳـﺰي‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ در ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﺑﺎر ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﺪة ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬ ‫ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر را ﻣﺘﻮاﺿﻌﺎﻧﻪ ﻗﺒﻮل ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺮزﻫـﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﻫـﻴﭻ دﺧـﺎﻟﺘﻲ در‬ ‫اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻋﻲ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﺮﺧﺎﻟف ادﻋﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﭘﺮﺳـﺶﻫـﺎي ﺷـﺮﻋﻲ اﻳﺮاﻧﻴـﺎن‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ )ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻪ ﻧﺎم اﻳﺸﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﻨﺪ( و وﺟﻮﻫﺎت ﺷﺮﻋﻲ اﻳﺮاﻧﻴﺎن‬

‫‪ 94 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ أﺣﺴﻦ وﺟﻪ أﺧﺬ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺑﺎ ﻛﻨﺎﻳﻪ أﺑﻠـﻎ ﻣـﻦاﻟﺘﺼـﺮﻳﺢ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﭼﻨﺪﺑﺎر ﺑﻪ »ﺧﻴﺎﻧﺖ« ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ده روز ﺑﻌﺪ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ رﻫﺒـﺮي در‬ ‫روزﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬دي ‪ 1373‬ﻣﺄﻣﻮران ﻟﺒﺎس ﺷﺨﺼﻲ در ﭘﻨﺎه ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ و اﻧﺘﻈـﺎﻣﻲ ﺑـﻪ‬ ‫درس آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ را ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺑﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎي زﻧﻨﺪه ﻃـﺎﻟب را‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻞ درس ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻟت را ﻣﻌﺎوﻧـﺖ روﺣﺎﻧﻴـﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ وزارت‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺳﺎزﻣﺎن داده ﺑﻮد‪ .‬رﺳﺎﻟﺔ »اﺟﻮﺑﻺ اﺎﻟﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت« در أواﺧﺮ ‪ 1373‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ از ﺟﻤﻠﻪ در ﺑﺤﺚ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ و ﺧﻤـﺲ از ادﻟـﺔ ﻋـﺪم‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻔﺘﻲ آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ .‬رﻳﺸﻪﻳﺎﺑﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 1373‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺷﺮوع ﺑـﻪ ﺑـﺎزﻧﮕﺮي در اﻓﻜـﺎر و‬ ‫ﻣﻮاﺿﻊ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻃﻲ ﺣﺪود ﻳﻚﺳﺎل ﻣﺘﺤﻮل ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻧﺎﮔﻬـﺎﻧﻲ رخ‬ ‫ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪﮔﺮ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ در ﺧﻂ اول ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد اﺗﻔﺎق ﺳﺎدهاي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻋﻠﺖ ﻳﺎ ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﻦ ﺗﺤﻮل در آذري ﺷﺪ؟‬ ‫»ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﻓﺘﻨﻪﮔﺮيﻫﺎي ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ رﺳـﺎﻟﻪ ﻳـﺎ ﻣﺒﻠـﻎ ﭘـﻮﻟﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﻓﻘﺮا‪ ،‬ﺳﺎدات ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي دﻓﺘﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ را ﺑﺎ اﺟﺎزه ﭼﺎپ رﺳﺎﻟﻪ ﻳﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﻓﻮق ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺣﻞ ﻛﺮد‬ ‫و ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﻴﺤﺘﻲ ﺗﻦ در ﻧﺪاد؟! ﻣﻦ اﻳﻦ دو ﺟﻬﺖ را ﺟﺪ‪‬اً ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﺔ آذري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺠﺘﻬﺪ اﻫﻤﻴﺖ ﻃﺮاز‬ ‫اول ﻫﻮﻳﺘﻲ دارد ﻣﺠﻮز ﻧﺪاده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺮري ﻣﺎﻫﺎﻧﺔ او را ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬آذري وﻗﻮع اﻳﻦ دو اﻣﺮ را اﻧﻜﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ دو اﻣﺮ ﻋﻠﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ او‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻣﻮرخ آذر ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 95 ‬‬

‫ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮي از اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﺔ او ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﺪه و ﻣﻘﺮري ﻣﺎﻫﺎﻧﺔ او ﻗﻄﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬آن دﻟﻴﻞ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﻣﺠﻮز اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﻪ و ﻗﻄـﻊ ﻣﻘـﺮري ﻣﺎﻫﺎﻧـﻪ ﺑـﻮده‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آذري ﺑﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬در دوران ﺣﺼﺮ آذري اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﻔﻜﺮان ﺳـﺎﺑﻖ و ﻣـﺪاﻓﻌﺎن وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺄﻣﻮران ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﺪت ﭘﺨﺶ ﺷﺪ ﻛﻪ دو ﻋﻠﺖ اﺻـﻠﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ وي‬ ‫ﻗﻄﻊ ﻣﻘﺮري ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺳﻮداي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ وي از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﻪاش ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﺎﻧﻜﻪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻋﻠﺖ دوم )ﺳﻮداي ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ( در ﺑﺮﺧـﻲ روزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي روز‬ ‫ﺳﺮﻛﻮب ﺻﺮﻳﺤﺎً ﻋﻨﻮان ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﻣﺤﻮر ﻋﻠـﻞ و ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ و ﺗﺤـﻮل ﻓﻜـﺮي آذري ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻗﻄﻊ ﻣﻘﺮري ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﻘﺮري ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ دﻓﺘﺮ آذري )ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﭼﺎي!( از اﺑﺘـﺪاي رﻫﺒـﺮي ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺗﺎ ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ 1376‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آنﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ دﻓﺘـﺮ آذري ﭘـﺲ از‬ ‫ﭘﺨﺶ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدهاش ﺑﻪ رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر ﺧـﺎﺗﻤﻲ و دو اﻋﺎﻟﻣﻴـﺔ ﺷـﺪﻳﺪاﻟﻠﺤﻦ ﺟﺎﻣﻌـﺔ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ وي ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮدﺟﻮش! ﻃﺎﻟب ﻣﺪاﻓﻊ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﺗﺨﺮﻳـﺐ‪ ،‬ﻏـﺎرت و‬ ‫ﺗﺼﺮف ﺷﺪ و ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ در ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮدﺟﻮش! دﻳﮕﺮي آذري در ﺧﺎﻧـﻪ ﻣﺤﺼـﻮر‬ ‫ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻇﻬﺎر دﺧﺘﺮ ﺑﺰرگ آن ﻣﺮﺣﻮم اﻳﻦ ﻣﻘﺮري أواﺧﺮ ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ 1376‬ﻗﻄﻊ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ دﺧﺘﺮش »زﻧﺪﮔﻲ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﺎﻟب آذري ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﺔ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲاش از اﻧﺘﺸﺎرات داراﻟﻌﻠﻢ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ ﺧﻮدﺷﺎن‪ :‬ﺣﺘﻲ در زﻣﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ و دادﺳﺘﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻜﺮدم«‪ .‬ﺣﺘﻲ در دوران ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﻲاش ﺑـﻪ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﻟف دﻳﮕﺮ ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﺳﻴﻨﻪﭼﺎك وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭼﻴﺰي ذﺧﻴـﺮه ﻧﻜـﺮد‪ ،‬و‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺳﺎﻟﻣﺖ اﻗﺘﺼﺎدي او ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 96 ‬‬

‫آذري ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دﻓﺘﺮ وي ﻣﻘﺮري ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺔ‬ ‫اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗـﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﻋﻠﻤـﺎي ﻗـﻢ و دﻳﮕـﺮ ﺑـﺎﻟد ﻣﻘـﺮري‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺮريﻫﺎ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮاً آذري در ﺗﻪ ﺟﺪول ﻗﺮار داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﺎ ﻛﻠﻴﺔ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺟﺎرﻳﺸﺎن ﺗﻘﺒﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺮﻳﺰ و ﺑﭙﺎشﻫﺎ ﺷﻔﺎف و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه ﺑـﻮد ﻣﺸـﻜﻠﻲ ﻧﺒـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﺎ ﭘـﻮل‬ ‫ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل ﺑﺪون ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻈﺎرت و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻧﺴﺒﺖ ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺗـﺮوﻳﺞ ﺷﺨﺼـﻲ‬ ‫رﻫﺒﺮ و دوري و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ او ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪرﺳﺎن ﺣﻮزه ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸـﮕﺎه‬ ‫ﺣﻖ دارﻧﺪ در ﻗﺒﺎل ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻠﻤﻲ در ﺳﻦ ﻛﻬﻮﻟﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﻖ اﻣﺜﺎل آذري ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ اﻣﺘﻴﺎزي ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ آذري از رﻫﺒـﺮي ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﺗﻮﺣﻴـﺪ ﻋﻤﻠـﻲ ﺗﻮﺳـﻂ وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ و ﻣﺠـﺰي ﻧﺒـﻮدن ﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫وﺟﻮﻫﺎت ﺷﺮﻋﻴﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ داد ﺳﺨﻦ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬او را اﻛﺮام ﻛﺮدن‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﺠـﺮدي ﻛـﻪ‬ ‫وي ﻟﺐ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎد ﻋﻠﻨﻲ ﻣﻲﮔﺸﺎﻳﺪ ﻣﻘﺮري را ﻗﻄﻊ ﻛﺮدن‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻴﻦ ﺗﺮوﻳﺞ اﻣﻴﺎل ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﻄﻊ ﻣﻘﺮري ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮل ﻣﺨﺎﻟﻒﺧﻮاﻧﻲ آذري ﺑﻮد ﻧﻪ ﻋﻠﺖ آن‪ .‬آذري دو ﺳﺎل ﻗﺒـﻞ‬ ‫از ﻗﻄﻊ ﻣﻘﺮري ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎً اﻳﻦ اﻣـﺮ ﻋﻠـﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ و‬ ‫ﺗﺤﻮل ﻓﻜﺮي او ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﻋﻠﻤـﺎ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ اﺳـﺘﺤﻘﺎق‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ و ﺣﻘﻮق اﻳﺸﺎن ﺑﻮده ﻋﻠﻲاﻟﻘﺎﻋﺪه ﻫﻴﭻ ﻧﺴـﺒﺘﻲ ﺑـﺎ ﻣﻮاﻓﻘـﺖ و ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ اﻳﺸـﺎن ﺑـﺎ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻧﺒﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﭼﻴﺰي از ﻗﺒﻴﻞ ﺻﻠﺔ ﻣﻠﻮﻛﺎﻧـﻪ ﻳـﺎ ﻫـﺪاﻳﺎي‬ ‫ﻫﻤﺎﻳﻮﻧﻲ ﺑﻮده ﭘﺮداﺧﺖ آﻧﻬﺎ از ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل و وﺟﻮه ﺷﺮﻋﻲ ﺑﺎ ﻛﺪام ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻳﺎ ﺷـﺮﻋﻲ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ و از ﻫﻤﻪ ﺗﻠﺦﺗﺮ آﻳـﺎ در زﻣـﺎن ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﻣـﺎم ﻋﻠـﻲ )ع( ﺟﻴـﺮة‬ ‫اﺣﺪي از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺣﺘﻲ ﻣﺴﻠﺢ و ﺑﺮاﻧﺪاز اﻳﺸﺎن از ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل ﻗﻄـﻊ ﺷـﺪ؟ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺧﻮد آذري را در ﺣﺼﺮ ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ ﺣﺒﺲ ﻣﺤﺎﺻﺮة اﻗﺘﺼـﺎدي ﻫـﻢ ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ روﻳـﺔ‬ ‫ﺟﺎري اﻳﺸﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪان رﻫﺒﺮي و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 97 ‬‬

‫ب‪ .‬اﺟﺘﻨﺎب روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ از اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﻹت ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎزش‬ ‫در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 19‬دي ‪1373‬روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻣﻘﺎﺎﻟت ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫در ﻣﻮرد وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻓﺼﻞ ارزﻧﺪهاي از ﻛﺎر روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ اﺳـﺖ‪ «.‬ﺑﻌـﺪ از آن روزﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ از اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﺎﻟت آذري ﻗﻤﻲ اﻣﺘﻨﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ! آذري ﺑـﺎ اﻋـﺎﻟم ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛـﺮده ﺑـﻮد و از آن ﺗـﺎرﻳﺦ ﻧﻮﺷـﺘﻪﻫـﺎﻳﺶ‬ ‫رﻧﮓو ﺑﻮي دﻳﮕﺮي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻔﻜﺮان ﺳﺎﺑﻘﺶ در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳـﺎﻟﺖ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي و‬ ‫دﻧﻴﺎي او را ﺑﺮ آذري و ﻟﻮازم دﺷﻮار ﻣﻮاﺿﻊ او ﺗﺮﺟﻴﺢ دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫آذري در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي‪ ١‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺗﺎ آن ﻣﻮﻗﻊ ﻛﻪ در زﻣﺎن اﻣﺎم )ه( ﻣﻘﺎﻟـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮب اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺎ را ﺧﻴﻠﻲ ﺗﺎﻗﭽﻪﺑﺎﺎﻟ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت اﻣﺎم ﻳﻚ‬ ‫ﺑﺮﻫﻪاي از زﻣﺎن ﻫﻢ ﭼﻮن ﻧﻴﺎز ﺑﻮد ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و راﺟﻊ ﺑﻪ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي در‬ ‫ذﻫﻦﻫﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎ ﻗﻠﻢﻓﺮﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬و ﺧﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﺎﻟﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻧـﺪ و وﺟـﻮد ﻣـﺎ را‬ ‫ﺿﺮوري و ﺎﻟزم ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و رﺳﺎﻟﺖ اﺻﺎﻟً ﺑﺪون ﻣﺎ ﻧﻤﻲﭼﺮﺧﻴﺪ‪ «.‬او ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ‬ ‫اﺧﺘﺎﻟﻓﺎﺗﺶ ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺣﻤـﺎﻳﺘﺶ از ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎي ﻫﺎﺷـﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ اﺷـﺎره‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد اﻗﺘﺼﺎدي وي ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﻮد »از آن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣـﺎ‬ ‫را اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن ﻧﻤﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬ ‫او ﺣﺘﻲ در ﺳﻔﺮ ﺣﺞ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪيﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ رﺋﻴﺲ دﻓﺘﺮ رﻫﺒﺮي ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪» :‬ﺑـﻪ‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﮕﻮ ﻣﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻴﻢ و ﻫﺪف و اﻧﮕﻴﺰه ﻣﺎ از ﺗﺄﺳﻴﺲ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ اﻳـﻦ ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻤﺎن را ﺑﺰﻧﻴﻢ و ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮدﻣﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﻘﺎﻟب ﻋﻤﻞ ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎز ﻫﺴﺘﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻖ ﻣﻦ را رﻋﺎﻳﺖ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻇﻠﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﺰد ﺧﺪا‬ ‫ﺧﻮدم را ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﺣﺮفﻫﺎ را ﺑﺰﻧﻢ و اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﻮدﺷﺎن را در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻧﺨﻴﺮ‪ «.‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ زور آذري ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ در رﺳﺎﻟﺖ ﻧﻤﻲرﺳـﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻜﺎﭘﻮ ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎز ﺣﺬف ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻮاﺿﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﺎد‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،122‬آﺑﺎن ‪ .1374‬‬

‫‪ 98 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫وي ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ وي ﻧﺴﺒﺖ داده ﻧﺸـﻮد‪ .‬ﺑـﺎﻷﺧﺮه ﺑـﺎ دﺧﺎﻟـﺖ وزارت ارﺷـﺎد اﺳـﻢ آذري از‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ ﺣﺬف ﺷﺪ‪.‬‬ ‫»اﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر دﻧﺒﺎل ﺷﺪ و ﻣﺎ ﻫﺮ وﻗﺖ اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﺮد و اﺣﺴﺎس وﻇﻴﻔـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺣﺎﺎﻟ ﻳﺎ ﺑﺎ اﺷﺎره ﻳﺎ ﺑﻲاﺷﺎره‪ «.‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﻘـﺎﺎﻟت آذري‬ ‫ﻛﻪ در رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﻘﺎﺎﻟﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وي در ﺟﺮﻳﺎن ﻗﻀﻴﻪ ﺳـﻠﻤﺎن رﺷـﺪي در‬ ‫ﻧﻘﺪ آراء آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﺣﺠﺘﻲﻛﺮﻣﺎﻧﻲ و ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﺎﻟرﻳﺠﺎﻧﻲ ﻧﻮﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪» .‬ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻓﺮق ﺑﻴﻦ ﻓﺘﻮا و ﺣﻜﻢ و ﭼﻬﺮه ﻛﺮﻳﻪ را ﺟﻮاب دادﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ را ﭼﺎپ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬اي ﻛـﺎش‬ ‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻠﻲ ﭼﺎپ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬آذري ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد ﻣﻘـﺎﺎﻟﺗﺶ را ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮ‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪» .‬ﻣﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻧﻮﺷﺘﻴﻢ در رد‪ ‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع و ﺑﺮاي ﺳﺎﻟم ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ و آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﭼﺎپ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ١،‬ﺑﻌﺪ اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن درﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻮاﺳﻄﺔ ﻗﻬﺮ ﻣﺎ ﺑـﺎ روزﻧﺎﻣـﻪ رﺳـﺎﻟﺖ و‬ ‫ارﺳﺎل ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻟم ﻳﻚ واﻛﻨﺶ ﻣﻨﻔﻲ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺎ اﻳﺠـﺎد ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آذري ﻗﻤﻲ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ و آذري ﻗﻤﻲ ﺿﺪ اﻧﻘﺎﻟب ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪«.‬‬ ‫او در اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻢ وﻟﻲ ﭼﺎپ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از آن ﻃﺮف ﻫﻢ‬ ‫اﮔﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺮﺗﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮاي اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺳﻴﺎﺳﺖﺷﺎن اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ روزﻧﺎﻣﻪﺷﺎن اﺳﺖ و ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﺸـﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪٢‬‬

‫»ﭼﺮا ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻮﺳـﻞ ﺷـﻮم؟‪ ...‬ﻫﺸـﺖ ﺳـﺎل‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺣﻖ ﻣﺮا ﺗﻀﻴﻴﻊ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻣﻦ ﺟﻔﺎ ﻛﺮده‪«...‬‬

‫‪٣‬‬

‫»رﻓﻘﺎي ﺧﻮدﻣﺎن در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ‪ ...‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺎرو زدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ آنﻣﻮﻗـﻊ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﻢ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑ‪‬ﻪ ﺑ‪‬ﻪ و ﭼ‪‬ﻪ ﭼ‪‬ﻪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺣﺮفﻫﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﻣـﻲزﻧـﻲ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺣﺎﺎﻟ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﺋﻴﻢ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻛﺎر ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ دﺧﺎﻟﺖ ﻛﻨﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ ﺗـﻮ ﻣﻨﺤـﺮف و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﻘﺎﻟﻪ »ﺑﻴﭽﺎره ﻓﻘﻪ« ﺑﻪ ﻗﻠﻢ آذري روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻟم ‪ 20‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ .1374‬‬ ‫‪ . 2‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﺎد‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،122‬آﺑﺎن ‪ .1374‬‬ ‫‪ . 3‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ آﺑﺎن ‪ .1374‬‬

‫‪ 99 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫ﺿﺪ اﻧﻘﺎﻟب ﺷﺪهاي و ﺻﺎﻟح ﻧﻴﺴﺖ دﺧﺎﻟﺖ ﺑﻜﻨﻲ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫آذري از ﻳﺎد ﺑﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗـﺒﺎﻟً ﮔﻔﺘـﻪ ﺑـﻮد‪» :‬درﺑـﺎره ﺗﺤﻤـﻞ و ﺳـﻌﻪﺻـﺪر ﻣﻌﺘﻘـﺪم‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﻗﺎﺑﻞﺗﺤﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﻋﺪم ﺗﺒﻌﻴﺖ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ واﻗﻌﺎً و ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺪي ﻣﺘﻌﺒﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﺑﻘﻴﻪاش آزادﻧﺪ‪«...‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﻣﻤﻨﻮعاﻟﻘﻠﻢ ﺷﺪن در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻌﻠﻮل ﻣﺨﺎﻟﻒﺧﻮاﻧﻲ آذري ﺑـﻮد ﻧـﻪ ﻋﻠـﺖ آن‪.‬‬ ‫آذري از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮد‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻘـﺎﺎﻟﺗﺶ را‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫ج‪ .‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﻪ‬ ‫رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﺔ آذري از ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ 1373‬ﺟﻬﺖ أﺧﺬ ﻣﺠﻮز در وزارت ارﺷﺎد ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در راه ﺗﺒﻴﻴﻦ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد اﻛﻨـﻮن‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﺎن رژﻳﻢ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ او ﻣﺠﻮز اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 72‬ﺧﻮد را در ﭘﺎرهاي اﺑﻮاب ﻓﻘﻬﻲ ﺻـﺎﺣﺐﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻃﺮاز اول ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬و از اﻳﻨﻜﻪ از اﻧﺘﺸﺎر ﻓﺘﺎواﻳﺶ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺴـﻴﺎر ﺧﺸـﻤﮕﻴﻦ‬ ‫ﺑﻮد‪» :‬اﻣﺮوز ﺎﻟزم ﻣﻲداﻧﻢ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛـﻪ اﺗﻔﺎﻗـﺎً در رﺳـﺎﻟﻪﻫـﺎي ﻓﻌﻠـﻲ ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﺿﺮورت دارد ﻛـﻪ از ﻣـﻦ ﺗﻘﻠﻴـﺪ ﺷـﻮد ﺧﺼﻮﺻـﺎً ﻣﺴـﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼـﺎدي و ﻗﻀـﺎﺋﻲ و‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻈﺎم‪ .‬اﻣﺮوز ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﭼﺎپ رﺳﺎﻟﻪ ﻳﺎدآور اﻧﻜﻴﺰﺳﻴﻮن ﻗـﺮونوﺳـﻄﻲ آن ﻫـﻢ‬ ‫درﺑﺎره ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪٣‬‬

‫وي در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻣﻦ از ﺧﻮدم ﻣﺜﺎل ﻣﻲزﻧـﻢ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺳﺎل ‪ 20‬در ﻫﻤﻪ ﻧﻬﻀﺖﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻌﺎل داﺷﺘﻪ و اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﻛ‪‬ﺒ‪‬ﺮ ﺳـﻦ و‬ ‫ﻣﺮض و ﻗﺮﻳﺐ ‪ 80‬ﺟﻠﺪ ﻛﺘﺎب ﻛﻪ اﻛﺜﺮاً ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﺳـﺎﻟﻣﻲ و ﻓﻘـﻪ و ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻟم‪ ،‬ﻣﻬﺮ ‪ ،1374‬ص ‪ 11‬ﺟﺰوه‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت در روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻟم درج ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬ﻣﺠﻠﻪ ﺳﻔﻴﺮ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺣﻤﻴﺪ ﻗﺰوﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺸﻬﺮي‪ .1381 ،‬‬ ‫‪ . 3‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ ‪ 9‬آﺑﺎن ‪ .1374‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 100 ‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ آن اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺮم ﺣﻖﮔﻮﻳﻲ و دﻓﺎع از اﺳﺎﻟم و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻧﻈﺎم ﻣﻮرد ﺑﻲﻣﻬـﺮي ﻣﻘـﺎم‬ ‫رﻫﺒﺮي و ﺷﻤﺎ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫او ﺑﺮاي ﺑﺎر ﺳﻮم دراﻳﻦزﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺟﻨﺎبﻋـﺎﻟﻲ و‬ ‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﻜﺮراً ﺗﺬﻛﺮاﺗﻲ دادهام وﻟﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ روي ﺧﻮش ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﺸـﺪهام ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫رﺳﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﻴﻪاي ﻛﻪ درﺑﺎرة ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ و اﺣﻜﺎم ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻧﻮﺷـﺘﻪام ﮔﺮﻓﺘـﺎر ﻣﻤﻴ‪‬ـﺰي‬ ‫ارﺷﺎد و ﻣﺸﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﺧﻮدﺷﺎن ﻋﻠﻢ و ﺳﻮاد ﻣﻤﻴﺰي رﺳﺎﻟﻪ ﻣـﺮا ﻧﺪاﺷـﺘﻪاﻧـﺪ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ!«‬

‫‪٢‬‬

‫آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺮاي ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺑﺎر در ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﻲﻧﻮﻳﺴـﺪ‪:‬‬ ‫»ﻣﻤﻴ‪‬ﺰي وزارت ارﺷﺎد ]دوران ﻫﺎﺷﻤﻲ[ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻋﻠﺖ از ﭼـﺎپ رﺳـﺎﻟﻪ واﺳـﺘﻔﺘﺎﺋﺎت‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻳﺪ آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺠﺖ اﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي ذﻛﺮ ﻛﺮدهاﻳﺪ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﻄﻠﺐ ﺳﻮﻣﻲ ﻛﻪ آب ﭘﺎﻛﻲ را روي دﺳﺖ ﻣﻦ رﻳﺨﺘﻪ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ رﺳـﺎﻟﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ رﺳـﺎﻟﻪ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﺣـﺬف ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪٣‬‬

‫وي ﺑﺮاي ﭘﻨﺠﻤﻴﻦﺑﺎر در دوﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﻣـﺮوز‬ ‫ﺧﻮد را در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﻮﻳﮋه ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼـﺎدي اﻋﻠـﻢ ﻣـﻲداﻧـﻢ‪ ....‬ﭘـﺲ از ﺗﺼـﻮﻳﺐ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و ﻗﺒﻮل اﻳﺸﺎن ﺎﻟزم دﻳﺪم ﻛﻪ اﺟﺎزه دﻫﻢ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﺮا اﻋـﺎﻟم ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻧﻈﺮات اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻦ ﻛﻪ ﻧﻈﺮات اﻣﺎم اﺳﺖ اﻋﺘﻨﺎ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ اﺟـﺎزه‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرخ ‪ 11‬ﺧﺮداد ‪ 1376‬ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرخ ‪ 2‬ﻣﺮداد ‪ 1376‬ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ .‬‬ ‫‪ . 3‬ﻧﺎﻣﻪ ‪ 5‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫ﭼﺎپ رﺳﺎﻟﻪ ﻫﻢ داده ﻧﺸﺪ‪«.‬‬

‫‪ 101 ‬‬

‫‪1‬‬

‫راﺳﺘﻲ ﭼﺮا ﻧﻈﺎم ﺑﻪ رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﺔ آذري اﺟﺎزة اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺪاد؟ اﻳـﻦ رﺳـﺎﻟﻪ ﺣـﺎوي ‪231‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ درﺑﺎره ﺗﻘﻠﻴـﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ و رﻫﺒـﺮي اﺳـﺖ و ﻣـﻨﻌﻜﺲﻛﻨﻨـﺪة آراء آذري در دوران‬ ‫ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﻲ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬وي در اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺑﺎب اﺟﺘﻬـﺎد و ﺗﻘﻠﻴـﺪ‬ ‫اﻟﻌﺮوة اﻟﻮﺛﻘﻲ و ﺗﺤﺮﻳﺮاﻟﻮﺳﻴﻠﻺ را ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻈﺎم وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ و ﻧﻴﺰ آراء آذري درآنزﻣﺎن واﺿﺢﺗﺮ ﺷﻮد ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ را‬ ‫از رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﺔ آذري ﻛﻪ ﻣﺠﻮز اﻧﺘﺸﺎر ﻧﮕﺮﻓﺖ ﻋﻴﻨﺎً ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪:‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪27‬ـ ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴﺖ‪ ،‬درﻣﻮرد ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪ و ﻗﺎﺿﻰ و رﻫﺒﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪48‬ـ اﻣﻮر زﻳﺮ‪ ،‬از ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻘﻮط ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻘﻠﻴـﺪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ اﻣﻮر‪ ،‬ﻣﻘﻠﱢﺪﻳﻦ ﻣﻰﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺟـﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ‬ ‫اﻋﻠﻢ ﺑﻌﺪى ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻘﺎ ﺑﺮ ﺗﻘﻠﻴﺪ از آن ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﺪ واﻋﻤﺎﻟﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﻏﻴـﺮﻣﻘﺒـﻮل‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﻰﺑﺎﻳﺴﺖ اﻋﺎده و ﻗﻀﺎ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪....‬‬ ‫ج ـ اﻧﺠﺎم اﻣﻮرى ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﺎت ﺑﺎ ﻋﺎدات و ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺷﺮع دارد‪.‬‬ ‫د ـ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻋﻤﺪى ﻋﻤﻠﻰ و ﻗﻮﻟﻰ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﻟﻣﻰ در زﻣﺎن ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻓﻘﻴﻪ اﮔﺮ ﭼﻪ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ه ـ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺼﺪاق آن ﻧﻪ ﻓﺮوع و ﺷﺎﺧﻪﻫﺎى آن ﻣﺜـﻞ ﻣﻄﻠﻘـﻪ‬ ‫ﺑﻮدن آن‪.‬‬ ‫و ـ ﻣﻌﺎرﺿﻪ و ﻋﻨﺎد ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪ‪‬س ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﺎﻟﻣﻰ‪....‬‬ ‫ن ـ ﺗﺎﻟش ﺑﺮاى دﺳﺖﻳﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤـﻮ ﻛـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﭼـﺎپ رﺳـﺎﻟﻪ‪،‬‬ ‫دﻋﻮت ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺟﻮه ﺷﺮﻋﻴﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮف ﺗﺮوﻳﺞ اﺳﺎﻟم و ﺧﺎﻧﺪان ﻓﻘﻴﺮ‬ ‫اﻫﻞﺑﻴﺖ رﺳﺎﻟﺖ ﺷﻮد در راه ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮدن و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﺼﺪاق ﺗـﺎﻟش‬ ‫ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻘﺎم و دﻧﻴﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮد را اﻋﻠﻢ ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﻪ آذر ‪ 1376‬ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 102 ‬‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪108‬ـ در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟـﻰ ﺣﻜـﻢ‬ ‫وﻟﻰ‪ ‬ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﺛﺒﻮت ﻳﺎ ﻧﻔﻰ آﻧﻬﺎ واﺟﺐاﺎﻟﺗﺒﺎع اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪109‬ـ در اﻣﻮر ﺗﺨﺼﺼﻰ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪ زﻣﺎﻧﻰ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ آن ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﺎﺷﺪ و در ﻗﺎﻟﺐ ﺣﻜـﻢ وﻟـﻰﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫درآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪111‬ـ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻟوهﺑﺮاﻳﻨﻜﻪ در ﻣﺤﺪوده اﻓﻌﺎل ﺷﺨﺼـﻰ‬ ‫ﻣﻜﻠﻔﻴﻦ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ در اﻣﻮر دﻳﮕﺮ )ﻫﻨﺮى‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ‪ ،‬و ‪ (...‬ﻧﻴـﺰ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ وﻟﻰ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﺎﻳﺪ در ﻗﺎﻟﺐ ﺣﻜﻢ وﻟﻰ ﻓﻘﻴﻪ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺎﻟﻣﻰ درآﻳـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫اﻃﺎﻋﺘﺶ واﺟﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪112‬ـ در زﻣﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎدل‪ ،‬در ﻣﺴﺎﻳﻠﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺤـﻮى ﺑـﺎ ﺟﺎﻣﻌـﻪ و ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻰ ارﺗﺒﺎط ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ ـ اﻋﻢ‪ ‬از اﻓﻌﺎل ﺷﺨﺼﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ـ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫از ﻧﻈﺮﻳﺎت وﻟﻲﻓﻘﻴـﻪ و ﻧﻈـﺎم اﺳـﺎﻟﻣﻰ و ﻗـﻮاﻧﻴﻦ آن ﻛـﻪ ﻣـﻮرد ﺗﺼـﻮﻳﺐ ﻧﻬـﺎﻳﻰ ﻓﻘﻬـﺎى‬ ‫ﺟﺎﻣﻊاﻟﺸﺮاﻳﻂ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻣﺮﺟـﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ در اﻳـﻦ ﻣـﻮارد ﺟـﺎﻳﺰ‬ ‫ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﺪ )ﺗﻔﺼﻴﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﻌﺪاً ذﻛﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪(.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪115‬ـ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﺎرﺿﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم اﺳﺎﻟﻣﻰ ﺑﻪ رﻫﺒﺮى ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎدل ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ ﭼﻪ ﻗﺒﻞ‬ ‫از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ زﻣﺎن ﻣﺮﺟﻌﻴﺖﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ ]ﺗﻘﻠﻴﺪ از آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ[‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪134‬ـ اﺣﻜﺎم وﻟﻰ‪ ‬ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻢ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺼﻮ‪‬ب درآﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻳـﺎ‬ ‫ﻧﻪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻘﺾ ﺑﻪ ﻓﺘﻮاى ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آن را ﺑﺮ ﻓﺘﻮا ﻣﻘﺪ‪‬م داﻧﺴﺖ‬ ‫و ﺣﺘﻰ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ آن ﺣﻜﻢ را اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﻓﺘﻮاﻳﺶ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪135‬ـ ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ ﺗﺒﻌﻴﺖ و ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرى اﺳـﺎﻟﻣﻰ‬ ‫در اﻣﻮر ﺷﺨﺼﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ در ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﻬﻤ‪‬ﻪ ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪ‪‬س ﺗﺸـﻴﻊ و‪ ...‬ﻋـﺎﻟوه ﺑـﺮ ﺗﺒﻌﻴـﺖ‬ ‫ﺷﺨﺼﻰ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻠﻰ ﻧﻈﺎم ﻧﻈﺮ ﺑﺪﻫﺪ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﻮى ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دﺳﺘﻮرات‬ ‫اﺟﺮم و ﺣﺮام ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻓﺎع ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ از ﻛﻴﺎن ﻣﻤﻠﻜﺖ اﺳﺎﻟﻣﻰ و‪(...‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 103 ‬‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪136‬ـ ﻓﺘﻮاﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺻﺪور آن ﺑﻪ ﻧﺤﻮى ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﻧﻈـﺎم ﻣـﻰﮔـﺮدد و ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﻫﺮجوﻣﺮج وﺗﻀﻌﻴﻒ ارﮔﺎن رﻫﺒﺮى و‪ ...‬ﻣﻰﮔـﺮدد‪ ،‬ﻣـﻰﺑﺎﻳﺴـﺖ ﺑـﻪ ﻫـﻴﭻ وﺟﻬـﻰ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻧﮕﺮدد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮﻣﺖ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻋﺪم ﺷﺮﻛﺖ در ﺳﺮﺑﺎزى‪ ،‬ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬ ‫و‪(...‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪137‬ـ ﻣﺠﺘﻬﺪ و ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜـﻰ از اﻋﻀـﺎى اﻣـﺖ اﺳـﺎﻟﻣﻰ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎر ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ و ﺑﺴﻂ ﻳﺪ ﻓﻘﻴﻬﻰ‪ ،‬وى ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺑﻘﻴـﻪ ﻣـﺮدم ﻣـﻰﺑﺎﻳﺴـﺖ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺷﻤﻮل و ﻣﻘﺮرات و ﻗﻮاﻧﻴﻦ و أواﻣﺮ ﻧﻈﺎم اﺳﺎﻟﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺨﻄّـﻰ از آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ اﺟﺘﻬﺎدش ﺑﺎ آن ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ‪138‬ـ اﮔﺮ ﻣﺠﺘﻬﺪى در رﻫﺒﺮى ﻛﺸﻮر اﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻣﺠﺘﻬـﺪ دﻳﮕـﺮ در ﻣﺴـﺎﻳﻞ‬ ‫ﻓﻘﻬﻰ‪ ،‬اوﻟﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮ اﻧﺘﺨﺎب و دﻳﮕﺮى ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺗﺄﻣﻞ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻮق ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آذري ﺣﺪاﻛﺜﺮيﺗﺮﻳﻦ ﺗﻠﻘـﻲ از وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﺔ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ را در اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻤﻴﺰان وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ در اﻧﺘﺸـﺎر اﻳـﻦ رﺳـﺎﻟﺔ‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ و آن ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدن آذري ﺑﻪ ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺮﺟـﻊ‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻧـﺪارد‪ ،‬ﭼﺮاﻛـﻪ‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﺎً از دﻳﺪ آذري اﻋﻠﻢ ﻓﻘﻬﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﻣﺘﻴﺎزي ﻛﻪ در اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ ﺑـﻪ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎً اﺣﺪي در ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺸﻴﻊ ﺑﺮاي وي ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺸﺪه اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﺠﻮز اﻧﺘﺸـﺎر‬ ‫ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬زﻣﺎن درﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻛﺘﺎب دﻗﻴﻘﺎً زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻨﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ داﺧﻞ ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ ﺧﺎرج ﺧﻴـﺰ ﺑﺮداﺷـﺘﻪ و اﺟـﺎزة اﻧﺘﺸـﺎر آن ﺧـﺎﻟف ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻘﺼﻮدي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺪ از ﺟﺰﺋﻴﺖ در رﺳﺎﻟﺔ ﻓﻮق ﻣﺎﻧﻊ از اﻧﺘﺸـﺎر‬ ‫آن ﺷﻮد ﻧﺸﺎن از ﺳﻄﺢ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎزل ﻧﻈﺎم در اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺪ از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻲدرﻳﻎ از رﻫﺒﺮي و ﻧﻈﺮﻳﺔ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ اﺟﺎزة اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‬ ‫واي ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺘﺎبﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ :‬ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ ،1373‬ﻣﻤﻨﻮع اﺎﻟﻧﺘﺸﺎر‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 104 ‬‬

‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻋﺪم ﻣﺠﻮز اﻧﺘﺸـﺎر رﺳـﺎﻟﻪ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻓﺮاواﻧـﻲ در ﺑﻴـﺪار ﺷـﺪن آذري از‬ ‫ﺧﻮاب ﻏﻔﻠﺖ ﺷﺶﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ داﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒﺧﻮاﻧﻲ و ﺗﺤﻮل ﻓﻜـﺮي وي‬ ‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﻮد ﻣﻌﻠﻮل ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺻﻠﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻨﻈـﺮ‬ ‫آذري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ ﺷﺮط ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﺳﺖ و آﻗﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺎﻟﺣﻴﺘﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺮﻗﻪ ﺑﺮ ﺧـﺮﻣﻦ ﺑـﺎروت وﺟـﺪان آذري‬ ‫زد‪ .‬آذري ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺣﺬف ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎتاش ﻋﻨﺎﻳـﺖ‬ ‫ﻧﺸﺪ‪ ،‬از ﻣﺮﺟﻌﻴﺘﺶ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺪرﺳﺎن او ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ آن دوره ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫و از ﻫﻤﻪ ﺗﻠﺦﺗﺮ ﻛﺴﻲ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ادﻋﺎﻳﺶ ﻗﻠﻢ ﺑﻄﺎﻟن ﺑﺮ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻓﻘـﻪ و‬ ‫اﺻﻮل ﺗﺸﻴﻊ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻂ ﻗﺮﻣﺰ آذري ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻌﺠﺰه ﻛﻨﺪ‪ .‬آذري ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮد‪ .‬او در ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﻜﺮي ﺧﻮد ﺗﺠﺪﻳـﺪﻧﻈﺮ ﻛـﺮد و از‬ ‫»آذري ﻣﺘﻘﺪم« ﺑﻪ »آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ« ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻘﻴﺪه داد‪ .‬آذري ﻣـﺪاﻓﻊ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ و وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ‪» .‬آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ« ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻈﺎم وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎ »آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ« ﭼﻪ ﻛﺮد؟ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺤﺜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ دوم ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺸﺎءاﷲ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت آﻳﺎت ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و اراﻛﻲ رﺳﺎﻟﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬در ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮد را اﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪ و ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻢ دورهايﻫﺎي او در آن زﻣﺎن ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻘﺎﻣـﺎت ﺣﻜـﻮﻣﺘﻲ ﺑـﻪ دﺎﻟﻳﻠـﻲ‬ ‫واﻫﻲ از اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﺔ آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬وي ﺑـﺮاي رﻓـﻊ ﺗﻮﻗﻴـﻒ‬ ‫رﺳﺎﻟﻪاش‪ -‬آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ‪ -‬دﺳﺖ ﺑﻪ داﻣﺎن رﻫﺒﺮي ﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﺸﺎن ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ در ﻛﺎر ﻣﻘﺎﻣﺎت اﺟﺮاﻳﻲ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ! روزﻧﺎﻣﺔ رﺳﺎﻟﺖ از دﻫﺔ ﺳﻮم دي ‪1373‬‬ ‫ﺑﺘﺪرﻳﺞ از اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎدداﺷـﺖﻫـﺎي ﻣﺆﺳـﺲ و ﺻـﺎﺣﺐاﻣﺘﻴـﺎز ﺧـﻮد اﻣﺘﻨـﺎع ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي وي ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺗﻮﻗﻴﻒ از اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﻪاش ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻀﻴﻴﻘﺎت‬ ‫دﻟﻴﻠﻲ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ درﺑﺎره ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 105 ‬‬

‫آذري ﻣﺴﺌﻠﻪدار ﺷﺪه ﺑﻮد و اﺣﺴﺎس ﻛﺮده ﺑﻮد اﮔﺮ در ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺼـﻠﺤﺖ ﻣـﺎﻟك و ﻣـﺪار‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮار ﻧﺒﻮد ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و دﻳﺎﻧﺖ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻄﻊ ﻣﻘﺮري ﻛـﻪ در ﭘـﺎﺋﻴﺰ ‪ 76‬اﺗﻔـﺎق‬ ‫اﻓﺘﺎده دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻘﻴﺪه آذري در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 73‬و ‪ 74‬ﻧﺒـﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﺎﻣـﻞ اﺻـﻠﻲ ﺗﺤـﻮل‬ ‫ﻓﻜﺮي آذري ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ وي ﻳﻘﻴﻨﺎً اﻋﻠﻢ ﻧﺒﻮده و ﻓﺎﻗﺪ ﺣﺪاﻗﻞ‬ ‫ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ دوم‬

‫آذري ﻣﺘﺄﺧّﺮ‬

‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎر ﻓﺼﻞ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺼﻞ ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ رواﻳﺖ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در دوﻣﻴﻦ ﻓﺼﻞ ﻓﺎﺟﻌﺔ ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﻗـﻢ از‬ ‫ﻣﻨﻈﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ رواﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ ﭘـﺎﻧﺰده ﻣﺎﻫـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ ﻧﺎم دارد‪.‬‬ ‫درﺑﺎرة ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎي آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ ﻓﺼـﻮل ﭘـﻨﺠﻢ و ﻫﻔـﺘﻢ‬ ‫اﺳﺖ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻳﺎدﻛﺮدﻧﻲ اﺳﺖ‪ :‬اوﺎﻟً اﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎ اﻣﻀﺎي آن ﻣﺮﺣﻮم‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ دﺳﺖﺧﻂ وي و اﻧﺪﻛﻲ ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺪوارم اﻣﻜﺎن اﻧﺘﺸﺎر ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎ در آﻳﻨﺪه ﻓﺮاﻫﻢ ﺷـﻮد‪ .‬ﺛﺎﻧﻴـﺎً ﺷـﻴﻮة‬ ‫ﻧﮕﺎرش وي اﻟﻜﺎﻟم ﻳﺠﺮّ اﻟﻜﺎﻟم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ادﺑﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ وﻳﺮاﻳﺶ و ﺑﻪ ﻟﺤـﺎظ ﻧﻈـﻢ و‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ وﻳﺮاﻳﺶ ﻓﻨﻲ و ﺣﺬف ﻣﻜﺮرات اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﮔﺰارﺷـﻲ ﻣـﻮﺟﺰ‪ ،‬ﺟـﺎﻣﻊ و‬ ‫اﻣﺎﻧﺖداراﻧﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻮﺑﺖ آﻧﻬﺎ را ﺧﻮاﻧﺪه و ﻓﻴﺶﺑﺮداري ﻛﺮدهام‪ .‬آﻧﭽـﻪ در اﻳـﻦ دو ﻓﺼـﻞ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﺑﻲﻛﻢ وﻛﺎﺳﺖ اﻫﻢ‪ ‬آراء آذري اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﺔ اﺑﺘﻜﺎرات و ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺟﺴـﻮراﻧﺔ‬ ‫وي ﻋﻴﻨﺎً رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﻹﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ درﺑﺮدارﻧﺪه اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎي آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ از ﻣﻬـﺮ ‪ 1374‬ﺗـﺎ ‪ 28‬آﺑـﺎن‬ ‫‪) 1376‬آﻏﺎز ﺣﺼﺮ( اﺳﺖ‪ .‬درﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻌﺮّف اﺻﻠﻲ آذري ﻣﺘﺄﺧّﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ در ﺿﻤﻦ ﻧُﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺰارش ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ اول‪ :‬اﻋﺎﻟم ﻟﺰوم اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ وﻟﻲاﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻟم‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ دوم‪ :‬ﻧﻔﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم‪ :‬ﺳﻪ ﻧﺎﻣﻪ در اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻳﺪ از ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬اﻋﺎﻟﻣﻴﻪﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درس آذري در ﻓﻴﻀﻴﻪ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺸﻢ‪ .‬اﻋﺘﺮاض آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﺣﻤﻠﺔ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درﺳﺶ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳـﻮداي ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ اﻋـﺎﻟي رﻫﺒـﺮي و ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 13‬رﺟـﺐ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬اﻋﺎﻟم ﻣﻨﻌﺰل ﺑﻮدن ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﻣﻘـﺎم وﺎﻟﻳـﺖ از ﺳـﻮي‬ ‫آذري‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻬﻢ‪ :‬ﺧﺪﺷﻪ در ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﺳﭙﺎه ﺑﺮاي ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ورود آذري ﺑﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ اول‪ :‬اﻋﻺم ﻟﺰوم اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ وﻟﻲاﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺳﻺم‬ ‫دﻓﺘﺮ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي ﺑﺎ وي در ﻣﻬﺮ ‪ 1374‬ﺗﺮﺗﻴﺐ داد‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ‬

‫‪ 112 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬آذري ﻣـﺘﻦ اﻳـﻦ ﻣﺼـﺎﺣﺒﻪ را ﺑـﻪ روزﻧﺎﻣـﺔ ﺳـﺎﻟم‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﺳﺎﻟم ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻗﺴﻤﺖ اول آن را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ‪:‬‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﻣﻘﺘﻀﻴﺎت زﻣﺎن در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 3‬آﺑﺎن ‪ 1374‬ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﻛـﺮد‪» :‬ﺎﻟزم ﺑـﻪ‬ ‫ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﺗﺄﺧﻴﺮ درج ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻠﺖ آن وﺟﻮد اﺷﻜﺎﺎﻟﺗﻲ در‬ ‫ﻓﺤﻮا و ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﻋﺒﺎرات و اﻇﻬﺎرات ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﺔ ﻣﺠﺪد ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﺻـﺎﻟح ﮔﺮدﻳـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ «.‬ﺳﺎﻟم ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ اﺻﺎﻟﺣﺎت ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻴﺰيﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ اﻇﻬـﺎرات آذري را‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺣﺬف ﻛﺮده ﺗﺎ روزﻧﺎﻣﻪ اﻣﻜﺎن اﻧﺘﺸﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ دوم ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در ﺗـﺎرﻳﺦ ‪10‬‬ ‫آﺑﺎن ‪ 1374‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻣﺸﺎﺑﻪ و ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑـﺎ آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ در‬ ‫ﺗــﺎرﻳﺦ ‪ 25‬آﺑــﺎن ‪ 1374‬ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬دﻓﺘــﺮ آﻳــﺖاﷲ آذري ﻣــﺘﻦ ﻣﺼــﺎﺣﺒﻪ )ﻗﺒــﻞ از‬ ‫وﻳﺮاﻳﺶﻫﺎي ﺳﺎﻟم( را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻣﺼﺎﺣﺒﺔ روزﻧﺎﻣﺔ ﺳﺎﻟم ﺑﺎ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ آذري‬ ‫ﻗﻤﻲ« در ‪ 24‬ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻜﺜﻴﺮ و ﭘﺨﺶ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳـﻨﺪ ﺗﻮﻟـﺪ آذري ﻣﺘـﺄﺧﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻋﺒﺎرات ﻣﻬﻢ آذري در ﺳﺎﻟم ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺿﺮورت اﻧﻄﺒﺎق ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺎري ﺑﺎ ﻓﻘﻪ اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﭘﺎﺳـﺦﮔـﻮي ﻧﻴﺎزﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﺎﻟب ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻗﺒﺎﻟً ﺗﻔﻜﻴﻚ رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑـﻮدم‪،‬‬ ‫وﻟﻲ اﻵن ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻠﻢ در ﻓﻘﻪ وﻟﻲاﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻟﻨﻬﺎﻳﻪ ﻓﺮدي ﻛـﻪ ﺗـﻮان اﺟـﺮا‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺎون ﻳﺎ ﻣﻨﺼﻮب او ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد ﺑﻪ ﺣﻜﻢ او ﺗﻦ دﻫﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ در ﺳﺎﻟم درج ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪهام ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺎن ]ﻣﻘـﺎم‬ ‫رﻫﺒﺮي[ ﻓﺘﻮا داده ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ رﺑـﺎ ﺑﺨـﻮرد‪ ،‬و رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر ﻣﺤﺘـﺮم ]ﻫﺎﺷـﻤﻲ‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ[ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﭼﻪ ﺧﻮب اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دﻧﺒﺎل ﻓﺘـﻮاي ﺧـﻮد را ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺎﻳﺪهاي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟـﻪ ]آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي[ ذﻛـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻣﻐﺎﻟﻄـﻪاي ﺑـﻴﺶ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ....‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﺣﺘـﻲ دوﺳـﺘﺎن در ]روزﻧﺎﻣـﻪ[ رﺳـﺎﻟﺖ ﺗﻮﺻـﻴﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺳﺎﻟم‪ 10 ،‬آﺑﺎن ‪ .1374‬‬

‫‪ 113 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻓﻘﻬﻲ اﻣﺎم و اﺟﺘﻬـﺎد و ﺗﻘﻠﻴـﺪ ﺣﻘﻴـﺮ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ ﺣـﺪاﻗﻞ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺷﻚ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎط ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺧﻮد از اﻋﻠﻢ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫـﻢ ﻣـﺮدم ﺟﻬـﺎن و‬ ‫اﻳﺮان را وادار ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز و ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن ]در ﻣﻌﺮﻓﻲ آﻗﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در آذر ‪ [1373‬ﮔﻨﺎه ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦﮔﻮي آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﺔ ﺷﺮﻋﻲ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ و ﺑـﺮاي ﻫﻤـﺔ ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ آن ﺣﺘﻲ ﻗﺘﻞ آﻣﺎدهام‪ ١.‬ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺎﻟزم ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻣﻄﻠـﺐ را ﺗﻌﻘﻴـﺐ ﻛـﻨﻢ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﺣﺰباﷲ ﺎﻟزم ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬درﺑﺎرة ﻣﻦ ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻏﻴﺮاﻟﻬﻲ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ‪«.‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﻧﻈﺮﻳﺔ آذري ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ و رﻫﺒﺮي ﻓـﺮدي ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮان اﺟﺮاﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌـﺎون ﻳـﺎ ﻣﻨﺼـﻮب او در روزﻧﺎﻣـﺔ ﺳـﺎﻟم )‪ 10‬آﺑـﺎن‬ ‫‪ (1374‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﻔﻲ وﺎﻟﻳﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻓﻘﺪان ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ و وﺎﻟﻳﺖ ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ ﻛﻪ در آن زﻣﺎن ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ آذري آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺑﻬﺠﺖ اﺳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اذن ﻳﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫اﻋﻠﻢ ﻣﺸﺮوع ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫دو‪ .‬آذري اﻋﺎﻟم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي را ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ و ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ اﻋﺎﻟم ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺮاد‬ ‫وي از ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم در اﻣﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬وي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ و ﺟﺎﻣﻌﺔ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺗﻬـﺮان و ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻮن را ﻛﻪ در اﻋﺎﻟم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﭘﻴﺸﻘﺪم ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺮﺗﻜﺒﺎن ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ اﻋﺎﻟم‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬آذري ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻓﺮد ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ را ﻋﻤﻞ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﺔ ﺷﺮﻋﻲ ﺧﻮد‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﺔ ﻣﻬﻢ )ﻗﺘﻞ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺑﺮاز ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺨﺎﻟﻒ( در ﻓﺼﻞ آﺧﺮ ﭘﺮﻣﻌﻨﻲﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬ﺟﺰوه ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻟم‪ ،‬ﻣﻬﺮ ‪ ،1374‬ص ‪ .23 -24‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 114 ‬‬

‫اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬آذري ﻧﻴﻚ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻘﺪان رﻫﺒﺮي ﭼﻘﺪر ﺧﺸﻦ و ﺑﻲﮔﺬﺷـﺖ رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا در ﻫﻤﺎن اول ﻛﺎر ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺮاي ﻫﻤـﻪ ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي اﻃﺎﻟﻋـﺎﺗﻲ آن ﺣﺘـﻲ ﻗﺘـﻞ‬ ‫آﻣﺎدهام‪ .‬ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺎﻟزم ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻣﻄﻠﺐ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ دوم‪ :‬ﻧﻔﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ‬ ‫دوﻣﻴﻦ ﺳﻨﺪي ﻛﻪ ﺗﻮﻟﺪ »آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ« را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺔ ‪ 28‬ﺻﻔﺤﻪاي ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه‬ ‫در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 9‬آﺑﺎن ‪ 1374‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آﻗﺎي ﺷﻤﻴﺮاﻧﻲ از اﻋﻀﺎي ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻛـﻞ‬ ‫ﺑﻨﻴـﺎد اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨﻴـﺎد رﺳـﺎﻟﺖ ﻧﺎﺷـﺮ روزﻧﺎﻣـﺔ رﺳـﺎﻟﺖ ﺑـﻮده‪ ،‬روزﻧﺎﻣـﻪاي ﻛـﻪ آذري ﻗﻤــﻲ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎز آن ﺑﻮده و از دي ‪ 1373‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ از اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي وي اﻣﺘﻨـﺎع ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ! اﻳﻦ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻴﭻﺟﺎ اﻣﻜﺎن اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬و در ﺣﺪ وﺳـﻊ ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪه ﻧـﺰد‬ ‫دوﺳﺘﺎن و آﺷﻨﺎﻳﺎن ﭘﺨﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﻨﺞ ﻣﺤﻮر ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻗﺒﻮل اﺻﻞ وﻹﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ‬ ‫»ﺣﻘﻴﺮ از ﻧﻈﺮ ﻛﻠﻲ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ را ﻗﺒﻮل دارم‪ ....‬ﻣﻦ ﺑـﺎ ﺟـﺮأت ﻣـﻲﮔـﻮﻳﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺴﻲ را در ﻣﻴﺎن ﺑﺰرﮔﺎن اﻋﻢ از ﻣﺮاﺟﻊ ﻓﻌﻠﻲ‪ ...‬ﺟﺰ ﺧﻮد ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ ﺳﺮاغ‬ ‫ﻧﺪارم‪)«.‬ص‪(3‬‬ ‫»در ﺟﺰوه ﻛﻮﭼﻜﻲ در ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻌﺘﺮﺿﻴﻦ ﺑـﻪ ﺧـﻮد در ﻣﺴـﺠﺪ ﺳـﻪ راه ﺑـﺎزار‪ ...‬در آن‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار دادهام‪ ....‬اﻃﺎﻟﻋـﺎت‪....‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻊ ﭼﺎپ آن و ﻳﻚ ﺟﺰوة دﻳﮕﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺸﻮر ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﺟﺰوه‪ ١‬را از ﻣﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ وﺎﻟﻳﺖ و ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﻳﻚ درﺟﻪ از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را ﻛﺴﻲ از ﻃﺮﻓـﺪاران ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﺧـﻮد ﺑـﻪ اﻳـﻦ دﻗـﺖ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻳﻦ دو ﺟﺰوه را ﻣﻦ در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪارم‪ .‬ﻇﺎﻫﺮاً ﺗـﺎرﻳﺦ ﻧﮕـﺎرش آﻧﻬـﺎ ﺣـﻮاﻟﻲ ‪ 72‬و ‪ 73‬در أواﺧـﺮ دوران‬ ‫آذري ﻣﺘﻘﺪم اﺳﺖ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 115 ‬‬

‫ﻣﺘﺎﻧﺖ اﺛﺒﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ؟ )ص‪ ...» (3‬وﺟﻮه ]ﺷﺮﻋﻲ[ را اﺛﺒﺎت ﻛﺮدهام ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪) «...‬ص‪(24‬‬ ‫ب‪ .‬ﻗﺒﻮل ﻣﺼﺪاق وﻹﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‬ ‫»ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ در وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻌﻠﻲ اﻳﺸـﺎن ]آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي[ ﺷـﻚ و ﺗﺮدﻳـﺪ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪام‪) «.‬ص‪» (4‬وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﺼﻮب ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒـﺮي و‬ ‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم راﺣﻞ ﻗﺪسﺳﺮه و ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺪس اﻳﺸﺎن داﺋﺮ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴـﻚ رﻫﺒـﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫اﺳﺖ ﻧﻪ ﻧﻈﺮ ﻓﻘﻬﻲ ﺧﺎص ﻣﻦ‪ ...‬ﻣﻦ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﻧﻤﻮد ﮔﻔﺘﻢ وﻟﻲ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺗﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﻈﺮﻳﺔ اﻣﺎم راﺣﻞ دادم و ﺟـﺪ‪‬اً‬ ‫و ﺧﺎﻟﺼﺎً و ﻣﺨﻠﺼﺎً از ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم دﻓﺎع ﻛﺮده و ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ 15 ....‬ﻣـﺎه اﺳـﺖ در ﺧﻄﺒـﺔ‬ ‫دوم ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺧﺎوه ﭘﺲ از ذﻛﺮ اﺋﻤﻪ )ع( ﮔﻔﺘﻪام اﻣﺎم ]ﺟﻤﻌﻪ[ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﺻﻞّ ﻋﻠـﻲ‬ ‫اﺎﻟﻣﺎﻣﻴﻦ اﻟﻬ‪‬ﻤﺎﻣﻴﻦ اﻟﺨﻤﻴﻨﻲ و اﻟﺨﺎﻣﻨﻪاي«‪ ...‬ﻣﻦ دو ﺳﺎل ﻗﺒﻞ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ را در ﻛﺘﺎب »ﺷﺌﻮن‬ ‫و ﺷﺮاﺋﻂ رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ« ]ﺷﺮح[ دادهام و ﺗﺎزﮔﻲ ﻧﺪارد وﻟﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﺸـﻮر ﻛـﻪ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را اﺛﺒﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻢ‪) .‬ص‪» (5 -6‬ﻣﻦ از ﻃﺮف رﻫﺒﺮي ﻣﺄذوﻧﻢ‬ ‫و ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺧﺎوه را ﻧﻴﺰ ﻫﻨﻮز ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺟﺎزه رﻫﺒﺮي ﻣﺸﺮوع ﻣﻲداﻧﻢ‪) «.‬ص‪(24‬‬ ‫ج‪ .‬ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي‬ ‫»اﻳﺸﺎن ]آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ را اﻣﺮوز ﺣﻘّﺎً ﻧﺎﻳﺐ اﻣﺎم زﻣﺎن و ﻣﺮﺟﻊ ﺣـﻖ را ﻫـﻢ در ﻛﻨـﺎر‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻧﺎﻳﺐ دﻳﮕﺮ اﻣﺎم ﻣﻲداﻧـﻢ‪ ،‬ﻣﺮﺟـﻊ را راﻫﻨﻤـﺎ و رﻫﺒـﺮ را راﻫﺒـﺮ ﻣـﻲداﻧـﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺸﻮر اﻣﺎم زﻣﺎن را اداره ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻪ ﻋﺪهاي اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻬﻲ را از ﻗﺎﻣﻮس دﻳﻦ و ﻧﻈﺎم ﺣﺬف ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ آن را ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻄﺮﻧـﺎك‬ ‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ و ﻣﻌﺘﻔﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ در ﻓﻘﻪ رﺋﻴﺲاﻟﻔﻘﻬﺎء ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﻘﻬﺎي ﻣـﺎدون ﺧـﻮد‬ ‫را در ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻘﻬﻲ ﻣ‪‬ﻦﺟﻤﻠﻪ ﻓﻘﻴﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ را ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﺑﮕﻤﺎرد و او ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻈﻢ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪) «.‬ص‪(6 -7‬‬ ‫»در اول ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ ﻋﻴﻨـﺎً ﻫﻤـﻴﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 116 ‬‬

‫ﻧﻈﺮ را اﺑﺮاز ﻧﻤﻮدم و ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻋﻠﻢ در‬ ‫ﻓﻘﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ و ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘـﺎم در اﻣـﻮر‬ ‫اﺟﺮاﺋﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ و ﻋﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻈﺮ را در ﺳـﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬ ‫در ﻛﺘﺎب »ﺷﺌﻮن و ﺷﺮاﺋﻂ رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ« ذﻛﺮ و ﻗﺮﻳﺐ آﻧـﺮا از ﺷـﻬﻴﺪ ]ﺳـﻴﺪﻣﺤﻤﺪ‬ ‫ﺑﺎﻗﺮ[ ﺻﺪر ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهام‪) «.‬ص‪(14 -15‬‬ ‫»‪ ...‬ﺣﺠﺖ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲﻣﺎن ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﻠﻢ را در رﻫﺒﺮي ﻫﻢ ﻣﻘﺪم ﻣﻲداﻧـﺪ و‬ ‫ﻣﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻓﻌﻠﻲ در ]ظ از[ رﻫﺒﺮي ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻟﺰوﻣﻲ ﻧـﺪارد ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ را ﻣﺒﺎﺷﺮﺗﺎً اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎً ﻣﺜﻞ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در اﻧﻈـﺎر‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد ﺗﺎ ﺧﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪) «...‬ص‪(17-18‬‬ ‫د‪ .‬ﻧﻔﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬ ‫»ﻣﻦ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺑﻬﺠﺖ را ﺑﻪ ﺟﻬﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﺘﻌﻴﻦ ﻣﻲداﻧﻢ و ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ دﻳﮕﺮان ﭼﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﭼﻪ ﻏﻴﺮ اﻳﺸﺎن را ﺑـﻪ ﺻـﺮاﺣﺖ ﻧﻔـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪) «.‬ص‪» (17‬در ﺑﺤﺚ ﺣﺞ آﻗﺎي ]ﺳﻴﺪﻣﻮﺳﻲ ﺷﺒﻴﺮي[ زﻧﺠﺎﻧﻲ و در ﺑﻌﻀﻲ ﺑﺤﺚﻫﺎ‬ ‫ﺧﻮدم اﻋﻠﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻢ‪) «.‬ص‪(24‬‬ ‫»دﻟﻴﻞ اﺻﺮاري ﻛﻪ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﺑﺮ اﻋﻠﻤﻴﺖ ﺧﻮد و ﻧﻔﻲ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي دارم‪) « ...‬ص‪» (24‬اﻣـﺮوز ﺎﻟزم ﻣـﻲداﻧـﻢ در ﺑﺴـﻴﺎري از ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻛـﻪ اﺗﻔﺎﻗـﺎً در‬ ‫رﺳﺎﻟﻪﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ ﺿﺮورت دارد ﻛﻪ از ﻣـﻦ ﺗﻘﻠﻴـﺪ ﺷـﻮد ﺧﺼﻮﺻـﺎً ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي و ﻗﻀﺎﺋﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻈﺎم‪) «.‬ص‪(24‬‬ ‫»اﻣﺮوز ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﭼﺎپ رﺳﺎﻟﻪ ﻳﺎدآور اﻧﻜﻴﺰﺳـﻴﻮن ﻗـﺮون وﺳـﻄﻲ آن ﻫـﻢ درﺑـﺎرة‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ....‬ﻓﺎﻳﺪهاي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ذﻛـﺮ ﻣـﻲﺷـﺪ ﻣﻐﺎﻟﻄـﻪاي ﺑـﻴﺶ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪) «...‬ص‪» (25‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز و ﺑﻌﻀﻲ ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن ﮔﻨﺎه‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮي آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑـﻪ وﻇﻴﻔـﺔ ﺷـﺮﻋﻲ‬ ‫ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ آن ﺣﺘﻲ ﻗﺘـﻞ آﻣـﺎدهام‪ .‬ﺑـﻴﺶ از اﻳـﻦ ﺎﻟزم‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 117 ‬‬

‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻣﻄﻠﺐ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﻨﻢ‪) «.‬ص‪ (26‬اﻳﻦ ﻋﻴﻦ ﻋﺒﺎراﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟـﺰوه ﻣﺼـﺎﺣﺒﻪ‬ ‫ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻟم ﻫﻢ آﻣﺪه و ﺗﻜﺮار آن دﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺘﺶ ﻧﺰد ﮔﻮﻳﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ه‪ .‬ﺣﻖ اﻧﺘﻘﺎد از رﻫﺒﺮي‬ ‫»ﻫﻴﭻﻛﺲ و ﻫﻴﭻ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻠﻮي اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻣﻦ و اﻣﺜﺎل ﻣﺮا ﺑﮕﻴـﺮد ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﺑﺎ زور‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ »ﺎﻟ اﻛﺮاه ﻓﻲ اﻟﺪﻳﻦ«‪ .‬ﺑﻠﻪ ﺟﻠـﻮي ﭼـﺎپ رﺳـﺎﻟﻪ و اﺳـﺘﻔﺘﺎﺋﺎت دﻳﮕـﺮ ﻣـﺮا‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻟف و ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻧﻔـﻲ رﻫﺒـﺮي از ﻣﺮاﺟـﻊ ﺗـﻮﻫﻴﻦ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻔﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ از ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﻫﻢ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬آن ﻣﻮﻗـﻊ ﻛـﻪ در رﺳـﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴـﻪ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻄﻴﻊ ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻫـﻢ ﻧﻮﺷـﺘﻢ رﻫﺒـﺮ ﻫـﻢ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي را از ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ ﺑﮕﻴﺮد وﻟﻮ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪) «.‬ص‪(7‬‬ ‫»ﺣﻘﻴﺮ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﻫﺴﺘﻢ ﺧﻮد را ﻣﻜﻠﻒ ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻗﻀﺎﺋﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﻲﺗﻔﺎوت ﻧﺒﺎﺷﻢ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺘـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر از رﻫﺒﺮ و رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و وزرا و ﺣﺘﻲ ادارات ﻳﻚ ﺷـﻬﺮ را ﻣﻄﻠـﻊ‬ ‫ﺳﺎزم و اﻧﺘﻘـﺎدي اﮔـﺮ دارم ﺑـﺪون ﺧـﻮف و ﻫـﺮاس در ﻣﻴـﺎن ﮔـﺬارم‪) «.‬ص‪» (8‬ﺑﻌـﺪ از‬ ‫درﮔﺬﺷﺖ ﺟﺎﻧﮕﺪاز آن ﺣﻀﺮت ]آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ[ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﺔ ﻧﺼـﻴﺤﺖ و ﺧﻴﺮﺧـﻮاﻫﻲ را‬ ‫از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒـﺮي اداﻣـﻪ دادم وﻟـﻲ ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﻣـﺄﻳﻮس و ﻧﺎراﺣـﺖ ﺑﺮﮔﺸـﺘﻢ‪) «.‬ص‪(9‬‬ ‫»ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﻧﺰوا را ﻫﻤﻴﻦ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ]ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ[ و وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﺶ ]ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن[‬ ‫و دﻓﺘﺮ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﻮﺟﻮد آوردهاﻧﺪ‪) «...‬ص‪(10‬‬ ‫»]ﻣﺮدم[ اﻃﺎﻋﺖ ﺧﻮد را از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي ﻣﺤﻜـﻢﺗـﺮ وﻟـﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ را از آن‬ ‫دﻳﮕﺮان ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬و از ﻧﺰدﻳﻚﺷﺪن ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهﭼﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟـﻪ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨـﺪ ﺣﺘـﻲ از‬ ‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺗﻲ را ﻛﻪ در رأس دﻓﺘﺮ ﺧـﻮد دارﻳـﺪ ﻛﻨـﺎر‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪) «.‬ص‪(27‬‬ ‫»ﻣﻦ ﺻﺮﻳﺤﺎً اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ دوﻟﺖ و ﻣﺠﻠﺲ ﻓﻌﻠﻲ و ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ را ﺑـﺮ‬ ‫ﺧﻮد ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻛﺮده از ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﻫﻢ اﺳﺘﻌﻔﺎ ﻧﻤﻮدهام و ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﻠﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 118 ‬‬

‫اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ارﮔﺎن و ﻧﻬﺎدي ﺣﺘﻲ ﻧﻬﺎد رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﻋﺮاﻳﺾ ﻣﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮﮔﺰ در ﻣﺒﺎرزات ﺧﻮد ﻛﻪ از ﺷﺎﻧﺰده ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺷﺮوع ﺷﺪه ﻣﺄﻳﻮس ﻧﮕﺸﺘﻪام‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫از ﻫﻤﺎن ﺳﻨﻴﻦ ﺑﺎ آﮔﻬﻲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و ﺑﻌﺪ از آن ﺑﺎ ﺳﺎواك و اﻛﻨﻮن ﺑﺎ اﻃﺎﻟﻋﺎت روﺑﺮو ﺷﺪهام‬ ‫وﻟﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﺎري از ﻣﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻛﻪ در آن دوران ﺳﻴﺎه ﻧﻮﺷﺘﻪام »اﻣﻴﺪ«‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ اﻛﻨﻮن ﻧﺎاﻣﻴﺪم‪ .‬ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮم ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﺑﻪ وﻗﺖ رادﻳﻮ ﺑﺎﻃـﻞ و ﺧـﻮد‬ ‫ﻧﻤﺎزﮔﺰاران اﻓﻖ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮده و دروﻗﺖ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﻀﻪ اﻟﻬﻲ را ﺑﺠﺎ آورﻧﺪ‪) «.‬ص‪(27-28‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي‬ ‫آﻳــﺖاﷲ آذري ﻗﻤــﻲ در ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﻧﺎﻣ ـﺔ ﺳﺮﮔﺸــﺎدة ﺧــﻮد در دوران ﻣﺘــﺄﺧﺮ ﺣﻴــﺎت‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲاش ﻧﻜﺎت زﻳﺮ را ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ‬ ‫دو‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻣﺼﺪاق وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺣﻀﺮت آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻟﺰوم »وﺎﻟﻳﺖ ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ« ﺑﺪون ﺗﺼﺪي ﺑﺎﻟﻤﺒﺎﺷﺮة اﻣﻮر اﺟﺮاﻳﻲ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ وي و اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﺔ ﻋﺎﻣﻞ اﺟﺮاﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم اﻣﻮر اﺟﺮاﻳﻲ«‪ .‬اﻣﺎم زﻣـﺎن دو‬ ‫ﻧﺎﻳﺐ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ دارد‪ .‬ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ رﺋﻴﺲاﻟﻔﻘﻬﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻬﺎي ﻣﺎدون را ﺑﻪ ﭘﺴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﮔﻤﺎرد‪ .‬رﻫﺒﺮ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬اﻳﻦﻧﻈﺮ در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن در ﻣﻮرد وﺎﻟﻳﺖ آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و ﻗـﺎﺋﻢﻣﻘـﺎﻣﻲ‬ ‫اﺟﺮاﺋــﻲ ﺣﺠــﺖاﺎﻟﺳــﺎﻟمواﻟﻤﺴــﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨــﻪاي اﺑــﺮاز ﺷــﺪ و رأي ﻧﻴــﺎورد‪ .‬ﺑــﺎ اﻟﺘــﺰام ﺑــﻪ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻓﻘﻂ رﻫﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آﻳﺖاﷲ اراﻛﻲ آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺠﺖ ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ در ﺑﺮﺧﻲ اﺑـﻮاب‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺷﺒﻴﺮي زﻧﺠﺎﻧﻲ و در ﺑﺮﺧﻲ اﺑﻮاب )اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻗﻀﺎﺋﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ( آﻳـﺖاﷲ آذري‬ ‫ﻗﻤﻲ ﺧﻮدش را اﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ وي آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻓﺎﻗـﺪ‬ ‫ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬آذري ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﭼﺎپ رﺳﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﻴﻪاش را ﻳﺎدآور اﻧﻜﻴﺰﺳﻴﻮن ﻗـﺮونوﺳـﻄﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 119 ‬‬

‫ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬اﺣﺪي ﺣﻖ ﻧﺪارد از اﻧﺘﻘﺎد از رﻫﺒﺮي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻔـﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻔﻲ رﻫﺒﺮي ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺸﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑـﺮ ﺧـﺎﻟف ﺑﻨﻴﺎﻧﮕـﺬار ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﻧﺘﻘـﺎد را‬ ‫ﺑﺮﻧﻤﻲﺗﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻧُﻪ‪ .‬آذري ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻗﻮاي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ را ﺑﺮﺧـﻮد ﺗﺤـﺮﻳﻢ ﻛـﺮده‪ ،‬از ﻋﻀـﻮﻳﺖ ﻣﺠﻠـﺲ‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻫﻢ اﺳﺘﻌﻔﺎ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺣﺘﻲ ﻧﻬـﺎد رﻫﺒـﺮي ﺑـﻪ ﻋـﺮاﻳﺾ ﻣـﻦ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﭘﺲ از آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي دوﻣﻴﻦ ﻓﻘﻴﻬﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋـﺪم‬ ‫ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬وي ﺑﺮاي ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦﺑـﺎر اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﺮ را در ﻳﻚ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﭘﺨﺶ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺪ از اﻧﺘﻘﺎد‪ ،‬آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ و ﺳﺎﻧﺴـﻮرﻫﺎي ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم‪ :‬ﺳﻪ ﻧﺎﻣﻪ در اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻳﺪ از ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و وزارت اﻃﻺﻋﺎت‬ ‫در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺧﺮداد ‪ 1376‬رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري‪ ،‬آذري ﻗﻤﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﺔ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺰد‪ ‬ﻧﻈﺎم ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم ﻋﻠـﻲاﻛﺒـﺮ ﻧـﺎﻃﻖﻧـﻮري رأي داد‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﺎ رأي ﺑﺎﺎﻟﻳﻲ از ﺳﻮي ﻣﺮدم آذري ﻗﻤـﻲ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻜﺎﭘﻮ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬آذري از ﺧﺮداد ﺗﺎ آﺑﺎن ‪) 1376‬آﻏﺎز ﺣﺼﺮش( ﻫﻔﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪهﺗﺮﻳﻨﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺧﺎﺗﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳـﻪ ﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻲﭘﺮدازم‪.‬‬ ‫اول‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‬ ‫ﻛﻤﺘـﺮ از ده روز ﺑﻌـﺪ از دوم ﺧــﺮداد آذري ﻗﻤـﻲ در ﺗــﺎرﻳﺦ ‪ 11‬ﺧـﺮداد ‪ 1376‬ﻧﺎﻣـﺔ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 120 ‬‬

‫ﺳﺮﮔﺸﺎدة ده ﺻﻔﺤﻪاي ﺑﻪ ﺧﻂ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ ﻣـﻲﻧﻮﻳﺴـﺪ‪ .‬او‬ ‫ﺧﻮد آن را »رﻧﺠﻨﺎﻣﺔ ﻃﻠﺒﻪاي دﻟﺴﻮﺧﺘﻪ« ﻣﻲﻧﺎﻣﺪ ﻛـﻪ »ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻧـﺎﻇﺮ ﺷﻜﺴـﺖﺧـﻮردن‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ...،‬درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ اﻳﺎم ﭘﻴﺮي و ﻧﻘﺎﻫﺖ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﭙﺮي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪«.‬‬ ‫وي در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﻧﺘﻘﺎدات ﺧﻮد را در دو ﻣﺤﻮر ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳـﺮ اراﺋـﻪ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ دو‬ ‫ﻣﺤﻮر در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑـﺎ ﺟﺰﺋﻴـﺎت و ﺷـﻮاﻫﺪ ﺑﻴﺸـﺘﺮي‬ ‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﻧﺎﻣﺔ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ آﻏﺎز ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪» :‬از‬ ‫ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻗﺪمﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻔﺮﻗﻪ و ﺟﺪا ﺷﺪن ﻋـﺪهاي‬ ‫از ﺟﻤﻊ ﺷﻤﺎ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪) «.‬ص‪(1‬‬ ‫اﺷﺎرة آذري ﺑﻪ دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧـﺔ ﺗﺤـﻮل‬ ‫در آن اﺳﺖ‪ .‬روﻧﺪ ﻋﺪم ﺷﺮﻛﺖ و ﻓﺎﺻﻠﻪﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻗﺪﻳﻤﻲ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻌﺪ از ﺻـﺪور‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در آذر ‪ 1373‬رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻬﺎد‪.‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎد از ﺳﻴﻄﺮة وزارت اﻃﻺﻋﺎت ﺑﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ و‬ ‫ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻣﻨﺘﻘﺪ‬ ‫»از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ و ﻣﻀﺮﺗﺮ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ دﻓﺘﺮ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي و اﻃﺎﻟﻋﺎت اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺳﺨﺖ در ﺗﺎﻟﺷـﻨﺪ‪ .‬داﻓﻌﻴﺘـﻲ ﻛـﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻮزه و ﻣﺮاﺟﻊ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت ]ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن[ ﺻﺮاﺣﺘﺎً اﻋﺎﻟم ﻣـﻲدارد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺮاﺟﻊ را ﻫﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﻣﻦ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را در ﺧﺒﺮﮔـﺎن‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم و ﻛﻚ اﺣﺪي ﻫﻢ ﻧﮕﺰﻳﺪ‪ ،‬و دو ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ وزارت ارﺷﺎد رﺳـﺎﻟﺔ ﻣـﺮا‬ ‫ﻣﻌﻄﻞ ﻛﺮده‪ ...‬ﻣﻤﻴ‪‬ﺰﻳﻦ ارﺷﺎد ﻧﻈﺮ ﻣﺮا درﺑﺎرة اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬـﻲ از ﻣﻨﻜـﺮ ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻪام‬ ‫ﻗﻮﻟﻲِ آن ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺟﺎزة وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻓﻘﻬـﻲ ﺷـﻤﺮدهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺣﺬف ﺷﻮد‪ ،‬و ﻧﻈﺮ أﺧﻴﺮﺷﺎن ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻢ وارد ﻣﻴﺪان ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻮم‬ ‫و از ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺨﺼﺺ ﻣﻦ در آن اﺳﺖ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻫﻢ در ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﻛﺎر دﺧﺎﻟﺘﻲ ﻧﺪارم‪) «...‬ص‪(3‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 121 ‬‬

‫»اﻣﺮوز ﻫﻢ اﻃﺎﻟﻋﺎت در ﺣﻴﻄﺔ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ اﻋﻠـﻢ را ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺎﻟزﻣﻪاش ﻧﻔﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﺮاﺋﻂ رﻫﺒﺮي را ﻛﺴـﻲ‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﭼﻮن ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺘﻮاي ﺧﺎﻟف ﻣﺸﻬﻮر ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻛﺴـﻲ‬ ‫ﺑﺪﻫﺪ وﻟﻮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻧﻈﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜـﻮﻣﺘﻲ را ﻧﺒﺎﻳـﺪ در رﺳـﺎﻟﺔ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﺣﻖ ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﺣﺮﻣﺖ رﺑﺎ را ﻧﺪارد‪ ...‬اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪﻫﺎ از دادن ﺳﻬﻢ اﻣـﺎم ﺑـﻪ‬ ‫آﻗﺎي ﺑﻬﺠﺖ و دﻳﮕﺮان ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪) «.‬ص‪(4‬‬ ‫»ﻣﻦ از ﺧﻮدم ﻣﺜﺎل ﻣﻲزﻧﻢ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺳﺎل ‪ 20‬در ﻫﻤﻪ ﻧﻬﻀﺖﻫـﺎي دﻳﻨـﻲ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻓﻌﺎل داﺷﺘﻪ و اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﻛﺒﺮ ﺳﻦ و ﻣـﺮض ﻗﺮﻳـﺐ ‪ 80‬ﺟﻠـﺪ ﻛﺘـﺎب ﻛـﻪ اﻛﺜـﺮاً ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻓﻘﻪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ آن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺟﺮم ﺣـﻖﮔـﻮﻳﻲ و دﻓـﺎع از‬ ‫اﺳﺎﻟم و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻧﻈﺎم ﻣﻮرد ﺑﻲﻣﻬﺮي ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و ﺷﻤﺎ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺤﺘـﺮم ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪«.‬‬ ‫)ص‪(5‬‬ ‫»آﻳﺎ دﻓﻊ ﻣﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﺑﻲﺳﻮاد وزارت ارﺷﺎد و اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﻪﻧﻔﻊ ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﺗﺤﺖﻛﻨﺘﺮل ﻗﺮاردادن ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﻈﺎم ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﻳﻚﻣﺸﺖ ﺟـﻮان‬ ‫ﺑﻲاﻃﺎﻟع ﻋﻠﻤﺎ را در ﻓﺸﺎر ﻗﺮاردادن ﻛﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را اﻋﻠﻢ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؟‬ ‫]آﻳﺎ[ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن اﻧﻜﻴﺰﺳﻴﻮن ﻗﺮون وﺳﻄﺎي اروﭘﺎ ﻧﻴﺴﺖ!؟« )ص‪(6‬‬ ‫»ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن‪ ...‬ﭼﻮن وﻋﺎظاﻟﺴﺎﻟﻃﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ...‬وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ اﺧﺘﻴـﺎرات‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻛﻪ از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ در اﻗﺘﺼـﺎد و ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪) «.‬ص‪(6‬‬ ‫»در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ دﻳﻨﻲ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ و‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ را ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت و ﻣﺮاﻗﺒﺖ وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت رﺳـﻤﺎً‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ را ﺗﺤﺖﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﺪ و ﻓﻘﻪ و ﻓﻘﺎﻫـﺖ را از ارزش ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧـﺪ و ﻋﻠﻤـﺎﻳﻲ ﭼـﻮن‬ ‫آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﻣﻬﺘﻮك ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪) «.‬ص‪(7‬‬ ‫»اﻣﺎم راﺣﻞ وﻗﺘﻲ در ﻣﻮرد وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻮرد اﻋﺘﺮاض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻓﺮﻣﻮد ﺑﻌـﺪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 122 ‬‬

‫از اﻳﻦ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺸـﻲ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ ،‬و ﻫﺮﮔـﺰ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ اﻃﺎﻟﻋـﺎت و‬ ‫دﺳﺘﮕﻴﺮي و ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻧﻔﺮﻣـﻮد‪ ...‬اﻣـﺎم راﺣـﻞ ﺑـﻪ آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻃﺎﻟب و ﻣﺮدم از ﻋﻠﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وزارت ارﺷﺎد ﻳﺎ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ از ﻋﻠﻢ ﺗﻮ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد!؟« )ص‪(7‬‬ ‫ب‪ .‬اﻧﺘﻘﺎد از ﻣﻌﺮﻓﻲ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﺳﻮي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ‬ ‫ﺟﺎﺋﺰاﻟﺘﻘﻠﻴﺪ‬ ‫»ﻓﺮﻫﻨﮓ راﻳﺞ و ﺣﺎﻛﻢ در ﺣﻮزهﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻋﻠﻢ و ﻣﺸـﺨﺺ ﻧﻤـﻮدن آن ﺗﻮﺳـﻂ اﻫـﻞ‬ ‫ﺧﺒﺮه اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺤﺘﺮم ‪ -‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺑﺮﺧﻲ‪ -‬ﻓﺘﻮا ﺑﻪ ﺟﻮاز ﺗﻘﻠﻴﺪ اﻓﺮاد ﻣﺘﻌﺪدي دادﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻧﺪارد‪ ...‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﺎوي ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﻗﻄﻌﺎً ﺑـﺮﺧﺎﻟف‬ ‫ﻧﻈﺮ آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن ]ﻳﺰدي[ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻳﺎ از ﺷﺶ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺎﻟﺗﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺴﺎوي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ...‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺟﻨﺎب ﻳﺰدي‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻌﻨﺎي اﺟﺘﻬﺎد و ﻓﻘﻪ را ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دروغ ﺻﺮﻳﺢ و ﺗﻤﻠﻖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪) «.‬ص‪(3-4‬‬ ‫»ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ از آﻗﺎﻳﺎن ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻣﻘﺘﻀﺎي وﺎﻟﻳﺖﻣﻄﻠﻘﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻧﻈﺎم ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻋﻠﻢ ﻳﺎ ﺟﺎﺋﺰاﻟﺘﻘﻠﻴﺪ ‪ -‬وﻟﻮ ﺑﺮﺧﺎﻟف واﻗـﻊ ‪ -‬ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﺷﻜﺎﺎﻟﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺮف وارد اﺳﺖ‪ :‬اوﺎﻟً ﻫﻤﻪ آﻗﺎﻳـﺎن ﻣﺤﺘـﺮم اﻋﺘﻘـﺎد ﺑـﻪ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﻗﻄﻌـﺎً ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺎﻟح اﻧﻘﺎﻟب ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا راه را ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻮ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺧﻮد را ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨـﺪ و‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺿﺮﺑﻪاي اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﺎ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻠﻜﻪ رﻫﺒﺮي ﻣﺎ‪) «....‬ص‪(4‬‬ ‫»رﻫﺒﺮي ﻧﻈﺎم اﻟﻬﻲ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻠﻢ در ﻓﻘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ اﻗﻮي در اﺟﺮاء ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮري ﻛـﻪ‬ ‫در ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﺳﻴﺪه اﺳﺖ )ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ( ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮ اﻋﻠﻢ در ﻓﻘﻪ ﻧﻪ‬ ‫ﺗﻮان اﺟﺮاء را ﻣﺒﺎﺷﺮﺗﺎً داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺗﺴﺒﻴﺒﺎً ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻏﻴﺮاﻋﻠﻢ ﻣﻲرﺳﺪ‪) «...‬ص‪(4-5‬‬ ‫»ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ رﻫﺒﺮي ﺗﻤﺎم اوﻗﺎت ﻣﺮا ﻣﺸﻐﻮل ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 123 ‬‬

‫ﭘﺲ اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ از ﻛﺠﺎ آﻣﺪ؟ ﭼﺮا وﻋـﺎظاﻟﺴـﺎﻟﻃﻴﻦ ﺷـﻬﺎدت دروغ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ؟‬ ‫ﺟﺰاي آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺮﻳﻌﺖ! آﻳﺎ اﻳﻦ ﺗﻬﺎﺟﻢﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﭘـﺲ ﻣﺼـﻠﺤﺖ ﭼﻴﺴـﺖ؟‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﻴﻌﻴﺎن در ﺧﺎرج ﻣﺮﺟﻊ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺠﺎز ﭼﻨﺪ ﻧﻔـﺮ ﺷـﻴﻌﻪ‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓـﺮق داﺧـﻞ و ﺧـﺎرج ﭼﻴﺴـﺖ؟ ﻣـﺎ ﻧﻤـﻲﻓﻬﻤـﻴﻢ‪«.‬‬ ‫)ص‪(8-9‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي‬ ‫اﻫﻢ رﺋﻮﺳﻲ ﻛﻪ آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﺎﻣﻪاش ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﻄﺮح ﻛﺮده ﺑﻪ ﺷـﺮح زﻳـﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﻣﻀﺮﺗﺮﻳﻦ ﺗﻬﺎﺟﻢﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﻗﺪاﻣﺎت دﻓﺘﺮ رﻫﺒﺮي و وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫و ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺪون ﭘﺮدهﭘﻮﺷﻲ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل و ﺑﺪﺗﺮ از آن دﺧﺎﻟﺖ در ﺣﻮزهﻫـﺎ و‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ و ﺗﻀﻴﻴﻘﺎت وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺮاي دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺘﻲ ﺟﻮان ﺑﻲاﻃﺎﻟع آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را اﻋﻠﻢ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﺑﻴﺶ از دو ﺳﺎل اﺳﺖ از اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻋﻠﻤﺎﺋﻲ ﻫﻤﭽﻮن آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﻫﺘﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و از دادن‬ ‫وﺟﻮﻫﺎت ﺷﺮﻋﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺋﻤﻪ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺠﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ وﻋﺎظاﻟﺴﺎﻟﻃﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬وﺎﻟﻳـﺖﻣﻄﻠﻘـﻪ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻄﻠﻘﻪ دارد‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ وﻗﺘﻲ در ﻣﻮرد وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻣﻮرد اﻋﺘﺮاض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﮔﻔـﺖ‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺸﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻌﺘﺮﺿﺎن را ﺑﻪ اﻃﺎﻟﻋـﺎت‬ ‫و دﺳﺘﮕﻴﺮي و ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫ﻫﺸﺖ‪ .‬آﻗﺎي ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي رﺋﻴﺲ ﻗﻮة ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻛﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑـﺎﺎﻟﺗﺮ ﻳـﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 124 ‬‬

‫ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده ﻳﺎ ﻣﻌﻨﺎي اﺟﺘﻬﺎد و ﻓﻘﻪ را ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﺻـﺮﻳﺤﺎً دروغ ﻣـﻲ‬ ‫ﮔﻮﻳﺪ و ﺗﻤﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧُﻪ‪ .‬ﺳﻴﺮة ﺣﻮزهﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻋﻠﻢ ﺗﻮﺳﻂ اﻫﻞ ﺧﺒﺮه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺘﻮا ﺑﻪ ﺟﻮاز ﺗﻘﻠﻴـﺪ اﻓـﺮاد‬ ‫ﻣﺘﻌﺪد ‪ -‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ‪ -‬ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺳﻨﺖ و ﺳﻴﺮة ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ده‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را اﻋﻠﻢ ﻳﺎ ﺟﺎﺋﺰاﻟﺘﻘﻠﻴﺪ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻛـﺮدهاﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﺎً اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮدهاﻳﺪ و ﺳﻨﺖ ﺳﻴﺌﻪاي را ﻧﻬﺎدهاﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﻪﺿﺮر ﻧﻈـﺎم و ﺣـﻮزهﻫـﺎ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪) .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺘﺔ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ(‬ ‫ﻳﺎزده‪ .‬رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻠﻢ در ﻓﻘﻪ و ﺳﭙﺲ اﻗﻮي در اﺟـﺮا ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ ﻧﻪ ﻣﺒﺎﺷﺮﺗﺎً ﻧﻪ ﺗﺴﺒﻴﺒﺎً ﺗﻮان اﺟﺮا ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻏﻴﺮاﻋﻠﻢ ﻣـﻲرﺳـﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻳﻦ ﻣﺮاﺗﺐ رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دوازده‪ .‬رﻫﺒﺮي ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻣﻦ در دو دﻫﺔ أﺧﻴﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻘﻴـﻖ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ از ﻛﺠﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ؟ ﭼﺮا وﻋﺎظاﻟﺴﺎﻟﻃﻴﻦ ﺷـﻬﺎدت دروغ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ؟‬ ‫ﺳﻴﺰده‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺧﻮد را ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑـﻲ‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮق داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﭼﻴﺴﺖ؟!‬ ‫ﻧﻜﺎت ﺗﺎزه اﻳﻦ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺗﻴﺰﺗﺮﺷﺪن اﻧﺘﻘﺎدات ﻣﺘﻌﺪد ﻓﻘﻬـﻲ ﺑـﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر دﻓﺎع از ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي اﺳـﺖ‪ .‬ﻃـﺮح ﻣﺼـﻠﺤﺘﻲ‬ ‫داﻧﺴﺘﻦ ﺟﻮاز ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻳﺎ اﻋﻠﻤﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﺑﺪاﻳﻊ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دوم‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ در دوم ﻣﺮداد ‪ 1376‬ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ روزﻫـﺎي رﻳﺎﺳـﺖ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺶ را ﻣﻲﮔﺬراﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم‬ ‫ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدة ‪ 10‬ﺻﻔﺤﻪاي ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻀﻤﻮن اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ دﻳـﺪﮔﺎﻫﻬﺎي‬ ‫ﺧﺎص اﻗﺘﺼﺎدي و اﻧﺘﻘﺎد از اﻗﺘﺼﺎد دوﻟﺘﻲ و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﻢ آذري‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 125 ‬‬

‫از وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر ﺣﻮزهﻫﺎ و ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﻪ ﺷﺪت اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫»ﺑﻪ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ و ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒـﺮي ﻣﻜـﺮراً ﺗـﺬﻛﺮاﺗﻲ دادهام وﻟـﻲ ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﺎ روي‬ ‫ﺧﻮش ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﺸﺪهام ﺑﻠﻜـﻪ رﺳـﺎﻟﻪ ﻋﻤﻠﻴـﻪاي ﻛـﻪ درﺑـﺎره ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﺳـﺎﻟﻣﻲ و اﺣﻜـﺎم‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪام ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻤﻴﺰي ارﺷﺎد و ﻣﺸﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻋﺘـﺮاف ﺧﻮدﺷـﺎن ﻋﻠـﻢ و ﺳـﻮاد‬ ‫ﻣﻤﻴﺰي رﺳﺎﻟﻪ ﻣﺮا ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ!« )ص‪(1‬‬ ‫»ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﭼﻪ ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﺮ وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت داﺷﺘﻪاﻳﺪ؟ وزارﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم آزاديﻫـﺎي‬ ‫ﻓﺮدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺣﺘﻲ ﻗﻀﺎﺋﻲ را ﺳﻠﺐ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺣـﻮزه و ﻣﺮاﺟـﻊ ﻋﻈـﺎم را‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ دارد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺣﻘﻴﺮ را ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻃﺎﻟب ﻗـﻢ ﻫﺴـﺘﻢ‪ ،‬از ﻣﻌﺮﻓـﻲ اﻋﻠـﻢ ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺑﻬﺠﺖ ﻣﻨﻊﻛﺮده و رﺳﺎﻟﻪ ﻣـﺮا ﻣﻤﻨـﻮعاﻟﻄﺒـﻊ ﻧﻤـﻮدهاﻧـﺪ‪ ،‬و در آن‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺧﺎﻣﻮش ﺳﺮﺑﺎزان ﮔﻤﻨﺎم اﻣـﺎم زﻣـﺎن )ﻋـﺞ( ﭼـﻪ ﺟﺴـﺎرتﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﻣﺮاﺟـﻊ‬ ‫ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ ﻧﻨﻤﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬و وﺣﺸﺖ و ﻧﺎاﻣﻨﻲ را در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻣﺘﺪﻳﻦ و اﻧﻘﺎﻟﺑـﻲ و ﺣﻮزوﻳـﺎن‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ دﺳﺘﻮر اﻣﺎم و ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دﺧﺎﻟﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﺧﻮد را ﻣﺄﻣﻮر ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و ﻣﻨـﻊ ﭘﺮداﺧـﺖ‬ ‫وﺟﻮﻫﺎت ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺟﻊ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪي ﻛﻪ ﺣـﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫ﻓﻘﺎﻫﺖ اﺳﺎﻟم و ﺗﺸﻴﻊ را دوﻟﺘﻲ ﻗﻠﻤﺪاد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬وزارت ارﺷﺎد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از وزارﺗﺨﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ رﺳﺎﻟﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﺟﻊ ﺑـﺰرگ ]آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي[ را از ﺑﻴـﺎن ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻣﻨﻊ ﻛﺮده اﺳﺖ‪) «...‬ص‪(9-10‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده اﻓﺸـﺎي ﻣﻌﺎوﻧـﺖ ﺣـﻮزهﻫـﺎ و ﻣﺮاﺟـﻊ وزارت‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت در زﻣﺎن وزارت ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن در دوران رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً زﻳﺮﻧﻈﺮ دﻓﺘﺮ رﻫﺒﺮي ﺑﺮاي ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و اﻋﻠﻤﻴـﺖ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 76‬ﺑﻪ وزﻳﺮ اﻃﻺﻋﺎت‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 25‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1376‬ﻧﺎﻣﻪاي ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪاي ﺑﻪ ﺧﻂ ﺧﻮد ﺑﻪ »ﻣﻘـﺎم‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 126 ‬‬

‫ﻣﻨﻴﻊ و ﺧﻄﺮﻧﺎك وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت« ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪.‬‬ ‫»ﺷﻨﻴﺪهام در ﺷـﺮفﻳـﺎﺑﻲ ﻣﺮاﺟـﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ آﻗﺎﻳـﺎن را ﻣﻮﻇـﻒ ﺑـﻪ ﺣﻔـﻆ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮدهاﻳﺪ‪ ....‬ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻬﺎﺟﻢﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻛﻪ از ﻧﺎﺣﻴـﻪ‬ ‫رﻫﺒﺮي و ﻣﺸﺎورﻳﻦ اﻳﺸﺎن و وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺻﻮرتﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫـﻢ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺘﺮﻗﻲﺗﺮﻳﻦ ﺗﺰ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫آﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻛـﻪ ]وزارت[ اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﺑـﺎ ﻣﻌﺎوﻧـﺖ‬ ‫آﻗﺎي ﻓﺎﻟح ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﺘﺠﺰّي ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ آﻳـﺎ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬ ‫ﺟﻬﺎن ]و[ ﺧﺎرﺟﻲﻫﺎ وﺟﻪ ﻗﺒﻴﺤﻲ از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي ﻧﺴـﺎﺧﺘﻪ و ﻧﻤـﻲﺳـﺎزﻧﺪ؟ ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﺿﺮب زور ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده و ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﺳﻨﺖ ﺟﺎرﻳﻪ ﻗﺮنﻫـﺎ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪«...‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺟﺴﻮراﻧﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﺎزه دارد‪:‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﻳـﻚ »ﻣﺠﺘﻬـﺪ ﻣﺘﺠـﺰي« اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺮط‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬آﻗﺎي ﻓﺎﻟح ﻣﻌﺎون ﺣﻮزه و ﻣﺮاﺟﻊ وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑـﺎ »ﺿـﺮب زور« ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻓﺮدي ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ را ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﺳﻨﺖ ﺟﺎرﻳﻪ ﻗﺮنﻫﺎ ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻓﺮد ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ وﺟـﻪ ﻗﺒﻴﺤـﻲ از ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ و‬ ‫رﻫﺒﺮي در ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻀﻤﻮن ﺗﻬﺎﺟﻢﻓﺮﻫﻨﮕﻲ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﻣﺸﺎوراﻧﺶ و وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت در ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻗﺒﻠـﻲ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺎﻃﻊ اﻧﺼﺎر ﺣﺰباﷲ ﺑﻪ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫ﮔﻮﺷﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺸﺮﻳﺔ اﻧﺼـﺎر وﺎﻟﻳـﺖ اﺻـﻔﻬﺎن‪ :‬ﺑـﻪ آﻗـﺎي آذري ﻗﻤـﻲ اﺑـﺎﻟغ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ )ﻛﻪ در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ‬ ‫را ﻋﻨﻮان ﻛﺮده( ﺻﺤﺖداﺷﺘﻪ و اﻳﺸـﺎن ﭘـﺎﻳﺶ را ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﮔﻠـﻴﻢاش دراز ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ و‬

‫‪ 127 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻮﻫﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺰباﷲ ﻗﻠﻢ او را آﻧﭽﻨﺎن ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺪاي ﺧـﻮرد ﺷـﺪن‬ ‫آن ﻗﻠﻢ ﻟﺮزه ﺑﺮ ﺑﺪن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻳﺎوهﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﻴﻨﺪازد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺟﻮاﺑﻲ ﺑﻪ او ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺗﺎ ﻧﺴـﻞ در‬ ‫ﻧﺴﻞ ﻋﺒﺮت ﺑﺮاي او و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﻮنﺑﻬﺎي ﻫﻤﻪ ﺷـﻬﻴﺪان را ﻓﺮاﻣـﻮش ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ]ﻣﺤﻲاﻟﺪﻳﻦ[ ﺣﺎﺋﺮي ]ﺷﻴﺮازي[ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﻳﺎ ﻗـﺪﻣﺶ‬ ‫در ﺷﻜﺴﺖ ﻧﻔﻮذ ﺣﻜﻢ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻗﻠﻢ زد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آن ﻗﻠﻢ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫـﺮﻛﺲ در ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫راﻫﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎ ﺗﺮدﻳﺪ در ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدنﻫﺎ ﺧـﻮد ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪ .‬وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ وﺎﻟﻳﺖ رﺳﻮل اﷲ )ص( ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﭘﻴـﺮو‬ ‫ﻣﺤﺾ و ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮاي ﺣﺠﺖ ﺧﺪا ﻣﻘﺎم ﻋﻈﻤﺎي وﺎﻟﻳﺖ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬اﻟﺒﺘﻪ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدات ﺻﺮﻳﺤﺶ اداﻣﻪ داد‪ .‬اﻧﺼﺎر ﺣـﺰباﷲ ﻳـﺎ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻣﺄﻣﻮران ﻟﺒﺎس ﺷﺨﺼﻲ رﻫﺒﺮي ﻧﻴﺰ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺧﻮد را ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻓﺼﻞ آﺧـﺮ رﺳـﺎﻟﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻓﺮﺟﺎم ﻛﺎر آذري را ﺧﻮد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده آﻳﺖاﷲ آذري در ﻳﻜﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد وﻓﺎت وي درﺑﺎره اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬ﺑﻌـﺪ‬ ‫از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوم ﺧﺮداد و اﻧﺘﺨﺎب رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﺤﺒﻮب ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧـﺎﺗﻤﻲ‬ ‫ﻃﻲ ﻧﺎﻣﻪاي در ‪ 34‬ﺻﻔﺤﻪ ﺿﻤﻦ ﺗﺒﺮﻳﻚ و آرزوي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺮاي اﻳﺸﺎن ﻣﺸﻜﺎﻟت دوﻟـﺖ‬ ‫و راهﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﺸﻜﺎﻟت را ﺑﺮاي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﺮده و ارﺳﺎل ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫و ﮔﻮﻳﺎ روﻧﻮﺷﺘﻲ ﻫﻢ از آن ﺑﺮاي ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن و دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﻣﺠﻠﺲ ]ﺷﻮرا [ ﻓﺮﺳـﺘﺎدﻧﺪ و‬ ‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻗﺸﺎر ﻣﺮدم و ﺣﺘﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ‬ ‫دﺳﺖﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ و ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮ ﻧﺎﻣﺔ اﻳﺸﺎن را ﺗﻜﺜﻴﺮ و در ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺨﺶ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ را ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﻓﺸﺎر آﻣﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪ ٢«.‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﻣﺘﻦِ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫»ﺳﺮﮔﺸﺎده« ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻳﺮان ﻓﺮدا‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،39‬دي ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬آﺧﺮﻳﻦ روزﻫﺎي آذري ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﺔ آﺑﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ش‪ 9 ،112‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ .1378‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 128 ‬‬

‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﺗـﺎرﻳﺦ ‪ 5‬آﺑـﺎن ‪ 1376‬ﻧﺎﻣـﻪ ﺳﺮﮔﺸـﺎدة ﺗﺎﻳـﭗ ﺷـﺪهاي در ‪34‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﺻﺎﻟحﻃﻠـﺐ ﻣـﻲﻧﻮﻳﺴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻣﺨﺎﻃﺐ آن در ﻧﻘﺪ رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﺎﺣﻖ وي اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﻗﻢ‬ ‫و ﺗﻬﺮان و دﻳﮕﺮ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲﮔﺮدد و ﻣﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ اﻓﻜـﺎرﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﺗﻀﻴﻴﻘﺎت و ﺣﺼـﺮ وي در أواﺧـﺮ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣـﺎه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬دﺷـﻤﻦ‬ ‫ﻃﺎووس آﻣﺪ ﭘﺮّ او‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﺎﻣـﺔ آذري ﻗﻤـﻲ و ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻣﻌـﺮف »آذري ﻣﺘـﺄﺧﺮ«‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻔﺎد اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﺮوحﺗﺮ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪) .‬ﻣﺘﻦ‬ ‫ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﻣﻪ را اﻧﺘﻬﺎي ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ(‪ .‬ﺎﻟزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي)در ﭘﺎورﻗﻲ ﺻﻔﺤﻪ ‪ 770‬ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد( ﺣﺪود ﺑﻴﺴﺖ ﺳـﻄﺮ از اﻳـﻦ ﻧﺎﻣـﻪ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺷﺎﻫﺪي ﺑﺮ اﻇﻬﺎر ﻧﺪاﻣﺖ ﻣﺮﺣﻮم آذري ﻗﻤﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮاﺿﻊ ﭘﻴﺸﻴﻨﺶ ﻧﻘـﻞ ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪ اﻃﺎﻟع ﻣﻦ ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻫﻢ ﻫﻨﻮز ﺟﺎﻳﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻫﻔﺖﮔﺎﻧﺔ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺤﻮري ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ آذري ﻗﻤﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ دﻓـﺎع از‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و اﻋﻠﻤﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﻋﺪهاي از ﻓﻀﺎﻟ و ﺑﺰرﮔﺎن ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ]آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي[ را از ﻫﻤـﻪ‬ ‫اﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪ و ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪) «.‬ص‪» (4‬ﻣﻦ اﻳﺸﺎن را در ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﺣﻜـﻮﻣﺘﻲ‬ ‫از ﻫﻤﻪ اﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﻢ‪) «.‬ص‪» (12‬اﻣﺮوز ذﻛﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ و رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻤﻠﻲ اﻳﺸﺎن ﺟﺮم و‬ ‫ﺣﻀﻮر در درس ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﮔﻨﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) «.‬ص‪(3‬‬ ‫»ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺣﻤﻠﻪ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ]ﻣﻮرخ ‪ 2‬و ‪ 3‬دي‬ ‫‪ [1373‬ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳــﺘﻲ ]ﺧﺴــﺮو‪ /‬روحاﷲ[ ﺣﺴــﻴﻨﻴﺎن اﻧﺠــﺎم ﭘــﺬﻳﺮﻓﺖ ﺗــﺎﻛﻨﻮن ﻫــﻴﭻ‬ ‫ﻣﺆاﺧﺬهاي ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﺣﺞ ﻣﺸـﺮف ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺠﺸـﺎن ﻣﻘﺒـﻮل ﺑـﺎد!‬ ‫ﺟﺎي ﺗﻌﺠﺐ و ﺗﺄﺳﻒ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدي را ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد اﻧﻘـﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 129 ‬‬

‫ﻣﻲﮔﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل در اﻳﻦ ﻣﺒـﺎرزه ﻇﺎﻟﻤﺎﻧـﻪ ﺑـﺎ ﻣﻘـﺎم ﺷـﺎﻣﺦ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‪ ،‬دادﮔـﺎه وﻳـﮋه‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻛﻢ آﺗﺶ ﻧﺴﻮزاﻧﺪ‪ .‬ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ )ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺠـﺮم ﺑـﻮدن‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧﺒﺮﮔـﺎن رﻫﺒـﺮي ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ( ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻳﻦ ﺣﻖﻛﺸﻲ و ﺣﻖﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﮕﺮ در ﻣﻮرد روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺨﺺ‬ ‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧﺒﺮ دارﻧﺪ واﻋﺠﺒﺎ و اﮔﺮ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ واأﺳﻔﺎ‪ .‬ﺗﻌﻄﻴﻞ اﻳﻦ‬ ‫دادﮔﺎه ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را از ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﺧﻮاﻫﺎﻧﻢ‪) «.‬ص‪(5‬‬ ‫»ﭼﺮا ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي وﺿـﻌﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﺑﺨﺼـﻮص ﺣﻀـﺮت آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﺑﭽﻪﻫﺎي اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ دادهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻌﺪي ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻏﺎرت آرﺷﻴﻮ و دﻳﮕﺮ اﺷﻴﺎء اﻳﺸﺎن را ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻧﺎﺻﺢ و ﺧﻴﺮﺧﻮاه را ﺑـﺎ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ و اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﺑﺮﺧﻲ وﺳﺎﺋﻞ ﻏـﺎرﺗﻲ را ﺣﺘـﻲ ﺑـﺎ وﺳـﺎﻃﺖ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﺆﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻧﮕﺮداﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻗﻮم وﺣﺸﻲ ﻣﻐﻮل ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﻛﺘﺎب ﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬ ‫)ص‪(4‬‬ ‫»آن روز ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در دﻓﺎع و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻗﺪﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺖ و‬ ‫ﻛﻠﻤﻪاي ﻧﮕﻔﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺣﻘﻴﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل واﻫﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﻃـﺮف ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي اﺳـﺖ‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻔﺘﻢ‪ ،‬وﻟﻲ اﻣﺮوز از ﺧﺪاي ﺧﻮد و ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮم ﺷـﺮﻣﻨﺪهام و ﻣﻌـﺬرت ﻣـﻲﺧـﻮاﻫﻢ‪«.‬‬ ‫)ص‪(5‬‬ ‫ب‪ .‬وي ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻳﺪ از وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺸﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺴـﺘﻘﻞ‬ ‫وارد ﻛﺮده ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر ﭘﺮده از ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻀﻴﻴﻘﺎت ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻮت ﻣﺮاﺟﻌﻲ از‬ ‫ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ روﺣﺎﻧﻲ و ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺷﻴﺮازي ﺑﺮﻣـﻲدارد‬ ‫و ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻨﺘﻘﺪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﻋﺘـﺮاض‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫»ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺻﺮاﺣﺘﺎً اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﺎ از ﻧﺸﺮ رﺳﺎﻟﻪﻫﺎي آﻗـﺎي روﺣـﺎﻧﻲ و‬ ‫آﻗﺎي ﺷﻴﺮازي و آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬و دﻳﺪﻳﻢ از ﻧﺸﺮ رﺳﺎﻟﻪﻫﺎي دﻳﮕـﺮ ﻫـﻢ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 130 ‬‬

‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﺪ‪) «.‬ص‪(5‬‬ ‫ﻣﻦ آﻗﺎي ]ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ[ ﺷﻴﺮازي را ﻣﺪتﻫﺎﺳﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫اﻳﺸﺎن را در ﻛﺮﺑﺎﻟ و ﻟﺒﻨﺎن و ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺧﻠﻴﺞ ﻣﻲداﻧﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨـﻴﻢ اﺻـﺎﻟً وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ را ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪان او ]ﺳﻴﺪﻣﺮﺗﻀﻲ ﺣﺴـﻴﻨﻲ ﺷـﻴﺮازي[ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺷﻜﻨﺠﻪ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ؟ آﻳﺎ ﻧﻔﻲ وﺎﻟﻳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺮاﻧﺪازي اﺳﺖ؟« )ص‪(6‬‬ ‫»ﭼﺮا ﺑﺎ ﺟﻨﺎزة ﻣﺮﺣﻮم آﻗﺎي ]ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ[ روﺣﺎﻧﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ؟‪ ١‬اﻳﻦ اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻠـﻢ‬ ‫و رﺳﻮلاﷲ ﻧﻴﺴﺖ؟« )ص‪(6‬‬ ‫»ﭼﺮا ﺑﺎ ﺑﻌﻀـﻲ اﺋﻤـﺔ ﺟﻤﻌـﺔ ﻣﺴـﺘﻘﻞ ﭼـﻮن آﻳـﺖاﷲ ]ﺳـﻴﺪ ﺟـﺎﻟلاﻟـﺪﻳﻦ[ ﻃـﺎﻫﺮي‬ ‫]اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ[ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﺔ ﻣﺤﺘﺮم اﺻﻔﻬﺎن ﻛـﻪ ﻣﺒـﺎرزات و ﻋﻠـﻢ و ﺗﻘـﻮاي اﻳﺸـﺎن ﺑـﺮ ﻛﺴـﻲ‬ ‫ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻮم ﺳﺎواك ﻋﺒـﺮت ﺑﮕﻴـﺮد‪«.‬‬ ‫)ص‪(6‬‬ ‫»اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي را در ردﻳﻒ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺮار دادﻧـﺪ از ﭼـﻪ ﻣﺰاﻳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻧﺪ! ﻣﺜﻞ ]ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي[ رﺋﻴﺲ ﻣﺤﺘﺮم ﻗـﻮهﻗﻀـﺎﺋﻴﻪ ﻛـﻪ ﻧﻈـﺮ ﺑـﻪ اﻋﻠﻤﻴـﺖ و‬ ‫اﻓﻘﻬﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ دادهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻈﺮ و اﻋﺎﻟن در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺴـﻠّﻤ ًﺎ ﺑـﺮﺧﺎﻟف ﺳـﻨﺖ‬ ‫ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪) «.‬ص‪(4‬‬ ‫»دﻓﺘﺮ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي و وزارت ارﺷﺎد و اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﻣﺮاﺟـﻊ ﻏﻴـﺮ رﺳـﻤﻲ را ﻋﻠﻨـﺎً‬ ‫ﻫﺘﻚ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﻣﻘﺮون ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و اﻓﺮادي ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺸﺎن ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺗـﺰ ﻛﻠـﻲ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻳﺎ ﻣﺼﺪاق آن و ﻳﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎدة دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﺧﻮد آﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪان آﻧﻬـﺎ‬ ‫را از ﻧﻈﺎم ﻣﺘﻨﻔﺮ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺿﺪاﻧﻘﺎﻟب ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪)«.‬ص‪(9‬‬ ‫ج‪ .‬ﺳﻮﻣﻴﻦ و ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﻮر ﻧﺎﻣﻪ اﻋﺎﻟم ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺼﺪي ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬درﺑﺎرة ﻓﺠﺎﻳﻊ و ﺗﻀﻴﻴﻘﺎت ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻨﮕﺮﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫»اﻧﻘﺎﻟب و ﻧﻈﺎم در ﺑﻮﺗﺔ ﻧﻘﺪ‪ :‬ﻗﻀﺎﻳﺎي آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ روﺣﺎﻧﻲ« ‪ .1392‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 131 ‬‬

‫»ﺑﻪ دﺳﺘﻮر آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﻌﺎوﻧﺖ وﻳﮋهاي زﻳـﺮ ﻧﻈـﺮ وزﻳـﺮ ﺳـﺎﺑﻖ اﻃﺎﻟﻋـﺎت )ﻋﻠـﻲ‬ ‫ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن( ﺑﺮاي ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن و ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از رﺷـﺪ ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺟـﻊ ﺣـﻮزه‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫»ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺗﺼﻮر ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اﻋﻠﻤﻴﺖ در ﻓﻘﻪ را ﻫﻢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻲآورد و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻣﺮي اﻋﺘﺒﺎري اﺳﺖ!« )ص‪(7‬‬ ‫»ﻗﺒﻮل ﻛﺮدن ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺒﻮده و ﺗﺒﻌﻴﺖ او ﺑﺮ ﺧﺎﻟف‬ ‫ﻣﻮازﻳﻦ ﺷﺮﻋﻲ و ﺣﻮزوي و ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺒـﺎﻧﻲ اﺳـﺎﻟﻣﻲ را‬ ‫ﺷﺮط ﻛﺮده اﺳﺖ‪) «.‬ص‪(10‬‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر ﻓﺎش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ »آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ‪ 12‬آﺑﺎن ‪ 1373‬ﺑـﻪ‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻄـﻮر ﺧﺼﻮﺻـﻲ ﭘﻴـﺎم دادهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺼـﻠﺤﺖ اﺳـﺎﻟم و ﺣـﻮزهﻫـﺎ و‬ ‫ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺮﻋﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬و از ﺳـﻮي دﻓﺘـﺮ ﺧـﻮد اﻋـﺎﻟم‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮاوان رﻫﺒﺮي ﻓﺮﺻﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﻓﺤﺺ و ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺮﻋﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ارﺟﺎع دﻫﻴﺪ‪) «.‬ص‪(12‬‬ ‫وي اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ »ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪ ...‬ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ از ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد ﺗﺎ ﻫﺮ دو ﺳﻤﺖ در وﺟﻮد اﻳﺸﺎن ﺟﻤﻊ ﮔﺮدد‪ .‬و ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﻧﻈـﺮ اﻣـﺎم و‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤﺸﻴﻦ ﻋﺮوةاﻟﻮﺛﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﺮ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺬﻛﺮ‬ ‫دادهام وﻟﻲ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﺠﺎي ﻗﺒﻮل ﻣﺮا ﻣﻮرد ﺑﻲﻣﻬﺮي ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﺗﺮ از آن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻌﺎوﻧﺖ‬ ‫وزﻳﺮ ﺳﺎﺑﻖ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺮاي ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﺷﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫ﻣﻌﻈﻢ ﺣﻮزه اﺳﺖ‪) «.‬ص‪(10-11‬‬ ‫»و اﻣﺎ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ]آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﺟﻊ ﺳـﺒﻌﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﺿﻮاﺑﻂ ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎ رأي ﺗﻠﻔﻨﻲ‬ ‫و در ﺟﻮ‪‬ي ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﻳﺸﺎن را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻠﻔﻦﺷﻮﻧﺪهﻫﺎ ﺑﻌﺪاً ﺗﻜـﺬﻳﺐ ﻛﺮدﻧـﺪ‬ ‫)ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﺮﺣﻮم ]ﺟﺎﻟل[ ﻃﺎﻫﺮ ﺷﻤﺲ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ از آﺷـﻨﺎﻳﺎن آن ﻣﺮﺣـﻮم ﻣـﻲﺷـﻮد‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 132 ‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮد( ﭼﻮن ﺷﺮط ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ دو ﭼﻴﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫـﻴﭻﻳـﻚ ﺑـﺮاي ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اوﻟﻲ اَﻋﻠﻤﻴ‪‬ﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻳﺸﺎن ﺟﺰ آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي ﻛﺴﻲ اﻳﺸﺎن را اﻋﻠـﻢ‬ ‫و ﻳﺎ ﺣﺘّﻲ ﻣﺴﺎوي ﺑﻘﻴﺔ ﻣﺮاﺟﻊ ﻫﻢ ﻧﻤﻲداﻧﺪ و اﻳﻦ اﻋﺎﻟمﻧﻈﺮ آﻗﺎي ﻳـﺰدي در ﻧﻤـﺎز ﺟﻤﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻋﻠﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﻣﺴﻠّﻤﺎً ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﺳﻨّﺖ ﻫـﺰار ﺳـﺎﻟﻪ در ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﻓﺮد ﻳﺎ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي ﻫﻢ اﻳﺸـﺎن را اﻋﻠـﻢ ﻣﻌﺮّﻓـﻲ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و اﮔﺮ اﻳﺸﺎن در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻳﺎ آﻗﺎي ﻳـﺰدي و اﺣﻴﺎﻧـﺎً دﻳﮕـﺮان ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؟! و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ از ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻏﻴﺮﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻓﻮراً ﺑﻪ ﻓﺮد اﻋﻠﻢ ﻋﺪول ﻛﻨﻨﺪ و در ﻏﻴﺮ اﻳﻦﺻﻮرت ﻋﺒﺎدتﺷﺎن ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮط دو‪‬م‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ]آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻨﺪه ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬از اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎ ﻫﻔﺘﺔ دﻳﮕﺮ وﻗﺖ ﻣﻦ ﺻﺮف ﻣﺴﺎﺋﻞ رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻴﭻ‬ ‫وﻗﺖ ﺧﺎﻟﻲ ﻧﺪارم‪) «.‬ص‪(11‬‬ ‫وي در رﻳﺸﻪﻳﺎﺑﻲ رأي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﻮاز ﺗﻘﻠﻴﺪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﻣﻲرﺳﺪ‪» :‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪر‪‬ﺳﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻮاز ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ رأي دادهاﻧـﺪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﺑﻮده‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸﻲ در اﻳﻦ اﻣﺮ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺒﻮده و ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن‬ ‫اﻫﻞ ﺧﺒﺮه ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻠﻤﻴ‪‬ﺖ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ و اﻋﻠﻢ را ا‪‬ﻋﺎﻟن ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ را!« )ص‪(11‬‬ ‫»ﺑﻌﻀﻲ ﺧﻴﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﻲ اَﻋﻠﻤﻴ‪‬ﺖ از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈّﻢ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻧﻔﻲ رﻫﺒﺮي ازﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺰرگ ﻣﺜﻞ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ »ﻗﺪسﺳﺮه« و‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻛﻪ اﻣﺎم ﺻﺮاﺣﺘﺎً ﻧﻔﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ آﻧﺎن اﺳـﺖ‪ .‬و آﻳـﺎ اﺻـﻞ ‪ 111‬ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻋﺰل رﻫﺒﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺒﺮﮔﺎن اﺳـﺖ ﺗـﻮﻫﻴﻦ اﺳـﺖ؟! ﻫﺮﮔـﺰ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪر‪‬ﺳﻴﻦ ﭼﻪ اﻟﺰاﻣﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴ‪‬ـﺖ اﻳﺸـﺎن را اﻋـﺎﻟن ﻛﻨﻨـﺪ؟!‬ ‫ﺧﺎﻟﺻﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﺎﻟف ﺧﺒﺮوﻳ‪‬ﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧـﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ و‬ ‫ﻣﺮدم ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪)«.‬ص‪(11‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 133 ‬‬

‫»ﺑﺮاي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻣﺎم راﺣﻞ در أواﻳﻞ ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﺎﻟب )ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻫﻮاﺧﻮاﻫـﺎن‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﺑﻪ ﺗﺮدﻳﺪ و ﺗﺰﻟﺰل اﻓﺘﺎده ﺑـﻮد( ﺷـﻌﺎر »ﻫـﻢ رﻫﺒـﺮي ﻫـﻢ ﻣﺮﺟﻌـﻲ«‬ ‫ﺳﺮوده ﺷﺪ )ﺧﻄـﺎب ﺑـﻪ اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ(‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ آن زﻣـﺎن ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﺑـﺮاي اوﻟـﻴﻦﺑـﺎر‬ ‫دﺳﺘﺨﻮش راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ...‬وﻟﻲ أﺧﻴﺮاً اﻳﻦ ﺷﻌﺎر »ﻫـﻢ ﻣﺮﺟﻌـﻲ ﻫـﻢ رﻫﺒـﺮي« ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎي اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ ﺳﺮداده ﺷﺪ و روز رأيﮔﻴﺮي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻋﺪهاي از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت داﺧﻞ ﺟﻠﺴﻪ آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي و آﻗﺎي ]اﺣﻤﺪ[‬ ‫ﺟﻨﺘﻲ و ﻳﻚ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺿﺮﺑﻪ ﺗﻠﺦ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻧﻘﺎﻟب ﻣﻘﺪس اﺳﺎﻟﻣﻲ وارد ﻛﺮد‪(13) «.‬‬ ‫»دراﻳﻦﻣﻴﺎن ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺣﻘﻴﺮ ﻫﻢ داﺋﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ وﺟﻮه ﺷﺮﻋﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮ اﻧﻘﺎﻟب داده‬ ‫ﺷﻮد ﺿﺮﺑﺔ ﻛﺎري ﺧﻮد را زد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻛﺮده و اﻳﻦ ﻓﺘﻮاي ﺑﻲﻣﻮﻗﻊ را ﻣﺤﻮ ﻛﺮد‪ .‬در‬ ‫أواﻳﻞ اﻣﺮ ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎن ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﺮد ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﺸﺮف ﺑﻮدم ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮرد ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻦ و آﻗﺎي آذري ﺑﺮﻧﺪه ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺮدم )ﻋـﻮام‬ ‫اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﺑﻲﻣﻌﻴﺎر( ﺑﺎ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻳﻜﻲ از آﻓﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛـﻪ ﺳـﺨﺖ داﻣـﻦﮔﻴـﺮ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﺷﺪه ﻋﻮامزدﮔﻲ و ﺑﻲﻣﻌﻴﺎري اﺳﺖ‪) «.‬ص‪(13‬‬ ‫»ﻣﺴـﺌﻠﻪ ﺗﺨﺼــﺺ در ﻫــﺮ اﻣــﺮي از ﺿــﺮورﻳﺎت اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫﻤــﺎنﻃــﻮر ﻛــﻪ ﻋــﺪاﻟﺖ از‬ ‫ﺿﺮورﻳﺎت اﺳﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎ اﻟﻘﺎب ﺣـﻮزوي اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ ﻛـﻪ وﻳـﮋة‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ و اﻋﻠﻢ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي روﺣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و آﻳﺖاﷲ وﻳﮋه اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺧـﺎرج و ﻗﺮﻳـﺐ‬ ‫ﺑﻪ رﺳﺎﻟﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻛـﻪ ﻣﺨﺼـﻮص ﻛﺴـﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎرج ﺧﻮاﻧﺪه و ﺑﻪ درﺟﻪ اﺟﺘﻬﺎد ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬرﻧﺪان ﺳﻄﻮح ﻋﺎﻟﻴﻪ در درس ﺧـﺎرج ﻣﺸـﻐﻮل ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻟﻲ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ اﻟﻘﺎب ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ و از آن ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻳﺎد دارم زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﺑـﻪ ﻗـﺎﺋﻢﻣﻘـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪ‪ ،‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻟﻘﺐ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ داده ﺷـﻮد‬ ‫ﻛﻪ از ﻃﺮف ﺣﻘﻴﺮ و ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﺪ و ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﺸﺪ )ﭼﻮن ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪي‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 134 ‬‬

‫ﻣﺜﻞ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ و آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺧﻮﺋﻲ و آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ و‪...‬‬ ‫)ﻗﺪسﺳﺮﻫﻢ( در ﻗﻴﺪ ﺣﻴﺎت ﺑﻮدﻧﺪ‪(.‬‬ ‫وﻟﻲ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻧﻘﺎﻟب ﻫﻢ ﻣﺜـﻞ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ و ﺑﺴـﻴﺎري از ﭼﻴﺰﻫـﺎ ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﻋـﻮام و‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن اﻓﺘﺎد و ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ دﻛﺘﺮاي اﻓﺘﺨﺎري ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﻣﺸﻜﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺑﺎر واﻗﻌﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﻘﻴﺮ در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻃﺮﻓﺪاران ﺟﻨﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎل اﺳﻢ و ﻟﻘﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻲ رﺳﺎﻟﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ و ﺗﻘﻠﻴﺪ از اﻳﺸﺎن و ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺳـﻬﻢ‬ ‫اﻣﺎم و ﺳﺎﻳﺮ آﺛﺎر ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺣﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪) «.‬ص‪(13 -14‬‬ ‫د‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻣﺤـﻮر ﻧﺎﻣـﻪ ﺳـﻮءﺗﺪﺑﻴﺮ ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي را ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎدي ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﻣﻦ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺻﺮاﺣﺖ اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛـﻨﻢ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﻦ ﻧﻈـﺎم از ﺑـﺎﺎﻟﺗﺮﻳﻦ ردهﻫـﺎ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺗـﺎ‬ ‫ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮﻳﻦ آﻧﺮا زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮده و ﺑﻪ آن اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﻨﻢ‪) «.‬ص‪(3‬‬ ‫»ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻋـﺮض ﻣـﻲﻛـﻨﻢ ﻣـﺎﻟك ﻋـﺰت و ﻛﺮاﻣـﺖ در ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺟﺰ ﺗﻘﻮي ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در اﻳـﻦ ﻫﺸـﺖ ﺳـﺎﻟﻪ زﻋﺎﻣـﺖ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﺎﻟك اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﺷﻤﺎ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﺎﺣﻖ ﺷﻤﺎ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ‪) «.‬ص‪(5‬‬ ‫»ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺠﻤﻊ ]ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم[ اﺣﺘﻴـﺎﻃﻲ و ﺿـﻌﻴﻒ ﻗﺒـﻞ از اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت‬ ‫ﻫﻔﺘﻤﻴﻦ دوره رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﻣﺮﻛـﺐ از‬ ‫‪ 19‬ﻧﻔﺮ ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﮕﺎن ﻧﻈﺎم اﻋﻢ از ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﺣﻘﻮﻗﻲ و ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﺪرﺗﻲ ﻧﻪﺗﻨﻬـﺎ در‬ ‫ﻋﺮض ﻗﻮاي دﻳﮕﺮ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎﻓﻮق و ﺣﺎﻛﻢ و ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻗﻮاي دﻳﮕﺮ درآﻣﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﺳﻨﺎ در زﻣﺎن ﻃﺎﻏﻮت ﻛﺎﻟً ﻣﻨﺼﻮب از ﻗ‪‬ﺒﻞ ﺷـﺎه ﻧﺒﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﺨﺸـﻲ از آﻧـﺎن را ﻣـﺮدم‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ را ﺷﺎه اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻋﻀﺎي ﻣﺠﻤﻊ ﻛـﺎﻟً ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷـﻜﻞ ﻧﻈـﺎم ﭘﺎرﻟﻤـﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪ ....‬ﺣﺘـﻲ‬ ‫رﺋﻴﺲ آﻧﺮا ﻫﻢ ﺧﻮد اﻳﺸﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧـﺪ ]اﻛﺒـﺮ ﻫﺎﺷـﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ[ و ﻳـﻚ ﺳﺮﻟﺸـﻜﺮ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 135 ‬‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ]ﺳﺮدار ﻣﺤﺴﻦ رﺿﺎﺋﻲ[ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺑﻴﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪) «.‬ص‪(21‬‬ ‫»]وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت[ ﻛﻪ ﻓﺮدي ﻣﺜﻞ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟمواﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ در‪‬ي ﻧﺠـﻒآﺑـﺎدي ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﺮدي ﻓﺎﺿﻞ و ﻣﺘﺪﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪون آن ﻛﻪ اﻫـﻞ ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑﺎﺷـﺪ و ﺣﺘـﻲ ﻧﺘﻮاﻧـﺪ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﻲ را ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻄﻴـﻊ ﻣﺸـﺎور ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫]ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم اﺻﻐﺮ[ ﺣﺠﺎزي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ ﺗﻠﻮﻳﺤﺎً و ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺼﺮﻳﺤﺎً ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻦ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﮔﺮدد‪) «.‬ص‪(29‬‬ ‫»ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﺧﺎﺻـﻲ ﻛـﻪ در دﺳـﺖ دارﻧـﺪ رﻫﺒـﺮ را از‬ ‫دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻨﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺗﺄﺳـﻒ ﺑﺎﻳـﺪ ﻋـﺮض ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﺧﺒﺮﮔـﺎن رﻫﺒـﺮي ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫وﻋﺎظاﻟﺴﺎﻟﻃﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺟﻮري ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸـﺪه و اﺣﺴـﺎس‬ ‫ﺣﻘﺎرت ﻧﻜﻨﺪ‪) «.‬ص‪(23‬‬ ‫»ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ‪ ...‬ﺣﺪاﻗﻞ آﺋﻴﻦدادرﺳﻲ در آن رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪه و ﻧﻤﻲﺷﻮد‪) «.‬ص‪(33‬‬ ‫»ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺤﺘﻮاي اﻳﻦ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي و رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري )ﻣﺬاﻛﺮة ﺷﻔﺎﻫﻲ( و ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺼـﺎﺣﺒﻪ و ﻣﻘـﺎﺎﻟﺗﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪام‪ ...‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻛﺪام ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ در ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻲ اﻧﺘﻘﺎد ﺳﺎزﻧﺪه ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﻧﻈﺎم اﺳﺖ ﻳﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻈﺎم؟! ﻧﻪ از زﻧﺪان و ﻧـﻪ از ﻛﺸـﺘﻪﺷـﺪن و ﻧـﻪ از ﻫـﻴﭻﭼﻴـﺰ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻫﺮاﺳﻲ ﻧﺪارم‪) «.‬ص‪(34‬‬ ‫وي ﺳﭙﺲ ﺣﺪاﻗﻞ در دو ﺟﺎ ﺷﺨﺺ رﻫﺒﺮي را ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺟﻨﺎﻳـﺖﻫـﺎي اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻒﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﺧﺎﻟﺻـﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪:‬‬ ‫‪ (1‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺟﻨﺎﻳﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﺳـﺎﺑﻖ و ﻣﻌـﺎوﻧﻴﻦ اﻳﺸـﺎن ]دوران‬ ‫وزارت ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن[ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﺮ ﻳﺎ اﺟﺎزه ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺻﺎﻟح‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺒﺎﺷﺮﻳﻨﺶ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎ ﻫﺠﻮم ﺑﻪ ﺑﻴﺖ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺰرگ‬ ‫و ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي )داﻣﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗـﻪ( و ﻣﺼـﺎدره ﻧﻮﺷـﺘﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﺴﺘﺮد ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪) «.‬ص‪(18 -19‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 136 ‬‬

‫ﻣﻮرد دوم ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﻲﻧﻮﻳﺴـﺪ‪» :‬وﻟـﻲ اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﻤﺎ در ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ وزرا ﻣ‪‬ﻦﺟﻤﻠﻪ وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺎ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي اﺧﺘﺎﻟف داﺷـﺘﻴﺪ‪ ....‬ﻗـﺎﻧﻮن ﺑـﻪ‬ ‫رﻫﺒﺮي اﺟﺎزه ﭼﻨﻴﻦ دﺧﺎﻟﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ...‬ﺟﻨﺎب رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر آﻳـﺎ ﺷـﻤﺎ ﻣﺴـﺌﻮل‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎي وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي؟!« )ص‪(22‬‬ ‫ه‪ .‬در آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺤﻮرِ ﻧﺎﻣﻪ آذري ﻗﻤﻲ رﻫﺒﺮيِ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را از ﺑـﺎب ﺿـﺮورت و‬ ‫ﻣﺤﺪود ﺑﻪ آن داﻧﺴﺘﻪ و وﺎﻟﻳﺖ وي و ﻟﻮازم آﻧﺮا ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺑﺮﺧﻮرداري اﻳﺸﺎن از ﺷـﺮط‬ ‫اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻣﻨﺘﻔﻲ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وي اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﺧـﻮد در درج وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ در‬ ‫ﻣﺘﻦ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺷﺪة ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫»در ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻣـﺪاﻓﻊ وﺎﻟﻳـﺖﻣﻄﻠﻘـﻪ ﻣـﻦ ﺑـﻮدم‪ ......‬ﺑـﺎ‬ ‫اﺻﺮارﻫﺎي ﻣﻜﺮر ﻣﻦ و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ در آﺧﺮ ﻛﺎر و در روزﻫﺎي ﭘﺎﻳـﺎﻧﻲ در اﺻـﻞ ‪ 57‬و ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪ‪) «.‬ص‪(15 -16‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺔ اﻳﻨﻬﺎ وي ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﻣﻮﺿﻮع رﻫﺒﺮي ﻓﻘﻴﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺟﺎﺋﺰاﻟﺘﻘﻠﻴﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪) «.‬ص‪ (10‬و ﻧﻴـﺰ »وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﻠﻜﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺷﺮﻋ ًﺎ و ﻋﻘﺎﻟً ﺑﻪ اﻓﺮادي اﺧﺘﺼﺎص دارد ﻛﻪ ﻣﻠﻜﻪ اﺟﺘﻬﺎد در ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﻓﻘﻪ و وﻗﺖ و ﻗﺪرت اﺳﺘﻨﺒﺎط در ﻫﻤﺔ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻘﻬﻲ و ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ‪....‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪) «.‬ص‪(19‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻜﺘﺔ ﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺴـﻠﻤﺎً ﻧﻘﻴﺼـﺔ اﻋﻠﻤﻴـﺖ در ﻓﻘـﻪ در ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﭘﺲ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻨﺼﺐ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ و اﺧﺘﻴـﺎرات‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻟً ﻣﻨﺘﻔﻲ اﺳﺖ‪) «.‬ص‪ (20‬وي در ﺗﺸـﺮﻳﺢ اﻳـﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﻬـﻢ ﺧـﻮد ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬ ‫»ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻛﻤﺎﻛﺎن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺿﺮورت ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﺧﻮد از ﻃﺮف ﻣﻠﺖ‬ ‫اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ ،‬و اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺿﺮورتﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻊ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ اﺳـﺎﻟﻣﻲ و دﻳﻨـﻲ و ﻋﻘﻠـﻲ‬ ‫ﮔﺮدد‪ ...‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺗﺤﻤـﻞ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻣﻨﺼـﺐ رﻫﺒـﺮي در ﻓﻘـﻪ را از ﺣﻀـﺮت‬ ‫آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻳﺎ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺑﻬﺠﺖ )داﻣﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗﻬﻤﺎ( ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪) «.‬ص‪(20‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 137 ‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدة آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺣﺎوي ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ‬ ‫ﺗﺎزه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬وي ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺧـﺎﻟف ﺷـﺮع ﺑـﻪ ﻣﺮاﺟـﻊ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺳﻮي وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت از ﻗﺒﻴـﻞ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و ﻧﻴـﺰ آﻳـﺖاﷲ ﺳـﻴﺪﻣﺤﻤﺪ‬ ‫روﺣﺎﻧﻲ و آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺷﻴﺮازي اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬او ﭘﻴﻐﺎم ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳﺎل ‪ 73‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻣﺒﻨﻲ ﺑـﺮ ﻋـﺪم ﺻـﺎﻟﺣﻴﺖ‬ ‫وي ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را ﻋﻠﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻋﺘﺮاض ﻳﺎد ﺷـﺪه‬ ‫اﺑﺮاز ﻛﺮده اﻗﺪام ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺟﺎﺋﺰاﻟﺘﻘﻠﻴﺪ ﺑﻮدن ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي را ﺧﺎﻟف ﻣﻮازﻳﻦ‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ اﻋﺎﻟم ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪ از اﻳﺸﺎن را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬آذري ﻗﻤﻲ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻄﻠﻖ وﺎﻟﻳـﺖ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻋـﺪم‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺟﺎﺋﺰاﻟﺘﻘﻠﻴﺪ ﻣﻨﺘﻔﻲ داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬رﻫﺒـﺮي اﻳﺸـﺎن را ﺗﻨﻬـﺎ از ﺑـﺎب‬ ‫ﺿﺮورت ﻣﺠﺎز ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اذن از ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺟﺎﻣﻊاﻟﺸﺮاﺋﻂ اﻋﻠﻢ اﻣﻜﺎن اداﻣﻪ دارد‪.‬‬ ‫‪ .4‬وي ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي را ﻣﺴﺌﻮل ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎي وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ ﻧﻜﺎت ﺗﺎزة ﻓﻮق اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﺸﻮر ﺟﺎﻣﻊ آذري و ﺣﺎوي اﻛﺜﺮ ﻧﻜﺎت ﻣﻄﺮوﺣـﻪ‬ ‫در ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬اﻋﻺﻣﻴﻪﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درس آذري در ﻓﻴﻀﻴﻪ‬ ‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ دو اﻃﺎﻟﻋﻴﺔ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ درﺑـﺎره ﻋﻀـﻮ دﮔﺮاﻧـﺪﻳﺶ ﺧـﻮد و‬ ‫ﮔﺰارش ﺗﺠﻤﻊ ﮔﺮوه ﻓﺸﺎر در اﻃﺮاف دﻓﺘـﺮ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻋﻠﻴـﻪ آذري ﻗﻤـﻲ و ﺑـﺎﻷﺧﺮه ﺣﻤﻠـﺔ‬ ‫وﺣﺸﻴﺎﻧﺔ ﻫﻤﺎن ﮔﺮوه ﺑﻪ آذري ﻗﻤﻲ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درس وي ﺑﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎي زﻧﻨﺪه اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻫﺸﺪار ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﮋاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻣﻐﺮض‬ ‫ﭘﻨﺞ روز ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺸﺎر ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدة آذري ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌـﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 10‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﮕﺮد ‪ 13‬آﺑﺎن اﻃﺎﻟﻋﻴـﻪاي ﺻـﺎدر‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 138 ‬‬

‫ﻛﺮد و در آن ﺗﻠﻮﻳﺤﺎً ﺑﻪ آذري ﻗﻤﻲ ﺣﻤﻠﻪ ﻛـﺮد‪» :‬دﺷـﻤﻨﺎن اﺳـﺎﻟم ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﺷﻜﺴـﺖ در‬ ‫روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻠﺖ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ اﻳﺮان ﻫﺠﻤﺔ ﮔﺴﺘﺮدهاي را ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺻﻴﻞ اﺳـﺎﻟم ﻧـﺎب آﻏـﺎز‬ ‫ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ و ﺑﺎ ﻃﺮح ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪة دﻓـﺎع از دﻣﻜﺮاﺳـﻲ و ﺣﻘـﻮقﺑﺸـﺮ و ﺣﻘـﻮق زن و‪...‬‬ ‫ﺳﻌﻲ در ﺳﺴﺖ ﻧﻤﻮدن ارﻛﺎن اﻋﺘﻘﺎدي ﻣﻠﺖ ﻏﻴﻮر و اﻧﻘﺎﻟﺑـﻲ ﻣـﺎ دارد و در اﻳـﻦ رﻫﮕـﺬر‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻛﮋاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻧﺎآﮔﺎه و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻣﻐﺮض ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺎﻟشﻫﺎي واﻫﻴﺎﻧﻪ داﻣﻦ زده و ﺑﺎ ﻗﻠﻢﻫﺎي‬ ‫ﻣﺴﻤﻮم ﺧﻮد ﺑﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻏﺎﻓﻞ از آﻧﻜﻪ ﻫﺸﻴﺎري ﻣﺮدم ﻓﻬﻴﻢ اﻳﺮان‬ ‫و ﺗﺒﻌﻴﺖ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺟﺎزه رﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻣﻨﺤﺮﻓـﻲ را ﻧﺨﻮاﻫـﺪ داد‪ ١«.‬ﺻـﺪر‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدة آذري و ذﻳﻞ آن ﻳﻌﻨـﻲ ﻛﮋاﻧﺪﻳﺸـﺎن‬ ‫ﻣﻐﺮض ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ آذري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻟﻐﻮ ﻋﻀﻮﻳﺖ آذري ﻗﻤﻲ و ﺑﺮﺧﻮرد ﻗﺎﻃﻊ ﺑﺎ وي‬ ‫ﻳﻚﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ روزﻧﺎﻣﺔ رﺳﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺗﻴﺘﺮ »اﺟﺘﻤﺎع ﻃﺎﻟب و ﻓﻀﺎﻟي ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ در‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ« و ﺳﻮﺗﻴﺘﺮ »ﺟﻤﻌﻲ از ﻃﺎﻟب ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم راهﭘﻴﻤـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒﻛﻨﻨﺪﮔﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺷﺪﻧﺪ« ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺟﻤﻌﻲ از ﻃـﺎﻟب‬ ‫و ﻓﻀﺎﻟي ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﺑـﺎ اﺟﺘﻤـﺎع در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ﺧﻮاﺳـﺘﺎر‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻗﺎﻃﻊ اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒﻛﻨﻨﺪﮔﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﻛﻪ ﻋﺼـﺮ‬ ‫روز ﺟﻤﻌﻪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺟﻠﺴﺎت ﻫﻔﺘﮕﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻌﺘﺮﺿﻴﻦ ﺿﻤﻦ‬ ‫اﻋﺎﻟم ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺟﺪي در ﻟﻐﻮ ﻋﻀﻮﻳﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ أﺧﻴﺮاً ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﺟﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺷـﻌﺎرﻫﺎﻳﻲ ﭼـﻮن‬ ‫»ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻴﺪارﻧﺪ از ﻋﺎﻟﻤﺎن ﺑﻲﻋﻤﻞ ﺑﻴﺰارﻧﺪ«‪» ،‬ﺟﺪاﻳﻲ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﻃﺎﻟب ﺿـﺮﺑﻪ زﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫اﺳﺎﻟم ﻧﺎب« راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮد را از ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﻮﻳﮋه ﻣﺮﺟﻊ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر ﺣﻀـﺮت‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ از آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻋﺎﻟم ﻛﺮدﻧﺪ‪«....‬‬

‫‪ 139 ‬‬

‫‪١‬‬

‫ج‪ .‬ﻫﺸﺪار ﺑﻪ ﻣﺘﻌﺮﺿﺎن ﺑﻪ ارﻛﺎن ﻧﻈﺎم ﺑﺎ ﻧﺼﺎﻳﺢ ﺟﺎﻫﻺﻧﻪ‬ ‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻛﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻣﻘﺪﻣﺎت آﻧﺮا ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در اﻃﺎﻟﻋﻴـﻪاي ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان »ﻫﺸﺪار ﺟﺪي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ درﺑﺎره ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ«‬ ‫ﺑﺪون ذﻛﺮ ﻧﺎم آذري ﻗﻤﻲ وي ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻳﺪ ﻫﻤﻜﺎران ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻣـﺘﻦ ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫اﻳﻦ اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺿﻤﻦ ﻋﺮض ﺗﺒﺮﻳﻚ ﺣﻠﻮل اﻳﺎم اﻟﻠّﻪ ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﺟﺐاﻟﻤﺮﺟﺐ و در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻴﺎﻟد ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺮﻛﺖ ﺣﻀﺮت ﺟﻮاداﺎﻟﺋﻤﻪ و ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻟﻲاﻟﻜﻮﻧﻴﻦ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲاﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ »ﻋﻠﻴﻬﻢ‬ ‫اﻟﺴﺎﻟم« ﺑﻪ اﻃﺎﻟع ﻋﻤﻮم اﻣﺖ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ و ﻫﻤﻴﺸـﻪ در ﺻـﺤﻨﻪ و ﺧـﺪاﺟﻮي اﻳـﺮان اﺳـﺎﻟﻣﻲ‪،‬‬ ‫ﺧﺎﺻﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢ و ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﺎن و داﻧﺸـﮕﺎﻫﻴﺎن ﻣﻌـﺰز ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﺪ‪ :‬اﻳـﻦ روزﻫـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﻃﺮح اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﻧﻮ و ﺗﻀﺎرب اﻓﻜﺎر و اﺣﻴﺎﻧـﺎً در ﭘﻮﺷـﺶ ﺧﻴﺮﺧـﻮاﻫﻲ و‬ ‫اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﻲ و ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻣﺸﻜﻮك ﻋﺪهاي از دوﺳﺘﺎن ﻛﺞاﻧﺪﻳﺶ و ﻧﺎآﮔﺎه و ﻳﺎ دﺷـﻤﻨﺎن‬ ‫ﻣﻐﺮض ﺑﺎ ﻃﺮح ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌﺪد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺣـﺮﻳﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻘﺪس اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ارﻛﺎن ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺎﻟش ﺑﻲدرﻳﻎ اﻣـﺎم‬ ‫راﺣﻞ)ره(‪ ،‬دﺳﺖآورد ﻓﺪاﻛﺎري ﻣﻠﺖ ﻏﻴﻮر و اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ و ﺣﺎﺻـﻞ ﺧـﻮن ﻫـﺰاران ﺷـﻬﻴﺪ و‬ ‫ﺟﺎﻧﺒﺎز و ﻣﻔﻘﻮداﺎﻟﺛﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺘﺎﻧﺖ و اﺳﺘﻮاري ﺳﺎﺣﺖ ﻣﻘﺪس اﻧﻘـﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻢﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻟﻘﺎء ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺒﻬﺎت ﺑﻲاﺳﺎس و واﻫﻲ ﻣﻮرد ﺗﺮدﻳﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‬ ‫اﻣ‪‬ﺎ وﻇﻴﻔﻪاي ﻛﻪ اﺳﺎﻟم ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪة ﺧﻮاص ﮔﺬارده اﺳﺖ ﻫﻤﻮاره اﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻮﺷﻴﺎري ﺟﺪ‪‬ي در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖﻫﺎي ﺎﻟزم را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن‬ ‫و آﺷﻜﺎر اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ رﺳﺎﻟﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻛﻪ از ﺑﺪو‬ ‫ﻧﻬﻀﺖ ﺗﺎﻛﻨﻮن در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﻘﺎﻟب ﺑﺮ دوش داﺷﺘﻪ دﻓﺎع از ﻛﻴﺎن اﻧﻘﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬رﺳﺎﻟﺖ ‪ 18‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 140 ‬‬

‫ارﻛﺎن آن )ﺧﺎﺻﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي و وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ( را اوﻟـﻴﻦ وﻇﻴﻔـﻪ اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﻧﻘﺎﻟﺑـﻲ‬ ‫ﺧﻮد داﻧﺴﺘﻪ و ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺔ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﻃﺮح اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺳﺴﺖ و اﻧﺤﺮاﻓﻲ و‬ ‫در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه ﺗﻀﺎرب اﻓﻜﺎر و آراء و ﻳﺎ ﺑﻪ اﺻـﻄﺎﻟح ﻧﺼـﻴﺤﺖ ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﺎﻧـﻪ اﻣ‪‬ـﺎ‬ ‫ﺟﺎﻫﺎﻟﻧﻪ ﺳﻌﻲ در ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ارﻛﺎن اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺎﻟم ﻧﺎب ﻣﺤﻤﺪي)ص( دارﻧﺪ ﻫﺸﺪار ﺟﺪي‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﻏﺎﻓﺎﻟﻧﻪ و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ در دام اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻛﺮدﮔﻲ آﻣﺮﻳﻜـﺎي‬ ‫ﺟﻬﺎنﺧﻮار ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻳﻨﺪ و دﻧﺒﺎﻟﻪرو ﻛﺴﺎﻧﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮوج اﺳﺎﻟم آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ راه ﺧﻮد را از ﻣﺴﻴﺮ اﺳﺎﻟم و اﻧﻘﺎﻟب ﺟﺪا ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ اﻣﺮوز ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﻃﺌـﻪﻫـﺎي‬ ‫اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﺸﻴﺎري ﺟﺪي و ﺣﻀﻮر ﻗﻮي و ﻣﺘﺤﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻗﺸﺎر ﻣﻠﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ‬ ‫دارد‪ .‬ﻣﻠﺖ ﺳﺮاﻓﺮاز اﻳﺮان ﺧﺼﻮﺻﺎً روﺣﺎﻧﻴﺖ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻛﻪ ﺗﺎوان ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻧﺪاي اﺳﺎﻟمﺧﻮاﻫﻲ‬ ‫ﺧﻮد را داده اﺳﺖ ﻫﺮﮔﺰ اﺟﺎزه ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد ﻛﻪ ﻓـﺮد ﻳـﺎ اﻓـﺮادي در ﻫـﺮ ﻟﺒـﺎس و ﻣﻘـﺎم و‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻪاي ﺑـﺎ ﺗﻌـﺮض ﺑـﻪ ﻣﻘﺪﺳـﺎت اﻧﻘـﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ زﻣﻴﻨـﺔ ﻧﻔـﻮذ اﺳـﺘﻜﺒﺎر را در ﻗﺎﻟـﺐ‬ ‫ﻧﺼﻴﺤﺖﻫﺎي ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻃـﺮح اﻧﺪﻳﺸـﻪﻫـﺎي ﺑﺎﺻـﻄﺎﻟح ﻧـﻮ‪) ،‬ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴـﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ و‬ ‫ﺳﻜﻮﺎﻟرﻳﺴﻢ( و ﺣﺘﻲ ﺗﻨﺪروي ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻣﺖ آﮔﺎه و ﻏﻴﻮر ﻫﻤﭽـﻮن‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ وﺣﺪت ﺗﺤﺖ زﻋﺎﻣﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي ﺣﻀـﺮت آﻳـﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫»ﻣﺪﻇﻠّﻪاﻟﻌﺎﻟﻲ« ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺒﺎن و ﻛﺞاﻧﺪﻳﺸﺎن را ﺧﻨﺜﻲ و آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺣﻮل و ﻗﻮه اﻟﻬـﻲ‬ ‫ﻧﺎاﻣﻴﺪ و ﻣﺄﻳﻮس ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ در واﻗﻊ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در ﻗﺒﺎل ﻧﺎﻣﻪ آذري ﻗﻤﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺎﺗﻤﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬درﺣﻘﻴﻘﺖ ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﭼﺮاغ ﺳﺒﺰ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪه ﻧﺎﻣـﺔ اﻧﺘﻘـﺎدي را‬ ‫ﺻﺎدر ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻃﺎﻟﻋﻴﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ﻋـﺎﻟوه ﺑـﺮ ﻣﻨﺘﻘـﺪان ﺣـﻮزوي ﻧﻈـﺎم ﻣﻨﺘﻘـﺪان‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ و روﺷﻨﻔﻜﺮان دﻳﻨﻲ)ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﻘﺼﻮدﺷﺎن دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳﺮوش ﺑﺎﺷﺪ( ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﻢ و ﺳﻜﻮﺎﻟرﻳﺴﻢ ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‪ 17،‬آﺑﺎن ‪1376‬؛ رﺳﺎﻟﺖ ‪ 18‬آﺑﺎن ‪ ،76‬ﺗﻴﺘﺮ ﻳـﻚ؛ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ از‬ ‫آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 141 ‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻮاﻟﻲ آذري دﻳﮕﺮ در ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﻳﺎ اﺧﺮاج ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻣﻘﺘﺪاﻳﻲ ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌـﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ در ﺟﻠﺴـﺔ‬ ‫آﺧﺮ آﺑﺎن ‪ 1376‬ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﺷﺨﺼﻲﻫﺎي ﺗﺴﺨﻴﺮﻛﻨﻨﺪة ﺣﺴﻴﻨﻴﺔ ﺷـﻬﺪا‪» :‬در ﺟﻠﺴـﺎت ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺗﻨﺪي ﺷﺪ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣـﺪ ﻛـﻪ ﭘﺎﺷـﻮ ﺑـﺮو از اﻳﻨﺠـﺎ‪ ....‬آﻗﺎﻳـﺎن‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑـﻪ ﭘﺎﺳـﺪارﻫﺎ و ﻣﺤـﺎﻓﻈﻴﻦ دم در ﺳـﻔﺎرش‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﺸﺎن آﻣﺪ راﻫﺶ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫د‪ .‬ﺣﻤﻠﻪ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ آذري در ﻓﻴﻀﻴﻪ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درس وي‬ ‫دوﺷﻨﺒﻪ ‪ 19‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﻣﺄﻣﻮران ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ در ﻟﺒﺎس ﻃﻠﺒﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺠﻲ و ﺣﺰباﷲ ﺑـﻪ درس‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﺪرﺳﺔ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﻗﻢ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮده ﺑﺎ ﺷﻌﺎر »ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴـﻪ«‬ ‫اﻳﺸﺎن را ﻣﻮرد ﺿﺮبوﺷﺘﻢ ﻗـﺮارداده‪ ،‬درﺳـﺶ را ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺑـﺎ ﺳـﻨﮓ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮدروي وي ﺣﻤﻠﻪور ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﻴﺸﻪﻫﺎي آﻧﺮا ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ آن ﺧﺴﺎراﺗﻲ وارد ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده وي در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد درﮔﺬﺷﺘﺶ واﻗﻌﻪ را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫»زﻣﻴﻨﻪ را ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﻓﺸﺎر آﻣﺎده ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ درس اﻳﺸﺎن را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ و در ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن را ﻣﻮرد ﺿﺮبوﺷﺘﻢ ﻗﺮار دﻫﻨـﺪ و ﺑـﺎ ﺳـﻨﮓ ﺑـﻪ ﻣﺎﺷـﻴﻦ اﻳﺸـﺎن ﺣﻤﻠـﻪ ﺑﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﺷﻴﺸﻪﻫﺎﻳﺶ را ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و ﺷﺨﺼﻲ را ﻛﻪ درﺑﺎره وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻛﺘـﺎبﻫـﺎ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺑـﻮد ﺿـﺪ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ!«‬

‫‪٢‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺸﻢ‪ .‬اﻋﺘﺮاض آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﺣﻤﻠﺔ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درﺳﺶ‬ ‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ دو اﻋﺘﺮاﺿﻴﺔ آذري ﻗﻤﻲ اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻳﻜﻲ ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ وي ﺧﻄﺎب ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻠﺖ ﭘﺲ از ﺗﻌﻄﻴﻞ درﺳﺶ و دﻳﮕﺮي دوﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﺔ وي ﺑﻪ وزﻳﺮ وﻗﺖ اﻃﺎﻟﻋﺎت‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ آوا‪ 2 ،‬آذر ‪ .1378‬‬ ‫‪ . 2‬آﺧﺮﻳﻦ روزﻫﺎي آذري ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﺔ آﺑﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ش‪ 9 ،112‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ .1378‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 142 ‬‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ آذري ﭘﺲ از ﺣﻤﻠﺔ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ ﺑﻪ وي و ﺗﻌﻄﻴﻞ درﺳﺶ در ﻓﻴﻀﻴﻪ‬ ‫در ﻓﺮداي واﻗﻌﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ ‪ 20‬آﺑﺎن ‪ 1376‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸـﺎدهاي‬ ‫)ﻳﻚ ﺻﻔﺤﺔ ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه( را ﺧﻄـﺎب ﺑـﻪ ﻫﻤﻮﻃﻨـﺎن درﺑـﺎره اﻋﺎﻟﻣﻴـﺔ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ و‬ ‫ﺣﻤﺎﻟت ﺳﺒﻌﺎﻧﻪ ﭘﺲ از آن ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﻛـﺮد و ﻧﺴـﺨﻪاي از آن را ﺑـﻪ ﺧﺒﺮﮔـﺰاري ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ارﺳﺎل ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ روي ﺗﻠﻜﺲ ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﻧﺮﻓﺖ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در اﻳﻦ اﻋﺎﻟﻣﻴـﻪ‬ ‫ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫»ﺎﻟﺑﺪ از اﻋﺎﻟﻣﻴﻪاي ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ﺻﺎدر ﻓﺮﻣﻮدﻧـﺪ اﻃـﺎﻟع‬ ‫دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﺮ را ﻣﺘﺼﻒ ﺑﻪ ﻛﺞاﻧﺪﻳﺸﻲ و ﻧﺎآﮔﺎﻫﻲ و زﻣﻴﻨﻪﺳـﺎز ﺑـﺮاي اﺳـﺎﻟم آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ‬ ‫داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺷﺎﻳﻌﺎت و دروغﭘﺮدازيﻫﺎي ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻧﺎآﮔﺎه ﻋﻀﻮﻳﺖ‬ ‫ﻣﻦ در آن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻟﻐﻮ ﻧﺸﺪه‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺎ اﻃـﺎﻟع ﺛـﺎﻧﻮي از ﺷـﺮﻛﺖ در آن ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺧـﻮدداري‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪...‬‬ ‫اﺧﺘﺎﻟف ﺑﻴﻦ ﻣﻦ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم ﻣﻘـﺪس اﺳـﺎﻟﻣﻲ و‬ ‫ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎﻳﺎن ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم و ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ ﺑـﺎ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﭘﻠﻴﺴـﻲ و‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آزادي ﺑﻴﺎن و ﻛﺘﻤﺎن وﺿﻊ ﺑـﺪ اﻗﺘﺼـﺎدي ﻣـﺮدم از دﻳـﺪ داﺧـﻞ و ﺧـﺎرج و‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد زﺷﺖ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﻣـﺪاﻓﻊ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ زﻧﺪان و ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﺗﺒﻌﻴﺪ و ﺗﻴﭗ ‪ 83‬و ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ و اﻧﺘﻈـﺎﻣﻲ‬ ‫و ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺣﺘﻲ از درس و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻦ ﺟـﻮر‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪...‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺜﻞ ﺧﻴﻠﻲ از ﻋﻮام ﻃﺎﻟب ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺛﺒﺎت ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ و ﻓﻀﺎﺋﻞ و ﻋﻠﻮم دﻳﮕﺮ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻣﻌﻴﺎر و ﻣﻮازﻳﻦ ﺷﺮﻋﻲ و ﻋﻘﻠﻲ اﺳﺖ‪....‬‬ ‫اﻣﺮوز اﻃﺎﻟﻋﺎت و ﺗﻴﭗ ‪] 83‬ﺳﭙﺎه[ ﺗﺎر و ﭘﻮد ﺣﻮزه را در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪو ﻫـﻴﭻﻳـﻚ‬ ‫از ﻣﺮاﺟﻊ را ﻳﺎراي ﺳﺨﻦﮔﻔﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪...‬‬ ‫ﻣﻦ از ﭼﻨﺪ دﺳﺘﺔ زﻳﺮ ﮔﻠﻪ دارم‪ .‬ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ ﺧﺪاي ﺧﻮد آﻧﺮا ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ از ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 143 ‬‬

‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺗﻴﭗ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﮔﻠﻪاي ﻧﺪارم!‬ ‫‪ .1‬از ﻓﻀﺎﻟ و ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻠﻪ دارم ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﺎدﺛﻪ را ﻣﺤﻜﻮم ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و ﻣﺜـﻞ ﻃـﺮف‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻨﺎم ﺟﻤﻌﻲ از ﻓﻀﺎﻟ و ﻃﺎﻟب ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﭘﺎكﺷـﺪن ﺣـﻮزه از ﻟـﻮث وﺟـﻮد ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزه ﻛﻪ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد دراﻳﻦراﺑﻄﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫‪ .3‬از اﻃﺎﻟﻋﺎت و وزﻳﺮ آن ]دري ﻧﺠﻒآﺑﺎدي[ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻋﺎدل ﺑﺎ ﻓﻘـﻪ و ﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ و ﻣﻀﺮي را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﭘﺪر را ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﻓﺮزﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ‬ ‫ﺑﻴﭽﺎره را ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﭘﺪر ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺳﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ و ﻧﻤﻲﮔـﺬرد و ﻣﺆﻣﻨـﻮن‬ ‫ﻫﻢ ﻧﻤﻲﮔﺬرﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻟﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﺗـﺎ آﺧـﺮﻳﻦ ﻧﻔـﺲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻢ داد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺷـﻬﻴﺪ ﺷـﻮم ﺗـﺎ در ﺗـﺎرﻳﺦ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﻣﻘﺪس ﻣﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪ در ﺟﻮ‪ ‬ﺧﻔﻘﺎن و ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺧـﻮدش را ﻓـﺪاي اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬واﻟﺴﺎﻟم‪«.‬‬ ‫ب‪ .‬اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻳﺪ آذري ﺑﻪ وزﻳﺮ اﻃﻺﻋﺎت‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻋﺪم اﻧﺘﺸﺎر اﻋﺎﻟﻣﻴﻪ از ﺳـﻮي ﺧﺒﺮﮔـﺰاري ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ‪ 21‬آﺑﺎن ‪) 1376‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 11‬رﺟﺐ( ﻧﺎﻣﻪاي ﺷـﺪﻳﺪاﻟﻠﺤﻦ ﺑـﻪ آﻳـﺖاﷲ ﻗﺮﺑـﺎﻧﻌﻠﻲ‬ ‫در‪‬ي ﻧﺠﻒآﺑﺎدي وزﻳﺮ وﻗﺖ اﻃﺎﻟﻋﺎت )دو ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ( ﻧﻮﺷﺖ و او را ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺗﺤﺖاﻣﺮش ﺑﻪ ﻛﺎﻟس درس وي و ﺗﻌﻄﻴﻞ آن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻫﺘﺎﻛﻲ و ﺷﻌﺎرﻫﺎي‬ ‫ﻣﻮﻫﻦ ﻣﻮرد اﻋﺘﺮاض ﻗﺮار داد‪:‬‬ ‫»ﻣﻘﺎم ﻏﻴﺮﻣﺤﺘﺮم و ﻏﻴﺮﻣﺴﺌﻮل وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﺪ و ﻛﺎﻣﺎﻟً ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ ﺗﺤﺮﻳـﻚ ﺗﻴـﭗ ‪ 83‬و‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ! درس ﻣﺮا ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و اوﻟﻴﻦ اﻓﺘﺨﺎر را در ﻣﻘﺎم وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﻪ ﺳﻴﻨﺔ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﭼﺴﺒﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻣﺮا در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺗﻬﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﻲرﻳﺰ آن ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﻤﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪...‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 144 ‬‬

‫ﭼﺮا در ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ اﻳﻦ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺣﺘﻲ اﺷﺎﻋﺔ ﻓﺎﺣﺸـﻪ و رﻣـﻲ ﺣﻘﻴـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻔﺎق و ﺣﺘﻲ آﻣﺎدﮔﻲ ﺑﺮاي ﻗﺘﻞ ﻣﻦ در ﻣﻴﺎن ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﻤﺎ ﺟـﺎﺋﺰ اﺳـﺖ؟‪ ...‬آﻳـﺎ اﻳـﻦ اﻋﻤـﺎل‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ را ﺟﺎﺋﺰ ﻣﻲداﻧﻴﺪ؟‪...‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮﺧﻮرد از ﻃﺮف ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻣﺸـﺮوﻋﻴﺖ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ را از ﺑـﻴﻦ ﻣـﻲﺑـﺮد‪ ،‬ﻧﻤـﺎز‬ ‫ﺟﻤﻌﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ ﻣﻨﺼﻮﺑﻴﻦ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ اﻗﺎﻣﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻃﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻤﺲ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ و ﺻﺮف آن ﺟﺎﺋﺰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪...‬‬ ‫ﻣﻦ ﻃﺮﻓﺪار ﭘﺮوﭘﺎﻗﺮص ﻫﻢ ﺗﺰ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻫﻢ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺑـﻮده و ﻫﺴـﺘﻢ‪،‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺸﺎر ﺧﻮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ اﺳﻠﺤﻪ و ﻧﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻳـﺐ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪...‬‬ ‫اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ درس و ﺑﺤﺚ و ﺟﻠﺴﺎت ﺑﻲﺧﺎﺻﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻤـﺎم وﻗـﺖ در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ و دﻟﺴﻮزي ﺑﺮاي ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ ﻗـﺮار‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ داد اﻧﺸﺎءاﷲ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻫﻴﭻ اﺑﺰاري ﺟﺰ ﺣﺮفزدن و دادزدن و ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺟـﺰ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﻣﻨّﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪...‬‬ ‫دﻳﺮوز در ﭘﺎﺳﺦ اﻋﺎﻟﻣﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﺒﺮﮔـﺰاري ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﻧﺎﻣـﻪاي‬ ‫دادم ﻛﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﭼﺎپ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺮدم در ﺟﺮﻳﺎن اﻣﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫واﻟﺴﺎﻟم‪«.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻧﺤﻮة ﻣﻮاﺟﻬﺔ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺪاﻓﻌﺎن ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻘـﺪان‬ ‫آن ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻃﺮف اﻛﺜﺮ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﻃـﺮف دﻳﮕـﺮ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫اﻋﻀﺎي آن اﺳﺖ ﻛﻪ أﺧﻴﺮاً ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﻜﺮ داده و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دوﺳﺘﺎن ﺳﺎﺑﻘﺶ ﻧﻤﻲاﻧﺪﻳﺸﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮﻳﺖ‬ ‫اﻗﺘﺪارﮔﺮا ﻋﻤﺎﻟً ﭼـﺮاغ ﺳـﺒﺰ ﺗﻌﻄﻴـﻞ درس و ﺳـﺮﻛﻮب وي را روﺷـﻦ ﻛﺮدﻧـﺪ و او را ﺑـﺎ‬ ‫روشﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﺎﻟﻗﻲ و ﺧﺎﻟفﺷﺮع و ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺎﻧﻪﻧﺸﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻳﻜـﻲ‬ ‫از اﻋﻀﺎي ﻣﺆﺳﺲ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮة آن در زﻣﺎن ﺛﺒﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ رﺋﻴﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 145 ‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻬﺎرﺳﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﻮداي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﻠﻲ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ‪ 13‬رﺟﺐ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺒﺔ رﻫﺒﺮي از ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ :‬ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ!‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﻣﺮور اداﻣﺔ ﻗﻀﺎﻳﺎي آﺑﺎن ‪ 76‬ﻗﻢ ذﻛﺮ ﺧﺎﻃﺮة ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤـﻲ از ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 1376‬دراﻳﻦزﻣﻴﻨﻪ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻫﻤﻪ دﺧﺎﻟﺖﻫﺎي ﻧﺎروا در اﻣﻮر ﺣﻮزه و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻦ درﻋﻴﻦﺣﺎل ﺳﺎﻛﺖ‬ ‫ﺑﻮدم ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري روزي در ﺧﺎوه ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻗـﺎي آذري‬ ‫رﻓﺘﻢ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﻓﺮدي را ﺻﺪا زد و دﻓﺘﺮي را ﺑﻪ او داد و ﮔﻔﺖ‪" :‬در ﻗﻢ اﻳﻦ دﻓﺘﺮ را ﺑﻪ آﻗـﺎي‬ ‫]رﺿﺎ[ اﺳﺘﺎدي ﺑﺪه"‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻦ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪":‬ﭘﺲاز اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻬﺮان اﺣﻀﺎر ﺷﺪﻧﺪ؛ ﭘﺲ از ﺣﻀﻮر‪ ،‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﭘﺮﺳﻴﺪ وﺿﻊ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫اﺳﺖ؟! ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﺮد!"‪ ،‬ﻧﻈﺮ اﻳﺸﺎن ]آذري[ اﻳﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ ﭼﻮن ﺟﺎﻣﻌـﻪ را‬ ‫وادار ﻛﺮدﻧﺪ آﻗﺎي ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮري را ﺑﺮاي رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و او اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺸﺪ ﭘﺲ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎي آذري اداﻣﻪ داد‪ :‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي از اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺮف ﻣﻦ ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪":‬اﻳﻦ ﭼﻪ ﺣﺮﻓﻲ اﺳﺖ؟ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎ دارﻳﻢ‬ ‫و از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺄﻟﺔ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﻣﺮﺟﻊ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﻳـﺪ ﻳـﻚ ﻧﻔـﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ! و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮ ﻋﻬﺪة ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﻮد‪ ".‬ﭘﺲ در اﻳﻦ‬ ‫راﺑﻄﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﻦ دﻓﺘﺮ را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ دادهاﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ دﻓﺘﺮ آﻣﺪه‪ ":‬اوﺎﻟً ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﻨﺤﺼـﺮ در اﻓـﺮاد ﺧـﺎص ﻧﺒﺎﺷـﺪ و‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه دﻋﻮت ﺷﻮﻧﺪ؛ و ﺛﺎﻧﻴـﺎً در ﻫﻤـﻪ اﺳـﺘﺎنﻫـﺎي ﻛﺸـﻮر ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ"‪ ،‬و ﻣﻦ اﺷﻜﺎل ﻛﺮدهام‪":‬اﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮر دﻋﻮت از ﺑﭽﻪﻫﺎﺳﺖ ﻛـﻪ ارزش ﻧـﺪارد‪ ،‬و اﮔـﺮ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر دﻋﻮت از ﺑﺰرﮔﺎن ﺣﻮزه اﺳﺖ آﻧﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫در ﻗﻢ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردهاﻳﻢ ﻃﺒﻌﺎً در ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ اﻋﺘﻨﺎ ﻧﺪارﻧﺪ"‪.‬‬

‫‪ 146 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫وﻗﺘﻲ آﻗﺎي آذري اﻳﻦ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ را ﻧﻘﻞ ﻛﺮد ﻣﻦ از اﻳﺸـﺎن ﭘﺮﺳـﻴﺪم‪" :‬ﻣﻨﻈـﻮر آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﻣﺮﺟﻊ واﺣﺪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد؟" آﻗﺎي آذري ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺸﺎن ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻮد!‬ ‫و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻓﻘﻂ اﻳﺸﺎن را ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪ"‪ .‬ﻣـﻦ ﮔﻔـﺘﻢ‪:‬‬ ‫"وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮدهاﻧﺪ اﺎﻟن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨـﺪ ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮ؟ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻗﻬﺮاً در ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﺘﻌﻴ‪‬ﻦ ﮔﺮدد‪ ".‬آﻗﺎي آذري ﮔﻔـﺖ‪:‬‬ ‫"اﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ اﺷﻜﺎل ﺳـﻮم"! ﻣـﻦ ﮔﻔـﺘﻢ‪":‬ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ اﺷـﻜﺎل ﻫﻤـﻴﻦ اﺳـﺖ"‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﻮد‬ ‫ﺧﺎﻟﺻﻪاي از ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ‪ -‬از ﺑﺎب ﻓﺮض‪ -‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر ﻗﺎﺑﻞ اﻏﻤﺎض ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻓﺸﺎر ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ اﻃﺎﻟﻋﺎت‬ ‫و ﺳﭙﺎه و ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﺸﺎر در ﺑﺎﻟد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر دراﻳﻦراﺑﻄﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ و اﻫﻞ ﻣﻨﺒﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫اﻏﻤﺎض ﻧﺒﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻪﻃﻮرﻛﻠﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎزﻳﭽﺔ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺑﭽﻪﮔﺎﻧﻪ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ ،‬و‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ و اﻧﮕﻴﺰه ﻣﻦ ﺑﻮد در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 13‬رﺟﺐ ‪ ،1418‬و ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼـﺮا‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن دﻳﮕﺮ دراﻳﻦزﻣﻴﻨﻪ اﺣﺴﺎس ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﻜﺮدﻧﺪ؟«‬

‫‪١‬‬

‫ب‪ .‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ‪ 13‬رﺟﺐ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در روز ﺟﻤﻌﻪ ‪ 23‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﺖ ‪ 13‬رﺟـﺐ ]‪ [1418‬ﺗﻮﻟـﺪ‬ ‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ )ع( در ﺣﺴﻴﻨﻴﺔ ﺷﻬﺪا ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي دو اﺷـﻜﺎل‬ ‫ﻋﻤﻴﻖ ﻓﻘﻬﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﻟﺰوم ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و دﻳﮕﺮي ﻓﻘﺪان ﺷﺮاﺋﻂ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در ﺷﺨﺺ رﻫﺒﺮ‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد اول آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪» :‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻨﻜﻪ اﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺠﺘﻬﺪ اﻋﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺪﺑﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻈﺎرت ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﺷﺮع و ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺎري اﻧﺠﺎم ﻧﺸـﻮد‪«.‬‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ آﻗﺎﻳﺎن اﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻳـﺰدي و ﺧﺎﻣﻨـﻪاي در ﺷـﻮراي ﺑـﺎزﻧﮕﺮي ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دوازده رواﻳﺖ ﻣﺤﻜﻢ و ﻣﺘﻘﻦ در ﺷـﺮط اﻋﻠﻤﻴـﺖ ﻓﻘﻬـﻲ رﻫﺒـﺮ دارﻳـﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪» :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﺋﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜـﺮي ﻛـﺮد‪،‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ج ‪ 1‬ص ‪ .774 -773‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 147 ‬‬

‫ﻓﻜﺮش اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ «.‬ﻣﻌﻨـﺎي ﻣﺸـﺨﺺ اﻳـﻦ ﺑﺨـﺶ ﻋـﺪم ﺻـﺎﻟﺣﻴﺖ‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻓﺎﻗﺪ اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺳﭙﺲ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻬﺎرﺗﺎ روزﻧﺎﻣﻪ را وادارﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻜـﻲ ﺣﻤﻠـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻋﺪه ﺑﭽﻪ در ﻗﻢ راه ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ دﻳﮕﺮ ﻓﺼﻠﺶ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺿﺎً اﺋﻤـﻪ ﺟﻤﻌـﻪ را‬ ‫ﻫﻢ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰي ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪﻫﺎ ﺑﻌﻀﺎً ﺣﻘﻮقﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ؛‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻬﺎرﺗﺎ ﺑﭽﻪ را راه ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻧﺪ اﻳﻨﻬﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﺮد ﻧﺪارد‪ .‬اﮔـﺮ روزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ را‬ ‫وادارﻧﺪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ اﻳﻦﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﺑﺮوي ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺑﺮد ﻧﺪارد ﺑﺎﻳﺪ روش را ﻋﻮض ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻖ را ﺷﻨﻴﺪ و ﻋﻤﻞ ﻛﺮد‪«.‬‬ ‫اﻳﺸﺎن در ﻣﺤﻮر دوم ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺣﺎﺎﻟ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻣﺴﺄﻟﻪ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ را ﭼـﺮا‬ ‫دﻳﮕﺮ؟ ﺷﻤﺎ ]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﻛﻪ در ﺷﺄن و ﺣﺪ‪ ‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻗﺒﺎﻟً ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺗﺬﻛﺮ دادم‪«.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ اﻳﺸﺎن ﭘﻴﻐﺎم ﻛﺘﺒﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 12‬آﺑـﺎن ‪ 1373‬را ﻋﻴﻨـﺎً ﻗﺮاﺋـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﺎﻟً )ﺑﻨﺪ د ﺑﺎب ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻓﺼـﻞ ﭼﻬـﺎرم‪ ،‬ﺑﺨـﺶ اول( ﻧﻘـﻞ ﺷـﺪ‪ .‬اﻳﺸـﺎن ﺳـﭙﺲ‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﻨﺶ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪:‬‬ ‫»آﻳﺖاﷲ ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻣﺆﻣﻦ ]ﻗﻤﻲ[ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن ﻛـﻪ ﻣـﻲرود در دﻓﺘـﺮ‬ ‫اﻳﺸﺎن در ﻗﻢ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺟﻮاب ﻣﻲدﻫـﺪ ﺑـﻪ اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﻛﻪ رﺳﺎﻟﻪ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻓﺘـﺎوا را ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ ﻧﻈـﺮ اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﺟﻮاب ﻣﻲدﻫﻴﺪ؟ ﮔﻔﺖ ﻣﺎ روي ﺗﺤﺮﻳﺮ اﻣﺎم ﺟﻮاب ﻣﻲدﻫﻴﻢ! ﮔﻔﺘﻢ ﻣﺮدم آﺧﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﺸﺎن‬ ‫را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﺸﺎن ﻓﺘﻮاﻳﺶ ﻣﺜﻞ ﻓﺘﻮاي اﻣﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ روي ﺗﺤﺮﻳﺮ اﻣـﺎم‬ ‫ﺟﻮاب ﻣﻲدﻫﻴﻢ!‬ ‫ﺧﻮب اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﻣﺒﺘﺬلﻛﺮدن ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻴﺴﺖ؟ اﻳﻨﻜﻪ آﻣﺪﻧﺪ در ﺷﺐ ﺑﻌـﺪ از‬ ‫ﻓﻮت آﻳﺖاﷲ اراﻛﻲ‪ ،‬ﻋﺪهاي ﺑﭽﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺟﻠـﻮي ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ اﺎﻟن ﻛﻪ راه ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ؛ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺳﻪ ﭼﻬﺎرﻧﻔﺮ از ﺗﻬﺮان آﻣﺪﻧﺪ و اﺻـﺎﻟً )ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن را ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ( ﻫﻔﺖ ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ زور ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟـﻊ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 148 ‬‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ را ﻫﻢ ﺟـﺰو ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ اﻳﺸـﺎن در ﺣـﺪ ﻓﺘـﻮا و‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ را ﻣﺒﺘﺬل ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﭽﻪﮔﺎﻧﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻋـﺪه‬ ‫ﺑﭽﻪ اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ! اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣـﻲﺑﻴﻨـﻴﻢ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ ﺧﺎﻧﻮادة آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ در ‪ 13‬رﺟﺐ در ﺑﻴـﺖ ﺧـﻮد ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎدي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ اﻳﺮاد ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻮار آن در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ج‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻴﻌﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ!‬ ‫ﺿﻤﻴﺮ اﺷﺎرة آﻳﺖاﷲ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺧﻮد را ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﻗـﺪﻳﺮي )‪-87‬‬ ‫‪ ٢(1317‬ﻋﻀﻮ دﻓﺘﺮ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﻋﻀﻮ دﻓﺘﺮ اﺳﺘﻔﺘﺎي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي در ﻗـﻢ‬ ‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﻧﺎﻣﻪاي ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫»ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﻣﺮاﺗﺒﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﺎﻟً درﺑﺎره ﺷﻤﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدم اﻣﺮوز ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻫﺘـﻚ‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﻲ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻫﺘﻚ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻫﺘﻚ ﻣﺮﺟﻌﻲ‪ .‬ﭼـﻪ ﻣﺠـﻮز‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ داﺷﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي را ﻫﺘﻚ ﻛﻨﻴـﺪ؟‪ ...‬آﻳـﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ اﻳﺸـﺎن ﺟـﺮم‬ ‫اﺳﺖ؟ ﻛﺪام ﻗﺪم را اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ؟ اﮔﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻫـﺮ دﻟﻴـﻞ اﻳﺸـﺎن را‬ ‫ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻃﺮﻳﻖ اﻳﺸﺎن را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺟﺮم اﻳﺸﺎن اﺳﺖ؟‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﻮاﺳﻄﺔ ]آﻳﺖاﷲ ﻣﺆﻣﻦ[ ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهاﻳﺪ از ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت اﻳﺸﺎن را ﻣﻲﻧﻮﻳﺴـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ از ﺗﺤﺮﻳﺮ اﻣﺎم ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺪي اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬آﻳﺎ اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﺮم اﺳﺖ؟ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻘﺎ ﺑﺮ ﺗﻘﻠﻴﺪ را ﺟﺎﻳﺰ ﺑﺪاﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﺎﻟﺗﺮ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﺑﺘﺪاﻳﻲ از ﻣﺜـﻞ ﺣﻀـﺮت‬ ‫اﻣﺎم را اﺟﺎزه دﻫﺪ ﺟﺮم اﺳﺖ؟ ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻨﻜﻪ آﻧﭽﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 13‬رﺟﺐ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ج‪ .1592-95 ،2‬‬ ‫‪ . 2‬آﻳﺖاﷲ ﻗﺪﻳﺮي ﺑﻪ دو ﻓﺘﻮاي آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ )ﺟـﻮاز ﺧﺮﻳـﺪ و ﻓـﺮوش آﺎﻟت ﻣﺸـﺘﺮﻛﻪ ﻟﻬـﻮ و ﺟـﻮاز‬ ‫ﺷﻄﺮﻧﺞ( اﻋﺘﺮاض ﻛﺮد‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﭘﺎﺳـﺦ وي ﻧﻮﺷـﺖ‪» :‬اﻳـﻦﺟﺎﻧـﺐ ﺎﻟزم اﺳـﺖ از ﺑﺮداﺷـﺖ‬ ‫ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ از اﺧﺒﺎر و اﺣﻜﺎم اﻟﻬﻲ اﻇﻬﺎر ﺗﺄﺳﻒ ﻛﻨﻢ‪ ...‬آنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺟﻨـﺎبﻋـﺎﻟﻲ از اﺧﺒـﺎر و رواﻳـﺎت‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ دارﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺪن ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود و ﻣﺮدم ﻛﻮخﻧﺸﻴﻦ ﺑﻮده و ﻳـﺎ ﺑـﺮاي ﻫﻤﻴﺸـﻪ در‬ ‫ﺻﺤﺮاﻫﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ 7) «.‬ﻣﻬﺮ ‪ ،1367‬ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻧﻮر ج‪ 21‬ص ‪ .(151‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 149 ‬‬

‫ﻣﻬﺮ ﺧﻮد آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮﺳﺪ و اﻳﺸﺎن ﺗﺎ اﻋﺘﻘﺎد ﺑـﻪ آﻧﭽـﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه ﭘﻴـﺪا ﻧﻜﻨﻨـﺪ ﻣﻬـﺮ‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻗﺼـﺔ ﻟـﺰوم اﻋﻠﻤﻴـﺖ در‬ ‫رﻫﺒﺮ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدهاﻳﺪ و ادﻋﺎي ‪ 12‬رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ....‬در ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺟﺘﻬـﺎد‬ ‫را در رﻫﺒﺮ ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻲداﻧﺪ و ﺷﻤﺎ دم از رواﻳﺖ ﻣﻲزﻧﻴﺪ‪ ...‬ﻣﻄﻠﻖ اﺟﺘﻬﺎد در رﻫﺒﺮ ﺗﻨﻔﻴﺬ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴـﺪ اﻳﺸـﺎن ﺑﺎﻟﻔﻌـﻞ‬ ‫ﻣﺮﺟﻊ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮري ﭼﺸـﻢ ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ راﺿـﻲ ﺑـﻪ ﺗﻘـﺪﻳﺮ اﻟﻬـﻲ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ اﻣـﺮوز‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻴﻌﻪ اﻳﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ...‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﺄﻧﻴﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﺣﺠﺖ ﺷﺮﻋﻴﻪ اﺛﺒﺎت ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ و ﮔﻔﺘﺔ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ اﻋﺘﺒﺎر ﺷﺮﻋﻲ ﻧﺪارد و ﻳﻜﻲ از ادﻟﺔ آن ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ و ﻫﺘـﻚ و‬ ‫اﻫﺎﻧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ...‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎي اﻳﺸﺎن ﺑﻲاﻧﺼـﺎﻓﻲ ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﺑﻲﻋﺪاﻟﺘﻲ اﺳﺖ‪ 17 .‬رﺟﺐ‪ 27 ،‬آﺑﺎن ‪.1376‬‬

‫‪١‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ آﻳﺖاﷲ ﻗﺪﻳﺮي را در وﺻﻒ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ‪» :‬اﻣـﺮوز‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻴﻌﻪ اﻳﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻋﻠﻢ و ﺗﻘﻮاي ﻧﻮﻳﺴﻨﺪة ﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬اﻋﻺم ﻣﻨﻌﺰل ﺑﻮدن ﺣﺠﺖاﻹﺳﻺم ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﻣﻘﺎم وﻹﻳﺖ‬ ‫ﻧﻘﺪ دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‬ ‫آذري ﻗﻤــﻲ در ﺗــﺎرﻳﺦ ﺷــﻨﺒﻪ ‪ 24‬آﺑــﺎن ‪ 1376‬در ﻧﺎﻣـﺔ ﺳﺮﮔﺸــﺎدة )دﺳــﺖﻧــﻮﻳﺲ ده‬ ‫ﺻﻔﺤﻪاي( ﺧﻄﺎب ﺑﻪ »ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ« ﺑﺮاي ﺑﺎر دوم »دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳـﻴﻦ« را‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ ﻗﺮار داد‪ .‬ﻣﻔﺎد اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اول‪ .‬ﻧﻘﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و وزارت اﻃﻺﻋﺎت در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬ ‫»ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻓﺎﻗﺪ ارزش ﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﺰ ﻗﺪر ﻣﺘﻴﻘّﻦ و ﻗـﺪر‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ ﻛﻪ اﺻﻞ اﺟﺘﻬﺎد وﻟﻮ ﻣﺘﺠﺰّي ﺑﺮاي ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي و ﺑﻘﻴـﺔ ﻫﻔـﺖ ﻧﻔـﺮ ﺛﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﺎن دﻳﮕﺮي از ﺧﺒﺮﮔﺎنِ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در ﻣﻮرد ﻓـﺮد ﻳـﺎ اﻓـﺮادي از‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﻤﻬﻮرياﺳﺎﻟﻣﻲ ‪ 1‬آذر ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 150 ‬‬

‫ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎ ﻧﻔﻲ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) «.‬ص‪(3‬‬ ‫»ﺷﺨﺺ رﻫﺒﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻨﺪ و اﻃﺎﻟﻋﺎتﭼﻲﻫﺎي ﻗﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﺮا ﺗﺨﻄﺌﻪ و رﻫﺒﺮ و اﻃﺎﻟﻋﺎت را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ ،‬و در ﻋـﻮض اﻓـﺮادي‬ ‫ﭼﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻏﻴﺮﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸـﺎن را ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و از ﻣﺰاﻳـﺎي زﻳـﺎدي ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻧﺪ‪) «.‬ص‪(3-4‬‬ ‫»در اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ و ﭼﻪ آﺗﺶﻫﺎ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ دادﮔـﺎه وﻳـﮋة‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ]روﺣﺎﻧﻴﺖ[ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﺎﻟب و ﻓﻀﺎﻟي ﺿﻌﻴﻒ ﻧﺴـﻮزاﻧﺪﻧﺪ ﻛـﻪ داﺳـﺘﺎنﻫـﺎي‬ ‫دﻟﺨﺮاﺷﻲ ﺑﺪﺗﺮ از داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﺣﺶ ﺳﺎواك ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب دراﻳﻦراﺑﻄﻪ ﺷـﻨﻴﺪه‬ ‫و آﺛﺎر آن را دﻳﺪهام‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ و ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮان ﺗﺤﻤﻞ ﺷـﻨﻴﺪن آﻧـﺮا ﻧﺪارﻳـﺪ‪«.‬‬ ‫)ص‪(3-4‬‬ ‫»ﺑﺎرﻫﺎ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻓﻴﻠﻢ اﻗﺎرﻳﺮ اﺟﺒﺎري ﺷﻜﻨﺠﻪﺷﺪهﻫﺎ را ﺑـﻪ رؤﻳـﺖ ﺟﺎﻣﻌـﻪ رﺳـﺎﻧﺪه و‬ ‫ﺗﺤﺴﻴﻦ آﻧﻬﺎ و دﺳﺖ ﻣﺮﻳﺰاد آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﺰه و ﭘﺎداش درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲدارد‪) «.‬ص‪(4‬‬ ‫»ﺣﺪﻳﺚ وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺟﺎﻧﺴﻮزﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺪﻧﺎﻣﻲ ﺑﺮاي اﺳﺎﻟم و آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻲ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل در ﺗﺒﻴـﻴﻦ آن ﻗﻠـﻢﻓﺮﺳـﺎﺋﻲ ﻛـﺮدهام‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑـﻮﻳﮋه ﺑﻌﻀـﻲ از اﻋﻀـﺎي آن ﻛـﻪ ﺗﺤﻤﻴـﻞ ﻣﻘـﺎم‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺻـﺎﺣﺐ ﻣﺰاﻳـﺎ و آﺎﻟف و أﻟـﻮف‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺒﺐ اﺑﺘﺬال ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ و در داماﻓﺘﺎدن ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﻀﺎﻟء و‬ ‫ﻃﺎﻟب آن در ﺷﺒﻜﻪ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻇﺎﻟﻢ و ﺷﻜﻨﺠﻪﮔﺮ و ﺣﻖﻛﺶ ﺷﺪهاﻧﺪ‪) «.‬ص‪(4-5‬‬ ‫دو‪ .‬ﻣﻨﻌﺰل ﺑﻮدن ﺣﺠﺖاﻹﺳﻺم ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﻣﻘﺎم وﻹﻳﺖ و ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ از ﻣﻠﺖ‬ ‫»وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻃﺒﻖ اﺻﻞ ‪ 109‬و ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺣﻜﻢ و ﻣﻮﺿﻮع اﺣﺎﻃﺔ ﻓﻘﻬﻲ ﺑﺮ ﺟﻤﻴﻊ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﺪﺛﻪ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﺤﺪﺛﻪ ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻗـﺪرت اﺳـﺘﻨﺒﺎط ﺳـﺮﻳﻊ و ﻣﺴـﺘﺤﻜﻢ را‬ ‫ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ اﻳﺸﺎن ]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﻓﺎﻗﺪ آن ﺣﺘﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻗﺮار ﺧﻮد اﻳﺸﺎن ﻧـﺰد‬ ‫ﺣﻘﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) «.‬ص‪(5‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 151 ‬‬

‫»ﻣﻦ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ در اﺳﺎﻟم را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدم و ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدم ﻛـﻪ‬ ‫ﺻﻔﺎت ﻣﻌﺘﺒﺮه در واﻟﻲ از ﻋﺪاﻟﺖ و ﺗﻘﻮي و اﻋﻠﻤﻴـﺖ در ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﻟﻐـﺰشﻫـﺎ ﻛـﺎﻓﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪) «.‬ص‪(6‬‬ ‫»اوج اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻦ و ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه اﻧﺪاﺧﺘﻦ دﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮﮔﺎن و ﺳﺎﺋﺮ اﻓﺮاد ﻣﻠﺖ اﻇﻬـﺎر وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﻪ و اﺛﺒﺎت آن ﺑﺮاي رﻫﺒﺮ ﻓﻌﻠﻲ ﺣﺘﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮاﺟﻊ دﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ را‬ ‫در اﺧﺘﻴﺎر ﺣﻮزه و ﻋﻠﻤﻴﻦ آﻗﺎي ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و آﻗﺎي اراﻛﻲ ﻗﺪسﺳﺮﻫﻤﺎ ﻣـﻲداﻧﺴـﺘﻢ‪ ،‬وﻟـﻲ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ اﺣﻜﺎم وﺎﻟﺋﻲ ﻣﻦﺟﻤﻠﻪ أﺧﺬ وﺟﻮه را در اﻧﺤﺼﺎر ﻣﻘﺎم رﻫﺒـﺮي ﻣـﻲداﻧﺴـﺘﻢ‪ ،‬ﻛـﻪ در‬ ‫ﻛﺒﺮاي ﻛﻠﻲ ﻳﻌﻨﻲ اﻧﺤﺼﺎر در وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ‪ ،‬وﻟﻲ رﻫﺒﺮي ﻓﻌﻠﻲ را وﻟﻲﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت اﻣﺎم ﻗﺪسﺳﺮه ﻣﻨﺸـﺄ ﺷـﺮﻋﻲ ﻧﺪاﺷـﺖ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا اﻳﺸﺎن ﻧﻪ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ اﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺮورت ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻢ ﻋﻘﻠـﻲ‬ ‫اﺳﺖ و ﻫﻢ ﺷﺮﻋﻲ‪ ،‬وﻟﻲ آﺛﺎر ﺷﺮﻋﻲ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻣـﻦﺟﻤﻠـﻪ وﺎﻟﻳـﺖﻣﻄﻠﻘـﻪ و ﺑﻌﻀـﻲ از‬ ‫اﺧﺘﻴﺎرات ﻳﺎزدهﮔﺎﻧﻪ‪ ...‬ﻣﻨﺘﻔﻲ اﺳﺖ‪ ...‬آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺎﻳﺐ رﺋﻴﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﺟﺘﻬﺎد اﻳﺸﺎن را ﺣﻴﻦ أﺧﺬ رأي ﺑﻪ ﺧﻮرد ﺧﺒﺮﮔﺎن دادﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﻋﺘـﺮاض ﺣﻘﻴـﺮ‬ ‫روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﻣﻦ وﻗﻌﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در ﺻـﻮرت ﻣﺠﻠـﺲ ﺟﻠﺴـﺔ‬ ‫وﻳﮋه ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ از ﺧﺪا و ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﭘﻮزش ﻣﻲﻃﻠﺒﻢ‪ ،‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﭘﺎداش اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﻗﺼﻮر ﻳﺎ ﺗﻘﺼﻴﺮ از ﻣﻦ درﺑﮕﺬرﻧﺪ‪) «.‬ص‪(6-7‬‬ ‫»ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺣﻀﺮت ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻈﺮ اﻣﺎم‬ ‫راﺣﻞ ﻗﺪسﺳﺮه و ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮع ﻣﻨﻌﺰل ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻈﺮ اﻣـﺎم ﻛـﻪ ﻓﺮﻣـﻮدهاﻧـﺪ‬ ‫وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ اﮔﺮ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻛﻨﺪ ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و اﻣﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﺣﺴﺐ اﺻﻞ ‪ 109‬ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻـﺎﻟﺣﻴﺖ اﻓﺘـﺎء در ﺗﻤـﺎم اﺑـﻮاب ﻓﻘـﻪ را داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺣﻜﻢ و ﻣﻮﺿﻮع اﺣﺎﻃـﺔ ﻓﻌﻠـﻲ و ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ ﻓﻌﻠﻴـﺖ ﺎﻟزم اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺷﺮع رواﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪدي ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ رواﻳﺖ ﻣﻌﺮوف »ﻣﻦ ام‪ ‬ﻗﻮﻣﺎً و ﻓـﻴﻬﻢ ﻣـﻦ‬ ‫ﻫﻮ اﻋﻠﻢ ﻣﻨﻪ ﻓﻬﻮ ﻣﺒﺘﺪع ﺿﺎلّ« ]ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻲ را رﻫﺒﺮي ﻛﻨﺪ و در ﻣﻴﺎن آن ﮔﺮوه ﻛﺴﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 152 ‬‬

‫اﻋﻠﻢ ﺑﺮ او ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ رﻫﺒﺮي ﺑﺪﻋﺖ ﻛﺎر و ﮔﻤﺮاه اﺳﺖ[ ﻳﺎ رواﻳﺖ ﻋﻴﺺ ﺑﻦ ﻗﺎﺳـﻢ‪١‬ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻘﺒﻮﻟﺔ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) «.‬ص‪(7‬‬ ‫»ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي داﻣﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﻠﻤﻴـﺖ ﻓﻘﻬـﻲ ﺑـﻮﻳﮋه در‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ و ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ را در ﺟﻬـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺮ‬ ‫آﻗﺎي ﺑﻬﺠﺖ داﻣﺖ ﻋﻈﻤﺘﻪ و ﻋﺰّه ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻢ‪) «.‬ص‪(9-10‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر اوﺎﻟً اﻋﻠﻤﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﺑـﻪ‬ ‫رﺳﻤﻴﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ و وﺿﻮح ﺑﻴﺸـﺘﺮي ﻓﻘـﺪان ﺷـﺮاﺋﻂ ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺟﻬﺖ ﺗﺼﺪي وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ وي ﻧﺼﺐ آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ رﻫﺒﺮي از ﺑﺎب ﺿﺮورت ﺑـﻮده ﻛـﻪ ﺑﺴـﻴﺎري آﺛـﺎر وﺎﻟﻳـﺖ ﺷـﺮﻋﻲ از ﺟﻤﻠـﻪ‬ ‫اﺧﺘﻴﺎرات ﻳﺎزدهﮔﺎﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮ آن ﺑﺎر ﻧﻤﻲﺷﻮد و اﻧﺠـﺎم وﻇﻴﻔـﺔ وي ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺎ اذن و‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﻣﺠﺘﻬﺪ اﻋﻠﻢ ﻣﻴﺴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻬﻢ‪ :‬ﺧﺪﺷﻪ در ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﺳﭙﺎه ﺑﺮاي ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ورود آذري ﺑﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ‬ ‫»ﺗﻴﭗ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺳﭙﺎه ﻣﻨﻄﻘﺔ ﻗـﻢ« در ﻧﺎﻣـﺔ ﺷـﻤﺎرة ‪ 7865‬ر ﻣـﻮرخ ‪ 27‬آﺑـﺎن ‪ 1376‬ﺑـﺎ‬ ‫روﻧﻮﺷﺖ ﺑﻪ »ﺳﺮدار ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺤﺘـﺮم ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺟﻬـﺖ اﺳﺘﺤﻀـﺎر« ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻮﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫»ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺎﻟم و ﺗﺤﻴﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺮو ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 7863‬ر ]ﻣﻮرخ[ ‪ 26‬آﺑـﺎن ‪ 1376‬ﺑـﻪﻋـﺮض‬ ‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬أﺧﻴﺮا در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي رادﻳﻮﻳﻲ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﻤﺐﮔﺬاري ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﺋﻂ ﺣﺴـﺎس ﻛـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل ﺳﻮءاﺳـﺘﻔﺎده ﻣﻨـﺎﻓﻘﻴﻦ ﻣـﻲرود‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻄﺮ و درﮔﻴﺮي داده ﻣﻲﺷﻮد ﺧـﺎﻟف ﺗﺠﺮﺑـﻪ و‬ ‫آﻣﻮزشﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و اﺳﺘﺤﻀﺎر دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ از ﺗﺪاﺑﻴﺮ اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﺎ‬ ‫ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟً ﻛﺎﻧﻮن ﺣﻮادث و ﺧﻄﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳـﻠﺐ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬وﺳﺎﺋﻞ ‪ 11‬ﺑﺎب ‪ .13‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 153 ‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻴﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺘﺪﻋﻲ اﺳﺖ ﻫﻤﻜﺎري ﺎﻟزم را در اﺟـﺮاي‬ ‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﺗﻴﭗ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺒﺬول ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫واﻟﺴﺎﻟم«‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ در ﭘﻲﻧﻮﺷﺖ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﺔ رﺳﻤﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﻋﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻤﺐ آذري و ﺟﻮادي ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳـﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ ﺑﺎﻳـﺪ ﻫـﻴﭻ ﺷﺨﺼـﻴﺘﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﻧﺮود‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺮوم و ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﺑﺮاي ﻣﻦ اﺗﻔﺎق ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻣﻦ اﺳﺘﻘﺒﺎل از‬ ‫آن ﺑﻤﺐﮔﺬاري را ﻫﻢ از ﺧﻮديﻫـﺎ ﻣـﻲداﻧـﻢ‪ .‬اﮔـﺮ ﻣﻨـﺎﻓﻖ ﺑﺎﺷـﻢ‪ ،‬ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﻪ ﻗﺼـﺪ ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﻤﺐﮔﺬاري ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬از ﻃﺮح اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎي واﻫﻲ ﺧﻮدداري ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺸﻜﺮم‬ ‫اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫‪ 27‬آﺑﺎن ‪«1376‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﺳﭙﺎه ﻗﻢ ﻛﻪ رﺳﻤﺎً ﻣﺴﺌﻮل ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﻋﻀـﺎي ﺟﺎﻣﻌـﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ﺣـﻮزة ﻋﻠﻤﻴـﺔ ﻗـﻢ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﻄﻴﻞ درس آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﺪرﺳﺔ ﻓﻴﻀﻴﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 19‬آﺑـﺎن ‪76‬‬ ‫در ﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ و در ﻧﺎﻣﺔ ﻓﻮق ﺑﻪ ﺷﻤﺎره و ﺗﺎرﻳﺦ آن اﺷﺎره ﺷﺪه ﺑـﻪ آذري‬ ‫اﻋﺎﻟم ﻛﺮده ﻛﻪ ﺣﻀﻮر وي در ﻓﻴﻀﻴﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻣﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا در ﻓﻴﻀـﻴﻪ ﺣﺎﺿـﺮ ﻧﺸـﻮد‪ .‬از‬ ‫ذﻳﻞ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣـﻲآﻳـﺪ ﻛـﻪ آذري ﻧﺎﻣـﺔ ﻣـﻮرخ ‪ 26‬آﺑـﺎن ‪ 76‬ﺳـﭙﺎه را ﺳـﻠﺐ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬ﺳﭙﺎه ﻗﻢ در دوﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 27‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﺑﻪ آذري ﻳﺎدآور‬ ‫ﻣـﻲﺷـﻮد اوﺎﻟً ﻣﺪرﺳـﺔ ﻓﻴﻀـﻴﻪ از ﺳـﻮي رادﻳــﻮي ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫـﺪﻳﻦ ﺧﻠــﻖ ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﺑــﻪ‬ ‫ﺑﻤﺐﮔﺬاري ﺷﺪه‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺣﻀﻮر وي اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻄﺮ و درﮔﻴﺮي و ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺰﺑﻮر‬ ‫دارد‪ ،‬ﻟﺬا ﺣﻀﻮر آذري در ﻓﻴﻀﻴﻪ ﺧﺎﻟف ﺗﺠﺮﺑﻪ و آﻣﻮزشﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ و ﺗـﺪاﺑﻴﺮ اﻣﻨﻴﺘـﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺳﭙﺎه ﺑﻪ آذري ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷـﻮد ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺣﻔـﻆ ﺟـﺎن وي آذري‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 154 ‬‬

‫ﻣﻤﻨﻮعاﻟﻮرود ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﺔ ﻓﻴﻀﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬آذري در ﭘﺎﺳﺦ ﺳﭙﺎه ﻗﻢ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ اﮔﺮ ﻣﺸﻜﻞ اﺻـﻠﻲ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴـﺖ ورود ﻣـﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﺔ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﻤﺐﮔﺬاري از ﺳﻮي ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻤﺐ ﻛـﻪ آذري و‬ ‫ﻏﻴﺮآذري ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬در ﻣﺪرﺳﻪ را ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ ﺗﺎ ﻫﻴﭻﻛﺲ آﺳﻴﺐ ﻧﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ورود‬ ‫آذري ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬آذري در دوﻣﻴﻦ ﻧﻜﺘﺔ ﺧﻮد ﺑﺮ ﻓﺮض ﺻﺤﺖ ﺧﺒﺮ ﺑﻤﺐﮔـﺬاري اﺳـﺘﻘﺒﺎل از آن‬ ‫را ﺑﻪ »ﺧﻮديﻫﺎ« ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺳﭙﺎه را ﻣﺴﺌﻮل اﻣﻨﻴﺖ و ﺟﺎن ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ درس آذري ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﻣﺮگ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﻓﻖ و ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ و ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺼﺮﻳﺢ وي در ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرخ ‪ 21‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﺧﻄﺎب ﺑـﻪ وزﻳـﺮ اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﺗﻮﺳـﻂ ﻣـﺄﻣﻮران آن‬ ‫وزارتﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺗﻴﭗ ‪ 83‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﺳﭙﺎه ﻗﻢ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬آذري در دﻓﺎع از ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﻪ ﺳﭙﺎه ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ اﮔﺮ ﻣﻦ ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺑﺎﺷﻢ آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﺄﻣﻮران ﺷﻤﺎ در روز ﺗﻌﻄﻴﻞ درس ﺷﻌﺎر‬ ‫ﻣﻲدادﻧﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ )ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﺧﻠـﻖ( ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﻪ ﻗﺼـﺪ ﻛﺸـﺘﻦ ﻣـﻦ ﺑﻤـﺐﮔـﺬاري‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻟﺬا در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻤﺐﮔﺬاري ﺑﻬﺎﻧﺔ ﻣﻮﺟﻬﻲ ﺑـﺮاي ﻣﻤﻨـﻮعاﻟـﻮرود‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎي واﻫﻲ دﺳﺖ ﺑﺮدارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ ﺳﭙﺎه و ﭘﻲﻧﻮﺷﺖ آذري ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ روز ﻗﺒﻞ از ﺳـﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑـﺎن ‪ 76‬و‬ ‫آﻏﺎز ﺣﺼﺮ آذري ﻗﻤﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬راﺳﺘﻲ ﺧﻄﺮ و درﮔﻴﺮي ‪ 28‬آﺑﺎن را ﭼﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻲ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ و »اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدة ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ« ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﺑﻮد!؟‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻣﻮﺟﻮد آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ ﺟﺰوة ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ روزﻧﺎﻣﺔ ﺳـﺎﻟم در ﻣﻬـﺮ‬ ‫‪ 1374‬و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻜﺘﻮب وي ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدة وي ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ در آﺑـﺎن ‪ 1374‬اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫آذري ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزي ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺧـﺮداد ‪ 1376‬ﺗـﺎ‬ ‫آﻏﺎز ﺣﺼﺮش در ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﻫﻔﺖ ﻧﺎﻣﺔ اﻧﺘﻘﺎدي ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ رﺋـﻴﺲ‬ ‫ﻣﺤﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼـﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم‪ ،‬ﻋﻠـﻲ ﻓﺎﻟﺣﻴـﺎن و ﻗﺮﺑـﺎﻧﻌﻠﻲ دريﻧﺠـﻒآﺑـﺎدي وزراي‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 155 ‬‬

‫اﻃﺎﻟﻋﺎت‪ ،‬ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﻣﺮدم ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﭘﺨﺶ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﻫﻴﭻﻛﺪام ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺤﻦ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬آذري اﺑﺘﺪا در ﺳﺎل ‪ 1374‬اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻧﻈﺮﻳﺔ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴـﻪ و ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺼﺪاق آن ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﻗﺒﻮل دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻈـﺮ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕـﺬار‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ رﻫﺒﺮي ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ‪ ‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ از ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺮط آن اﻋﻠﻤﻴـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻬﻲ اﺳﺖ ﺟﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﻫﺒﺮ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم اﺟﺮاﺋﻲ ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ اﺳﺖ و ﺑﺎ اذن وي اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ آذري ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ ﺑﺪون ﺗﺼﺪي ﺑﺎﻟﻤﺒﺎﺷـﺮة وي‬ ‫ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وي اﻳﻦ ﻧﻈﺮ را در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﻫﻢ اﺑـﺮاز داﺷـﺘﻪ اﻣـﺎ ﻣﻘﺒـﻮل‬ ‫واﻗﻊ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬وي در ﺳﺎل ‪ 76‬اداﻣﺔ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را از ﺑﺎب ﺿﺮورت ﻣﺠـﺎز‬ ‫و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اذن ﻣﺮﺟﻊ ﺟﺎﻣﻊاﻟﺸﺮاﺋﻂ )ﺑﻬﺠﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮي( ﺷﺮﻋﺎً ﻣﺠﺎز ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﻘﺎدات و ﻧﺼﺎﻳﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آذري‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ وﻗﺘﻲ در ﻣﻮرد وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻣﻮرد اﻋﺘﺮاض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﮔﻔﺖ ﺑﻌﺪ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣﺸـﻲ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ ،‬و ﻫﺮﮔـﺰ ﻣﻌﺘﺮﺿـﺎن را ﺑـﻪ اﻃﺎﻟﻋـﺎت و‬ ‫دﺳﺘﮕﻴﺮي و ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻜﺮد‪ .‬اﻣـﺎ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺑـﺮﺧﺎﻟف آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻧﺘﻘﺎدات وي را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻜﺮد و او را ﻣﻮرد ﺑﻲﻣﻬﺮي ﻗـﺮار داد‪ .‬وي از ﺳـﺎل ‪1374‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻗﻮاي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻛﺮد‪ ،‬و از ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒـﺮي اﺳـﺘﻌﻔﺎ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬او ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﭼﺎپ رﺳﺎﻟﻪ ﻋﻤﻠﻴﻪاش را ﻳﺎدآور اﻧﮕﻴﺰاﺳـﻴﻮن ﻗـﺮونوﺳـﻄﻲ اﻋـﺎﻟم‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻜﺮر آذري ﺟﻨﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺻـﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻧـﺪارد‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ اراﻛﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺠﺖ و ﺑﺎﻷﺧﺮه آﻳﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻀﺮﺗﺮﻳﻦ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﻗـﺪاﻣﺎت دﻓﺘـﺮ رﻫﺒـﺮي و وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ‪ .‬وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺪون ﭘﺮدهﭘﻮﺷﻲ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل و ﺑـﺪﺗﺮ‬ ‫از آن دﺧﺎﻟﺖ در ﺣﻮزهﻫﺎ و ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﺸـﻐﻮل اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺑـﺎ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 156 ‬‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ و ﺗﻀﻴﻴﻘﺎت وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺮاي دﻳﮕﺮ ﻣﺮاﺟـﻊ ﺗﺤﺼـﻴﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺸـﺘﻲ‬ ‫ﺟﻮان ﺑﻲاﻃﺎﻟع آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را اﻋﻠﻢ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻋﻠﻤﺎﺋﻲ ﻫﻤﭽﻮن‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﻫﺘﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ و از دادن وﺟﻮﻫﺎت ﺷﺮﻋﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺋﻤﻪ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ‬ ‫ﺑﻬﺠﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬ﺳﻴﺮة ﺣﻮزهﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻋﻠﻢ ﺗﻮﺳﻂ اﻫﻞ ﺧﺒﺮه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺘﻮا ﺑﻪ ﺟﻮاز ﺗﻘﻠﻴﺪ اﻓﺮاد‬ ‫ﻣﺘﻌﺪد ‪ -‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ – ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﺳﻨﺖ و ﺳﻴﺮة ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺮﻓﻲ‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﻠﻢ ﻳﺎ ﺟﺎﺋﺰاﻟﺘﻘﻠﻴﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﻳﻘﻴﻨﺎً اﺷـﺘﺒﺎه و ﺳـﻨﺖ‬ ‫ﺳﻴﺌﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﻪ ﺿﺮر ﻧﻈﺎم و ﺣﻮزهﻫﺎ ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن اوﺎﻟً اﻋﻠﻢ ﻧﻴﺴـﺖ‪،‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺮﻋﻲ را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺷﺘﻐﺎﺎﻟت رﻫﺒﺮي ﻓﺎﻗﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻠﻢ در ﻓﻘﻪ و ﺳﭙﺲ اﻗﻮي در اﺟـﺮا ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ ﻧﻪ ﻣﺒﺎﺷﺮﺗﺎً ﻧﻪ ﺗﺴﺒﻴﺒﺎً ﺗﻮان اﺟﺮا ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻏﻴﺮاﻋﻠﻢ ﻣـﻲرﺳـﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﻮرد آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻳﻦ ﻣﺮاﺗﺐ رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬رﻫﺒﺮي ﺑـﻪ اﻋﺘـﺮاف ﺧـﻮدش ﺑـﻪ‬ ‫آذري در دو دﻫﻪ أﺧﻴﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ از ﻛﺠـﺎ‬ ‫آﻣﺪه اﺳﺖ؟ ﭼﺮا وﻋﺎظاﻟﺴﺎﻟﻃﻴﻦ ﺷﻬﺎدت دروغ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؟ اﻳﻨﻜﻪ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺧـﻮد را‬ ‫ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻲﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮق داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﭼﻴﺴﺖ؟!‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر اﻳﺠﺎد ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﺮاﺟـﻊ و ﺣـﻮزهﻫـﺎ‪ ،‬ﺟـﺎ‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﺷﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺟـﻊ ﺣـﻮزه در وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت‬ ‫ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را اﻓﺸﺎ ﻛﺮده ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا اﺟﺎزه داده در زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖ وي اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺣـﻮزه و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻓﺸﺎر وارد ﺷﻮد‪ .‬آذري در ﻧﺎﻣـﺔ ‪ 25‬ﺷـﻬﺮﻳﻮر ‪ 1376‬ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎم ﻣﻨﻴـﻊ و ﺧﻄﺮﻧـﺎك وزارت‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻟﺣﻴـﺎن ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را ﺣـﺪاﻛﺜﺮ »ﻣﺠﺘﻬـﺪ ﻣﺘﺠـﺰي« و ﻓﺎﻗـﺪ‬ ‫ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺿـﺮب زور وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﺑـﺮﺧﺎﻟف ﺳـﻨﺖ‬ ‫ﺟﺎرﻳﺔ ﺣﻮزهﻫﺎ دارد ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 157 ‬‬

‫ﻫﺸﺖ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﺎﻣـﺔ ﺗـﺎرﻳﺨﻲ آﺑـﺎن ‪ 1376‬ﺑـﻪ ﺧـﺎﺗﻤﻲ ﻓﺠـﺎﻳﻌﻲ ﻛـﻪ وزارت‬ ‫اﻃﺎﻟﻋــﺎت دوران ﻓﺎﻟﺣﻴــﺎن ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ﻣﺮاﺟــﻊ ﻣﺴــﺘﻘﻞ ﻣﺮﺗﻜــﺐ ﺷــﺪه را ﻓﻬﺮﺳــﺖوار‬ ‫ﺑﺮﻣﻲﺷﻤﺎرد‪ :‬ﻫﺠﻮم و ﻏﺎرت و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻴﺖ و ﻣـﺪرس آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‪ ،‬ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬ ‫اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﻪﻫﺎي آﻳﺎت ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬روﺣﺎﻧﻲ‪ ،‬و ﺷﻴﺮازي‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻓﺮزﻧﺪان آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ‬ ‫ﺷﻴﺮازي‪ ،‬اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﺎزه آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ روﺣﺎﻧﻲ و ﻓﺸﺎر ﺑﺮ اﺋﻤﺔ ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﻣﺜـﻞ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻃﺎﻫﺮي اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫ﻧُﻪ‪ .‬آذري ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر ﻓﺎش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از وي آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي در ‪ 12‬آﺑـﺎن‬ ‫‪ 1373‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را از ﭘﺎﺳـﺦ دادن ﺑـﻪ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺷـﺮﻋﻲ و ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺷـﺌﻮن‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻧﻬﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬وي ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ را ﺑﻪ وي ﺗﺬﻛﺮ داده اﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﻲﻣﻬﺮي رﻫﺒﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ده‪ .‬آذري از ﻓﺘﻮاي ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد ﻛﻪ وﺟﻮﻫﺎت ﺷﺮﻋﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي داده ﺷﻮد ﻧﻪ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ و آﻧﺮا ﻓﺘﻮاي ﺑﻲﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻮ ﺷﻮد ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﺎزده‪ .‬آذري از آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در دوران رﻫﺒﺮي وي ﻣﺎﻟك ﻋﺰت و‬ ‫ﻛﺮاﻣﺖ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﺎﺣﻖ وي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬او در رﻳﺰﺗﺮﻳﻦ اﻣـﻮر ﻣﻤﻠﻜـﺖ‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻧﺼﺐ وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺖ آن ﻫﻢ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﺑﻪ وﻋﺎظاﻟﺴﺎﻟﻃﻴﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ و وﻇﻴﻔﺔ ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﻮة ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ آﺋﻴﻦدادرﺳﻲ‬ ‫را رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫دوازده‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺻﺮﻳﺤﺎً اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤـﺪة ﺟﻨﺎﻳـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ اﻣﺮ ﻳﺎ اﺟﺎزة آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻮده اﺳﺖ و اﻳﺸﺎن‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﻣﺴﺌﻮل اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻋـﺪم ﻧﻈـﺎرت ﺑـﻪ‬ ‫وزارتﺧﺎﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺰده‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﺨﺶ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدة آذري ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺟﺎﻣﻌـﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ دو اﻃﺎﻟﻋﻴـﻪ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ وي ﺻﺎدر ﻛﺮد ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﻢ وي اﺷﺎره ﻧﺸﺪ‪ .‬در اﻋﺎﻟﻣﻴﺔ ﻧﺨﺴـﺖ ﻣـﻮرخ ‪ 10‬آﺑـﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 158 ‬‬

‫‪ 1376‬از ﻛﮋاﻧﺪﻳﺸﺎن اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻣﻐﺮﺿﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻠﻢﻫﺎي ﻣﺴﻤﻮم ﺧﻮد ﺑﻪ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﺪﻣﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔـﺰارش روزﻧﺎﻣـﺔ رﺳـﺎﻟﺖ ﮔـﺮوه ﻓﺸـﺎر در اﻃـﺮاف دﻓﺘـﺮ ﺟﺎﻣﻌـﺔ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ و ﻟﻐـﻮ ﻋﻀـﻮﻳﺖ ﺻـﺎﺣﺐاﻣﺘﻴـﺎز آن روزﻧﺎﻣـﻪ را ﺧﻮاﺳـﺘﺎر ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﻴﺔ دوم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮرخ ‪ 17‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ اﻣﺎ ﺟﺎﻫﺎﻟﻧـﻪاي‬ ‫ﻛﻪ ﺳﻌﻲ در ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ارﻛﺎن اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺎﻟم ﻧﺎب ﻣﺤﻤﺪي دارﻧﺪ )ﻛﻪ ﻫﻤﺎن وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﺑﺎﺷﺪ( ﻫﺸﺪار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرده‪ .‬درس آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﺪرﺳـﺔ ﻓﻴﻀـﻴﻪ دو روز ﺑﻌـﺪ از اﻋﺎﻟﻣﻴـﺔ دوم‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر »ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ« ﺗﻮﺳﻂ ﻣـﺄﻣﻮران ﺣﻜـﻮﻣﺘﻲ ﺑـﺎ ﻟﺒـﺎس‬ ‫ﻃﻠﺒﻪ و ﺑﺴﻴﺠﻲ و ﺣﺰباﷲ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬آذري ﻣﻮرد ﺿﺮبوﺷﺘﻢ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺳـﻨﮓ و‬ ‫ﭼﻮب ﺑﻪ ﺧﻮدروي وي ﺧﺴﺎراﺗﻲ وارد ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻧﺰده‪ .‬ﻓﺮداي ﺣﻤﻠﻪ آذري اﻋﺎﻟﻣﻴـﻪ داد و ﮔﻔـﺖ ﺑـﻪ اﻋﺘـﺮاض در ﺟﻠﺴـﺎت ﺟﺎﻣﻌـﺔ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻠﻴﺴﻲ و ﺳﻠﺐ آزادي ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮان از‬ ‫ﻧﻈﺎم و رﻫﺒﺮي دﻓﺎع ﻛﺮد‪ .‬ﻳـﻚروز ﺑﻌـﺪ آذري در‪‬ي وزﻳـﺮ اﻃﺎﻟﻋـﺎت را ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان ﻣﻘـﺎم‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺤﺘﺮم و ﻏﻴﺮﻣﺴـﺌﻮل وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﻣﺨﺎﻃـﺐ ﻗـﺮار داد و ﺗﻌﻄﻴـﻞ درﺳـﺶ را ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﻌﺎرﻫﺎي زﻧﻨﺪه ﻛﺎر ﻋﻮاﻣﻞ وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺷﺨﺺ رﻫﺒﺮ ﺻﻮرت‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻠﺐﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ رﻫﺒﺮي وي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻧﺰده‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 1376‬از آذري ﻗﻤﻲ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﻨﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ را ﻣﺄﻣﻮر ﻣﻨﺤﺼﺮﻛﺮدن ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در رﻫﺒﺮي ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮداي‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﺎﻟي رﻫﺒﺮي اﻧﮕﻴﺰة آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺮاي ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 13‬رﺟﺐ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﺸـﺎن دو‬ ‫اﺷﻜﺎل ﺟﺪي ﺑﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي وارد ﻛـﺮد‪ :‬ﻳﻜـﻲ ﻟـﺰوم ﺷـﺮط اﻋﻠﻤﻴـﺖ ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي و‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻓﻘﺪان ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در ﺷﺨﺺ رﻫﺒﺮ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎي ﻓﻘﻬﻲ اﺷﻜﺎل اول ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻓﺎﻗﺪ اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫اﺷﻜﺎل دوم ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﺷﺄن و ﺣﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬

‫‪ 159 ‬‬

‫ﺗﺬﻛﺮ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﺑﻌﺪ از ﺳﻪ ﺳﺎل اﻛﻨﻮن آﻧﺮا ﻋﻠﻨﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وي اﺿﺎﻓﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ اﺳﺘﻔﺘﺎي دﻓﺘﺮ رﻫﺒﺮي ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮاﻟﻮﺳﻴﻠﺔ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﻣﺒﺘﺬل ﻛﺮدن ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺪه‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ‪ 24‬آﺑﺎن ﻛﺘﺒﺎً ﺑﻪ ﺗﻄﻤﻴﻊ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ و ﺗﻬﺪﻳـﺪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪﻳﻦ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﺎدي ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮد در ﺗﺜﺒﻴﺖ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪» :‬ﺣﻀـﺮت ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم ﺧﺎﻣﻨـﻪاي از ﻣﻘـﺎم‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻈﺮ اﻣﺎم راﺣﻞ ﻗﺪسﺳﺮه و ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮع ﻣﻨﻌﺰل ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬ ‫ﻫﺠﺪه‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ ﻳﻚ روز ﻗﺒﻞ از ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺔ ﺳـﭙﺎه ﻗـﻢ ﻛـﻪ‬ ‫وي را از ﺣﻀﻮر در ﻣﺪرﺳﺔ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻤـﺐﮔـﺬاري ﻣﻨـﺎﻓﻘﻴﻦ و ﻣﺨـﺎﻃﺮه و‬ ‫درﮔﻴﺮي ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﺑﻤﺐ ﻛﻪ آذري و ﻏﻴـﺮ آذري ﻧﻤـﻲﺷﻨﺎﺳـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺟﺪي اﺳﺖ ﭼﺮا ورود ﻫﻤﮕﺎن را ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﻤﻨـﻮع ﻧﻤـﻲﻛﻨﻴـﺪ و ﺗﻨﻬـﺎ آذري را‬ ‫ﻣﻤﻨﻮعاﻟﻮرود ﻛﺮدهاﻳﺪ؟ ﺑﻌﺎﻟوه ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﻣﺮگ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﻓﻖ درس ﻣـﺮا ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﻛﺮدﻳـﺪ‪،‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻦ ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﺮور ﻣـﻦ ﺑﻤـﺐﮔـﺬاري ﻧﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬در ﻫـﺮ‬ ‫ﺻﻮرت ﺗﻮﺟﻬﻴﺎت ﺳﭙﺎه ﺑﺮاي ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ورود آذري ﺑﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ واﻫﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻮزده‪ .‬در آﺑﺎن ‪ 1376‬دو ﻓﻘﻴﻪ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴـﺔ ﻗـﻢ ﺑـﻪ ادﻋـﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ اﻋﻠـﻲ آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدﻧﺪ و ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ وي ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي رﻫﺒـﺮي دﻳﻨـﻲ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻓﻘـﺪان‬ ‫اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ را زﻳﺮ ﺳـﻮال ﺑﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻋﺘـﺮاض آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻋﺘﺮاض دﻳﻨﻲ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در رﺑﻊ ﻗﺮن زﻣﺎﻣﺪاري وي‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬ ‫ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬ ‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﺤﻮة ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎدات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‬ ‫و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 28‬آﺑﺎن ﺗـﺎ ﻫﻔﺘـﺔ اول آذر ‪ 1376‬از زواﻳـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺮ‬ ‫اﺳﺎس ﺟﺮاﻳﺪ و اﺳﻨﺎد ﻫﻤﺎن دوران ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻔﺖ ﻗﺴﻤﺖ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ اول‪ :‬ﺗﺪارك ﺳﺮﻛﻮب‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ دوم‪ :‬ﺣﻤﺎﺳﻪ! ﻗﻢ ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺳﺮﻛﻮبﮔﺮان‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم‪ :‬رواﻳﺖ ﺳﺮﻛﻮبﺷﺪﮔﺎن‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭼﻬﺎرم‪ :‬رواﻳﺖ اﻗﺘﺪارﮔﺮان از ﺳﺮﻛﻮب اﻧﺘﻘﺎدات ﻗﻢ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻛﻮب ﻗﻢ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻣﻮﺿﻊ ﻧﻬﻀﺖ آزادي و ﻣﻠﻲﻣﺬﻫﺒﻲﻫﺎ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ در ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ اول‪ :‬ﺗﺪارك ﺳﺮﻛﻮب‬ ‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﻫﺸﺖ ﻣﻄﻠﺐ اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬رواﻳـﺖ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‪ ،‬ﻣﺼـﺎﺣﺒﻪ‬ ‫ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﺔ ﻣﻌﺘﻜﻔﻴﻦ ﻗﻢ و ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ در ﺟﻤـﻊ اﻳﺸـﺎن‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﺔ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺗﻬﺮان و دﻓﺘﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﻴـﺔ ﻣﺸـﺘﺮك‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ و ﺷـﻮرايﻋـﺎﻟﻲ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣـﻮزة ﻋﻠﻤﻴـﺔ ﻗـﻢ‪ ،‬ﺳـﺨﻨﺎن‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ در ﺻﺤﻦ ﻣﺠﻠﺲ و ﻣﻮاﺿﻊ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪.‬‬

‫‪ 162 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻳﻚ‪ .‬رواﻳﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‬ ‫»ﭘﺲ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ]‪ 23‬آﺑﺎن[‪ ...‬در ﻗﻢ ﺧﺒﺮي ﻧﺒﻮد و ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳـﺎﺑﻖ ﺑـﻪ ﺗـﺪرﻳﺲ‬ ‫ﺧﻮد اداﻣﻪ دادم‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﺤﻞ درس ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻓﻴﻀـﻴﻪ‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲﺷﺪ و ﺑﺮاي اﻳﺸﺎن ﻣﺰاﺣﻤﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬ ‫»در روز ﻫﻔﺪﻫﻢ رﺟﺐ ]ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ ‪ 27‬آﺑﺎن ‪ [1376‬ﺟﻤﻌﻲ از آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺷـﻮراي‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزه ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬ﻫﺪف ﺷﻤﺎ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 13‬رﺟـﺐ ﭼـﻪ ﺑـﻮد؟"‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ ‪":‬ﻣﻦ اﺣﺴﺎس ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻛﺮدم و ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺎﻟﻓﻲ ﻫﻢ ﻧﮕﻔﺘﻪام"‪ .‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪" :‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺟﻤﻌﻲ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ"‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪" :‬ﺣﻖ را ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ و ﻣﻦ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ اﻟﻬـﻲ ﺧـﻮد‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮدم‪ ،‬واﻧﮕﻬﻲ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه را ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ و ﺟﻠﻮي ﭘﺨـﺶ ﻧـﻮار‬ ‫آن را ﻫﻢ ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬و ﺗﺎ ﺣﺎل ﺑﻪ ﺧﻴﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ"‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪":‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻨﺎﺳـﺖ ﻓـﺮدا از‬ ‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺷﻮراي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزه ﺗﻌﻄﻴﻞ اﻋﺎﻟم و راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد"‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 13‬رﺟﺐ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻤﻌﻪ ‪ 23‬آﺑﺎن اﻳـﺮاد‬ ‫ﺷﺪه ﺗﺎ ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ‪ 27‬آﺑﺎن ﻣﺸﻜﻠﻲ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ آﻳﺖاﷲ ﻗﻤﻲ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺧـﺎﺗﻤﻲ را در‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 5‬آﺑﺎن ﭘﺨﺶ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬و ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در اﻋﺎﻟﻣﻴﺔ ‪ 17‬آﺑﺎن ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب‬ ‫ﭼﺮاغ ﺳﺒﺰ داده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ درس آذري در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 19‬آﺑﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺮﻳـﺔ ﻫﺠـﻮم ﺑـﻪ‬ ‫درس آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺮاي ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ‪ 28‬آﺑﺎن ﺗـﺎرﻳﺦ ﺧـﻮرده ﺑـﻮد‪ .‬ﻣـﺄﻣﻮران ﺳـﺮﻛﻮب‬ ‫ﭼﻨﺪان ﻫﻢ ﺧﻮدﺳﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻌﺪي ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬دﻳﺪﮔﺎه ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫در ﻣﺼــﺎﺣﺒﻪ ﺑــﺎ ﺳــﻴﻤﺎي ﺟﻤﻬــﻮري اﺳــﺎﻟﻣﻲ ﺑــﻪ ﻣﻨﺎﺳــﺒﺖ ﻳــﻚﺻــﺪﻣﻴﻦ روز‬ ‫رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري اﻳﺸﺎن ﻣﻮرخ ‪ 26‬و ‪ 27‬آﺑﺎن ‪» :76‬ﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨـﻴﻢ‬ ‫ﻳﻚ ﻗﻄﺐ آن دوﻟﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻗﻄـﺐ دﻳﮕـﺮ ﺟﺮﻳـﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻧﻈـﺎم را‬ ‫ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ و در ﺻﻮرتﻫﺎي ﺣﺎد‪‬ش در ﻓﻜﺮ ﺑﺮاﻧﺪازي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬درﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻗﻄﺐ ﻫـﻢ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ج‪ 1‬ص ‪ .774‬‬

‫‪ 163 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻣﺮدم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ وﺟﻪ اﺷﺘﺮاكﺷﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﻈﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎ ﻃﻴﻔـﻲ‬ ‫از ﻣﻮاﻓﻘﺎن ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن وﻓﺎدار ﺑﻪ ﻧﻈﺎم و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‪ .‬ﺑـﺎ ﻛﺴـﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻈﺎم را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارد و در ﻓﻜﺮ ﺑﺮاﻧﺪازي اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻣﻨﻴﺘـﻲ و ﺗﻨﺒﻴﻬـﻲ ﺑﺮﺧـﻮرد‬ ‫ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺎ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل ﻧﻈﺎم درآورده اﺳـﺖ‪ .‬وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻓﻘﻬﻲ در ﻛﻨﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﻈﺮات ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﺻﻞ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ‪ ،‬در ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫ﻫﻢ آﻣﺪه و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ آن ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم‪ .‬ﻫﻤﻪﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻣﺖ اﺻﻮل و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ را‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﻚ ﻃﺮف آزاديﻫﺎ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺑﻜﻨﻴﻢ و اﮔﺮ ﺗﺨﻠﻔﻲ ﺷﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻒﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬دوﻟﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺸﻮر دﻓﺎع ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫از ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم و ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ دﻓﺎع ﻛﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﺣﻘﻮق ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺧﻮدش‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮد اﻣﺎ دﻋﻮا ﻧﺪاﺷﺖ‪ ...‬ﺑﺎﻳﺪ آزاديﻫـﺎ را ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﺒﻨﺎي داوري ﻣﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻣﻨﺎﻗﺸﺔ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري در ﺗﻔﺴﻴﺮ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺼﺪاق آن‬ ‫از ﻳﻚﺳﻮ و ﻣﺸﺨﺼﺎً ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و اﻓﺘﺎ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻓﻘﻬﻲ اﻳﺸﺎن در ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﺑـﺎ ﻧﻈـﺎم ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ؟ آﻳﺎ اﻣﻮر ﻣﺬﻛﻮر در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫از اﻳﻦ اﻣﻮر ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم و ﺑﺮاﻧﺪازي و ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ زﺑﺎن ﺗﻨﺒﻴﻬﻲ؟ اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺳﻪ‬ ‫روز ﺑﻌﺪ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 13‬رﺟﺐ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﻣﻌﺘﻜﻔﻴﻦ ﻗﻢ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ در ﺟﻤﻊ ﻣﺘﻜﻔﻴﻦ ﻗـﻢ‪» :‬وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻳﻌﻨـﻲ اﻧﺴـﺎن ﻛﺎﻣـﻞ در رأس‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻟﺬا اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻗﺎﺑـﻞﺧﺪﺷـﻪ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ٢ «.‬ﻃﻮﻣـﺎر ‪25‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺳﺎﻟم و رﺳﺎﻟﺖ ‪ 27‬آﺑﺎن ‪ .76‬‬ ‫‪ . 2‬رﺳﺎﻟﺖ ‪ 26‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 164 ‬‬

‫ﻣﺘﺮي ‪ 6000‬ﻣﻌﺘﻜﻒ ﻗﻢ در ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﻘـﺎم ﻋﻈﻤـﺎي وﺎﻟﻳـﺖ‪» :‬ﻣـﺎ ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن در‬ ‫ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﻌﻨﻮي اﻋﺘﻜﺎف ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻗﻢ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ و ﺑﻴﻌﺖ ﻣﺠﺪد ﺧﻮد را از ﻣﻘﺎم ﻋﻈﻤـﺎي‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ و اﻣﺎﻣﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺟﻬﺎن اﻋﺎﻟم ﻣﻲدارﻳﻢ و ﺗﺤﺮﻛﺎت ﻋـﺪهاي ﻣﻌﻠـﻮماﻟﺤـﺎل ﻛـﻪ در‬ ‫راﺳﺘﺎي ﺧﻮاﺳﺖ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا ارﻛﺎن اﻧﻘـﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ را ﻫـﺪف ﻗـﺮار دادهاﻧـﺪ ﻣﺤﻜـﻮم‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻫﺮ دو ﺟﻤﻠﺔ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ ﻏﻴﺮﻓﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اوﺎﻟً ﻛﺠﺎ اﺛﺒﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ؟ اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ و ﻓﻘﻴﻪ ﻋـﺎدل ﺑـﻪ‬ ‫دو دﻧﻴﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﺘﻌﻠﻘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮدﻳﺪي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﭼﻨـﻴﻦ اﻧﺴـﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﻠﻲ در رأس ﻗﺪرت ﻧﺒﻮده و ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً اﻳﻨﻜﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻗﺎﺑﻞﺧﺪﺷﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻘﺪ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ ﭼـﻪ دﻟﻴـﻞ؟ اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﺎت ﻫﻢ ﺳﻪ روز ﺑﻌﺪ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 13‬رﺟﺐ اﻳﺮاد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ب‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﺘﻜﻔﺎن ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ در ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑـﺎن ﺷـﺮﻛﺖ داﺷـﺘﻪاﻧـﺪ ﭼﻨـﺪان ﻓﺮﻗـﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﺘﻜﻔﺎن ﻃﻮﻣﺎرﻧﻮﻳﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺒﺎرت ﻃﻮﻣـﺎر‬ ‫‪ 25‬ﻣﺘﺮي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺧﻄﺎي ﻓﺎﺣﺶ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪:‬‬ ‫اوﺎﻟً ﻣﻘﺎم ﻋﻈﻤﺎي وﺎﻟﻳﺖ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻈﻤﺎي ﻣﺆﻧﺚ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺻـﻔﺖ ﻣﻘـﺎم ﻣـﺬﻛﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ!‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً اﻣﺎﻣﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺟﻬﺎن ﻫـﻢ ﺧـﺎﻟف واﻗـﻊ اﺳـﺖ‪ .‬اﻫـﻞ ﺳـﻨﺖ ﻛـﻪ ﺣـﺪود ‪٪85‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻳﻘﻴﻨﺎً رﻫﺒﺮي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را ﻗﺒـﻮل ﻧﺪارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺶ از ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺟﻬﺎن ﻫﻢ ﺧﺎرج اﻳﺮان زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ دﻟﻴﻠـﻲ در‬ ‫دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ رﻫﺒﺮي اﻳﺸﺎن را ﭘﺬﻳﺮا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﻜﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺷﻴﻌﻴﺎن اﻳﺮان ﻫـﻢ اﻣﺎﻣـﺖ و‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ اﻳﺸﺎن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺮدﻳﺪ ﺟﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاش اﻛﺜـﺮ ﻣﺮاﺟـﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ اﺻـﻠﻲ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 26‬آﺑﺎن ‪ .76‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 165 ‬‬

‫ﺟﻬﺎن ﺗﺸﻴﻊ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﻠﺪ را دارﻧﺪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي اﻳﺸﺎن ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺟـﺎي دوري ﻧـﺮوﻳﻢ‬ ‫ﺑﺤﺚ درﺑﺎره دو ﻣﺮﺟﻊ و ﻣﺠﺘﻬﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ اﻳﺸﺎن را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻧﺪ‬ ‫ﻗﺮار اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﻫﺎن ﻗﺎﻃﻊ! ﺣﺰباﷲ ادب ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻋﺪهاي ﻣﻌﻠﻮماﻟﺤﺎل ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﺮاﺟﻊ و ﻣﺠﺘﻬﺪان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫راﺑﻌﺎً اﻧﺘﻘﺎد ﻋﻠﻤﻲ و ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﻪ اﺋﻤﺔ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ ﭼﻪ رﺑﻄﻲ ﺑـﻪ دﺷـﻤﻨﺎن‬ ‫اﺳﺎﻟم دارد؟‬ ‫ﺧﺎﻣﺴﺎً وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻫﺮﮔﺰ از ارﻛﺎن اﻧﻘﺎﻟب ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧـﻪ ﺟـﺰء ﺷـﻌﺎرﻫﺎي اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫ﺑﻮده‪ ،‬ﻧﻪ ﺟﺰء ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﻧـﻪ ﻣﻄﻠﻘـﺎً درﻃـﻮل ﻧﻬﻀـﺖ اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 56‬و ‪ 57‬اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ واژه ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ‬ ‫وارد ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺗﻬﺮان‬ ‫ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ‪ 27‬آﺑﺎن ‪ ...» :1376‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻣـﺮوز ﮔﺮوﻫـﻲ از زﺧـﻢﺧﻮردﮔـﺎن‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب‪ ،‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﺖﺑـﺎزان ﺣﺮﻓـﻪاي ﺑـﻲﺗﻌﻬـﺪ‪ ،‬ﺟـﺎﻫﺎﻟن ﻣﺘﻨﺴـﻚ و‬ ‫ﻋﺎﻟﻢﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﺘﻬﺘﻚ ﻧﻐﻤﻪﻫﺎي ﺷﻮﻣﻲ را در ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﻨﻲ و رﻫﺒـﺮي ﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﻋﺎدل ﺳﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؟ آﻳﺎ اﻳﻦ زﻣﺰﻣﻪﻫﺎي ﻧﺎﻣﻮزون از ﻫﻮاﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻮسﻫﺎ و وﺳﻮﺳﻪﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰد‪ ،‬ﻳﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﻗﺪرتﻫﺎي اﺳﺘﻜﺒﺎري و اﻳﺎدي ﺟﻴﺮهﺧﻮار آﻧﺎن اﻟﻘﺎء ﻣﻲﺷﻮد؟ آﻳـﺎ‬ ‫ﻫﺪف ﻧﻮﻛﺮان ﺑﻲﺟﻴﺮه و ﻣﻮاﺟﺐ اﺳﺘﻜﺒﺎر و آﻣﺮﻳﻜﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﮔﺮﺑـﺎر ﻣـﺮدم ﻣـﺆﻣﻦ و‬ ‫اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻣﺎ را ﻛﻪ از ﻋﻤﻖ ﺟﺎن ﺣﺎﻣﻲ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺣﻜﻮﻣـﺖ دﻳﻨـﻲ و ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬ ‫ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻨﺪ؟ آﻳﺎ آﻧﺎن دﻳﺪﮔﺎه ﻧﺎرﺳﺎ و ﮔﻮشﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺧـﻮد را ﺑـﺮ واﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﺎ ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻴﻌﺖ ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻲ اﻣ‪‬ﺖ ﺧﺪاﺟﻮﻳﻤﺎن را ﺑﺎ ﻧﻈـﺎم اﺳـﺎﻟﻣﻲ و رﻫﺒـﺮي‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدهاﻧﺪ؟‬ ‫ﺑﻮقﻫﺎي اﺳﺘﻜﺒﺎري و ﻧﺸﺨﻮارﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮراكﻫﺎي ﻣﺴﻤﻮم آﻧﺎن ﺗﺼﻮر ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت أﺧﻴﺮ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﻣـﺮدم ﺑـﻪ اﺳـﺎﻟم‪ ،‬اﻧﻘـﺎﻟب‪ ،‬ارزشﻫـﺎ و وﺎﻟﻳـﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 166 ‬‬

‫ﻛﻤﺮﻧﮓ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮد ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ را ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻳﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻬﺮة رﺳﻮاي ﺧـﻮد‬ ‫را از ﭘﺲﭘﺮدة اﻧﺰوا ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺨﺖ ﺷﻜﺴﺖﺧﻮردهﺷﺎن را ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻏﺎﻓﻞ‬ ‫از آﻧﻜﻪ ذﻫﻦﻫﺎي آﻧﺎن و ارﺑﺎﺑﺎﻧﺸﺎن ﻧﺎﺗﻮانﺗﺮ از آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻇﺮاﻓـﺖﻫـﺎ و زﻳﺒـﺎﺋﻲﻫـﺎي‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ‪ 2‬ﺧﺮداد را درك ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ روﺷﻦ را درﻳﺎﺑﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ رأي ‪ 30‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻲ ﻣﺮدم‪ ،‬رأي ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ اﻧﻘﺎﻟب و ﻧﻈﺎم و رﻫﺒﺮي ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي )ﻣﺪ‪ ‬ﻇﻠّﻪ اﻟﻌﺎﻟﻲ( ﻫﻤﺎن ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﺴـﻠّﻢ و‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎدل و ﺟﺎﻣﻊاﻟﺸﺮاﺋﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗـﺪسﺳـﺮه( او را ﺧﻮرﺷـﻴﺪ درﺧﺸـﺎن‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﻧﺎﻣﻴﺪ و ﻫﻴﭻﻛﺲ را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗـﺮ از اﻳﺸـﺎن ﺑـﺮاي ﺗـﺪاوم رﻫﺒـﺮي و ﻣﻘـﺎم وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﻓﻘﻴﻪ ﻋـﺎدل و ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ و ﻣـﻮرد‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺮدم در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻪ آن ﺷﻬﺎدت دادﻧﺪ‪....‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻣﻠﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ زﻣﺰﻣﻪﻫﺎي ﺷـﻮم ﺑﺮﺧـﻲ از ورﺷﻜﺴـﺘﮕﺎن ﺳﻴﺎﺳـﻲ و‬ ‫ﻣﻄﺮودان اﻣﺎم راﺣﻞ )ره( دﺳﺖ از ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﺗﺒﻌﻴـﺖ از ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ و رﻫﺒـﺮي‬ ‫دﻳﻨﻲ آن ﺑﺮدارد‪...‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻲ و اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻤـﺎم وﺟـﻮد از‬ ‫ﺣﺮﻳﻢ و ﻣﺒﺎﻧﻲ دﻳﻨﻲ اﻧﻘﺎﻟب و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ و ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﺑـﻪ وﻳـﮋه اﺻـﻞ‬ ‫ﻣﺘﺮﻗﻲ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ ﺣﺮاﺳﺖ و دﻓﺎع ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺳـﺮدادن ﻧﻐﻤـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺷﻮم درﺻﺪد ﺗﻀﻌﻴﻒ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي دﻳﻨﻲ اﻧﻘﺎﻟب و ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و وﺣﺪت‬ ‫ﻣﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ در وﻫﻠﻪ اول ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺴﺎب ﺧﻮد را از ﺧﻴﻞ ﻋﻈـﻴﻢ ﻣﻠـﺖ ﺟـﺪا‬ ‫ﻧﻜﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧـﺪ و در ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑﻌـﺪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ اداﻣـﺔ ﻛـﺞرويﻫـﺎ و ﺣﺮﻛـﺎت‬ ‫دﺷﻤﻦﭘﺴﻨﺪ آﻧﺎن ﻫﺸﺪار ﻣﻲدﻫﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻣﺮﻛﺰي ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒـﺎرز ﺗﻬـﺮان در آن زﻣـﺎن‬ ‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻣﺤﻤﺪرﺿـﺎ ﻣﻬـﺪويﻛﻨـﻲ‪ ،‬اﻛﺒـﺮ ﻫﺎﺷـﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤـﺪ اﻣـﺎﻣﻲﻛﺎﺷـﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫‪ 167 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻣﻮﺣﺪيﻛﺮﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺣﺴﻦ روﺣـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻠـﻲاﻛﺒـﺮ ﻧـﺎﻃﻖ ﻧـﻮري‪ ،‬ﻋﺒﺎﺳـﻌﻠﻲ ﻋﻤﻴـﺪ‬ ‫زﻧﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻋﻠﻲاﻛﺒﺮ ﻏﻴﻮري‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺎرات ﻣﻮﻫﻨﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺗﻬﺮان درﺑﺎره آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و آﻳـﺖاﷲ‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮدهاﻧﺪ ﺳﻨﺪ روﺳﻴﺎﻫﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻫﻴﭻﻛﺲ را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗـﺮ از اﻳﺸـﺎن ]آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي[‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺪاوم رﻫﺒﺮي و ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻛﺬب ﻣﺤﺾ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻫﻤـﺎن ﺷـﻬﺎدت‬ ‫ﺧﺎﻟف واﻗﻊ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻘـﺪ آن در ﻣﻘﺎﻟـﺔ »‪24‬‬ ‫ﺳﺎل ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ و ﺗﺰوﻳﺮ« ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺼﻠﺤﺖ ارﺑﺎب ﻗﺪرت ﻓﺮد ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ را ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺮﺟـﻊ‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ ﺻﺪور ﭼﻨﻴﻦ اﻃﺎﻟﻋﻴﻪاي از آن ﺟﺎي ﻋﺠﺐ ﻧﺪارد!‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬اﻃﻺﻋﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‬ ‫»ﺑﻪﻋﻨﻮان ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻛﻪ ﻣﻬﺘﻤﺮﻳﻦ رﻛﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﺒﺎرك ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و‬ ‫ﻳﺎدﮔﺎر رﻫﺒﺮ ﻛﺒﻴﺮ اﻧﻘﺎﻟب ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ )ﻗـﺪساﷲ ﻧﻔﺴـﻪ اﻟﺰﻛﻴـﻪ(‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻋﻤﻮم درسﻫﺎي ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 12‬روز ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ‪ 28‬آﺑﺎن ‪76‬‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﻨﺮان ﻣﺮاﺳﻢ آﻳﺖاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ )داﻣﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ(«‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ از ﺳﺎل ‪ 1374‬ﺷﻌﺒﻪاي از دﻓﺘﺮ رﻫﺒﺮي ﺑﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻬﺎدي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ در زﻣﺎن آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺪل‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﺼﻮﺑﺎن رﻫﺒﺮي در ﺣﻮزة ﻗﻢ ﺑﺮاي ﺳﺮﻛﻮب ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﻘﻬﺎي ﻣﻨﺘﻘـﺪ درﺳـﻬﺎ را‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮده زﻣﻴﻨﻪ را ﻣﻬﻴﺎي اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﺔ ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫راﺳﺘﻲ اﺳﺘﺎد ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑـﺎ ﭼـﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠـﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ در ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺠﻠﺴـﻲ ﺳـﺨﻦ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ؟‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 168 ‬‬

‫ﺷﺶ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ دﻓﺘﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎتاﺳﻺﻣﻲ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‬ ‫»‪ ...‬در ﺑﺮاﺑﺮ زﺷﺖﻛﺮداران‪ ،‬ﺗﺒﺎﻫﻲآﻓﺮﻳﻨﺎن‪ ،‬ﻛﮋﺑﻴﻨﺎن و ﻛﮋاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑـﺎ ﻗﻠﺒـﻲ ﻣﺎﺎﻟﻣـﺎل از‬ ‫ﻋﺸﻖ ﺑﻪ اﺳﺎﻟم ﻧﺎب ﻣﻲاﻳﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮن ﺑﻪ دل اﻣﺎم ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن ﻛﺮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫و ﻟﻄﻤﻪﻫﺎي ﺟﺒﺮانﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﻪ اﺳﺎﻟم و ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ زدﻧﺪ‪ ،‬از ﻓﻀﺎي ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه ﺳﻮءاﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و از ﺑﻴﻐﻮﻟﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺪر آﻳﻨﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻠﻖ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و اﺻـﻮل ﻣﻘـﺪس اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﻧﺸﺎﻧﻪ روﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬اﻳﻦ دﻓﺘﺮ از ﺑﺪو ﺗﺄﺳﻴﺲ از ﻣﺮاﻛﺰ ﻟﺠﻴﺴﺘﻴﻜﻲ اﻧﺴﺪاد آزادي ﺑﻴﺎن در ﻗﻢ ﺑـﻮده‬ ‫و ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎد ﻏﺼﺒﻲ آن ﺳﻨﺨﻴﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻺﻣﻲ‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ اﻳﺮاﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺮدم ﻗﻢ در ﻧﻄﻖ ﻗﺒﻞ از دﺳﺘﻮر ‪ 27‬آﺑـﺎن ‪» :1376‬در روز‬ ‫وﺎﻟﻳــﺖ و وﺎﻟدت ﺣﻀــﺮت ﻋﻠــﻲ)ع( ﻳﻜــﻲ از ﻣﺪرﺳــﻴﻦ ﺑــﻪ دﻧﺒــﺎل ﻳﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎي ﺑﺮﺧــﻲ‬ ‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ ﻧﻈﺎم وﺎﻟﻳﻲ را زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮده‪ ...‬اﻳﻦ ﻧﻐﻤﻪ ﺷﻮم ﺑـﻪ ﺳـﻮد‬ ‫ﻛﻴﺴﺖ؟ ﺟﺰ ﺷﺎدي دﺷﻤﻨﺎن اﺳﺎﻟم و ﺧﻮراك ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي اﺳﺘﻜﺒﺎري‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﺗﻘﻮا‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺑﻮدن و اﺟﺘﻬﺎد اﺳﺖ؟« ﭘـﺲ از اﺗﻤـﺎم ﺳـﺨﻨﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﻣـﺮدم ﻗـﻢ در‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ در ﺗﻀﻴﻴﻊ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺮد ﺷﺪه از ﭘﻴﺸﮕﺎه اﻣﺎم )ره( و ﻣﻠـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺎدﻫﺎي »ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ« و »ﻣﺮگ ﺑﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺣﻀـﺮت زﻫـﺮا )س(« ﺑـﺎر‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﻣﻮاﺿﻊ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﺧﻮد ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻣﻘـﺎم وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ ﻓﻘﻴـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﻴﺮاث ارزﻧﺪه ﺣﻀﺮت اﻣﺎم راﺣﻞ و رﻛﻦ رﻛﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻣﻮﺣﺪي ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ‪» :‬اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺟﺰ ﭘﺎﻳﻤﺎل ﻛـﺮدن‬ ‫ﺧﻮن ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﺗﺸﻨﺞ در ﻛﺸﻮر‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن وﺣﺪت ﻣﻠﻲ و ﺑﻲﺛﺒـﺎﺗﻲ ﭼﻴـﺰ دﻳﮕـﺮي در ﭘـﻲ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫‪ 169 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ و دوري از ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﺸﻨﺞ در ﻛﺸـﻮر ﺑـﺎ‬ ‫دﺳﺘﻮر ﻗﺎﻃﻊ ﺟﻠﻮي اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬وزﻳﺮ ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ ﺗﺠﻤﻌـﺎت و‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﺎﻟف و ﺗﺸﻨﺞ در ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻣﺠﻮز ﻧﺪﻫﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ج‪ .‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻓﺎﻛﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺸﻬﺪ در ﺟﻠﺴـﻪ ‪ 28‬آﺑـﺎن ‪ 1368‬ﻧﺎﻣـﻪ ‪ 6‬ﻓـﺮوردﻳﻦ ‪68‬‬ ‫ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ را در ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺮد و در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷـﺪ‪» .‬در ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺧﻄﺎب ﺑﻪ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺎ اﺷﻚ و آه و ﻓﺮﻳﺎد »ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ« ﺳﺮدادﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا ﭼﻘﺪر ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﺰل ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎﻧﻲ از اﻳـﻦ دﺳـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﻌﺎرﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﺪرات ﻣﻠﺖ را رﻗﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ؟‬ ‫ﻫﺸﺖ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻛﻴﻬﺎن ‪ 27‬آﺑـﺎن ‪ ،1376‬ﻳﺎدداﺷـﺖ روز‪ :‬ﮔـﺮداب ﻓﺘﻨـﻪ‪ ،‬ﺣﺴـﻴﻦ ﺻـﻔﺎرﻫﺮﻧﺪي‪:‬‬ ‫»زﻣﺰﻣﻪﻫﺎي ﺷﻮﻣﻲ را ﻛﻪ از ﭼﻨﺪي ﭘﻴﺶ در ﭘﺎرهاي از ﻣﺤﺎﻓـﻞ ﻛﻮﭼـﻚ و دور از اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫ﻣﺮدم درﺑﺎره ارﻛﺎن ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه و ﻣﻲﺷﻮد ﻫﺠﻮم دزداﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻـﻠﻲ‬ ‫ﭘﺎﻳﻨﺪﮔﻲ و ﻣﺸـﺮوﻋﻴﺖ ﻧﻈـﺎم ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻠﻘـﻲ ﻛـﺮد و ﻧـﻪ ﺑﺤـﺚ و ﻧﻘـﺎدي ﻋﺎﻟﻤﺎﻧـﻪ و از ﺳـﺮ‬ ‫ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ‪«.‬‬ ‫ب‪ .‬ﺗﻴﺘﺮ اول روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ 28 ،‬آﺑﺎن ‪» :1376‬اﻋﺘﺮاض ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ و ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻟﻘﺎﺋﺎت ﻣﺴﻤﻮم ﻋﻠﻴـﻪ ﻣﺒـﺎﻧﻲ دﻳﻨـﻲ ﻧﻈـﺎم‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﺮﺧﻮرد ﻗﺎﻃﻊ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻛﺎت ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ از روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻴﺶ از ﺑﻘﻴـﻪ در آﺗـﺶ ﺳـﺮﻛﻮب‬ ‫دﻣﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻫﺸﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﻮق ﺗﺮدﻳـﺪي ﺑـﺎﻗﻲ ﻧﻤـﻲﮔـﺬارد ﻛـﻪ ﻧﻈـﺎم ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﺑـﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬ﻫﻤﺎن ‪ 29‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫‪ 170 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺳﺮﻛﻮب ﻣﺮاﺟﻊ و ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻬﺎدﻫـﺎي روﺣـﺎﻧﻲ و ﺣـﻮزوي ﺣﻜـﻮﻣﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺪاﻓﻊ رﻫﺒﺮي و ﻣﻮاﺿﻊ ﻧﻪﭼﻨـﺪان ﻗـﻮي رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر‬ ‫زﻣﻴﻨﺔ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﺔ ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ دوم‪ :‬ﺣﻤﺎﺳﻪ! ﻗﻢ ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺳﺮﻛﻮبﮔﺮان‬ ‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺮاﺳﻢ ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻣﺸﻬﺪ و ﻗـﻢ و ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲﻫـﺎي اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه و‬ ‫ﺣﻮاﺷﻲ ﻣﺮاﺳﻢ ﻗﻢ را ﺑﻪ رواﻳﺖ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺻﻠﻲ آن اﻳﺎم ﻣﺮور ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺮدم و ﻋﻠﻤﺎي ﻗﻢ و ﻣﺸﻬﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻲﺣﺮﻣﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻘـﺎم‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ‪ ١‬ﺗﻜﺮار ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺳﺎل ‪ 56‬در ﺷﻬﺮ ﺧﻮن و ﻗﻴﺎم‪ :‬اﻣﺮوز ﻗﻢ ﻋﻠﻴـﻪ ﺗﻌـﺮض ﺑـﻪ ﺣـﺮﻳﻢ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﺑﻪﭘﺎ ﺧﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻲ ﻗﻢ‪ ،‬دﺑﻴﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬و ﻣﺪارس راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪﺻﻮرت‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ درآﻣﺪ‪ .‬دروس ﺣﻮزه از اوﻟﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت روز ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺗﻌﻄﻴـﻞ درآﻣـﺪ‪ .‬ﺣﻀـﻮر‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده ﻃﺎﻟب ﻏﻴﺮاﻳﺮاﻧﻲ در اﻳـﻦ اﺟﺘﻤـﺎع ﺑﺴـﻴﺎر ﭼﺸـﻤﮕﻴﺮ ﺑـﻮد‪ .‬راهﭘﻴﻤﺎﻳـﺎن ﺑـﺎ ﺷـﻌﺎر‬ ‫»ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻣﺎم اﺳﺖ ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻴﻌﻴﺎن اﺳﺖ« ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﺮم رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﺸﻬﺪ‪ :‬ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ واﻋﻆ ﻃﺒﺴﻲ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺖ آﺳﺘﺎن ﻗﺪس رﺿﻮي و ﻣﺪﻳﺮ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﺔ ﺧﺮاﺳﺎن در ﺗﺠﻤﻊ ﻃﺎﻟب ﻣﺸﻬﺪ در‬ ‫ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﻮاب‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ در ﻗﻠﻢزﻧﻲ‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﻣـﺬاﻛﺮات و ﻣﺒـﺎﺣﺜﺶ‪ ،‬ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺗﺄﻳﻴـﺪ و‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺮدﻣﺪارش ﻣﻨﺘﻈﺮيﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻳﻨـﺪهاي ﺑﺴـﻴﺎر ﺗﻠـﺦ‬ ‫درﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ....‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺟﺮاﺋﺪ‪ :‬ﺧﺎك ﺑﺮ ﺳﺮ آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻠﻢﻫﺎي ﺷﻜﺴﺘﻪ‬ ‫و دﻟﻬﺎي ﺗﺎرﻳﻚ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﺎر اﻳﺸﺎن )ﻣﻨﺘﻈﺮي( در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ‬ ‫روزه زﻣﻴﻨﻪ را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊ و ﻗﺎﻃﻊ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺮدم ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬اﻣـﺮوز‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬از ﺣﺎل ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻫﺮﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﻮرد ﺟـﺪي ﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 29‬آﺑﺎن ‪ .76‬‬ ‫‪ . 2‬ﻛﻴﻬﺎن ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ .76‬‬

‫‪ 171 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺣﺎﺿﺮان در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺮاﺳﻢ ﺷﻌﺎر »ﻣﺮگ ﺑﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮي« ﺳﺮ دادﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬از ﺟﻨﺎب آﻗﺎي واﻋﻆ ﻃﺒﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ اﺣﻜـﺎم ﺷـﺪاد و ﻏـﺎﻟظ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫ب‪ .‬ﻗﻢ‪ :‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ آﻳﺖاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ در ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ‬ ‫»اﻇﻬﺎرات آﻳﺖاﷲ ]ﻋﺒﺪاﷲ[ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ در اﺟﺘﻤﺎع دﻳﺮوز ﻃﺎﻟب و ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣـﻮزه‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﺨﻨﺎن دو ﻧﻔﺮ از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﻴﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺷﺄن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ را‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﺸﻜﻴﻚ ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻗﺎﻳﺎن آذري ﻗﻤﻲ و ﻣﻨﺘﻈـﺮي در ﻫﻔﺘـﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑـﺎ ﻃـﺮح‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را ﻣﻮرد ﺗﻌﺮض ﻗﺮار دادﻧـﺪ‪ .‬ﻃـﺎﻟب و ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ﺣـﻮزه‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ در ﭼﻨﺪ روز أﺧﻴﺮ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﺪي ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﻛﺸﻮر ﺑﺎ اﻓﺮادي ﺷـﺪهاﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ درﺻﺪد ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺟﺎﻳﮕﺎه وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ٢«.‬ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻴﺜﺎق ﺑﺎ وﺎﻟﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ رﻫﺒﺮي‬ ‫ﺑﻪ دﻋﻮت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺷﻮراي ﻋـﺎﻟﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣـﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ ﺑﺮﮔـﺰار ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺰارش ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ‪:‬‬ ‫‪» (1‬ﺑﻴﻦ ﻇﻬﻴﺮ )ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن( و ﻇﻬﺮي )ﺗﻀﻌﻴﻒﻛﻨﻨﺪه( وﺎﻟﻳﺖ ﻓﺮق اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻜـﻪ ﭘﺸـﺘﻮاﻧﻪ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺖ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻣﻲ دﻳﻦ و ﻣﻘﺎم ﺷﺎﻣﺦ رﻫﺒﺮي اﺳـﺖ‪ .‬آﻧﻜـﻪ از‬ ‫ﭘﺸﺖ ﺧﻨﺠﺮ ﻣﻲزﻧﺪ ﻇﻬﺮي دﻳﻦ اﺳﺖ و ﺗﻀﻌﻴﻒﻛﻨﻨﺪه وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ‪ .‬آنﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﭘﺸـﺘﻮاﻧﻪ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب و دﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫‪» (2‬در ﺟﺮﻳﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺒﻬﺔ ﻋﻠﻤﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ ﺷـﻬﻮت ﻋﻤﻠـﻲ‪ .‬ﻫﺮﺟـﺎ‬ ‫ﺷﺒﻬﺔ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻮده ﻗﺮآن ﻛﺎﻣﺎﻟً ﻧﻘﻞ ﻛﺮده و ﭘﺎﺳﺦ داده اﺳﺖ و ﻫﺮﮔﺎه ﺷـﻬﻮت ﻋﻤﻠـﻲ ﺑـﻮده‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮده اﻧﺬار ﻛﺮده و از ﻣﻮﻋﻈﻪ درﻳﻎ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻬﺔ ﻋﻠﻤﻲ دارﻧﺪ آﻧـﺮا‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان راﻳﺰن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ دادهاﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺷـﻬﻮت‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ دارﻧﺪ را ﺑﻪﻋﻨﻮان راﻫﺰن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ رﻣﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ ﻛﺴـﻲ از روي ﺷـﻬﻮت ﺑـﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬رﺳﺎﻟﺖ و اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 29‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 29‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 172 ‬‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺪاﻳﺶ را ﺧﻔﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬ ‫‪» (3‬در ﺟﺮﻳﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اول وﺎﻟﻳﺖ را ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان وﻛﺎﻟـﺖ ﻓﻘﻴـﻪ ﺗﻨـﺰل دادﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ‬ ‫وﻛﺎﻟﺖ ﻓﻘﻴﻪ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت ﻓﻘﻴﻪ ﺗﻨﺰل ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌـﺪ ﭼـﻪ ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺧـﺪا‬ ‫ﻣﻲداﻧﺪ؟!«‬ ‫‪» (4‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﺑﻜﻨﻨﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺮدم ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻗﻴ‪‬ﻢ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ از ﺳـﻨﺦ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻣﺤﺠﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺮ ﻣﺤﺠﻮرﻳﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ وﺎﻟﻳﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑـﺮ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﻮردﻧﻈﺮ اﺳﺖ و ﻗﺮآن ﺑﻪ آن ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬وﺎﻟﻳﺘـﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ وﻟﻲ ﺧﺪا ﺑﻮدن ﺑﻮدن در زﻣﻴﻦ را ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ )ص(‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ وﺎﻟﻳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ آن وﺎﻟﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن ﻧﺎدان ﻣـﺎ از آن ﺳـﺨﻦ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻗﻀﺎ و ﺣﻜﻤﻴﺖ ﻣﻄﺮح ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ اداره اﻣـﻮر‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ و ﺗﺪﺑﻴﺮ اﻣﻮر آﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻬﺪه وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ و ﻓﻘﻴﻪ ﺟﺎﻣﻊاﻟﺸﺮاﺋﻂ اﺳﺖ‪ .‬وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ در‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻪ و ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎرت وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻧﻈﺎرت اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫‪» (5‬وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺟﺰو ﺷﺌﻮﻧﺎت ﻧﻈﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻧﻈـﺎم ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ را ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﻬﺪي )ﻋﺞ( ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑـﺮاي رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫ﻋﻠﻲ)ع( ﮔﺎم ﺑﺮدارﻳﻢ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﺎد ﻣﺤﺘﺮم آﻳﺖاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ )ﻣﺪ‪ ‬ﻇّﻠﻪاﻟﻌـﺎﻟﻲ( ﭼـﻪ‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺧﺎﻟفواﻗﻌﻲ دادهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﻠﺴﻲ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺎﻟوه‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫اوﺎﻟً اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ دوﮔﺎﻧﺔ ﻇﻬﻴﺮ و ﻇﻬﺮي ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻘﺪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﺜﻞ ﻧﻘﺪ ﻫﺮ ﻓﺮع ﻓﻘﻬﻲ دﻳﮕﺮ ﺗﻀﻌﻴﻒ دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻧﻘﺪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﺜﻞ ﻧﻘﺪ ﻫﺮ ﻓﺮع ﻓﻘﻬﻲ ﻋﻨﻮاﻧﺶ ﺷﺒﻬﺔ ﻋﻠﻤـﻲ ﻳـﺎ ﺷـﻬﻮت ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﺒﻬﻪ و ﺷﻬﻮت در ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ اﻣﺮ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺣﻖ اﻧﻜﺎر ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻘﻴﻦ ﺑﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬رﺳﺎﻟﺖ و اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ .76‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 173 ‬‬

‫ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮاي ﺣﻀﺮت اﺳﺘﺎد )داﻣﺖ اﻓﺎﺿﺎﺗﻪ( ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً اﻳﻦ ﻓﺘﻮا ﺑﻮي ﺧﻮن ﻣﻲدﻫﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ از روي ﺷـﻬﻮت ﺑـﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﺑـﺎ ﻧﻈـﺎم‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺪاﻳﺶ را ﺧﻔﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬اﺻﻮﺎﻟً اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻔﺎد ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻓﺘﻮا ﻋﻤﻞ ﺷﻮد و ﺷﺪ! از ﻳﻚﺳﻮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻘـﺪ ﺣﺎﺻـﻠﻪ اﻧﮕﻴـﺰة‬ ‫ﺷﻬﻮاﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ آﻳﺎ ﻧﻘﺪ ﻓﻘﻬﻲ ﻳﻚ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻳﺎ اﻋﺘﺮاض ﻳﻚ ﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ؟ اﮔﺮ ﻫﺮ ﻧﻘﺪ واﻟﻴﺎن ﺑﺎ اﻧﮓ ﺷﻬﻮت ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﮔﻠـﻮ ﺧﻔـﻪ ﺷـﻮد‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﻪ اﺋﻤﺔ ﻣﺴـﻠﻤﻴﻦ ﺗﺤﻘـﻖ ﻳﺎﺑـﺪ؟ ﻣﺴـﺘﻨﺪ‬ ‫ﺣﻀــﺮت اﺳــﺘﺎد )دام ﻇﻠّــﻪ( ﺑــﺮاي ﭼﻨــﻴﻦ ﻓﺘــﻮاﻳﻲ در ﻛﺘــﺎب و ﺳــﻨﺖ ﭼﻴﺴــﺖ؟ آﻳــﺎ‬ ‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ)ع( ﺻﺪاي ﻣﻨﺘﻘﺪان و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺧﻮد ﻣﺎداﻣﻲ ﻛﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﻧﺒﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‬ ‫را در ﮔﻠﻮ ﺧﻔﻪ ﻣﻲﻛﺮد؟‬ ‫راﺑﻌﺎً اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي اﺑﺘﺪا وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را ﺑﻪ وﻛﺎﻟﺖ ﻓﻘﻴﻪ )اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻋﻘﺪ‬ ‫ﺟﺎﺋﺰ وﻛﺎﻟﺖ( و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت ﻓﻘﻴﻪ ﺗﻨﺰل دادﻧﺪ‪ ،‬رواﻳﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺒﺪل ﻧﻈﺮات ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن ﺻﺪا در ﮔﻠﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺪ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎي ﻧﻘﺪ ﻋﻠﻤـﻲ ﻫـﻢ‬ ‫در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺣﻀﺮت اﺳﺘﺎد )دام ﻇﻠّﻪ( ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬از اﻳـﻦ ﺑـﻪ ﺑﻌـﺪ ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺪ؟!« ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﺷـﺎﮔﺮدي آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي در ﻣﻨﻘـﻮل و‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ در ﻣﻌﻘﻮل را داﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﺮض ﻣﻲرﺳـﺎﻧﺪ ﭘـﺲ از ﻗـﻮل ﺑـﻪ ﻧﻈـﺎرت‬ ‫ﺗﻘﻨﻴﻨﻲ ﻓﻘﻴﻪ و ﻧﻔﻲ وﺎﻟﻳﺖ اﺟﺮاﻳﻲ ﻓﻘﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي راﻗـﻢ ﺳـﻄﻮر ﻧﻔـﻲ ﻣﻄﻠـﻖ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﻋﻢ از ﻣﻄﻠﻘﻪ و ﻣﻘﻴﺪه‪ ،‬اﻧﺘﺼﺎﺑﻲ و اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓﺮدي و ﺷﻮراﻳﻲ و ﻣﺒﺎﺷﺮت وﺎﻟﻳﻲ‬ ‫و ﻧﻈﺎرت را ﻣﺴﺘﻨﺪاً و ﻣﺴﺘﺪﺎﻟً ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ و ﻧﻮﺷﺖ وﺎﻟﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻘﻴﻪ در ﻛﻠﻴﺔ ﻣﺮاﺗـﺐ آن‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﺘﺒﺮ در ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺳﻨﺖ‪ ،‬اﺟﻤﺎع و ﻋﻘﻞ اﺳﺖ و ﻣﻮرد ﺗﺤﺖ اﺻﻞ ﺑﺎﻗﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ و اﺻﻞ ﻋﺪم وﺎﻟﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬وﷲ اﻟﺤﻤﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻣﺴﺎً وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺮ ﻣﺤﺠﻮرﻳﻦ را ﺑﺎ وﺎﻟﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻳﻜﺴـﺎن داﻧﺴـﺘﻦ از ﺳـﻮي اﺳـﺘﺎد‬ ‫)ﻣﺪﻇﻠﻪ( ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه و ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 174 ‬‬

‫ﻧﻴﺰ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮاي ﺧﻔﻪﻛﺮدن ﺻﺪاي آﻧﻬـﺎ در ﮔﻠﻮﻳﺸـﺎن ﻣﻨﻌﻘـﺪ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻋﻜﺲ در ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو ﻧﻮع وﺎﻟﻳـﺖ ﺑـﺎ ﺧﻄﻴـﺐ‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ ﻫﻤﺪاﺳﺘﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﺳﺘﺎد ﻣﺴﺘﺤﻀﺮﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﻛﺘﺎب وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﺮﻗﻮم ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬وﺎﻟﻳـﺖ ﻓﻘﻴـﻪ از اﻣـﻮر اﻋﺘﺒـﺎري ﻋﻘﺎﻟﻳـﻲ‬ ‫اﺳﺖ واﻗﻌﻴﺘﻲ ﺟﺰ ﺟﻌﻞ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻌﻞ ﻗﻴ‪‬ﻢ ﺑﺮاي ﺻﻐﺎر‪ .‬ﻗـﻴ‪‬ﻢ ﻣﻠـﺖ ﺑـﺎ ﻗـﻴ‪‬ﻢ ﺻـﻐﺎر از‬ ‫ﻟﺤﺎظ وﻇﻴﻘﻪ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﻴﭻ ﻓﺮﻗﻲ ﻧﺪارد‪ ١«.‬ﻧﻘﺪ اﺳﺘﺎد )ﻣﺪ‪ ‬ﻇﻠّﻪ( ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻣﻬﺪي ﺣﺎﺋﺮيﻳﺰدي در ﻛﺘﺎب ﺣﻜﻤﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻴﻦ اﻳﺸـﺎن و اﺳـﺘﺎد‬ ‫ﻣﻨﺎﻇﺮة ﻗﻠﻤﻲ ارزﺷﻤﻨﺪي ﻧﻴﺰ در ﻣﺠﻠﺔ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﭼـﺮا‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺤﺚ در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻃﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻲﺷﻚ ﻫـﻴﭻﻳـﻚ از اﻃـﺮاف ﺑﺤـﺚ »ﻧـﺎدان«‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً دﻳﺪﮔﺎه ﻋﻠﻤﻲﺷﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎدﺳﺎً آﻳﺎ ﺣﻀـﺮت اﺳـﺘﺎد )ﻣـﺪ‪ ‬ﻇﻠّـﻪ( ﭘﻴﺎﻣـﺪ ﺧﻄﺎﺑـﺔ ﻏﺮّاﻳﺸـﺎن در اﺟـﺮاي ﻓﺘـﻮاي‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻲﺷﺎن در ﺧﻔﻪﻛﺮدن ﺻﺪاي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻈﺎم را ﺷﺮﻋﺎً ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ؟ ﻓﺘﺄﻣﻞ‪.‬‬ ‫ج‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮاﺳﻢ ﻗﻢ‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ :‬ﺗﻈﺎﻫﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ورود ﺑـﻪ دﻓﺘـﺮ آﻗـﺎي ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﺷـﻌﺎر‬ ‫ﻣﻲدادﻧﺪ »اﻳﻦ ﺎﻟﻧﻪ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮدد«‪ .‬ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ در ﺗﻈـﺎﻫﺮات ﭼﻬﺎرﺷـﻨﺒﻪ در‬ ‫ﺷﻬﺮ ﻗﻢ در ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣـﺮگ ﺑـﺮ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و آذري«‪» ،‬ﻣﻨﺘﻈـﺮي اﻋـﺪام ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪ .1‬ﮔﺰارش روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻺﻣﻲ‬ ‫ﺧﻴﺰش ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺮدم و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻗﻢ و ﻣﺸـﻬﺪ ﺗﻮﻃﺌـﻪ ﺟﺪﻳـﺪ ﻋﻠﻴـﻪ ﻧﻈـﺎم ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﺧﻨﺜﻲ ﻛﺮد )ﺗﻴﺘﺮ اول(‪ .‬ﻣﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪة اﻣﺎم )ره( درﺑﺎره ﻋﺰل آﻗﺎيﻣﻨﺘﻈﺮي‬ ‫در ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪ )ﺗﻴﺘﺮ دوم(‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺟﻤﻌﻴﺖ ]در ﻗﻢ[ ﺑﻴﺶ از ﻳﻜﺼﺪﻫﺰار ﻧﻔـﺮ ﺑـﻮده‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬وﺎﻟﻳﺖ‪ ‬ﻓﻘﻴﻪ ص ‪ .41‬‬ ‫‪ . 2‬ﺟﻤﻬﻮرياﺳﺎﻟﻣﻲ‪ 29 ،‬آﺑﺎن ‪ ،1376‬ﺳﺘﻮن ﺟﻬﺖاﻃﺎﻟع‪ .‬‬

‫‪ 175 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﻗﻢ ﺑﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ »ﻣﺮگ ﺑﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ﻣﺎ اﻫﻞ ﻛﻮﻓـﻪ ﻧﻴﺴـﺘﻴﻢ ﻋﻠـﻲ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺮ ﻣﻘﺪس ﻗﻢ ﺟﺎي ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﺳـﻜﻮي ﻣـﺎرﻗﻴﻦ ﻧﻴﺴـﺖ‪،‬‬ ‫آذري و ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺧﻮارج زﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ اﻫﻞ ﻛﻮﻓﻪ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﻋﻠﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻠﻢ‪ ‬ﻟﻤﻦ ﺳـﺎﻟَﻤﻜﻢ‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬ﺣﺮب‪ ‬ﻟﻤﻦ ﺣﺎر‪‬ﺑﻜﻢ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي« ﺧﻮاﻫـﺎن ﺑﺮﺧـﻮرد ﻗـﺎﻃﻊ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮان ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲاز ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‪ ...‬ﻃﺎﻟب‪ ،‬روﺣﺎﻧﻴﻮن و اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم ﻛﻪ از اﻫﺎﻧﺖﻫﺎي ﻋﻨﺎﺻـﺮ‬ ‫ﻣﻄﺮود و ﺳﺎدهاﻧﺪﻳﺶ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺎد »ﻣﺮگ ﺑﺮ ﻣﻨﺘﻈـﺮي«‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻮي دﻓﺘﺮ وي ﻫﺠﻮم ﺑﺮده و ﺑﺎ ﺳﺮدادن »اﻳﻦ ﺎﻟﻧﻪ ﺟﺎﺳﻮﺳـﻲ ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﺑﺎﻳـﺪ ﮔـﺮدد‪ ،‬اي‬ ‫ﻗﺎﺗﻞ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﺮﮔﺖ ﺑﺎد« ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻠﻴﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي دﻓﺘﺮ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻫﺠﻮم ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻮي دﻓﺘﺮ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ورود ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻓﺘـﺮ وي‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻮرد ﺿﺮبوﺷﺘﻢ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻌﺪادي از ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺠﺮوح ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬درﻋـﻴﻦ‬ ‫ﺣﺎل اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﺸﺪت ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺷﺨﺼﻲ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻛـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫وي در آن اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻜﻨﻨﺪ و آﺳﻴﺒﻲ ﺑﻪ وي ﻧﺮﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪه ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑـﺎ ﺷـﻌﺎر‬ ‫»آذري ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺧﻮارج زﻣﺎﻧﻨﺪ« ﺑﻪ ﺳﻮي دﻓﺘﺮ آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺠﻮم ﺑﺮده وﺳﺎﺋﻞ آن‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻜﺲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺧﻮد ﭼﺎپ ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻨﺪ‪ .‬اﻛﻨـﻮن‬ ‫روﺷﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻓﺘﻨﻪﮔﺮيﻫﺎي اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﺮاي ﻣﻄﺮح ﻛﺮدن ﺧﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎﻋﺎت ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺮدم در ﻣﻘﺎﺑـﻞ دﻓﺘـﺮ آﻗـﺎي ﻣﻨﺘﻈـﺮي اﺟﺘﻤـﺎع ﻛـﺮده‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪه اﻇﻬﺎر ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺎﻟم ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻴـﺖ اﻳﺸـﺎن را‬ ‫ﻛﺎﻧﻮن ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻗﺮارداده ﺑﻮدﻧﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ رﻓﺖوآﻣﺪ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و اﺟﺘﻤﺎع و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻈﺎم ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﺗﺎ آﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺤﻞ را ﺗﺮك ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺣﺠﺖ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺗﻤﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﺰش ﻋﻈﻴﻢ دﻳﺮوز ﻣﺮدم ﻗﻢ و ﻣﺸﻬﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺗﺠﻤﻊ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﻮﺳﻂ رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺻـﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘـﻪ ﺑـﻮد و ﻫـﻴﭻ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ 29 ،‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫‪ 176 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺗﺎﻟﺷﻲ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي رﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺎﻣـﺪه ﺑـﻮد و ﻫـﻴﭻ دﺳـﺘﮕﺎه ﺗﺒﻠﻴﻐـﻲ ﺑـﺮاي آن‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‪ ،‬درس ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﻧﻤـﻲﺷﻨﺎﺳـﻨﺪ و‬ ‫ﻗﺪرت درك و ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﻧﺪارﻧـﺪ‪ .‬ﺣﺴـﺎب ﺗﻮﻃﺌـﻪﮔـﺮان ﺟﺪاﺳـﺖ‪ .‬اﻣﺜـﺎل آﻗـﺎي‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي و آذري و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺮك آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻏﻮﻃﻪورﺑﻮدن در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻔﺴﺎﻧﻲ‬ ‫و ﮔﺮﻓﺘﺎر وﺳﻮﺳﻪﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎﻧﻲﺷﺪن وﺿﻌﻴﺖ روﺷﻨﻲ دارﻧﺪ‪ ...‬ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر اﻳـﻦ رﻧﺠﻨﺎﻣـﺔ‬ ‫اﻣﺎم و ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﺳﺘﺎر روﺷﻦﺷﺪن ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻛﺴﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺧﻄﺮ او را‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﻘﺎﻟب و ﻧﻈﺎم ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرات ]ﻧﺎﻣﻪ ‪ [1/6‬ﮔﻮﺷﺰد ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬آﻳـﺎ ﺑـﺎز ﻫـﻢ ﺟـﺎي‬ ‫درﻧﮓ اﺳﺖ؟‪...‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﻔﺘﻪ‪ :‬ﻣﺮدم دﻳﺮوز ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ اﻋﺎﻟم ﻛﺮدﻧﺪ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺣﻖ ﺗﻌﺮض ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را ﻧﺪارد و ﺗﻜﻠﻴﻒ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻛـﻪ ﭘـﺲ از ﺧـﻮندل دادنﻫـﺎي زﻳـﺎد ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺗﻮﺳﻂ آن ﺣﻀﺮت ﻣﻌﺰول ﺷﺪ و ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ آن ﺣﻀﺮت ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺖ‬ ‫در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ روﺷﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮدم در ﺟﺮﻳﺎن اﺟﺘﻤﺎع و ﺗﻈﺎﻫﺮات دﻳـﺮوز‬ ‫ﺗﻜﻴﺔ زﻳﺎدي ﺑﺮ ﻗﺪاﺳﺖ ﺷﻬﺮ ﻗﻢ داﺷﺘﻨﺪ و اﻋﺎﻟم ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻧﻔﺎق ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻴﺰش ﻣﺮدم ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﻮد‪...‬‬

‫‪١‬‬

‫‪ .2‬ﮔﺰارش روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ‬ ‫در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺮاﺳﻢ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﺳﺮ دادن ﺷﻌﺎرﻫﺎﻳﻲ در ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻨـﺎﻓﻖ‪،‬‬ ‫ﻣﻄﺮود‪ ،‬ﺳﺎدهاﻧﺪﻳﺶ راﻫﻲ دﻓﺘﺮ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ اﺟﺘﻤﺎع در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن آن‬ ‫ﺧﻮاﻫﺎن ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ دﻓﺘﺮ و ﺗﻮﻗﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در آن ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬راهﭘﻴﻤﺎﻳﺎن درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﻌﺎر ﻣﻲدادﻧﺪ‬ ‫ﺷﻬﺮ ﻣﻘﺪس ﻗﻢ ﺟﺎي ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺷﺪت ﺧﺸﻢ و اﻧﺰﺟﺎر ﺧﻮد را اﻋﺎﻟم ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷـﺎﻳﺎن‬ ‫ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ اﻫﺘﻤﺎم زﻳﺎدي در ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺮدم ﻣﺒﺬول داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰاران ﺗﻦ از اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ و ﺿﻤﻦ اﻋﺎﻟم ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻗﺎﻃﻊ ﺧﻮد‬ ‫از وﻟﻲاﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺮاﺗﺐ اﻧﺰﺟﺎر و ﻧﻔﺮت ﺧـﻮد را از ﻋﻨﺎﺻـﺮ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ‪ 29‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 177 ‬‬

‫ﺳــﺎدهاﻧــﺪﻳﺶ و ﻃﺮاﺣــﺎن ﻧﻐﻤــﻪﻫــﺎي ﺷــﻮم در ﺗﻀــﻌﻴﻒ وﺎﻟﻳــﺖﻓﻘﻴــﻪ اﻋــﺎﻟم داﺷــﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺎ ﺳﺮدادن ﺷﻌﺎرﻫﺎي »ﺧﺎﻣﻨﻪاي رﻫﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وارث ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻨﻪاي رﻫﺒﺮ ﻣﺎ ﺗﻮﻳﻲ ﺗﻮ ‪ ،‬ﺣﺎﻣﻲ دﻳﻦ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺗـﻮﻳﻲ ﺗـﻮ‪ ....،‬ﺧـﺎﺋﻦ ﻣﺮﮔـﺖ ﺑـﺎد‬ ‫ﻣﺮﮔﺖ ﺑﺎد‪ ،‬ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ« ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﺧﻮد را از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ و‬ ‫ﻛﺸﻮر اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻋﺎﻟم ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ دﻳﺮوز در اﺟﺘﻤﺎع ﻋﻈﻴﻢ اﻗﺸـﺎر‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم ﻗﻢ در ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺳﺨﻨﺎن آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ و ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺗﻀـﻌﻴﻒ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫‪ .3‬ﮔﺰارش روزﻧﺎﻣﻪ ﻛﻴﻬﺎن‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻃﻮﻣﺎري اﻣﻀﺎ ﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﻌﻄﻴﻞ درس و دﻓﺘـﺮ‪ ،‬اﻋـﺎﻟم‬ ‫اﻧﺰﺟﺎر ﻗﺎﻃﻊ از اﻗﺪاﻣﺎت وي و ﻗﻄﻊ ﺷﻬﺮﻳﻪ وي ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ در ﺷـﻬﺮ ﻗـﻢ روز‬ ‫ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ از ﺗﻌﺮض راهﭘﻴﻤﺎﻳﺎن ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻪ دﻓﺘـﺮ آﻗـﺎي ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧـﺪ‪....‬‬ ‫ﻋﺪهاي از اﺟﺘﻤﺎعﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺲ از ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي دﻓﺘﺮ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده ﻗﺼـﺪ‬ ‫ﺗﺼﺮف و ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻳﻦ ﻣﺤﻞ را داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوﻫـﺎي اﻧﺘﻈـﺎﻣﻲ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻛﻨﺘـﺮل اوﺿـﺎع و‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺸﻨﺞ ﺑﻴﺸﺘﺮ وارد ﻣﺤﻞ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﻣﺘﻔﺮق ﻛﺮدن اﺟﺘﻤﺎعﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺒـﺎدرت‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻠﻴﻚ ﮔﺎز اﺷﻚآور ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎن اﻗﺪامﻫﺎي ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﭼﻨـﺪ ﺗـﻦ‬ ‫از ﻣﺄﻣﻮران اﻳﻦ ﻧﻴﺮو زﺧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﻓﺘﺮ و ﻣﻨﺰل آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺗﺤﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي‬ ‫اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪ .4‬ﮔﺰارش روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻺﻋﺎت‬ ‫ﻗﻢ‪ .‬ﺧﺒﺮﮔـﺰاري ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫـﺎي اﻧﺘﻈـﺎﻣﻲ ﻗـﻢ از ﺗﻌـﺮض راهﭘﻴﻤﺎﻳـﺎن‬ ‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻪ دﻓﺘﺮ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻔﺮ از ﻃﺎﻟب‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻴﻦ و اﻗﺸﺎر‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم ﻗﻢ ﻛﻪ در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻃﺮح ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺷﺒﻬﻪاﻧﮕﻴﺰ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي درﺑﺎره ﺣﺮﻳﻢ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬رﺳﺎﻟﺖ ‪ 29‬آﺑﺎن ‪ ،1376‬ص‪ .3‬‬ ‫‪ . 2‬ﻛﻴﻬﺎن ‪ 29‬اﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫‪ 178 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺷﺄن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ در ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ اﺟﺘﻤﺎع ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﺲاز ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﺮاﺳﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻮي دﻓﺘﺮ وي ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ﻗﺼﺪ ﺗﺼﺮف و ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻳﻦ ﻣﺤـﻞ را داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوﻫـﺎي‬ ‫اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل اوﺿﺎع و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺸﻨﺞ ﺑﻴﺸﺘﺮ وارد ﻣﺤﻞ ﺷﺪه و ﺑـﺮاي ﻣﺘﻔـﺮق‬ ‫ﻛﺮدن اﺟﺘﻤﺎعﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﺷﻠﻴﻚ ﮔـﺎز اﺷـﻚآور ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬در ﺟﺮﻳـﺎن اﻗـﺪامﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﻣﺄﻣﻮران اﻳﻦ ﻧﻴﺮو زﺧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﻓﺘﺮ و ﻣﻨﺰل آﻗﺎي‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺗﺤﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﻗﺮار دارد‪ .‬آﻗﺎي اﺣﻤﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﮔﻔﺖوﮔﻮﻳﻲ‬ ‫اﻋﺎﻟم ﻛﺮد ﻛﻪ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺳﺎﻟﻣﺖ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ و ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل اﺣﺘﺮام و‬ ‫ﺑﺎ اﺟﺎزه وارد ﻣﻨﺰل وي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﺮاي ﺑﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴـﺎورده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺣﻮادث و اﻧﺘﺸـﺎر ﺧﺒـﺮ ﺗﺼـﺮف ﺑﻴـﺖ و دﻓﺘـﺮ وي‬ ‫ﺧﻮراﻛﻲ ﺑﺮاي رادﻳﻮﻫﺎي ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن داﻣﻦ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫‪ .5‬ﮔﺰارش اﻧﺼﺎر وﻹﻳﺖ‬ ‫ﻧﺸﺮﻳﻪ اﻧﺼﺎر وﺎﻟﻳﺖ اﺻﻔﻬﺎن )ش ‪ (12‬در ﮔﺰارﺷﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﭼﻬـﺎر روز در دﻓﺘـﺮ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺷﺮح ﻣﺎﺟﺮا را ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﭘﺲ از ﭘﺎﻛﺴﺎزي دﻓﺘﺮ و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﻨﺰل‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻃﺒﻖ ﻳﻚ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي و ﺗﻘﺴﻴﻢﻛﺎر ﺣﺴـﺎبﺷـﺪه ﺑـﺮادران ﺣـﺰباﷲ ﻫﻤـﺪوش ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺮادران اﻃﺎﻟﻋﺎت و ﺳﺮﺑﺎزان ﮔﻤﻨـﺎم اﻣـﺎم زﻣـﺎن )ﻋـﺞ( ﺷـﺮوع ﺑـﻪ ﺗﻔﺤـﺺ در آن ﺎﻟﻧـﻪ‬ ‫ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ...‬ﻣﺴﻠﻤﺎً اﻣﻨﻴﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ﺿﺮﺑﻪزدن ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺰباﷲ اﺧﻄﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﺮﻛﺲ در ﻫﺮ ﻛﺠﺎي ﻛﺸـﻮر در ﺻـﻮرﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اﻗﺪاﻣﻲ ﻗﻠﻤﻲ ﻋﻠﻴﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﺑﻜﻨﺪ آن ﻗﻠﻢ ﺧُﺮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ و در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ آن ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺎﻳﺖآﻣﻴﺰ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺧﻮن آﻧﻬﺎ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ رﻳﺨﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪ .6‬ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻣﻘﺘﺪاﻳﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در دﻳﺪار ﺑﺎ ﺗﺴﺨﻴﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺷﻬﺪاي ﻗﻢ )ﻣﻨـﺪرج در‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 29‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬اﻳﺮان ﻓﺮدا‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،41‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 179 ‬‬

‫ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﺔ آوا ‪ 2‬آذر ‪ (1378‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و دﻓﺘـﺮ ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﻗﺒﻠـﻲ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﺎ اراذل و اوﺑﺎش ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و وي ﺗﻨﻬﺎ از اﻳﺸﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻫﺎ‬ ‫را ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺮﭼﻢﻫﺎ را ﻧﮕﺎه دارﻧـﺪ و ﺣﺴـﻴﻨﻴﻪ را ﻧﻴـﺰ در ﺗﺼـﺮف داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬او از ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮﻓﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪان رﻫﺒﺮي ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪:‬‬ ‫»از اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺰﻳﺰان اﻧﺠﺎم دادﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺣﺮﻳﻢ وﺎﻟﻳـﺖ و رﻫﺒـﺮي ﺑـﻮد‬ ‫ﺟﺪ‪‬اً ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ...‬ﺷﺮاﺋﻄﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دارﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺛﺮ داده ﺷﻮد‪ ...‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺔ ﺷﻤﺎ ﺑﻮده اﻳﻦ ﻣﻜﺎن و اﻳﻨﻬﺎ در اﺧﺘﻴـﺎر ﺧـﻮد ﺷﻤﺎﺳـﺖ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺗﻮاﻓـﻖ‬ ‫ﺑﺮﺳﻴﺪ‪ ...‬ﺻﺤﺒﺖ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺪرﺳﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﺣﺎﻟـﺖ ﻋـﺎدي در ﺑﻴﺎﻳـﺪ‪ ...‬در‬ ‫آﻳﻨﺪه ﻫﻢ اﮔﺮ ﺧﺪاي ﻧﺎﻛﺮده ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎﻳﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر اﻳﻦ ﻫﺴـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﭘﺎ ﺧﻴﺰﻳﺪ‪ .‬ﺟﻮان ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎط دارﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎط ﺟﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻋﺮق دﻳﻨـﻲ و ﻣـﺬﻫﺒﻲ‬ ‫دارﻳﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﻋﺮق ﻣﺬﻫﺒﻲ و دﻳﻨﻲ ﻛﻪ در وﺟﻮد ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺖ و ﺟﻮاﻧﻲ و ﻧﺸـﺎط ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻔﻊ اﺳﺎﻟم و اﻧﻘﺎﻟب اﻧﺸﺎءاﷲ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﺸﻮد‪ .‬ﻳﺎدآوري ﻣﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻘﺘـﺪاﻳﻲ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ زﻳﺎدي در ﻣﻮرد ﻣﺮﺣﻮم آذري ﻗﻤﻲ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺣﺬف ﻛﺮدﻳﻢ‪«.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺳﺨﻨﺮان ﻣﺮاﺳﻢ آﻳﺖاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﻜﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ اﻧﻘﺎﻟب اﺳـﺖ ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎن‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻣﻲ دﻳﻦ و ﻣﻘﺎم ﺷﺎﻣﺦ رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻜﻪ از ﭘﺸﺖ ﺧﻨﺠـﺮ ﻣـﻲزﻧـﺪ‬ ‫ﻇﻬﺮي دﻳﻦ اﺳﺖ و ﺗﻀﻌﻴﻒﻛﻨﻨﺪه وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺒﻬﻪ ﻋﻠﻤـﻲ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺷﻬﻮت ﻋﻤﻠﻲ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻬﺔ ﻋﻠﻤﻲ دارﻧﺪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راﻳـﺰن ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ دادهاﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻬﻮت ﻋﻤﻠﻲ دارﻧـﺪ را ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫راﻫﺰن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ رﻣﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ از روي ﺷﻬﻮت ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺻﺪاﻳﺶ را ﺧﻔﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﺰارش ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ﻗﻢ را ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ روزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎز روزﻧﺎﻣﺔ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﮔـﻮيﺳـﺒﻘﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 180 ‬‬

‫را از دﻳﮕﺮان رﺑﻮده ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي و ﻣﺪﻳﺮﻣﺴـﺌﻮل آن ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم ﻣﺴـﻴﺢ‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﺮي اﺳﺖ‪ .‬روزﻧﺎﻣﺔ رﺳـﺎﻟﺖ ﺑﻌـﺪ از ﻋـﺰل ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺆﺳـﺲ و ﺻـﺎﺣﺐاﻣﺘﻴـﺎزش‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺮﺗﻀـﻲ ﻧﺒـﻮي اداره ﻣـﻲﺷـﻮد و ﺑـﺎ رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻫﻤﺴﻮﺳﺖ‪ .‬روزﻧﺎﻣﺔ ﻛﻴﻬـﺎن ﺗﻮﺳـﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه رﻫﺒـﺮي ﺣﺴـﻴﻦ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري و روزﻧﺎﻣـﺔ‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة رﻫﺒﺮي ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم ﺳـﻴﺪ ﻣﺤﻤـﻮد دﻋـﺎﻳﻲ اداره ﻣـﻲﺷـﺪه و‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬روزﻧﺎﻣﺔ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاري دوﻟﺘﻲ ﺟﻤﻬﻮرياﺳـﺎﻟﻣﻲ را ﻋﻴﻨـﺎً ﻣﻨﺘﺸـﺮ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب در ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻏﺎرت دﻓﺘﺮ و ﺣﺴﻴﻨﻴﺔ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و ﺣﻤﻠـﻪ‬ ‫ﺑﻪ دﻓﺘﺮ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ و ﺷﻌﺎرﻫﺎي زﻧﻨﺪه ﺑﺎ آزادي ﻛﺎﻣﻞ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ در‬ ‫ﮔﺰارش اﻧﺼﺎر وﺎﻟﻳﺖ اﺻﻔﻬﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﺼـﺮف‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳـﺐ و ﻏـﺎرت‬ ‫دﻓﺘﺮ و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻫﺠﻮم ﺑﻪ ﻣﻨـﺰل ﺷﺨﺼـﻲ و ﻧﻘـﺶ ﻧﻴـﺮوي‬ ‫اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ و اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم اﺣﻤﺪ ﻣﻨﺘﻈـﺮي در ﻗﺴـﻤﺖ ﺑﻌـﺪي اﺳـﻨﺎد‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺪون ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﺗﺪارك ﻗﺒﻠﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛـﺬب ﻣﺤـﺾ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺣــﻮزه و ﻛﻠﻴ ـﺔ ﻣــﺪارس آﻣــﻮزش و ﭘــﺮورش و ادارات ﻗــﻢ را ﺗﻌﻄﻴــﻞ ﻛــﺮده ﺑﻮدﻧــﺪ و‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزان و ﻛﺎرﻣﻨﺪان را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻴﺎﻫﻲ ﻟﺸﻜﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ ﮔﺴﻴﻞ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬اﻃﺎﻟﻋﻴﺔ اﻧﺼﺎر وﺎﻟﻳﺖ اﺻﻔﻬﺎن ﺣﺎوي ﻧﻜﺎت ﻛﻠﻴﺪي اﺳـﺖ‪» :‬اﻣﻨﻴـﺖ ﺷـﺎﻣﻞ ﺣـﺎل‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ «.‬ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺒﻨـﺎﻳﻲ‬ ‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲ)ع( در ﻗﻀﻴﺔ ﺧﻠﺨﺎل ذﻣﻴﻪ ﻇﺎﻫﺮاً اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲﻛﺮده اﺳـﺖ! آن اﻣـﺎم ﻫﻤـﺎم‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ از اﻧﺼﺎر وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي دﻓﺎع از ﻧﻈﺎم را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺎهﺑﻴﺖ ﻏﺰل اﻧﺼﺎر‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﺣﺰباﷲ اﺧﻄﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﺮﻛﺲ در ﻫﺮ ﻛﺠﺎي ﻛﺸـﻮر در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اﻗﺪاﻣﻲ ﻗﻠﻤﻲ ﻋﻠﻴﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﺑﻜﻨﺪ آن ﻗﻠـﻢ ﺧُـﺮد ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ و در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ آن ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺎﻳﺖآﻣﻴﺰ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﻣﺴﻠّﻤﺎً ﺧﻮن آﻧﻬﺎ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ رﻳﺨﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 181 ‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺮﻫﺎن ﻗﺎﻃﻊ ﺣﺰباﷲ اﻧﺼﺎر وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﺮﺟﻤـﺎن ﻓﺘـﻮاي اﺳـﺘﺎد‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ )دام ﻇﻠّﻪ( در ﺧﻄﺎﺑﺔ ﻏﺮّاي ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻛﺴـﻲ از روي‬ ‫ﺷﻬﻮت ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺪاﻳﺶ را ﺧﻔﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬ ‫‪ .6‬ﺳــﺨﻨﺎن آﻳــﺖاﷲ ﻣﻘﺘــﺪاﻳﻲ در ﺣﺴــﻴﻨﻴﻪ ﺗﺴﺨﻴﺮﺷــﺪه ﺷــﻬﺪا اﺛﺒــﺎت ﻣــﻲﻛﻨــﺪ ﻛــﻪ‬ ‫ﺗﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و دﻓﺘﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻛﺎﻣﺎﻟً‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎي اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻮدﺟﻮش ﻣﺮدﻣﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻫﻤﻮاره‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم‪ :‬رواﻳﺖ ﺳﺮﻛﻮبﺷﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ دﻓﺘﺮ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ )واﻗـﻊ‬ ‫در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺻﻔﺎﺋﻴﻪ‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﺎﺻﺮ‪ ،‬ﭘﺎﻟك ‪ (104‬ﻳﻮرش ﺑﺮده‪ ،‬آﻧﺮا ﺑﻪ ﺗﺼﺮف درآورده اﻣـﻮال‬ ‫آن را ﭘﺲ از ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻏﺎرت ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺼﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫از ﻫﻤﺎن روز ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در روز واﻗﻌﻪ‬ ‫»ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﻀﻲ از روزﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣـﺰدور و ﻣﺘﻤﻠـﻖ ﻫﻤﭽـﻮن ﺳـﺎﺑﻖ ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﺗﻬﻤـﺖ و اﻫﺎﻧـﺖ درﻳـﻎ ﻧﻜﺮدﻧـﺪ‪ ،‬در روز ﭼﻬﺎرﺷـﻨﺒﻪ ‪ 18‬رﺟـﺐ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ‬ ‫‪ 1376/8/28‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺟﻤﻌﻲ از اﻓﺮاد ﺑﻲﻣﻨﻄﻖ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﺰباﷲ ﺑﻪ‬ ‫راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ زور و ﺗﻬﺪﻳﺪ و اﻏﻔﺎل‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺤﺼﻠﻴﻦ ﺑﻲﮔﻨﺎه دﺑﻴﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ را ﻫﻢ ﺑـﺎ‬ ‫آﻧﺎن ﻫﻤﺮاه ﻛﺮدﻧﺪ و ﺿﻤﻦ راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ در ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎي ﻗﻢ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺷـﻬﺪا و‬ ‫دﻓﺘﺮ اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺣﺮﻛﺖ دادﻧﺪ؛ و ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﻦ دربﻫﺎ و ﻗﻔﻞﻫﺎ آﻧﻬﺎ را اﺷـﻐﺎل ﻛﺮدﻧـﺪ و ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و ﭘﺎره ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ و اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻌﻀﻲاز اﻓﺮاد اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺴﻮس ﺑﻮد‪ .‬دراﻳـﻦﻣﻴـﺎن‬ ‫اﺻﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ -‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﻣﻦ ‪ -‬ﻣﺮا از اﻃﺎق و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و ﻣﻨﺰل ﺷﺨﺼﻲ ﺧﺎرج‬

‫‪ 182 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﻫﻤﻪ ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺮا در اﺧﺘﻴﺎر رﺟﺎﻟﻪﻫﺎ و ﻏﺎرتﮔﺮان ﻗـﺮار دﻫﻨـﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﻠـﻮم‬ ‫ﻧﺒﻮد ﻣﺮا ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻲﺳﻴﻢﺑﻪدﺳﺖﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺮاي اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر درب ﺧﺎﻧﻪ اﻧﺪروﻧﻲ را ﺑﺎ دﻳﻠﻢ از ﺟﺎ ﺑﻜﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﺑـﻪ زور‬ ‫ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌﻲ از ﻓﻀـﺎﻟ و ﻃـﺎﻟب و ﺑـﺮادران را ﺑﺎزداﺷـﺖ و ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎ را ﻗﻄـﻊ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻫﺎي ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ را در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺸﮕﺮ ﻣﻬﺎﺟﻢ ﭘﻴﺮوز ﺷﺪه ﺑـﺎ ﺷـﻌﺎرﻫﺎي‬ ‫اﻧﺤﺮاﻓﻲ و ﺗﻮﻫﻴﻦآﻣﻴﺰ و ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﻤﺎﻳـﺖ از وﺎﻟﻳـﺖ ﻓﻘﻴـﻪ و وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ ﺧﻮدﺷـﺎن ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﭘﺨﺶ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻫﻤـﻪ ﻫﻤﺴـﺎﻳﮕﺎن ﻣﺤﺘـﺮم را ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ در ﻣﻨﻄﻖ آﻗﺎﻳﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﻏﺎرت اﻣﻮال و ﺷﻜﺴﺘﻦ و ﭘﺎرهﻛﺮدن‬ ‫ﻛﺘﺎبﻫﺎ و ﺣﺘﻲ ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ‪ ،‬وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺼﺮف ﻏﺎﺻﺒﺎﻧﻪ در ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﻠـﻚ دﻳﮕـﺮان‪،‬‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﻋﻠﻤﺎ و ﻓﻘﻪ و ﻋﻠﻢ و ﺑﻲاﺣﺘﺮاﻣﻲ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺪﺳﺎت‪ .‬ﺧﻮب ﺷﺪ ﻧﻤﺮدﻳﻢ و ﺛﻤﺮه وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ آﻗﺎﻳﺎن را ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﻟﻤﺲ ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﺎدن رﺟﺎﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻏﺎرت ﻫﺴﺘﻲ ﻣﻦ ﺳﺎﺑﻘﻪ دارد؛ در ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1371‬ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﻞ‬ ‫را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و ﻫﺴﺘﻲ ﻣﺮا و ﺣﺘﻲ آرﺷﻴﻮ ﭼﻬﺎردهﺳﺎﻟﺔ ﻣﺮا ﺑﺮدﻧﺪ و ﭘﺲ ﻧﺪادﻧﺪ؛ و ﺑﺎﻷﺧﺮه‬ ‫در زﻣﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ آﻗﺎﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻧﻬـﺞاﻟﺒﺎﻟﻏـﻪ ﺑـﻮدم‪ ،‬وﻟـﻲ زﻧـﺎن و‬ ‫ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﻫﻤﻪ ﮔﺮﻳﻪ و زاري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﭼﻤﺎﻗﻲ و آﻣﻴﺨﺘـﻪ ﺑـﺎ ﻏـﺎرت و‬ ‫ﻓﺤﺎﺷﻲ ﺑﺮاي آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺒﺎرك ﺑﺎد! و ﺑﺮﺣﺴﺐ اﺧﺒﺎر واﺻﻠﻪ ﻣﻮﺛﻘﻪ آﺗﺶﺑﻴـﺎر ﻣﻌﺮﻛـﻪ ]ﻣﺤﻤـﺪ‬ ‫ﻳﺰدي[ رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻈﻬﺮ ﻗﺎﻧﻮن و ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬اﻳﺸـﺎن در‬ ‫ﺷﺐ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻗﻢ آﻣﺪﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎن آﺗﺶ را ﺻﺎدر ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﺣﺎل ﻣﺮدم ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﻗﺎﻧﻮن و ﻋﺪاﻟﺖ در ﻛﺸﻮر ﺣﻜﻢﻓﺮﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺜﻞ ﻣـﻦ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻢ ﺳﺎﺑﻘﺔ ﻣﺒﺎرزاﺗﻲ دارد و ﻫﻢ اﺳﺘﺎد ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻮدهام اﻳﻦﻃﻮر‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ واي ﺑﻪ ﺣﺎل ﻣﺮدم ﺑﻲﮔﻨﺎه ﺑﻲﭘﻨﺎه‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫اﻳﺸﺎن در ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ واﻗﻌﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎﺎﻟ رﺿﺎﻳﺖ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ ﺎﻟﺑـﺪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ج‪،2‬ص ‪ .1596-98‬‬

‫‪ 183 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ]‪ 5‬آذر ‪ 1373‬در ﺟﻤﻊ ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن[ ﺿـﻤﻦ ﺗﺄﻳﻴـﺪ اﺟﻤـﺎﻟﻲ‬ ‫اﻫﺎﻧﺖﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎ ﻛﻠﻤﻪ "ﺧﺎﺋﻦ" از ﻣﻦ ﻳﺎد ﻛﺮد و ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﻧﻤـﻮد! و‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آﻳﺖاﷲ ]ﺳﻴﺪﻣﻮﺳﻲ ﺷﺒﻴﺮي[ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﻪاي ﻣﺘﻀﻤﻦ اﻇﻬـﺎر ﻧـﺎراﺣﺘﻲ از اﻳـﻦ‬ ‫اوﺿﺎع أﺳﻒاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬از ﻗﺮار ﻣﺴﻤﻮع اﻳﺸﺎن در ﺟـﻮاب ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪:‬‬ ‫"ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺟﻠﻮي ﺧﺸﻢ ﻣﺮدم را ﺑﮕﻴﺮم"؛ ﻳﺎﻟﻠﻌﺠﺐ ﻛـﻪ ﺟﻤﻌـﻲ رﺟﺎﻟـﻪ را ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ‬ ‫دﻳﺪﻧﺪ از ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺻﺮف ﺑﻮدﺟﻪﻫـﺎي ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﺟﻤـﻊآوري ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﻗـﻢ‬ ‫آوردﻧﺪ و آﻧﺎن را وادار ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮدم ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ و در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ اﻓﺮاد ﻋﺎدي ﺳﭙﺎه ﻫﻢ ﻛﻪ ذاﺗﺎً داراي اﻳﻤﺎن و اﺧﺎﻟص ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ اﻏﻔﺎل ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺎﻟﻓﻜﺎريﻫﺎ وادار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫دو‪ .‬رواﻳﺖ ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫»ﺑﻪ دﻓﺘﺮ اﻳﺸﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮده و آﺛﺎرﺷﺎن را ﭘﺎره ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدﻧـﺪ! دادﮔـﺎه وﻳـﮋة‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﻠﻚ ﺷﺨﺼﻲ ﺗﺠﺎوز ﻛﺮده ‪ -‬ﻛـﻪ در اﺳـﺎﻟم ﻣﻤﻨـﻮع و ﺣـﺮام‬ ‫اﺳﺖ ‪ -‬و آن را ﺑﻪ زﻧﺪان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد‪«.‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﺳﻪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ‬ ‫دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪاي از ﻣﺮﺣﻮم آذري ﻗﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺮاﺋﻦ داﺧﻠﻲ آن )از ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫اﺑﺮاز ﻳﺄس از دوﻟﺖ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﻌﺪ از ﻧﮕﺎرش ﻧﺎﻣﺔ ‪ 5‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﺑﻪ وي‪ ،‬اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺑـﻪ در‪‬ي‬ ‫وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻮرخ ‪ 21‬آﺑﺎن ‪1376‬و راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻗﻢ ]‪ 28‬آﺑـﺎن ‪ ([1376‬ﻇـﺎﻫﺮاً در اواﺧـﺮ‬ ‫آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ده ﺻﻔﺤﻪاي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺮﺳـﺶ و ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آذري در اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦﻫﺎ ﻛﻮﺷﻴﺪه ﺑﻪ اﺑﻬﺎﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرة ﻣﻮاﺿـﻊ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ وي ﻣﻄﺮح ﺑﻮده ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪:‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺧﺎﻃﺮات ج ‪ 1‬ص ‪ .777‬‬ ‫‪ . 2‬آﺧﺮﻳﻦ روزﻫﺎي آذري ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﺔ آﺑﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ش‪ 9 ،112‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ .1378‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 184 ‬‬

‫»]‪ [1‬ﺳﻮال‪ :‬آﻗﺎي آذري ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﻮاﺑﻖ درﺧﺸﺎﻧﻲ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ و‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﺸﻮر دارﻳﺪ ﭼﺮا ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﺮ داده و ﺑﻪ ﺷﺨﺺ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‬ ‫و ﻧﻈﺎم را در ﺧﻄﺮ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ و ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدة اﻣﺮﻳﻜﺎ و اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﺪ؟«‬ ‫‪ ...‬اﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎ ﻛﻪ در ﺳﻤﺖﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﺎﺎﻟ و ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را در‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه رﻓﻴﻊ ﻋﺼﻤﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪاﺋﻲ ﺟﺎي دادهاﻧﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﺮود »ﺎﻟﻳ‪‬ﺴﺌﻞ ﻋﻤ‪‬ﺎ ﻳ‪‬ﻔﻌﻞ و ]ﻫ‪‬ﻢ[‬ ‫ﻳ‪‬ﺴﺌﻠﻮن ]اﻧﺒﻴﺎء ‪ [23‬ﻋﻤﺎ ﻳ‪‬ﻔﻌﻠﻮن« ]او در آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬و اﻳﺸﺎن از‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ[ را در ﮔﻮش ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻬﺪاء و ﺟﺎﻧﺒﺎزان و آزادﮔﺎن‬ ‫و ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن ﺟﺎنﺑﺮﻛﻒ و ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن ﺑﻴﺪاردل و ارﺗﺸﻴﺎن اﻣﺎم زﻣﺎن ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴـﺎﻟم ﻣـﻲﺳـﺮاﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺣﺘﻲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺣﻖ ﺳﺆال و ﺟﺮأت آﻧﺮا ﻧﺪارﻧﺪ‪ ...‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻫﻢ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻗﺎل و ﺣﺎل‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺮود »ﻣﺎ ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻤﺖ‪ ‬ﻟﻜﻢ ﻣ‪‬ﻦ اﻟﻪ ﻏﻴﺮي ]ﻗﺼﺺ ‪ [38‬و ﻣ‪‬ﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﻏﻴﺮي« ]ﻓﺮﻋـﻮن ﮔﻔـﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ﺟﺰ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ اﻟﻬﻲ )و ﻣﺮﺟﻌﻲ( ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻢ[ ﻣﺘﺮﻧّﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻﻛﺲ را ﻫﻢ‬ ‫ﻳﺎراي ﻧﺼﻴﺤﺖ او ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ آﻗﺎي ]‪ [...‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﺻﺪاي ﮔﺮم و دﻟﻨﻮازش ]ﺑﻪ رزﻣﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﻛـﺮد[ ﺑـﺎ او‬ ‫ﭼﻪ ﺑﺮﺧﻮردي ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻛﻨﺪ دروغ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﻳﺎم ﻛﻪ ﻣﺎ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎم‬ ‫ﻓﻌﻠﻲ ﻧﺼﺐ ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﻢ از ﻣﻦ ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪاي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﻗﺎﺋﻠﻴﺪ اﮔﺮ روزي ﺧﺒﺮﮔﺎن وﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮد دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن را ﺧﻠﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺎن را ﺧﻠﻊ ﻛﻨﺪ؟ ﺟﻮاب ﻣﻦ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮد وﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺧـﻮدم ﻫـﻢ ﺑـﺎور‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺳﻮال اﺳﺖ‪) .‬ص‪(1‬‬ ‫اﻣﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮال ﺳﻨﺖ ﻗﻮﻟﻲ و ﻓﻌﻠﻲ و ﺗﻮﺻﻴﻪاي ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﺎت ﻛﻮﺑﻨﺪة ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ]آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ[ ﺧﻄـﺎب ﺑـﻪ رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر وﻗـﺖ ]آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﭼﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ]دي ‪ [1366‬و ﭼﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﺔ ﺳـﻠﻤﺎن‬ ‫رﺷﺪي ]‪ 28‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ [1367‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻋﻠﻤﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﺸـﺎن ﺗـﻮأم ﺑـﻮد ﻫﺮﮔـﺰ‬ ‫ﭘﻨﻬﺎنﻛﺎري از ﺗﺮس ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدة اﺳﺮاﺋﻴﻞ و آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻨﻤﻮدﻧﺪ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺴـﻴﺎر دﻳﮕـﺮ‪ ،‬و‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 185 ‬‬

‫اﻣﺎ ﺳﻨﺖ ﻓﻌﻠـﻲ ﺗـﻮﺑﻴﺦ و ﻣﺎﻟﻣـﺖ ﻧﺨﺴـﺖوزﻳـﺮ ﺳـﺎﺑﻖ و‪...‬و اﻣـﺎ ﺳـﻨﺖ ﺗﻮﺻـﻴﻪاي ﻛـﻪ‬ ‫وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﺔ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ -‬اﻟﻬﻲ ﭘﺮ اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮﮔﺎﻧﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﺪرت ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ را داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻋﻠﻨﻲ ﻣﺤﺬور داﺷﺖ و ﺑﺎ‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ و داﺧﻠﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد و درﻋﻴﻦﺣﺎل ﻣﻤﻨﻮع ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻧﻤﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻨﺪي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭘﺎﺳﺦ ﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺔ ﮔـﺮوهﻫـﺎ در‬ ‫ﺳﻮال ﻣﺸﺘﺮك اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎد ﺳﺎزﻧﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻘـﺎﻣﻲ ﺣﺘـﻲ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ در ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺟﺎﺋﺰ ﺑﻠﻜﻪ واﺟﺐ اﺳﺖ‪) «.‬ص‪(2‬‬ ‫»ﻳﻜﻲ از ﭘﺎﺳﺪاران ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎﺎﻟي ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﻣﻦ او را ﺑﻪ ﺗﻘﺪس و ﺗﻘﻮاي ﻓﻘﻬـﻲ‬ ‫ﻗﺒﻮل دارم ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣﻄﻠﻌﻲ ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﻛﺮد اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن از ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑـﻲﺧﺒﺮﻧـﺪ و از ﻣـﺎ ﺧﺒـﺮ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ و ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در آﺗﺶ ﻓﻘﺮ ﻣﺴﻜﻦ‪ ،‬ﻓﻘﺮ درﻣـﺎن و ﻟـﻮازم ﺗﺤﺼـﻴﻞ ﻓﺮزﻧـﺪاﻧﻤﺎن‬ ‫ﻣﻲﺳﻮزﻳﻢ‪ ،‬ﻋﺪهاي ﻛﻪ در ﺳﻤﺖﻫﺎي اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻣﺪرس در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ رﻫﺒﺮي‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و از زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺮﻓﻬﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧـﺪ ﺟـﺰ ﺷـﻬﺮﻳﻪ ﺑﺨـﻮر و ﻧﻤﻴـﺮي ﺑـﻪ ﻃـﺎﻟب‬ ‫ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﻛﻨﻮن درﻳﺎﻓﺘﻲ ﻃﺎﻟب در ﺳـﻄﺢ ﺑـﺎﺎﻟي ﻋﻠﻤـﻲ ‪ 32‬ﻫـﺰار ﺗﻮﻣـﺎن ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺋﻤﺔ ﺟﻤﻌﻪ و اﻳﻦ ﻣﺮاﺟﻊ و اﻳﻦ ﻓﻀﺎﻟ ﻫﻢ از وﺿﻊ ﻃﺎﻟب و ﺳـﺎدات و ﻣـﺮدم‬ ‫آﺑﺮوﻣﻨﺪ و ﻣﺸﻜﺎﻟت آﻧﺎن اﻃﺎﻟع ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ دل ﺳﻮﺧﺘﻦ و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻛﻤﻚﻫﺎي ﺟﺰﺋﻲ ﭼﻴﺰي‬ ‫ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﺮأت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ وﺿﻊ ﻣﺮدم در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﺑﻬﺘﺮ از وﺿﻊ ﻓﻌﻠﻲ و‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻄﻊ زﺑﺎن و ﻗﻠﻢ اﻣﺜﺎل ﻣﻦ ﺧﻴﺎﻧﺘﻲ اﺳﺖ ﺑﺲ ﺑﺰرگ ﺑﻪ اﺳﺎﻟم‪...‬‬ ‫از رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺟﺪﻳﺪ ]ﺧﺎﺗﻤﻲ[ ﻫﻢ ﻣﺄﻳﻮس ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻫﻤـﺎنﻃـﻮر ﻛـﻪ ]ﻣـﻦ[ ﻣـﺄﻳﻮس‬ ‫ﺷﺪهام‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ ﺟﺰ ﻣﺴﻜّﻦﻫﺎﻳﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪) .‬ص‪(3‬‬ ‫ﻣﺎ ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺔ اﺷﻜﺎﺎﻟﺗﺶ اﺳﺘﻘﺎﻟل ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده اﺳﺖ اﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺎ وﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺣﺎﻛﻢ و ﻇﻠﻢ وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت اﺳـﺘﻘﺎﻟل ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ دوام اﺳﺖ؟ واﷲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎ ﻛﻔﺮ ﻗﺎﺑﻞ دوام اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻇﻠـﻢ ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 186 ‬‬

‫دوام ﻧﻴﺴﺖ‪...‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻛﻪ دم از ﺣﺬف وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻳـﺎ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ آن‬ ‫ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﺷﻜﺎﺎﻟت ﻫﻤﻪ از ﻣﺼﺪاق وﺎﻟﻳـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺧﺒﺮﮔـﺎن ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻧﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و اﺎﻟ اﻧﺒﻴﺎء و اوﻟﻴﺎء و ﻣﺮﺣﻮم ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎري و ﻣﻴـﺮزاي ﺷـﻴﺮازي و‬ ‫آﻗﺎي ﺑﺮوﺟﺮدي اﮔﺮ ﺻﺪﺳﺎل ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺮس از اﻧﺤﺮاف وﻟﻮ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫‪ ...‬در ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ]واﻗﻌﻲ[ ﻫﻴﭻﻛﺲ از ﺳﺨﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻫﺮاس از ﻣﺠـﺎزات‬ ‫ﻧﺪارد و ﻟﻮ اﻧﻜﺎر ﺧﺪا و اﺳﺎﻟم و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و وﺎﻟﻳﺖ را ﻛﻨﺪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫ﻋﻠﻲ )ع( از ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺣﺎﻛﻤﻲ ﭼﻮن ﻋﻠﻲ ﺑﺎك ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﺪل ﻋﻠﻲ اﻳﻤﺎن داﺷـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫)ص‪(4‬‬ ‫ﺷــﻨﻴﺪهام آﻳــﺖاﷲ ]ﻣﻴــﺮزا ﻋﻠــﻲ آﻗــﺎ[ ﻓﻠﺴــﻔﻲ ]‪1299-1384‬ش[ در ﻣﺸــﻬﺪ ﺑﺤــﺚ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ و اﻃﺎﻟﻋﺎت آﻧﺮا ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ...‬درﺳﺖ دو ﺳﺎل اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺮم اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪام آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺑﻬﺠﺖ اﻋﻠﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫رﺳﺎﻟﻪام ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬وزﻳـﺮ ارﺷـﺎد اﻫـﻞ ﺗﺴـﺎﻣﺢ و ﺗﺴـﺎﻫﻞ در ﻧﺠـﺎت آن از ﺑﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﻫﻨﻮز ﺟﻮاب ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻠﻪ ﻣﻦ ﻧﻤـﻲﺗﺮﺳـﻢ از ﺗﻬﻤﺘـﻲ ﻛـﻪ اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻣﻦ زده و ﺑﻪ ﺧﺒﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﺨﺎﺑﺮه ﺷﺪه و در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﭘﺨـﺶ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻌـﺎون‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﻣﻨﺰل ﺧﻮدم ﻣﺮا ﺑﻪ آن ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻫـﻢ اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ و ﻃﻨـﺰ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲداﻧﺪ و ﺑﺎﺎﻟﺗﺮ ﻣﺮا دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮن ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ رﺋـﻴﺲ ﻗـﻮة‬ ‫ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ در ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﮔﻔﺖ ﺑﻠﻪ ﺟﺰاي اﻧﺘﻘﺎد و ﺳﺨﻨﺎن ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ! دﺳﺖ‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﺑﺮدارﻳﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﺳﺎﻟم و ﻗﻀﺎوت ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ؟!‬ ‫]‪ ...[2‬اﻣﺮوز اﮔـﺮ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ ﺑـﻪ اﻣـﺎم راﺣـﻞ اﻗﺘـﺪا ﻛﻨـﻴﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﻤـﻪ ﻣﺸـﻜﺎﻟت را از‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﭼﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﻋﻬﺪة وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪) «...‬ص‪(5‬‬ ‫]از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ[ اﻵن رﺑﺎ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﺣـﺎﻟل ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻵن ﺗﻘﻠﻴـﺪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 187 ‬‬

‫ﻏﻴﺮﻣﺠﺘﻬﺪ ﺎﻟزم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫]‪ [3‬ﺳﺆال‪ :‬اﮔﺮ ﻗﺼﺪ و ﻧﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺮ اﺳﺖ ﺧﻮب ﺑﻮد ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮد را ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻘـﺎم‬ ‫ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﻄﻮر ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻫﺸﺖ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده ﻓﺘﻮﻛﭙﻲ ﻧﺎﻣﻪﻫـﺎﻳﻢ ﻣﻮﺟـﻮد اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫وﻟﻲ اﺛﺮ ﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫]‪ [4‬ﺳﺆال‪ :‬ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﻲ دارد ﻛﻪ ﻧﻔﻲ اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﻨﻤﺎﺋﻴﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﻄﻠﻖ و اﻋﻠﻢ ﻛﻤﺎل اﺳﺖ و ﻫﻤﺔ ﻓﻘﻬﺎ ﻧﻔﻲ ﻛﻤﺎل را اﺷﻜﺎل ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫]‪ [5‬ﺳﺆال‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻣﻮرد رﻫﺒﺮ ﻛـﻪ ﺗﻮﻗـﻊ ﻣـﻲرود ﻣﺠﺘﻬـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻬـﺎ اﺷـﻜﺎل‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ؟‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺎر ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮاي اﺳﺎﻟم و ﻧﻈﺎم ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ‬ ‫و ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﺮدم در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺣـﺞ‪ ،‬ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺧﻤـﺲ و زﻛـﻮة و ﺣﻘـﻮق ﻣﻮﺟـﺐ ﺑﻄـﺎﻟن‬ ‫ﻋﺒﺎدات و ﺣﻘﻮق ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫]‪ [6‬اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺘﺎواي اﻳﺸﺎن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻓﺘﻮاي اﻣﺎم راﺣﻞ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻋﻠـﻢ ﺑـﻮده و‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺠ‪‬ﻴﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻪ اﻳﻦ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻴ‪‬ﺖ اﻋﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒـﻖ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از اﻧﻈﺎر ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و ﺟﺎي ذﻛﺮ ﺷﺮاﺋﻂ آن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻲ در ﻧﺎﻣﺔ آﻗﺎي در‪‬ي ﻧﻮﺷﺘﻪام‬ ‫زﻳﺮا ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﻳﺸﺎن ﻣﺄﻣﻮر ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺤﺼﺎر در اﻳﺸﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺘﺎواي ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ در اﻗﺘﺼـﺎد و ﻏﻴـﺮه ﺣﺠـﺖ‬ ‫اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺧﺴﺎرت ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ در ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﻴﻊ ﺑﺪﻋﺖ آﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪) .‬ص‪(6‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺳﺆاﺎﻟﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮح ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳـﺦ دادﻳـﻢ‪ ،‬اﮔـﺮ ﺳـﺆاﺎﻟت ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺎﺿﺮم در آﻧﻬﺎ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫]‪ [7‬ﺳﻮاﺎﻟت دﻳﮕﺮي ﻫﻢ در روزﻧﺎﻣﻪ و اﻓﻮاه وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻳﺎ ﻓﺤﺶ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺗﻬﻤﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺗﻬﻤﺖ را ﭼﻪ از ﻛﻴﻬﺎن ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﭼـﻪ از ﻣﻌـﺎون اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﻧﻤـﻲﮔـﺬرم‪ ...‬و اﻣـﺎ ﻓﺤـﺶ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 188 ‬‬

‫»ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل ﻳﺎ ﻣﺎﻟﻴﺨﻮﻟﻴﺎﻳﻲ و ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس اﺳﺎﻟﻣﻲ« ﻛﻪ اوﻟﻲ در ﻣﺠﻠﺔ ارزﺷﻬﺎ‬ ‫و دوﻣﻲ در روزﻧﺎﻣﺔ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ آﻣﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬دو ﭘﺎﺳـﺦ اﺟﻤـﺎﻟﻲ و ﺗﻔﺼـﻴﻠﻲ دارم‪.‬‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻢ در ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﺔ آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪﻣﺤﻤﺪي[ ريﺷﻬﺮي ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﺮا ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻏـﺬاي ﻟﺬﻳـﺬ‬ ‫ﻛﺒﺎب ﻣﻲداﻧﺪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻮي داغ ﻛﺮدن ﺧﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻧﺎﻣـﺔ ]ﻣـﻮرخ ‪28‬‬ ‫ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ [1367‬اﻣﺎم راﺣﻞ ﻗﺪسﺳﺮه و دﻳﺪ آن ﺑﺰرﮔﻮار ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﺮ اﺳﺖ‪) ...‬ص‪(7‬‬ ‫اﻣﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻛﻠﻲ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻣﺎم راﺣﻞ ﻗﺪسﺳﺮه و دﻳﮕﺮي ﺑﺎ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي‪ .‬اﻣﺎ اول در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ دﺳﺘﻮر ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﻬﻨـﺪس ]ﻣﻴﺮﺣﺴـﻴﻦ[ ﻣﻮﺳـﻮي‬ ‫ﺣﻔﻈﻪاﷲﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻓﺮق ﻣﻦ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻋﻮام اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫آراء ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﻘﻬﻲ ﻣﺨﺘﺎرم ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر در ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﺣﻀﺮت اﻣـﺎم‬ ‫دﺳﺘﻮر ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ اﻧﺠﺎم دادم‪ .‬ﻣﻌﻨﺎي ﺣﻜﻢ ﻣﻮﻟﻮي و ارﺷﺎدي در ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘـﻪ ﻧﻬﻔﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ دوم در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻋـﺪم ﺗﻌـﺎدل‬ ‫ﺣﻘﻴﺮ را اﺛﺒﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﮕﺮان ﺑﻌـﺪ از اﻣـﺎم راﺣـﻞ ﺑـﻮدﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﺷﺐ وﻓﺎت ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﺑﺰرﮔﺎن ﺧـﺪﻣﺖ ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ ﻣﺸـﺮف‬ ‫ﺷﺪﻳﻢ‪ ...‬اﻳﺸﺎن ﻫﺮﮔﺰ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺧﻮد را اﻋﺎﻟم ﻧﻔﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺳﻪ ﻧﻔﺮهاي در ﻫﻤﺎن ﺷـﺐ‬ ‫در ﻣﻨﺰل اﻣﺎم ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﺎت اﻣﺮ را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻨﺪ ﻧﻔـﺮ از ﻗﺒﻴـﻞ آﻗـﺎي‬ ‫]ﻣﺤﺴﻦ[ ﺷﺒﺴﺘﺮي از ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج اﺣﻤﺪ آﻗـﺎ ]ﺧﻤﻴﻨـﻲ[ ﻣﻄﻠﺒـﻲ داﺋـﺮ ﺑـﻪ رﻫﺒـﺮي آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻓﻘﻂ در ﺣﺪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي رﻫﺒـﺮي ﺧـﻮب اﺳـﺖ در ﺧﺒﺮﮔـﺎن ﻧﻘـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻤﺪار ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻫﻢ آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ]رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ[ ﺑﻮد‪ ...‬ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺑﻴﻦ اﻳﺸﺎن ]آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ[‬ ‫و آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺑﻮد‪ ...‬ﺣﻘﻴﺮ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻗـﺎﺋﻢ ﻣﻘـﺎم آﻗـﺎي‬ ‫ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻣﻄﺮح ]ﻛﺮدم[ و ﺑﻌﺪ ﻣﺴﺘﻘﺎﻟً‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﺑـﺮاي اﺟـﺮاي ﺗﻮﻃﺌـﻪ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﺪ‪ .‬آﻗـﺎي ﻫﺎﺷـﻤﻲ ]رﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ[‬ ‫ﺗﻌﺰﻳﻪﮔﺮداﻧﻲ ﺧﻮد را آﻏﺎز و از زﻳﺪ و ﻋﻤﺮ اﺳﺘﺸﻬﺎد ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺒﺎﻟً ﻣﻄﻠﺐ را از ﺑﻌﻀﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 189 ‬‬

‫اﻓﺮاد زﻳﺮك ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدم وﻟـﻲ ﻧﻴـﺎز ﻣﺒـﺮم ﺑـﻪ ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﻓـﻮري ﺑـﺮاي ﺻـﺎﻟح اﻣـﺖ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ)ص( ﻣﺮا وادار ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻃﺮح ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ]آﻳـﺎ[ آﻗـﺎي آذري‬ ‫ﮔﻮش ﺑﻪ ﺣﺮف ﻣﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟! ﺑﻪ ﺻﺤﻦ ﻣﺠﻠﺲ رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ ﻗﺎﺋﻞ ﺑـﻪ وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻪ ﮔﻮش ﻣﻲدﻫﻢ‪ .‬ﭘﺲ از رأيﮔﻴﺮي ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد ﻛـﺮدم ﺧﺒـﺮ را ﺑـﺎ‬ ‫ﻟﻘﺐ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻋﺎﻟم ﻛﻨﻨﺪ‪) ....‬ص‪(8‬‬ ‫اﻳﺪة ﻣﻦ ﺣﻔﻆ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻮد و ﺑﺲ‪ ،‬وﻟﻲ آﻗﺎﻳﺎن ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﺎ ﻫﻢ ﻓﺨﺮ ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﻣﻜﺎن اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﺎ ﺷﺶ ﺳﺎل درس ﺧـﺎرج در روزﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪم‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻧﻘﺎﻟب ﺗـﺮﺟﻴﺢ دادﻳـﻢ ﻛﻮﺷـﺶ ﺑـﻲﺣـﺪ در‬ ‫ﺗﻜﺮﻳﻢ و دﻓﺎع از ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از رﻓﺮاﻧﺪم ﺑﺎزﻧﮕﺮي آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ رأيﮔﻴﺮي ﻣﺠﺪد و ﻣـﺘﻦ ﻣﺼـﻮﺑﻪ را ﺑـﺎ ذﻛـﺮ‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اراﺋﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻦ اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدم اﻳـﻦ وﺻـﻒ را ﺣـﺬف ﻛﻨﻴـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﺮاي رأيدادن ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺳﺮﻣﺴﺖ از ﭘﻴـﺮوزي ﺑـﻪ اﻋﺘـﺮاض ﻣـﻦ‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺼﺎﻟﺢ اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻪ دﻓﺎع و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮد اداﻣﻪ دادﻳـﻢ‪ ،‬زﻳـﺮا‬ ‫آن روز راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﺪم اﺟﺘﻬﺎد اﻳﺸﺎن از ﻣﺘﺪﻳﻨﻴﻦ زﻳﺎد اﻋﺘـﺮاض ﻣـﻲﺷـﺪ و ﻣـﺎ ﺳـﻴﻨﻪ ﺳـﭙﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪ ...‬وﻟﻲ اﺻﻞ ﻓﻘﺎﻫﺖ و اﻃﺎﻟع ﺑﺮ ﻫﻤﺔ اﺣﻜﺎم ﻋﻦ اﺟﺘﻬـﺎد ﺎﻟزم اﺳـﺖ‪ ،‬و اﻳـﻦ در‬ ‫ﻣﻮرد آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺿﺮورت از اﻳﻦ ﺷﺮط ﺻـﺮفﻧﻈـﺮ ﻛـﺮدﻳﻢ‬ ‫وﻟﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ و اﺻﺮار داﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ در ﻣﻨﻄﻘﺔ ﻣﻤﻨﻮﻋﺔ ﻓﺘﻮا وارد ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫روزي ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد ﺧﻴﺮاﻧﺪﻳﺶ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﺸﺎن اﺳﺘﻔﺘﺎء ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻳﺸﺎن ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺮض اﻳﺸﺎن رﺳﺎﻧﺪم ﺑﻪ ﺻﺎﻟح ﻛﺸﻮر و ﺧﻮد ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ورود در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﺑﻪ دو دﻟﻴﻞ ﻓﻜﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را ﻧﺪارم‪ :‬ﻳﻚ‪ ،‬وﻗﺖ اﺳـﺘﻨﺒﺎط را ﻧـﺪارم‪.‬‬ ‫دو‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﻳﺎ ﺧﻴﻠﻲﻫﺎ )ﺗﺮدﻳﺪ از ﻣﻦ اﺳﺖ( را از ﺧﻮدم اﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﻢ و ﺗﻮ را از ﻫﻤﻪ اﻋﻠﻢ‬ ‫ﻣﻲداﻧﻢ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺬاﻛﺮه ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ وﻓﺎت ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻗﺪسﺳﺮه ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫]ﻳﻌﻨﻲ ‪ 11‬آذر ‪ [1372‬وﻟﻲ ﭼﻴﺰي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﺣﺘﻲ در زﻣﺎن ﺣﻀﻮر آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ اراﻛـﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 190 ‬‬

‫زﻣﺰﻣﺔ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن آﻏﺎز ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﻠﺒﻪﻫﺎي داغ اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﺧﻮرد داﺷـﺘﻢ‪ ،‬ﺗـﺎ زﻣـﺎن‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن از ﻃﺮف ﺟﺎﻣﻌـﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ]‪ 11‬آذر ‪ [1373‬ﻛـﻪ ﺑـﺪﻋﺘﻲ در ﺗـﺎرﻳﺦ‬ ‫ﻫﺰارﺳﺎﻟﺔ ﺣﻮزهﻫﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﻋﺪماﻋﺘﺪال ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ روزي ﻛﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‬ ‫و ﻓﻘﻂ رﻫﺒﺮي ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺪاﻛﺎري ﻣﻲﻛـﺮدم‪ ،‬وﻟـﻲ ﻣـﻦ ﻋـﺪول از وﺿـﻊ ﺳـﺎﺑﻖ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻪ و ﺧﻮاﻫﻢ داﺷﺖ ﻃﺒﻖ وﻇﻴﻔﺔ ﺷﺮﻋﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪاي‬ ‫ﺑﻮد در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﺑﺪﺗﺮ از آن ﻗﺒﻀﻪﻛﺮدن ﺣﻮزه از ﻫـﺮﺟﻬـﺖ ﺗﻮﺳـﻂ اﻳﺸـﺎن و‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ روﺣﺎﻧﻲ ﻓﻌﻠﻲ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻤﺮ اﻣﺎم اﻣـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﻮﻟﻪﺑﺎري از ﻣﺒﺎرزه و ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺻﻔﺎ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻮدﻛﺎن اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ ﻣﻨﺰوي ﺷﺪﻧﺪ ‪.‬‬ ‫)ص‪(9‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ روزﻫﺎ راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻛﻮدﻛﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ]در ‪ 28‬آﺑـﺎن ‪ 1376‬اﺗﻔـﺎق اﻓﺘـﺎد[ و‬ ‫ﻓﺮداﻫﺎﻳﻲ ﻋﻠﻴﻪ آﻗﺎي ﺑﻬﺠﺖ‪ ،‬ﺻﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴـﺘﺎﻧﻲ و وﺣﻴـﺪ داﻣـﺖ ﺑﺮﻛـﺎﺗﻬﻢ اﻋـﺎﻟن ﺷـﺪه و‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻛـﻪ در ﻣﺮﺋـﻲ و ﻣﻨﻈـﺮ و اﻃـﺎﻟع‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ راه ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺠﻠـﺲ ﺳـﻨﺎ ﺑـﻪ رﻳﺎﺳـﺖ آﻗـﺎي‬ ‫ﻫﺎﺷﻤﻲ و ﻛﺎرﺷﻜﻨﻲ در راه ﺧﺪﻣﺖ دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ از اﻗﺘﺼﺎد اﻳﺸﺎن اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺖ ﻋﺰﻳﺰ و ﺷﺮﻳﻒ اﻳﺮان وﺿﻊ ﺑﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻋـﺎر و ﻧﻨـﮓ ﺑـﺮاي اﺳـﺎﻟم و‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺷﺪه در اﺛﺮ ﻋﺪم رﻫﺒﺮي ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ و ﻋﻤـﺪﺗﺎً دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮري اﻳﺸـﺎن اﺳـﺖ‪...‬‬ ‫ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را ﻧﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﺔ رﻫﺒﺮي ﻧﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣـﻲداﻧـﻢ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺧﺒﺮﮔـﺎن اﻣـﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي آن‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻪ وﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ و ﻧﻤﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﮔـﺎن‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﺧﺒﺮﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ در وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﺔ ﺧﻮد ذﻛﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﺪه‬ ‫ﺗﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻗﻮي ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮدة اﻣﺎم راﺣﻞ اﺳـﺖ ﻛـﻪ وﻟـﻲ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ اﮔﺮ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻛﻨﺪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﺳﺎﻗﻂ اﺳﺖ‪....‬‬ ‫ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮم ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺟﺎن ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﻴﺎﻧﺪازد ﻛﻪ ﺑـﺮاي‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 191 ‬‬

‫آن آﻣﺎدهام‪ .‬واﻟﺴﺎﻟم ﻋﻠﻴﻜﻢ و رﺣﻤﻺاﷲ و ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ‪) «.‬ص‪(10‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫رﺋﻮوس آراء آذري ﻗﻤﻲ در اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬اﻛﺜﺮ روﺣﺎﻧﻴﻮن دوﻟﺘﻲ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را ﻣﻘﺎم ﻣﻘـﺪس ﻣـﺎﻓﻮق ﺳـﻮال و اﻧﺘﻘـﺎد ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻫﻢ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺣﺎل و ﻗﺎل ﺑﻪ ﺷﻴﻮة ﻓﺮﻋﻮن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻪ وﻇﻴﻔﺔ ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬در ﺳﻨﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدة دﺷـﻤﺎن ﻣـﺎﻧﻊ از اﻧﺘﻘـﺎد ﺳـﻨﮕﻴﻦ از‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﺔ ﻛﺸﻮر از ﻗﺒﻴﻞ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‪ ،‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر و ﻧﺨﺴـﺖوزﻳـﺮ وﻗـﺖ‬ ‫ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ اﻧﺘﻘﺎد ﺳﺎزﻧﺪه از ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻣﻲ وﻟﻮ وﻟﻲﻓﻘﻴـﻪ را واﺟـﺐ ﻣـﻲداﻧـﻢ‪ .‬ﻫﺸـﺖ ﺳـﺎل‬ ‫اﻧﺘﻘﺎدات ﺧﻮد را ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ وﻟﻲ اﺛﺮ ﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﺔ روﺣﺎﻧﻲ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﺧﻮد از زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺮﻓﻬﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪،‬‬ ‫از ﻓﻘﺮ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻏﻴﺮﺣﻜﻮﻣﺘﻲ و ﻣﺮدم آﺑﺮوﻣﻨﺪ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﺳﺘﻘﺎﻟل ﺳﻴﺎﺳـﻲ را ﺣﻔـﻆ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑـﺎ ﻇﻠـﻢ ﺣـﺎﻛﻢ ﺑـﺮ ﻛﺸـﻮر‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺎﺑﻞ دوام ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺣﺘﻲ از ﺗﺪرﻳﺲ ﻧﻘﺎداﻧﺔ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺴﻠﻢ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻫﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﺔ آن در ﻣﻮرد ﻣﺮﺣﻮم آﻳـﺖاﷲ ﻣﻴـﺮزا‬ ‫ﻋﻠﻲ آﻗﺎ ﻓﻠﺴﻔﻲ در ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻣﺸﻬﺪ ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴـﺘﻢ و ﺗﻘﻠﻴـﺪ ﻏﻴﺮﻣﺠﺘﻬـﺪ را‬ ‫ﺑﺪﻋﺖ داﻧﺴﺘﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و ﺗﻘﻠﻴﺪ از اﻳﺸﺎن ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄـﺎﻟن ﻋﺒـﺎدات و‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻣﻦ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻣﻦ ﺗﻬﻤﺖ زده ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﺮا وادار ﺑﻪ ﺳﻜﻮت ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻗﻮة ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮدم‪ ،‬در ﭘﺎﺳـﺦ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺟـﺰاي‬ ‫اﻧﺘﻘﺎد و ﺳﺨﻨﺎن ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ! دﺳﺖ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮدارﻳﺪ‪«.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 192 ‬‬

‫ﻫﻔﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ وﻳﮋهاي در وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﻣـﺄﻣﻮر ﺟـﺎ اﻧـﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻣﻘـﺎم‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺤﺼﺎر ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻜـﻪ ﻓﺘـﺎواي اﻳﺸـﺎن ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ ﻓﺘـﻮاي‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻣﻴ‪‬ﺖ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻓﺘـﺎواي رﻫﺒـﺮي ﺣﺠـﺖ‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮﻣﺠﺘﻬﺪ ﺑﺪﻋﺖ آﺷﻜﺎر در ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﻴﻊ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺸﺖ‪ .‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎ ﺗﻌﺰﻳﻪﮔﺮداﻧﻲ آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ در ﻣﺠﻠـﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن‬ ‫رﻫﺒﺮي و اﺳﺘﺸﻬﺎد از دو ﻧﻔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم رﻫﺒﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻌﺪ از اﻣﺘﻨﺎع ﻣﺮﺣﻮم‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ از ﻗﺒﻮل رﻫﺒﺮي ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﺼـﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸـﻲ ﺗـﻦ دادم‪ .‬ﺑﻌـﺪ از رﻓﺮاﻧـﺪم‬ ‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي رأيﮔﻴﺮي ﻣﺠﺪد ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦﺑﺎر آﻗﺎي‬ ‫ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در ﻣﺘﻦ ﻣﺼﻮﺑﺔ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را ﻣﺠﺘﻬـﺪ ﺧﻮاﻧـﺪه ﺑـﻮد‪ ،‬ﻣـﻦ‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﻣﻦ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﺑﻪ ﺿﺮورت ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم از ﺷﺮط ﻓﻘﺎﻫـﺖ‬ ‫و ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ اﺳﺘﻨﺒﺎط در ﻫﻤﺔ اﺑﻮاب ﻓﻘﻬﻲ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﺑـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﺔ‬ ‫ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ ﻓﺘﻮا وارد ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﻧُﻪ‪ .‬ﻣﻌﺮﻓﻲ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﺘﻬـﺪ ﺟﺎﺋﺰاﻟﺘﻘﻠﻴـﺪ از ﺳـﻮي ﺟﺎﻣﻌـﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ و ﻗﺒﻀﻪﻛﺮدن ﺣﻮزه از ﻫﺮﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﺸﺎن و وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺪﻋﺘﻲ‬ ‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﺰارﺳﺎﻟﺔ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﺔ ﺗﺸﻴﻊ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ده‪ .‬وﺿﻊ ﺑﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺎر و ﻧﻨﮓ ﺑﺮاي اﺳﺎﻟم و ﻣﺴـﻠﻤﻴﻦ ﺷـﺪه‬ ‫در اﺛﺮ ﻋﺪم رﻫﺒﺮي ﺻﺤﻴﺢ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﻋﻤﺪﺗﺎً دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري اﻳﺸﺎن اﺳﺖ اﻳﺸـﺎن‬ ‫را ﻧﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﺔ رﻫﺒﺮي ﻣﻲداﻧﻢ ﻧﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‪ .‬ﻣﺠﻠـﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺧﻄﻴـﺮ‬ ‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ اﮔﺮ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻛﻨﺪ ﺧﻮدﺑـﻪﺧـﻮد‬ ‫ﺳﺎﻗﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﻘﺎﻟﺑـﻲ ﻛـﻪ دم از ﺣـﺬف وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ از ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ آن ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﺷﻜﺎﺎﻟت ﻫﻤﻪ از ﻣﺼﺪاق وﺎﻟﻳﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد ﻧﻪ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ‪.‬‬ ‫ﻳﺎزده‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺟﺎن ﻣـﺮا ﺑـﻪ ﺧﻄـﺮ ﺑﻴﺎﻧـﺪازد ﻛـﻪ ﺑـﺮاي آن‬

‫‪ 193 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫آﻣﺎدهام‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺑﺮاﺋﺖ آذري ﻗﻤﻲ از ﺳﻠﻄﺎن ﺟﺎﺋﺮ در روز واﻗﻌﻪ‬ ‫»واﷲ ﻫﻮ اﻟﻤﻨﺘﻘﻢ‬ ‫ﻣﻦ رأي ﺳﻠﻄﺎﻧﺎً ﺟﺎﺋﺮاً‬

‫‪١‬‬

‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي أﺑﺮار را ﻣﻲﻛﺸﺪ و ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و أﺧﻴﺎر را ﻫﺘﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و أﺑﺮﻳﺎء‪ ٢‬را ﺑﻪ‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه ]ﻣﻲﺑﺮد[‪ ،‬و ﺑﻪ ﻏﺼﺐ وﺎﻟﻳﺖ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬واﻧﺘﻢ ﺗﻨﻈﺮون اﻟﻴﻪ وﺗﻜﺘﻤﻮن اﻟﺸـﻬﺎدة‬ ‫و ﺎﻟﺗﻨﻬﻮن ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ‪ ٣‬و ﺗﻄﻠﺒﻮن اﻟﺮﺧﺺ واﻟﻤﻌﺎذﻳﺮ‬

‫‪4‬‬

‫اﻣﻴﺪوارم ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻮﺎﻟﻳﻢ و ﻣﻮﺎﻟي ﺷﻤﺎ داﻣﻦﮔﻴﺮ ﺷﻤﺎ ﺷﻮد‪» .‬إن اﻟﺬﻳﻦ ﻳﻜﺘﻤﻮن ﻣﺎ اﻧـﺰل‬ ‫اﷲ ﻣﻦ اﻟﻜﺘﺎب و ﻳﺸﺘﺮون ﺑﻪ ﺛﻤﻨﺎً ﻗﻠﻴﺎﻟً اوﻟﺌﻚ ﻣﺎﻳﺄﻛﻠﻮن ﻓﻲ ﺑﻄﻮﻧﻬﻢ اﺎﻟ اﻟﻨـﺎر و ﺎﻟﻳﻜﻠﻤﻬـﻢ‬ ‫اﷲ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﻺ و ﺎﻟﻳﺰﻛﻴﻬﻢ و ﻟﻬﻢ ﻋﺬاب اﻟﻴﻢ«‬

‫‪5‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي ﺳﺘﻤﮕﺮي را دﻳﺪ‪ ...‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﺧﻄﺒﺔ ﻣﺸﻬﻮر ﺳﻴﺪاﻟﺸـﻬﺪاء)ع( در ﻛﺮﺑﺎﻟﺳـﺖ‪ ":‬أﻳﻬـﺎ‬ ‫اﻟﻨﺎس إن رﺳﻮلاﷲ ﻗﺎل‪ :‬ﻣﻦ رأى ﺳﻠﻄﺎﻧﺎً ﺟﺎﺋﺮاً ﻣﺴﺘﺤﺎﻟً ﺣﺮم اﷲ ﻧﺎﻛﺜﺎً ﻟﻌﻬﺪاﷲ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎً ﻟﺴﻨﻺ رﺳـﻮلاﷲ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻤﻞ ﻓﻲ ﻋﺒﺎده ﺑﺎﺎﻟﺛﻢ واﻟﻌﺪوان‪ ،‬ﻓﻠﻢ ﻳﻐﻴﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻔﻌﻞ و ﺎﻟ ﻗﻮل ﻛﺎن ﺣﻘﺎً ﻋﻠﻰاﷲ أن ﻳﺪﺧﻠﻪ ﻣﺪﺧﻠﻪ‪ ،‬أﺎﻟ‬ ‫و إن ﻫﺆﺎﻟء ﻗﺪ ﻟﺰﻣﻮا ﻃﺎﻋـﻺ اﻟﺸـﻴﻄﺎن وﺗﺮﻛـﻮا ﻃﺎﻋـﻺ اﻟـﺮﺣﻤﻦ‪ ،‬وأﻇﻬـﺮوا اﻟﻔﺴـﺎد‪ ،‬وﻋﻄﻠـﻮا اﻟﺤـﺪود‪،‬‬ ‫واﺳﺘﺄﺛﺮوا ﺑﺎﻟﻔﺊ‪ ،‬وأﺣﻠﻮا ﺣﺮام اﷲ وﺣﺮﻣﻮا ﺣﺎﻟﻟَﻪ‪ ،‬وأﻧﺎ أﺣﻖ ﻣﻦ ﻏﻴﺮ"‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬ﭘﺎﻛﺎن‪ .‬اﺑﺮﻳﺎء و ﺑﺮﻳﺌﻮن ﺟﻤﻊ ﺑﺮيء ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﺎك از ﭼﻴﺰي و ﺑﻴﺰار )ﻟﻐﺖﻧﺎﻣﻪ دﻫﺨﺪا(‪ .‬‬ ‫‪ . 3‬و ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آن ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺪ و ﺷﻬﺎدت را ﻛﺘﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬‬ ‫‪ . 4‬ر‪‬ﺧَﺺ‪ :‬ﺟﻤﻊ ر‪‬ﺧﺼ‪‬ﻺ آﺳﺎﻧﻲ و ﻓﺮاﺧﻲ در ﻛﺎري‪ ،‬رﺧﺺ ﻃﻠﺐﻛﺮدن ﺳـﺒﻚ داﺷـﺖ ﻓﺮﻣـﺎن ﺣـﻖ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﻮن ﻋﺎﻟﻤﻲ را ﺑﻴﻨﻲ ﺑﻪ رﺧﺺ و ﺗﺄوﻳﺎﻟت ﻣﺸﻐﻮل ﮔﺮدد ﺑﺪان ﻛﻪ از وي ﻫـﻴﭻﭼﻴـﺰي ﻧﻴﺎﻳـﺪ‪).‬ﻛﺸـﻒ‬ ‫اﻟﻤﺤﺠﻮب ﻫﺠﻮﻳﺮي(‪ .‬ﻣﻌﺎذﻳﺮ‪ :‬ﺟﻤﻊ ﻣ‪‬ﻌﺬار ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺣﺠﺖ و ﺑﺮﻫﺎن‪ ،‬ﻋﺬرﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻮزشﻫﺎ و ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎ‪ .‬وﻟﻮ‬ ‫اﻟﻘﻲ ﻣﻌﺎذﻳﺮه‪ .‬ﻇﺎﻫﺮاً آن ﻣﺮﺣﻮم ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻋﻦ أﺑﻲ ﺟﻌﻔﺮ )ع( ﻗـﺎل‪ :‬ﻳﻜـﻮن ﻓـﻲ‬ ‫آﺧﺮ اﻟﺰﻣﺎن ﻗﻮم ﻳﺘﺒﻊ ﻓﻴﻬﻢ ﻗﻮم ﻣﺮاؤن ﻳﺘﻘﺮؤن وﻳﻨﺴﻜﻮن ﺣﺪﺛﺎء ﺳﻔﻬﺎء ﺎﻟ ﻳﻮﺟﺒـﻮن أﻣـﺮاً ﺑﻤﻌـﺮوف وﺎﻟ‬ ‫ﻧﻬﻴﺎً ﻋﻦ ﻣﻨﻜﺮ إﺎﻟ إذا أﻣﻨﻮا اﻟﻀﺮر‪ ،‬ﻳﻄﻠﺒﻮن ﻷﻧﻔﺴﻬﻢ اﻟﺮﺧﺺ واﻟﻤﻌﺎذﻳﺮ ﻳﺘﺒﻌﻮن زﺎﻟت اﻟﻌﻠﻤـﺎء و ﻓﺴـﺎد‬ ‫ﻋﻠﻤﻬﻢ إﻟﻰ أن ﻗﺎل‪ :‬ﻫﻨﺎﻟﻚ ﻳﺘﻢ ﻏﻀﺐاﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﻓﻴﻌﻤﻬﻢ ﺑﻌﻘﺎﺑﻪ ﻓﺘﻬﻠﻚ اﻷﺑﺮار ﻓﻲ داراﻟﻔﺠﺎر و اﻟﺼـﻐﺎر‬ ‫ﻓﻲ داراﻟﻜﺒﺎر‪ .‬‬ ‫‪ . 5‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺘﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ آﻧﭽﻪ را ﺧﺪا از ﻛﺘﺎب ﻧﺎزل ﻛﺮده‪ ،‬و آن را ﺑﻪ ﺑﻬﺎي ﻛﻤﻲ ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺟﺰ‬ ‫آﺗﺶ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲﺧﻮرﻧﺪ؛ )و ﻫﺪاﻳﺎ و اﻣﻮاﻟﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ رﻫﮕﺬر ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻧـﺪ‪ ،‬درﺣﻘﻴﻘـﺖ آﺗـﺶ‬ ‫ﺳﻮزاﻧﻲ اﺳﺖ‪ (.‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ؛ و آﻧﺎن را ﭘـﺎﻛﻴﺰه ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ؛ و ﺑـﺮاي‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻋﺬاب دردﻧﺎﻛﻲ اﺳﺖ‪ .‬‬

‫‪ 194 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﻫﻤﻪ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﺗﺮم‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺷﺨﺺ ﺷـﻤﺎ آن را‬ ‫ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬در ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﻫﺘﻜﻲ ﻛﻪ از ﻣﻦ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﺸﻮد ﺷﺨﺺ ﺷـﻤﺎ ﺷـﺮﻳﻚ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬واﻟﺴﺎﻟم‪.‬‬ ‫و ﻣﻦ از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻴﺰاري ﻣﻲﺟﻮﻳﻢ‪ ،‬و اﮔﺮ وﺎﻟﻳﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺳﺎﻗﻂ ]اﺳﺖ[‪ ،‬و‬ ‫ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ از اﻣﺎﻣﺖ ﺟﻤﻌﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﻨﺎﺻﺐ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫‪ 28‬آﺑﺎن ‪«1376‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در روز ﺣﺼﺮ ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﻛﻮﺗﺎه ﻓـﻮق را در ﻛﺎﻏـﺬي ﺑـﺎ ﺳـﺮﺑﺮگ‬ ‫»ﻣﻜﺘﺒﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و دﻓﺘﺮ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ آذري ﻗﻤﻲ« ﻧﻮﺷﺘﻪ و اﻣﻀﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬او آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ و ﺷﻜﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻫﺘﻚ و ﺑﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه ﺑﺮدن ﻣﻨﺘﻘـﺪان ﺻـﺎﻟﺢ‬ ‫ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮده وي را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬وي اﻳﺸﺎن را ﺷﺮﻳﻚ ﻫﺘﻚﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از وي ﺷـﺪه ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮد را ﻣﻌﺘﻘﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮد ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻣﺎ‬ ‫از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاﺋﺖ ﺟﺴﺘﻪ و او را از وﺎﻟﻳـﺖ ‪ -‬اﮔـﺮ داﺷـﺘﻪ ‪ -‬ﺳـﺎﻗﻂ و‬ ‫ﻣﻨﺼﺐﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از وي را ﺑﺎﻃﻞ اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻛﻞ دادﮔﺴﺘﺮي ﺗﻬﺮان و رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه وﻳﮋه‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ‬ ‫اﻳﺸﺎن در اواﻳـﻞ آذر ‪ 1376‬در ﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﻪ ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم ﻋﻠـﻲ رازﻳﻨـﻲ رﺋـﻴﺲ ﻛـﻞ‬ ‫دادﮔﺴﺘﺮي ﺗﻬﺮان و رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه وﻳﮋه روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪه از ﺣﻤﻠﻪ ﻟﺸـﻜﺮﻳﺎن‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺧﻮد را ﺷﺮح داده اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي! ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن ﺷﺎه ﺷﻴﺸﻪ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و درﻫـﺎ‬ ‫را ﺷﻜﺴﺘﻪ از ﺟﺎ ﻛﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮآن و ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ و ﻛﺘﺐ ﺣـﺪﻳﺚ را از ﺑـﺎﺎﻟ ﭘـﺮت ﻛﺮدﻧـﺪ و ﻛـﻒ‬

‫‪ 195 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻛﻮﭼﻪ را از اوراق آﻧﻬﺎ ﭘﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰي را ﺳﺎﻟﻢ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺷﻬﺪا و دﻓﺘﺮ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪.‬‬ ‫ﺻﺪاي زﻳﻨﺐﻫﺎي زﻣﺎن را درآوردﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻳﺰﻳـﺪ ﺑـﺰن‪ ،‬ﺧـﻮب ﻣـﻲزﻧـﻲ‪ .‬اﻳـﻦ ﭼـﻮب‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮشﺟﺎن ﻛﻦ‪«.‬‬ ‫»ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﺮﻳﺾ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺮﻳﺾ ﻣﻦ رﺣﻢ ﻧﻜﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و ﭼﻨـﺪ روز آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺑﺪون دوا و اﺳﺘﺮاﺣﺖ رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ ﻛﺮﺑﺎﻟ ﻣﺤﺸﻮر ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪«.‬‬ ‫»ﻣﻦ و آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﭼﻨﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺪه ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺎ ﻋـﺎر و ﻧﻨـﮓ‬ ‫اﺑﺪي و ﺑﺮاي ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ]ﻫﺎي[ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﺪة ﻛﻞ ﻗﻮاي ﺷﻤﺎ آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤـﺪ[ ﻳـﺰدي و ]ﻋﺒـﺪاﷲ[‬ ‫ﺟﻮادي و ]ﻋﻠﻲ[ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪«.‬‬ ‫»ﺷﻤﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﺣﺮم اﻫﻞﺑﻴﺖ و ﺧﺎﻧﻪ و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و دﻓﺘﺮ ﻣﻦ ﻛﻪ ﻳﺎ در آن ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻳﺎ‬ ‫درس وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻳﺎ ﻣﺄﻣﻨﻲ ﺑﺮاي ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ و ﭘﺮ و ﺑـﺎل ﺷﻜﺴـﺘﻪﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻮد ﺷﻜﺴﺘﻴﺪ و ﺧﺮاب ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬و ﺎﻟﻧﺔ ﻓﻘﺮا و ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺎﻟﺑﺪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﭘـﻮل‬ ‫ﮔﻠﻮﻟﻪﻫﺎ و ﭼﻮب و درب ﺷﻜﺴﺘﻪ را ﻫﻢ از ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬راﺳﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ از زﻣﺎن‬ ‫ﺷﺎه ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ ﮔﺰاف ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ؟«‬ ‫»ﺧﺎﻧﺔ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﺧﺮابﻛﺮدن و ﺳﻴﻨﺔ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﺳـﺮﻧﻴﺰهﻫـﺎي ﺗﻴـﭗ ‪ 83‬و اﻃﺎﻟﻋـﺎﺗﻲ و‬ ‫اوﺑﺎش و رﺟﺎﻟﻪﻫﺎي ﻣﺮدﻣﻲ)اﮔﺮ ﺗﻬﻤﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ( آﻣﺎده اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫»آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ]آذري[ و آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ از‬ ‫اﻳﻦﺟﻬﺖ ]در آﺳﺘﺎﻧﺔ ﺑﺮﮔﺰاري ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺳﺮان ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ در ﺗﻬـﺮان[ دﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اﻗﺪام ﺣﺎد‪‬ي ﻧﻤﻲزﻧﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻓﺸﺎر را زﻳﺎدﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺷﺶ‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ در ‪ 4‬آذر ‪ 1376‬ﻃﻲ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»ﻣﻠﺖ ﻋﺰﻳﺰ اﻳﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن اﺣﺰاب و ﮔﺮوهﻫﺎ ﺣﺘﻲ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﺔ اواﻳﻞ آذر ‪ 1376‬ﺑﻪ ﻋﻠﻲ رازﻳﻨﻲ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 196 ‬‬

‫ﺟﺰ دﻧﻴﺎ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪونﺷﻚ اﻣﺮوز وﺣﺪت ﻣﻠﻲ ﻣﺎ ﺑﻪﻫـﻢ ﺧـﻮرده اﺳـﺖ‪ ،‬اﺳـﺘﻘﺎﻟل‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺎ دﭼﺎر ﺗﺮدﻳﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺗﺼﻮر ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﻌﻀﻲ از دوﺳﺘﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﻘﻴﺮ‬ ‫و ﻧﻪ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻌﺪ از ﻗﺮﻳﺐ ﺷﺼـﺖ ﺳـﺎل ﻧـﻮﻛﺮي اﻣـﺎم زﻣـﺎن )روﺣـﻲ و‬ ‫ارواح اﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ ﻟﺘﺮاب ﻣﻘﺪﻣﻪاﻟﻔﺪاء( ﺑﻪ ﺟﺮﮔﺔ اﺳـﺘﻜﺒﺎر ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪاﻳـﻢ‪ ،‬و ﻧـﻪ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن و‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺎﻟل ﻛﺸﻮرﺷﺎن ﭘﺸﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻋﻠﻤﺎء و ﻓﻀـﺎﻟء و روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺒﻬﺔ اﺳﺘﺒﺪاد ]ظ اﺳﺘﻜﺒﺎر[ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻫﻤـﻪ و ﻫﻤـﻪ ﺟـﺰ ﺑـﻪ ﻣﺼـﻠﺤﺖ اﺳـﺎﻟم و‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ ﮔﺮوهﻫﺎي روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻛﻪ دﻳﻦ اﺳﺎﻟم ﻳﺎ ﻫـﻴﭻ دﻳﻨـﻲ را‬ ‫ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺘﻘﺎﻟل ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮرﺷﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪) «.‬ص‪(1‬‬ ‫»ﻓﺮزﻧﺪان اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ! ﺗﻴﭗ ‪ 83‬و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻣـﻦ ﻫـﻢ ﻣﺜـﻞ ﺷـﻤﺎ داغ ﺑـﻮدم و ﺑﻌـﺪ از وﻓـﺎت‬ ‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﻮدم و ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﺤﺚ از آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدم ﺷﻤﺎ ﻧﺎﻣﻪ ‪ 1/6‬را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ وﻟﻲ ﻣﻌﻈﻢﻟـﻪ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﻗـﺒﺎﻟً‬ ‫اﻳﺸﺎن و آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ و آﻗﺎي اﻣﻴﻨﻲ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﺐ ﻧﻘﻞ اﺻﺮار ﺑـﺮ ﻋـﺪم ﻧﺸـﺮ آن ﻧﻤـﻮده‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪) «....‬ص‪(3‬‬ ‫»‪ ...‬از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ و اﻳﻦ ﻫﺪﻳﻪ آﺳـﻤﺎﻧﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﻴﻢ ﻳﻌﻨـﻲ ﻧﻈـﺎم ﻓﻌﻠـﻲ و‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻓﻌﻠﻲ و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را ﻣﺎﻟك وﺣﺪت و ﺗﺠﻤﻊ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺣﻮل ﻳـﻚ ﻣﺤـﻮر ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫اﺳﺘﻘﺎﻟل ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮر ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ اﺻﻮﻟﻲ از آن اﺟﺮا ﻧﺸﺪه آن را ﺑﻪ اﺟﺮا درآورﻳﻢ و‬ ‫در ﺳﺎﻳﺔ اﻣﻨﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ در ﺑﺤﺚﻫﺎي آزاد ﻧﻘﺎﺋﺺ آﻧﺮا رﻓﻊ ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﻦ اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛـﻨﻢ اﮔـﺮ‬ ‫ﭼﻤﺎق از ﺳﺮ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد در ﺑﺤـﺚﻫـﺎي ﺷـﻤﺎ در داﻧﺸـﮕﺎه ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﻨﻢ و‬ ‫دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﭼﻤﺎق ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭼﻤﺎق ﻣﻨﺎﺳﺐ زﻣﺎن ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺒﻮرم ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺎﻳﻊ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﻮﺑﻪ ﻛـﺮدهام و ﻣﺜـﻞ اﻋﺎﻟﻣﻴـﻪ ﭘﺎﺳـﺦ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ ذﻳﻞ آﻧﺮا ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻧﻈﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮد را درﺑـﺎره وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ و وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اﮔﺮﭼﻪ ﺧﺎﻧﻪام را ﺧﺮاب و ﺧﻮدم را ﺑﻜﺸﻨﺪ ]اﺑﺮاز ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣـﻦ[ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ را‬

‫‪ 197 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ ﺑﻴﺎن داﺷﺖ ﻗﺒﻮل دارم اﮔﺮﭼﻪ ﺣﻮادث أﺧﻴﺮ ﻣـﺮا ﺑـﻪ ﺗﺠﺪﻳـﺪﻧﻈﺮ‬ ‫وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ...‬اﻣﺎ وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺗﺸﻨﺞ و ﻫﺮجوﻣﺮج ﻣـﻲﭘـﺬﻳﺮم‬ ‫وﻟﻲ آﺛﺎر ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ آن را ﺟﺰ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارم‪) «.‬ص‪(4‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬روي ﺳﺨﻦ آذري در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺔ آﺣﺎد ﻣﻠﺖ اﻋـﻢ از ﻣﺴـﻠﻤﺎن و ﻏﻴﺮﻣﺴـﻠﻤﺎن‬ ‫ﺣﺘﻲ اﺣﺰاب و ﮔﺮوهﻫﺎ و اﻓﺮاد ﻋﺮﻓﻲ )دﻧﻴﺎﺧﻮاه( و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬او ﺧﻮد و آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬و ﻧﻴﺰ اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮان‪ ،‬روﺣـﺎﻧﻴﻮن و‬ ‫ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ را ﻣﺪاﻓﻌﺎن اﺳﺘﻘﺎﻟل ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﺮان ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او از ﻫﻤﮕـﺎن ﻣـﻲﺧﻮﻫـﺪ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﻓﻌﻠﻲ و رﻫﺒﺮي ﻓﻌﻠﻲ و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را ﻣﺎﻟك وﺣﺪت و ﺗﺠﻤﻊ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺣـﻮل ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﻮر ﻳﻌﻨﻲ اﺳﺘﻘﺎﻟل ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮر ﻗﺮار داده‪ ،‬اﮔﺮ اﺻﻮﻟﻲ از آن اﺟﺮا ﻧﺸﺪه آن را ﺑﻪ اﺟـﺮا‬ ‫درآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬او ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﻨﺪروﻳﻲ ﻛﻪ در ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﻴـﺖ وي و آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﻣﺸـﺎرﻛﺖ‬ ‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ داغ ﺑﻮدم و در ﺳﺎل ‪ 1368‬از آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺔ ‪ 1/6‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻋﻠﻴﻪ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﺪ و رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﺣﻖ‬ ‫ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬وي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﻵن ﻫﻢ آن ﻧﺎﻣﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎﻟك ﻋﻤﻞ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬وي ﺑﺎر دﻳﮕﺮ اﻋﺘﻘﺎد راﺳﺦ ﺧﻮد ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻗﺮاﺋـﺖ آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ را‬ ‫ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ »اﮔﺮﭼﻪ ﺣﻮادث أﺧﻴﺮ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ وادار ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪«.‬‬ ‫او وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺗﺸﻨﺞ و ﻫﺮجوﻣﺮج ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد وﻟﻲ آﺛﺎر ﺷـﺮﻋﻲ‬ ‫و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ آن را ﺟﺰ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺑﺎور ﻧﺪارد‪ .‬آذري ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده ﻛﻪ ‪ 6‬روز ﻗﺒـﻞ ﻛﺘﺒـﺎً‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي از وﺎﻟﻳﺖ اﮔﺮ داﺷﺘﻪ ﺳﺎﻗﻂ و ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻨﺼﺐﻫﺎي ﻣﻨﺸﻌﺐ از وي را ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻃـﻞ‬ ‫اﻋﺎﻟم ﻛﺮد!‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ 4 ،‬آذر ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 198 ‬‬

‫ﻫﻔﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪة ﺣﺼﺮ‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺣﻤﻠﺔ ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب ﺟﻨﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺑـﻪ ﺷـﻮراي اﻣﻨﻴـﺖ ﻣﻠـﻲ‬ ‫دﺳﺘﻮر ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﺔ ﺣﻔﻆ ﺟﺎن آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮي و آذري ﻗﻤﻲ اﻳﺸـﺎن در ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮد ﻣﺤﺼﻮر ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮدار ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ذواﻟﻘﺪر ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪة ﻛـﻞ ﺳـﭙﺎه ﭘﺎﺳـﺪاران‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ‪» :‬آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻈﺮ ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠـﻲ ﺻـﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﺪاﺧﻠـﻪ در‬ ‫اﻣﻮر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮر را ﻧﺪارد‪ ١«.‬ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم اﺣﻤﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪» :‬در ﻣـﻮرد ﺣﺼـﺮ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﻪ دادﮔﺎه وﻳﮋه دﺳﺘﻮر ﺣﺼﺮ داده ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺧﻮد در ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ]ﺣﺴﻦ روﺣﺎﻧﻲ[ اﻳﻦ اﻣﺮ را اﺑﺎﻟغ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎري ﻛﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ اﻧﺠﺎم داد اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺣﻜـﻢ را اﻣﻀـﺎ ﻛـﺮد‪ .‬اﻛﺜـﺮ‬ ‫اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﭼﻮن ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده و اﻧﺘﻘﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺶ در ﺧﻄﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻣـﺮدم ﺑـﻪ اﻳﺸـﺎن‬ ‫آﺳﻴﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﺸﺎن ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را اﺎﻟن ﻫﻢ ﻣﻄﺮح ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎً واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪارد‪ .‬در ﻣﻮرد ﺣﺼﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻓﻘﻂ اﻣﻀﺎﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮد و‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه ﻧﺒﻮد‪«.‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي‬ ‫‪ .1‬ﺣﻤﻠﻪ‪ ،‬ﺗﺼﺮف‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ‪ ،‬ﻏﺎرت دﻓﺘﺮ و ﺣﺴﻴﻨﻴﺔ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و آﻳـﺖاﷲ آذري‬ ‫ﻗﻤﻲ و ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ اﻳﺸﺎن و اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ و اﻳﺬاء ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫و ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﺑﻪ دﺳﺘﻮر رﻫﺒﺮي و زﻳﺮﻧﻈﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي رﺋـﻴﺲ ﻗـﻮة ﻗﻀـﺎﺋﻴﻪ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﺎﻟفﺷﺮع و ﻧﻘﺾ ﻣﺴﻠﻢ ﺣﻘـﻮق ﺷـﻬﺮوﻧﺪي و زﻳﺮﭘﺎﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﻛﻠﻴـﺔ‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺎري ﻛﺸﻮر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﺣﺼﺮ از ﺳﻮي ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺸﻮر ﻳﺎ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﺑـﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﻴﻬﺎن ‪ 24‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺟﺮس ‪ 27‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ .1391‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 199 ‬‬

‫دﺳﺘﻮر ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺻـﺪور ﺣﻜـﻢ‬ ‫ﻗﻀﺎﺋﻲ ﺗﻨﻬﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺤﺎﻛﻢ دادﮔﺴﺘﺮي اﺳﺖ و ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴـﺖ ﻣﻠـﻲ ﻳـﺎ ﺷـﻮراي‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺸﻮر ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﻗﻀﺎﺋﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ دﺑﻴﺮ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫ﻣﻠﻲ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة رﻫﺒﺮي در آن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و رﺋﻴﺲ‬ ‫ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻣﻀﺎي آن ﻣﺴﺌﻮﻟﻨﺪ و ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﺗﻘﺒـﻴﺢ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎي‬ ‫ذﻳﻞ اﺻﻞ ‪ 176‬ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ »ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺷﻮراي ﻋـﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴـﺖ ﻣﻠـﻲ ﭘـﺲ از ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻣﻘـﺎم‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮاﺳﺖ‪ «.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺣﻜـﻢ ﺣﺼـﺮ ﻣﻨﺘﻘـﺪان رﻫﺒـﺮي ﭘـﺲ از‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺐ اﻳﺸﺎن اﺟﺮا ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .3‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻧﺘﻘﺎد از ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺒﻨﻲ‬ ‫ﺑﺮ ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ وي ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي ﻣﻘﺎم اﻓﺘﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن رﻫﺒﺮي در ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد‬ ‫ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻲآﻧﻜﻪ دادﮔﺎه ﺻﺎﻟﺤﻪاي اﻳﺸﺎن را ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه وﻳـﮋة‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻧﺎﻣﺔ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺳﻨﺪ ﻇﻠﻢ و ﺟـﻮر ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي در ﺣـﻖ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺧﻮد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺣﺼﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﺼﺮﻫﺎي دوران زﻣﺎﻣﺪاري‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪ اﻃﺎﻟع ﻣﻦ در دوران آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻳﻦ ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪهاﻧﺪ‪ :‬آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻛﺎﻇﻢ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري )از ‪ 1‬اردﻳﺒﻬﺸـﺖ ‪ 1361‬ﺗـﺎ ‪14‬‬ ‫ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ،(1365‬آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﺣﺴﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﻲ ﻗﻤﻲ )ﻇﺎﻫﺮاً از ‪ 1364‬ﺗﺎ ‪ (1384‬و آﻳﺖاﷲ‬ ‫ﺳﻴﺪﺻﺎدق روﺣـﺎﻧﻲ )‪ 1364‬ﺗـﺎ ﻇـﺎﻫﺮ ًا ‪ .(1379‬ﺣﺼـﺮ دو ﻣـﻮرد أﺧﻴـﺮ ﺑـﻪ دوران آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎ ﺣﺼﺮ ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳـﻮي و ﻣﻬـﺪي ﻛﺮوﺑـﻲ )از‬ ‫‪ 25‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ (1389‬ﺗﺎﻛﻨﻮن رﻛﻮرددار ﺣﺼﺮ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭼﻬﺎرم‪ :‬رواﻳﺖ اﻗﺘﺪارﮔﺮان از ﺳﺮﻛﻮب اﻧﺘﻘﺎدات ﻗﻢ‬ ‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎي اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎن در ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑـﺎن و ﺣﻮاﺷـﻲ‬

‫‪ 200 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫آن اﺷــﺎره ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬در اﻳــﻦ ﻣﺠــﺎل اﻇﻬــﺎرﻧﻈﺮ آﻗﺎﻳــﺎن ريﺷــﻬﺮي‪ ،‬ﻣﺸــﻜﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻳــﺰدي‪،‬‬ ‫ﻋﺴﻜﺮاوﺎﻟدي‪ ،‬ﻣﺪرﺳﺎن ﺣﻮزه‪ ،‬ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺼﻄﻔﻮي‪ ،‬ﻫﻴﺄت رﺋﻴﺴﺔ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن رﻫﺒـﺮي و‬ ‫ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﺎﻟب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﺣﺠﺖاﻹﺳﻺم ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﻤﺪي ريﺷﻬﺮي‬ ‫دﺑﻴﺮﻛﻞ ﺟﻤﻌﻴﺖ دﻓﺎع از ارزشﻫﺎ‪ 28 ،‬آﺑﺎن ‪ 76‬در درس ﻫﻔﺘﮕﻲ ﻣﺒـﺎﻧﻲ ارزشﻫـﺎي‬ ‫اﺧﺎﻟﻗﻲ! در ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ‪» :‬ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره( در ﺣﻀﻮر ﺣﻀﺮات آﻳﺎت ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪،‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪ ،‬اﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬و ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ و ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج اﺣﻤﺪ آﻗﺎ ﺧﻤﻴﻨﻲ آﻗـﺎي ﻣﻨﺘﻈـﺮي را‬ ‫ﺗﻔﺴﻴﻖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎدل ﻧﺒﻮدن ﻳﻚ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﻨﺪ دﻧﻴﺎﻃﻠﺒﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در واﻗﻊ او دﻳﮕﺮ ﻋﺎﻟﻢ و‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻋﻠﻢ و اﻓﻘﻪ ﻓﻘﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳــﻲ‪ :‬ﻣﺤﻤــﺪي ريﺷــﻬﺮي در ﺳــﺮﻛﻮب ﻣﺮاﺟــﻊ و ﻓﻘﻬــﺎي ﻣﻨﺘﻘــﺪ در دﻫـﺔ اول‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و در ﻣﺸﻮبﻛﺮدن ذﻫﻦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﭘـﺪر ﻫﻤﺴـﺮ ﺧـﻮد آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻤﺎن ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ اﻳﻔﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬درس اﺧﻺق‪ 29 ،‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ‬ ‫»آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺳﺨﻨﺎن ﺧـﻮد در ﺗـﻮﻫﻴﻦ ﺑـﻪ رﻫﺒﺮﻳـﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‪ ،‬اﺋﻤـﻪ ﺟﻤﻌـﻪ‪،‬‬ ‫ﻗﻀﺎت‪ ،‬وزرا و ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺳﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺤـﻮ ﺗﺤﺮﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺮدن ﻋﻠﻴﻪ رﻫﺒﺮي ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ ‪ 22‬ﻣﻴﻠﻴﻮن رأي دارم ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎ و ﺗﻮ ﻧﻤﻲﮔـﺬاري ﻣـﻦ‬ ‫ﻛﺎر ﻛﻨﻢ ﭘﺲ ﻣﻦ ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺿﺎﻳﻊﻛﺮدن اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ واﷲ اﻳﻦ ﻣﻔﺴﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮدش ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را اﻣﻀﺎ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﻦ ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫ﻣﺘﺄﺛﺮم از اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻃﺒﻴﻌـﻲاش ﻫـﻢ ﻫﻤـﻴﻦ ﺣﺎدﺛـﻪﻫـﺎ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬رﺳﺎﻟﺖ ‪ 1‬آذر ‪ .1376‬‬

‫‪ 201 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺑﻮد‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ب‪ .‬ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻗﻢ‪ 30 ،‬آﺑﺎن ‪76‬‬ ‫ آﻳﺖاﷲ ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪ :‬دﻋﻮت ﺑـﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ و ﻣﻮﺿـﻌﮕﻴﺮي در ﻣﻘﺎﺑـﻞ رﻫﺒـﺮي از‬‫ﻣﺼــﺎدﻳﻖ دﻋــﻮت ﺑــﻪ اﻓﺴــﺎد اﺳــﺖ‪ .‬ﺧﺪﺷــﻪ در اﺟﺘﻬــﺎد و ﻓﻘﺎﻫــﺖ آﻳــﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨــﻪاي‬ ‫ﻏﺮضورزي اﺳﺖ‪ .‬در اﺟﺘﻬﺎد و ﻓﻘﺎﻫﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﻴﭻ ﺗﺮدﻳﺪي وﺟﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺼﺪﻳﻖ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻋﺪه زﻳﺎدي از ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻮﻳﮋه ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم )ره( آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ رﻫﺒﺮي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫ آﻳﺖاﷲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ ﺿﻤﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺑﺮﮔﺰارﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺴـﺠﺪ اﻋﻈـﻢ اﻗـﺪاﻣﺎت‬‫ﭘﺲ از آن را ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ اﻓـﺮاد ﺑـﺎ اﺻـﻞ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﺿـﻤﻦ اﻳﺠـﺎد ﺗﺸـﻜﻴﻚ‬ ‫ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺷﻜﺎلﺗﺮاﺷﻲﻫﺎ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪﺷﻪ واردﻛﺮدن ﺑﻪ اﺻﻞ‬ ‫ﻣﻬﻢ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻏﺮضورزي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٣‬‬

‫ ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ‪ 30‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﻗﻢ را ﻛﻪ در آن آﻗـﺎي‬‫ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎزل ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﻢ را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻧﺴﻮر ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل‬ ‫اﻋﺘﺮاض اﻳﺸﺎن روز ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﭘﺨﺶ ﻛﺎﻣﻞ آن ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫اوﻹً اﻳﻨﻜﻪ »آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد در ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ رﻫﺒﺮﻳـﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‪ ،‬اﺋﻤـﻪ‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻗﻀﺎت‪ ،‬وزرا و ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺳﻨﮓﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ «.‬ﻛـﺬب ﻣﺤـﺾ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﺘﻦ‬ ‫ﺳﺨﻨﺎن ‪ 13‬رﺟﺐ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﻓﺼﻞ ﻗﺒﻞ درج ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪاي از آن ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ‬ ‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻧﻘﺪ را ﻣﻌﺎدل ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ‪ -‬ﻛـﻪ ﺳـﻜﺔ راﻳـﺞ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﺳـﺖ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ‪ 1‬آذر ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬رﺳﺎﻟﺖ ‪ 1‬آذر ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 3‬ﺳﺎﻟم ‪ 1‬آذر‪ .1376‬‬ ‫‪ . 4‬اﻳﺮان ﻓﺮدا‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،39‬دي ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 202 ‬‬

‫ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ ﻓﺘﻮا ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻓﺮاﺋﺾ ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و ﻧﺼـﻴﺤﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اﺋﻤﺔ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ دادهاﻳﻢ‪ .‬ﻧﺸﺮ اﻛﺎذﻳﺐ در ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ اﺳﻤﺶ ﻫﺮﭼـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬درس اﺧـﺎﻟق‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﺗﺤﺮﻳﻚﻛﺮدن ﻋﻠﻴﻪ رﻫﺒﺮي ﻛـﻪ ﺑﮕﻮﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻦ ‪ 22‬ﻣﻴﻠﻴﻮن رأي دارم ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎ و ﺗﻮ ﻧﻤﻲﮔﺬاري ﻣﻦ ﻛﺎر ﻛﻨﻢ ﭘـﺲ ﻣـﻦ ﺧـﺪاﺣﺎﻓﻆ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺿﺎﻳﻊﻛﺮدن اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺻـﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬واﷲ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻔﺴﺪه اﺳﺖ‪ «.‬ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ ﺣﻖ دارﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﻮاﻓـﻖ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺧﻮد را ﻣﻔﺴﺪه ﺧﻮاﻧﺪن ﺧـﺎﻟف ﺷـﺮع و ﺧـﺎﻟف اﺧـﺎﻟق اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫راﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻣﻔﺴﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ؟ اي ﻛﺎش ﺑﻪ ﺟﺎي‬ ‫ﻗﺴﻢ دﻟﻴﻞ اﻗﺎﻣﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮدش ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را اﻣﻀﺎ ﻛﺮده اﺳـﺖ در‬ ‫ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ اﺳـﺖ‪ «.‬ﻳﻘﻴﻨـﺎً ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ در داوري ﺧﻮد اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﺮ ادﻋﺎي ﺧﻮد دﻟﻴﻠﻲ اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻔﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻛﻠﻤﻪاي ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﺻﻞ ﻫﺸﺘﻢ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪» :‬در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان دﻋﻮت ﺑﻪ ﺧﻴﺮ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬـﻲ‬ ‫از ﻣﻨﻜﺮ وﻇﻴﻔﻪاي اﺳﺖ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ و ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﻋﻬﺪه ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻧﺴـﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮدم و ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ‪«.‬‬ ‫راﺑﻌﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﺄﺛﺮم از اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺻﺤﺒﺖﻫـﺎ ﻋﻜـﺲاﻟﻌﻤـﻞ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲاش ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎدﺛﻪﻫﺎ ﺑﻮد‪ «.‬اﻳﻦ داوري ﻣﺮﺣﻮم آﻳـﺖاﷲ ﻣﺸـﻜﻴﻨﻲ ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﺄﺳـﻒ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﺎﻟً اﻳﺸﺎن از ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻓﺠﺎﻳﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب در دﻓﺘﺮ و ﺣﺴﻴﻨﻴﺔ آﻳﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﺑـﻲﺧﺒـﺮ ﺑـﻮدهاﻧـﺪ‪ ،‬وﮔﺮﻧـﻪ ﻫﺮﮔـﺰ اﻳـﻦ‬ ‫وﺣﺸﻲﮔﺮيﻫﺎ و اﺧﺎﻟق و ﺷﺮع و ﻗﺎﻧﻮن را زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦﻫﺎ را »ﻋﻜـﺲاﻟﻌﻤـﻞ ﻃﺒﻴﻌـﻲ«‬ ‫اﻇﻬﺎرات ﻣﻨﺘﻘﺪﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻋﺎﻟم ﻧﻤﻲﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ)ع( آن ﻗﺪر ﻗﻮي ﺑﻮد ﻛـﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 203 ‬‬

‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ اﻳﺸﺎن دﺳـﺖ ﺑـﻪ اﺳـﻠﺤﻪ ﻧﺒـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ ﺟـﺰ ﭘﺎﺳـﺦ زﺑـﺎﻧﻲ ﺗﺠـﻮﻳﺰ‬ ‫ﻧﻤﻲﻓﺮﻣﻮد‪ .‬ﻏﺎرت و ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺣﺼﺮ ﻳﻘﻴﻨﺎً »ﻋﻜـﺲاﻟﻌﻤـﻞ ﻃﺒﻴﻌـﻲ« ﺑـﻪ ﻧﻬـﻲ از ﻣﻨﻜـﺮ و‬ ‫ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﻪ اﺋﻤﺔ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻣﺴﺎً »دﻋﻮت ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي در ﻣﻘﺎﺑـﻞ رﻫﺒـﺮي« زﻣـﺎﻧﻲ »از ﻣﺼـﺎدﻳﻖ‬ ‫دﻋﻮت ﺑﻪ اﻓﺴﺎد اﺳﺖ« ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﻋﻴﻦ ﺣﻖ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﻄﻖ ﻗﻮم ﻓﺮﻋـﻮن ﺑـﻪ‬ ‫رواﻳﺖ ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺳﺎدﺳﺎً‪ :‬ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺑﺮﺧﻲ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺿﻤﻦ اﻳﺠﺎد ﺗﺸـﻜﻴﻚ ﻣﻐﺮﺿـﺎﻧﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺷﻜﺎلﺗﺮاﺷﻲﻫﺎ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪﺷﻪوارد ﻛـﺮدن ﺑـﻪ اﺻـﻞ ﻣﻬـﻢ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻏﺮضورزي ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬ﺑﻪ ﻓﺮﻣـﻮدة آﻳـﺖاﷲ ﺧـﻮﻳﻲ »ﻣﻌﻈـﻢ ﻋﻠﻤـﺎي‬ ‫اﻣﺎﻣﻴﻪ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬آﻳﺎ اﻳﻦ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻓـﺮع‬ ‫ﻓﻘﻬﻲ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺑﻲاﻧﺼﺎﻓﻲ و ﻏﺮضورزي ﺷﺪهاﻧﺪ؟ آﻳﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮردﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺴﺪاد ﺑﺎب اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻨﺠﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد؟ ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻮد ﻧﻪ ﻟﺸﻜﺮﻛﺸـﻲ و‬ ‫ﺣﺼﺮ و ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻏﺎرت‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺑﻌﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺧﺪﺷﻪ در اﺟﺘﻬﺎد و ﻓﻘﺎﻫﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻏـﺮضورزي اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫در اﺟﺘﻬﺎد و ﻓﻘﺎﻫﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﻴﭻ ﺗﺮدﻳـﺪي وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪ «.‬راﺳـﺘﻲ دﻟﻴـﻞ اﻳـﻦ‬ ‫دﻋﺎوي ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﮕﺮ اﺟﺘﻬﺎد و ﻓﻘﺎﻫﺖ اﻳﺸﺎن وﺣﻲ ﻣﻨﺰل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺘﻮان در آن ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎد ﻛﺮد؟ دو ﻧﻔﺮ از ﻓﻘﻬﺎي ﺑﺰرگ ﻗﻢ اﻳﺸﺎن را ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ اﻓﺘﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ اﻋـﺎﻟم‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺑﺮ ادﻋﺎي ﺧﻮد دﻟﻴﻞ اﻗﺎﻣﻪ ﻛﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎرﻧـﺪه در رﺳـﺎﻟﺔ »اﺳﺘﻴﻀـﺎح ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫رﻫﺒﺮي« ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻗﺮاﺋﻦ و ﺷﻮاﻫﺪ ﻋﺪم اﺟﺘﻬﺎد اﻳﺸﺎن را اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﻧـﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ در اﺟﺘﻬﺎد و ﻓﻘﺎﻫﺖ اﻳﺸﺎن ﺗﺮدﻳﺪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ادﻟﻪ و ﻗﺮاﺋﻦ و ﺷﻮاﻫﺪ‬ ‫ﻣﺘﻌﺪد اﻗﺎﻣﻪ ﺷﺪه اﻳﻦ اﻣﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺣﺮاز ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻣﻨﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻋﺪه زﻳﺎدي از ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﻮﻳﮋه ﺗﺼـﺪﻳﻖ ﺣﻀـﺮت‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻋﺮاف ‪ .127‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 204 ‬‬

‫اﻣﺎم)ره( آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺷﺎﻳﺴﺘﺔ رﻫﺒﺮي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬ﻣﻨﺎﻗﺸﺔ اﺻﻠﻲ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‬ ‫در ‪ 13‬رﺟﺐ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي ﻣﻘـﺎم اﻓﺘـﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻟﺰوم ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻧﻴﺰ در ﻫﺮ دو ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ اﻳﺸـﺎن ﻣﻨﺎﻗﺸـﺔ ﻋﻠﻤـﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻨﻘﻮل از آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺎﻣﺔ أﺧﻴﺮ ﺧﺎﻧﻢ زﻫﺮا ﻣﺼﻄﻔﻮي و دﻳﮕﺮان ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺴـﺒﺘﻲ ﺑـﻪ آن ﻣﺮﺣـﻮم‬ ‫ﻣﺨﺪوش ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﺳﻌﺎً »آﻳﺖاﷲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ ﺿﻤﻦ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﺑﺮﮔـﺰارﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺮاﺳـﻢ ﻣﺴـﺠﺪ اﻋﻈـﻢ‬ ‫اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﺲ از آن را ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﺮد‪ «.‬از آن ﻣﺮﺣﻮم ﺑﺎﺑﺖ ﻧﻜﻮﻫﺶ اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮاﺳﻢ‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ و اﻋﺎﻟم آن در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﺔ ﻗﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﺸـﻜﺮ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻧﻜـﻮﻫﺶ ﻣﻌﻠـﻮم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد اﻳﺸﺎن از ﻃﺒﻴﻌﻲداﻧﺴﺘﻦ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ در درس اﺧﺎﻟق ﺑﺮﮔﺸـﺘﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺪرداﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان ﻣﻮرخ ‪ 30‬آﺑﺎن ‪1376‬‬ ‫»ﻣﺮدم ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﺎوهﮔﻮﻳﻲ درﺑﺎره وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﺻﺪد ﺗﻀـﻌﻴﻒ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎزﻳﭽﻪ دﺳﺖ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﺎﻟم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺮﻛـﺖﻫـﺎي أﺧﻴـﺮ ﻋﻠﻴـﻪ‬ ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺎم ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﺳـﺘﻪاي ﺑـﺎ اراﺋـﻪ ﺗـﺰ ﻣﻠﻴـﻮن‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﻧﻈﺎم را ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺎﻇﻢ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬دﺳﺘﻪ دوم ﻣﺴـﺌﻠﻪ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ را‬ ‫وﻛﺎﻟﺖ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﺳﻮم وﺎﻟﻳﺖ را ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮ ﻣﺠﺎﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻔﻬﺎ و ﺻﻐﺮا ﻣﻲداﻧﻨـﺪ‪ .‬ﻣﮕـﺮ‬ ‫ﻣﺮدم ﺻﻐﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ دﺳﺘﻪ ﭼﻬﺎرم ﺣﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬دﺳـﺘﻪ ﭘـﻨﺠﻢ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ آﻧﭽﻪ را دﻳﻦ ﻣﻲﺧﻮﻫﺪ اﺟﺮا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺷﺨﺼﺎً رﻓﺖوآﻣﺪ ﻣﻠّﻴﻮن را ﺑﺎ اﻳﻦ آﻗﺎ ]ﻣﻨﺘﻄﺮي[ دﻳﺪهام‪ ....‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺳﺖ و‬ ‫ﻣﺮدم ﻣﺎ ﺑﻴﺪارﻧﺪ و ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﺟﺰوهﻫﺎ و ﺷﺐﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻄﻠﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 205 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺷﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺮفﻫﺎي ﺣﺎﺷﻴﻪاي و ﭼﺮﻧﺪ ﻣﻲزﻧﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﺳـﺘﻔﺘﺎءات‬ ‫اﻳﺸﺎن ]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﺑﻪ اﻧﺪازه رﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ و ﺧﻮدﺷﺎن ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ رﺳﺎﻟﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬ ‫اﺷﻜﺎﻟﻲ دارد ﻛﻪ از ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻤﺸﺎن ﭼﻴﺰ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؟ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻫـﻢ رﻫﺒـﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻢ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن و ﺣﺮفﻫﺎي ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺮدم را ﺷﻨﻴﺪهاﻳﺪ و اﮔﺮ ﻛﻮﺗﺎه ﻧﻴﺎﻳﻴﺪ ﺟﻮاب ﻣﺤﻜﻢﺗﺮي را ﻣﻲﺷﻨﻮﻳﺪ‪ ....‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻲ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮاﻋﺎت ﺗﺮا ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺨﻴﺮ ﺣﺴـﺎبوﻛﺘـﺎﺑﻲ در ﻛـﺎر اﺳـﺖ و اﻳﻨﺠـﺎ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ و ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎنﭼﻪ آن آﻗﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻗﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﺧﻮد را ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺪ و آﻗﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬ ‫در ﺗﻬﺮان ﺧﻮد را اﻫﻞ ﻗﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬دﻳﻦ و ﻋﻘﻴﺪة آﻧﻬﺎ و ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺣﺘﺮام‬ ‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن ﺣﺮﻓﻲ دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﻦ و ﻗﻠـﻢ‬ ‫ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ در ﻛﻮﭼﻪ و ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﺮ ﻫـﻢ ﺑﺰﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦﺻﻮرت ﻣﺮدم ﻣﺎ ﻗﺪمﻫﺎي ﺑﻌﺪي را ﺑﺮﻣﻲدارﻧـﺪ‪ «.‬ﺷـﻌﺎر راهﭘﻴﻤـﺎﻳﻲ ﭘـﺲ از‬ ‫ﻧﻤﺎز »ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻣﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻴﻌﻴﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ب‪ .‬رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ در ﺗﺒﺮﻳﺰ‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ در ﺗﺒﺮﻳﺰ ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت أﺧﻴﺮ ﻛﻪ ﺳﻌﻲ دارد ﻧﻘﺶ وﺎﻟﻳـﺖ را‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﺪاﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ آﻗﺎ ]آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ[ ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و درﻳﺎﻓﺖ وﺟﻮﻫﺎت‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺮده و ﮔﻔﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮﻫﺎت ﺷـﺮﻋﻲ را درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ و ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ؟ ﺧـﻮدش ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫دﻧﺪانﺷﻜﻨﻲ از ﻣﺮدم و ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺗﻨﻬـﺎ ﺷـﺨﺺ ﺻـﺎﻟﺢ‬ ‫ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ وﺟﻮﻫﺎت ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي اﺳـﺖ‪ .‬اﻛﻨـﻮن ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ وﻇﻴﻔـﻪ و ﺗـﺎﻟش‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ و ارﮔﺎنﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ و اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺟﺎن آﻗـﺎي ﻣﻨﺘﻈـﺮي‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﻴﻬﺎن و اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 1‬آذر ‪1376‬؛ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ اﻓﺸﺎر ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺑﺴﻴﺞ ﻣﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪ ‪ 1/6‬را در ﻧﻤـﺎز ﺟﻤﻌـﻪ ﺗﻬـﺮان‬ ‫ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺮد‪ .‬اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 1‬آذر ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 206 ‬‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آن ﻣﻮﺿﻮع اﺣﻀﺎر وي ﺑﻪ دادﮔﺎه و ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻄﺮح ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪة ﺳﺨﻨﺎن ﻓﻮق ده ﺳﺎل رﺋﻴﺲ ﻗـﻮة ﻗﻀـﺎﺋﻴﺔ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎري ﻧﻈﺎم ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲاﻟﻘﺎﻋﺪه ﻗﺎﺿﻲاﻟﻘﻀﺎة ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﮕـﺎن را‬ ‫ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮن دﻋﻮت ﻛﻨﺪ و اﻗﺪام ﺿـﺎﺑﻄﺎن ﻗـﺎﻧﻮن را ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﺧﺸـﻮﻧﺖ ﻛـﻮر اﻓـﺮاد‬ ‫ﺑﻲﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺳـﺨﻨﺎن ﺑـﻲادﺑﺎﻧـﻪ و ﺑـﻪدور از ﻣـﻮازﻳﻦ ﺣﻘـﻮﻗﻲ و ﺷـﺮﻋﻲ اﻳـﻦ‬ ‫روﺣﺎﻧﻲ ﻋﺼﺒﻲ ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﮔﺮوﻫﺎي ﻓﺸﺎر از ﻗﺒﻴـﻞ اﻧﺼـﺎر ﺣـﺰباﷲ و‬ ‫اﻧﺼﺎروﺎﻟﻳﺖ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺷﺨﺼﺎً ﻓﺮﻣﺎﻧﺪة ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ﻗﻢ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اوﻹً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﺮدم ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﺎوهﮔﻮﻳﻲ درﺑﺎره وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ «.‬اﮔﺮ اﻳﺸﺎن‬ ‫ﺳﻮاد داﺷﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﻣﻨﺘﻘﺪان ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲداد ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﮔﺴﻴﻞﻛﺮدن ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﺸـﺎر و‬ ‫ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻏﺎرت و ﺗﺨﺮﻳـﺐ ﺑﻴـﻮت ﻣﻨﺘﻘـﺪﻳﻦ اﻗـﺪام ﻛﻨـﺪ‪ .‬ادب‬ ‫رﺋﻴﺲ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻧﺦ ادب رﻫﺒﺮ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮشﻧﺸـﺪﻧﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎﻗﺸـﺎت‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪﻳﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي »ﻳﺎوهﮔﻮﻳﻲ و ﭼﺮﻧـﺪ« ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺣﻤﻠـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ دﺳﺘﻮر رﻫﺒﺮي و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ آﻗﺎي ﻳﺰدي ﻳﻘﻴﻨﺎً از ﻣﺼﺎدﻳﻖ وﺎﻟﻳﺖ ﺟﺎﺋﺮ و ﻧﻘﺾ‬ ‫ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪي و ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﺻـﺪد ﺗﻀـﻌﻴﻒ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺑﺎزﻳﭽـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن اﺳﺎﻟم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺮﻛﺖﻫﺎي أﺧﻴﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺎم ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ «.‬رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻓﺘﺮا و ﺑﻬﺘﺎن ﻋﻈﻴﻢ ﺧﻮد ﻫـﻴﭻ ﺳـﻨﺪي‬ ‫اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻫﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ادﻋﺎي ﺑﻲﭘﺎﻳﻪي ﺧﻮد دﻟﻴﻞ اﻗﺎﻣﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﻨﺘﻘﺪان و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ واﺑﺴـﺘﮕﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺪرتﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺷﺨﺼﺎً رﻓﺖوآﻣﺪ ﻣﻠّﻴﻮن را ﺑﺎ اﻳﻦ آﻗﺎ ]ﻣﻨﺘﻄﺮي[ دﻳـﺪهام‪ ....‬اﻳـﻦ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﻴﻬﺎن ‪ 4‬آذر ‪1376‬و ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ‪ 5‬آذر ‪ .76‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 207 ‬‬

‫ﻳﻚ ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺳﺖ‪ «.‬ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن از ﻣﻠّﻴﻮن اﻋﻀﺎي ﻧﻬﻀﺖ آزادي و ﻣﻠﻲ ﻣـﺬﻫﺒﻲﻫـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫رﻓﺖوآﻣﺪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺻﺎﻟﺤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻛﺪام ﻣﺎدة ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﺮم اﺳﺖ!؟‬ ‫راﺑﻌﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺮفﻫﺎي ﺣﺎﺷﻴﻪاي و ﭼﺮﻧﺪ ﻣﻲزﻧﻴـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ اﺳﺘﻔﺘﺎءات اﻳﺸﺎن ]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﺑﻪ اﻧﺪازه رﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ و ﺧﻮدﺷﺎن ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫رﺳﺎﻟﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﺷﻜﺎﻟﻲ دارد ﻛﻪ از ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻤﺸﺎن ﭼﻴﺰ ﻳـﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ؟« راﺳـﺘﻲ ﭼﻘـﺪر‬ ‫ﻣﻮدﺑﺎﻧﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ! آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﺘﻔﺘﺎء از ﻣﻘﺎم رﻫﺒـﺮي در »درر اﻟﻔﻮاﺋـﺪ ﻓـﻲ اﺟﻮﺑـﻺ‬ ‫اﻟﻘﺎﺋﺪ« و »اﺟﻮﺑﻺ اﺎﻟﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﻛﺜﺮ ًا ارﺟﺎع ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮاﻟﻮﺳـﻴﻠﺔ آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻠﻞ ﻓﺘﺎواﻳﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﻧﻴﺴﺖ در رﺳﺎﻟﺔ »اﺳﺘﻴﻀﺎح ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي« ﺗﺸـﺮﻳﺢ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻋﻤﺮش ﺧﺎرج اﺻﻮل ﻧﮕﻔﺘـﻪ‪ ،‬ﻫﺮﮔـﺰ ﻓﺮﺻـﺖ اﺳـﺘﻨﺒﺎط ﻳـﻚ دوره ﻓﻘـﻪ‬ ‫اﺳﺘﺪﺎﻟﻟﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﺷﻐﻞ ﻓـﻮق ﺗﻤـﺎم وﻗـﺖ ﺑـﻪ ﻧـﺎم رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﺳﺮﺧﺎراﻧﺪن ﻧﺪارد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ رﺳﺎﻟﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ!؟ ﻧﺸـﺎﻧﺪن ﻓـﺮد ﻏﻴﺮﻣﺠﺘﻬـﺪ ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺴﻨﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﺑﺘﺬال ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻣﺴﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﻢ رﻫﺒـﺮ ﻛﺸـﻮر ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻫـﻢ ﻣﺮﺟـﻊ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن و ﺣﺮفﻫﺎي ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪارد‪ «.‬اﮔﺮ اﻧﺘﻘﺎد اﻣﺜﺎل آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‬ ‫و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪاﺷﺖ ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﻲ ‪ 28‬آﺑـﺎن ‪ 76‬و اﻳـﻦ ﻫﻤـﻪ ﺧﻄﺒـﻪ و‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ و ﺣﺼﺮ ﺑﺮاي ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن ﻫﻢ از آن ﺗﻌﺎرﻓﺎت ﺑﻲﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎدﺳﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣـﺮدم را ﺷـﻨﻴﺪهاﻳـﺪ و اﮔـﺮ ﻛﻮﺗـﺎه ﻧﻴﺎﻳﻴـﺪ ﺟـﻮاب‬ ‫ﻣﺤﻜﻢﺗﺮي را ﻣﻲﺷﻨﻮﻳﺪ‪ ...‬اﮔﺮ اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن ﺣﺮﻓﻲ دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﻦ و ﻗﻠـﻢ ﺑﺰﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ در ﻛﻮﭼﻪ و ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﺮ ﻫﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻏﻴﺮ اﻳﻦﺻﻮرت ﻣﺮدم ﻣﺎ ﻗﺪمﻫﺎي ﺑﻌﺪي را ﺑﺮ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ «.‬ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ رﺋﻴﺲ ﻣﺤﺘـﺮم‬ ‫ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻏﺎرت و ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺗﺼﺮف و اﻫﺎﻧﺖﻫﺎي ﺻﻮرتﮔﺮﻓﺘﻪ در واﻗﻌﺔ ‪ 28‬آﺑﺎن ﻗـﻢ‬ ‫ﻛﺎر ﻣﺮدم ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﺎر ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب‪ ،‬اﻧﺼﺎر وﺎﻟﻳـﺖ ﻳـﺎ ﺣـﺰباﷲ و‬ ‫دﻳﮕﺮ اراذل و اوﺑﺎش ﻣﺰدور ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ زﻳﺮﻧﻈﺮ ﺧﻮد اﻳﺸـﺎن اﻧﺠـﺎم‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 208 ‬‬

‫وﻇﻴﻔﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻘﺎم ﻗﻀﺎﺋﻲ از ﺗﺮﻳﺒﻮن ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪان را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﮔﺮ ﻛﻮﺗﺎه ﻧﻴﺎﺋﻴﺪ ﺟﻮاب ﻣﺤﻜﻢﺗﺮي ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﻨﻴﺪ از اﻓﺘﺨـﺎرات دﺳـﺘﮕﺎه ﻗﻀـﺎﺋﻲ ﺟﻨـﺎب‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﻣﺮاﺟـﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ و ﻓﻘﻬـﺎ در دﻓﺘـﺮ و ﻣـﺪرس ﺧـﻮد آزاد ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮد را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪ و ﻋﻠﻲاﺎﻟﺳﺎﻟم اﻟﺴﺎﻟم ! ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﻳﺮان را آزادﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺟﻬﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺑﻌﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬اﻳﻦ آﻗﺎ ]آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ[ ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ و درﻳﺎﻓـﺖ وﺟﻮﻫـﺎت‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را زﻳﺮﺳﻮال ﺑﺮده و ﮔﻔﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮﻫـﺎت ﺷـﺮﻋﻲ را درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ و ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ؟ ﺧـﻮدش ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫دﻧﺪانﺷﻜﻨﻲ از ﻣﺮدم و ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ﺗﻨﻬﺎ ﺷـﺨﺺ ﺻـﺎﻟﺢ‬ ‫ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ وﺟﻮﻫﺎت ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي اﺳـﺖ‪ «.‬آذري ﻗﻤـﻲ ﻳﻜـﻲ از ﺷـﻬﺮوﻧﺪان‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ و ﻣﻬﻤﺘﺮ از او آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑـﻪ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﻓﻘﺪان ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ از اﻓﺘﺎء و ﺗﺼﺮف در وﺟﻮه ﺷـﺮﻋﻲ ﺑﺮﺣـﺬر داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫دﻧﺪانﺷﻜﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺗﺼﺮف و ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻏﺎرت و ﺣﺼﺮ و اﻫﺎﻧﺖ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درس ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮدم ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨﺎً و ﻗﻄﻌﺎً از ﺟﺎﻧـﺐ ﻣـﺄﻣﻮران ﺳـﺮﻛﻮب و ﺑـﻪ اﻣـﺮ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻮد و ﺑﺮازﻧﺪة ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻈﺮ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در‬ ‫»درراﻟﻔﻮاﺋﺪ ﻓﻲ اﺟﻮﺑﻺ اﻟﻘﺎﺋﺪ« ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻏﻴـﺮ از ﺧـﻮد اﻳﺸـﺎن ﻛﺴـﻲ ﻣﺠـﺎز ﺑـﻪ اﺧـﺬ‬ ‫وﺟﻮﻫــﺎت ﺷــﺮﻋﻴﻪ ﻧﻴﺴــﺖ‪ ،‬اﻣــﺎ در وﻳــﺮاﻳﺶ أﺧﻴــﺮ »اﺟﻮﺑــﻺ اﺎﻟﺳــﺘﻔﺘﺎﺋﺎت« از اﻳــﻦ ﻣﺒﻨــﺎ‬ ‫ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﺮده و دادن وﺟﻮﻫﺎت ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ را ﻣﺒﺮء ذﻣﻪ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ! ﺟﺰﺋﻴﺎت را‬ ‫در رﺳﺎﻟﺔ »اﺳﺘﻴﻀﺎح ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي« ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﺮدهام‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻣﻨﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬اﻛﻨﻮن ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ و ﺗﺎﻟش دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ و ارﮔﺎنﻫﺎي‬ ‫اﻣﻨﻴﺘﻲ و اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺟﺎن آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﻌـﺪ از آن ﻣﻮﺿـﻮع‬ ‫اﺣﻀﺎر وي ﺑﻪ دادﮔﺎه و ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻄﺮح ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ «.‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺟﺎن ﻣﺮاﺟـﻊ ﻣﻨﺘﻘـﺪ را‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺄﻣﻮران ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺣﻔﻆ ﺟﺎن آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 209 ‬‬

‫دﺳﺘﻮر رﻫﺒﺮي اﻳﺸﺎن را ﻣﺤﺼﻮر ﻛﺮد‪ .‬ﺧﻮدﮔﻮﻳﻲ و ﺧﻮد ﺧﻨﺪي ﻋﺠـﺐ ﻣـﺮد ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪي!‬ ‫آﻗﺎي ﻳﺰدي ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺮأت ﻧﻜﺮد آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻳﺎ آﻳﺖاﷲ آذري را اﺣﻀﺎر و ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻛﻨﺪ‬ ‫و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻌﺪ از ﺗﺠﺮﺑﺔ ﺗﻠﺦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ از ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري‬ ‫ﺟﺮأت اﺣﻀﺎر‪ ،‬ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ و ﻣﺤﺎﻛﻤﺔ ﻫﻴﭻ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪي را ﻧﻴﺎﻓﺖ و ﻛﻠﻴﺔ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺤﺼﻮر‬ ‫ﺑﺪون ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ و ﺑﺪون ﺣﻜﻢ دادﮔﺎه ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ دﻛﺘﺮ زﻫﺮا ﻣﺼﻄﻔﻮي دﺧﺘﺮ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬ ‫»ﻫﻨﻮز ﻧﺎﻟﻪﻫﺎي ﺟﮕﺮﺳﻮز ﭘﺪر ﭘﻴﺮﻣﺎن ﺑﺮ ﺧﻴﺎﻧﺖ دوﺳﺘﺎﻧﺶ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارﻳـﻢ‪ .‬ﻫﻨـﻮز‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻫﻮﻟﻨﺎك ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ را ﺑﺮ ﺟﺒﻬﻪﻫﺎي ﺟﻨـﮓ از ﻳـﺎد ﻧﺒـﺮدهاﻳـﻢ‪ .‬ﻫﻨـﻮز در‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ دارﻳﻢ اﻣﺎم از دﺳﺖ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻃﻠﺐ ﻣﺮگ ﻛـﺮد‪ ،‬و ﻧﮕﺮاﻧـﻲﻫـﺎي اﻣـﺎم را از اﻋـﺎﻟم‬ ‫ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻲ رﻫﺒﺮي از ﻳﺎد ﻧﺒﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺳﺎدهﻟﻮﺣﻲ ﻧﻪ دﻧﺪان ﻓﺎﺳﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دورش اﻓﻜﻨـﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻪ ﻣﺮض اﺳﺖ ﻛﻪ درﻣﺎﻧﺶ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺬاﺑﺶ دﻫﻲ و ﻧﻪ ﺟﻬﺎﻟﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﺸﺖ ﺳﺎل درس ﺧﺎرج ﭘﺲ از رﺣﻠﺖ اﻣﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮي در آن اﻓﺘﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺖ ﺷﺮﻳﻒ اﻳﺮان ﻋﻬﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﺮ آﺳﺘﺎن رﺑﻮﺑﻲ ﺳﺮ ﻧﺴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻠـﺖ ﺷـﺮﻳﻒ‬ ‫اﻳﺮان ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺎدر و ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲداﻧﺪ و ﻣﻠﺖ ﺷﺮﻳﻒ ﻣﺎ آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ از‬ ‫ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬اﻧﻘﺎﻟب و ﭘﻴﺮوزي و ﻋﺸﻖ و ﺷﻬﺎدت و ﺗﺪاوم اﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻪ ﻳﺪ ﻗﺪرت اوﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺰت ﻣﺎ در ﮔﺮو ﺑﻨﺪﮔﻲ اوﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﻮﻛﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﺎ در ﮔﺮو اﺳﺎﻟم اوﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻧﺒﻮد ﻓﺮﻣﺎن اﻃﺎﻋﺖ از رﺳﻮل اﷲ )ص( اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ از اﺣﺪي اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤـﻲﻛـﺮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻧﺒﻮد ﻓﺮﻣﺎن اﻃﺎﻋﺖ از ﻋﻠﻲ)ع( ﺣﺴﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ او را ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻠﺖ ﺳﻠﺤﺸﻮر اﻳﺮان ﭘﻴﺮو اﺋﻤﺔ اﻃﻬﺎرﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺮوي اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﭘﻴـﺮو‬ ‫ﺷﺠﺎعﺗﺮﻳﻦ و آزادهﺗﺮﻳﻦ رﻫﺒﺮاﻧﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺒﻮد »ﻓﻘﻬﺎء اﻣﺘﻲ ﻛﺎﻧﺒﻴﺎء ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﻴﻞ« ﻣﻠﺖ ﻣـﺎ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻛﺒﻴﺮ دﺳﺖ ﻳﺎري ﻧﻤﻲداد‪ .‬ﺑﺎﻧﮓ »اﻟﻔﻘﻬﺎء اﻣﻨﺎء اﻟﺮﺳﻞ ﻣﺎ ﻟـﻢﻳـﺪﺧﻠﻮا ﻓـﻲاﻟـﺪﻧﻴﺎ«‬ ‫ﺳﺮود ﺟﻨﮓ ﻣﻠﺖ ﻣﺎﺳﺖ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا و رﺳﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺧﻤﻴﻨﻲ را اﻣﻴﻦ‬ ‫ﺧﺪا ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬آن اﻣﺎﻧﺖداري ﻛﻪ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺎ آﻣﻮﺧﺖ و در ﭘﺎﺳﺪاري از آن اﺳﺘﻮار اﻳﺴﺘﺎد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 210 ‬‬

‫او ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻋﻠﻢ ﺑﻮد و ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ ﻣﻠﺖ ﺷﺮﻳﻒ اﻳﺮان ﺑﺮ ﻓﺘﺎواي او ﺗﻜﻴﻪ دارد‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﺪ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم اﻋﻠﻤﻴﺖ را ﺑﺮاي وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺷﺮط ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﺔ ﻓﻘﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ داراي وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا – ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ادﻟﺔ ﻓﻘﻬﻲ ‪ -‬ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺣﻖ ﻓﻘﻴﻪ ﻧﻤﻲﻧﮕﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺧﻮد را اﻋﻠﻢ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺣﻖ ﺧـﻮﻳﺶ ﺑﭙﻨـﺪارد‪ ،‬و‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺑﺘﺎزد‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻟﻴﺒـﺮالﻫـﺎي ﺳـﻮدﺟﻮ ﺑـﺮ ﻓﻘﻬـﺎء زﺑـﺎن ﻃﻌﻨـﻪ‬ ‫ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ از ﻣﻨﻈﺮ اﻣﺎم وﻇﻴﻔﺔ ﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻫﻤﺔ ﻓﻘﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺖﺑﻪدﺳﺖ ﻫﻢ داده‪،‬‬ ‫ﻳﺪ واﺣﺪه ﺷﻮﻧﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻇﻠﻢ ﺳﺘﻢ و ﻃﺎﻏﻮتﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و در ﺟﻬﺎن ﭘﺮآﺷﻮب ﻛﻨـﻮﻧﻲ‬ ‫ﻛﺸﺘﻲ اﻧﻘﺎﻟب را ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﻧﺠﺎت ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺣﻖ ﻣﺮدم و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻖ ﻣﺮدم اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﻘﻴـﻪ ﺑـﺮ اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻋﺪل اﻟﻬﻲ و ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﺑﺮﭘﺎ دارد‪ ،‬و ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﻓﻘﻴـﻪ آﮔـﺎه و ﺷـﺠﺎع‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻋﺪﻟﻲ را ﺑﺎ ﺛﺒﺎت ﻗﺪم ﺣﺮاﺳﺖ و رﻫﺒﺮي ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ زﻋﻴﻢ ﻣﺬﻫﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬و ﭼﻘﺪر ﻣﻴﺎن ﺷﺮاﺋﻂ آﻧﻬﺎ ﺗﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫زﻋﻴﻢ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﺷﺠﺎع‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ‪ ،‬آﮔﺎه ﺑﻪ زﻣﺎن و ﺣﻮادث واﻗﻌﺔ در آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ‬ ‫را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ ﻧﺨﻮرد و ﺳﺎدهﻟﻮح ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻳﺎد دارم‪ ،‬ﻛﻪ اﻣﺎم ﻋﺰﻳﺰ ﻗﺮﻳﺐ دو ﺳﺎل در ﭘﻴﺎمﻫﺎ و ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑـﻪ اﻓﺸـﺎي‬ ‫ﻧﻘﺶ زﻳﺮﻛﺎﻧﻪ و ﻣﻨﺎﻓﻘﺎﻧﺔ ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺗـﺎ ﻗـﺎﺋﻢ ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي را از ﺧﻄـﺮ‬ ‫ﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎ و ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت و ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﺑﻲﻣﺤﺘﻮاي آﻧﻬﺎ آﮔﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸـﺪ‪ .‬و ﭼﻨـﺎن‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻟﻲ ﭘﺮ ﺧﻮن اﻳﺸﺎن را از ﺻﺤﻨﺔ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﻛﻨـﺎر‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ و ﺗﻤﺎم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ اﻣﺎم ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻨﺪ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺎ ﻛﻤـﺮي‬ ‫ﺧﻤﻴﺪه ﺧﻴﻤﺔ اﻧﻘﺎﻟب را ﺑﺮ ﭘﺎ ﻧﮕﻪداﺷﺖ‪ ،‬و ﻋ‪‬ﻠَﻢ آن را ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺳﭙﺮد ﺗـﺎ‬

‫‪ 211 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫راه اﻣﺎم و اﺳﺎﻟم ﻧﺎب و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺴﻢ ﺧﻮردة ﺧﺎرﺟﻲ و داﺧﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ را ﭘـﻲ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬و ﺟﻨﮓ ﻓﻘﺮ و ﻏﻨﺎ ﺗﻴﺸﻪ ﺑﻪ زراﻧﺪوزان زﻧﺪ و در ﺧﻄﺎﻫﺎ و ﻟﻐﺰشﻫﺎ ﻫﺪاﻳﺘﮕﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫و ﻗﺪﻣﻲ از اﻧﻘﺎﻟب و اﺳﺎﻟم ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻗﺒﻞ از ﺑﺮﻛﻨﺎري ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺷﺨﺼﺎً از ﻣﺤﻀـﺮ اﻣـﺎم درﺑـﺎرة رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﭘﺮﺳﻴﺪم و اﻳﺸﺎن آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﻧﺎم ﺑﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و ﭘﺮﺳـﻴﺪم ﻛـﻪ آﻳـﺎ ﺷـﺮط ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ و‬ ‫اﻋﻠﻤﻴﺖ در رﻫﺒﺮي ﺎﻟزم ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﺸﺎن ﻧﻔﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و از ﻣﺮاﺗﺐ ﻋﻠﻤﻲ اﻳﺸﺎن ﭘﺮﺳـﻴﺪم و‬ ‫ﺻﺮﻳﺤﺎً ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن اﺟﺘﻬﺎدي را ﻛﻪ ﺑﺮاي وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم ﺷﺮﻳﻒ اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﺎ دراﻳﺖ و ﻫﺸﻴﺎري راه ﺧﻮﻳﺶ و ﻫﺪاﻳﺖ اﻣـﺎم را در ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻳﺎﻓﺖ و ﺷﻬﺎدت آﻳﺖاﷲ اردﺑﻴﻠﻲ و آﻳﺖاﷲ ﻫﺎﺷـﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ و اﺧـﻮي ﻋﺰﻳـﺰم‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج اﺣﻤﺪ آﻗﺎ آن ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ و اﻣﻴﻦ اﻣﺎم را ﺑـﺎ ﺟـﺎن و‬ ‫دل ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬و اﻣﺮوز ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب و اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي دﻳﮕﺮ رﻫﺮو راه اﻣﺎم ﻣﻲداﻧﺪ و در‬ ‫راه آرﻣﺎنﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﻫﻴﭻ اﻧﺤﺮاﻓﻲ را ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻏﺎﻓﺎﻟن اﻳﻦ ﻧﺼﻴﺤﺖ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻜﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫و ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎ ﻧﻔﺮﻳﺒﻨﺪ‪.‬‬ ‫واﻟﺴﺎﻟم ﻋﻠﻲ ﻣﻦ اﺗﺒﻊ اﻟﻬﺪي‬ ‫زﻫﺮا ﻣﺼﻄﻔﻮي«‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ دﻛﺘﺮ زﻫﺮا ﻣﺼﻄﻔﻮي ﺑﺰرگ ﺧﺎﻧﺪان آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ اﻳﺸﺎن را آوردم‪.‬‬ ‫اوﻹً اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻋﻠﻤﻴﺖ را ﺑﺮاي وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺷﺮط ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻗﻄﻌﺎً ﻓﻘﺎﻫﺖ را ﺷﺮط ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬و دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺤﺚ ﺑﺮ ﺳﺮ »ﻓﻘﺎﻫﺖ و اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ« ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ‬ ‫اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً اﺗﻬﺎم ارﺗﺒﺎط آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ از اﺳﺎس ﺑﻲﭘﺎﻳﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 1‬آذر ‪ ،1376‬ص ‪ .2‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 212 ‬‬

‫ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ )ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻬﻀﺖ آزادي اﻳﺮان و ﻣﻠﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲﻫﺎ( از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺮﺣﻮﻣﺎن ﻣﻬـﺪي ﺑﺎزرﮔـﺎن‪،‬‬ ‫ﻳﺪاﷲ و ﻋـﺰتاﷲ ﺳـﺤﺎﺑﻲ از ﻣﻔـﺎﺧﺮ ﻣﻠـﻲ اﻳـﺮان ﻫﺴـﺘﻨﺪ و در اﻳﻤـﺎن‪ ،‬وﻃـﻦﺧـﻮاﻫﻲ و‬ ‫ﺑﺼﻴﺮﺗﺸﺎن ذرهاي ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ارﺗﺒﺎط آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺻـﺎﻟﺢ ﻧﺸـﺎﻧﺔ‬ ‫روﺷﻦﺑﻴﻨﻲ اﻳﺸﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً »ﻣﻦ و ﺗﻤﺎم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ اﻣﺎم ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻨﺪ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ اﻣـﺎم ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﻤﺮي ﺧﻤﻴﺪه ﺧﻴﻤﺔ اﻧﻘﺎﻟب را ﺑﺮﭘﺎ ﻧﮕﻪداﺷﺖ‪ ،‬و ﻋ‪‬ﻠَﻢ آن را ﺑﻪ دﺳـﺖ آﻳـﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫ﺳــﭙﺮد‪ «.‬ﺧﻮﺷــﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺳــﺮﻛﺎر ﺧــﺎﻧﻢ ﻣﺼــﻄﻔﻮي در ﺑﻴﺎﻧﻴ ـﺔ ﻣــﻮرخ ‪ 31‬اردﻳﺒﻬﺸــﺖ ‪1392‬‬ ‫ﺑﻲﭘﺎﻳﮕﻲ ﺷﻬﺎدت اول ﺧﻮد را اﻣﻀﺎ ﻛﺮدﻧـﺪ‪» :‬ﻫﻤـﺎن روزي ﻛـﻪ ﺗﺄﻳﻴـﺪ اﻣـﺎم ﺑـﺮ رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ را از زﺑﺎن اﻳﺸﺎن ﺷﻨﻴﺪم و ﻫﻤﻮاره آن ﻧﻈﺮﻳـﻪ را در ﻣﻮاﻗـﻊ ﺎﻟزم ﺑﻴـﺎن ﻛـﺮدهام‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺑﺮادر آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ را ﻫﻢ ﺷﻨﻴﺪم زﻳﺮا اﻣﺎم ﺑﻌـﺪ از ﻧـﺎم ﺟﻨـﺎبﻋـﺎﻟﻲ ﻧـﺎم‬ ‫اﻳﺸﺎن را ﻫﻢ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ و ﺑﻪ ﺣﻖ ﺣﻀﺮتﻋـﺎﻟﻲ ﻣـﻮرد رأي ﺧﺒﺮﮔـﺎن ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﻤﻲدﻳﺪم ﺗﺎ ذﻛﺮي در اﻳﻦ ﻣﻮرد از اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﻴـﺎن آورم‪ ١«.‬ﭘـﺲ ﻳﻘﻴﻨـﺎً‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻋ‪‬ﻠَﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻧﺪادﻧﺪ و ﻣﺘﻌﻴ‪‬ﻨـﺎً اﻳﺸـﺎن را ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻜﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺼﻄﻔﻮي ﺷﻬﺎدت ﺧـﺎﻟفواﻗـﻊ‬ ‫داده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫راﺑﻌﺎً ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻗﺒﻞ از ﺑﺮﻛﻨﺎري ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺷﺨﺼﺎً از ﻣﺤﻀـﺮ اﻣـﺎم‬ ‫درﺑﺎرة رﻫﺒﺮي ﭘﺮﺳﻴﺪم و اﻳﺸﺎن آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﻧﺎم ﺑﺮدﻧﺪ‪ ...،‬و از ﻣﺮاﺗﺐ ﻋﻠﻤﻲ اﻳﺸﺎن‬ ‫ﭘﺮﺳﻴﺪم و ﺻﺮﻳﺤﺎً ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن اﺟﺘﻬﺎدي را ﻛﻪ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺎﻟزم اﺳﺖ دارد‪ «.‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻬﺎدت ﻗﺒﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ اﻳـﻦ ﺷـﻬﺎدت ﻧﻴـﺰ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﺼـﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم‬ ‫وﻳﺮاﻳﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻮاﻫﺪ و ﻣـﺪارك ﻣﺘﻌـﺪدي ﻛـﻪ در رﺳـﺎﻟﺔ »اﺳﺘﻴﻀـﺎح‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي« اﻗﺎﻣﻪ ﺷﺪ اﺟﺘﻬﺎد آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ ﻧﺴـﺒﺖ‬ ‫داد‪ .‬ﻏﻴﺮ از ﺗﻌﺎرض ﻗﻄﻌﻲ ﺑﺎ وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﺔ آن ﻣﺮﺣﻮم اﻣﺮ ﻣﻬﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ رﻫﺒـﺮي اﻣـﺮ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬روزﻧﺎﻣﺔ ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ‪ 31‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ .1392‬‬

‫‪ 213 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ زﻳﺮ ﮔﻮش ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻣﺴﺎً »ﻣﺮدم ﺷﺮﻳﻒ اﻳﺮان‪ ....‬ﺷﻬﺎدت آﻳﺖاﷲ اردﺑﻴﻠﻲ و آﻳﺖاﷲ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ و‬ ‫اﺧﻮي ﻋﺰﻳﺰم ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج اﺣﻤﺪ آﻗﺎ آن ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ و اﻣﻴﻦ اﻣـﺎم‬ ‫را ﺑﺎ ﺟﺎن و دل ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ «.‬ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺎدت ﺛﺎﻧﻮي ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺼﻄﻔﻮي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺷﻬﺎدت ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم و‬ ‫ﺧﺎﻟفواﻗﻊ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي اردﺑﻴﻠﻲ در آﺧﺮﻳﻦ ﺧﻄﺒﺔ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪاش ﻛﻮﺷـﻴﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺤﻮي ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﻬﺎدت ‪ 14‬ﺧﺮداد ‪ 68‬را اﺻﺎﻟح ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﻬﺎدت از ﺳﻮي »ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﺒﺎرزه‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﻟﻴﺒﺮالﻫﺎ و اﻣﻴﻦ اﻣﺎم« ﻧﻴﺰ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﺑﻮده ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫اﺗﻜﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺗﺒﺼﺮه‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر از ﺳﻮي ﺟﻨﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺑـﺮ‬ ‫ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺳﺎﺑﻖ اﺑﻌﺎد دﻳﮕﺮي از اﻳﻦ ﺷﻬﺎدت ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻣﺜﺎل ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺼﻄﻔﻮي ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬ﻣﺪرﺳﺎن ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‬ ‫ آﻳﺎت ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺎﺿﻞ ﻟﻨﻜﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرم ﺷـﻴﺮازي و ﺣﺴـﻴﻦ ﻧـﻮري ﻫﻤـﺪاﻧﻲ ﺑـﺎ‬‫ﺗﻌﻄﻴﻞ درس ﻋﺎدي ﺧﻮد ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ را ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎره وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎت ﺟﻌﻔﺮ‬ ‫ﺳﺒﺤﺎﻧﻲ و ﺻﺎﻟﺤﻲ ﻣﺎزﻧﺪراﻧﻲ ﻧﻴﺰ در ﭘﺎﻳﺎن درس ﺧﺎرج اﺻﻮل ﺧﻮد درﺑـﺎره وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫ آﻳﺖاﷲ ﻓﺎﺿﻞ ﻟﻨﻜﺮاﻧﻲ‪ :‬اﻣﺮوز ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﻫﻤﻪ اﻣﻮر ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ اﺳـﺖ‬‫و در اﻳﻦ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﻓﺮﻗﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻫﻤﺪاﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺮاﺟﻊ ﺟﻮان ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﻮﻳﺎت رﻫﺒﺮي ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻫﻴﭻﻳﻚ از اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﻣﺪرس ﻣﺘﻌﺮض ﻓﺎﺟﻌﺔ ‪ 28‬آﺑﺎن ﻗﻢ ﻧﺸﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﻛﻠﻴـﺎﺗﻲ در دﻓـﺎع‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬در ﻣﻘﺎﻟﻪ زﻳﺮ در اﻳﻦﺑﺎره ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادهام‪ 24 :‬ﺳﺎل ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ و ﺗﺰوﻳﺮ‪ 15 ،‬ﺧﺮداد ‪ .1392‬‬ ‫‪ . 2‬ﻛﻴﻬﺎن و ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ 1 ،‬و ‪ 2‬آذر ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 3‬ﺳﺎﻟم ‪ 1‬آذر ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 214 ‬‬

‫از ﻧﻈﺮﻳﺔ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬ﺣﺒﻴﺐاﷲ ﻋﺴﻜﺮاوﻹدي ﻣﺴﻠﻤﺎن دﺑﻴﺮﻛﻞ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺆﺗﻠﻔﻪ اﺳﻺﻣﻲ‬ ‫»آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺗﻘﺒﻞ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻄـﺎﻟﺒﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ آﻧﭽـﻪ آﻗﺎﻳـﺎن‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي و آذري ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ در اﻳﺮان ﻣﻄﺮح و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮي و آذري ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻫﻢ ﺑﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد ﺑﺪون ﻣـﺰد ﺑـﻪ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﻘﺎﻟب و ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﺿـﺪ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ در ﻫـﻴﭻ‬ ‫دورهاي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﺮوز ﻣﺘﻔﻖ ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﺠﻤﻪ ﻋﻠﻴﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻳﻚ ﻫﺠﻤـﻪ ﺗﻤـﺎمﻋﻴـﺎر‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ دو ﻋﻨﺼﺮ از ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻫﺠﻤﻪ را ﻳﺎري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸـﻲ از‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻗﺎي آذري ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر در رادﻳﻮﻫﺎي ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﺷـﺪه و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل آن‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻧﻴﺰ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي ﺷـﻴﻄﻨﺖ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﺷـﺪ و اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻫﻢ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻲﺧﻮﻫﺪ آن را ﺑـﻪ زﺑـﺎن آورﻧـﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷـﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻓﺸﺎر داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر ﻣﺤﺘـﺮم را از ﻃـﺮف ﺗـﻮﻟﻲ ﺑـﻪ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻨﺤﺮف ﻧﻜﺮد و ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬ﺗﺸﺎﺑﻪ زﻳﺎدي ﺑﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺷﺪه در ﻧﺎﻣﻪ آﻗﺎي آذري ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و ﺳﺨﻨﺎن آﻗـﺎي ﻣﻨﺘﻈـﺮي وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻫـﺪف‬ ‫ﻗﺮاردادن ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻣﺤﺪودﻛﺮدن وﺎﻟﻳﺖ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ و ﺗﺤﺮﻳﻚ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﺤﺘﺮم ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ وﺟﻪﻣﺸﺘﺮك ﻧﺎﻣﻪ آذري ﻗﻤﻲ و ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮي اﺳﺖ و اﻳﻦ‬ ‫دو ﻋﻨﺼﺮ در واﻗﻊ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺿﺪاﺳﺎﻟم و ﺿﺪوﺎﻟﻳﺖ و ﺿﺪﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﻤﻚ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ و ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﻣﻮرد ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻲ زدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﻘﻴﻬﻲ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﻘﻴﻪ دﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﺑﻴﺎن ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺣﻖ ﻓﺘﻮا ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﻘﻴﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺣﻖ ﻓﺘـﻮا‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ دو ﻋﻨﺼﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺣﻖ ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺟﻮﻫﺎت را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺳـﺨﻨﺎن‬ ‫اﻳﻨﺎن ﺑﻲﻣﺒﻨﺎﺗﺮﻳﻦ ﺳﺨﻦ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻳﻚ ﻓﻘﻴﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻠﺪ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﺪ وﺟﻮﻫﺎت‬

‫‪ 215 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫او را ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪة ﻓﻘﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ اﮔﺮ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ اﺣﺘﻴﺎط اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ وﺟﻮﻫﺎت ﺑﻪ او داده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﺮ دو ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪي در ﮔﺬﺷﺘﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ داﺷﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬آﻗـﺎي آذري‬ ‫ﻗﻤﻲ ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺪ ﻛﺘﺎب راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ وﺎﻟﻳﺖ و وﺎﻟﻳﺖﻣﻄﻠﻘﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﺮ دو ﻋﻨﺼـﺮ‬ ‫ﭼﻮن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ را در ﺣـﺪ‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن آذري ﻗﻤﻲ و ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﻛـﻪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻣﻘـﺎم‬ ‫ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ اﺣﺴﺎس ﻛﺮد ﻣﻘﺎم رﻫﺒـﺮي ﻫـﻢ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ او ﻣﻘﺎوﻣـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﻔﺎ ﺑﺪﻫﺪ و آن را ﺑﺎ ﻣﺮدم در ﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻴﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻚ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺧﺒﺮﮔـﺎن رﺳـﻤﻲ ﻛﺸـﻮر‬ ‫اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺮرات ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻀـﻌﻴﻒ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫـﺎي آﻗﺎﻳـﺎن ﻣﻨﺘﻈـﺮي و آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫ﻧﻈﺎم را در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺎﺟﻢ دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻋﺴﻜﺮاوﺎﻟدي از ﻫﻤﻜﺎران آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﺑﻨﻴﺎد رﺳـﺎﻟﺖ‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻮده و اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ وي درﺑﺎره ﻫﻤﻜﺎر ﺳﺎﺑﻖ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اوﻹً در اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﻣﺤﻮرﻫـﺎي اﺻـﻠﻲ اﻋﺘـﺮاض‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮدﻳﺪي ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ اﻋﺘﺮاض اﻳﺸﺎن ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬آذري ﻗﻤﻲ و ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﻣـﻮرد ﻣﺴـﺌﻠﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﺣﺮﻓﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫زدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﻘﻴﻪ دﻳﮕﺮ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﻄـﺎﻟﺒﻲ ﺑﻴـﺎن ﻧﻜـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺣﻖ ﻓﺘﻮا ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺣﻖ ﻓﺘﻮا ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ دو ﻋﻨﺼﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺣـﻖ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫وﺟﻮﻫﺎت را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن اﻳﻨﺎن ﺑﻲﻣﺒﻨﺎﺗﺮﻳﻦ ﺳﺨﻦ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻳﻚ ﻓﻘﻴﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬رﺳﺎﻟﺖ ‪ 1‬آذر ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 216 ‬‬

‫ﻣﻘﻠﺪ ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻳﺪ وﺟﻮﻫﺎت او را ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪة ﻓﻘﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ اﮔﺮ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﺣﺎﻛﻢ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ اﺣﺘﻴﺎط اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ وﺟﻮﻫـﺎت ﺑـﻪ او داده ﺷـﻮد‪ «.‬اﻳﻨﻜـﻪ آﻗـﺎي ﻋﺴـﻜﺮاوﺎﻟدي‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻲﺧﻮﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻫﻤﭽﻮن آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آذري ﻗﻤﻲ درس‬ ‫ﻓﻘﺎﻫﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن از اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻗﺸـﺔ اﻳـﻦ دو ﻣﻨﺘﻘـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻘﺎﻫﺖ و اﺟﺘﻬﺎد ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﺳﺖ واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﺟﺘﻬﺎدش اﺣﺮاز ﻧﺸﺪه‬ ‫ﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﻓﺘﺎء و ﺗﺼﺮف در وﺟﻮﻫﺎت ﺷﺮﻋﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺷﻜﺎل آﻗﺎي ﻋﺴـﻜﺮاوﺎﻟدي ﺗﻤﺴـﻚ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺎم در ﺷﺒﻬﺔ ﻣﺼﺪاﻗﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻫﻴﺄت رﺋﻴﺴﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن‪ 2 ،‬آذر ‪1376‬‬ ‫»‪ ...‬ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺬﻛﻮر در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ از ﻣﻴﺎن ﻫﻤـﺔ‬ ‫ﻓﻘﻬﺎ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﻲ را ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا او را واﺟﺪ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺬﻛﻮر در اﺻﻞ ‪ 109‬ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺎﻟزم ﺑﺮاي اﻓﺘﺎء‪ ،‬ﻋـﺪاﻟﺖ‬ ‫و ﺗﻘﻮاي ﺎﻟزم ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي اﻣﺖ اﺳﺎﻟم‪ ،‬ﺑﻴﻨﺶ ﺻﺤﻴﺢ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺗﺪﺑﻴﺮ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫و ﻗﺪرت ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴﺖ در ﻓﻘـﻪ را ﻧﻴـﺰ رﻋﺎﻳـﺖ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮاﺋﻂ ﺷﺨﺼﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ داراي ﺑﻴـﻨﺶ ﻓﻘﻬـﻲ و‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﻮيﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺧﻮد را در اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب اﺻﻠﺢ ﻣﺼﺎب داﻧﺴـﺘﻪ و ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ‪...‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و رﻫﺒﺮي‪ ...‬را ﻳﻚ اﻣﺮ ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﻓﻘﻂ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ‪ ...‬ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻧﻐﻤﻪﻫﺎي‬ ‫ﺷﻮم و ﺗﻔﺮﻗﻪاﻓﻜﻨﺎﻧﺔ أﺧﻴﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎن ﻳﺎ ﻏﺮضورزان را ﻛﻪ ﺟﺪاﻳﻲ ﻣﻠﺖ و رﻫﺒﺮي را‬ ‫در ﺳﺮ ﻣﻲﭘﺮوراﻧﻨﺪ ﻣﺤﻜﻮم ﻧﻤﻮده ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ از اﻳﻦ ﺳﻤﭙﺎﺷﻲﻫـﺎ دﺳـﺖ ﺑﺮدارﻧـﺪ‪ ...‬از‬ ‫ﻣﺮدم ﻏﻴﻮر اﻳﺮان ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ادب اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ را در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ «.‬ﺑـﺎ‬ ‫اﻣﻀﺎي آﻳﺖاﷲ اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﻣﻴﻨﻲ‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬اﻋﺘﺮاض آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ در ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﻴﻬﺎن ‪ 2‬آذر ‪ .1376‬‬

‫‪ 217 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻫﻴﺄت رﺋﻴﺴﺔ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن و ﺑﺎ اﻣﻀﺎي آﻳﺖاﷲ اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﻣﻴﻨﻲ ﻧﺎﻳﺐ رﺋﻴﺲ آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اوﻹً ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي اﻳﺸﺎن ﺑﻨﺪ ﻳﻚ اﺻﻞ ‪ 109‬ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫را در ﻣﻮرد ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﺎﻟزم ﺑﺮاي اﻓﺘـﺎء در‬ ‫اﺑﻮاب ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻘﻪ«‪ .‬ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺗﺎ زﻣﺎن رﻫﺒﺮي ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ورق ﺑﺤﺚ ﻓﻘﻪ اﺳﺘﺪﺎﻟﻟﻲ ﻣﻨﺘﺸـﺮ‬ ‫ﻧﻜﺮده‪ ،‬از اﺣﺪي از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺧﻮد اﺟﺎزة اﺟﺘﻬﺎد ﻧـﺪارد‪ ،‬ﻫﺮﮔـﺰ ﻣﻤﺤ‪‬ـﺾ در ﻓﻘـﻪ و اﺻـﻮل‬ ‫ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﻮزهﭘﺴﻨﺪي ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ اﻓﺘﺎء در اﺑﻮاب ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻘﻪ را دارد؟‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً اﻳﻨﻜﻪ ادﻋﺎ ﺷﺪه »ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴﺖ در ﻓﻘﻪ را ﻧﻴﺰ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ« ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺧﺎﻟف واﻗـﻊ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮدي ﻛﻪ در ﻓﻘﺎﻫﺘﺶ ﺗﺮدﻳﺪ ﺟﺪي وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان ﮔﻔـﺖ ﺷـﺮط‬ ‫اﻋﻠﻤﻴﺖ در ﻓﻘﻪ را درﺑﺎرهاش رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ؟‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎً اﻳﻨﻜﻪ »ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و رﻫﺒﺮي‪ ...‬را ﻳﻚ اﻣﺮ ﻧﻈـﺎرﺗﻲ ﻓﻘـﻂ ﻧﺪاﻧﺴـﺘﻪ«‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺖ‪ .‬از آنﺳﻮ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﻳـﺎ‬ ‫اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺷﺄن رﻫﺒﺮ را ﻧﻈﺎرت داﻧﺴﺖ ذﻧﺐ ﺎﻟﻳﻐﻔﺮ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫راﺑﻌﺎً ﻣﻨﺎﻗﺸﺔ اﺻﻠﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻋﺪم ﺻـﺎﻟﺣﻴﺖ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺑـﺮاي اﻓﺘـﺎء و‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ از اﺻﻞ اﺷﻜﺎل ﺗﻐﺎﻓﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻮﻳﮋه ﺑﻌـﺪ از ﻧﻈـﺮ ﻣﺘـﺄﺧﺮ‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ درﺑﺎرة ﻋﺪم ﻟﺰوم ﺷﺮط ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻣﺴﺎً از اﻳﻨﻜﻪ در اﻧﺘﻬﺎي ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺧﺒﺮﮔﺎن از ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ ادب اﺳـﺎﻟﻣﻲ و ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫را درﻫﻤﻪﺣﺎل رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﺟﺎي ﻗﺪرداﻧﻲ دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻨﺪ ﺧـﻂ ﻗﺒـﻞ ﺧـﻮد اﻳﺸـﺎن ﻣﺮﻗـﻮم‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻧﻐﻤﻪﻫﺎي ﺷﻮم و ﺗﻔﺮﻗﻪاﻓﻜﻨﺎﻧﺔ أﺧﻴﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎن ﻳﺎ ﻏـﺮضورزان‬ ‫را ﻛﻪ ﺟﺪاﻳﻲ ﻣﻠﺖ و رﻫﺒﺮي را در ﺳﺮ ﻣﻲﭘﺮوراﻧﻨﺪ ﻣﺤﻜﻮم ﻧﻤﻮده ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻤﭙﺎﺷﻲﻫﺎ دﺳﺖﺑﺮدارﻧﺪ‪ «.‬آﻳﺎ ﺧﻮد اﻳﺸﺎن ادب اﺳﺎﻟﻣﻲ را رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ؟ ﺣﺼﺮ ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫و ﻓﻘﻬﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺨﻠـﻒ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﺮدﻧﺪ؟ »ﻟﻢ ﺗﻘﻮﻟﻮن ﻣﺎ ﺎﻟﺗﻔﻌﻠﻮن؟ ﻛﺒﺮ ﻣﻘﺘﺎً ﻋﻨﺪاﷲ أن ﺗﻘﻮﻟﻮا ﻣﺎ ﺎﻟﺗﻔﻌﻠﻮن‪«.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﻒ ‪ .2-3‬‬

‫‪١‬‬

‫‪ 218 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻫﺸﺖ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﻺب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬ ‫ﺟﻠﺴﻪ ﺑﺎ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺗﺸـﻜﻴﻞ و ﺑﻴﺎﻧﻴـﻪ زﻳـﺮ ﺻـﺎدر را‬ ‫ﻛﺮد‪ ...:‬دﺷﻤﻨﺎن اﺳﺎﻟم و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﮔﺴﺘﺮش اﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب اﻟﻬﻲ ﺑﻴﻢ دارﻧـﺪ ﻧـﻮك ﭘﻴﻜـﺎن‬ ‫ﺧﺼﻮﻣﺖﻫﺎي ﺧﻮد را ﻣﺘﻮﺟﻪ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ و از ﻳﻚﺳﻮ ﻧﻐﻤـﺔ ﺷـﻮم ﺟـﺪاﻳﻲ‬ ‫دﻳﻦ از ﺳﻴﺎﺳﺖ را ﺳﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را ﻛﻪ ﻳﻚ اﺻﻞ ﻣﻬﻢ در‬ ‫ﻓﻘﻪ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ زﻳﺮ ﺳﻮال ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﺎﻟب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻨﺎم ارﮔﺎن ﻣﺪاﻓﻊ اﺻﻴﻞ‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻋﺎﻟم ﻣﻲدارد‪ :‬ﮔﺮاﻳﺶ ﺗﻔﻜﻴﻚ دﻳﻦ از ﺳﻴﺎﺳﺖ )ﺳﻜﻮﺎﻟرﻳﺴﻢ( ﻣﺨـﺎﻟﻒ اﺳـﺎﻟم و‬ ‫اﻧﻜﺎر وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ اﻧﻜﺎر ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل ﻣﻬﻢ ﻓﻘﻪ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﻗﺪﻣﻲ در راه ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻈﺎم وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺮدارد‪ ،‬ﻗﺪﻣﻲ ﺑﻪﺿﺮر اﺳﺎﻟم و ﺑﻪﻧﻔﻊ دﺷﻤﻨﺎن‬ ‫اﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪ ﺣﺴـﺎس ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﻤﮕـﻲ ﺑﻜﻮﺷـﻴﻢ در ﭼـﺎرﭼﻮب‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﻈﺎم و اﻧﺴﺠﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﺷﻮراي اﻧﻘﺎﻟب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ از ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ دﺑﻴـﺮ آن‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ رﻫﺒﺮ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎي آن ﺗﻮﺳﻂ دﺑﻴﺮ ﺷﻮرا ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﻧﻈـﺮ‬ ‫رﻫﺒﺮي را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اوﻹً ﺳﻜﻮﺎﻟرﻳﺴﻢ ﺟﺪاﻳﻲ دﻳﻦ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺟﺪاﻳﻲ ﻧﻬﺎد دﻳﻦ از دوﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﺎً اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻘﻴﻪ ﻳﻜﻲ از ﻓﺮوع ﻓﻘﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻓﻘﻬﺎ ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻘﺪ آن ﻣﻌﺎدل ﺗﻀﻌﻴﻒ اﺳﺎﻟم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﺳﺎﻟم اﺳﻢ ﻣﺴﺘﻌﺎر ﻧﻈﺎم وﺎﻟﺋﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ ﺣﺰباﷲ ﻟﺒﻨﺎن‪ .‬ﺷﻴﺦ ﻧﻌﻴﻢ ﻗﺎﺳﻢ ﻣﻌﺎون دﺑﻴﺮﻛﻞ ﺣـﺰباﷲ ﻟﺒﻨـﺎن ﺑـﺎ دﻓـﺎع از اﺻـﻞ‬‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﻳﻦ اﺻﻞ را ﻣﺎﻳـﺔ ﻗـﻮت ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن داﻧﺴـﺖ‪ .‬وي ﺿـﻤﻦ ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑـﺮ ﭘﺎﻳﺒﻨـﺪي‬ ‫ﺣﺰباﷲ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ أﺧﻴﺮ را در ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺎﻟش ﻣﺬﺑﻮﺣﺎﻧـﻪ أﻳـﺎدي‬ ‫اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ داﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺳﺎﻟم ‪ 6‬آذر ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬ﻫﻤﺎن‪ 5 ،‬آذر ‪ .1376‬‬

‫‪ 219 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﺑﺪون ﺷﺮح!‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬آﻳﺖاﷲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﻳﺰدي‪ ،‬آﻗﺎي ﻋﺴﻜﺮاوﺎﻟدي‪ ،‬ﺧﺎﻧﻢ زﻫـﺮا ﻣﺼـﻄﻔﻮي‪،‬‬ ‫ﻫﻴﺄت رﺋﻴﺴﺔ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي و ﺷﻮرايﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﺎﻟب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ از ﻣﻘﺎم‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬اﺟﺘﻬﺎد و ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ اﻓﺘﺎي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي دﻓﺎع ﻛﺮده اﻧﺘﻘﺎد و اﻋﺘـﺮاض‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻓﻘﺪان ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺼﺪي ﻣﻘﺎم اﻓﺘﺎء‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻧﻴـﺰ وﺎﻟﻳـﺖ اﻣـﺮ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺗﻮﻃﺌـﺔ اﺳـﺘﻜﺒﺎر‪ ،‬ﻣﻔﺴـﺪه‪،‬‬ ‫ﻏﺮضورزي‪ ،‬ﺳﺎدهﻟﻮﺣﻲ‪ ،‬ﻳﺎوهﮔﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻐﻤﺔ ﺷﻮم‪ ،‬ﺗﻔﺮﻗﻪاﻓﻜﻨﻲ‪ ،‬ﺳـﻢﭘﺎﺷـﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺎﻟم ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدﻧﺪ و وﻗـﺎﻳﻊ ‪ 28‬آﺑـﺎن ‪ 1376‬را ﻋﻜـﺲاﻟﻌﻤـﻞ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﻣـﺮدم‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮدﻧﺪ اﮔﺮ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎداﺗﺸﺎن اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ ﺗﺸـﺪﻳﺪ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬اﻫﺎﻧﺖﺑﺎرﺗﺮﻳﻦ و ﻗﺎﻧﻮنﺳﺘﻴﺰاﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﻳﺰدي رﺋﻴﺲ‬ ‫ﻗﻮة ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ و آﻳﺖاﷲ اﻣﻴﻨﻲ )ﻧﺎﻳـﺐ رﺋـﻴﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن( ﭘـﺲ از ﺗﺠﻠﻴـﻞ از اﺻـﻞ‬ ‫ﻣﺮاﺳﻢ ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 76‬اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮاﺳﻢ را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ اﺻﻺحﻃﻠﺒﺎن درﻗﺒﺎل ﺳﺮﻛﻮب ﻗﻢ‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري و ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‬ ‫ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺗﺸﻨﺞآﻓﺮﻳﻨﻲﻫﺎ در ﻗﻢ‪ :‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﻲ اﺧﺒﺎر درﻳﺎﻓﺘﻲ آﻗﺎي ]ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪي[ اﻣﺎم‬ ‫ﺟﻤﺎراﻧﻲ از ﺳﻮي رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮر ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارﺷﻲ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻗﻢ رﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از دوازده‬ ‫ﻧﻔﺮ از ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺰرگ آن ﺷﻬﺮ ﻣﺬاﻛﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻫﻤﮕﻲ اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ و ﺗﺸﻨﺞآﻓﺮﻳﻨﻲ‬ ‫ﺑﺮ ﺿﺪ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻳﺮان ﻓﺮدا‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،40‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ .1376‬‬

‫‪١‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 220 ‬‬

‫ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ در ﺟﻠﺴﻪ دﻳﺮوز ﺧﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺗﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻟﺰوم ﻫﻮﺷﻴﺎري ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻮادث أﺧﻴﺮ ﻛﺸﻮر‪ ...‬اﺻـﻞ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻴﺮاث ﺑﺰرگ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ )ره( و رﻛﻨﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻫـﺪاﻳﺖ آن ﺑﺰرﮔـﻮار در‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ اﺻﻞ ﻣﺤﻮري ﻧﻈﺎم درآﻣﺪه ارج ﻧﻬـﺎده و ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺗﻀـﻌﻴﻒ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را ﺑﻪ زﻳﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ و اﻧﻘﺎﻟب و ﺿﺮﺑﻪﺧﻮردن ﺑﻪ ﻣﻮازﻳﻦ آن ﻣﺮدود ﻣﻲداﻧﺪ و آن‬ ‫را ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫دوﻟﺖ ﺣﺴﺎسﺑﻮدن ﻫﻤـﺔ ﻋﻠﻤـﺎ و ﺑﺰرﮔـﺎن ﺟﺎﻣﻌـﻪ و ﻣـﺮدم را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ اﺻـﻮل و‬ ‫ارزشﻫﺎي اﻧﻘﺎﻟب ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎاﻫﻤﻴﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮده و ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي أﺧﻴﺮ در‬ ‫ﮔﻮﺷﻪوﻛﻨﺎر ﻛﺸﻮر آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺆﻳﺪ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺻﺎﺣﺒﺎن اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ‬ ‫اﺻﻮل ارزﺷﻤﻨﺪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﺣﻔﻆ ﺛﺒـﺎت و‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﺣﻔﻆ اﺻﻮل ﻧﻈﺎم از ﺟﻤﻠﻪ رﻫﺒﺮي‪ ،‬وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫و ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم ﻣﺮﺗﺒﻂ داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬و ﺗﺤﻠﻴﻞ وﻗـﺎﻳﻊ أﺧﻴـﺮ را ﺗﺄﻳﻴـﺪي ﺑـﺮ ﻣﻮاﺿـﻊ دوﻟـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻤﺴﻚ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ را راه ﻣﻄﻤـﺌﻦ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺛﺒـﺎت و ادارة ﻣـﻨﻈﻢ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺮاﻳﻲ را ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪود و ﺣﻘﻮق ﻫﻤﮕﺎن‬ ‫و ﻣﻨﺸﺄ داوري در ﻣﻮرد رﻓﺘﺎرﻫﺎ و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ و ﺷﻴﻮة رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺗﺨﻠﻔـﺎت ﻣـﻮرد اﻫﺘﻤـﺎم‬ ‫ﻗﺮارداده و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪي و ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪن ارﻛﺎن آن را در ﮔﺮو ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺑﻪ آن داﻧﺴﺘﻪ و ﻧﻘﺾ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﺻﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺸﻜﻞﺳﺎز و ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻓﺮﻳﻦ ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻫﻤﻴﺖ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﻧﻘﺶ آﻧﻬﺎ را در ﻃـﻮل ﺗـﺎرﻳﺦ اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺮﺻﻪاي ﻛﻪ ﻋﺰﻳﺰاﻧﻲ ﭼﻮن اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ)ره( و رﻫﺒـﺮ ﻣﻌﻈـﻢ اﻧﻘـﺎﻟب و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺰرگ از آن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪاﻧﺪ ﺳﺘﻮده و اﻇﻬﺎر اﻣﻴـﺪواري ﻛـﺮده ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑـﺮ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه واﺎﻟي ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﻈﺎم و ﻋﻠﻤﺎي اﻋـﺎﻟم و داﻧﺸـﻤﻨﺪان ﺣـﻮزهﻫـﺎ و رﻋﺎﻳـﺖ ﻧﻈـﺮ آن‬

‫‪ 221 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺧـﺪﻣﺘﮕﺮاري واﻗﻌـﻲ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺎم‪ ،‬اﻧﻘـﺎﻟب‪،‬‬ ‫رﻫﺒﺮي و ﻣﺮدم ﺑﺰرگ اﻳﺮان )ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺣﺠﺖاﻹﺳﻺم ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫دوﻟﺖ ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮد را در ﺑﻴﺎﻧﻴﻪاي ]درﺑﺎرة ﻣﺴﺎﺋﻞ أﺧﻴﺮ ﻗﻢ[ اﻋﺎﻟم ﻛـﺮد و آن اﺣﺘـﺮام‬ ‫ﺑﻪ اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ در ﻗﻢ رخ داد‬ ‫ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮي ﺷﺪ و ﺑﺴـﻴﺎري از ﻋﻠﻤـﺎ ﺑـﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ و اﺟﺘﻤـﺎع‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﻲ ﻫﻢ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﺮ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈـﻢ اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳـﺖ و‬ ‫ﺎﻟزﻣﺔ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ دارد و ﺑﻪ آن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻇﻬـﺎرﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ در ﭼـﺎرﭼﻮب ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﻢ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮي ﻣﻤﻨﻮع ﻧﻴﺴـﺖ‪،‬‬ ‫ﺟﺰ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻨﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺨﻞّ ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺳﺎﻟم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ‬ ‫وﺟﻮد اﻣﻨﻴﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﻧﻈﻢ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬دوﻟﺖ اﺻﺎﻟح ﻃﻠﺐ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ وﻗـﺎﻳﻊ ﻗـﻢ ﻣﻮﺿـﻌﻲ‬ ‫دوﮔﺎﻧﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ (1‬از ﻳﻚ ﺳﻮ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻛﻨﻲ از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ دﻓـﺎع ﻛـﺮده‪،‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎدات و اﻋﺘﺮاﺿﺎت آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ را ﺗﻀـﻌﻴﻒ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ و‬ ‫ﻧﻘﺾ ﻗﺎﻧﻮن داﻧﺴﺘﻪ آﻧﺮا ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮده‪ ،‬و ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻣﻨﻔﻲ ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮدم را اﻣﺮي ﻃﺒﻴﻌـﻲ‬ ‫و ﻧﺸﺎﻧﺔ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻃﺎﻟﻋﺎت‪ ،‬ﺳﺎﻟم و اﻳﺮان ‪ 6‬آذر ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬اﻃﺎﻟﻋﺎت و ﺳﺎﻟم ‪ 24‬آذر ‪ .1376‬‬

‫‪ 222 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ (2‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺿﻤﻦ اذﻋﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه رﻓﻴﻊ ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻋﻠﻤﻴـﻪ و ﻣﺮاﺟـﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ‬ ‫ﻧﻘﺾ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﺻﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دﻳﮕـﺮ را ﻣﺠـﺎز ﻧﺪاﻧﺴـﺘﻪ اﻗـﺪاﻣﺎت ﺗﺨﺮﻳﺒـﻲ و‬ ‫ﺗﺸﻨﺞآﻓﺮﻳﻨﻲ ﭘﺲ از ﻣﺮاﺳﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﻘﻬﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ را ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ‬ ‫ﺣﺠﺖاﻹﺳﻺم ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﺣﺠﺘﻲﻛﺮﻣﺎﻧﻲ‬ ‫»ﭘﺎﺳﺦ آﻧﻜﻪ ﺑﻪ وﻟﻲ اﻣﺮ )ع( ﻧﺎروا ﮔﻔﺖ«‪ :‬ﺑﻪ ﻫﻤﺔ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﺻـﺪد دﻓـﺎع از ﻣﻘـﺎم‬ ‫واﺎﻟي رﻫﺒﺮي و وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺬﻛﺮ و ﺑﻴﺪارﺑﺎش ﺟﺪي ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا از ﺣﺪود ﻋـﺪل و‬ ‫اﻧﺼﺎف ﺧﺎرج ﺷﻮﻳﻢ و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ و رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﻧـﺎروا ﺳـﺘﻤﻲ روا داﺷـﺘﻪ و‬ ‫ﺳﺨﻨﻲ ﻧﺎروا ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺗﻨﺪ و ﻫﻴﺠﺎنزده ﻫﺮ ﺳﺨﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻤﺎن آﻣﺪ ﺑﮕـﻮﺋﻴﻢ‬ ‫و ﻫﺮﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﻠﻢﻣﺎن ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ و ﻫﺮ ﻛﺎري ﻛﻪ از ﻋﻬﺪهﻣﺎن ﺑﺮآﻣﺪ اﻧﺠﺎم دﻫـﻴﻢ‬ ‫و از ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ درﻳﻎ ﻧﺪارﻳﻢ و ﮔﻮﻳﻨﺪه آن ﺳﺨﻨﺎن را ﻓﺎﺳﻖ و ﻓﺎﺟﺮ و ﺧﺎﺋﻦ و ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ‬ ‫و دﺷﻤﻦ اﺳﺎﻟم و‪ ...‬ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ و ﺻﺪ ﻧﺎرواي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ دﻫﻴﻢ!‪ ...‬آﻳﺎ ﻣـﺎ ﺑـﺪﻳﻦﺳـﺎن‬ ‫ﮔﻨﺎه ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ و ﮔﻨﺎه ﻃﺮف را ﻧﻤﻲﺷﻮﺋﻴﻢ؟ راﺳﺘﻲ ﭼﺮا ﻣﺎ در دﺷﻤﻨﻲﻫﺎ و دوﺳﺘﻲﻫﺎ ﺣﺪ و‬ ‫ﻣﺮز ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ و از ﺣﺪود ﻋﺪاﻟﺖ و اﻧﺼﺎف ﺧﺎرج ﻣـﻲﺷـﻮﻳﻢ؟‪ ...‬ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﺑـﺮادران و‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮان ﺳﺘﻢ ﻣﺎ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ و رﻫﺒﺮي ﺑﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﻮاداري ﻧﺎﻋﺎدﺎﻟﻧـﻪ از ﻣﻘـﺎم وﺎﻟﻳـﺖ و‬ ‫رﻫﺒﺮي اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﻮﻳﻨﺪه آن ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪«...‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﺟﻺلاﻟﺪﻳﻦ ﻃﺎﻫﺮي اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﺔ اﺻﻔﻬﺎن‪ 5 ،‬آذر ‪1376‬‬ ‫»اﮔﺮ ﻣﺴﺄﻟﺔ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻘﻬﻲ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺑﺎﺷﺪ از ﺟﻬﺖ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫دﺳﺖرﻧﺞ ﻋﺪهاي از ﻓﻘﻬﺎي ﻋﻈﻴﻢاﻟﺸﺄن اﺳﺖ‪ ،‬و از ﻟﺤﺎظ آراءﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ آن رأي داده‬ ‫ﺷﺪ ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل ﭘﺎﻳﻪ و رﻳﺸﻪاي اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ و در ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﻣﺮ اﻣﺎم ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺣﺬف ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 2‬آذر ‪ .1376‬‬

‫‪ 223 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﻢ از ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻧﺎﻣﺸﺮوع و ﻫﺘﻚﺣﺮﻣﺖﻫﺎ و ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻨـﺎزل‬ ‫و ﻣﺮاﻛﺰ و اﺷﺨﺎص ﻣﺤﺘﺮﻣﻲ ﻛﻪ در ﭘﻨﺎه اﻣﻨﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺼـﻮﻧﻴﺖ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ اﺑﺮاز ﺗﺄﺳﻒ ﻛﻨﻢ و اﻋﺎﻟم ﻣﻲدارم اﮔﺮ ﺟﻠﻮي اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸـﻮد دﻳـﺮ ﻳـﺎ زود‬ ‫ﻫﺮجوﻣﺮج و ﻗﺎﻧﻮنﺷﻜﻨﻲ داﻣﻦ ﻫﻤﻪ را ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ و اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﻮﻫﻮن ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ و ﻧﺴﺘﺠﻴﺮ ﺑﺎﷲ‪ .‬واﻟﺴﺎﻟم ﻋﻠﻲ ﻣﻦ اﺗﺒﻊ اﻟﻬﺪي«‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ اﻧﺘﻘﺎد ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﺣﺠﺘﻲﻛﺮﻣﺎﻧﻲ از ﺑﺪاﺧﺎﻟﻗﻲﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﺴﺒﺖ‬‫ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻗﻢ در ﻓﻀﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ آن دوران اﻗﺪاﻣﻲ ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﻃﺎﻫﺮي اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ از ﻳﻚ دوﮔﺎﻧﻪ دﻓﺎع ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬از ﻳـﻚﺳـﻮ از‬‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲ از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﻋﺪم ﻟﺰوم اﻋﻠﻤﻴـﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫دﻓﺎع ﻛﺮده در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ را وارد ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻔﺎﻧﺎﻣﺔ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻮرخ ‪ 17‬ﺗﻴﺮ ‪ 1381‬از اﻣﺎﻣﺖ ﺟﻤﻌﻪ ﻇﺎﻫﺮاً ﻧﻈﺮ ﻣﺘﺄﺧﺮ اﻳﺸﺎن‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦزﻣﻴﻨﻪ در ﻣﻘﺎﻟﺔ »در ﺳـﻮگ ﻣﻨﺘﻘـﺪ ﺗـﺮاز اول وﺎﻟﻳـﺖ ﺟـﺎﺋﺮ« ) ‪1‬‬ ‫ﺧﺮداد ‪ (1392‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دادهام‪.‬‬ ‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻫﺘﻚﺣﺮﻣﺖ و ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎزل و ﻣﺮاﻛـﺰ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﻘﻬﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ را ﺑﻪ ﺷـﺪت ﻣﺤﻜـﻮم ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ ﻃـﺎﻫﺮي در‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻛﻮب ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻗﻢ ﻧﻔﺮ اول ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ج‪ .‬اﺣﺰاب و ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ‬ ‫‪ .1‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻣﺠﻤﻊ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﺎرز‪ 4 ،‬آذر ‪1376‬‬ ‫»اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ وﺟﻮد اﻳﻤﺎن داﺷﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻣﺠﺘﻬﺪي ﻋـﺎدل را ﺑـﺮاي اداره‬ ‫اﻣﻮر ﻛﺸﻮر ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ ،‬از اﺳﺘﺒﺪاد و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري در اﻣﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﺗﺼـﻮﻳﺐﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺳﺎﻟم ‪ 6‬آذر ‪ .1376‬‬

‫‪ 224 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ اﺻـﻮل ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺷـﺮاﺋﻂ‬ ‫وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﻲ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻛﻪ آﻳﻨﺪهﻫﺎي دور را ﻣﻲدﻳﺪ‪ ،‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺮاﺋﻂ رﻫﺒﺮي ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻗﻴﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺣﺬف ﺷﻮد‪ ...‬ﺟﻨﺠﺎلآﻓﺮﻳﻨﻲ و داﻣﻦزدن‬ ‫ﺑﻪ آﺷﻮب و ﻫﺮجوﻣﺮج از ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻜـﻮم اﺳـﺖ‪ .‬اﻳﺠـﺎد ﺷـﺒﻬﻪ در ارﻛـﺎن ﻧﻈـﺎم‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و در اﻋﺘﺒﺎر ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﺎري ﻋﺒﺚ و دور از ﺧﺮد‬ ‫و ﻋﺎﻗﺒﺖاﻧﺪﻳﺸﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﻊ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒـﺎرز ﺑـﺎ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻗـﺎﻃﻊ از رﻫﺒـﺮي ﺣﻀـﺮت‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ....‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﻨﻲ و اﻧﺘﻘﺎدي و اﻋﺘﺮاﺿـﻲ از ﻫـﺮ ﻛـﺲ و ﻫـﺮ ﻣﻘـﺎم در‬ ‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺤﻜﻮم اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻣﺠﻤﻊ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﺎرز ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ دﻓﺘﺮ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ از ﻳـﻚﺳـﻮ‬ ‫اﻋﺘﺮاض و اﻧﺘﻘﺎد آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻓﻘﺪان ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي ﻣﻘﺎم اﻓﺘﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻧﻴﺰ ﻓﻘـﺪان اﻋﻠﻤﻴـﺖ ﻓﻘﻬـﻲ اﻳﺸـﺎن ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺼﺪي ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮده اﺳﺖ‪» :‬اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻬﻪ در ارﻛﺎن ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‬ ‫و در اﻋﺘﺒﺎر ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﺎري ﻋﺒﺚ و دور از ﺧﺮد و ﻋﺎﻗﺒـﺖاﻧﺪﻳﺸـﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ «.‬و از رﻫﺒﺮي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي »ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ« ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻣﺠﻤﻊ ﺟﻨﺠﺎلآﻓﺮﻳﻨﻲ )ﻧـﺎﻇﺮ ﺑـﻪ ﻣﻨﺘﻘـﺪان( و داﻣـﻦزدن ﺑـﻪ آﺷـﻮب و‬ ‫ﻫﺮجوﻣﺮج )ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب( و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳـﺨﻨﻲ و اﻧﺘﻘـﺎدي و اﻋﺘﺮاﺿـﻲ از ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺲ و ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮن را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﻺب اﺳﻺﻣﻲ درﺑﺎره ﺣﻮادث أﺧﻴﺮ و ﻣﺎﺟﺮاي‬ ‫ﻗﻢ‪ 4 ،‬آذر ‪1376‬‬ ‫»‪ .1 ...‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻏﻴﺮﺧﻮدي ﻳﺎ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن و ﺣﻤﺎﺳﺔ دوم ﺧـﺮداد‪... :‬ﺧـﻂ ﻣﺸـﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻃﺮح ﺷﻌﺎرﻫﺎي اﻧﺤﺮاﻓﻲ‪ ،‬زﻳﺎدهﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و اﻳﺠﺎد ﻓﻀﺎي ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻓﻀـﺎي ﻫـﺮجوﻣـﺮج‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 57‬و ‪ 58‬اﺳﺖ‪ ....‬ﺷﻌﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺧﺘﻴﺎرات رﻫﺒـﺮي‪،‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﺎﻟﻋﺎت ‪ 5‬آذر ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 225 ‬‬

‫ﺑﺮﮔــﺰاري ﺳــﺨﻨﺮاﻧﻲﻫــﺎ و ﻣﻴﺘﻴﻨــﮓﻫــﺎي ﺗﺤﺮﻳــﻚﻛﻨﻨــﺪه‪ ،‬اﻟﻘــﺎي اﻳــﻦ ﺗﺼــﻮر ﻏﻠــﻂ ﻛــﻪ‬ ‫رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮري در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻫﺒﺮي ﻗﺮار دارد از ﺳﻮي اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺄﻳﻴﺪي ﺑﺮ ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻓـﻮق‬ ‫اﺳﺖ‪ .2 .‬ﺟﻨﺎح اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺐ و ﺣﻤﺎﺳﻪ دوم ﺧﺮداد‪...‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﺣﻮادث أﺧﻴﺮ در داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎ و ﺣـﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ و ﻣﺸﻬﺪ و ﻣﺎﺟﺮاي ﻗﻢ و ﭘﺨﺶ ﺷﺐﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺗﻬﺪﻳـﺪﻫﺎ و درﮔﻴـﺮيﻫـﺎ ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫ﻧﻘﺶآﻓﺮﻳﻨﻲﻫﺎي اﻳﻦ دو ﺟﺮﻳﺎن ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ....‬ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫـﺪﻳﻦ اﻧﻘـﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﺿﻤﻦ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻫﺮ ﻓﺮد ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً‬ ‫ﺣﻖ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ در اﻣﻮر را دارد‪ ،‬ﻫﺮ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮي ﻛﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺗﺎﻟش ﺑﺮاي ﺑـﻲاﻋﺘﺒـﺎر ﺷـﺪن‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬اﻟﻘﺎي ﺗﺼﻮر ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﻴﺎن رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و رﻫﺒﺮي ﺻـﻮرت‬ ‫ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬در ﺟﻬﺖ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺗﺤﻘﻖ ﺧﻂ ﻣﺸـﻲ اﻧﺤﺼـﺎرﻃﻠﺒﺎن و ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﻏﻴﺮﺧـﻮدي و‬ ‫ﺗﻀﻌﻴﻒ دوﻟﺖ ﺧﺎﺗﻤﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪...‬‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ اﺻﻠﻲ ﻣﺘﺮﻗﻲ و ﻣﻴﺮاث ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎي اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ)ره( اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺎﺳﺪاري از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ارﻛﺎن ﻧﻈﺎم و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﺧـﻂ اﻣـﺎم‬ ‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻞ ﺟﻨﺒﺔ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ دارد و ﻧﻪ ﺷﺨﺼﻲ‪ ...‬اﺧﺘﻴﺎرات وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻣﺖ از ﻳﻚﺳﻮ ﻣﻄﻠـﻖ و از دﻳﮕﺮﺳـﻮ ﻗـﺎﻧﻮنﻣﻨـﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻲاﻋﺘﻘـﺎدي ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً در ﻧﻈﺮ ﻳﺎ ﻋﻤﻞ ﺑـﻪ ﺟـﺪاﻳﻲ دﻳـﻦ از‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻜﻮﺎﻟر ﻛﺮدن دﻳﻦ و ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ﺷﺨﺼـﻲ و ﺧﺼﻮﺻـﻲ‬ ‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ روح ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻐﺎﻳﺮت دارد‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﺧﻠﻖ ﻣﺮﺟﻌـﻲ ﺣﻘـﻮﻗﻲ ﻓـﻮق آن ﺑـﻪ ﺑﻬﺎﻧـﻪ ﺗﻌﻈـﻴﻢ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻧﻘﺾ ﻏﺮض ﺑﻮده و ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎي أﺧﻴﺮ ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺷﺎﻫﺪي ﺑﺮ ﺻﺤﺖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﺗﺨﻠﻔﻲ از ﺳﻮي ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻲ و در ﻫﺮ ﻣﺮﺗﺒﻪاي ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺎزوﻛﺎرﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺑﻬﺎﻧﻪ و ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺧﺸﻮﻧﺖ و درﮔﻴﺮي و ﻧـﺎاﻣﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 226 ‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﻀﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻔﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦﺟـﺎ ﺎﻟزم‬ ‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﻌﺠﺐ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﺤﻮة ﻋﻤﻠﻜﺮد رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﻗـﻮه ﻗﻀـﺎﺋﻴﻪ‬ ‫در ﻗﺒﺎل ﻣﺎﺟﺮاي أﺧﻴﺮ ﺷﻬﺮ ﻗﻢ اﻋﺎﻟم ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﺸﺎن در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺠـﺎي ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑـﺮ‬ ‫اﻟﺘﺰام ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن و ﺑﺮﺧﻮرد ﺑـﺎ ﺗﺨﻠﻔـﺎت اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺠﺎري ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ از ﺗﺸﻨﺞ و درﮔﻴﺮي و ﺣﻤﻠﻪ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻨﺎزل دﻓﺎع ﻛﺮده‬ ‫آن را اﻗﺪاﻣﻲ ﻣﺮدﻣﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮري ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧـﺪارد‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻋﻠﻨﺎً از ﻗﺎﻧﻮنﺷﻜﻨﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ ﺗﺨﻠﻔـﺎت ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺸﻨﺠﺎت أﺧﻴﺮ ﺑﻮﻳﮋه ﻣﻮﺿﻊ ﻧﻬﺎدﻫﺎي رﺳﻤﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﺪاوﺳـﻴﻤﺎ و ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﻧﻈﻴﺮ رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ درﻗﺒﺎل اﻳﻦ ﺗﺸﻨﺠﺎت و ﻋﻠﻞ و ﻋﻮاﻣـﻞ آن ﺑـﻪ وﺟﻬـﻪ و‬ ‫اﻋﺘﺒﺎري ﻛﻪ ﺣﻀﻮر ﺳﻲ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻲ ﻣﺮدم در دوم ﺧﺮداد در ﺳﻄﺢ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻓﺮاﻫﻢ آورده ﻟﻄﻤﻪاي ﺟﺪي وارد ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻗﺒﺎل ﻣﺴﺎﺋﻞ أﺧﻴﺮ از ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻠﻤـﺎ‬ ‫ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي ﻛﺮدهاﻧﺪ دو دﺳﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻪ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﻋﺘﻘﺎدي راﺳﺦ دارﻧﺪ و‬ ‫ﺧﻮد را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ دﻓﺎع از اﻳﻦ اﺻﻞ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺿﻤﻦ ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻣﻨﻄﻖ ﻧﻬﻔﺘﻪ‬ ‫در ﻧﻈﺮﻳﺔ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺜﺎﺑـﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﺳـﺘﻮاري و اﺳـﺘﺤﻜﺎم ﺧـﻮد را در‬ ‫روﻳﺎروﻳﻲ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ ﺑـﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن ﺳـﻨﺘﻲ آن و ﻧﻴـﺰ دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪ رژﻳـﻢ ﺷـﺎه و‬ ‫ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزيﻫﺎ و ﺟﻮﺳﺎزيﻫﺎي ﺿﺪاﻧﻘﺎﻟب در دوران آﻏﺎزﻳﻦ اﻧﻘـﺎﻟب ﺑـﻪ اﺛﺒـﺎت رﺳـﺎﻧﺪ و‬ ‫ﺑﺮاي دﻓﺎع از آن ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ و اﻳﺠﺎد ﺗﺸﻨﺞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺮوه دوم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮاﻫﻲ ﺳﺎﺑﻘﻪ و ﻋﻤﻠﻜﺮدﺷﺎن در دوران ﺣﻀـﻮر اﻣـﺎم‬ ‫راﺣﻞ و ﭘﺲ از آن اﻋﺘﻘﺎدي ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ و ﻣﻮاﺿـﻊ اﻳﺸـﺎن ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ و ﺑـﺎ ﻗﺮاﺋـﺖ ﻗﺸـﺮي و‬ ‫ﻣﺘﺤﺠﺮاﻧﻪ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ آﻧﺮا دﺳﺘﺎوﻳﺰي ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ﮔﺮاﻳﺸﺎت و اﻓﻜـﺎر اﺳـﺘﺒﺪادي ﺧـﻮد‬ ‫ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﻓﻀﺎي ﭘﺪﻳﺪآﻣﺪه ﻣﻮﺟﻮد را ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان ﺷﻜﺴﺖ‬ ‫دوم ﺧﺮداد و اﻧﺘﻘﺎم از ﻣﺮدم ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬دﻗﺖ در ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﮔﺮوه در ﻗﺒﺎل ﺣـﻮادث أﺧﻴـﺮ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 227 ‬‬

‫ﻧﻴ‪‬ﺎت واﻗﻌﻲ اﻳﺸﺎن را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﻴﻪﻫﺎ و اﻋﺎﻟﻣﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻈﺎﻫﺮات ﻗﻢ ﺑﺎ ﻧﺎمﻫـﺎي ﻣﺠﻌـﻮل ﺟﻤﻌـﻲ از‬ ‫ﻓﻀﺎﻟ و ﻃﺎﻟب آزاده ﺣﻮزه ﻣﻘﺪﺳﻪ ﻗﻢ‪ ،‬ﺣﺰباﷲ و‪ ...‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻣﺴـﺄﻟﺔ‬ ‫اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺤﻜﻮمﻛﺮدن ﺳﺨﻨﺎن و اﻗﺪاﻣﺎت ﻋﻠﻴﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻧﻔـﻲ‬ ‫آزاديﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ ﻛﺮدن و ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً ﺳـﺎﻗﻂﻛـﺮدن دوﻟـﺖ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ‬ ‫اﻧﺤﺼﺎر و اﺳﺘﺒﺪاد اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ اﻃﺎﻟﻋﻴﻪﻫﺎ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺑﺮﺧـﻲ از ﻋﻠﻤـﺎ‬ ‫ﺻﺎدر ﺷﺪه ﺑﻌﻀﺎً اﺳﺘﻴﻀﺎح و ﻋﺪم رأياﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ وزﻳﺮان ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ و ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺎﻟم و ﻧﻮﻳﺪ اﺻﻔﻬﺎن و‪ ...‬از ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺿﻤﻦ ﻣﺤﻜﻮمﻛﺮدن اﻇﻬﺎرات و اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﺻﻮل ﻧﻈﺎم و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ را ﻣﻮرد ﺧﺪﺷﻪ و ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻪ دﻟﺴـﻮزان و ﻋﺎﻟﻗـﻪﻣﻨـﺪان‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب و ﻧﻈﺎم از ﻫﺮ ﮔﺮوه و ﺟﻨﺎﺣﻲ ﻫﺸﺪار ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ در ﺷﺮاﺋﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻴﺶ از‬ ‫ﻫﺮ زﻣﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آراﻣﺶ ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان از ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬آﮔﺎه و اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ اﻧﺘﻈـﺎر دارد‬ ‫ﻛﻪ ﺿﻤﻦ اﻋﺘﺮاض و ﻣﺤﻜﻮمﻛﺮدن اﻗﺪاﻣﺎت و ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ‪ ،‬اﺻـﻞ اﻧﻘﺎﻟﺑـﻲ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و در ﻳﻚ ﻛﺎﻟم ﺧﻂ اﻣﺎم را زﻳﺮ ﺳـﻮال ﻣـﻲﺑـﺮد‪ ،‬ﺿـﻤﻦ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﮔﺴـﺘﺮده و‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ از ارﻛﺎن ﻧﻈﺎم ﺑﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎري ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ اﻋﻤـﺎل اﻧﺤﺼـﺎرﻃﻠﺒﺎن و ﻏﻮﻏﺎﺳـﺎﺎﻟران را‬ ‫زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺑﺎ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﺑﻲاﺛﺮ ﺑﻮدن ﺷﻴﻮهﻫﺎي‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺎﻧﻊ ﺳﺎزﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﺗﺸﻜﻞ اﺻﺎﻟحﻃﻠﺐ‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮاﺿﻊ را در اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮاﺿـﻊ اﻳـﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑـﺮ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﻣﺤﻮر زﻳﺮ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬اﻧﺘﻘــﺎدات و اﻋﺘﺮاﺿــﺎت ﻣﺮاﺟــﻊ و ﻓﻘﻬــﺎي ﻗــﻢ در ﻣــﻮارد زﻳــﺮ ﻣــﺮدود اﺳــﺖ‪:‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻃﺎﻟﻋﺎت و ﺳﺎﻟم ‪ 5‬آذر ‪1376‬؛ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ 12 ،84‬آذر‪ .1376‬‬

‫‪ 228 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎرﺷﺪن ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و اﺻـﻞ ﻣﺘﺮﻗـﻲ وﺎﻟﻳـﺖ ﻣﻄﻠﻘـﺔ ﻓﻘﻴـﻪ‪ ،‬اﻟﻘـﺎي اﺧـﺘﺎﻟف ﻣﻴـﺎن‬ ‫رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و رﻫﺒﺮي و در ﻳﻚ ﻛﺎﻟم زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮدن ﺧﻂ اﻣﺎم‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﭘﺎﺳﺪاري از وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ارﻛﺎن ﻧﻈـﺎم و ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﻂ اﻣﺎم واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﺧﺘﻴﺎرات وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑـﺔ ﺣﻜﻮﻣـﺖ از‬ ‫ﻳﻚﺳﻮ ﻣﻄﻠﻖ و از دﻳﮕﺮﺳﻮ ﻗﺎﻧﻮنﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺻـﻞ ﻣﺘﺮﻗـﻲ ﺟﻨﺒـﺔ ﻣﻮﺿـﻮﻋﻲ دارد ﻧـﻪ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ‪ .‬ﺑﻲاﻋﺘﻘﺎدي ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ و وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﻜﻮﺎﻟرﻳﺴﻢ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫روح ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻐﺎﻳﺮت دارد‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻔﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺻﺮﻓﺎً ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺧﺸﻮﻧﺖ و درﮔﻴﺮي و ﻧﺎاﻣﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﻀﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ .‬دﻓﺎع رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ در‬ ‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﺔ ﺗﻬﺮان در دﻓﺎع از ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻗﺪاﻣﻲ ﻣﺮدﻣـﻲ ﻣﺤﻜـﻮم اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي دﻓﺎع از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻧﻴـﺎزي ﺑـﻪ ﺧﺸـﻮﻧﺖ و اﻳﺠـﺎد ﺗﺸـﻨﺞ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻧﺤﺼـﺎرﻃﻠﺒﺎن و‬ ‫ﻏﻮﻏﺎﺳﺎﺎﻟران ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ اﻋﺘﺮاض ﻋﻠﻤﺎي ﻗـﻢ ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ دوﻟـﺖ اﺻـﺎﻟﺣﺎت و‬ ‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت آﻧﺮا ﻧﺸﺎﻧﻪ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺟﻤﻌﻲ از ﻛﺎرﮔﺰاران ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ‬ ‫»ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬و ﻃﺮح ﺷﺒﻬﻪ در ﺗﻀﻌﻴﻒ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﺎﻟب‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوز وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻣﺤـﻮر‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬و ﺟﻮﻫﺮ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﻗﻮاي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﺮدم ﺷﺮﻳﻒ اﻳﺮان را در ﭘﺎﺳﺪاري از رﻛﻦ ﻧﻈﺎم و اﻧﻘﺎﻟب ارج ﻣﻲﻧﻬﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬در ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪرو ﻛﺎرﮔﺰاران ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻣﻘﺘـﺪاي ﺧـﻮد ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻨﺘﻘﺪ را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮده‪ ،‬از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻮﻫﺮ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و از اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب ﺳﺨﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺳﺎﻟم ‪ 6‬آذر ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 229 ‬‬

‫‪ .4‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﻺﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر دﻓﺘﺮ‬ ‫ﺗﺤﻜﻴﻢ وﺣﺪت‬ ‫»ﻫﺮ ﻣﻜﺘﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اداره ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آن ﻣﻜﺘﺐ ﻣﻴﺮاﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ‬ ‫دﻳﻦ ﻣﺒﻴﻦ اﺳﺎﻟم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻛﻤﺎﺎﻟت دﻧﻴﻮي و أﺧﺮوي اﻧﺴﺎنﻫـﺎ‬ ‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺮاي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻫﺒﺮد را ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و در اﻳـﻦراﺳـﺘﺎ در‬ ‫زﻣﺎن ﻏﻴﺒﺖ اﻣﺎم زﻣﺎن)ﻋﺞ( ﻧﻴﺰ ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎ و ﻗﺮاﺋﺖﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺑـﺮاي اداره ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺗﻮﺳﻂ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﻠﻮم ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺎﻟﻣﻲ اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ‬ ‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺮاﺋﺘﻲ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺮاي اداره ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻄـﺮح ﮔﺮدﻳـﺪه‬ ‫اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮدم ﺷﺮﻳﻒ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺻﻞ ﻣﺒﻨـﺎي ﻧﻈـﺎم اﺳـﺎﻟﻣﻲ و‬ ‫ﻧﻬﺎد ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻣﻠﻲ در ﺳﻨﺪ ﻣﻴﺜﺎق ﻣﻠﻲ ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳـﺖ و ﻣـﺎ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﻣﺴـﻠﻤﺎن‬ ‫ﭘﻴﺮو ﺧﻂ اﻣﺎم ﻫﻤﻮاره در راﺳﺘﺎي ﭘﺎﺳﺪاري و دﻓﺎع از اﻳﻦ اﺻﻞ اﺳﺎﺳـﻲ در ﻛﻨـﺎر اﺻـﻮل‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺗﺎﻟش ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﻮده و ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ ...‬و ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺎ اﻣﺮوز دو ﺟﺮﻳـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﺻﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﺧﺪﺷﻪ وارد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن اول ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺒﻨـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﻈﺎم و اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ و ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻮاره از روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ در‬ ‫راﺳﺘﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻧﻈﺎم اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺗﺎﻟش ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻧﻤـﻮد و ﻛـﺎﻣﺎﻟً روﺷـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ روش‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﺮوه روﺷﻲ ﻗﻬﺮي اﺳﺖ و ﺗﻜﻠﻴـﻒ آﺣـﺎد ﻣـﺮدم و ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﮔـﺮوه دوم اﻓـﺮاد و ﺟﺮﻳـﺎنﻫـﺎي درون ﻧﻈـﺎم ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺑﻬﺎﻧـﺔ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع دﻓﺎع را از اﻳﻦ اﺻﻞ ﻧﻤﻮده و در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻧﺎﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻬﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺎ ﺧﻄﺮ اﻳﻨﺎن ﻛﻤﺘﺮ از ﺟﺮﻳﺎن اول ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ درﺑﺎره ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ أﺧﻴﺮاً در ﺳﺎﻟﺮوز وﺎﻟدت اﻣﺎم ﻋﻠﻲ)ع( در ﺷﻬﺮ ﻗـﻢ اﻟﻘـﺎء ﺷـﺪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ ،‬در ﺳﺨﻨﺎن ﺳﺨﻨﺮان ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ از رﻫﺒـﺮي ﻛـﻪ از اﺻـﻮل ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﻧﻜﺎر ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه رﻫﺒﺮي و ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﺻـﺮﻓﺎً ﻧﻈـﺎرﺗﻲ‬

‫‪ 230 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺗﻌﺮض آﺷﻜﺎر ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﻮده و ﻟﺬا ﻫﺮ ﻋﻘﻞ ﺳـﻠﻴﻤﻲ اﻳـﻦ ﻧـﻮع‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد و ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ را از ﻃﺮف ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﺮدود داﻧﺴـﺘﻪ‬ ‫و آﻧﺮا ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺣﻮادث ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي ﻧﻴـﺰ در ‪5‬‬ ‫آذر ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻋﺎﻗﺎﻟﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﺷـﻮد‪ ...‬در ﭘﺎﻳـﺎن ﺿـﻤﻦ اﺑـﺮاز‬ ‫ﺗﺄﺳﻒ از ﻧﻮع ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺴـﺌﻮل ﻣﺤﺘـﺮم ﻗـﻮه ﻗﻀـﺎﺋﻴﻪ ﺑـﻪ ﺑﻬﺎﻧـﻪ دﻓـﺎع از وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ و‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻧﻈﺎم ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺮ ﮔﺮوه ﺟﻨﺎح و‪ ...‬را ﻛﻪ در راﺳﺘﺎي ﻣﺨﺪوش ﺷﺪن ﻫﺮ ﻳـﻚ از‬ ‫اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺤﻜﻮم ﻧﻤﻮده و اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺴـﺒﺒ‪‬ﻦ اﻳـﻦ ﻧـﻮع‬ ‫ﺣﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮردي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺑﺪور از ﻫﺘﻚ ﺣﺮﻣﺖ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻧﻴﺰ اﻧﺘﻘﺎدات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﺗﻌـﺮض ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ داﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻘﻞ ﺳﻠﻴﻢ آﻧﺮا ﻣـﺮدود و ﻣﺤﻜـﻮم اﻋـﺎﻟم ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﺳﺨﻨﺎن ‪ 5‬آذر ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﺮﺧﻮرد ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﻮادث ﺑﺎﻳـﺪ از ﻣﺴـﻴﺮ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ و‬ ‫ﻋﺎﻗﺎﻟﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬اﺑﺮاز ﺗﺄﺳﻒ از ﺑﺮﺧﻮد رﺋـﻴﺲ ﻗـﻮه ﻗﻀـﺎﺋﻴﻪ دﻳﮕـﺮ ﻧﻜﺘـﺔ ﺑﻴﺎﻧﻴـﺔ دﻓﺘـﺮ‬ ‫ﺗﺤﻜﻴﻢ وﺣﺪت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫د‪ .‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي اﺻﻺحﻃﻠﺒﺎن ﺑﻪ اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎن‬ ‫‪ .1‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﻺب و ﻧﻘﺪ رﺳﺎﻟﺖ‬ ‫»روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ‪ 10‬آذر ‪ 76‬ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »اﻋﺎﻟم ﻣﻮﺿﻊ ﻳﺎ اﻧﻜﺎر ﻣﻮﺿﻮع«‬ ‫ﺑﺎ اﻣﻀﺎي ﺷﻬﻴﺪ زارﻋﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي دﻳﺮﻫﻨﮕـﺎم ﺳـﺎزﻣﺎن اﻧﺘﻘـﺎد ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ ...‬ﺟﻨـﺎح‬ ‫اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺐ اﻇﻬﺎرات وﻫﻦآﻣﻴﺰ ﻃﺮح ﺷﺪه در ﻳﻚ ﺟﻤﻊ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻌـﺪود ﻋﻠﻴـﻪ رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻧﻈﺎم را ﻛﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ و ﺑﺎ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﻣﻜﺎن ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ و ﺣﺘﻲ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﻧﺸـﺮ آﻧﻬـﺎ‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ......‬ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺟﻨﺎح اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺐ در ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﺗﺸـﻨﺞ و ﻫـﺮجوﻣـﺮج‪ ،‬وادار‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻋﺼﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ 26 ،85‬آذر ‪ .1376‬‬

‫‪ 231 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻛﺮدن دوﻟﺖ و رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﻪ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ در ﻗﺒﺎل ﻫـﺮجوﻣـﺮجﻫـﺎ و ﺳـﭙﺲ رو در رو‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺑﺎﻷﺧﺮه زﻣﻴﻨـﻪﺳـﺎزي ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﺷـﺒﻪ‬ ‫ﻛﻮدﺗﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ را اﻓﺸﺎ ﻛﻨﺪ‪«...‬‬

‫‪١‬‬

‫»ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ]آذري ﻗﻤﻲ[ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ‬ ‫ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ اﻛﻨﻮن در ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺧﻮد ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ از ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ اذن ﺑﮕﻴﺮد و ﻳـﺎ آﻧـﺎن ]ﺣﺸـﻤﺖاﷲ ﻃﺒـﺮزدي[ ﻛـﻪ‬ ‫واﺿﻊ ﻋﻨﻮان اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻮدﻧﺪ و دﻳﮕﺮان را ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻟﻴﺒﺮال ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن‬ ‫ﻣـﺪﻋﻲ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳــﻲ و ﻣﺤــﺪودﻛـﺮدن اﺧﺘﻴــﺎرات و دورهاي ﺷـﺪن وﺎﻟﻳــﺖﻓﻘﻴــﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ...‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺪاﻧﻴﻢ و ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﻲ از ﺳﻮي ﻧﺎﻛﺎﻣﺎن دوم ﺧـﺮداد و‬ ‫آﻧﺎن ﻛﻪ در واﻗﻊ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را ﺗﺎﺑﻊ ﺧﻮد ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﺑﺮ ﺧـﺎﻟف ادﻋـﺎي ذوب در وﺎﻟﻳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺎن ذوب وﺎﻟﻳﺖ در ﺧﻮﻳﺸﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﻨﺪ وﻗﺘﻲ وﺎﻟﻳﺖ در ﮔﺮو ﺑﻘـﺎي ﻣـﺎ در ﻗـﺪرت‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ از ﻣﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﺸﻮد‪ ،‬وﺎﻟﻳﺘﻲ ﻫﻢ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪٢‬‬

‫»ﻣﻘﺎﻟﺔ ﻣﺰﺑﻮر دو روز ﭘﻴﺶ از وﻗﺎﻳﻊ ﻗﻢ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻮﺿﻊ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫در ﻗﺒﺎل اﻇﻬﺎرات ﺿﺪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﺿﺪ رﻫﺒﺮي ﻣﺪﻳﺮﻣﺴﺌﻮل ﺳـﺎﺑﻖ روزﻧﺎﻣـﻪ رﺳـﺎﻟﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻋﻴﺎن ذوب در وﺎﻟﻳﺖ و ﭘﻴﺸﺘﺎزان ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻟﻘـﺐ اﻣـﺎم ﺑـﺮاي ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي و ﺣﺘـﻲ‬ ‫دروس ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻠﻤﺎ درﺑﺎره وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎ ﻗﺮاﺋﺖﻫﺎي ﻗﺸﺮي را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ﻣﻔﺘﺨﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﭘﻴﺶ از روﻳـﺪاد روز‬ ‫‪ 13‬رﺟﺐ ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺻﺮﻳﺢ و روﺷﻦ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻇﻬﺎرات ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫و ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎ ﻗﺮاﺋﺖ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻋﺎﻟم و ﺣﺘﻲ ﺑﻪ رﻳﺸﻪﻳﺎﺑﻲ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ و‬ ‫ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺟﻨﺎح اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺐ را در ﭘﺲ اﻳﻦ اﻇﻬﺎرات ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪....‬‬ ‫ﻣﺎ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻨﺎ ﻧـﺪارﻳﻢ ﻛﻠﻴـﻪ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﭘﺸـﺖﭘـﺮده ﻣـﺎﺟﺮاي ﻗـﻢ و ﻣﻘـﺪﻣﺎت و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻋﺼﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ 12 ،84‬آذر‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ 21 ،83‬آﺑﺎن ‪ ،1376‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﺿـﺎﻣﻦ ﺑﻘـﺎ و اﺳـﺘﺤﻜﺎم وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ؛ ﻛﺘـﺎب‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ‪ :‬اﻓﺴﻮنزداﻳﻲ از ﻗﺪرت‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺳﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،1379 ،‬ص ‪ .451-455‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 232 ‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آن را ﺑﺮ ﻣﺎﻟ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﺳـﺖ دﺷـﻤﻨﺎن اﺳـﺎﻟم و اﻧﻘـﺎﻟب ﺑـﺪﻫﻴﻢ ﺗـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت زﻫﺮآﮔﻴﻦ ﺧﻮد ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻈﺎم اﺳﺎﻟﻣﻲﻣﺎن ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ آﻧﺮا ﺧﺼﻮﺻـﺎً ﭘـﺲ از ﺣﻤﺎﺳـﻪ‬ ‫دوم ﺧﺮداد زﻳﺮ ﺳﻮال ﺑﺒﺮد‪ ،‬وﻟﻲ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ رﺳﺎﻟﺖ اﺻﺮار ﻣﻲورزد ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﭽـﻪ ﭘـﺲ از‬ ‫‪ 13‬رﺟﺐ رخ داده اﺳﺖ را ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮدﺟﻮش ﻣﺮدﻣﻲ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻧﺸـﺎن دﻫـﺪ ﻧﺎﭼـﺎرﻳﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮاردي اﺷﺎره ﻛﻨﻴﻢ و ﭘﺎﺳـﺦ ﺳـﻮاﺎﻟت زﻳـﺮ را از ﻣﻘﺎﻟـﻪﻧـﻮﻳﺲ رﺳـﺎﻟﺖ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ‪:‬‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺷﻮرايﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ و ﺷﻮراي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺘﺎن ﻗـﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎزل و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪﻫﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ دﻳﻠﻢ ﻗﺼﺪ ورود ﺑﻪ اﻧﺪروﻧﻲ ﺑﻴﻮت را داﺷﺘﻨﺪ؟‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻓﺮﻣﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺷﻮراي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺸﻨﺞ‬ ‫و ﻫﺮجوﻣﺮج از ﻣﺮاﻛﺰ دﻳﮕﺮ دﺳﺘﻮر ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؟‪ ...‬ﻧﻈﺮات رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن‪ ،‬رﺋـﻴﺲ‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم‪ ،‬دﺑﻴﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﻗﻢ و ﻧﻴﺰ ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﻈـﺎم‬ ‫را ﻛﻪ از دور و ﻧﺰدﻳﻚ در ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻴﻄﻨﺖﻫﺎ و ﺗﺸﻨﺞآﻓﺮﻳﻨﻲﻫﺎ و ﻣﻴﻮهﭼﻴﻨﻲﻫﺎي ﮔﺮوهﻫﺎي‬ ‫ﺧﺎص ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻋﻮاﻣﻞﺷﺎن در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺮاﻛﺰ ﻗﺪرت در ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎي أﺧﻴﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ را ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داد؟‪ ...‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر روﺷـﻦﺷـﺪن ﺻـﺤﺖ ﻳـﺎ ﺳـﻘﻢ ادﻋﺎﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ]ﻣﻬﺪي[ اﻣﺎم ﺟﻤﺎراﻧﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎده وﻳﮋه رﺋﻴﺲﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ‪ 13‬ﻧﻔﺮ از ﻣﺮاﺟﻊ و ﻋﻠﻤﺎي ﻃﺮاز اول ﻗﻢ ﭘﺲ از ﺣﻮادث ‪ 13‬رﺟﺐ ﻗﻢ ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﺻﺮﻳﺤﺎً و ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﮔﺮوﻫﻲ اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺐ در ﺣﺎدﺛﻪ أﺧﻴﺮ ﺑﺎ اﺷﺎﻋﺔ‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﻋﻠﻴﻪ رﻫﺒـﺮي در ﻳـﻚ ﺟﻤـﻊ ﻣﺤـﺪود آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻚ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﭘﺎك ﻣﺮدم و ﺳﭙﺲ ﺑﻬﺮهﺑـﺮداري و ﻣﻴـﻮهﭼﻴﻨـﻲ از آن اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺗﺸﻨﺞ و ﻧﺎاﻣﻨﻲ و ﺗﺴﻮﻳﻪﺣﺴﺎب ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺧﻄﻲ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻓﻜـﺮي ﺧـﻮد‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺟﺒﺮان ﻣﺎﻓﺎت ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ...‬ﻛﻪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ اﻗـﺪاﻣﺎت ﻓـﻮق از ﺳـﻮي ﻣـﺮدم‬ ‫اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ واﻗﻌﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻧﻪ از ﺳﻮي ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺴﻠﺢ و اﻧﺼﺎر اﻧﺤﺼﺎر‪...‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 233 ‬‬

‫»اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﮕﻮﻳـﺪ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﺟـﺰء اﺻـﻮل دﻳـﻦ ﻣﺎﺳـﺖ‪ ...‬ﺑـﻪ ﻛﺠـﺎ ﻟﻄﻤـﻪ وارد‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد؟«‪ ...‬ﭼﺮا ﺷﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺣﻴﺎت اﻣﺎم ﻫﻤﻪ ﺟﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺧﺘﻴﺎرات وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ‬ ‫اﻳﺴﺘﺎده و اﻣﺎم را ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي وا ﻣﻲداﺷﺘﻴﺪ و ﺑﺮاي ﻓﺮار از أواﻣﺮ اﻳﺸﺎن اﺣﻜﺎم وﻟﻲاﻣـﺮ‬ ‫را ﺑﻪ ﻣﻮﻟﻮي و ارﺷﺎدي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ اﻣﺮوز ﻋﻮامﻓﺮﻳﺒﺎﻧﻪ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ را ﺟـﺰو اﺻـﻮل‬ ‫دﻳﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ؟‪ ...‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺿﺮورت ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻳﺎ اﻋﻠﻤﻴﺖ وﻟﻲ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎ ﺑﻮد ﺗﻨﻬﺎ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺻﺮﻳﺤﺎً اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ اﮔﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﺧﺼﻮﺻﺎً اﺻﺎﻟﺣﺎت آن در ﺳـﺎل ‪1368‬‬ ‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺮوز ﻛﺸﻮر ﻣﺎ از رﻫﺒﺮي ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺤﺮوم ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﭘـﺲ از‬ ‫رﺣﻠﺖ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم اﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻣﺴﺌﻮل روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد رﻫﺒـﺮي ﻣﺮﺣـﻮم‬ ‫آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن اراﺋـﻪ داد ﻛـﻪ ﺧﻮﺷـﺒﺨﺘﺎﻧﻪ رأي اﻧـﺪﻛﻲ‬ ‫آورد‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻣﻮاﺿﻊ اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن را ﻛﻪ در آن زﻣﺎن ﻗﻮة ﻣﺠﺮﻳﻪ را در دﺳـﺖ داﺷـﺘﻨﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻠﺨﻴﺺ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬اﻇﻬﺎرات ‪ 13‬رﺟﺐ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي »ﺑﻴﺎﻧـﺎﺗﻲ وﻫـﻦآﻣﻴـﺰ ﻋﻠﻴـﻪ رﻫﺒـﺮي ﻧﻈـﺎم‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎ ﻗﺮاﺋﺖ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻃﺮح ﺷﺪه در ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻌﺪود« ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻛﻪ در ﺣﻴـﺎت آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ ﻫﻤـﻪﺟـﺎ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫اﺧﺘﻴﺎرات وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﻳﺴﺘﺎده و اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي وا ﻣﻲداﺷﺘﺪ و ﺑﺮاي ﻓﺮار از أواﻣﺮ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﻘﺎﻟﺔ زﻳﺮ اﺳﺖ‪ :‬از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺪ دﻓﺎع ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ :‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎﺎﻟت‬ ‫ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺿﺎﻣﻦ ﺑﻘﺎ و اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺳﻴﺪﻣﺤﺴـﻦ ﺻـﺎﻟﺢ )ﻇـﺎﻫﺮاً از‬ ‫ﻃﺎﻟب ﻣﺪرﺳﺔ ﻋﻠﻤﻴﺔ ﺣﻘﺎﻧﻲ ﻗﻢ( در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ‪ 12‬ﺗﺎ ‪ 15‬آذر ‪) 1376‬ﻋﺼﺮ ﻣـﺎ‪ ،‬ﺷـﻤﺎره ‪26 ،85‬‬ ‫آذر ‪1376‬؛ ﻛﺘﺎب ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ‪ :‬اﻓﺴﻮنزداﻳﻲ از ﻗﺪرت‪ ،‬ﻧﻮﺷـﺘﺔ ﺳـﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳـﺎن‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ ،1379 ،‬ص‬ ‫‪ .(460-477‬‬ ‫‪ . 2‬ﻋﺼﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ 26 ،85‬آذر ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 234 ‬‬

‫اﻳﺸﺎن اﺣﻜﺎم وﻟﻲاﻣﺮ را ﺑﻪ ﻣﻮﻟـﻮي و ارﺷـﺎدي ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﻣـﻲﻛـﺮد اﻣـﺮوز ﻋـﻮامﻓﺮﻳﺒﺎﻧـﻪ در‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺳﺮﮔﺸﺎدهاش در اﻇﻬﺎراﺗﻲ ﺿﺪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﺿﺪ رﻫﺒﺮي ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ از ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ إذن ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬او ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﭘﺲ از رﺣﻠﺖ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد رﻫﺒـﺮي ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ‬ ‫ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن اراﺋﻪ داد ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ رأي اﻧﺪﻛﻲ آورد‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻨﺘﻘﺪ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻃﺒﻴﻌﻲ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﻲ از ﺳﻮي ﻧﺎﻛﺎﻣﺎن دوم ﺧـﺮداد و‬ ‫آﻧﺎن ﻛﻪ در واﻗﻊ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را ﺗﺎﺑﻊ ﺧﻮد ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﺑـﺮﺧﺎﻟف ادﻋـﺎي ذوب در وﺎﻟﻳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺎن ذوب وﺎﻟﻳﺖ در ﺧﻮﻳﺸﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﻨﺪ وﻗﺘﻲ وﺎﻟﻳﺖ در ﮔﺮو ﺑﻘـﺎي ﻣـﺎ در ﻗـﺪرت‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ از ﻣﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﺸﻮد‪ ،‬وﺎﻟﻳﺘﻲ ﻫﻢ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬وﻗﺎﻳﻊ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻗﻢ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺣﺮﻛـﺖ ﺧﻮدﺟـﻮش‬ ‫ﻣﺮدﻣﻲ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻧﺒﻮده ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺟﻨﺎح اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺐ در ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﺗﺸـﻨﺞ و ﻫـﺮج‬ ‫وﻣﺮج‪ ،‬وادار ﻛﺮدن دوﻟﺖ و رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﻪ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ در ﻗﺒﺎل ﻫﺮجوﻣﺮجﻫﺎ و ﺳـﭙﺲ‬ ‫رو در رو ﻛﺮدن ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺑـﺎﻷﺧﺮه زﻣﻴﻨـﻪﺳـﺎزي ﺑـﺮاي‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺒﻪ ﻛﻮدﺗﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺷﻮرايﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠـﻲ و ﺷـﻮراي ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫اﺳﺘﺎن ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎزل و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ دو ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘـﺪ ﺣﻤﻠـﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺑـﺎ دﻳﻠـﻢ ﻗﺼـﺪ ورود ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺪروﻧﻲ ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧـﺎن از ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺮاﻛـﺰ دﻳﮕـﺮ ﻗـﺪرت دﺳـﺘﻮر‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن در ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ در ﻧﻘﺪ آذري ﻣﺘﻘﺪم ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 235 ‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻣﻮﺿﻊ ﻧﻬﻀﺖ آزادي و ﻣﻠﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲﻫﺎ‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﻧﻬﻀﺖ آزادي اﻳﺮان‬ ‫ﺟﻨﺠﺎل و آﺷﻮب ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻛﻴﺴﺖ؟‪ ...‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ رﻫﺒﺮي و وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ را‬ ‫ﻧﻔﻲ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻋﺘﻘﺎد و ﺗﻌﻬﺪ ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻗﺮار داده‪،‬‬ ‫دو ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اول اﻳﻦ ﻛﻪ اﺧﺘﻴﺎرات رﻫﺒﺮي در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫ﻧﻈﺎرت و ﻫﺪاﻳﺖ ﻗﻮاي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ و ﺧﻂﻣﺸﻲﻫـﺎي ﻛـﺎﻟن ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻬﺎد ﻣﺴﺘﺸﺎري )ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم( ﺗﻌﻴﻴﻦ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑـﻪ ﺗﺼـﻮﻳﺐ‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﻮه ﻣﺠﺮﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﻨﺘﺨـﺐ ﻣـﺮدم و دوﻟـﺖ اﻳﺸـﺎن‪،‬‬ ‫اﻋﻤﺎل ﮔﺮدد‪.....‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ دوم در ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺤﺜﻲ ﻓﻘﻬﻲ و ﺣﻮزوي درﺑﺎره ﺷﺮاﻳﻂ رﻫﺒـﺮي‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در اﺻﻞ ‪ 109‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اول )ﻣﺼﻮب ‪» ،(1358‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ« ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت رﻫﺒﺮي ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد وﻟﻲ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺷﺪه در ﺳﺎل‬ ‫‪ ،1368‬اﻳﻦ ﺷﺮط ﺣﺬف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ از ﺷﺮاﻳﻂ ﺿﺮوري ﺑﺮاي رﻫﺒﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻧﺘﺨﺎب رﻫﺒـﺮ ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻋﻤﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ وﻟﻲ اﺣﺘﻤـﺎﺎﻟً اﻋﻀـﺎي‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﺑﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﻄﻌﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻳﺎد ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻣﻔـﺎد‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ ...‬ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ارﻋﺎب و ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺑﺎزداﺷﺖ و ﺗﺤﺖاﻟﺤﻔﻆ ﻗﺮاردادن ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮاﺟـﻊ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻳﻲ در ﺑﺤﺚﻫﺎي ﻓﻘﻬﻲ و ﻛﺎﻟﻣﻲ ﻳﺎ ﺣﻘﻮﻗﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻣﺤﻜﻮم و ﻣﺮدود‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺻﻮﺎﻟً ﺑﺤﺚﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي و اﻳﺮاد ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻳﺎ اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ اﻓـﺮاد ﻧﻴـﺰ ﺑـﻲﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ و اﺣﺮاز اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻓﺮاد ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻃﺒﻴﻌـﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﻘﻠﺪي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪاي ﻛﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣـﺬﻫﺒﻲ ﭘﻴـﺪا‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 236 ‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﻌﻴﻨﻲ را ﻣﺠﺘﻬﺪ اﻋﻠﻢ و ﻣﺮﺟﻊ ﺧـﻮد ﺑﺪاﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 70‬رﺳﺎﻟﻪ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻋﻠﻤﺎي ﺣـﻮزه ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﻄﻌﺎً ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ اﺷﺨﺎص ﻣﻘﻠﺪﻳﻨﻲ دارﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس روﻳﺔ ﻣﺮﺳﻮم در ﺣﻮزهﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺴـﻲ‬ ‫ﺣﻖ ﻧﺪارد ﻛﻪ از ﻛﺎر آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻃﻮل زﻣﺎن‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺠﺘﻬـﺪان و ﻣﺮاﺟـﻊ‬ ‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎم ﻋﻠﻤﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﺎص ﺧﻮد را در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺣـﻮزوي‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ زاوﻳﻪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ آﻳﺖاﷲ ﻳﺰدي درﺳﺖ اﺳـﺖ؛ اﻣـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧـﺎت‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ و ﺳﺎﻳﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻳﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻓﺸـﺎر ﺑـﺮ ﻋﻠﻤـﺎ و‬ ‫ﺑﺰرﮔﺎن ﺣﻮزه ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﺮد ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻟف روﻳﻪ و ﺧﺎﻟف ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﻮزه‬ ‫و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ‪ ،‬ﺧﺎﻟف ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻋﺘﻘـﺎدات ﻣـﺬﻫﺒﻲ و اﻳﻤـﺎن‬ ‫ﻗﻠﺒﻲ ﺑﺎﻳﺪ از درون اﻧﺴﺎن ﻧﺸﺄت ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ا‪‬ﻋﻤﺎل زور ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮد‪....‬‬ ‫در ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻧﻜﺎت دﻳﮕﺮي ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪ :‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺿﺮورت آزادي‬ ‫اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺗﺬﻛﺮ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻣﺮدم‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد از ﻋﻤﻠﻜﺮد وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت‬ ‫و‪ ...‬ﻛﻪ ﻗﻀﺎوت ﺑﻲﻃﺮﻓﺎﻧﻪ درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺿﻮح ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ واﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟـﻪ‬ ‫ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ....‬ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ دﻳﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻣﻌﺮف اﺳﺎﻟم ﻧﺎب و ﺷـﻴﻌﻪ ﻋﻠـﻲ)ع( ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ‪،‬‬ ‫واﻛﻨﺶ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬در ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﺖ ﻣـﻴﺎﻟد‬ ‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ)ع( ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺒـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬ ‫اﻳﺸﺎن در ﻫﻤﺎن ﺳﻄﺢ ﺣﻮزه ﺑﺮﺧﻮرد ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬و ﻳﺎ اﮔـﺮ ﺑـﺮاي آﮔـﺎﻫﻲ ﻣـﺮدم ﻣﻔﻴـﺪ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮات اﻳﺸﺎن و ﭘﺎﺳﺦ ﻋﻠﻤﺎي دﻳﮕﺮ را در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻨﻌﻜﺲ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺟﺒﺎت رﺷﺪ و ﻛﻤـﺎل ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﻮد؟ آﻳـﺎ اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ ﺑﺮﺧﻮردﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎ ﻣﺮدم و ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن دﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫اﺳﺖ؟‪...‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﻮﻳﺶ اﻓﻜﺎرﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻧﮕﺮاﻧـﻲ ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﮔﺸـﺘﻪ‬

‫‪ 237 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺎت ﭘﺸﺖ اﻳﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎ و روﻳﺔ ﭘﻨﻬﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻨﺠﺎلﻫﺎي ﺧﺸﻮﻧﺖآﻣﻴـﺰ اﺳـﺖ‪....‬‬ ‫ﻣﺮدم واﻗﻌﺎً و ﻋﻤﻴﻘﺎً ﻧﮕﺮان آﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺮوهﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺗﻲ ﻛﻪ در اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت اﺧﻴـﺮ در ﺟﻠـﺐ‬ ‫آراي ﻣﺮدم ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻧﻈﺎم ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻛﻨﻨـﺪ و در ﺻـﺪد اﻳﺠـﺎد ﺑﻠـﻮا و‬ ‫آﺷﻮب ﺑﺮآﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺖوﮔـﻮي آزاد و اﻇﻬـﺎرﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻮي ﺧﺸﻮﻧﺖ و آﺷﻮب ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺪي ﭘﻴﺎده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ...‬اﻟﺘﺰام ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻳﻌﻨﻲ اﻟﺘﺰام ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﻫﻤﻪ اﺻﻮل آن و در اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﺑﻴﺶ‬ ‫از ﻫﻤﻪ از رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻟﮕﻮ و ﻣﻈﻬﺮ ﭘﺎﺳﺪاري از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺸﻢ و ﻏﺼﺐ )ﺑﻪ ﻋـﻮض ﺣﻠـﻢ و ﻣـﺪارا(‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻫﻮاداران ﺑﻪ ﺗﻬﺎﺟﻢ و دﻓﺎع از روﻳﻪﻫﺎي ﺧﺸﻮﻧﺖآﻣﻴﺰ‪ ،‬رﻋﺎﻳـﺖ ﻗـﺎﻧﻮن را ﺑـﻪﻃـﻮر‬ ‫ﺑﻲﻃﺮﻓﺎﻧﻪ از ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻬﻀﺖ آزادي اﻳﺮان ﻧﺎآراﻣﻲﻫﺎ و ﺗﺸﻨﺠﺎت ﻛﻨﻮﻧﻲ را ﻛﻪ ﻋﻤﺎﻟً ﻣﺎﻧﻊ اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دوﻟﺖ و ﺗﺮﻗﻲ و ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﺮر ﻣﻠـﻚ‬ ‫و ﻣﻠﺖ و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﻣﻲداﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﻔﻆ آراﻣﺶ و اﺟﺮاي ﺟﺪي ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ و ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺗﺸﻨﺞ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲورزد‪.‬‬ ‫ﻧﻬﻀﺖ آزادي اﻳﺮان‬ ‫‪ 8‬آذر ‪1376‬‬

‫‪١‬‬

‫ب‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ‪ 52‬ﻧﻔﺮ از ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻧﻬﻀﺖ و ﻣﻠﻲﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر در ﻣﻮرد‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺧﻮد را از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﺸﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ و ﻗـﺎﻧﻮنﺷـﻜﻨﺎﻧﻪ و‬ ‫ﺿﺪ اﺧﺎﻟﻗﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬دﻓﺘﺮ و ﻣﻨﺰل ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي اﻋـﺎﻟم ﻣـﻲدارﻳـﻢ‪.‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ اﺳﺎﻟﻣﻴﺖ و دﻓﺎع از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺳﻨﺎد ﻧﻬﻀﺖ آزادي اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،26‬اﺳﻨﺎد ﺳﺎل ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 238 ‬‬

‫وﺎﻟﻳﻲ‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺑﺤﺮان اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آزادي‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ و ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﺷﺪن ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻓﻘﻴﻬﻲ ارﺟﻤﻨﺪ و از ﻣﺒﺎرزان ﺳﻲﺳﺎل أﺧﻴﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻨﻚ ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺳﻲﺗـﺮﻳﻦ ﺣﻘـﻮق اﻧﺴـﺎﻧﻲ ﻳﻌﻨـﻲ ﺣـﻖ آزادي ﺑﻴـﺎن را از اﻳﺸـﺎن درﻳـﻎ‬ ‫ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ اوﻟﻴﻦﺑﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺎﻓﻆ ﺟﺎن‪ ،‬ﻣﺎل و‬ ‫ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺣﺘﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﻗـﺪام ﺟـﺪي در ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﻲ و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ـ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ـ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺎوردهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ ....‬اﻣﻀﺎ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن زﻳﺮ‪ ١‬ﺿﻤﻦ ﺗﻘﺒﻴﺢ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ و درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﻃﺮاﺣﺎن‪ ،‬اﻫﺎﻧﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و ﻣﻨﺰل و دﻓﺘـﺮ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﻌﺮﻓﻲ آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ دادﮔـﺎهﻫـﺎي‬ ‫ﺻﺎﻟﺤﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺘﻀﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ داده ﺷﻮد ﺗﺎ از اﻳﻦﭘﺲ اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺗﺤﺖ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان و ﺑﻬﺎﻧﻪاي ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد‪ .‬زﻳﺮا در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﺑﺤﺮان و در ﻛﺸﺎﻛﺶ اﻳﻦ‬ ‫ﮔﺮداب ﭼﺎرهاي ﺟﺰ ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ و ﭘﺎﺳﺪاري و ﺗﻤﻜﻴﻦ از ﻗﺎﻧﻮن وﺟﻮد ﻧـﺪارد و ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﺮان از ﺗﻨﻮع ﮔـﺮاﻳﺶﻫـﺎي ﻓﻜـﺮي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﺳﺎﻣﻲ اﻣﻀﺎءﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎﻣﻪ ‪ 53‬ﻧﻔﺮه‪» :‬ﻋﻨﺎﻳﺖاﷲ اﺗﺤﺎد ـ دﻛﺘﺮ ﻋﻠـﻲﻣﺤﻤـﺪ اﻳـﺰديــ ﻣﻬﻨـﺪس ﻣﺤﻤـﻮد‬ ‫اﻣﻴﺮاﺣﻤﺪي‪ -‬ﻣﻬﻨﺪس ﻋﻠﻴﻘﻠﻲ ﺑﻴﺎﻧﻲ ـ ﻣﻬﻨﺪس اﺑﻮاﻟﻔﻀـﻞ ﺑﺎزرﮔـﺎن ــ ﻣﻬﻨـﺪس ﻋﺒـﺪاﻟﻌﻠﻲ ﺑﺎزرﮔـﺎن‪-‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺴﺘﻪﻧﮕﺎر ـ دﻛﺘﺮ رﺣﻤﺖاﷲ ﺑﺮﻫﺎﻧﻲ ـ دﻛﺘﺮ ﺣﺒﻴﺐاﷲ ﭘﻴﻤﺎن ــ ﻋﺒـﺎس ﭘـﻮراﻇﻬﺮي ــ ﻣﻬﻨـﺪس‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻮﺳﻠﻲ ـ دﻛﺘﺮ ﻏﺎﻟﻣﻌﺒﺎس ﺗﻮﺳﻠﻲ ـ ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺠﻴﺪ ﺗﻮﺎﻟﻳﻲ ـ دﻛﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪي ﺟﻌﻔـﺮي‪-‬‬ ‫اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﺣﻜﻴﻤﻲ ـ رﺳﻮل دادﻣﻬﺮ ـ دﻛﺘﺮ ﺣﺒﻴﺐ داوران ـ دﻛﺘﺮ رﺿﺎ رﺋﻴﺲ ﻃﻮﺳﻲ ــ دﻛﺘـﺮ ﺣﺴـﻴﻦ‬ ‫رﻓﻴﻌﻲ ـ ﻋﺒﺪاﷲ رادﻧﻴﺎ ـ ﺣﺴﻴﻦ راﺿﻲ ـ اﺣﺪ رﺿﺎﻳﻲ ـ ﺗﻘﻲ رﺣﻤﺎﻧﻲ ـ دﻛﺘﺮ ﻳﺪاﷲ ﺳﺤﺎﺑﻲ ـ ﻣﻬﻨـﺪس‬ ‫ﻋﺰتاﷲ ﺳﺤﺎﺑﻲ ـ دﻛﺘﺮ ﺗﻘﻲ ﺷﺎﻣﺨﻲ ـ ﻣﺎﺷﺎءاﷲ ﺷﻤﺲاﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ ـ ﻣﻬﻨﺪس ﻫﺎﺷـﻢ ﺻـﺒﺎﻏﻴﺎن‪ -‬اﺣﻤـﺪ‬ ‫ﺻﺪر ﺣﺎج ﺳﻴﺪﺟﻮادي ـ ﻣﻬﻨﺪس ﻳﻮﺳﻒ ﻃﺎﻫﺮي ـ ﻣﻬﻨﺪس اﻛﺒﺮ ﻃﺎﻫﺮي ـ اﻋﻈﻢ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ ــ ﻣﺤﻤـﻮد‬ ‫ﻋﻤﺮاﻧﻲ ـ دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻓﺮﻳﺪاﻋﻠﻢ ـ دﻛﺘﺮ ﻏﻔﺎر ﻓﺮزدي ـ دﻛﺘﺮ ﻧﻈـﺎماﻟـﺪﻳﻦ ﻗﻬـﺎري‪ -‬ﻣﻬﻨـﺪس ﻣﺼـﻄﻔﻲ‬ ‫ﻛﺘﻴﺮاﻳﻲ ـ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﻠﻲاﻛﺒﺮ ﻣﻌﻴﻦﻓﺮ ـ ﻣﻬﻨﺪس ﻧﻈﺎماﻟﺪﻳﻦ ﻣﻮﺣﺪ ـ دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻠﻜﻲ ـ دﻛﺘﺮ ﻣﺎﺷـﺎءاﷲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺤﻲ ـ ﻫﺮﻣﺰ ﻣﻤﻴﺰي ـ ﻣﺤﻤﺪﻣﺤﻤﺪي اردﻫﺎﻟﻲ ـ ﻋﻠﻲاﺻﻐﺮ ﻣﻌﻴﻦﻓﺮ ـ ﺧﺴﺮو ﻣﻨﺼﻮرﻳﺎن‪ -‬ﻣﻬﻨـﺪس‬ ‫رﺿﺎ ﻣﺴﻤﻮﻋﻲ ـ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻣﺴﻜﻴﻦ ـ ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻤﻴﺪ ﻧﻮﺣﻲ ـ ﻣﺤﻤﻮد ﻧﻜﻮروح ـ دﻛﺘﺮ ﻫﺎدي ﻫﺎديزاده‬ ‫ـ دﻛﺘﺮ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻳﺰدي ـ ﺣﺴﻦ ﻳﻮﺳﻔﻲاﺷﻜﻮري‪ «.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 239 ‬‬

‫ﻗﻮﻣﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑـﺎ ﭘـﺬﻳﺮش اﻳـﻦ واﻗﻌﻴـﺖ و ﺑـﺎ اﺣﺘـﺮام‬ ‫ارزش ﻧﻬﺎدن ﺑﻪ اﺻﻞ ﺗﻨﻮع آراء ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ اداره ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ رﺷﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ را اﺣـﺮاز‬ ‫ﻧﻤﻮده و ﻣﻮﺟﺐ اﻣﻴﺪواري ﻣﺮدم در ﺗﺤﻘﻖ وﻋﺪهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎﺗﻲ ﺟﻨـﺎبﻋـﺎﻟﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺣﻘﻮق اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻧﻬﺎ و ﺑﺮﻗﺮاري ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺮدد‪ 22 .‬آذر ‪1376‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮﻫﺎي ﻧﻬﻀﺖ آزادي اﻳﺮان و ﻣﻠـﻲ ﻣـﺬﻫﺒﻲﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ زﻳـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺗﻠﺨﻴﺺ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي اﺧﺘﻴﺎرات رﻫﺒﺮي در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻧﻈـﺎرت و‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻗﻮاي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر اﺟﺮاﻳﻲ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬ﺷﺮط ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و اﻋﻠﻤﻴﺖ در ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺣﺬف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ‬ ‫آن ﺑﺤﺚﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي و اﻳﺮاد ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻳﺎ اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ ﺑﻲﻣﻮرد اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ‬ ‫زاوﻳﻪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ آﻳﺖاﷲ ﻳﺰدي درﺳﺖ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ و ﺳﺎﻳﺮ وﺳﺎﻳﻞ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻳﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﻋﻠﻤﺎ و ﺑﺰرﮔﺎن ﺣﻮزه ﺑـﺮاي ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﺮد ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻟف روﻳﻪ و ﺧﺎﻟف ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﻮزه و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ‪ ،‬ﺧﺎﻟف‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ارﻋﺎب و ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺑﺎزداﺷﺖ و ﺗﺤﺖاﻟﺤﻔﻆ ﻗﺮار دادن ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫ﻣﺤﻜﻮم و ﻣﺮدود اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﺸﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻳﺮان ﻓﺮدا‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،40‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ .1376‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻧﺎﻣﻪ دﻳﮕﺮي ﺑﺎ اﻣﻀـﺎي ﺑـﻴﺶ از ‪ 80‬ﺗـﻦ از اﻓـﺮاد و‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻛﺸﻮر ﺧﻄﺎب ﺑﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ اﻗﺪاﻣﺎت ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ دﻓﺘـﺮ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﺤﻜﻮم ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﺎ اﻣﻀﺎي دهﻫﺎ ﻧﻔﺮ از ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻛﺸﻮر ﺧﻄﺎب‬ ‫ﺑﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ در آن آﺷﻮب و ﻗﺎﻧﻮن ﺷﻜﻨﻲﻫﺎي ﺷـﻬﺮ ﻗـﻢ ﻣﺤﻜـﻮم ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫)اﻳﺮان ﻓﺮدا‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،40‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.(1376‬‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺧﺎﻧﻢ اﻋﻈﻢ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ دﺑﻴﺮﻛﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ زﻧﺎن اﻧﻘـﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﺑـﻪ ﺧـﺎﺗﻤﻲ رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر‪ :‬در‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻳﺸﺎن را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮده اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن را ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﻋﻠﻤﻲ‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﺣﺎوي اﻧﺘﻘﺎداﺗﻲ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﻮد داﻧﺴـﺘﻪ ﻛـﻪ ﺑﻌﻀـﺎً ﻣـﻮرد اﻧﺘﻘـﺎد ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮ را ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ و ﭘﺲ از رﻳﺸﻪﻳـﺎﺑﻲ اﻣـﻮر را اﺻـﺎﻟح ﻓﺮﻣﺎﻳﻴـﺪ‪) .‬ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ‪ 5‬آذر ‪ 1376‬ﺳﺘﻮن ﺟﻬﺖ اﻃﺎﻟع( ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدم‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 240 ‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮنﺷﻜﻨﺎﻧﻪ و ﺿﺪ اﺧﺎﻟﻗﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬دﻓﺘﺮ و ﻣﻨـﺰل ﺣﻀـﺮت آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‬ ‫ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺣﻖ آزادي ﺑﻴﺎن را از اﻳﺸﺎن درﻳﻎ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﻣﺎ ﺿﻤﻦ ﺗﻘﺒﻴﺢ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮردﻫـﺎ و درﺧﻮاﺳـﺖ ﺗﻌﻘﻴـﺐ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻃﺮاﺣـﺎن‪،‬‬ ‫اﻫﺎﻧﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و ﻣﻨـﺰل و دﻓﺘـﺮ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﻌﺮﻓﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دادﮔـﺎهﻫـﺎي ﺻـﺎﻟﺤﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻘﺘﻀﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ داده ﺷﻮد ﺗﺎ از اﻳﻦ ﭘﺲ اﻣﻨﻴﺖ و ﺣﻘﻮق ﺷـﻬﺮوﻧﺪان ﺗﺤـﺖ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻋﻨﻮان و ﺑﻬﺎﻧﻪاي ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬ﻣﺮدم واﻗﻌﺎً و ﻋﻤﻴﻘﺎً ﻧﮕﺮان آﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺮوهﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺗﻲ ﻛﻪ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت أﺧﻴﺮ در‬ ‫ﺟﻠﺐ آراي ﻣﺮدم ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻧﻈﺎم ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻛﻨﻨﺪ و در ﺻﺪد اﻳﺠﺎد ﺑﻠﻮا‬ ‫و آﺷﻮب ﺑﺮآﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺖوﮔﻮي آزاد و اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻮي ﺧﺸﻮﻧﺖ و آﺷﻮب ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ »ﺑﺤﺚﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي و اﻳﺮاد ﺑـﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻳـﺎ اﻋﻠﻤﻴـﺖ ﻓﻘﻬـﻲ اﻓـﺮاد ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﻲﻣﻮرد اﺳﺖ« ﺳﺨﻦ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺤﺚ دو ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻗﻢ در اﺻـﻞ ﻓﻘﺎﻫـﺖ و اﺟﺘﻬـﺎد‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاي ﺗﺼﺪي ﻣﻘﺎم اﻓﺘﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮدي ﻛﻪ در اﺟﺘﻬﺎد‬ ‫و ﻓﻘﺎﻫﺘﺶ ﺗﺮدﻳﺪ ﺟﺪي وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﻠﻲ و اﻋﻠﻤﻴﺖ ﺗـﺎﻟش ﻛﻨـﺪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫اﺑﺘﺬال ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از دﻳﺪ ﻧﻬﻀﺖ آزادي ﻣﺨﻔﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻔﺘﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ در ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫در آﺧﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﻳـﻦ ﻓﺼـﻞ ﺑـﻪ دو ﻧﺎﻣـﺔ اﻧﺘﻘـﺎدي ﺳـﺮ ﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر‬ ‫اﺻﺎﻟحﻃﻠﺐ )در ﺗﺎرﻳﺦﻫﺎي ‪ 2‬و ‪ 23‬آذر ‪ (1376‬و ﻳﻚ ﻳﺎدداﺷﺖ )ﻣـﻮرخ ‪ 12‬آذر ‪(1376‬‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﻢ‪:‬‬

‫‪ 241 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر در اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ‬ ‫ﺑﺎﺳﻤﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳـﺮان ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟمواﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﺳﺎﻟم و ﺗﺤﻴﺖ و آرزوي ﺗﻮﻓﻴﻖ در ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻄﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ‬ ‫ﻏﺮض از ﺗﺼﺪﻳﻊ اﺑﺮاز ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺷﺪﻳﺪ از اداﻣﻪ روﻧﺪ ﺗﺠﺎوز ﺑـﻪ ﺣﻘـﻮق و آزاديﻫـﺎي‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در دوران ﻛﻮﺗﺎه رﻳﺎﺳﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬رأي ﻗﺎﻃﻊ دوم ﺧﺮداد و ﺗﻜﻴـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﺮ اﻳﺠﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﮔﺮاﺋﻲ‪ ،‬آزادي و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ اﻳﻦ ﺑﺎور را در دلﻫﺎ زﻧﺪه ﻛﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﺼﻠﻲ ﺗﺎزه در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در رﻳﺎﺳﺖ ﺻﺪ روزه ﺷﻤﺎ ﺑﺘﺪرﻳﺞ اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻃﺎﻟﺋﻲ از دﺳﺖ رﻓﺖ‪ .‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي زﻳﺒﺎ اﻣـﺎ ﺑـﺪون ﭘﺸـﺘﻮاﻧﻪ ﻋﻤﻠـﻲ‪ ،‬ﻛﻠـﻲ‬ ‫ﮔﻮﺋﻲﻫﺎ‪ ،‬و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺠﻮرﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺮدم ﻣﺎﻟزﻣﺔ ﺑﻴ‪‬ﻦ دارد و ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺒــﺎﻧﻲ ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﻣــﺪﻧﻲ‪ ،‬آزادي‪ ،‬ﻗــﺎﻧﻮنﮔﺮاﺋــﻲ و ﻣﻌﻨﻮﻳــﺖ در ﺗﻌــﺎرض ﺟ ـﺪ‪‬ي اﺳــﺖ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ و ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮيﻫﺎي ﺷﻤﺎ )ﺑﻮﻳﮋه ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ أﺧﻴﺮﺗﺎن ]ﻣﺼﺎﺣﺒﺔ ‪ 27‬آﺑﺎن ‪ ([1376‬از‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي دﺷﻤﻨﺎن دﻳﺮوزﺗﺎن “رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮري دﻟﭙـﺬﻳﺮ” و از دﻳـﺪﮔﺎه دوﺳـﺘﺎن دﻟﺴـﻮزﺗﺎن‬ ‫“ﻣﺪﻳﺮي ﻧﺎﺗﻮان” ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺎﻳﻊ أﺧﻴﺮ ﻛﺸﻮر آزﻣﻮﻧﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺮاي دوﻟﺖ ﺟـﻮان ﺷـﻤﺎ ﺑـﻮد‪ .‬در دوﻟـﺖ ﻋﻠـﻮي‪-‬‬ ‫اﻟﮕﻮي ﺟﺎودان ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ -‬اﻧﺘﻘﺎد و ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﻪ اﺋﻤﺔ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺮم ﻧﺒـﻮده‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻮاره از ﺳﻮي اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ)ع( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻓﺮاﺋﺾ ﺷﺮﻋﻲ و ﺣﻘﻮق ﻣﺮدﻣـﻲ‬ ‫ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎم ﻋﻠﻲ )ع( ﺧﻄﺎب ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﻫﺘﺎﻛﻲ و‬ ‫اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن را ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﮕﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﻋﻠﻲ ُﻛﻨﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؟ در ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻘـﺎم ﻓـﻮق ﻗـﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ اﻧﺘﻘـﺎد‪،‬‬ ‫ﻧﻈﺎرتﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و ﻣﺎﻓﻮق ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬روش و ﻣﻨﺶ ﻣﻮﻟﻲاﺎﻟﺣـﺮار‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺎق ﻧﺴﻴﺎن ﺳﭙﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 242 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﭘﻲ اﺑﺮاز آراء ﻓﻘﻬﻲ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎﻟن ﻛﺸﻮر و اﺟﺮاي ﻓﺮﻳﻀﺔ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﻪ اﺋﻤﺔ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ در ‪ 13‬رﺟـﺐ ]‪ 23‬آﺑـﺎن‬ ‫‪ [1376‬ﻣﻮرد ﻫﺘﻚ‪ ،‬اﻳﺬاء‪ ،‬ﺣﺼﺮ و ﺷﻜﻨﺠﻪ رواﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧـﺎت ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ از‬ ‫ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻲﺷﻚ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ راه ﺣﻞ‪ -‬ﺗﻬﻴـﻴﺞ و ﺗﺤﺮﻳـﻚ‬ ‫ﺗﻮدهﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎي رﺳﻤﻲ‪ -‬در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻛﺮاﻣـﺖ ﻳـﻚ ﺣﻜﻮﻣـﺖ در‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺑﻮﻳﮋه ﻋﺎﻟﻤﺎن ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻗﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﭘـﻲﮔﻴـﺮي اﻣـﺮ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﺠـﺎري‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر از دوﻟﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوز ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ر‪‬ﺗﻖ و ﻓَﺘﻖ اﻣﻮر ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻛﺸﻮر را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺿﺎﺑﻄﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن‪.‬‬ ‫از ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎﺎﻟﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎم اﺟﺮاﺋﻲ ﻛﺸﻮر ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻋﺎﺟﻞ درﺧﻮاﺳﺖﻫـﺎي‬ ‫ذﻳﻞ‪ -‬در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن‪ -‬را دارم‪:‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﺣﻔﻆ ﺟﺎن و اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬رﻓﻊ ﺣﺼﺮ و آزادي ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻳﺸﺎن اﻋﻢ از ﺣﻀﻮري و ﺗﻠﻔﻨﻲ و‪...‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﭘﺎﻳﺎن دادن ﺑﻪ ﺷﻜﻨﺠﻪﻫﺎي رواﻧﻲ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬رﻋﺎﻳﺖ ﻋ‪‬ﺮض ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﺷﺄن ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و رﻓﻊ ﻋﺎﺟﻞ ﻫﺘﻚ و‬ ‫اﻫﺎﻧﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟف ﺷﺮع و ﻗﺎﻧﻮن‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬اداﻣﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺪوارم ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﻘﻮق ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻳﻜﻲ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ -‬رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و‪ -...‬ﺷﺎﻫﺪ ارﺗﻘﺎي روزاﻓﺰون ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻣﺰﻳﺪ ﺗﻮﻓﻴﻘﺎت ﺷـﻤﺎ‬ ‫در ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ اﺳﺎﻟم ﻋﺰﻳﺰ و ﻣﺮدم رﺷﻴﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻋﺰّت ﻋﺎﻟﻲ ﻣﺴﺘﺪام‬ ‫ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‬ ‫‪ 2‬آذر ‪1376‬‬

‫‪١‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬در ﻣﺤﻀﺮ ﻓﻘﻴﻪ آزاده‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،1392 ،‬ص ‪ .307 -309‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 243 ‬‬

‫ب‪ .‬ﻃﺮح ﻳﻚ ﺳﻮال ﺳﺎده‬ ‫ﭼﺮا در ﺣﻞ ﻧﺰاع ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ از روش ﮔﻔﺖوﮔﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ؟‬ ‫ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ اﺟﺎﻟس ﺳﺮان ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ ﭼﻨﺪ روز دﻳﮕﺮ در ﺗﻬﺮان ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎه ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﻧﺨﺴـﺖوزﻳـﺮ ﻛﺸـﻮرﻫﺎي‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ اﺟﺎﻟس ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻬﺎن اﺳـﺎﻟم از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﺴـﺌﻠﻪ ﻓﻠﺴـﻄﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﻮﺳﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻏﺮب و ‪ ...‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﺳﺮان ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻔـﺲ وﺟﻮدﺷـﺎن از ﻣﺸـﻜﺎﻟت‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺟﻬﺎن اﺳﺎﻟم اﺳﺖ‪ ،‬رؤﺳﺎ و ﺷﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﺳـﺖﻧﺸـﺎﻧﺪة آﻣﺮﻳﻜـﺎ و اﻧﮕﻠﺴـﺘﺎن ﺑـﻮده‪،‬‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﻴﺎﻧﺖﻫﺎ را در آرﻣﺎن ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ روا داﺷﺘﻪاﻧﺪ و رژﻳﻢ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﭘﺎي اﺳﺘﻜﺒﺎر را ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺧﻠﻴﺞﻓﺎرس ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻫﺸـﺖ‬ ‫ﺳﺎل ﺟﻨﮓ را ﺑﻪ ﻣﻠﺖ ﻣﻈﻠﻮم اﻳﺮان ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و دﺳﺘﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﻮن ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﺟـﻮان‬ ‫دﺎﻟور ﻣﺎ آﻟﻮده اﺳﺖ‪ .‬رﻫﺒﺮان ﻣﺤﺘﺮم اﻧﻘﺎﻟب ﻧﺰدﻳـﻚ دو دﻫـﻪ ﻣـﺮدم را ﺑـﺎ ﺧﻴﺎﻧـﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﺮان آﺷﻨﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤـﻪ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰاري ﭼﻨﻴﻦ اﺟﺎﻟﺳﻲ در ﺗﻬﺮان ﻧﺸﺎن از ﺛﺒﺎت و اﻗﺘﺪار ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﻳـﺮان دارد‪.‬‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادي وارد ﻣـﺬاﻛﺮه ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ آرﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎﻟﻲ ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﺮف و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﻣﺴﺎﻟﻤﺖآﻣﻴﺰ ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮد‪ ،‬و ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ اﻫﺪاف و ارزشﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ را در راﻳﺰﻧﻲ و ﻣﺸـﺎوره‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﺼ‪‬ﻪ ﻇﻬﻮر ﺑﺮﺳـﺎﻧﺪ‪ ،‬در ﻫﻤـﻴﻦ زﻣـﺎن در ﭘـﻲ اﻧﺘﻘـﺎدات ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺷﻴﻌﻪ در ﻗﻢ ـ آﻳﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤﻲ ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻧﺠﻒآﺑﺎدي‪ -‬از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻛﺎﻟن ﻛﺸﻮ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ ﻧﻈﺎم از ﺟﻤﻠﻪ رﺋـﻴﺲ ﻗـﻮه ﻗﻀـﺎﺋﻴﻪ و رﺋـﻴﺲ ﻗـﻮه‬ ‫ﻣﻘﻨﻨﻪ‪ ،‬وي را ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬درس و دﻓﺘﺮ وي را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛـﺮده‪ ،‬او‬ ‫را در ﺧﺎﻧﻪاش زﻧـﺪاﻧﻲ ﻛـﺮده‪ ،‬ﻛﻠﻴـﻪ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت وي را ﺑـﺎ ﺟﻬـﺎن ﺧـﺎرج ﻗﻄـﻊ ﻛـﺮده‪ ،‬از‬ ‫ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎي رﺳﻤﻲ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻫﻢﺳﻮ ﺑﺎ آن ﺑﻪ ﺗﻮﻫﻴﻦ و ﻫﺘﻚ وي ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 244 ‬‬

‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ وي ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ و اﺳﺘﻘﺮار ﺟﻤﻬﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ از ﺳﻮي ﻃﺎﻏﻮت در زﻧﺪان و ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺑﻮده‪ ،‬در اﻳـﻦ راه ﺷـﻜﻨﺠﻪﻫـﺎ ﺗﺤﻤـﻞ ﻛـﺮده‪،‬‬ ‫دوﻣﻴﻦ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان و رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﺑﻮده و در ﺗﺒﺪﻳﻞ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ از ﻳﻚ رأي ﻓﻘﻬﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﻘﻮق ﻋﻤـﻮﻣﻲ و درج آن‬ ‫در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻘﻬﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻪ وﻳـﮋه اﺻـﻞ اﻧﺘﺨـﺎب ﻓﻘﻴـﻪ از‬ ‫ﺳﻮي ﻣﺮدم و اﺻﻞ ﺗﻘﻴﺪ اﺧﺘﻴﺎرات وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻧﻘـﺶ را داﺷـﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻛﻨﻮن ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ و ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد و از‬ ‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺣﻘﻮق ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﻲ و ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺣﻘـﻮق ﻳـﻚ ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﻧﻴـﺰ ﻣﺤـﺮوم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻛﻨﻮن »ﺳﻮال ﺳﺎده« اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﺑـﺮاي‬ ‫ﺣﻞ ﻣﺸﻜﺎﻟت ﺟﻬﺎن اﺳﺎﻟم ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮان ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻫﺮﭼﻨﺪ‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﺧﺎﺋﻦ ﺑﻪ آرﻣـﺎن ﻓﻠﺴـﻄﻴﻦ و ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﻬـﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﻏـﺮب و‪ ...‬ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﺮد و اﺟﺎﻟس ﺗﺸﻜﻴﻞ داد‪ ،‬آﻳـﺎ ﺑـﺮاي ﺣـﻞ ﻣﺸـﻜﺎﻟت و ﻣﺴـﺎﺋﻞ داﺧﻠـﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻴﻮهاي ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ؟ ﻳﻌﻨﻲ آﻳﺎ ﻧﻤﻲﺗـﻮان از ﻃﺮﻳـﻖ راﻳﺰﻧـﻲ و ﻣﺸـﺎوره‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ داﺧﻠﻲ را ﺣﻞوﻓﺼﻞ ﻛﺮد آﻳﺎ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒﻮد ﻫﻴﺄﺗﻲ از ﻓﻘﻬﺎي ﻋﻈﺎم ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻃﺮﻓﻴﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﺣﻞ و ﻋﻘﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻴﻤﺎﺑﻴﻦ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ؟ اﮔﺮ ﺑﺎ رؤﺳﺎ و ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑـﺎ آن ﺳـﺎﺑﻘﺔ درﺧﺸـﺎن!‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﺮد آﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟـﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ ﺷـﻴﻌﻪ ﻧﻤـﻲﺗـﻮان ﻣﺴـﺎﺋﻞ را از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣـﺬاﻛﺮه‬ ‫ﺣﻞ ﻛﺮد؟ آﻳﺎ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻫﻴﺄﺗﻲ از ﺳﻮي ﻗﺪرت ﺣﺎﻛﻤﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺬاﻛﺮه ﻛـﺮده اﺳـﺖ؟‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺟﺪي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوم ﺧﺮداد ‪ ،76‬ﻗﺎﻧﻮنﻣﺪاري‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮔﻔﺖوﮔﻮ و ﻧﻔـﻲ‬ ‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻮد‪ .‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳـﺮﻛﻮب و ارﻋـﺎب در ﻣﺴـﺎﺋﻞ داﺧﻠـﻲ‪ ،‬ﻧﻤـﻲﺗـﻮان از ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﺷﻴﻮهاي ﻛـﻪ در ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺧـﺎرﺟﻲ ﺑﻜـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد؟ ﭼﺮاﻏـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ رواﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 245 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‬ ‫‪ 12‬آذر ‪1376‬‬

‫‪١‬‬

‫ج‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر در اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﻘﻮق و آزاديﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎﺳﻤﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺷﺄﻧﻪ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﻳـﺮان ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟمواﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺎﻟم و ﺗﺤﻴﺖ ﺗﻮﻓﻴﻖ روزاﻓﺰون آن وﺟﻮد ﺷـﺮﻳﻒ را در ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ اﺳـﺎﻟم‬ ‫ﻋﺰﻳﺰ و ﻣﺮدم ﺷﺮﻳﻒ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ ﺧﻮاﺳﺘﺎرم‪ .‬ﻏﺮض از ﻣﺰاﺣﻤﺖ اﻧﺘﻘﺎد از اﻇﻬـﺎرات‬ ‫ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن وﻗﺎﻳﻊ أﺧﻴﺮ ﻗـﻢ در ﻣﺼـﺎﺣﺒﻪ اﻣﺮوزﺗـﺎن ﺑـﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕـﺎران داﺧﻠـﻲ و‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ از ﺻﺮاﺣﺖ ﻟﻬﺠﻪ ﻋﺬر ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺑﺮﺣﻖ ﺷﻤﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ “ﮔﻔﺖوﮔـﻮ” اﺳـﺖ‪ :‬ﮔﻔـﺖوﮔـﻮي ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ و ﺗﻤﺪنﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺑﻴﻦ ﺟﻨـﺎحﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﺑﺎ ﺳﺮان دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ در اﺟﺎﻟس ﺗﻬﺮان از اﻳﻦﺣﻴﺚ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺪﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺮﺳـﻴﺪﻧﻲ اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫ﭼﺮا ﻫﻤﻴﻦ روش ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه را در ﺣﻞ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت داﺧﻠﻲ ﺑﻜﺎر ﻧﻤـﻲﮔﻴﺮﻳـﺪ؟ آﻳـﺎ ﻧﻤـﻲﺗـﻮان‬ ‫ﻣﺸﻜﺎﻟت ﭘﻴﺶ آﻣﺪه ﺑﻴﻦ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را ﺑﺎ “ﮔﻔﺖوﮔﻮ” ﺣﻞ ﻛﺮد؟ آﻳﺎ اوﻟﻲ ﻧﺒـﻮد‬ ‫ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎن ﻛﻢﺧﺮد ﻋﺮﺻﻪ را ﺑﺪﺳﺖ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻫﻴﺄﺗﻲ ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒـﻪ از ﺟﺎﻧـﺐ رﺋـﻴﺲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺒﺎرزي ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره دﻟﺴﻮزي و ﺷﻔﻘﺖ ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳـﺎﻟم‪ ،‬اﻧﻘـﺎﻟب‪،‬‬ ‫اﻳﺮان و ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺛﺒﺎت ﻛﺮده و اﻣﺮوز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻌﻀـﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫـﺎي ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎد دارد و از ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺑﻌﻀﻲ اﺻﻮل ﺟﻤﻬﻮري ﻋﺰﻳﺰ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺧﻮد را اﺑﺮاز ﻛﺮده‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔـﺖوﮔـﻮ ﻣـﻲﻧﺸﺴـﺖ‪ ،‬آراﺋﺸـﺎن را ﻣـﻲﺷـﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻧﺘﻘﺎداﺗﺸـﺎن ﭘﺎﺳـﺦ ﻣـﻲداد و از‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،1379 ،‬ص ‪ .399 -400‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 246 ‬‬

‫ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﻳﺸﺎن اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻲﻛﺮد؟ اﻳـﻦ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد دﻟﺴـﻮزاﻧﻪ را در ﺳـﺎﻋﺖ ‪ 19‬دوﺷـﻨﺒﻪ ‪ 28‬آﺑـﺎن‬ ‫‪ 1376‬در ﺣﻀــﻮر ﺟﻤﻌــﻲ از ﻣﺴــﺌﻮﺎﻟن ﻣﺤﺘــﺮم ﻧﻈــﺎم ﺑــﺎ وزﻳــﺮ ﻣﺤﺘــﺮم اﻃﺎﻟﻋــﺎت‬ ‫]ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻌﻠﻲ دريﻧﺠﻒآﺑﺎدي[ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ اﺟﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻧﺸﺪ و ﻛﺮدﻧﺪ آﻧﭽﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺧﺎﺿﻌﺎﻧﻪ از ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻲ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ – ﻗﺒـﻞ‬ ‫از آﻧﻜﻪ ﻏﻮﻏﺎﺳﺎﺎﻟران ﺟﻮ‪ ‬را ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ آﺷﻔﺘﻪ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ – ﻫﻴـﺄﺗﻲ ﻋـﺎﻟﻲرﺗﺒـﻪ را ﻣﺴـﺌﻮل‬ ‫ﻓﻴﺼﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﻢ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ ﺗﺎ در ﺟﻮ‪‬ي آرام و ﻣﺴﺎﻟﻤﺖآﻣﻴﺰ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫دو‪ .‬ﺗﻜﻴﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ “ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺤﻮري” ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻗﺪرداﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﭘـﻲ ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺳـﻴﺰده‬ ‫رﺟﺐ ﻗﻢ )ﻛﻪ در ﺟﺎي ﺧﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤـﺚ و ﺗﺄﻣـﻞ اﺳـﺖ و ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﺗﻔـﺎوت رأي ﻓﻘﻬـﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻘﻴﺮ ﺑﺎ ﺣﻀﺮت اﺳﺘﺎد ﻗﺒﻞ از ﻫﻤﻪ واﻗﻔﻴﺪ‪ ١‬ﻋﻠﻴﻪ اﻳﺸـﺎن اﻗـﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬و‬ ‫ﺧﺎﻟف ﺷﺮع و اﺧﺎﻟق ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎي أﺧﻴﺮﺗـﺎن‬ ‫در ﻋﻴﻦ اﺑﺮاز ﻋﺪم ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑـﺎ اﻇﻬـﺎرات ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﺎت ﺷـﻨﻴﻊ ﻳﺎدﺷـﺪه را ﻣﺤﻜـﻮم‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﻮدﻳﺪ‪ .‬ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺘﻚﺣﺮﻣﺖ و ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺰرگ ﺗﻘﻠﻴـﺪ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ‪ ،‬دﻓﺘﺮ و ﻛﺘﺎبﻓﺮوﺷﻲ‪ ،‬ﭘﺎرهﻛﺮدن ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻗـﺮآن‬ ‫ﻛﺮﻳﻢ )ﻧﺴﺘﺠﻴﺮ ﺑﺎﷲ(‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻚ آﺷﻮبﮔﺮان از ﺳﻮي رﺋـﻴﺲ ﻗـﻮه ﻗﻀـﺎﺋﻴﻪ و ﺻﺪاوﺳـﻴﻤﺎي‬ ‫رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﻋﺪم ﺑﺮﺧﻮرد ﻗﻮاي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎ اﺧﺎﻟلﮔﺮان و‪ ....‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ “ﻃﺒﻴﻌـﻲ” ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺠﺎزات اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﺣﺘﺮام ﻓﺮاواﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻗﺎﺋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻒ ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮد را از ﺳﺨﻨﺎن ﻳﻚﻃﺮﻓﻪ و ﻏﻴﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪﺗﺎن ‪-‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬در ﺟﻠﺴﺎت ﺣﻠﻘﺔ آﺋﻴﻦ در ﺳﺎل ‪) 1375‬ﺟﻠﺴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺟﻨﺎب آﻗـﺎي ﺧـﺎﺗﻤﻲ و ﻫﺸـﺖ ﻧﻔـﺮ از‬ ‫اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر ﻣﺠﻠﺔ آﺋﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎزي اﻳﺸﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣـﻲﺷـﺪ و ﺑـﺎ رﻳﺎﺳـﺖ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري وي از اداﻣﻪ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪ( ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻖ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎور ﻧـﺪارد‪ ،‬ﻓﻘﺎﻫـﺖ را‬ ‫ﺷﺮط زﻣﺎﻣﺪاري ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻨﻜﺮ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺣﻖ وﻳﮋه ﺑـﺮاي ﻓﻘﻴﻬـﺎن و روﺣـﺎﻧﻴﻮن در ﺣـﻮزة ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬و در اﻳﻦزﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻮم اﺳﺘﺎد آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي اﺧﺘﺎﻟفﻧﻈـﺮ اﺳﺎﺳـﻲ دارد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ در‬ ‫ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و اﻓﺘﺎء ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻳﺸﺎن ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﺪ‪ .‬ﺷﺎﮔﺮد اﻳﻦ اﺧـﺘﺎﻟف ﻧﻈـﺮ ﻓﻨـﻲ را ﺑـﺎ ﺧـﻮد اﺳـﺘﺎد‬ ‫درﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻤ‪‬ﻪاي از اﻳﻦ اﺧﺘﺎﻟف ﻋﻠﻤﻲ در ﻛﺘﺎب »در ﻣﺤﻀﺮ ﻓﻘﻴـﻪ آزاده آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي )‪ «(1392‬ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬‬

‫‪ 247 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ -‬اﺑﺮاز ﻣﻲدارم‪ ،‬و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺗﺄﺳﻲ ﺑﻪ ﺳـﻴﺮه ﻣـﻮﻟﻲاﺎﻟﺣـﺮار اﻣﻴﺮاﻟﻤـﺆﻣﻨﻴﻦ در‬ ‫ﻗﻀﻴﺔ ﺧﻠﺨﺎل ذﻣﻴ‪‬ﻪ ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻲدﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﻛﻪ “انّ اﻟﺬﻛﺮي ﺗﻨﻔﻊ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ”‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ -‬رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان‪ ،‬اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ اﺳﺒﻖ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﺳـﺘﻮاﻧﻪﻫـﺎي اﻧﻘـﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫اﻳﺮان‪ -‬ﭘﺲ از اﻧﺘﻘﺎد از رﺋﻴﺲ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎه اﺳﺖ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺷـﺮع و ﻗـﺎﻧﻮن در ﺧﺎﻧـﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ وي ﻗﻄﻊ ﺷﺪه‪ ،‬دﻓﺘﺮ وي ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪه‪ ،‬از اﻗﺎﻣﺔ ﻧﻤـﺎز ﺟﻤـﺎﻋﺘﺶ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬درس اﻳﺸﺎن‪ -‬ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﻃﺮاز اول ﻧﻈﺎم در آن ﭘـﺮورش‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ -‬ﺑﻪ ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه‪ ،‬از رﻓﺖ و آﻣﺪ ﺷـﺎﮔﺮدان‪ ،‬ﻣﻘﻠـﺪان و ﻋﺎﻟﻗـﻪﻣﻨـﺪان وي‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﻀﻴﻴﻘﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺤﺘﺮم اﻳﺸﺎن ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه و‪....‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮل اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‪ -‬و ﺑﻪ ﺣﺮﻣﺖ ﺳـﻮﮔﻨﺪي ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻗـﺮآن ﻛـﺮﻳﻢ‬ ‫ﺧﻮردهاﻳﺪ‪ -‬ﻣﻮﻇﻔﻴﺪ در اﺳﺮع وﻗﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮنﺷﻜﻨﻲﻫﺎ ﺧﺎﺗﻤـﻪ دﻫﻴـﺪ‪ ،‬و اﮔـﺮ ﺑﻮاﺳـﻄﺔ‬ ‫اﻫﺮمﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﭘﻴﺪا و ﭘﻨﻬﺎن ﺗﻮان اﻧﺠﺎم وﻇـﺎﺋﻒ‪ .‬ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧـﻮد را در دﻓـﺎع از ﺣﻘـﻮق و‬ ‫آزاديﻫﺎي ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ و ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮد‪ -‬ﻣﺮدم‪ -‬ﻋﺬرﺗﺎن را در ﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻤﻲداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ از‬ ‫ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﭘﺮﻃﻤﻄﺮاق و ﻓﺎﻗﺪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪) .‬ﻟﻢ ﺗﻘﻮﻟﻮن ﻣﺎ ﺎﻟﺗﻔﻌﻠﻮن ﻛَﺒﺮ ﻣﻘﺘـﺎً ﻋﻨـﺪاﷲ‬ ‫أن ﺗﻘﻮﻟﻮا ﻣﺎ ﺎﻟﺗﻔﻌﻠﻮن(‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬اﻳﻦ دوﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﺑﺴﺘﻪاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اﻧﺘﻘـﺎد از اداﻣـﺔ‬ ‫روﻧﺪ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﻘﻮق و آزاديﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در زﻣﺎن دوﻟـﺖ ﻣﺤﺘـﺮم ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﻀﺮﺗﺎن ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﻴﺪوارم ﺑﺎ دراﻳﺖ ﺷﻤﺎ و ﻫﻤﻜﺎران ﻣﺤﺘﺮمﺗﺎن ﻫﻤﻴﻦ“ﻧﺼـﻴﺤﺖ‬ ‫در ﻣﻐﻴﺐ” ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ “ﻓﺮﻳﻀﺔ ﻧﺼـﻴﺤﺖ ﺑـﻪ اﺋﻤـﺔ ﻣﺴـﻠﻤﻴﻦ در ﻣﺸـﻬﺪ”‪ -‬در‬ ‫ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن‪ -‬ﻧﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺰّت ﻋﺎﻟﻲ ﻣﺴﺘﺪام‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﻒ‪ 2 /‬و ‪ .3‬‬

‫‪ 248 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‬ ‫‪ 23‬آذر ‪1376‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬درﺣﺪ اﻃﺎﻟع ﻣﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮي ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻨﺘﻘﺪ و ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ اﺗﻔﺎق ﻧﻴﻔﺘﺎد و‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻳﺎ ﻫﻴﺄﺗﻲ از ﺳﻮي رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻮﻣﺎن آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و آﻳـﺖاﷲ‬ ‫آذري دﻳﺪار ﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻮاﺿﻊ آﻗﺎﻳﺎن ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در ﻗﺒﺎل واﻗﻌﺔ ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﻗﻢ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﻘﺪ آﻗﺎي آذري ﻗﻤﻲ در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻌﺪي ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪:‬‬ ‫اول‪ .‬ﻧﻈﺎم ﭘﻨﺞ روز ﺑﻌﺪ از ﺳﺨﺮاﻧﻲ ‪ 13‬رﺟـﺐ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي در ‪ 28‬آﺑـﺎن ‪1376‬‬ ‫اﻗﺪام ﺑﻪ ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﻣﻮرخ ‪ 27‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﺟﺎﻣﻌﺔ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺗﻬﺮان ﻣـﺮدم و‬ ‫ﻃﺎﻟب ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ »زﺧﻢﺧﻮردﮔﺎن اﻧﻘﺎﻟب‪ ،‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﺎن ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﺑﺎزان ﺣﺮﻓﻪاي ﺑﻲﺗﻌﻬﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻫﺎﻟن ﻣﺘﻨﺴﻚ و ﻋﺎﻟﻢﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﺘﻬﺘﻚ ﻛﻪ ﻧﻐﻤﻪﻫﺎي ﺷﻮﻣﻲ‬ ‫را در ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﻨﻲ و رﻫﺒﺮي ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎدل ﺳﺮ دادهاﻧﺪ« ﻓﺮاﺧﻮاﻧـﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻮرايﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎً دروس ﺣﻮزه را ﺗﻌﻄﻴـﻞ‬ ‫و ﻃﺎﻟب را ﺑﻪ ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ دﻋﻮت ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ ادارات‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ﻣـﺪارس‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و دﺑﻴﺮﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻗﻢ در آن روز ﺗﻌﻄﻴﻞ و ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و داﻧﺶآﻣـﻮزان‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ اﻋﺰام ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫دوم‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻋﺒﺪاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ ﺳﺨﻨﺮان ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻛﺴـﻲ از‬ ‫روي ﺷﻬﻮت ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺪاﻳﺶ را ﺧﻔﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬ﭘـﺲ از ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ‬ ‫ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮدﺟﻮش ﻣﺮدم« اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻏﺎرت دﻓﺘـﺮ و‬ ‫ﺣﺴﻴﻨﻴﺔ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ دﻓﺘﺮ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ و ﺷـﻌﺎرﻫﺎي زﻧﻨـﺪه ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬در ﻣﺤﻀﺮ ﻓﻘﻴﻪ آزاده‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ .1388 ،‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 249 ‬‬

‫اﻧﺼﺎر وﺎﻟﻳﺖ ﭘﺲ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ 28‬آﺑﺎن اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ دادﻧﺪ ﻛﻪ »اﻣﻨﻴﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺣـﺎل ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺎن ﺿﺮﺑﻪزدن ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺰباﷲ اﺧﻄﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﺮ ﻛـﺲ‬ ‫در ﻫﺮ ﻛﺠﺎي ﻛﺸﻮر در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اﻗﺪاﻣﻲ ﻗﻠﻤﻲ ﻋﻠﻴﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﺑﻜﻨﺪ آن ﻗﻠﻢ ﺧُﺮد‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ آن ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺎﻳﺖآﻣﻴﺰ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺧﻮن آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﺮ زﻣﻴﻦ رﻳﺨﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬ ‫ﺳﻮم‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺑﻴﺎﻧﻴـﺔ ﻣـﻮرخ ‪ 28‬آﺑـﺎن ‪ 1376‬ﻧﻮﺷـﺖ‪» :‬در ﻣﻨﻄـﻖ آﻗﺎﻳـﺎن‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﻏﺎرت اﻣﻮال و ﺷﻜﺴﺘﻦ و ﭘﺎره ﻛـﺮدن ﻛﺘـﺎبﻫـﺎ و ﺣﺘـﻲ ﻗـﺮآن ﻛـﺮﻳﻢ‪،‬‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺼﺮف ﻏﺎﺻﺒﺎﻧﻪ در ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﻠﻚ دﻳﮕﺮان‪ ،‬وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨـﻲ اﻫﺎﻧـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﻋﻠﻤﺎ و ﻓﻘﻪ و ﻋﻠﻢ و ﺑﻲاﺣﺘﺮاﻣﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺪﺳﺎت‪ .‬ﺧﻮب ﺷﺪ ﻧﻤﺮدﻳﻢ‬ ‫و ﺛﻤﺮه وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ آﻗﺎﻳﺎن را ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﻟﻤﺲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ «.‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫آذر ‪ 1376‬ﺑﻪ رﺋﻴﺲ دادﮔﺴﺘﺮي ﺗﻬﺮان ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻫﻤﭽـﻮن ﻟﺸـﻜﺮﻳﺎن‬ ‫ﺷﺎه ﺷﻴﺸﻪ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و درﻫﺎ را ﺷﻜﺴﺘﻪ از ﺟﺎ ﻛﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮآن و ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ و ﻛﺘﺐ ﺣﺪﻳﺚ را از‬ ‫ﺑﺎﺎﻟ ﭘﺮت ﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﻒ ﻛﻮﭼﻪ را از اوراق آﻧﻬـﺎ ﭘـﺮ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﭼﻴـﺰي را ﺳـﺎﻟﻢ ﻧﮕﺬاﺷـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﺪاي زﻳﻨﺐﻫﺎي زﻣﺎن را درآوردﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺰن‪ ،‬ﺧﻮب ﻣﻲزﻧﻲ! اﻳﻦ ﭼﻮب وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮشﺟﺎن ﻛﻦ‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﺮﻳﺾ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣـﺮﻳﺾ ﻣـﻦ رﺣـﻢ ﻧﻜﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﭼﻨﺪ روز آﻧﻬﺎ را ﺑﺪون دوا و اﺳﺘﺮاﺣﺖ رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪ .‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﺑﻪ دﺳﺘﻮر رﻫﺒﺮي و زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي رﺋﻴﺲ ﻗﻮة‬ ‫ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن روز ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﺔ ﺣﻔﻆ ﺟـﺎن دو ﻓﻘﻴـﻪ ﻣﻨﺘﻘـﺪ‬ ‫آﻧﻬﺎ را در ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﻣﺤﺼﻮر ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻲآﻧﻜﻪ دادﮔـﺎه ﺻـﺎﻟﺤﻪاي اﻳﺸـﺎن را ﻣﺤﺎﻛﻤـﻪ ﻛـﺮده‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﭘﺲ از ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮاﺳﺖ‪ .‬ﺣﺼﺮ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﭼﻬـﺎرﻣﻴﻦ و‬ ‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﺣﺼﺮﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮاﺟﻊ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﺼـﺮﻫﺎي‬ ‫آﻏﺎز ﺷﺪه در دوران زﻣﺎﻣﺪاري ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 250 ‬‬

‫ﭘﻨﺠﻢ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﺔ ‪ 30‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﻗﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻋﻮت ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ و‬ ‫ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻫﺒﺮي از ﻣﺼﺎدﻳﻖ دﻋﻮت ﺑﻪ اﻓﺴـﺎد اﺳـﺖ‪ .‬ﺧﺪﺷـﻪ در اﺟﺘﻬـﺎد و‬ ‫ﻓﻘﺎﻫﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻏـﺮضورزي اﺳـﺖ‪ «.‬وي ﺿـﻤﻦ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﺑﺮﮔﺰارﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﺲ از آن را ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﺮد‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي رﺋﻴﺲ ﻗﻮة‬ ‫ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﺔ ﺗﻬﺮان ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮدم ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳـﺎوهﮔـﻮﻳﻲ درﺑـﺎرة وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮﻛﺖﻫﺎي أﺧﻴﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺎم ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳـﻚ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺑﻴﺮوﻧـﻲ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﭘﺎﺳـﺦ ﻣـﺮدم را ﺷـﻨﻴﺪهاﻳـﺪ و اﮔـﺮ ﻛﻮﺗـﺎه ﻧﻴﺎﻳﻴـﺪ ﺟـﻮاب ﻣﺤﻜـﻢﺗـﺮي را‬ ‫ﻣﻲﺷﻨﻮﻳﺪ«‪.‬‬ ‫ﺷﺸﻢ‪ .‬ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ دﻛﺘﺮ زﻫﺮا ﻣﺼﻄﻔﻮي دﺧﺘـﺮ ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ در ﺑﻴﺎﻧﻴـﺔ‬ ‫ﻣﻮرخ ‪ 1‬آذر ‪ 1376‬ﺧﻮدﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺳﺎدهﻟﻮﺣﻲ ﻧﻪ دﻧﺪان ﻓﺎﺳﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دورش اﻓﻜﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫ﻣﺮض اﺳﺖ ﻛﻪ درﻣﺎﻧﺶ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺬاﺑﺶ دﻫﻲ و ﻧﻪ ﺟﻬﺎﻟـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﺸﺖ ﺳﺎل درس ﺧﺎرج ﭘﺲ از رﺣﻠﺖ اﻣﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮي در آن اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﻦ و ﺗﻤﺎم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ اﻣﺎم ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻨﺪ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺎ ﻛﻤﺮي ﺧﻤﻴﺪه ﺧﻴﻤﺔ اﻧﻘﺎﻟب را ﺑﺮ ﭘـﺎ‬ ‫ﻧﮕﻪ داﺷﺖ‪ ،‬و ﻋ‪‬ﻠَﻢ آن را ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺳﭙﺮد‪ .‬اﻣﺎم ﺻﺮﻳﺤﺎً ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن‬ ‫اﺟﺘﻬﺎدي را ﻛﻪ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺎﻟزم اﺳﺖ دارد‪ «.‬آﻗﺎي ﺣﺒﻴﺐاﷲ ﻋﺴﻜﺮاوﺎﻟدي ﻫﻢ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮي و آذري ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻫـﻢ ﺑـﺎ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد ﺑﺪون ﻣﺰد ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻢ‪ .‬ﻣﺪرﺳﺎن ﺣﻮزه آﻳﺎت ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺎﺿﻞ ﻟﻨﻜﺮاﻧـﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺻـﺮ ﻣﻜـﺎرم ﺷـﻴﺮازي‪ ،‬ﺣﺴـﻴﻦ‬ ‫ﻧﻮري ﻫﻤﺪاﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺒﺤﺎﻧﻲ و ﺻﺎﻟﺤﻲ ﻣﺎزﻧﺪراﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ دروس ﺧﺎرج ﺧﻮد درﺑـﺎرة‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ داد ﺳﺨﻦ دادﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﺄت رﺋﻴﺴﺔ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن رﻫﺒـﺮي ﺑـﻪ اﻣﻀـﺎي آﻳـﺖاﷲ‬ ‫اﺑــﺮاﻫﻴﻢ اﻣﻴﻨــﻲ در ﺑﻴﺎﻧﻴــﺔ ﻣــﻮرخ ‪ 2‬آذر ‪ 1376‬ﻧﻮﺷــﺖ‪» :‬ﺧﺒﺮﮔــﺎن ﻧﻐﻤــﻪﻫــﺎي ﺷــﻮم و‬ ‫ﺗﻔﺮﻗﻪاﻓﻜﻨﺎﻧﺔ أﺧﻴﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎن ﻳﺎ ﻏﺮضورزان را ﻛﻪ ﺟﺪاﻳﻲ ﻣﻠﺖ و رﻫﺒﺮي را در ﺳـﺮ‬ ‫ﻣﻲﭘﺮوراﻧﻨﺪ ﻣﺤﻜﻮم ﻧﻤﻮده ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ از اﻳﻦ ﺳﻤﭙﺎﺷﻲﻫـﺎ دﺳـﺖ ﺑﺮدارﻧـﺪ‪ ...‬از ﻣـﺮدم‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 251 ‬‬

‫ﻏﻴﻮر اﻳﺮان ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ادب اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ را در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬در ﺑﻴﺎﻧﻴـﺔ‬ ‫ﺷــﻮراي ﻋــﺎﻟﻲ اﻧﻘــﺎﻟب ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ آﻣــﺪه اﺳــﺖ‪» :‬ﮔــﺮاﻳﺶ ﺗﻔﻜﻴــﻚ دﻳــﻦ از ﺳﻴﺎﺳــﺖ‬ ‫)ﺳﻜﻮﺎﻟرﻳﺴﻢ( ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺎﻟم و اﻧﻜﺎر وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ اﻧﻜﺎر ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل ﻣﻬـﻢ ﻓﻘـﻪ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﻴﻞ ﻗﺪﻣﻲ در راه ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻈﺎم وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺮدارد‪ ،‬ﻗـﺪﻣﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺿﺮر اﺳﺎﻟم و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دﺷﻤﻨﺎن اﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ﻫﺸﺘﻢ‪ .‬دوﻟﺖ اﺻﺎﻟحﻃﻠﺐ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺧﺎﺗﻤﻲ از ﻳﻚﺳﻮ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان رﻛﻨﻲ از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ دﻓـﺎع ﻛـﺮده‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎدات و اﻋﺘﺮاﺿـﺎت آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ را ﺗﻀﻌﻴﻒ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻧﻘﺾ ﻗـﺎﻧﻮن داﻧﺴـﺘﻪ آن را ﻣﺤﻜـﻮم ﻛـﺮده‪،‬‬ ‫ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻣﻨﻔﻲ ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮدم را اﻣﺮي ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻧﺸﺎﻧﺔ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻛﺮده‪ ،‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻧﻘﺾ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﺻﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دﻳﮕـﺮ را ﻣﺠـﺎز ﻧﺪاﻧﺴـﺘﻪ‪،‬‬ ‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ و ﺗﺸﻨﺞآﻓﺮﻳﻨﻲ ﭘـﺲ از ﻣﺮاﺳـﻢ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﺮاﺟـﻊ و ﻓﻘﻬـﺎي ﻣﻨﺘﻘـﺪ را‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﻊ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﺎرز در ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺧﻮد ﺿـﻤﻦ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻗـﺎﻃﻊ از‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺟﻨﺠﺎلآﻓﺮﻳﻨﻲ و داﻣﻦزدن ﺑﻪ آﺷﻮب و ﻫﺮجوﻣـﺮج‬ ‫از ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻬﻪ در ارﻛﺎن ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و در اﻋﺘﺒﺎر‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﺎري ﻋﺒﺚ و دور از ﺧﺮد و ﻋﺎﻗﺒﺖاﻧﺪﻳﺸﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ﻧﻬﻢ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﻃﺎﻫﺮي اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ از ﻳﻚﺳﻮ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان اﺻـﻠﻲ از‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﻋﺪم ﻟﺰوم اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ دﻓـﺎع ﻛـﺮده در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﻨﺎﻗﺸـﺎت‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ را وارد ﻧﺪاﻧﺴﺖ )ﻫﺮﭼﻨﺪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﻌـﺪ اﻳـﻦ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺧﻮد را اﺻﺎﻟح ﻛﺮد(‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻫﺘﻚ ﺣﺮﻣﺖ و ﺣﻤﻠﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎزل و ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﻘﻬﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮد‪.‬‬ ‫دﻫﻢ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻧﺘﻘـﺎدات دو ﻓﻘﻴـﻪ ﻣﻌﺘـﺮض ﻗـﻢ را ﺧـﺎﻟف‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪاري از وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ارﻛﺎن ﻧﻈﺎم و‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺧﻂ اﻣﺎم واﺟﺐ اﻋﺎﻟم ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺑـﺎ ﺗﺨﻠﻔـﺎت‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 252 ‬‬

‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺻﺮﻓﺎً ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺧﺸﻮﻧﺖ و درﮔﻴﺮي‬ ‫و ﻧﺎاﻣﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﻀﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‪ .‬اﻧﺤﺼـﺎرﻃﻠﺒﺎن و ﻏﻮﻏﺎﺳـﺎﺎﻟران ﺑـﻪ ﺑﻬﺎﻧـﻪ ﻣﺤﻜﻮﻣﻴـﺖ‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﻋﻠﻤﺎي ﻗﻢ ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ دوﻟـﺖ اﺻـﺎﻟﺣﺎت و ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎت آﻧـﺮا ﻧﺸـﺎﻧﻪ رﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﮔﺰاران ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬و ﻃﺮح ﺷﺒﻬﻪ در ﺗﻀﻌﻴﻒ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ و‬ ‫رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬دﻓﺘﺮ ﺗﺤﻜﻴﻢ وﺣﺪت ﺿﻤﻦ اﺑﺮاز ﺗﺄﺳﻒ از‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي رﺋﻴﺲ ﻗﻮة ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ اﻧﺘﻘﺎدات آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي را ﺗﻌـﺮض ﺑـﻪ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫داﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻘﻞ ﺳﻠﻴﻢ آﻧﺮا ﻣﺮدود و ﻣﺤﻜﻮم اﻋﺎﻟم ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﺎزدﻫﻢ‪ .‬ﻧﻬﻀﺖ آزادي اﻳﺮان از ﻳﻚﺳﻮ از ﻧﻈﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در اﻳﻨﻜـﻪ اﺧﺘﻴـﺎرات‬ ‫رﻫﺒﺮي در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻧﻈﺎرت و ﻫﺪاﻳﺖ ﻗﻮاي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧـﻪ دﺧﺎﻟـﺖ در‬ ‫اﻣﻮر اﺟﺮاﻳﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮده‪ ،‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺬف ﺷﺮط اﻋﻠﻤﻴـﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫در ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺤﺚﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي و اﻳﺮاد ﻓﻘﻬﺎي ﻗﻢ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻳـﺎ اﻋﻠﻤﻴـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻬﻲ اﻓﺮاد را ﺑﻲﻣﻮرد داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ و ﺳﺎﻳﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺮاي‬ ‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻳﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﻋﻠﻤﺎ و ﺑﺰرﮔﺎن ﺣﻮزه ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻋﻠﻤﻴﺖ‬ ‫ﻓﺮد ﻣﻌﻴﻦ )رﻫﺒﺮي( را ﺧﺎﻟف ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺣﻮزه و ﻧﻈﺎم داﻧﺴﺘﻪ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ارﻋﺎب و ﺧﺸﻮﻧﺖ‬ ‫و ﺑﺎزداﺷﺖ و ﺗﺤﺖاﻟﺤﻔﻆ ﻗﺮاردادن ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮاﺟﻊ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺤﻜﻮم ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪53 .‬‬ ‫ﻧﻔﺮ از ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻣﻠﻲ ﻣـﺬﻫﺒﻲ و ﻧﻬﻀـﺖ آزادي در ﻧﺎﻣـﺔ ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪاي ﺿـﻤﻦ ﺗﻘﺒـﻴﺢ‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻃﺮاﺣﺎن‪ ،‬اﻫﺎﻧﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﺑﻪ ﻛﻠﻴـﺔ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و ﻣﻨﺰل و دﻓﺘـﺮ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و ﺳـﺎﻳﺮ ﺷﺨﺼـﻴﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﻌﺮﻓﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دادﮔﺎهﻫﺎي ﺻﺎﻟﺤﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫دوازدﻫﻢ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻃﻲ دو ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎي وي‬ ‫درﺑﺎره ﻓﺎﺟﻌﺔ ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﻗﻢ از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎﺗﻮان وي اﻧﺘﻘﺎد ﻛﺮده ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬رﻓﻊ ﺣﺼـﺮ‬ ‫و آزادي ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن دادن ﺑﻪ ﺷﻜﻨﺠﻪﻫﺎي رواﻧﻲ‪ ،‬رﻓﻊ ﻋﺎﺟـﻞ ﻫﺘـﻚ و اﻫﺎﻧـﺖﻫـﺎ و‬ ‫اداﻣﺔ ﺗﺪرﻳﺲ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺑﺮﮔـﺰاري ﻫﺸـﺘﻤﻴﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 253 ‬‬

‫اﺟﺎﻟس ﺳﺮان ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ در ﺗﻬﺮان از رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﭘﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺑـﺎ ﺳـﺮان‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﺧﺎﺋﻦ ﺑـﻪ آرﻣـﺎن ﻓﻠﺴـﻄﻴﻦ و ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﻬـﺎﺟﻢ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻏﺮب و‪ ...‬ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘـﺪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ وارد‬ ‫ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎي ﺷﻨﻴﺪن ﺻﺪاي اﻋﺘﺮاضﺷﺎن آﻧﻬﺎ را در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺤﺼﻮر و ﺳﺮﻛﻮب‬ ‫ﻛﺮد!؟‬ ‫ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ :‬ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻋـﻢ از ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎر و اﺻـﺎﻟحﻃﻠـﺐ اﻧﺘﻘـﺎدات و‬ ‫اﻋﺘﺮاضﻫﺎي آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي را وارد ﻧﺪاﻧﺴـﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎن ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻏﺎرت دﻓﺘﺮ ﺣﺴﻴﻨﻴﺔ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي و دﻓﺘﺮ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ را »ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮدﺟﻮش ﻣﺮدﻣـﻲ« داﻧﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬دو ﻧﻔـﺮ از‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎران ﺿﻤﻦ ﺗﺠﻠﻴﻞ از اﺻﻞ ﻣﺮاﺳﻢ اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻌﺪ از آن را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬رﺋـﻴﺲ‬ ‫ﻗﻮة ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎداﺗﺸـﺎن اداﻣـﻪ دﻫﻨـﺪ »ﻣـﺮدم« ﻗـﺪم‬ ‫ﺑﻌــﺪي را ﻣﺤﻜــﻢﺗــﺮ ﺑﺮﺧﻮاﻫﻨــﺪ داﺷــﺖ‪ .‬اﺻــﺎﻟحﻃﻠﺒــﺎن ﻣﻮﺿــﻊ رﺋــﻴﺲ ﻗــﻮة ﻗﻀــﺎﺋﻴﻪ و‬ ‫ﺧﺸﻮﻧﺖﻫﺎي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻨﺘﻘﺪ را ﺗﻮﻃﺌﺔ ﺟﻨﺎح اﻧﺤﺼـﺎرﻃﻠﺐ ﺑـﺮاي رو در رو‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻧﻬﻀـﺖ آزادي ﻋـﺎﻟوه ﺑـﺮ ﻣﺤﻜـﻮم‬ ‫ﻛــﺮدن ﻧﻘــﺾ ﺣﻘــﻮق ﺷــﻬﺮوﻧﺪي ﻋﻠﻤــﺎي ﻣﻨﺘﻘــﺪ ﺧﻮاﺳــﺘﺎر ﺗﻌﻘﻴــﺐ ﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ ﻃﺮاﺣــﺎن‪،‬‬ ‫اﻫﺎﻧﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﻮت ﻣﺮاﺟﻊ و دﻳﮕـﺮ ﻣﻨﺘﻘـﺪان و ﻣﻌﺮﻓـﻲ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ دادﮔـﺎه‬ ‫ﺻﺎﻟﺤﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﺮاد ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ را ﺑﻲﻣـﻮرد داﻧﺴـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺜﻴﺒﺖ اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻓﺸﺎر ﺑـﺮ ﻋﻠﻤـﺎ را در‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺧﺎﻟف روﻳﻪ و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺣﻮزه و ﻧﻈﺎم داﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 76‬ﺗﺤﻮل آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ و ﺗﻮﻟﺪ »آذري ﻣﺘـﺄﺧﺮ« و ﻧﻘـﺪﻫﺎي‬ ‫وي ﺑﻪ آذري ﻣﺘﻘﺪم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒـﺎن ﻣﻮاﺿـﻊ وي را ﺑـﺎ ﺳـﻨﺠﺔ ﻣﻮاﺿـﻊ‬ ‫ﭘﻴﺸﻴﻦ وي ﻋﻮامﻓﺮﻳﺒﻲ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ .‬اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن ﻣﺸﻜﻞ اﺻـﻠﻲﺷـﺎن اﻧﺤﺼـﺎرﻃﻠﺒﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎران ﺑـﻮد‪ ،‬و اﺎﻟ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‬

‫‪ 254 ‬‬

‫وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ ﻣـﺬﻛﻮر در ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ را اﺻـﻠﻲ ﻣﺘﺮﻗـﻲ‪ ،‬اﺳـﺎس ﻧﻈـﺎم و ﻣﻴـﺮاث‬ ‫اﻣﺎمﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ اﻋﺎﻟم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و اﻋﻠﻤﻴﺖ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻲ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺳﻨﺘﻲ ﺣﻮزه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺠﺎﻳﻊ ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﻗـﻢ ﺳـﺎﻛﺖ ﺑـﻮد‪ ،‬ﻧـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺮﻛﻮﺑﺶ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻠﻤﻪاي ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﻘﻬﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻫﻤﺪﻟﻲ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻛﻪ ﺑﺪﻧﺔ اﺻﻠﻲ ﺣﻮزهﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ و در ﻫﻴﭻ ﺣﺮﻛﺖ اﻋﺘﺮاﺿﻲ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺪﻫﻢ‪ .‬اﻋﺘﺮاض آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ اذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ اﺑﺘﺬال ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷـﻴﻌﻪ ﺑـﻪ‬ ‫واﺳﻄﺔ اﻋﺎﻟم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻓﺮد ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ و اﻧﺘﻘـﺎد اﻳﺸـﺎن از ﻓﻘـﺪان ﺷـﺮط ﺻـﺎﻟﺣﻴﺖ‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد در اﺑﻮاب ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻘﻬﻲ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺪﺷﻪ در رﻫﺒﺮي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﻧﻴﺰ‬ ‫ﮔﺬار از وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺎﻟﻤﺒﺎﺷﺮة ﻓﻘﻴﻪ در ﻛﻠﻴﺔ اﻣﻮر ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ ﺗﻔﻜﺮي ﺟﻠﻮﺗﺮ از زﻣـﺎن‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻮد‪ .‬دو ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺼﻮر و ﺳﺮﻛﻮب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺶ از دوازده ﺳﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺎﻟزم ﺑـﻮد‬ ‫ﺗﺎ اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن ﺑﻪ ﺻﺤﺖ و ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ اﻋﺎﻟم ﺧﻄﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﭘﻲ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻫﻤﺎن ﻣﻮاﺿﻊ ﻗﺒﻠﻲ ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺷﺪه و از ﻧﻈﺎم ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ‬ ‫ﻣﻨﺪرج در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ دﻓـﺎع ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺒﺪاد دﻳﻨـﻲ و ﺧﻮدﻛـﺎﻣﮕﻲ ﻣﺰو‪‬راﻧـﻪ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اول ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻋﺘﺮاﺿـﻲ آذري ﻗﻤـﻲ ﺑـﻴﻦ‬ ‫آذر ﺗﺎ اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1376‬ﻗﺒﻞ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻏﻤﺎي وي در زﻣﺎن ﺣﺼﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴـﻤﺖ دوم‬ ‫ﺣﺎوي اﻋﺘﺮاﺿﺎت وي در ﺑﻬﺎر ‪ 1377‬ﺑـﻴﻦ ﺑﺴـﺘﺮي ﺷـﺪن اول و دوم وي در ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم اﻋﺘﺮاﺿﺎت واﭘﺴﻴﻦ وي ﺑﻴﻦ ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪن دوم و ﺳـﻮم در ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن‬ ‫)ﺣﻮاﻟﻲ ﺗﻴﺮ ﺗﺎ ﺑﻬﻤﻦ ‪ (1376‬اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻮاي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ آذري در ﻃﻮل اﻳﻦ ‪ 15‬ﻣﺎه ﺑـﻪ ﺷـﺪت‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ روﺣﻴﻪ ﻗﻮي‪ ،‬ﻣﻘﺎوم و ﻣﺒﺎرز او ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﻜﺘﻮﺑﺎﺗﺶ ﺣﻔﻆ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ اول‪ :‬ﻣﻜﺘﻮﺑﺎت آذر ﺗﺎ اﺳﻔﻨﺪ ‪1376‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺎهﻫﺎي ﺣﺼﺮ )ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﻪ اﻏﻤـﺎ رﻓـﺘﻦ ﺑـﻪ‬ ‫دﻟﻴﻞ اﺑﺘﺎﻟ ﺑﻪ ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮن( ﭘـﻨﺞ ﻣﻜﺘـﻮب ﻛﻮﺗـﺎه و ﺑﻠﻨـﺪ دارد‪ .‬ﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﻪ رازﻳﻨـﻲ رﺋـﻴﺲ‬ ‫دادﮔﺴﺘﺮي ﺗﻬﺮان در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ وي‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي در اﻋﺘﺮاض ﺑـﻪ ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ‬ ‫وي ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن‪ ،‬اﻋﺘﺮاﺿﻴﺔ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻔﺼﻠﻲ ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در‬ ‫اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺧﻄﺒﺔ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ وي و دوﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫اﻋﺘﺮاﺿﻲ ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺿﺪاﺳﺘﺒﺪادي ﻣﻠﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اول‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻛﻞ دادﮔﺴﺘﺮي ﺗﻬﺮان و رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه وﻳﮋه روﺣﺎﻧﻴﺖ‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﻋﻠﻲ رازﻳﻨـﻲ رﺋـﻴﺲ ﻛـﻞ دادﮔﺴـﺘﺮي ﺗﻬـﺮان و رﺋـﻴﺲ دادﮔـﺎه وﻳـﮋه‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران درﺑﺎره آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬

‫‪ 256 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫ﺑﻪ ﺗﺨﻠﻒ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺎدهاﻧﺪﻳﺶ در ﻗﻢ ﻛﻪ ﺷﺮوط اﻣﺎنﻧﺎﻣﺔ ﺣﻀـﺮت اﻣـﺎم را ﺷﻜﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ‬ ‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎدهاﻧﺪﻳﺸﻲ‪ ،‬ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲ و ﺟﻤﻊﺷﺪن اﻓﺮاد ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ در اﻃﺮاف وي ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮط ﺑـﻪ اﻳﺸـﺎن اﻣـﺎن دادﻧـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﻴﺖ ﺧﻮد را از اﻓﺮاد ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﭘﺎك ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ از ﺣﺼـﺮ ﺧـﻮد ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ دو روز ﭘـﺲ از‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ رازﻳﻨﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ﺷﺶ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ وي ﭘﺎﺳﺦ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬ ‫در ﺷﺮاﺋﻂ دﺷﻮار روزﻫﺎي اﺑﺘﺪاي ﺣﺼﺮ آﻳﺎ وي ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪه اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ دﺳـﺖ رازﻳﻨـﻲ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ آذري در دو ﻣﺤﻮر ﺑﻪ ﻧﻜﺎت ﺗﺎزهاي اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫اول‪ .‬ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪه از ﺣﻤﻠﻪ ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن وﻹﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل وي‪:‬‬ ‫»آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي! ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن ﺷﺎه ﺷﻴﺸﻪ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و درﻫـﺎ‬ ‫را ﺷﻜﺴﺘﻪ از ﺟﺎ ﻛﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮآن و ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ و ﻛﺘﺐ ﺣـﺪﻳﺚ را از ﺑـﺎﺎﻟ ﭘـﺮت ﻛﺮدﻧـﺪ و ﻛـﻒ‬ ‫ﻛﻮﭼﻪ را از اوراق آﻧﻬﺎ ﭘﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰي را ﺳﺎﻟﻢ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻨﻴﺔ ﺷﻬﺪا و دﻓﺘﺮ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪.‬‬ ‫ﺻﺪاي زﻳﻨﺐﻫﺎي زﻣﺎن را درآوردﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻳﺰﻳـﺪ ﺑـﺰن‪ ،‬ﺧـﻮب ﻣـﻲزﻧـﻲ‪ .‬اﻳـﻦ ﭼـﻮب‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮشﺟﺎن ﻛﻦ‪«.‬‬ ‫»ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺮﻳﺾ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺮﻳﺾ ﻣﻦ رﺣﻢ ﻧﻜﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و ﭼﻨـﺪ روز آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺑﺪون دوا و اﺳﺘﺮاﺣﺖ رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ ﻛﺮﺑﺎﻟ ﻣﺤﺸﻮر ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪«.‬‬ ‫»ﻣﻦ و آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﭼﻨﺪ ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺪه ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺎ ﻋـﺎر و ﻧﻨـﮓ‬ ‫اﺑﺪي و ﺑﺮاي ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ]ﻫﺎي[ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﺪة ﻛﻞ ﻗﻮاي ﺷﻤﺎ آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤـﺪ[ ﻳـﺰدي و ]ﻋﺒـﺪاﷲ[‬ ‫ﺟﻮادي و ]ﻋﻠﻲ[ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪«.‬‬ ‫»ﺷﻤﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﺣﺮم اﻫﻞﺑﻴﺖ و ﺧﺎﻧﻪ و ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و دﻓﺘﺮ ﻣﻦ ﻛﻪ ﻳﺎ در آن ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻳﺎ‬ ‫درس وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻳﺎ ﻣﺄﻣﻨﻲ ﺑﺮاي ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ و ﭘﺮ و ﺑـﺎل ﺷﻜﺴـﺘﻪﻫـﺎ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و رﺳﺎﻟﺖ‪ 29 ،‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 257 ‬‬

‫ﺑﻮد ﺷﻜﺴﺘﻴﺪ و ﺧﺮاب ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬و ﺎﻟﻧﺔ ﻓﻘﺮا و ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺎﻟﺑﺪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﭘـﻮل‬ ‫ﮔﻠﻮﻟﻪﻫﺎ و ﭼﻮب و درب ﺷﻜﺴﺘﻪ را ﻫﻢ از ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬راﺳﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ از زﻣﺎن‬ ‫ﺷﺎه ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ ﮔﺰاف ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ؟«‬ ‫»ﺧﺎﻧﺔ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﺧـﺮابﻛـﺮدن و ﺳـﻴﻨﺔ ﻣـﻦ ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻧﻴﺰهﻫـﺎي ﺗﻴـﭗ ‪] 83‬ﺳـﭙﺎه[ و‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ و اوﺑﺎش و رﺟﺎﻟﻪﻫﺎي ﻣﺮدﻣﻲ )اﮔﺮ ﺗﻬﻤﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ( آﻣﺎده اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫»آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ]آذري[ و آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ از‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ]در آﺳﺘﺎﻧﺔ ﺑﺮﮔﺰاري ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺳﺮان ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ در ﺗﻬـﺮان[ دﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫اﻗﺪام ﺣﺎد‪‬ي ﻧﻤﻲزﻧﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻓﺸﺎر را زﻳﺎدﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬ ‫دوم‪ .‬ﻧﻘﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﺠﺖاﻹﺳﻺم ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪:‬‬ ‫»ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬در روز رأي ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻛﻪ آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ اﺟﺘﻬﺎد ﺷﻤﺎ را ﺑـﺎ زور‬ ‫و ﭘﺮروﺋﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﻨﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ اﻧﻘـﺎﻟب را ﺎﻟاﻗـﻞ‬ ‫واﺟﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ از اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ در ﺷﻤﺎ اﺻﺎﻟً ﺧﺒﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬ ‫»]ﺧﻄﺎب ﺑﻪ رازﻳﻨﻲ[ اﻇﻬﺎر ﻧﻤﻮدهاﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ ]ﻣﻨﺘﻈـﺮي[ داﻣـﺖ‬ ‫ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ را ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و ﺟﺮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﺸﺎن ذﻛﺮ ﻧﻤﻮدهاﻳﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻣـﺎن ﻳـﺎ‬ ‫ﻓﺮاﻣﻴﻦ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬ ‫»ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻛﻪ اﻋﺎﻇﻢ ﻓﻀﺎﻟي ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ را اﻋﻠـﻢ و ﻣـﺮﺟ‪‬ﺢ‬ ‫داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ اﺳﺎﻟم و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ‪ ...‬اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫»ﻓﺮازﻫﺎي ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﻜﻮك ‪ [68/1/6‬اﻣﺎم را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ اﻛﻨﻮن ﭼـﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺼﺪاق آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﺪ و ﭼﻪ ﺑﺮﺧﻮردي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ داﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﻓﺮاز اول‪ ....‬اﮔﺮ اﻣﺎم اﻣﺮوز زﻧﺪه ﺑﻮد آﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ]آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﻧﻤﻲﻓﺮﻣﻮد واﷲ ﻣـﻦ‬ ‫از اول ﺑﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدم؟! واﷲ ﻣﻦ از اول ﺑﺎ رﻫﺒﺮي ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدم ﭼﻮن‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺮط اﺳﺎﺳﻲ ﻳﻌﻨﻲ اﺣﺎﻃﺔ ﻓﻘﻬﻲ ﺑﻮدﻳﺪ؟! آﻳﺎ ﻧﻤـﻲﻓﺮﻣـﻮد ﺷـﻤﺎ ﻳـﻚ دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮر‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬واﷲ ﻣﻦ از اول ﺑﺎ وﺎﻟﻳﺖ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدم و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺳﻘﻮط ﺗﻮ ﺑﻮدم؟!‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 258 ‬‬

‫ﻓﺮاز دوم‪ ....‬آﻳﺎ ﻧﻤﻲﻓﺮﻣﻮد ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﺤﺒﻮب ﻛﺸﻮر ]ﺧـﺎﺗﻤﻲ[ را‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﻧﻮﻛﺮﻣ‪Ĥ‬ب ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ؟‪ ....‬ﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺣﻮزة اﻣﺎم زﻣﺎن را ﺑﻪ ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺮدهاﻳﺪ!‪...‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺷﻤﺎ در آﺧﺮت در ﻗﻌﺮ ﺟﻬﻨﻢ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ را ﻣـﻲﮔـﻮﻳﻢ ﻛـﻪ ﻋﻤﻠـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ...:‬ﺑﻄﻮر ﻋﻠﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﺪم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻴـﺪ و آﻧﻬـﺎ‬ ‫را ﺑﻪ اﻫﻠﺶ ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫‪ .1‬زﻧﺪاﻧﻲ دو ﻧﻈﺎم ﻧﺤﻮة ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻘﺪان و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺄﻣﻮران وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮران ﺷﺎه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪» :‬راﺳﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ از زﻣـﺎن ﺷـﺎه ﺑـﺪﺗﺮ‬ ‫اﺳﺖ ﮔﺰاف ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ؟« آذري ﻛﻪ ﻋﻤﺮي را در راه ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺳـﭙﺮي ﻛـﺮده از‬ ‫ﻋﻤﻖ ﻗﻠﺐ ﺷﻜﺴﺘﻪاش ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺰن! ﺧﻮب ﻣﻲزﻧﻲ! اﻳﻦ ﭼﻮب وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻧﻮشﺟﺎن ﻛﻦ!«‬ ‫‪ .2‬ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪي ﺑﺎ ﺳﻮاﺑﻖ آذري ﺑﻪ رﺋﻴﺲ دادﮔﺴـﺘﺮي اماﻟﻘـﺮاي ﺟﻬـﺎن اﺳـﺎﻟم!‬ ‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﺮﻳﺾ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺮﻳﺾ ﻣﻦ رﺣﻢ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺪ روز آﻧﻬﺎ‬ ‫را ﺑﺪون دوا و اﺳﺘﺮاﺣﺖ رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬ ‫‪ .3‬آذري ﺗﻬﺪﻳﺪ رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺧـﻮد و آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﻳـﺎدآور‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‪ :‬اﻳﻨﺎن ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺑﺮﮔﺰاري ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺳﺮان ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ در ﺗﻬـﺮان ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻗﺪام ﺣﺎدي ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪاﻧﺶ ﻧﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻮر ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ! »اﮔﺮ ﺑﺎز ﻫﻢ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻓﺸﺎر را زﻳﺎدﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬و آذري ﺑﺎز ﻧﺎﻣﻪ اﻧﺘﻘﺎدي ﺗﻨﺪﺗﺮ از ﺳﺎﺑﻖ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ!‬ ‫‪ .4‬آذري ﻗﻤﻲ در اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺗﺮدﻳـﺪ دارد و ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﺳـﺖ ﻫﺎﺷـﻤﻲ‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در ﺧﺒﺮﮔﺎن دوم ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻣﻮازﻳﻦ ﺷﺮﻋﻲ و ﺑﺮﺧﺎﻟف واﻗﻌﻴﺖ اﺟﺘﻬـﺎد‪ ‬ﻧﺪاﺷـﺘﺔ‬ ‫وي را ﺑﺮ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ أواﻳﻞ آذر ‪ 1376‬ﺑﻪ ﻋﻠﻲ رازﻳﻨﻲ‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 259 ‬‬

‫‪ .5‬آذري ﺑﺎ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻧﺎﻣﻪ ‪ 1/6‬ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪ اﺻﻠﻲ رازﻳﻨـﻲ‬ ‫در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ آذري اﺳﺖ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴـﺪ‪» :‬ﺑﻄـﻮر‬ ‫ﻋﻠﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﺪم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻴﺪ و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ اﻫﻠـﺶ‬ ‫ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ‪«.‬‬ ‫‪ .6‬آذري ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ از ﻛﻨﺞ ﺣﺼﺮ ﺑﻪ ﻗﺎﺿﻲ ﺗﺎﺑﻊ رﻫﺒﺮي ﻛﻪ اﻋﻠﻢ ﻣﺮاﺟـﻊ ﺷـﻴﻌﻪ را ﺑـﺎ‬ ‫زﺑﺎﻧﻲ ﺳﺨﻴﻒ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻛﺮده ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ اﺳﺎﻟم و اﻣـﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫دوم‪ .‬دو ﻧﺎﻣﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدات ﻋﻠﻤﺎي ﻗﻢ‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﻃـﻲ ﺳـﺨﻨﺎن‬ ‫ﻣﺸﺮوﺣﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 5‬آذر ‪ 1376‬دﻳﺪﮔﺎه ﺧﻮد را درﺑﺎره ﻣﻮاﺿﻊ اﻧﺘﻘﺎدي آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‬ ‫و آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮران ﺑﺴﻴﺞ درﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬وي ﺑﺎ اﻟﻔﺎﻇﻲ ﻣﻮﻫﻦ و ﺗﺤﻘﻴﺮآﻣﻴﺰ‬ ‫ﻓﻘﻬﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺧﻮد را آﻟﺖدﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬از اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﺸﻮﻧﺖﺑـﺎر ﺧـﺎﻟف ﺷـﺮع و‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﺄﻣﻮراﻧﺶ دﻓﺎع ﻛﺮد و ﻣﻨﺘﻘﺪان را ﺑﻪ ﺗﺸﺪﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻗﻀـﺎﻳﻲ و ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳـﻨﺪ ﺗﺨﻠﻔـﺎت وي اﺳـﺖ ﻣﻬﻤﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ آن ﻋﻴﻨﺎً ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫»‪ ...‬ﺑﺮاي زدن و ﻛﻮﺑﻴﺪن اﻧﻘﺎﻟب ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻤﻴﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨـﻴﻢ! ﺑﺎﻳـﺪ ﺳـﺮاغ‬ ‫ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﺳﺮاغ ﻳﻚ ﻣﻌﻤ‪‬ﻢ و ﺳﺮاغ ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮوﻳﻢ؛ ﺑﻠﻜﻪ از آن ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺘـﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫اﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب را ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺰﻧﻴﻢ!‪ ...‬در اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪاي ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي آن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻳﺪ‪-‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺎﻳﻞ ﻧﻴﺴﺘﻢ در ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ وارد ﺷﻮم ‪ -‬دﻟﻢ ﻧﻤـﻲﺧﻮاﻫـﺪ از ﻛﺴـﺎﻧﻲ‬ ‫اﺳﻢ ﺑﻴﺎورم؛ اﻣﺎ اﺻﻞ ﻗﻀﻴﻪ را ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ درﺳـﺖ ﺗﻮﺟـﻪ ﻛﻨـﺪ و اﻋﻤـﺎق ﺗﻮﻃﺌـﻪ را‬ ‫ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺰﻳﺰان ﻣﻦ! ﻣﺎ در ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ دﺷﻤﻦ‪ ،‬دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ؛ اﻳﻦ را دﺷـﻤﻦ ﺑﺪاﻧـﺪ!‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 260 ‬‬

‫ﺧﻴﺎل ﻧﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ آﻣﺪﻧﺪ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ آدم ﺳﺎدهﻟـﻮح و ﻣﻌﻤ‪‬ـﻢ را وادار ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺣﺮﻓـﻲ‬ ‫ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺧﻴﺎل ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ! اﻳﻨﻬـﺎ ﻛﺴـﻲ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ!‬ ‫دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺧﻮد را ﭘﺸﺖﭘﺮده ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬دﺷـﻤﻦ ﻛـﻪ ﺟﻠـﻮ ﻧﻤـﻲآﻳـﺪ و ﺧـﻮد را ﻧﺸـﺎن‬ ‫ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد! آن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﺳﭙﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﺧﻴـﺎل‬ ‫ﺧﻮد ﺟﻠﻮ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﻮدش ﻫﻢ ﻧﺪاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ!‬ ‫اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ﻣﻜﺮّر ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ دﺷﻤﻦ ﺑـﺎ ده واﺳـﻄﻪ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻧﻔـﺮ را ﺗﺤﺮﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺮﻓﻲ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ! اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴـﺪ دﺷـﻤﻦ را ﺑﺸﻨﺎﺳـﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ده واﺳﻄﻪ را ﻃﻲ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ اﻧﻘـﺎﻟب در اﻳـﺮان ‪ -‬ﻳﻌﻨـﻲ اﻳـﺎدي اﺳـﺘﻜﺒﺎر‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪ -‬راﺣﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ده واﺳﻄﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن را در ﺣﻮزه ﻗﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﻴﭽـﺎرهاي‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﺣﺮﻓﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪاي و ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي ﻏﻠﻂ و ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ وادار ﻛﻨﻨﺪ! آن‬ ‫ﻗﺪر در ﻛﺸﻮر‪ ،‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺿﺮﺑﺖ ﺧﻮردهﻫﺎي از اﻧﻘﺎﻟب‪ ،‬ﺗﻮدﻫﻨﻲ ﺧﻮردهﻫﺎي‬ ‫از ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺴﻴﺞ‪ ،‬ﺿﺮﺑﺖ ﺧﻮردهﻫﺎي از دادﮔﺎهﻫﺎي اﻧﻘﺎﻟب‪ ،‬ﺳﺎواﻛﻲﻫﺎي ﻗﺪﻳﻢ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫اﻣﻴﺪﺷﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻈﺎم ﻣـﺰدور ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻇـﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧـﺪ و آﻧﻬـﺎ از آن اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻣﺤﺮوم ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ واﺳﻄﻪ ﺑﺸﻮﻧﺪ ﺗﺎ آن ده واﺳﻄﻪ را درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺧﺒـﺮ ﻏﻠـﻂ و‬ ‫ﺣﺮف دروﻏﻲ را ﺑﻪ ﻓﺎﻟن آدم ﺑﻴﭽﺎره و ﻣﻔﻠﻮك ﺑﺪﻫﻨﺪ و او ﺧﻴﺎل ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اوﺿﺎع و اﺣﻮال‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺎﺎﻟ ﺣﺮﻓﻲ زد؛ ﺧﻮدش و دﻳﮕﺮان و زن و ﺑﭽﻪ ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﺑـﺎﻟ‬ ‫ﺑﻴﻨﺪازد!‬ ‫‪ ...‬اﻳﻦ دﻓﻌﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮد ﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ روش ﻣـﺆﺛّﺮﺗﺮي را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ و آن‪ ،‬ﻫـﺪف‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ رﻫﺒﺮي اﺳﺖ!‪ ...‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﻃﺮف ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ! ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﺮ‬ ‫ﻛﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ اﻳﻦ زﺑﺎن ﺧﺸﻦ ﺣـﺮف ﻣـﻲزﻧﻨـﺪ و اﻳـﻦﻃـﻮر‬ ‫ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ ﺳﻴﻞ ﺗﻬﻤﺖ و اﻓﺘﺮا رواﻧﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﺎم‪ ،‬ﻃﺮف ﻧﺸﺪﻧﺪ؟! ﻫﻤﻴﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎ اﻣﺎم‬ ‫ﻫﻢ ﻃﺮف ﺷﺪﻧﺪ؛ دل اﻣﺎم را ﭘﺮ از ﺧﻮن ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻣﺎم در آن ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ آن اﺷـﺎره ﻓﺮﻣـﻮد!‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﺎ رﻫﺒﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛‪ ...‬اﻟﺒﺘﻪ رﻫﺒﺮي ﻣﻘﺘﺪر؛ اﮔﺮ ﻳﻚ رﻫﺒﺮي ﺑﻲﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻲﺟﺎن‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 261 ‬‬

‫و ﺑﻲﺣﻀﻮري ﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﻧﻪ از ﺟﺎﻳﻲ ﺧﺒﺮ دارد و راﺣﺖ ﻣﻲﺷﻮد ذﻫﻨﺶ را ﻋﻮض ﻛـﺮد؛‬ ‫راﺣﺖ ﻣﻲﺷﻮد او را ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه اﻧﺪاﺧﺖ ‪ -‬ﭼﻨﻴﻦ رﻫﺒﺮي ﺿﻌﻴﻔﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﺑﺮاﻳﺸﺎن اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫ﻧﺪارد‪...‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻠﺖ ﺑﻴﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺎن و ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬ ‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻫﻮﺷﻴﺎري ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﺎ دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻗﺪام ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‬ ‫در دﻧﻴﺎ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺐﻧﺎﻣﻪ در دﻧﻴﺎ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺮف ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻬﻤـﺖ و اﻓﺘـﺮا و دروغ‪،‬‬ ‫ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﻫﺮ ﺗﻬﻤﺖ و دروﻏﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﺷﺎﻳﻌﻪاي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﺷﻤﻦ ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬ ‫آن ﺷﺎﻳﻌﻪاي ﻛﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ دﺷﻤﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺧﺒﻴﺮ و ﺑﺼﻴﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫او‪‬ل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺣﺮفﻫﺎ در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ روز ‪ -‬اﻳـﻦ ﻳﻜـﻲ دو ﻫﻔﺘـﻪ ‪ -‬وارد‬ ‫ﻣﻴﺪان ﺷﺪ و ﺣﺮف زد‪ ،‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻋﺰﻳﺰﻣﺎن ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺧﻮد‬ ‫]ﺑﺎ ﺳﻴﻤﺎي ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﻣـﻮرخ ‪ 26‬و ‪ 27‬آﺑـﺎن ‪ [1376‬ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ ﺑﺴـﻴﺎر دﻗﻴـﻖ و‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ در ذﻫﻦ ﻣﺮدم اﻟﻘﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن از ذﻫـﻦ ﻣـﺮدم‪ ،‬ﭘـﺎك‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬رﻓﺖ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪.....‬‬ ‫دﺷﻤﻦ ﺳﻌﻲ ﻛﺮد ﺑﮕﻮﻳﺪ دو ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﺳـﺮ اﺧﺘﻴـﺎرات‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻢ اﺧﺘﺎﻟف دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﺨﻴﺮ؛ اﻳﺸﺎن ]ﺧﺎﺗﻤﻲ[ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬ﻗﺸﻨﮓ ﺗﺸﺮﻳﺢ و روﺷـﻦ ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ رواﺑﻂ‪ ،‬ﻛﺎﻣﺎﻟً ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه و ﻣﺸﺨّﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻲداﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻜﻠﻴـﻒ و‬ ‫وﻇﻴﻔﻪﺷﺎن ﭼﻴﺴﺖ و ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري و ﻣﺤﺒ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن را ﭘﻴﺶ ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬دﺷـﻤﻦ‪،‬‬ ‫اﻳﻦﺟﺎ ﻧﺎﻛﺎم ﺷﺪ! ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﺰرﮔﺎن و ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﻈﺎم ﻗﻢ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﻛﺎت ﻣﻬـﻢ اﻟﻬـﻲ‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‪ ،‬وﺟﻮد ﻣﺮاﺟﻊ آﮔﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ‬آﮔﺎه‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣـﺮدم از ﻫـﺮ ﻧﻌﻤﺘـﻲ‬ ‫ﺑﺎﺎﻟﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ آﮔﺎه‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻳـﺐ ﻧﻤـﻲﺧـﻮرد‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌـﻲ ﻛـﻪ ذﻫـﻦ او را‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دﺷﻤﻦ ﻧﻤﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮد را از رادﻳﻮ اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪،‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ ارزش دارد‪ .‬دﻳﺪﻳﺪ ﻛـﻪ ﻣﺮاﺟـﻊ‪ ،‬ﭼﻄـﻮر در ﻣﻘﺎﺑـﻞ اﻳـﻦ زﻣﺰﻣـﻪﻫـﺎ و ﺷـﺎﻳﻌﻪﻫـﺎي‬ ‫دﺷﻤﻦﺳﺎز‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ؛ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺣﻮزه و روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺷـﻬﺮﻫﺎي ﻣﻬـﻢ و ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 262 ‬‬

‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﺸﺨّﺺ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻴﺪار اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺼﺎﻓﺎً‪،‬‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﺴﺆوﺎﻟن و ﻫﻢ روﺣﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬ﻣﻮﺿﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ از ﻳﻜﺎﻳﻚ آﻧﻬﺎ ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ؛ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺨﺺ‪ .‬ﻋﺰﻳـﺰان ﻣـﻦ! اﻳـﻦﺟـﺎ ﻣﺴـﺄﻟﻪ‬ ‫ﺷﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ‪ ،‬از ﻧﻈﺎم اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬از رﻫﺒﺮي اﺳﺎﻟﻣﻲ و از وﺎﻟﻳﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺘﻮن ﻓﻘﺮات اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دﻓﺎع ﻛﻨﻢ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻜﻠﻴـﻒ ﺷـﺮﻋﻲ‬ ‫اﺳﺖ؛ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ دارم‪ ،‬از ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪ‪ ،‬ﻗﺪم در ﻣﻴﺪان ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺮف دﺷﻤﻦ را در ﮔﻠﻮي او ﺧﻔﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺸـﺖ‬ ‫ﺑﻪ دﻫﺎن دﺷﻤﻦ ﺑﻜﻮﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ از ﻫﻤﻪ ﺧﻮاﻫﺶ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻲﻫﺎ را ﻣﺘﻮﻗّﻒ ﻛﻨﻴﺪ؛‬ ‫ﺑﺲ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺖ ﺑـﺮاي ﺣﻀـﻮر در ﺻـﺤﻨﻪ و در ﻣﻴـﺪان‪ ،‬در راﻫﭙﻴﻤـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺴـﺎﺋﻞ و‬ ‫ﻗﻀﺎﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺎر اﺳـﺖ؛ ﻟﺰوﻣـﻲ ﻧـﺪارد ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻲﻫﺎ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺟﺎي ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺶ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ دﻳﮕـﺮ راﻫﭙﻴﻤـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ذﻫﻦﻫﺎ را روﺷﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣـﺮدم‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺗﻜﻠﻴﻒ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺨﺺ‪،‬‬ ‫ﻇﻠﻢ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ در اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻦ ﺳﺘﻤﻲ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺴﻲ ﻇﻠﻤﻲ ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻦ از ﺣﻖ ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮدم ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﮔﺬرم و ﻫﻴﭻ ﺷﻜﺎﻳﺘﻲ از ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻧﺪارم‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻣﺎم ﺑﺰرﮔﻮار در ﻃﻮل ده ﺳﺎل‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺣﺮفﻫﺎ داﺷﺖ ﻛـﻪ ﺑﻌﻀـﻲ از آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺮدم ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﮕﻔﺖ! ﻣﺎ ﻫﻢ ﺣﺮفﻫﺎﻳﻲ دارﻳﻢ ﻛﻪ اﮔـﺮ ﺧـﺪاي ﻣﺘﻌـﺎل‬ ‫در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﻮدش اﺟﺎزه ﻧﻄﻖ داد‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد او در ﻣﻴﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪارد ﻛـﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺑﮕﻮﻳﺪ! ﻣﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺷﺨﺼﻲ در اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻧـﺪارم؛ اﻣـﺎ از ﺣـﻖ ﻣـﺮدم‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺎً اﻏﻤﺎض ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮدم را ﻣﻐﺸﻮش‪ ،‬ذﻫﻦ ﻣﺮدم را ﺧﺮاب و اﻣﻨﻴﺖ ﻣـﺮدم‬ ‫را ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﺧﻮد ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﺮدم را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺻﻔﻮف را‬

‫‪ 263 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﻘﺎﻟب و ﺑـﻪ ﻛﺸـﻮر ﺧﻴﺎﻧـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ رﻓﺘﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻫـﻴﭻ ﻛـﺎر و ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻫﻴﭻﻛﺲ از آﺣﺎد ﻣﺮدم درﺻﺪد ﺑﺮﻧﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺧـﻮدش ﺑـﺮود و ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻴﺎل ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﺴﻲ را ﻣﺠﺎزات ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻗﺎﻧﻮن اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑـﻪ ﻫـﻴﭻوﺟـﻪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎمﮔﻴﺮي ﻛﺮد؛ اﻧﺘﻘﺎمﮔﻴﺮي ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘـﺎم را از دﺷـﻤﻨﺎن‬ ‫ﻣﺴﺘﻜﺒﺮ‪ ،‬در ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از روي ﻧـﺎداﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻔﻬﻤـﻲ‪ ،‬ﻫـﻮاي ﻧﻔـﺲِ‬ ‫زودﮔﺬر‪ ،‬ﻫﻮاﻫﺎي ﺑﺸﺮي ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺼﺎل زﺷﺖ و ﺑﺪ و ﺣﺴﺪ و ﻏﻴﺮه‪ ،‬اﻗـﺪاﻣﻲ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ اﻧﺘﻘﺎمﮔﻴﺮي از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻔﺘﺪ؛ ﻟﻴﻜﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺮا ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ ‪ -‬ﻣﻦ اﻃّﺎﻟع دارم ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ‪ -‬ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ -‬ﻛﻪ‬ ‫ﻫﺴﺖ ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ اﺟﺮاﻳﻲ و ﻗﻀﺎﻳﻲ‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮدﺷﺎن را درﺑﺎره اﻳﻨﻬﺎ اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ اﻃﺎﻟع دارم ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد و ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺳﺴﺘﻲاي در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ ....‬ﺑﻨﺪه از ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﺧﻮاﺳﺘﻪام ﻛﻪ ﺟﺴﻢ و ﺟﺎن ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ ﻣﻦ ﻫﻢ در ﻫﻤﻴﻦ راه و در‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ اﺳﺎﻟم و ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬آﻧﭽﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻦ وﺟﻮد دارد و ﺧـﺪاي ﻣﺘﻌـﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ودﻳﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺳﭙﺮده اﺳﺖ ‪ -‬ﺟﺴﻢ و ﺟﺎن و ﻧﻴﺮوﻫﺎ و ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ ‪ -‬ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر‬ ‫در ﺧﺪﻣﺖ اﻳﻦ راه و در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﺳﺘﺎد اﺷﺎرات ﺧﻮد آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و‬ ‫ﻣﺪاﻓﻊ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ را ﺑﺪون ذﻛﺮ ﻧﺎم ﻋﻴﻨﺎً ﺑﺎ اﻟﻔﺎظ زﻳﺮ ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ :‬ﺳﺎدهﻟﻮح و ﻣﻌﻤﻢ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ دﺷﻤﻦ‪ :‬اﻳﺎدي اﺳـﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬آدم‬ ‫ﺑﻴﭽﺎره و ﻣﻔﻠﻮك‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن ﺧﺸﻦ ﺣﺮف ﻣﻲزﻧﻨﺪ و اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧـﻪ ﺳـﻴﻞ ﺗﻬﻤـﺖ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ‪ 5‬آذر ‪ 1376‬ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﺎﻟعرﺳﺎﻧﻲ دﻓﺘﺮ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪ .‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 264 ‬‬

‫اﻓﺘﺮا رواﻧﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﻪ ذﻫﻦ او را ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت دﺷـﻤﻦ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧـﻮد را از رادﻳـﻮ اﺳـﺮاﻳﻴﻞ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮدم را ﻣﻐﺸﻮش‪ ،‬ذﻫﻦ ﻣﺮدم را ﺧﺮاب و اﻣﻨﻴﺖ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻴﺎل ﺧﻮد ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﺮدم را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺻﻔﻮف را از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﻘﺎﻟب و ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﺧﻴﺎﻧـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از روي‬ ‫ﻧﺎداﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻔﻬﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻮاي ﻧﻔﺲِ زودﮔﺬر‪ ،‬ﻫﻮاﻫﺎي ﺑﺸﺮي ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺼﺎل زﺷﺖ و ﺑﺪ و ﺣﺴﺪ‬ ‫و ﻏﻴﺮه‪ ،‬اﻗﺪاﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﻲآﻧﻜﻪ ﻛﻠﻤﻪاي ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدات ﻋﻠﻤـﻲ و اﻋﺘـﺮاضﻫـﺎي ﻓﻘﻬـﻲ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي و آﻳﺖاﷲ آذريﻗﻤﻲ ﭘﺎﺳﺦ دﻫـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮﺧﺎﻟف ﻣـﻮازﻳﻦ ﻣﺴـﻠﻢ اﺧﺎﻟﻗـﻲ و ﺷـﺮﻋﻲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺧﻮد را ﺧﺎﺋﻦ‪ ،‬ﺳﺎدهﻟﻮح‪ ،‬آﻟﺖ دﺳﺖ دﺷـﻤﻦ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴـﺘﻲ‪ ،‬ﺑـﺮﻫﻢ زﻧﻨـﺪة اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﺎدان‪ ،‬ﻧﻔﻬﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺘﺎﻟ ﺑﻪ ﺣﺴﺪ و ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﻧﺘﻘﺎدات ﻣﺆدﺑﺎﻧﺔ آﻧﻬﺎ را‬ ‫ﺑﺎ زﺑﺎن ﺧﺸﻦ و ﺳﻴﻞ ﺗﻬﻤﺖ و اﻓﺘﺮا ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻲآﻧﻜﻪ ﻛﻠﻤـﻪاي در ﻣﺤﻜﻮﻣﻴـﺖ اﻗـﺪاﻣﺎت ﺧـﺎﻟف ﺷـﺮع و‬ ‫ﺿﺪﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﺔ ﻣﺄﻣﻮراﻧﺶ در ﺣﻤﻠـﻪ‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳـﺐ‪ ،‬ﺗﺼـﺮف و ﻏـﺎرت ﺣﺴـﻴﻨﻴﻪ و‬ ‫دﻓﺎﺗﺮ اﻳﻦ دو ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎري ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ از »ﻣﻠﺖ« و ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺪم در ﻣﻴﺪان ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺮف دﺷـﻤﻦ را در ﮔﻠـﻮي او ﺧﻔـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻣﺸﺖ ﺑﻪ دﻫﺎن دﺷﻤﻦ ﺑﻜﻮﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﺑﺮﺧﺎﻟف ادﻋﺎي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺴﻠّﻢ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻗﻢ و ﻧﺠـﻒ‬ ‫از ﺣﻤﻠﻪ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻴﻮت و ﺣﺴـﻴﻨﻴﺔ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬ ‫ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻣﻴﺎن ﺳﺮﻛﻮب ﻓﻘﻴﻬﺎن ﻣﻨﺘﻘﺪ ﮔﺮوﻫﻲ از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺪرﺳـﺔ آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ و‬ ‫اﻛﺜﺮاً ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺎم و ﺳﺨﻨﺎﻧﺸﺎن در ﻓﺼﻞ ﻗﺒﻞ ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬دو ﻧﻔـﺮ‬ ‫از ﻣﺮاﺟﻊ ﺟﻮان آن دوره آﻳﺎت ﻓﺎﺿﻞ ﻟﻨﻜﺮاﻧﻲ و ﻣﻜﺎرم ﺷﻴﺮازي اﻣﺘﺜـﺎل اﻣـﺮ ﻛـﺮده درس‬ ‫روزاﻧﺔ ﺧﺎرج ﻓﻘﻪ را ﻣﺘﻮﻗﻒ و از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ دﻓﺎع ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺘﻲ اﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﻛﻠﻤـﻪاي در‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 265 ‬‬

‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﺑﺮ زﺑﺎن ﻧﺮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﻣﺸﺨﺼﺎً از ﻣﻮاﺿﻊ رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻬﻮري ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎدات ﻋﻠﻤﺎي ﻗﻢ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﻮﻃﺌـﺔ اﻳﺸـﺎن را‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺑﺮ آب ﻛﺮد ﺗﺠﻠﻴﻞ و ﺗﺸﻜﺮ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﭘﺲ از ﺳﺮﻛﻮب و ﺣﺼﺮ اﻳﻦ دو ﻋـﺎﻟﻢ ﻣﻨﺘﻘـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺘﻮر ﻣﺤﺮﻣﺎﻧـﺔ رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﺸﺎن در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ در ﺟﻤﻊ ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن ﻋﻠﻨـﺎً از »ﻣـﺮدم« ﺧﻮاﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮ راهﭘﻴﻤﺎﺋﻲﻫﺎ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﺋﻨﺎن را ﺑﻪ ﺿﺎﺑﻄﺎن ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺴـﭙﺎرﻧﺪ و ﺳـﺮ‬ ‫ﺧﻮد درﺻﺪد ﻣﺠﺎزات و اﻧﺘﻘﺎم ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬راﺳﺘﻲ اﻗﺪاﻣﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 28‬آﺑﺎن ﺗﺎ ‪ 5‬آذر‬ ‫‪ 1376‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺪام ﻣﺠﻮز ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد!؟‬ ‫‪ .7‬اﻳﺸﺎن اﻋﺎﻟم ﻛﺮد ﻛﻪ از ﺣﻖ ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻴﮕﻴﺮ ﻇﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ در اﻧﺘﻘﺎدات‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آذري ﻗﻤﻲ ﻛﻠﻤﻪاي ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺨﺺ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﺑـﺮاز ﻧﺸـﺪه‬ ‫ﺑﻮد ﺗﺎ اﻳﺸﺎن ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﻮد اﻧﺘﻘﺎد از اﻳﺸﺎن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺮﺟـﻊ ﺗﻘﻠﻴـﺪ و‬ ‫وﻟﻲﻣﻄﻠﻖ ﻓﻘﻴﻪ از ﺑﺎب دو ﻓﺮﻳﻀﺔ ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﻪ اﺋﻤﺔ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي دﻗﻴﻘﺎً ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﻛـﺮﻳﻢ از‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻓﺮﻋﻮن ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻲ)ع( ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴـﺎت روش ﻓﺮﻋـﻮﻧﻲ ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪ را در ﻣﻘﺎﻟﺔ »ﺗﻔﺮﻋﻦ در ﻗﺮآن« )‪ (1379‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﺮدهام‪ .‬ﺷﻴﻮة ﺑﺮﺧﻮرد اﻳﺸﺎن ﻳﻘﻴﻨﺎً در‬ ‫ﺗﻌﺎرض ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﻨﺶ و روش اﻣﺎم ﻋﻠﻲ)ع( در ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﺑـﺎ ﻣﻨﺘﻘـﺪان ﻣﺴـﺎﻟﻤﺖﺟﻮﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺷﻴﻮة اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻘﺪ را در ﻣﻘﺎﻟﺔ »ﺣﻘﻮق ﻣﺨـﺎﻟﻒ ﺳﻴﺎﺳـﻲ در ﺟﺎﻣﻌـﺔ‬ ‫دﻳﻨﻲ« )‪ (1380‬ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﺮدهام‪.‬‬ ‫ب‪ .‬دل ﻧﻮﺷﺘﺔ آذري ﺧﻄﺎب ﺑﻪ رﻫﺒﺮي‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﻤﺎع ﺑﻴﺎﻧﺎت رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ در ﻧﺎﻣـﻪاي ﻛﻮﺗـﺎه‬ ‫ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ وي ﭘﺎﺳـﺦ داده ﺑـﻮﻳﮋه ﺷﺨﺼـﻴﺖ ﮔﻮﻳﻨـﺪة ﺟﻤﻠـﺔ ﺗﺤﻘﻴـﺮآﻣﻴـﺰ و‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 266 ‬‬

‫ﻣﺘﻜﺒﺮاﻧﺔ »اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ!« را ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .:‬ﻣـﺘﻦ ﻛﺎﻣـﻞ اﻳـﻦ‬ ‫رﻧﺞﻧﺎﻣﺔ ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪاي ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫»أﻋﻴﺬك ﺑﺎﷲ ان ﺗﻜﻮن ﻣﻦ اﻟﺬﻳﻦ ﻳﻘﺘﻠـﻮن اﻟـﺬﻳﻦ ﻳـﺄﻣﺮون ﺑـﺎﻟﻤﻌﺮوف و ﻳﻨﻬـﻮن ﻋـﻦ‬ ‫اﻟﻤﻨﻜﺮ ]از ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم از اﻳﻨﻜﻪ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻲ ﻛﻪ آﻣﺮان ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﺎﻫﻴﺎن از‬ ‫ﻣﻨﻜﺮ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻲ[‪ ،‬و ﻗﺎل اﻟﺤﺴﻴﻦ )ع( ﺎﻟﺑﻨﻪ‪ :‬اﻳ‪‬ﺎك و ﻇﻠﻢ ﻣﻦ ﺎﻟﻳﺠـﺪ ﻧﺎﺻـﺮاً اﺎﻟ اﷲ‬ ‫]اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ )ع( ﺑﻪ ﭘﺴﺮش ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮﺣﺬر ﺑﺎش از ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻳﺎوري ﺟـﺰ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬ ‫ﻧﺪارد[‪.‬‬ ‫و اﻧﺖ ﺗﻌﻠﻢ ]و ﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ[ اﻳﻨﻜﻪ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﻴﺪ و‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ]ﻛﻪ[ رﻫﺒﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮاﺿﻊ و ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ زﺷـﺖ ﻛـﻪ »اﻳﻨﻬـﺎ ﻛﺴـﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ!« در ﺗﺎرﻳﺦ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﻲداﻧﻴﺪ ]ﻛﻪ[ رﻫﺒﺮ ﺣﻖ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ از راه‬ ‫ﺧﺎص ﺧﻮدش‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺪرت را اﻣﺎم راﺣﻞ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎراﺗﻲ ﻛﻪ در دوران اﻧﻘﺎﻟب از ﻣﺮدم‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ ﻛﻪ از ﮔﺮوه ﻣﺨﺮّب ﻛﺮدﻳﺪ ﻫﻢ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻋ‪‬ﺮﺿﻲ ﻫﻢ ﺿـﻤﺎﻧﺖ‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻤﻪ را ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﻫﺮ رﻫﺒﺮ اﻟﻬﻲ ﻧﻔﻮذ ﻣﻌﻨﻮي اوﺳﺖ ﻧـﻪ‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺑﮕﻴﺮ و ﺑﺒﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﺧﻮد ﺳﺒﺐ ﺗﻔﺮﻗﻪ و ﺗﻨﻔﺮ ﺗﻌﺪادي از ﻣﺮدم از وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﺷﺪﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻓﺎﺗﺤﺔ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻫﺮ ﻛﺎري ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻜﻨﺪ ]و[‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ ﻣﻘﺘﺪر اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر ]ﺑﻮده[ و ﺳﺎﻗﻂ ]ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ[‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ دو ﻛﺎر دﻳﮕﺮ درﺑﺎره ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ :‬ﻳﻜـﻲ ﺧﺎﻧـﻪ را ﺑـﺮ ﺳـﺮم ﺧـﺮاب‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪] ،‬دوم[ ﻧﻴﻤﻪ ﺟﺎن ﻣﻦ و ﻫﻤﺴﺮم را ﻫﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ در دﺳﺖ ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪،‬‬ ‫وﻟﻲ ﺧﺪا در ﻣﻮﻗﻌﺶ از دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﺮﺟﻌﻲ ]آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي[ و ﻃﻠﺒﻪاي ]آذري[ را ﻣﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺗﻮﻃﺌـﻪ‬ ‫ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮد؟! ]آﻳﺎ[ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ]اﻧﺘﺴـﺎب ﺑـﻪ[ ﺗﻮﻃﺌـﻪ را ﻋﻠـﻲ )ع( ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ دﺷـﻤﻨﺎن ﺧـﻮد‬ ‫داﺷﺖ!؟‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 267 ‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﺼﻴﺤﺖ و ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳـﺖ ﺷـﻤﺎ ﻧﺼـﻴﺐ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﻮد و ﺗﻠﺦ‪ .‬ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺗﻠﺦ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎت زﻳﺮ‪:‬‬ ‫‪ -1‬زﻧﺪانﺑﺎنﻫﺎي ﻣﺎ ﻣﺮدﻣﻲ ﭘﺴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ زﻧﺪانﺑﺎنﻫـﺎي ﺣﺠـﺎج ]ﺑـﻦ‬ ‫ﻳﻮﺳﻒ[ ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ]زﻧﺪاﻧﻴﺎن[ از ﺳﺎﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ وﻟﻲ اﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻲﻋﺎﻃﻔﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺷﻨﻴﺪ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﺑـﻲﻋـﺎﻃﻔﮕﻲ‬ ‫ﺷﻤﺎ را ﺻﺎدر ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻋﻠﻲ )ع( ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻟﻦ ﺗﻘﺪس أﻣ‪‬ﻺ ﺣﺘﻲ ﻳ‪‬ﻮﺧﺬ ﻟﻠﻀﻌﻴﻒ ﻣﻦ اﻟﻘﻮي ﺣﻘّﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻌﺘﻊ‪«.‬‬ ‫]ﻫﺮﮔﺰ رﺳﺘﮕﺎر ﻧﺸﻮد ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ در آن ﺣﻖ ﺿﻌﻴﻒ از ﻗﻮي ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ و ﺑﺪون ﻟﻜﻨﺖزﺑﺎن‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ [.‬در اﻳﻦ رژﻳﻢ ﺣﻖ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﺑﺰرگ ]آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي[ ﭘﺎﻳﻤـﺎل ﺷـﺪ‪ .‬از ﻧﻔـﺮت‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﺘﺮس ﻛﻪ ﻛﺎر ﺧﻮدش را ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪«.‬‬ ‫ج‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ رﺳﻤﻲ آذري ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﺎت رﻫﺒﺮي‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﻳﻚ روز ﺑﻌﺪ از ﺳﺨﻨﺎن آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺞ از اﻳﻨﻜﻪ اﻫﺎﻧﺖ و‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺐﻫﺎ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻣﺘﻮﻗﻒ و ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺤﺎﻛﻤـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ اﺳـﺘﻘﺒﺎل ﻛـﺮده‬ ‫آﻣﺎدﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻛﻤﺔ ﻋﺎدﺎﻟﻧﻪ رﺳﻤﺎً اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﻣﻪ وي ﺑﻪ رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮح اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺎﻟم و ﺗﺤﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻇﻬﺎر ﺗﺄﺳﻒ از ﺳﺨﻨﺎن دﻳﺮوز در راﺑﻄﻪ ﺑـﺎ ﻓـﺮدي ]اﺣﻤـﺪ‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ[ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﻮرد ﻗﺒـﻮل اﻣـﺎم راﺣـﻞ ﻗـﺪسﺳـﺮه از ﺟﻬـﺎت ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻤـﻲ‪ ،‬و‬ ‫ﻣﺒﺎرزهاي و ﺷﺨﺺ ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻲ ﺗﺎ دوازدﻫﻢ ﻣﺮداد ﻣﺎه ﺳـﺎل ﺟـﺎري ﺑـﻮده‪ ،‬و ﺗﺸـﻜﺮ از‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي اداﻣﻪ اﻫﺎﻧﺖ و ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﺤﺎﻛﻤﻪام در دادﮔﺎه ﻋﺪل اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﻗﺒـﻮﻟﻲ و‬ ‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺧﻮد را اﻋﺎﻟم ﻣﻲدارم‪ .‬ﻣﺴﺘﺪﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﺟﻊ ﭼﻬﺎر ]ﭘﻨﺞ[ ﮔﺎﻧﻪ‬ ‫ﺣﻀﺮات آﻳﺎت ﻋﻈﺎم آﻗﺎﻳﺎن ]ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ[ ﺑﻬﺠﺖ‪] ،‬ﺳﻴﺪﻣﻮﺳﻲ ﺷﺒﻴﺮي[ زﻧﺠﺎﻧﻲ‪] ،‬ﻟﻄﻒاﷲ[‬ ‫ﺻﺎﻓﻲ ]ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ[‪] ،‬ﺟﻮاد[ ﺗﺒﺮﻳﺰي و ]ﺣﺴﻴﻦ[ وﺣﻴﺪ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ دادﮔـﺎه را ﻓـﻮراً ﺗﺸـﻜﻴﻞ‬

‫‪ 268 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫داده و دﺳﺘﻮر ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻨﻴﺖ را ﻫﻢ ﺻﺎدر ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺿﻤﻨﺎً در ﻧﺸﺮ دﻓﺎﻋﻴﺎت ﺑﺮاي اﻃﺎﻟع ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم و ﻳﺎ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻦ از ﻫﺮ ﻛـﺲ‬ ‫و ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬و ﻣﺠﺎزاتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺨﺮﻳﺐ‬ ‫دﻓﺘﺮ و ﺷﻜﺴﺘﻦ اﺷﻴﺎء ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﺗﻨـﺪ ﺑـﺎ ﺳـﺎﻛﻨﻴﻦ ﻣﻨـﺰل و ﺷـﻌﺎرﻧﻮﻳﺴـﻲ و‬ ‫ارﻋﺎب ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن و ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ و ]ﻋﺪم[ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻓﺮزﻧـﺪ ﻣـﺮﻳﺾ و ﺧـﺎﻧﻮاده ﻣـﺮﻳﺾ و‬ ‫اﻫﺎﻧﺖﻫﺎ ﻛﻪ درﺑﺎره ﺣﻘﻴﺮ و ﺑﺴﺘﮕﺎن دور و ﻧﺰدﻳﻚ و ﺗﻬﻤﺖﻫﺎي وارده ﺑـﺮ آﻧﻬـﺎ از ﻃـﺮف‬ ‫ﻫﺮ ارﮔﺎن و ﮔﺮوه ﺑﺮ ﻣﻦ وارد ﺷﺪه ﻣﺤﻮ و ﺟﺒﺮان ﺷﻮد اﻧﺸﺎءاﷲ‪.‬‬ ‫ﺿﻤﻨﺎً ﻣﺤﻞ درس در ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻌﺪي و ﺟﺒﺮان ﺧﺴﺎرت ﻣﻌﻨـﻮي‬ ‫وارده ﺑﺮ ﺣﻮزه و ﺣﻘﻴﺮ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮدد‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﻫﺮ ﺣﻜﻤﻲ ﻛﻪ در دادﮔﺎه ﺻـﺎدر ﺷـﻮد ﺑـﺪون‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در ﻣﻮرد ﻣﻦ ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫‪ 6‬آذر ‪1376‬‬ ‫روﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﺣﻀﺮات آﻳﺎت ﻋﻈﺎم ﺑﻬﺠﺖ‪ ،‬زﻧﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺻﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺗﺒﺮﻳـﺰي‪ ،‬وﺣﻴـﺪ و دﺑﻴﺮﻛـﻞ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ«‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫‪ .1‬آذري ﻗﻤﻲ در دل ﻧﻮﺷﺘﻪاش ﺑﻪ رﻫﺒﺮي او را از ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺑﻲﻳﺎوران و ﻗﺘﻞ آﻣﺮان ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﺎﻫﻴﺎن از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲدارد‪ .‬ﺑﻪ او ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮاﺿـﻊ و‬ ‫ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ او ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮد »اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ زﺷﺖ »اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ!« وي در ﺗـﺎرﻳﺦ‬ ‫ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬وي ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎري ﺟﺰ‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺎل و آﺑﺮوي ﻣﻨﺘﻘﺪان رﻫﺒﺮي ﻧﺪارﻧﺪ ﺷﺮﻋﺎً ﺿﺎﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ او ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺪرت رﻫﺒﺮان اﻟﻬﻲ ﻧﻔﻮذ ﻣﻌﻨﻮي اﻳﺸﺎن اﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺑﮕﻴﺮ و ﺑﺒﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬آذري ﻗﻤﻲ از ﻛﻨﺞ ﺣﺼﺮ ﺑﻪ رﻫﺒﺮ ﻣﻘﺘﺪر ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دو ﻛﺎر‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 269 ‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ :‬ﺧﺎﻧﻪام را ﺑﺮ ﺳﺮم ﺧﺮاب ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﻤﻪ ﺟﺎن ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧـﺪه ﻣـﻦ و‬ ‫ﻫﻤﺴﺮم را ﻫﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬او از رﻫﺒﺮي ﻛﻪ ﺧﻮد را ﭘﻴﺮو ﻋﻠﻲ )ع( ﻣﻲداﻧﺪ ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﻛﺠﺎ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻣﻨﺘﻘﺪان‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮد؟‬ ‫‪ .5‬آذري ﻗﻤﻲ از ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﻬﻴﺐ ﻣﻲزﻧﺪ ﻛﻪ زﻧﺪانﺑﺎنﻫﺎي ﻣـﺎ ﻣﺮدﻣـﻲ ﭘﺴـﺖ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ »ﺑﻲﻋﺎﻃﻔﻪ« اﺳﺖ‪» .‬از ﻧﻔﺮت ﻣـﺮدم ﺑﺘـﺮس ﻛـﻪ ﻛـﺎر ﺧـﻮدش را‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪«.‬‬ ‫‪ .6‬در ﻧﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي او ﻧﺨﺴﺖ از ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺴـﻨﺠﻴﺪة رﻫﺒـﺮي اﻇﻬـﺎر ﺗﺄﺳـﻒ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ او ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ اﻧﺘﻘـﺎدات ﺗﻴـﺰ وي‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺰرﮔﻮاراﻧﻪ ﻛﺘﺒﺎً ﻣﻘﺎم ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزاﺗﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ وي را ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬او ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﺎد آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﺧﻮد وي ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ‪ 12‬ﻣﺮداد ‪) 1376‬ﻛﻪ از ﻣﻄﻠﺐ اﺑـﺮاز ﺷـﺪه‬ ‫در آن ﺑﻲﺧﺒﺮم( ﻣﻘﺎم ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزاﺗﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ آذري را ﭘﺎس ﻣﻲداﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ .7‬آذري از اﻳﻨﻜﻪ رﻫﺒﺮي ﺑﻨﺎ ﻧﺪارد اﻫﺎﻧﺖﻫﺎ و ﺗﺨﺮﻳﺐﻫﺎ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﺑﻨـﺎ دارد از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺎﻧﻮن و ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻛﺎر ﻣﻨﺘﻘﺪاﻧﺶ را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨﺪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑـﻪ او ﻳـﺎدآور‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﺎﺿﻲ ﭼﻨﻴﻦ دادﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ وي‬ ‫ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﺮاي ﻗﻀﺎوت ﭼﻨﻴﻦ دادﮔﺎﻫﻲ رد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وي ﻧﺎم ﭘـﻨﺞ‬ ‫ﺗﻦ از ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ را ﺑﺮاي ﻗﻀﺎوت در ﭼﻨﻴﻦ دادﮔﺎﻫﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .8‬آذري اﻧﺘﺸﺎر دﻓﺎﻋﻴﺎت ﺧﻮد در اﻳـﻦ دادﮔـﺎه و اﻣﻜـﺎن ﺷـﻜﺎﻳﺖ از ﻫـﺮ ﻣﻘـﺎﻣﻲ را‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺘﻬﻢ اﺻـﻠﻲ در ﭼﻨـﻴﻦ دادﮔـﺎﻫﻲ از دﻳـﺪ آذري‬ ‫ﺷﺨﺺ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و ﺑﺎزوﻫﺎي روﺣـﺎﻧﻲ وي در ﺣـﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬وي ﻓﻬﺮﺳـﺘﻲ از‬ ‫اﺗﻬﺎﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ رﻫﺒﺮي اﺳﺖ ردﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺠﺎزات ﻗﺒﻞ از ﺻﺪور ﺣﻜـﻢ‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳـﺐ‬ ‫اﻣﻮال‪ ،‬ارﻋﺎب ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﺗﺎ ﺣﺪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﺪم ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻓﺮزﻧـﺪ و ﻫﻤﺴـﺮ ﺑﻴﻤـﺎر وي و‬ ‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ وي و ﺧﺎﻧﻮادهاش از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 270 ‬‬

‫‪ .9‬آذري ﺧﻮاﻫﺎن ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن ﻛﺮﺳﻲ ﺗﺪرﻳﺲ وي در ﻣﺪرﺳﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ و ﺣﻔـﻆ اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫آن و ﺟﺒﺮان ﺧﺴﺎرتﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي وارده اﺳﺖ‪ .‬او ﺣﻖ ﺧﻮد را در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫دادﮔﺎﻫﻲ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬آذري روﻧﻮﺷﺖ ﻧﺎﻣﻪ را ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ ﻣﺮاﺟﻊ ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي دﺑﻴﺮﻛﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬ ‫ﻫﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﺔ وي‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻫﺎﺷـﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ ﻋﻴـﺪ ﺳـﻌﻴﺪ ﻣﺒﻌـﺚ )‪ 7‬آذر ‪ (1376‬در‬ ‫ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان ﺿﻤﻦ اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در زﻣـﺎن ﺷـﻮراي اﻧﻘـﺎﻟب و رﻓﺮاﻧـﺪم‬ ‫ﻋﺪهاي ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮري دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدﻧﺪ و اﺻﺎﻟً در ﻣﺘﻦ ﭘـﻴﺶﻧـﻮﻳﺲ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻧﺒﻮد و اﻳﻦ را ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳـﺘﺪﺎﻟل ﻛـﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺪون وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﮔﺮوه در دوﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺻﻞ ﻗﺼﺪ اﺳﺘﻌﻔﺎ داﺷـﺘﻨﺪ اﻓـﺰود‪» :‬ﺣـﺮفﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ أﺧﻴـﺮاً در ﺣـﻮزه و‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه زده ﺷﺪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ وﺿﻊ ﺧﻴﻠﻲ راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺑﺤـﺚ‬ ‫ﺗﻀﻌﻴﻒ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ راﺿﻲﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺮﻧﺪهﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬ ‫وي ﺳﭙﺲ ﺑﻪ روﻧﺪ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺗﻮﺳﻂ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﻧﺎﻣـﻪ ‪1/6‬‬ ‫و اﻧﺘﺨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي اﺷﺎره ﻛﺮد و اﻓﺰود‪» :‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳـﺖ ﻫـﻢ ﺑـﺪﻫﻴﻢ ﺗـﺎ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺗﻠﺦ أﺧﻴﺮ ﺗﻜﺮار ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﺤﺚﻫﺎي ﺗﻠﺦ و دﺷﻤﻦﺷـﺎدﻛﻦ أﺧﻴـﺮ در ﻣـﻮرد رﻫﺒـﺮ‬ ‫ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮔﺮوﻫـﻲ اﻓـﺮاد‬ ‫ﺗﻨﮓﻧﻈﺮ در ﻛﻨﺎر ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﻳـﺎس و ﻧﺎاﻣﻴـﺪي در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺤﺚﻫﺎ در ﺑﺨﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮر و ﺑﻲﻫﺪف اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﭼـﺮا ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪ و‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ و از ﻳﻚ ﺑﻌﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ روﺷـﻦ ﺑـﻮده و ﻣـﺎ ﻣﻨﺘﻈـﺮ ﭼﻨـﻴﻦ روﻳـﺪادﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﻮدهاﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ رﻳﺸﻪ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را در ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر و در اﺳـﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬـﺎﻧﻲ و ﺿـﺪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 271 ‬‬

‫اﻧﻘﺎﻟب ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ و ﺑﺨﺶ دوم را ﺗﻔﻜﺮات ﻣﻠﻲﮔﺮاﻳﺎن ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ وارد اﻳﻦ ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ اﻋﻢ از ﺣﻮزه و داﻧﺸﮕﺎه ﻳﺎ ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ‬ ‫از ﺗﺒﻌﺎت ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮد اﻃﺎﻟﻋﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ....‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮدﺟﻮش و ﺑﺎ ارزش ﻣﺮدم ﻧﺸـﺎﻧﮕﺮ آن‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ را درك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪....‬‬ ‫وي اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﻲ اﻓﺮاد را در ﻗﻢ و ﺗﻬـﺮان درﺑـﺎره ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻋﻤﻠﻜـﺮد و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫ﺣﺮﻓﻬﺎي ﺑﻲاﺳﺎس و ﻛﻮر ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻌﻀـﻲ از ﻫﻤـﻴﻦ آﻗﺎﻳـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻣـﺮوز ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ]آذري ﻗﻤﻲ[ ﺧﻮدﺷﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﺷﺨﺺ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮي دادﻧـﺪ و‬ ‫اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي و ﺧﻮد ﻣﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷـﻮراي‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ و ﺑﺮ آن اﺻﺮار داﺷﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫وي در ﻣﻮرد ﺗﺎﻟشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻬﻪ در ﻣﺴـﺌﻠﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺷﻬﺎدت‬ ‫ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻃﺮح ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺟﻌﻴﺘﺸﺎن راﺿﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﻃﺮح آن‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻣﺮوز ﺑﻲاﻧﺼﺎﻓﻲ اﺳﺖ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ واﻗﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ از ﻃﺮف ﺑﺮﺧﻲ از آﻗﺎﻳﺎن ﻋﻠﻤﺎ و ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ و ﻣـﺮدم ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪ و اﻳﻦ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻗﻀﺎوت ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن از ﻗﺒﻞ ﺑﺮاي اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﺮاي ﺑﺪﺳـﺖ آوردن‬ ‫ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ اﻗﺪاﻣﻲ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ‬ ‫و اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ اﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺼﺐ وﺎﻟﻳﺖ در دﺳﺖ ﺷﺨﺼـﻴﺖ ﻣﻨﺤﺼـﺮ و ﺻـﺎﻟﺤﻲ اﺳـﺖ و ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﺎﻟش و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي اﻳﺸﺎن اﻳﻦ ﻣﺴﻨﺪ را ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻧـﺪ ﺳـﺨﺖ در اﺷـﺘﺒﺎه‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي در اﻳﻦ راه ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧـﻮد ﻳـﻚ ﻗـﺪم ﺑﺮﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ و ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻟﻗﻪاي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﻨﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮارد ﺑﺎ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻜﻪ ﻣـﻦ‪ ،‬اﻳﺸـﺎن و ﻣﺮﺣـﻮم ﺣـﺎج ﺳـﻴﺪ اﺣﻤـﺪ آﻗـﺎ ]ﺧﻤﻴﻨـﻲ[ اﻳـﻦﻃـﻮر‬

‫‪ 272 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬درﺳﺖ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺤـﺚﻫـﺎي ﺗﻠـﺦ ﺑـﺮاي ﻣـﺎ و ﺷـﻴﺮﻳﻦ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن آن را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﻣﺎ از ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺘﻘﺎد دارﻳﻢ ﺑﺎﻳـﺪ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻘﻄﻊ ﺣﺴﺎس ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺑﻬﺎﻧﻪﮔﻴﺮي ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﺟﺎﻣﻌﻪ و آﻳﻨﺪه را دﭼﺎر ﺗﺸـﻮﻳﺶ‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﻢ و اﻧﺸﺎءاﷲ اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ روز ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده دﻳﮕﺮ ﺗﻜـﺮار ﻧﺨﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪«.‬‬ ‫آﻗﺎي ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻣﺼﺒﺎح ﻳﺰدي ﺳﺨﻨﺮان ﭘﻴﺶ از ﺧﻄﺒﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻴـﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻃﺮح ﺷﺒﻬﻪ و ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫‪ .1‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬـﺮان اﻧﺘﻘـﺎدات ﻓﻘﻬـﻲ‬ ‫اﺳﺘﺎد ﺧﻮد آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻫﻢرزم ﺧﻮد آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ را اﺷـﺘﺒﺎﻫﺎت‬ ‫ﺗﻠﺦ و دﺷﻤﻦﺷﺎدﻛﻦ در ﻣـﻮرد رﻫﺒـﺮي‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺑﺴـﻴﺎر ﻛﻮرﻛﻮراﻧـﻪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟﻴـﻪ و‬ ‫ﺑﻲﻫﺪف ﮔﺮوﻫﻲ اﻓﺮاد ﺗﻨﮓﻧﻈﺮ در ﻛﻨﺎر ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﻳـﺄس‬ ‫و ﻧﺎاﻣﻴﺪي در ﺟﺎﻣﻌﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد‪ .‬وي دو رﻳﺸﺔ اﺻـﻠﻲ ﺑـﺮاي اﻳـﻦ وﻗـﺎﻳﻊ ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﺪ‪ :‬از‬ ‫ﻳﻚﺳﻮ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر و اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬـﺎﻧﻲ و ﺿـﺪ اﻧﻘـﺎﻟب و از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ ﺗﻔﻜـﺮات‬ ‫ﻣﻠﻲﮔﺮاﻳﺎن )ﻧﻬﻀﺖ آزادي(‪.‬‬ ‫‪ .2‬اﻳﺸﺎن ﺗﺼﺮف‪ ،‬ﻏﺎرت و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و ﺑﻴـﻮت دو ﻓﻘﻴـﻪ ﻣﻌﺘـﺮض‪ ،‬ﺷـﻌﺎرﻫﺎي‬ ‫زﻧﻨﺪه‪ ،‬ﺳﻠﺐ آﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎﻧﻮاده و ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن‪ ،‬ﺗﻌﻄﻴﻞ درس و ﺣﺼﺮ ﻣﻨﺘﻘﺪان را ﻛـﻪ ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬ ‫اﺳﻨﺎد اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻓﺼﻞ ﻗﺒﻞ از ﻃﺮف اﻳﺎدي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮﺗﻴﺐ داده ﺷـﺪه ﺑـﻮد »ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬ ‫ﺧﻮدﺟﻮش و ﺑﺎ ارزش ﻣﺮدم« ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ .3‬آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﻖ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ وي و آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي از رﻫﺒﺮي ﺷﻮراﻳﻲ‬ ‫دﻓﺎع ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﺠﻠـﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن از رﻫﺒـﺮي ﻓـﺮدي ﻃﺮﻓـﺪاري ﻛـﺮد‪ ،‬و‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻓﺮدي رأي آورد‪ .‬آذري از رﻫﺒﺮي ﻣﺮﺟﻊ اﻋﻠﻢ ﻣﺮﺣﻮم آﻳـﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ دﻓـﺎع‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺳﺎﻟم و ﻛﻴﻬﺎن ‪ 8‬آذر ‪ .1376‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 273 ‬‬

‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺎﺷﻤﻲ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي را ﺷﺨﺼـﻴﺖ ﻣﻨﺤﺼـﺮ و ﺻـﺎﻟﺤﻲ داﻧﺴـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ادﻋﺎي وي ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ واﻗﻊ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫دﻟﻴﻞ آن ﺗﻮاﺿﻊ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ وي ﺑﺎ ﺷﺮاﺋﻂ رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﺸﺎن‬ ‫در ﻣﺨﻴ‪‬ﻠﻪاش ﻫﻢ ﺧﻄﻮر ﻧﻤﻲﻛﺮد وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻣﺜﻠـﺚ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‪،‬‬ ‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ و اﺣﻤﺪ ﺧﻤﻴﻨﻲ را ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺧﺎﻟفواﻗﻊ داﻧﺴﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ادﻋـﺎ‬ ‫ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از رأي آوردن رﻫﺒﺮي ﻓﺮدي در ﺟﻠﺴﺔ ﻣﻠﺘﻬﺐ ‪ 14‬ﺧﺮداد ‪ 1368‬ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺷﻬﺎدت ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺷﺨﺺ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاي رﻫﺒـﺮي‬ ‫از ﺳﻮي آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺗﺄﻳﻴﺪ آن از ﺳﻮي اﺣﻤﺪ ﺧﻤﻴﻨـﻲ و آﻳـﺖاﷲ ﻣﻮﺳـﻮي اردﺑﻴﻠـﻲ‬ ‫ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻟﺔ »‪ 24‬ﺳـﺎل ﺧﻮدﻛـﺎﻣﮕﻲ و‬ ‫ﺗﺰوﻳﺮ« )ﺧﺮداد ‪ (1392‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دادهام‪ ،‬ادﻋﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺧﺎﻟفواﻗﻊ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺪرﻧﺎﺷﻨﺎﺳﻲﻫﺎي دو ﺳﺎل أﺧﻴﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺎﺷـﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ از ﺳـﻮي ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻌﻴﺪ ﻣﻲداﻧﻢ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬اﻳﻦ ادﻋﺎي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴـﺘﻨﺪات ﻣﺘﻌـﺪدي ﻛـﻪ در‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم اراﺋﻪ ﺷﺪ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺧﺎﻟف واﻗﻊ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم‬ ‫ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻃﺮح ﻣﻮﺿـﻮع ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖﺷـﺎن راﺿـﻲ‬ ‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﻃﺮح آن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻣﺮوز ﺑـﻲاﻧﺼـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ اﮔـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ از ﻃﺮف ﺑﺮﺧـﻲ از آﻗﺎﻳـﺎن‬ ‫ﻋﻠﻤﺎ و ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ و ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪ و اﻳﻦ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴـﻲ ﻗﻀـﺎوت‬ ‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن از ﻗﺒﻞ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ «.‬آﻳـﺎ اﻳﺸـﺎن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮر از اﻗﺪاﻣﺎت وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﻀـﻮ ﺷـﻮراي ﻣﺮﻛـﺰي ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺗﻬﺮان‪ ،‬از زﻣﻴﻨﻪﭼﻴﻨﻲﻫﺎي دو ﺗﺸﻜﻞ روﺣﺎﻧﻲ ﺗﻬﺮان و ﻗﻢ ﺑﻲاﻃـﺎﻟع ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ؟ آﻳﺎ اﻳﻦ ﺗﻤﻬﻴﺪات ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺪون اراده ﻳﺎ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺟﻨﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﺻـﻮرت‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ؟ آﻳﺎ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ از ﺗﺄﺳﻴﺲ دﻓﺘﺮ اﺳـﺘﻔﺘﺎء و ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﺳـﻮاﺎﻟت‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 274 ‬‬

‫ﺷﺮﻋﻲ و أﺧﺬ وﺟﻮﻫﺎت ﺷﺮﻋﻴﻪ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺎهﻫﺎي رﻫﺒﺮي و اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺐ درراﻟﻔﻮاﺋﺪ ﻓﻲ‬ ‫أﺟﻮﺑﻺ اﻟﻘﺎﺋﺪ و أﺟﻮﺑﻺ اﺎﻟﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ﺗﻮﺳﻂ رﻫﺒﺮي ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ اﻳﻦ اﻣﻮر ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﻗﺎﻳﻊ ﺧﺮداد ‪ 88‬ﺗـﺎ ﺧـﺮداد ‪ 1392‬ﺑﻌﻴـﺪ اﺳـﺖ‬ ‫اﻳﺸﺎن دﻳﮕﺮ ﺧﻮد را ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺣﺪاﻗﻞ اﻳﻦ دوﻣﻴﻦﺑﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺼـﻠﺤﺖ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺷﻬﺎدت ﺧﺎﻟف واﻗﻊ ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦﺑـﺎر در ﺟﻠﺴـﺔ‬ ‫ﻣﻮرخ ‪ 14‬ﺧﺮداد ‪ 1368‬ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي از ﻗﻮل ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ رﻫﺒـﺮي‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻨﻚ ﺑﺮ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﻮال ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ او ﺷـﻬﺎدت‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬آﺛﺎر ﺳﻮء اﻳﻦ ﺷﻬﺎدات ﺧﺎﻟف واﻗﻊ اﻛﻨﻮن ﺳﺮاﺳـﺮ ﻛﺸـﻮر را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ و‬ ‫ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﺎ ﻧﻤﻚﻧﺸﻨﺎﺳﻲﻫﺎي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺷﻬﺎدتدﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﺷـﻬﺎدات ﺳـﺎﺑﻖ ﺧـﻮد ﻧﮕـﺎﻫﻲ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎدي دارد‪.‬‬ ‫دوﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲ‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﻤﺎع ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﺔ ﻣﻔﺼﻠﻲ در ‪ 42‬ﺻـﻔﺤﻪ‬ ‫ﺧﻄﺎب ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم و ﺧﻄﻴـﺐ ﺟﻤﻌـﺔ ﺗﻬـﺮان ﻧﻮﺷـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم آن ﻧﺸﺪه و ﻋﻠﻲاﻟﻘﺎﻋﺪه ﺑﺮاي ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻫﻢ ارﺳﺎل ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ آن ﺳﻨﺪي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻂ وي اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻧﻮﺷـﺘﻪﻫـﺎي‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺪون ﻧﻈﻢ ﺎﻟزم در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎت ﻣﻄـﺮح‬ ‫ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ در ﻣﻜﺘﻮﺑﺎت ﻗﺒﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮرد اﺷﺎره ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ در دو ﻣﺤـﻮر زﻳـﺮ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻠﺨﻴﺺ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﻘﺪ ﺑﻴﺎﻧﺎت ﺧﻄﻴﺐ ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان‬ ‫»در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ...‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻧﺰد آﻗﺎﻳﺎن ﺟﻨـﮓ ﻗـﺪرت و ﺳـﺮﻛﻮب‬ ‫ﻣﻔﺘﻀﺤﺎﻧﺔ ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﺎن اﺳﺎﻟم و اﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﺗﻀﻌﻴﻒ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر ﻣﻨﺘﺨـﺐ ﻣﻠـﺖ و‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻗﻠﻢ دﻟﺴﻮز اﺳﺎﻟم و اﻧﻘﺎﻟب و ﺑﺮﻳﺪن زﺑﺎن اﻣﻴﺪ اﻣﺎم و اﻣﺖ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و ﺣﻘﻴـﺮ در‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 275 ‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ درس اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﻬﻢﺗـﺮﻳﻦ ﻓﺮﻳﻀـﻪ اﻟﻬـﻲ ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢﺗـﺮ از‬ ‫آﺑﺮوي ﺟﻤﻬﻮري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬ ‫»روزي ﻛﻪ ﺑﭽﻪاﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲﻫﺎ و ﺗﻴﭗ ‪ 83‬ﺑﺎ دﻟﺮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ درب اﻧﺪروﻧﻲ ]ﻣﻨﺰل[ ﻣﻮﺎﻟ‬ ‫و ﻣﻠﺠﺄ ﻣﺎ را از ﺟﺎ ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﺣﺴﻴﻨﻴﺔ ﺷﻬﺪا و دﻓﺘﺮ ﺣﻘﻴـﺮ را ﺧـﺮاب ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻛﺠـﺎ ﺗﺸـﺮﻳﻒ‬ ‫داﺷﺘﻴﺪ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻣﺤﻜﻮم ﻛﻨﻴﺪ و اﺳﺘﺤﻘﺎق ﻣﺎ را ﺑﺮاي ﻋﻘﻮﺑﺎت ﺷﺪﻳﺪﺗﺮي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﻴﺪ؟«‬ ‫»‪ ...‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ روز وﻗﺖ و ﺑـﻲوﻗـﺖ ﺑﺴـﺘﮕﺎن ﻣـﺎ را ﺑـﺮاي ﻧﺎﻣـﻪ ﺟﺪﻳـﺪ در ﻓﺸـﺎر‬ ‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬و ﺗﻮﺳﻂ ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي ﻛﻪ در اﺧﻄﺎر و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻴﺪاد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﺎ را از روﺷﻦﮔﺮي‬ ‫و ﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺮﺣﺬر دارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺄي‪ ‬ذﻧﺐ ﻫ‪‬ﺘ‪‬ﻜﺖ و ﺑﺄي‪ ‬ﺟﺮم و ﺣﻜﻢ أﺧﺮﺑﺖ اﻟﺤﺴـﻴﻨﻴﻺ و ﻣﻜﺘﺒـﻪ و ﻣﻜﺘﺒﺘـﻲ و ﻧ‪‬ﻌـﻢ‬ ‫اﻟﺤ‪‬ﻜَﻢ اﷲ ]ﺑﻪ ﻛﺪام ﮔﻨﺎه ﻫﺘﻚ ﺣﺮﻣﺖ ﺷﺪ؟ و ﺑﻪ ﻛﺪام ﺟﺮم و ﺣﻜﻢ ﺣﺴـﻴﻨﻴﻪ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪ؟ و ﺧﺪا ﭼﻪ داور ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ!«‬ ‫»اﻧﺼﺎف ﺑﺪﻫﻴﺪ اﮔﺮ اﻣﺎم زﻧﺪه ﺑﻮد ﻫﺮﮔـﺰ رﺿـﺎﻳﺖ ﻣـﻲداد ﻛـﻪ ﻣﺸـﻜﻞ ﻣـﻦ و آﻗـﺎي‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﺑﺎ ارﻋﺎب و وﺣﺸﺖ و ﺧﺮاب ﻛﺮدن و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻳﺎ ﺣـﺒﺲ در ﻣﻨـﺰل و ﺗﻌﻄﻴـﻞ‬ ‫درس و آﻧﭽﻪ اﻳﻦ روزﻫﺎ واﻗﻊ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً اﻳﺠﺎد ﺟﻮ‪ ‬ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ درس و ﺑﺤـﺚ ﺣـﻮزه‬ ‫]ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ؟[ ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺬﻛﺮ ]ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﺑﺎﺷﺪ[‪ .‬ﺑﻌﻀـﻲ ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻓﺘﻨﻪﮔﺮيﻫﺎي ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ رﺳﺎﻟﻪ ﻳﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﺎﻧـﻪ ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﻓﻘﺮا‪ ،‬ﺳﺎدات ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي دﻓﺘﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‬ ‫را ﺑﺎ اﺟﺎزه ﭼﺎپ رﺳﺎﻟﻪ ﻳﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﻓﻮق ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺣﻞ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﻴﺤﺘﻲ ﺗﻦ‬ ‫در ﻧﺪاد؟! ﻣﻦ اﻳﻦ دو ﺟﻬﺖ را ﺟﺪاً ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫»‪ ...‬اﻳﺸﺎن ]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ را ﻣﺴـﺌﻮل ﺷـﻜﻨﺠﻪ و آزار اﻧﻘﺎﻟﺑﻴـﻮن ﻛـﻪ در اﻃﺎﻟﻋـﺎت واﻗـﻊ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻲداﻧﻢ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﻘﺎﻟب ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﺸﺎن را ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻤﻲداﻧـﻢ‪ .‬اوج‬ ‫ﺑﻲﻋﺪاﻟﺘﻲ و ﺑﻲﺗﻘﻮاﻳﻲ و ﺟﺎهﭘﺮﺳﺘﻲ و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري در ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ ﻣـﻦ و آﻗـﺎي ﻣﻨﺘﻈـﺮي‬ ‫اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 276 ‬‬

‫»اﮔﺮ دﺷﻤﻦ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را ﮔﻮل ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ و آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي اوﻟـﻲ ﺑـﻪ ﮔـﻮل ﺧـﻮردن‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و دﻟﺴﻮزي ﺑﺮاي اﺳﺎﻟم و اﻧﻘﺎﻟب ﺧﻴﺎﻧﺖ اﺳـﺖ‬ ‫و ﺟﺰاي آن از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن آﺛﺎر ﻋﻠﻤﻲ و ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻧﻮارﻫﺎ و ﭘﺎره ﻛﺮدن دﻓﺎﺗﺮ و ﻗﺮآنﻫﺎﺳـﺖ؟‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﻮر ﺧﻮد و اﻧﻘﺎﻟب و ﺣﺘﻲ ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﻦ را ﺑﺪﺳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي و‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎتﭼﻲﻫﺎ ﻛﻨﺪهاﻳﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻪ اﻧﻘﺎﻟب ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺼـﻴﺖﻫـﺎﻳﻲ اﻳـﻦ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ و ﺗﺤﺮﻳﻚ دﺷﻤﻦ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ؟ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺼـﺎﺣﺐ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﻘـﺎﻣﻲ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﺎﻟف ﺻﺎﻟح و ﻗﺎﻧﻮن زدهاﻳﺪ‪ .‬ﻧ‪‬ﻌﻢ اﻟﺤ‪‬ﻜَﻢ اﷲ‪«.‬‬ ‫»ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎ ]در ﺗﻈﺎﻫﺮات ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ [76‬دﺧﺘﺮﺑﭽﻪﻫﺎ را ﺑﻪ زور ﺑـﻪ ﺻـﺤﻨﻪ آوردﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺑﭽﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﺎ ]و[ ﻃﻠﺒﻪﻫﺎي ﻣﺪارس ﻗﻢ را ﺑﻪ زور و ﺑﺎ ﭼﻤﺎق آوردﻧﺪ‪ :‬ﺗﻴﭗ ‪ 83‬و‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ ﻗﻢ و ﺳﭙﺎه و ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ‪ .‬آﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻫـﺰار ﻧﻔـﺮ ﺑﻄـﻮر ﺧﻮدﺟـﻮش ﺑـﻪ ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺐ و اﻫﺎﻧﺖ ﻗﺪم ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ!؟«‬ ‫»ﻳﻜﻲ از ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻧﺎﺑﺨﺸـﻮدﻧﻲ اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﺷﻜﺴـﺘﻦ و ﺧـﺮاب ﻛـﺮدن و ﭘـﺎره ﻛـﺮدن‬ ‫ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد ﻣﻦ ]ﺑﻮد[ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻫﺠـﺪه ﺳـﺎل ﺗـﺎﻟش ﻣـﻦ در راه اﺳـﺎﻟم و‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ دﻓﺘﺮ ﻣﻦ ﻫﻨﻮز در اﺧﺘﻴﺎر دادﮔﺎه وﻳﮋه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ از ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ‬ ‫آﻧﻬﺎ اﻃﺎﻟع دﻗﻴﻖ ﻧﺪارم‪ .‬ﻗﺮآن و ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ ﻛﻪ زﻳﺮ دﺳﺖ و ﭘﺎي ﺣﺰباﷲ ﻟﻪ ﺷﺪه اﮔـﺮ از ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ از ﻫﺮ ﻛﺲ و ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﮕﺬرم‪ ،‬از ﻛﺘﺎبﺳﻮزي وﻟـﻮ ﺗـﺄﻟﻴﻒ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﻲﮔﺬرم‪«.‬‬ ‫»از رﻫﺒﺮ اﻧﻘﺎﻟب ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﻛـﻪ ﺟـﺮم آذري ﺟـﺰ اﻣـﺮ ﺑـﻪ ﻣﻌـﺮوف و ﻧﻬـﻲ از ﻣﻨﻜـﺮ و‬ ‫روﺷﻨﮕﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ ﭼﺮا ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺎز ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﻮد ﺑﺮﺧـﻮرد‬ ‫زﺷﺖ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟ آﻳﺎ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻣﺘﻬﻢ را دﺳﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﻬﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ از‬ ‫ﺧﻮدش دﻓﺎع ﻛﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﺑﺎزداﺷﺘﻦ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﻋـﺪم ﺻـﺎﻟﺣﻴﺖ ﻧﻬـﻲ از‬ ‫ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺴﺖ؟‪ ...‬آﻳﺎ اﻣﺎم ﺻﺎدق )ع( ]ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺳﻴﺪاﻟﺸﻬﺪاء )ع( ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از زﺳﻮلاﷲ )ص([‬ ‫ﻧﻔﺮﻣﻮده »اﻓﻀﻞ اﻟﺠﻬﺎد ﻛﻠﻤﻺ ﻋﺪل ﻋﻨﺪ اﻣﺎم ﺟﺎﺋﺮ« ]ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺟﻬﺎد ﺑﻴﺎن ﻋﺪاﻟﺖ در ﭘﻴﺸـﮕﺎه‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 277 ‬‬

‫ﭘﻴﺸﻮاي ﺳﺘﻤﻜﺎر اﺳﺖ‪[.‬؟ آﻳﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻃﺒﻖ اﺻﻞ ‪ 111‬ﺗﻀﻌﻴﻒ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ؟«‬ ‫ب‪ .‬ﺷﺮاﺋﻂ ﻹزم ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي‬ ‫»آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻣﻨﻜﺮ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﺮد و ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ اوﺳـﺖ‪ ،‬وﻟـﻲ ﻣـﻦ وﺎﻟﻳـﺖ اﺿـﻄﺮاري‬ ‫اﻳﺸﺎن را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ در ﻧﺎﻣﻪ ‪ 34‬ﺻﻔﺤﻪاي ]‪ 5‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر[ اﻳﺸﺎن را‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺼﺪاق داﻧﺴﺘﻪام‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺻﻞ ﺗﺰ و ﺣﻮاﺷﻲ آن‪ ....‬در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮﻳﮋه‬ ‫ﺟﺎ دادن وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ از اﻳﺸﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮده و ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻫـﻢ ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫»اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﺪ ﺣﻀﺮت آﻳﺖ اﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي و‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻳﻚ ﻗﺪم ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺻﺮﻳﺤﺎً دروغ ﮔﻔﺘﻴﺪ و ﺗﻤﻠﻖ و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻮﻗﻊ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري و ﻗﺒﻞ از آن ﻫﻢ ﺷﻤﺎ و ﻫﻢ ﻣﺎ و ﻫﻢ ﻫﻤـﻪ ﻋﻠﻤـﺎ ﺷـﻜﻲ در ﻋـﺪم‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ اﻳﺸﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻣﻮﻗﻊ رأيﮔﻴـﺮي در ﺧﺒﺮﮔـﺎن دوم ]‪ [1369‬اﻳﺸـﺎن‬ ‫]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ را ﻣﺘﺼﻒ ﺑﻪ اﺟﺘﻬﺎد ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻦ اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدم‪] ....‬ﺧﺒﺮﮔﺎن[ ﺑﻲﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺮاﺋﻂ و ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺼﻠﺤﺖ و ﺗﻮﻃﺌﻪاي ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺷﻤﺎ ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﺪ رأي دادﻧﺪ‪ ،‬ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ رأي دادم ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از رﻫﺒﺮي اﻳﺸـﺎن در‬ ‫ﻛﺘﺎب »ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ« از ﻣﻦ ﺳﻮال ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺮض ﻛﺮدم ﺑﻠﻪ‬ ‫وﻟﻲ ﻣﺼﻠﺤﺖ اﻗﺘﻀﺎ ﻛﺮده ﻛﻪ از آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻋﺪول ﺷﻮد‪ ....‬ﺳﭙﺲ در ﺳﺎل ‪73‬‬ ‫ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ وﻓﺎت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﻗﺪسﺳﺮه ﺧﺪﻣﺖ اﻳﺸﺎن ]رﻫﺒـﺮي[ رﻓـﺘﻢ و‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدم ﺑﻌﻀﻲ ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﻌﺘﺮض ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮدﻧـﺪ ﺑـﻪ دو دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬دﻟﻴﻞ اول اﻳﻨﻜﻪ وﻗﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﺪارك را ﻧﺪارم و دﻟﻴﻞ دوم اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﻀـﻲ‬ ‫ﻳﺎ ﺧﻴﻠﻲﻫﺎ )ﺗﺮدﻳﺪ از ﻣﻦ اﺳﺖ( را از ﺧﻮد اﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﻢ‪«.‬‬ ‫»ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت آﻗﺎي ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ ﺑﭽـﻪﻫـﺎي اﻃﺎﻟﻋـﺎﺗﻲ ﻣـﺮا در ﻓﺸـﺎر ﻗـﺮار دادﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را ﻣﻄﺮح ﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺻﺤﺖ ﻣﻲﻛﺮدم ﻛﻪ ﺷـﺨﺺ ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ در‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت آﻗﺎي اراﻛﻲ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ آﻗـﺎي اﻣﻴﻨـﻲ ﺗﻠﻮﻳﺤـﺎً ﻳـﺎ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 278 ‬‬

‫ﺗﺼﺮﻳﺤﺎً از ﻣﻄﺮح ﻛﺮدن اﻳﺸﺎن ]ﺧﻮدﺷﺎن[ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ رأي ﺑـﻲﻣﺒﻨـﺎ و ﻣﺄﺧـﺬ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ]ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‪ ،‬آذر ‪ [1373‬ﺻـﺎدر ﺷـﺪ‪ ،‬آن ﻫـﻢ ﺑـﺎ ﻓﺸـﺎر ﺑﭽـﻪﻫـﺎي‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ و دﺎﻟﻟﻲ آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي‪ ،‬ﺳﭙﺲ اﻋﺎﻟم ﻗﺒﻮﻟﻲ اﻳﺸـﺎن ﺑـﺮاي ﺧـﺎرج ﻓﻘـﻂ و‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻌﺎوﻧﺘﻲ در اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺮاي ﺟﺎ اﻧـﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ اﻳﺸـﺎن در داﺧـﻞ ﺑـﺎ ﺣـﺒﺲ و‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از آن ﻗﺒﻴﻞ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ اﻳﺸﺎن داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺎﺿﺮ ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺼﺮاف ﻧﺸﺪﻧﺪ‪«.‬‬ ‫»در ﺗﺒﺮﻳﻚ ﻋﻠﻤـﻴﻦ آﻗـﺎي ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ و آﻗـﺎي اراﻛـﻲ و آﻗـﺎي ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﺑـﻪ اﻳﺸـﺎن‬ ‫]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﻛﺎﻟً ﻳﺎ ﺑﻌﻀﺎً ﺑﻲﻧﻘﺶ ﻧﺒﻮدﻳﻢ و ﺣﺘﻲ ﻓﺘﻮاي ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻮه ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻛﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺎ ﺻﺎدر ﻛﺮدﻳﻢ و ﻛﺘﺎب ﻫﻢ درﺑﺎره آن ﻧﻮﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻌـﺪ از ﻗﺒـﻮل‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ وﺿﻊ رﻫﺒﺮي ﻫﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد و ﻋﺎﻟﻗﻪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻛﺎﻣـﻞ ﻋﻠﻤـﻲ و ﻋﻤﻠـﻲ در‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻗﻮت ﮔﺮﻓﺖ و اﺻﺮار اﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از اﻫﺮمﻫـﺎي رﻫﺒـﺮي ﻣﻮﺟـﺐ‬ ‫ﺗﺮدﻳﺪ در رﻫﺒﺮي ﺷﺪ‪ ...‬ﺗﻌﻴﻴﻦ اوﻟﻴﺔ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس دﻳﺪﮔﺎه اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪسﺳـﺮه(‬ ‫داﺋﺮ ﺑﺮ ﺗﻔﻜﻴﻚ دو ﻣﻘﺎم ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻋﺪم اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﻨﻨﺎ و ﺑـﻴﻦ‬ ‫اﷲ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ﻋﺪم اﺟﺘﻬﺎد اﻳﺸﺎن رأي ﺑﻪ رﻫﺒﺮي اﻳﺸﺎن دادﻳﻢ‪.‬‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و اﻋﻠﻤﻴﺖ ﺳﺎﻗﻂ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻏﻴﺮاﻋﻠﻢ‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻏﻴﺮﻣﺠﺘﻬﺪ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺣﺎل ﺿﺮورت رﻫﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺠﺘﻬﺪ ﻳﺎ ﻏﻴﺮاﻋﻠﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ رأي ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﻜﻢ‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ از ﻣﺠﺘﻬﺪ اﻋﻠﻢ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻗﺪرت رﻫﺒـﺮي او ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗـﻦ ﺑﺪﻫـﺪ‪...‬‬ ‫ﺑﺪون اﻋﻠﻤﻴﺖ در ﻓﻘﻪ اﻋﻠﻢ در اﺟﺮا ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺷﺪ‪«.‬‬ ‫»ﭘﺲ ﻧﻈﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي رﻫﺒﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ را ﻧﺪارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺿﺮوري را ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم دارﻧﺪ وﻟﻲ ﺣﺘﻤـﺎً ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ را رﻫـﺎ ﻛﻨﻨـﺪ و از‬ ‫ﻣﺠﺘﻬﺪ اﻋﻠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ و اﺣﻜﺎم و اﺧﺘﻴـﺎرت وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ را‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻨﺪ اول ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ اﺻﻞ را از ﻣﺠﺘﻬﺪ اﻋﻠﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ...‬ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻦ رﻫﺒﺮي‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 279 ‬‬

‫ﻗﺎﺿﻲ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت ﺑﻪ ﻓﺘﻮاي اﻣﺎم و دﻳﮕـﺮان اﺧﺘﺼـﺎص ﺑـﻪ ﻣﺠﺘﻬـﺪ دارد‪،‬‬ ‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺿﺮورت ﻓﺎﺿﻞ ﻏﻴﺮﻣﺠﺘﻬـﺪي را ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎم ﻗﻀـﺎوت ﻧﺼـﺐ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻜﻢ ﺻﺎدر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺣﺎﻛﻢ دﻳﮕﺮي ﺣﻜﻢ او را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺾ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺴﻲ دﻛﺘﺮاي ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻓﺘﺨﺎري اﻋﻄﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ ﮔﺮهﻫﺎي ﻛﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺪﺳﺖ وﻟـﻲ اﻣـﺮ‬ ‫اﺿﻄﺮاري ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺮد وﺎﻟﻳﺖ و ﺷﺨﺼﻴﺖ اوﺳﺖ‪ .‬اﻧﺼﺎف ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ‬ ‫دﻛﺘﺮاي اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﭘﺮداﺧﺖ؟ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ آن ﻓﺮد ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪«...‬‬ ‫»اوﻟﻲ ]ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ[ وﻟﻮ در اوﻟﻴﻦ وﻫﻠﻪ ﻗﻄﻌ ًﺎ اﻋﻠﻤﻴﺖ را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ و ﻋﺪم اﻋﻠﻤﻴﺖ اﻳﺸﺎن‬ ‫ﺑﺮاي ﺣﻘﻴﺮ و ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ و اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﮔﻮاﻫﺎن ﺛﺎﺑـﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬و در ﻫـﺮ ﺣـﺎل ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﻮاﻫﻲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻬﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس واﻗﻌﻴﺖ ﻧﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﻬﺎدت دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﺎً ﻣﻨﺘﻔﻲ‬ ‫اﺳﺖ و ﻋﻠﻲ ﻓﺮض وﺟﻮد ﺗﻌﺪادي ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻬﺎدﺗﻲ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻣﻌﺎرض ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي ﺧﺒﺮه ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﻋﺪد و ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻋﻠﻤﺎً و ﻋﻤﺎﻟً ﻗﻮيﺗﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺮوة و‬ ‫ﻣﺤﺸﻴﻦ ﻗﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳﺪ ﻓﺎﻳﺪهاي ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬و اﻣﺎ دوم ﻛﻪ رﻫﺒﺮي‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻢ ﻣﻨﺘﻔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺣﻘﺎً و اﻧﺼﺎﻓﺎً ﺑﺎﻳﺪ رﻫﺒﺮي ﺿـﺮوري اﻳﺸـﺎن‬ ‫را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮔﺮﭼﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ و اﺣﻜـﺎم ﺧـﺎص وﺎﻟﻳـﺖ و رﻫﺒـﺮي ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ را‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻧﺼﺎف ﺑﺪﻫﻴﻢ از ﺳﺎل ‪ 73‬ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻫـﺮ دو ﺑـﻮدهاﻧـﺪ و‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺣﺬﻓﻲ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪«.‬‬ ‫»ﺣﻴﻒ از اﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب ﻛﻪ ﺷﻤﺎ و آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي وارث آن ﺷﺪﻳﺪ؟ ﺷﻤﺎ و اﻳﺸﺎن ﺣﻮزه‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﺣﻮزهﻫﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬درس و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ و ﺗﻘـﻮي را از آن‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ و ﻳﻚ ﻟﻘﻤﻪ ﻛﺮدﻳﺪ و در دﻫﺎن آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﮔﺬاﺷﺘﻴﺪ‪ .‬ﺷﺮّ اﻟﻨﺎس ﻣﻦ ﺑﺎع آﺧﺮﺗـﻪ‬ ‫ﺑﺪﻧﻴﺎ ﻏﻴﺮه‪] .‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﺧـﺮت ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ دﻧﻴـﺎي دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪«[.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ واﻗﻌﻴﺖ را درك ﻛﻨﻴﺪ رﻫﺒﺮي وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻓﻌﻠﻲ را ﺑﻪ رﻓﺮاﻧﺪم ﺑﮕﺬارﻳﺪ و‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 280 ‬‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت را ﻫﻢ آزاد ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻮد درﺻﺪ ﻣﺮدم رأي ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺪادﻧﺪ ﻣﺎ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻳﻢ ﺳـﺨﻦ‬ ‫ﺷﻤﺎ را اﮔﺮ ﺟﺮأت دارﻳﺪ ﻣﺮدم را ﻛﺸﻒ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻔﺘﺎد درﺻـﺪ ﻣـﺮدم‬ ‫اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ‪«.‬‬ ‫»اﺻﻞ ﺗﺰ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺼﺪاﻗﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﻫﺮ دو ﻣﺴﺌﻠﻪاي اﺳﺖ ﻓﻨﻲ و اﺧﺘﺎﻟﻓﻲ‬ ‫و ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم در آﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪارد‪ ...‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ...‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ رأي ﻣﺮﺟﻌﻲ را داﺋـﺮ ﺑـﻪ ﻋـﺪم ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻳـﺎ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻋﻠﻤﻲ اﺳﺖ اﺑﻄﺎل ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮي واﺿﺢ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫‪ .1‬آذري ﻗﻤﻲ از ﻫﺎﺷﻤﻲ ﭘﺮﺳـﻴﺪه زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺄﻣﻮران اﻃﺎﻟﻋـﺎت و ﺳـﭙﺎه در ﺣـﺎل‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ و دﻓﺘﺮ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و دﻓﺘﺮ وي ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﻤﺎ ﻛﺠﺎ ﺑﻮدﻳﺪ؟‬ ‫‪ .2‬وي از ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﻃﺮاز اول ﺣﻜﻮﻣﺖ ﮔﺎﻟﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ وي را ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫اﻧﺘﻘﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬از رﻫﺒﺮ اﻧﻘﺎﻟب ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺟﺮم آذري ﺟﺰ اﻣﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و روﺷﻨﮕﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ ﭼﺮا ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﮔـﺮ‬ ‫ﺑﺎز ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﺮﺧﻮرد زﺷﺖ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟«‬ ‫‪ .3‬آذري ﺑﻪ ﺷﺎﻳﻌﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ روﻳـﻪاش ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻣﻤﺎﻧﻌـﺖ از ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي اﻧﺘﺸـﺎر رﺳـﺎﻟﺔ‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪاش و ﺗﻮﻗﻒ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻘﺮري ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ از ﺳﻮي رﻫﺒﺮي را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮ ﻓﺮض ﺻﺤﺖ آﻳﺎ ﺑﺎ رﻓﻊ ﻫﺮ دو ﻧﻤﻲﺷﺪ ﺗﻦ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎﺣﺘﻲ ﻧﺪاد؟!‬ ‫‪ .4‬آذري آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﻣﺴﺌﻮل ﺷﻜﻨﺠﻪ و آزار ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺗﻮﺳـﻂ وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ وي ﻧﺤﻮة ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﺸﺎن ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي اوج ﺑﻲﻋﺪاﻟﺘﻲ و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري‬ ‫ﻧﺎﻣﺒﺮده اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ از ﺑﻴﻦ رﻓـﺘﻦ ﺣﺎﺻـﻞ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت ‪ 18‬ﺳـﺎلاش در‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻏﺼﺐ دﻓﺘﺮش ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺄﻣﻮران ﺷﻜﺎﻳﺖ دارد‪.‬‬ ‫‪ .5‬وي در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم آﻗﺎﻳﺎن ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﮔﺮ دﺷﻤﻦ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣـﺎ را‬ ‫ﮔﻮل ﺑﺰﻧﺪ ﺷﻤﺎ دو ﻧﻔﺮ اوﻟﻲ ﺑﻪ ﮔﻮل ﺧﻮردن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 281 ‬‬

‫‪ .6‬آذري ﺗﻈﺎﻫﺮات ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﻗﻢ را ﺗﺪارك ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫و »ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺧﻮدﺟﻮش« را ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﺧﺎﻟف واﻗﻊ ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬آذري از رﻫﺒﺮي و ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» :‬آﻳـﺎ ﺻـﺤﻴﺢ اﺳـﺖ ﻣـﺘﻬﻢ را دﺳـﺖ ﺑﺴـﺘﻪ‬ ‫ﻧﮕﻬﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ از ﺧﻮدش دﻓﺎع ﻛﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﺑﺎزداﺷﺘﻦ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم‬ ‫ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺴﺖ؟«‬ ‫‪ .8‬آذري اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻛﻪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻗﺪﻣﻲ ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻪ را دروغ ﻣﺤﺾ ﻣﻲﻧﺎﻣﺪ‪ .‬او ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﺘﻌﺪدي دال ﺑـﺮ ﺗﻤﻬﻴـﺪات آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺧﻮد را اﻗﺎﻣﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻳﺸﺎن ﺳﺎلﻫﺎﺳﺖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻫـﺮ دو‬ ‫ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻣﻨﻜﺮان آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﺣﺬﻓﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .9‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آذري ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ﻋﺪم اﺟﺘﻬﺎد آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﺑﺎب اﺿـﻄﺮار رأي‬ ‫ﺑﻪ رﻫﺒﺮي وي دادﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻗﺎﺿﻲ ﻣﻨﺼﻮب در ﻣﺤﺪودهاي ﻛﻪ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺮده ﺣﻖ ﻗﻀﺎوت دارد‪ ،‬رﻫﺒﺮي ﻛﻪ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤـﺖ ﻧﻈـﺎرت ﻣﺠﺘﻬـﺪ‬ ‫اﻋﻠﻢ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬ﻣﻌﻨــﺎي اﺳــﻘﺎط ﻣﺮﺟﻌﻴــﺖ از رﻫﺒــﺮي اﺳــﻘﺎط اﺟﺘﻬــﺎد ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧــﻮرداري از‬ ‫اﺧﺘﻴﺎرات وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻓﻘﺎﻫﺖ و اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ ﺎﻟزم دارد‪.‬‬ ‫‪ .11‬آذري ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻳﻘﻴﻨـﺎً از ﭘﺸـﺘﻮاﻧﺔ رأي اﻛﺜﺮﻳـﺖ ﻣـﺮدم‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ وي اﺣﺮاز ﺷﺮاﺋﻂ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي اﻣﻮري ﻓﻨـﻲ و‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮات و رأي ﻣﺮدم ﻓﺮد ﻓﺎﻗـﺪ ﺻـﺎﻟﺣﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻳـﺎ رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1376‬‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺮاي دوﻣﻴﻦ ﺑﺎر در ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﻪ ﻣﺎه ﺑـﺮاي ﺧـﺎﺗﻤﻲ رﺋـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر ﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻪ ﺻﻔﺤﻪاي از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫»ﮔﺮﭼﻪ از ﻃﺮف دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ ﻛﻮدﺗﺎ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ آﺗﺶ ﻓﺘﻨﻪ ]ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي[ از ﻧﻮﺷـﺘﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 282 ‬‬

‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﺎﻣﻪ و دﻓﺎﻋﻴﻪ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪهام وﻟﻲ اﻳﻦ ﺣﻘﻲ اﺳﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ و اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻓﻄﺮي‪«...‬‬ ‫»ﺑﻪ اﺷﺪ‪ ‬وﺟﻪ ﻣﺤﺼﻮر ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺤﺒﻮس ]ﻫﺴﺘﻢ[ در اﺛﺮ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ و اﻣـﺮ ﺑـﻪ ﻣﻌـﺮوف و‬ ‫ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و ﻣﻤﻨﻮع از درس و ﺑﺤﺚ در ﺣـﻮزة اﻣـﺎم ﺟﻌﻔـﺮ ﺻـﺎدق )ع( و ﻣﻬﺘـﻮك و‬ ‫ﻏﺎرتزده و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ اﻣﻮال دﻓﺘﺮ و ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼـﺮﺑﻪﻓـﺮد ﺗﺄﻟﻴﻔـﺎت ﻳﻌﻨـﻲ ﻏـﺎرت‬ ‫ﻣﻌﻨﻮي و ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺗـﺄﻟﻴﻒ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎدﺛﻪاي ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻣﻮرد آن در ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺷﺎه دﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ دوم‪ :‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺑﻬﺎر ‪1377‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺑﻴﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﺎﻟـﺖ اﻏﻤـﺎء و اﻋـﺰام ﺑـﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن و‬ ‫دوﻣﻴﻦ وﺧﺎﻣﺖ ﺣﺎل و اﻋﺰام ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻬﺎر ‪ 1377‬دو ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻮﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ دو‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﺣﺎوي ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﺎزه اﺳﺖ ﻛﻪ ذﻳﺎﻟً ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫اول‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺑﻮﻳﮋه ﺟﻮاﻧﺎن‪ 12 ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1377‬‬ ‫ﻣﻔﺎد اﻳﻦ ﻧﺎﻣﺔ ‪ 9‬ﺻﻔﺤﻪاي در ﺳﻪ ﻣﺤﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻠﺨﻴﺺ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺷﺮح ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ ﻣﻨﺘﻘﺪان‬ ‫»ﻗﺮﻳﺐ ﺷﺶ ﻣﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﻋﻠﻢ اﻣ‪‬ﺖ‪ ...‬ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‬ ‫و ﻣﻦ ﻃﻠﺒﻪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻣﺎم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را در ﺑﺪﻋﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫رﻫﺒﺮي اﻋﺎﻟم ﺑﻠﻜﻪ اﻋﺎﻟن ﻣﻲﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻫﺘﻚ و ﺗﺨﺮﻳﺐ دﻓﺘﺮ و ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎ و ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي‬ ‫اﺻﻠﻲ ﻛﺘﺎبﻫﺎ واﻗﻊ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺲ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﺤﺒﻮس و ﺑﺮﺧـﻲ درﻫـﺎي ﺧﺎﻧـﻪ را‬ ‫ﺟﻮش داده و ﻓﺸﺎرﻫﺎي رواﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮدﻣـﺎن و ﻫﻤﺴـﺮ ﻣـﺮﻳﺾ و ﻓﺮزﻧـﺪ ﻣـﺮﻳﺾ و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻣﺎ وارد ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪي ﻛﻪ ﻫﻢ ﺧـﻮدم ﻫـﻢ ﻫﻤﺴـﺮم در اﺛـﺮ ﻓﺸـﺎرﻫﺎي رواﻧـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺼﺪﻳﻖ ﭘﺰﺷﻚ در ﻛُﻤﺎ و ﺳﻜﺘﻪ ﻓﺮو رﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ آﺛﺎر ﺳﻮء آن ﻫﻨﻮز ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻫﻤﺎن اواﺋﻞ ﺑﻪ دادﮔﺎه ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﻳﮋه اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻫﻢ ﺧﻮدﺗﺎن ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و‬ ‫ﻫﻢ ﻋﺪم ﺗﻔﻬﻴﻢ ﺟﺮم ﺧﺎﻟفﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺳﻠﺐ ﺣﻖ دﻓﺎع و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻜﻪ ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 283 ‬‬

‫ﭘﻴﺎم ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺷﻤﺎ را در ﻣﻀﻴﻘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻗﺎﺿـﻲ دادﮔـﺎه‬ ‫ﺗﺼﺮﻳﺤﺎً و ﺗﻠﻮﻳﺤﺎً ﮔﻔﺖ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻫﺒـﺮي ارزﺷـﻲ ﻧـﺪارد و در ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻫﻤﻪ اﺧﺘﻴﺎرات ﺑﺎ رﻫﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ...‬ﮔﺮﭼﻪ زور اﺳﺖ و ﻇﻠﻢ وﻟﻲ ﺷﺨﺼﺎً ﻣﻲﭘـﺬﻳﺮم وﻟـﻲ ﺣـﺪاﻗﻞ در را ﺑـﺎز ﻛﻨﻴـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺗﺴﻜﻴﻨﻲ در ﻫﻤﺴﺮ ﻣﺮﻳﺾ ﭘﻴﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ در دل ﻫـﻴﭻﻳـﻚ از آﻧﻬـﺎ رﺣـﻢ و‬ ‫ﻋﺎﻃﻔﻪاي ﺣﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺿﻌﻔﺎ ﻗﺮار ﻧﺪاده اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ب‪ .‬ﺳﻪ اﺷﺘﺒﺎه روﺣﺎﻧﻴﻮن دوﻟﺘﻲ‬ ‫»رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﻌﻠﻮل ﺗﺎﻟش ﻣﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺳﺒﺐ و ﺟﻬﺎت دﻳﮕﺮ‬ ‫از ﺧﺪاي ﺧﻮد و از ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﻋﺬر ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ‪.‬‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮﻳﮋه آﻗﺎي ]ﻋﻠـﻲ[ ﻣﺸـﻜﻴﻨﻲ و ]اﺑـﺮاﻫﻴﻢ[ اﻣﻴﻨـﻲ و ]ﻋﺒـﺪاﷲ[‬ ‫ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ و ﺳﺎﻳﺮ روﺣﺎﻧﻴﺖ دوﻟﺘﻲ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ رﻫﺒﺮي ﻓﻌﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﺋﻨﺎً ﻣـﺎ ﻛـﺎن ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬و اﺎﻟ اﺳﺎﻟم و اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺎﻟزم وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻜﺲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ...‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﻏﻴـﺮ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻓﻘﻬـﻲ و اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﺧﻮد را ﻗﻴ‪‬ﻢ ﻣﺮدم و در ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ و داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن از آﻧﻬﺎ اﻋﻠـﻢ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﻔﻲ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻧﻬﻀﺖ ﻗﺒﻠﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻜﺴﺖ روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻣـﺮدم ﺷـﺪ‪....‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻫﻢ اﮔﺮ ﻣﺒـﺘﺎﻟ ﺑـﻪ اﻓﻜـﺎر ارﺗﺠـﺎﻋﻲ ﺿـﺪﺗﻤﺪن ﻏـﺮب ﺑﺎﺷـﺪ ﻗﻄﻌـﺎً ﺷﻜﺴـﺖ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه دﻳﮕﺮ آﻗﺎﻳﺎن ﻓﻮق ﺧﻠﻂ ﺑﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و وﺎﻟﻳﺖ ﺷـﺮﻋﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬وﺎﻟﻳـﺖ در‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت ﻓﻘﻂ آن ﻫﻢ ﻏﻴﺮاﺳﺘﺼﻮاﺑﻲ‪ ،‬وﻟﻲ در وﺎﻟﻳﺖ ﺷﺮﻋﻲ أﺧ ‪‬‬ ‫ﺺ‬ ‫از آن اﺳﺖ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎرات وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ در ﭼﻨﺪ ﺑﻨﺪ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬ ‫در وﺎﻟﻳﺖ ﺷﺮﻋﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻣﺎﻟك در ﻋﻤﻞ ﻗـﻮاي ﺳـﻪﮔﺎﻧـﻪ و رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﺷﺮﻋﻲ‪ ،‬زﻳﺮا اوﻟﻲ ﺗﺎﺑﻊ آراء اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣـﺮدم اﺳـﺖ و دوﻣـﻲ‬ ‫ﺗﺎﺑﻊ وﺣﻲ‪«.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 284 ‬‬

‫ج‪ .‬وﻇﻴﻔﺔ اﻋﺘﺼﺎب و ﻓﺮﻳﻀﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻫﺒﺮي‬ ‫»وﻟﻲ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻏﻤﺎض و ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻋﻠﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب و ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺶ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗﺪﺑﻴﺮ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬و ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻋﺎﻣـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ‬ ‫اﻣﺮوز ﻣﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻣﻀﺎﻓﺎً ﺑﻪ ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎﺋﻲ ﺑـﻪ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ و ﺧﻮاﺳـﺘﺔ ﻣـﺮدم‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ زور در اداره ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﭼﻮن اوﻟﻴﻦ زﻣﺎن ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﻳﻨﻬﺎ اﻧﺤﺮاف رﻫﺒـﺮي‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺮدم ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺪون دﺳﺖزدن ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﻛﺎر دﻳﮕﺮي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺻﺪد اﺻـﺎﻟح‬ ‫آن ﺑﺮآﻳﻨﺪ‪ ...‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ و ﻫﻤﻪ ﺧﺒﺮﮔﺎن آﮔﺎه و ﺧﻮد ﻧﻔﺮوﺧﺘﻪ اﻣﺮوز ﻫﻤﻪ ﻋﻠﻤـﺎء ﻃـﺎﻟب و‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﺎزار و داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن و ﺣﺘﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ و اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ و آﻣﻮرش و ﭘﺮورش دﺳـﺖ‬ ‫از ﻛﺎر روزﻣﺮه ﺧﻮد ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ اﻟﻬﻲ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬و ﭼـﻮن ﺧﺒﺮﮔـﺎن اﻣـﺮوز‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﺰدور و از وﻋﺎظاﻟﺴﺎﻟﻃﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و در اﻳﻦ ﻛـﺎر ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ رﻫﺒـﺮ ﻣـﻮرد ﻗﺒـﻮل و‬ ‫ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻣﺮدم دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮد را ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻃﺒـﻖ اﺻـﻞ ‪ 113‬ﻣـﺄﻣﻮر ﺑـﻪ اﺟـﺮاي‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻧﻤﻮده ﺗﺎ ﻗﺪرت را از دﺳﺖ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﺎﺑﻊ درآورﻧﺪ‪ ...‬آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ اﺳﺖ‪...‬‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﻌﻮﻳﺾ رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ و ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ اوﺳﺖ‪...‬‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻫﺎ ﺟﺰء واﺟﺒﺎت و ﺿﺮورﻳﺎت و ﺻﺮف ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ و ﺣﻮزهﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ و ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ در ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺎﻟزم و ﺑﺤﺚﻫﺎي آزاد ﺑﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫رﻫﺒﺮي واﺟﺪ ﺷﺮاﺋﻂ و ﺗﺒﻴﻴﻦ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﺷﺮاﺋﻂ و اﺧﺘﻴـﺎرات وﻟـﻲ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﺎﻟزم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺤﺚ روﺣﺎﻧﻴﻮن دوﻟﺘﻲ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﺤﺜﻲ اﺳﺖ اﻧﺤﺮاﻓﻲ زﻳﺮا ﺑﺎ اﺛﺒـﺎت‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان اﺛﺒﺎت وﺎﻟﻳﺖ ﺷﺨﺺ و اﺧﺘﻴﺎرات او را ﻧﻤﻮد‪«...‬‬ ‫دوم‪ .‬ﺻﻮرت ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ‪ 20 ،‬ﺧﺮداد ‪1377‬‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺑﻠﻨﺪ اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺔ ‪ 3‬ﺻﻔﺤﻪاي اﻳﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﺻﻮرت ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﻗﺎﻳﺎن ]ﻋﻠﻲ[‬ ‫ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪] ،‬ﻋﺒﺪاﷲ[ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ‪] ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ[ اﻣﻴﻨﻲ و ﺟﻤﻴﻊ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ]ﺣﻮزة‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ[ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي آﻗﺎﻳـﺎن ]ﻣﺤﻤـﺪ[ ﻣـﺆﻣﻦ ]ﻗﻤـﻲ[ و ]ﺳـﻴﺪ ﺣﺴـﻦ[ ﻃـﺎﻫﺮي ]ﺧـﺮم‬ ‫آﺑﺎدي[«‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻧﺨﺴـﺖ را ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن اﺻـﻠﻲ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ و ﻣﺴـﺒﺐ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 285 ‬‬

‫ﻣﻈﺎﻟﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ وي و آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي رﻓﺘﻪ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺆﻣﻦ و ﻃﺎﻫﺮي ﺧﺮمآﺑـﺎدي را‬ ‫اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻛﺮده ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺟﻠﺴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫را ﺗﺮك ﻛﺮدﻧﺪ و در ﺳﺮﻛﻮب آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي و آذري ﻗﻤﻲ ﺷﺮﻳﻚ دﻳﮕﺮ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎرغ از ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﻜﺮر ًا در ﻛﻠﻴﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻪﻫـﺎي أﺧﻴـﺮ ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪه اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ ﺗﺎزﮔﻲ دارد‪:‬‬ ‫»رﻫﺒﺮ ﻓﻘﻂ ﻧﺎﻇﺮ ﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ‪ ...،‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺟﺰء ﺷﺮﻛﺎء ﺟﺮم اﺳﺖ‪...‬‬ ‫آﻳﺎ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪاي از وﺿﻊ ﻓﻌﻠﻲ ﺳﺮاغ دارﻳﺪ؟ اﻋﻠﻢ ﻣﺮاﺟﻊ‬ ‫]آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي[ را ﺣﺎﻛﻢ ﺳﺘﻤﮕﺮي ]آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﺔ ﺗﻮﻃﺌﻪ و اﻳﻨﻜﻪ »اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ« زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ...‬ﻣﺎ ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻣﻦ و آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ اﻳﺸـﺎن اﻫﺎﻧـﺖ ﻛـﺮدﻳﻢ و‬ ‫ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺟﺰاي ﻣﺎ ﺑﺎ آن ﻫﻤﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ اﻧﻘﺎﻟب اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﻠﻮي ﭼﺸﻢ دﻓﺘـﺮ‬ ‫و وﺳﺎﺋﻞ دﻓﺘﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻮﻣﺎن را ﺧﺮاب ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮدﻣﺎن را در ﺧﺎﻧﻪ ﺣﺒﺲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ‬ ‫در ]درِ ﻏﺮﺑﻲ[ ﺷﺶ ﻗﻔﻞ و در دﻳﮕﺮ ]درِ ﺟﻨـﻮﺑﻲ[ را ﺟـﻮش ﺑﺪﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻦ و ﻫﻤﺴـﺮم را‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺳﻜﺘﻪ و زﻣﻴﻦﮔﻴﺮي ﺑﻜﻨﻨﺪ‪] ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﻛُﻤﺎ رﻓﺘﻦ آﻳﺖاﷲ آذري أواﺧﺮ اﺳﻔﻨﺪ ‪،1376‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻜﺘﻪ ﻧﺎﻗﺺ ﻫﻤﺴﺮش‪ :‬أواﺧﺮ ارﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ [1377‬ﻛﻪ آﻗﺎ ]ﺧﺎﻣﻨـﻪاي[ ﻣـﻲﺧﻮﻫـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫زور ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻦ ﻣﻨﻜﺮ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﻨﻜﺮ وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻮدم؟‬ ‫ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻫﺘﻚ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﻄﻊ دارم ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻗﻀﻴﻪ را ﺑﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﻠﻤﻪ ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ و اﺎﻟّ ﺧﺴ‪‬ﺮ اﻟﺪﻧﻴﺎ و اﻵﺧﺮة ﻫﺴﺘﻴﺪ‪«.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري و ﻫﻤﺴﺮش در ﻣـﺎهﻫـﺎي ﭘـﻨﺠﻢ و ﺷﺸـﻢ ﺣﺼـﺮ ﻫـﺮ دو ﺳـﻜﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮن ﺑﻪ ﻛﻤﺎ ﻓﺮو ﻣﻲرود و ﭘﻴـﺮزن ﺳـﻜﺘﺔ ﻧـﺎﻗﺺ ﻣﻐـﺰي‬ ‫ﻛﺮده ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ زﻣﻴﻦﮔﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺼـﺮ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ اﻳـﻦ دو ﺑﻴﻤـﺎر ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪ رﻓـﻊ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬آذري از ﻓﺸﺎرﻫﺎي روﺣﻲ ﻣﺄﻣﻮران رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﺧﻮدش ﻛﻪ ﺑﻴﻤـﺎر ﺑـﻮده‪ ،‬ﻫﻤﺴـﺮ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎر و ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻴﻤﺎرش ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻠﺖ ﻣﻲﻧﺎﻟﺪ‪ .‬دادﮔﺎه ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﻳﮋه او را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛـﺮده‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 286 ‬‬

‫ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﺎﻣﻪ و ﺣﺘﻲ ﭘﻴﺎم ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺪﻫﺪ ﻣﻀﻴﻘﻪﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫دو‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ از ﻗﺪمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺟﻬﺎت دﻳﮕـﺮ‬ ‫از ﺧﺪاي ﺧﻮد و ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺨﺴﺖ روﺣﺎﻧﻴﻮن دوﻟﺘﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ رﻫﺒﺮي‬ ‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖﻫﺎي ﺎﻟزم ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﻆ ﺷـﻮد و اﺎﻟ اﺳـﺎﻟم و اﻧﻘـﺎﻟب ﺑـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬دوﻣﻴﻦ اﺷﺘﺒﺎه روﺣﺎﻧﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ در اﻣـﻮري ﻏﻴﺮﻓﻘﻬـﻲ و ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺮدم و اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه از آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ ﺧﻮد را ﻗﻴ‪‬ﻢ ﻣﺮدم ﻣﻲﭘﻨﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻫﻢ‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺒﺘﺎﻟ ﺑﻪ اﻓﻜﺎر ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺿﺪﺗﻤﺪن ﻏﺮب ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻄﻌﺎً ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻜﺴـﺖ‬ ‫ﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﺳﻮم آﻗﺎﻳﺎن ﺧﻠﻂ ﺑﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و وﺎﻟﻳﺖ ﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺧﺘﻴﺎرات وﻟﻲ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ در ﭼﻨﺪ ﺑﻨﺪ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ در وﺎﻟﻳﺖ ﺷﺮﻋﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬وﺎﻟﻳﺖ در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت ﻏﻴﺮاﺳﺘﺼـﻮاﺑﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﺷﺮﻋﻲ اﺟﺮاﻳﻲ ﻳﺎ ﻧﻈﺎرت اﺳﺘﺼﻮاﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﻲ ﺗﺎﺑﻊ آراء اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣـﺮدم اﺳـﺖ و‬ ‫دوﻣﻲ ﺗﺎﺑﻊ وﺣﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻏﻤﺎض و ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻋـﺪم ﻣﺸـﺮوﻋﻴﺖ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﻓﻘﺪان ﺷﺮاﺋﻂ ﺎﻟزم و اداره ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ زور اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺤﺮاﻓﻲ ﻫﻤـﻪ اﻗﺸـﺎر ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫دﺳﺖ از ﻛﺎر ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ اﻟﻬﻲ ﺧﻮد در اﺻﺎﻟح رﻫﺒﺮي اﻗﺪام ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺎﻟزم ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ رﻫﺒﺮي واﺟﺪ ﺷﺮاﺋﻂ از ﺿﺮورﻳﺎت و واﺟﺒـﺎت اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ آذري ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺸﺮوع داﻧﺴﺘﻦ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ دﺳﺘﻮر اﻋﺘﺼـﺎب و اﻧﻘـﺎﻟب ﺑـﻪ ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 287 ‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺷﺶ ﻣﺎﻫﺔ آﺧﺮ‬ ‫از آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻌﺪ از دوﻣﻴﻦ دور ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪن در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن در دوران ﺣﺼﺮ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ دو ﻧﻮﺷﺘﻪ در دﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ دو ﻧﻮﺷﺘﻪ وي آﺧـﺮﻳﻦ ﺑـﺎزﺑﻴﻨﻲ را در آراء ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎﺑﺖ آراء ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ را آذري ﻣﺘﻘـﺪم ﻧﺎﻣﻴـﺪﻳﻢ از ﻣـﺮدم‬ ‫ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺑـﻪ دادﮔـﺎه ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ وﻳـﮋة روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﻣـﻮرخ ‪1‬‬ ‫ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1377‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﮔﻴﺮﻧﺪه ارﺳـﺎل ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬و دوﻣـﻴﻦ ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه وي درﺑﺎره وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ در ﺷـﺮع و ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﻣـﻮرخ ‪ 30‬آذر ‪1377‬‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﺎﻣﺔ ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻪ دادﮔﺎه ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﻳﮋة روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴـﺪ‪» :‬ﺷـﻤﺎ اﻛﻨـﻮن ﭼـﻮب‬ ‫ﺧﻴﺰران ﺑﺪﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ ﺑﺮاي ﻛﻮﺑﻴﺪن ﺑﺮ ﻟﺒـﺎن ﻣـﻦ و آﻗـﺎي ﻣﻨﺘﻈـﺮي«‪ .‬او درﺑـﺎرة ﻋـﺪم‬ ‫ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ دادﮔﺎه وﻳﮋه روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬دادﮔﺎه ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺧﺎﻟف اﺳﺎﻟم و ﻫﻢ ﺧﺎﻟف‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ ...‬ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﻓﻘﻂ وﺎﻟﻳﺖ ﻧﻈﺎرﺗﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻗـﺎﻧﻮنﮔـﺬاري و ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫دادﮔﺎه ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬ ‫او در دوﻣﻴﻦ ﻣﺤﻮر ﻧﺎﻣﺔ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﺔ اﺳﺘﺒﺪاد دﻳﻨﻲ ﻣـﻲﭘـﺮدازد‪» :‬ﺑـﻪ ﻗـﻮل ﻣﺮﺣـﻮم‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻧﺎﺋﻴﻨﻲ)ﻗﺪسﺳﺮه( ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺘﺒﺪان ﻣﺴﺘﺒﺪ دﻳﻨﻲ اﺳﺖ‪ «.‬وي آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺳﻮءاﺳـﺘﻔﺎدة‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ از ﻣﺴﺌﻠﺔ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮد را از ﻣﺒﺎرزه ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫»ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ را در ﮔﺮو اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ و آزادي‬ ‫ﺑﻴﺎن و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮاﺳﺖ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺎ را آزادي ﻓﺤﺸﺎء ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﻖﮔﻮﻳﺎن را ﺑـﻪ‬ ‫زﻧﺪانﻫﺎي اﻧﻔﺮادي ﻣﻲاﻓﻜﻨﻨﺪ و ﺟﺮم آﻧﻬﺎ را ﻫﺪف ﻗﺮاردادن ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﺮدم و اﻳﻤـﺎن آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻘﻂ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ‪ -‬ﺑﻠﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ‪ -‬ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ....‬ﻣﺎ در ﺻـﺪد ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﻳـﺎ ﺗﺨﺮﻳـﺐ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ....‬ﺑﻠﻜﻪ در ﺻﺪد زدودن ﭘﻴﺮاﻳﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ را از ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﺮده‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ دﻧﻴﺎي اﻣﺮوز ﻫﺮﮔﺰ آن را ﻧﻤﻲﭘﺴﻨﺪد‪«.‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﺤﻮر ﻧﺎﻣﺔ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ﻧﻜـﺎت ﻣﻬﻤـﻲ اﺷـﺎره ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪:‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 288 ‬‬

‫»ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ و ﺷﻮراي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺘﺎن و ﻛﺸﻮر ﺣﻖ ﺣﻜﻢ درﺑـﺎره اﺷـﺨﺎص را‬ ‫ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻜـﻪ در ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺧﻮدﻧﻮﺷﺘﻪاﻳﻢ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﺣﻖ دارد ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ ﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‪ ....‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ و دادﮔﺎهﻫﺎ دﺳـﺘﻮر‬ ‫ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻓﺮدي را ﺑﺪﻫﺪ و ﺑﺎﻳﺪ روال ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ در اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺷـﺪه‬ ‫اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﻈﺎرت اﺳﺖ و ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻋﺪم اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﺣﻜﻤﻲ از اﺣﻜﺎم‬ ‫اﺳﺖ‪...‬‬ ‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻗﺒﺎﻟً ﮔﻔﺘﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻪام وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را از ﻧﻈﺮ آﻳﺎت و رواﻳﺎت و ﻓﺘﺎواﺳـﺖ و‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ اﻵن ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻨﺎﻓﺎت ﻧﺪارد‪«.‬‬ ‫ﺑﺎﻷﺧﺮه اﻳﺸﺎن در آﺧـﺮﻳﻦ ﻣﺤـﻮر ﻧﺎﻣـﻪاش ﺑـﻪ ﺑﺤـﺮان ﻣﺸـﺮوﻋﻴﺖ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪» :‬اﺧﺘﻴﺎرات وﺳﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺧﻮد آوردهاﻳﻢ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ‬ ‫اﻣﺎم راﺣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻓﺮد ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد در اﻋﻠﻤﻴﺖ در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬ ‫ﻫﻴﭻﻛﺲ ادﻋﺎي اﻋﻠﻤﻴﺖ اﻳﺸﺎن را در اﺣﻜﺎم ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺲ از وﻓﺎت ﻣﻌﻈﻢﻟـﻪ ﻛـﻪ ﺿـﺮورت‬ ‫اﻗﺘﻀﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ را ﻧﻤﻮد زﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﻗـﺪﻳﻢ در ﺑﺨـﺶ رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻌﻴﺎر ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻨﻮز ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﺸﺪه ﺑـﻮد‪ ...‬از ﻧﻈـﺮ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻓﻌﻠﻲ ﻫﻢ رﻫﺒﺮي اﻳﺸﺎن ﻣﻨﺘﻔﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ ...‬ﺧﺒﺮﮔﺎن روز وﻓﺎت اﻣـﺎم راﺣـﻞ آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد و ﻧﻈﺮ ﻣﺒﺎرك اﻣﺎم ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳـﻦ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺣﻘﻴﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ اﻳﻔﺎ ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ اﻋﺘﺒﺎر اﻳـﻦ اﻧﺘﺨـﺎب ﺗـﺎ رﻓﺮاﻧـﺪم ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دوام ﻧﻴﺎورد و در ﺟﻠﺴﺔ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻛﻪ آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻣﺘﻦ ﻣﺨـﺪوش را ﻋﻨـﻮان‬ ‫]ﻛﺮد[ از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺼـﻮﺑﺔ ﺟﻠﺴـﻪ اول ]‪ 14‬ﺧـﺮداد ‪ [1368‬ﻧـﻪ ﻣﺼـﻮﺑﺔ ﺟﻠﺴـﻪ دوم‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 289 ‬‬

‫]‪ [1369‬ﻫﻴﭻﻛﺪام ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺒﻮد ﺑﻪ دﻟﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﺎﻟً ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﻢ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﺤﺮان ﻣﺸـﺮوﻋﻴﺖ‬ ‫رﻫﺒﺮي را دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ رﻓﻊ ﺷﻮد‪«.‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪاي ﻛﻪ از وي در دﺳﺖ اﺳﺖ و ﻛﻤﺘﺮ از دو ﻣـﺎه‬ ‫ﻗﺒﻞ از وﻓﺎﺗﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ در ﺷﺮع و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ« ﺑﻪ ﻧﻜﺘﻪاي‬ ‫ﻛﻠﻴﺪي در ﺗﺒﻴﻴﻦ آراءش اﺷﺎره ﻛﺮده اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻳﻢ از وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ )اﺟﺮاﺋﻲ‬ ‫ﻧﻪ ﻧﻈﺎرﺗﻲ( و ﺳﺎﻳﺮ اﺧﺘﻴﺎرات در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎ و ﻛﺘﺎبﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻣـﺎم ﻣﻌﺼـﻮم و‬ ‫اﻣﺎم راﺣﻞ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻇﻬﻮر ﻋﺒﺎرتﻫﺎي ﻣﻦ در ﺑﺎﺎﻟﺗﺮ از اﻳﻦ ﺣـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ اﺷـﺘﺒﺎه ﻣﺤـﺾ‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ از ﺧﺪا و رﺳﻮل و ﻣﺮدم ﺑﺨﺼﻮص روﺷﻨﻔﻜﺮﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ اﻋﺘـﺬار‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪«.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫رﺋﻮس آﺧﺮﻳﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎي آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﺎهﻫﺎي آﺧﺮ ﺣﻴﺎت ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ اﺟﺮاﺋﻲ و ﺳﺎﻳﺮ اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻣﻌﺼـﻮم و اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﺎرﻫﺎ و ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ اﮔﺮ ﻇﻬﻮري ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺷـﺘﺒﺎه ﻣﺤـﺾ‬ ‫اﺳﺖ و آذري ﻗﻤﻲ از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ از ﺧﺪا و رﺳﻮل و ﻣﺮدم ﺑﺨﺼﻮص روﺷﻨﻔﻜﺮﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ‬ ‫ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻳﺎ رﻫﺒﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺧـﺎرج از ﻣﺠـﺎري ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﻫـﻴﭻ اﺧﺘﻴـﺎري‬ ‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟً ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻬﺎدي ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻧﺸـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ دادﮔـﺎه وﻳـﮋه‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺣﻖ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ و دادﮔـﺎهﻫـﺎ دﺳـﺘﻮر ﻣﺤﺎﻛﻤـﻪ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻮرايﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴﺖﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺷﻮراي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺘﺎن و ﻛﺸﻮر ﺣﻖ ﺣﻜﻢ درﺑﺎرة اﺷـﺨﺎص ﻧـﺪارد‪،‬‬ ‫ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﻗﻀـﺎﺋﻲ ﻣﻨﺤﺼـﺮ در ﻗـﻮه ﻗﻀـﺎﺋﻴﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ ﺷـﺮﻋﻲ )ﻣﺠﺘﻬـﺪ‬ ‫ﺟﺎﻣﻊاﻟﺸﺮاﺋﻂ اﻋﻠﻢ( ﺣﻖ دارد دﺳﺘﻮر دﻫﺪ ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد! ]اﻳﻦ ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﻓﺘﻮاي ﺗﺮور‪ .‬از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد[‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻗـﺒﺎﻟً ﮔﻔﺘـﻪام‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 290 ‬‬

‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﻧﻈﺮ آﻳﺎت و رواﻳﺎت اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﭽﻪ أﺧﻴﺮاً ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﻧﻈـﺮ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎ ﺑﺤﺮان ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﻣﻮاﺟـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬زﻳـﺮا ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺪﻳﻢ اﻳﺸﺎن ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺮاﺋﻂ ﺑﻮد )ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ(‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳـﺪ ﻫـﻢ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺮاﺋﻂ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻓﺎﻗـﺪ اﺟﺘﻬـﺎد ﻣﻄﻠـﻖ اﺳـﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨـﺎب اﻳﺸـﺎن در ﺷـﺮاﺋﻂ‬ ‫اﺿﻄﺮاري و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻘﻞ ﻗﻮل اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ دوام آن ﺗﺎ رﻓﺮاﻧﺪم ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﺸـﺎن اﻋﻠـﻢ در ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ اﺣﺪي اﻳﺸﺎن را اﻋﻠﻢ در اﺣﻜﺎم ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﻣـﻦ در ﺻـﺪد ﺗﻀـﻌﻴﻒ ﻳـﺎ ﺗﺨﺮﻳـﺐ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻧﻴﺴـﺘﻢ‪ ،‬در ﺻـﺪد زدودن‬ ‫ﭘﻴﺮاﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎﺎﻟﺗﺮ ﺑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺮي ﻛـﻪ در دﻧﻴـﺎي‬ ‫اﻣﺮوز ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را در ﮔﺮو وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ داﻧﺴﺘﻦ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﺘﺒﺪاد‬ ‫دﻳﻨﻲ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﺳﺘﺒﺪادﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ درﺑﺎرة ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ و اﻋﺘﺒﺎر دادﮔﺎه وﻳﮋه از ﺳﺎل ‪ 1358‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪1377‬‬ ‫راﻫﻲ ﻃﻮﺎﻟﻧﻲ ﭘﻴﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻞ و ﻧﻈﺮ وي در اﻳﻦ دو ﻣﻘﻄﻊ ‪ 180‬درﺟـﻪ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﻓـﺮق‬ ‫دارد‪ .‬آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آذري ﻣﺘﻘﺪم در ﺑﺴﻴﺎري ﻣﺴـﺎﺋﻞ از ﺟﻤﻠـﻪ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺗﺤﻮﻟﻲ اﺳﺎﺳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪:‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در دوران ﺣﺼﺮ ‪ 15‬ﻣﺎﻫﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺑﺘﺎﻟ ﺑﻪ ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮن ﺳـﻪ ﺑـﺎر‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﺿﻄﺮاري در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺴﺘﺮي ﻣﻲﺷﻮد ده ﻧﺎﻣﻪ اﻧﺘﻘﺎدي ﻧﻮﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻗﻮاي ﺑﺪﻧﻲ وي ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﻣـﺎ ﻟﺤـﻦ اﻧﺘﻘـﺎدات وي در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻨﺪﺗﺮ و ﺑﻨﻴﺎديﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آذري در دوران ﺣﺼﺮ ﻛﻠﻤﻪاي از ﻣﻮاﺿﻊ ﺧﻮد ﻋﻘـﺐ‬ ‫ﻧﻨﺸﺴﺖ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬آذري ﭘﺲ از دو دﻫﻪ دﻓﺎع ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻛﻞ دادﮔﺴﺘﺮي‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 291 ‬‬

‫ﺗﻬﺮان در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روزﻫﺎي ﺣﺼﺮ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻳﺰﻳﺪ ﺑـﺰن! ﺧـﻮب ﻣـﻲزﻧـﻲ! اﻳـﻦ ﭼـﻮب‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮشﺟﺎن ﻛﻦ!«‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي او را از ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺑﻲﻳﺎوران و ﻗﺘﻞ آﻣﺮان ﺑﻪ ﻣﻌـﺮوف‬ ‫و ﻧﺎﻫﻴﺎن از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲدارد‪ .‬ﺑﻪ او ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮاﺿـﻊ و ﻓـﺮوﺗﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ او ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮد »اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ زﺷﺖ »اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ!« وي در ﺗﺎرﻳﺦ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫وي ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﺤﺮﻳـﻚ و ﺗﺸـﻮﻳﻖ ﮔـﺮوهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻛـﺎري ﺟـﺰ‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺎل و آﺑﺮوي ﻣﻨﺘﻘﺪان رﻫﺒﺮي ﻧﺪارﻧﺪ ﺷﺮﻋﺎً ﺿﺎﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ او ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺪرت رﻫﺒﺮان اﻟﻬﻲ ﻧﻔﻮذ ﻣﻌﻨﻮي اﻳﺸﺎن اﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺑﮕﻴﺮ و ﺑﺒﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬در ﻧﻘﺪ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ وي در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم آﻗﺎﻳـﺎن‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﮔﺮ دﺷﻤﻦ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را ﮔﻮل ﺑﺰﻧﺪ ﺷﻤﺎ دو ﻧﻔﺮ اوﻟﻲ ﺑﻪ ﮔـﻮل‬ ‫ﺧﻮردن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬او ﺗﻈﺎﻫﺮات ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 76‬ﻗﻢ را ﺗﺪارك ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و »ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺧﻮدﺟﻮش« را ﺧﺎﻟفواﻗـﻊ ﻣـﻲداﻧـﺪ‪ .‬آذري از رﻫﺒـﺮي و ﻫﺎﺷـﻤﻲ‬ ‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻣﺘﻬﻢ را دﺳﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﮕﻬﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ از ﺧﻮدش دﻓﺎع ﻛﻨﺪ؟‬ ‫آﻳﺎ ﺑﺎزداﺷﺘﻦ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻴﺴﺖ؟«‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬در ﺗﻈﻠﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﺎﻣـﻪ و دﻓﺎﻋﻴـﻪ‬ ‫ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪهام‪ .‬ﺑﻪ اﺷﺪ‪ ‬وﺟﻪ ﻣﺤﺼﻮر ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺤﺒﻮس در اﺛﺮ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ و اﻣـﺮ ﺑـﻪ ﻣﻌـﺮوف و‬ ‫ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ و ﻣﻤﻨﻮع از درس و ﺑﺤﺚ در ﺣـﻮزه اﻣـﺎم ﺟﻌﻔـﺮ ﺻـﺎدق )ع( و ﻣﻬﺘـﻮك و‬ ‫ﻏﺎرتزده و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ اﻣﻮال دﻓﺘﺮ و ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼـﺮﺑﻪﻓـﺮد ﺗﺄﻟﻴﻔـﺎت ﻳﻌﻨـﻲ ﻏـﺎرت‬ ‫ﻣﻌﻨﻮي‪ .‬ﺣﺎدﺛﻪاي ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻣﻮرد آن در ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺷﺎه دﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬آذري در ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدة اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 77‬ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن از ﻗﺪمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺟﻬﺎت دﻳﮕﺮ از ﺧﺪاي ﺧﻮد و ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬او‬ ‫ﻳﻜﻲ از اﺷﺘﺒﺎه روﺣﺎﻧﻴﺖ را اﻳﻦ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ در اﻣﻮري ﻏﻴﺮﻓﻘﻬﻲ و ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم و‬ ‫اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه از آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ ﺧﻮد را ﻗﻴ‪‬ﻢ ﻣﺮدم ﻣﻲﭘﻨﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻬﻀـﺖ ﻫـﻢ اﮔـﺮ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 292 ‬‬

‫ﻣﺒﺘﺎﻟ ﺑﻪ اﻓﻜﺎر ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺿﺪ ﺗﻤﺪن ﻏﺮب ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻄﻌﺎً ﺷﻜﺴﺖ ﻣـﻲﺧـﻮرد‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺷﻜﺴـﺖ‬ ‫ﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻏﻤﺎض و ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ ﻧﻴﺴـﺖ ﻋـﺪم‬ ‫ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻘﺪان ﺷﺮاﺋﻂ ﺎﻟزم و اداره ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑـﺎ زور اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫اﻧﺤﺮاﻓﻲ ﻫﻤﻪ اﻗﺸﺎر ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ از ﻛﺎر ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ اﻟﻬﻲ ﺧـﻮد در اﺻـﺎﻟح رﻫﺒـﺮي‬ ‫اﻗﺪام ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻫـﺎ و ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺎﻟزم ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ رﻫﺒـﺮي واﺟـﺪ ﺷـﺮاﺋﻂ از‬ ‫ﺿﺮورﻳﺎت و واﺟﺒﺎت اﺳﺖ‪ .‬درﺣﻘﻴﻘـﺖ آذري ﺑـﺎ ﻧﺎﻣﺸـﺮوع داﻧﺴـﺘﻦ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ دﺳـﺘﻮر‬ ‫اﻋﺘﺼﺎب و اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺸﺖ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗـﻢ در ‪ 20‬ﺧـﺮداد‬ ‫‪ 1377‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻓﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻣﻦ و آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﻫﺎﻧـﺖ ﻛـﺮدﻳﻢ و ﻧﻬـﻲ از‬ ‫ﻣﻨﻜﺮ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺟﺰاي ﻣﺎ ﺑﺎ آن ﻫﻤﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ اﻧﻘﺎﻟب اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺟﻠـﻮي ﭼﺸـﻢ دﻓﺘـﺮ و‬ ‫وﺳﺎﺋﻞ دﻓﺘﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻮﻣﺎن را ﺧﺮاب ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮدﻣﺎن را در ﺧﺎﻧﻪ ﺣﺒﺲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؟‪ ،‬ﻳﻚ‬ ‫در ﺷﺶ ﻗﻔﻞ و در دﻳﮕﺮ را ﺟﻮش ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ و ﻫﻤﺴﺮم را ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺳﻜﺘﻪ و زﻣـﻴﻦﮔﻴـﺮي‬ ‫ﺑﻜﻨﻨﺪ؟ ﻛﻪ آﻗﺎ ]ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ ﻣﻲﺧﻮﻫﺪ ﺑﻪ زور ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬ ‫ﻧُﻪ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺑﻴﺎن دو ﻧﻜﺘـﻪ آراء ﺳـﺎﺑﻖ ﺧـﻮد را ﺗﺼـﺤﻴﺢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ اﺟﺮاﺋﻲ و ﺳﺎﻳﺮ اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑـﻪ اﻣـﺎم ﻣﻌﺼـﻮم و اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﺎرﻫﺎ و ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ اﮔﺮ ﻇﻬﻮري ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺷـﺘﺒﺎه ﻣﺤـﺾ‬ ‫اﺳﺖ و آذري ﻗﻤﻲ از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ از ﺧﺪا و رﺳﻮل و ﻣﺮدم ﺑﺨﺼﻮص روﺷﻨﻔﻜﺮﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ‬ ‫ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻳﺎ رﻫﺒﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺧـﺎرج از ﻣﺠـﺎري ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻫﻴﭻ اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺪارد‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻗﺒﺎﻟً ﮔﻔﺘﻪام وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﻧﻈﺮ آﻳﺎت و رواﻳـﺎت اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫آﻧﭽﻪ أﺧﻴﺮاً ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ده‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ آذري ﻗﺒﻞ از آﺧﺮﻳﻦ اﻋﺰام اﺿﻄﺮاري ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ :‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺤﺮان ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﻗـﺪﻳﻢ اﻳﺸـﺎن ﻓﺎﻗـﺪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‬

‫‪ 293 ‬‬

‫ﺷﺮاﺋﻂ ﺑﻮد )ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ(‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻢ اﻳﺸﺎن ﻓﺎﻗﺪ ﺷـﺮاﺋﻂ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫زﻳﺮا ﻓﺎﻗﺪ اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب اﻳﺸﺎن در ﺷﺮاﺋﻂ اﺿﻄﺮاري و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻘـﻞ ﻗـﻮل‬ ‫اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ دوام آن ﺗﺎ رﻓﺮاﻧﺪم ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﺸﺎن اﻋﻠﻢ در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﺣـﺪي اﻳﺸـﺎن را اﻋﻠـﻢ در‬ ‫اﺣﻜﺎم ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ درﺻﺪد ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻳـﺎ ﺗﺨﺮﻳـﺐ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﻧﻴﺴـﺘﻢ‪ ،‬درﺻـﺪد زدودن‬ ‫ﭘﻴﺮاﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎﺎﻟﺗﺮ ﺑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺮي ﻛـﻪ در دﻧﻴـﺎي‬ ‫اﻣﺮوز ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را در ﮔﺮو وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ داﻧﺴﺘﻦ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﺘﺒﺪاد‬ ‫دﻳﻨﻲ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﺳﺘﺒﺪادﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‬ ‫ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬ ‫درﺑـﺎره وﺿــﻌﻴﺖ ﺟﺴــﻤﺎﻧﻲ و ﺑﻴﻤــﺎري ﻣﻨﺠــﺮ ﺑـﻪ ﻓــﻮت آﻳــﺖاﷲ آذري ﻗﻤــﻲ اﺑﺘــﺪا‬ ‫ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﻨﺘﺸﺮه در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1377‬را ﻣﻲآورم‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﮔﺰارﺷﻲ ﻛﻪ ﺧـﺎﻧﻮاده‬ ‫آن ﻣﺮﺣﻮم ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻳﻜﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد درﮔﺬﺷﺖ اﻳﺸﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد ﻧﻘـﻞ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ‪ .‬آﻧﮕـﺎه‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ درﺑﺎره ﺑﻴﻤﺎري وي ﻧﻘـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎﻷﺧﺮه ﮔـﺰارش ﺧـﺎﻧﻮاده از آﺧـﺮﻳﻦ‬ ‫روزﻫﺎي ﺣﻴﺎت ﭘﺪرﺷﺎن ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎ در ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻮﺷﻢ‬ ‫ﻧﻜﺎت اﺑﻬﺎم را در ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﮔﺰارش روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ 24‬ﺑﻬﻤﻦ ‪1377‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻊﺗﺮﻳﻦ ﮔﺰارش را روزﻧﺎﻣﻪ ﺻﺒﺢ اﻣـﺮوز ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪» :‬ﭘﺰﺷـﻜﺎن از ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1368‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺮوز ﭘﺪﻳﺪه ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮن اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ از‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮن رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬أواﺧﺮ ﺧﺮداد ﻣﺎه اﻣﺴﺎل ]‪ [1377‬ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺑﻪ ﻛﺸـﻮر‬ ‫آﻟﻤﺎن اﻋﺰام ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در واﭘﺴﻴﻦ روزﻫﺎي ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ]اﺳﻔﻨﺪ ‪ [1376‬ﻧﻴﺰ وي ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ‬ ‫ﻓﺮو رﻓﺘﻦ در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻤﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﻤﻠﻪ دﻳﺎﺑﺘﻲ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن دي ﺗﻬـﺮان ﺑﺴـﺘﺮي ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫وي ﻧﻬﻢ ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎه ﺟﺎري ]‪ [1377‬در ﭘﻲ ﺑﺤﺮاﻧﻲﺷـﺪن وﺿـﻌﻴﺖ ﺟﺴـﻤﺎﻧﻲاش اﺑﺘـﺪا در‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﭘﺎﺳﺘﻮر ﻧﻮ ﺗﻬﺮان ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ در ﭘـﻲ ﺳـﻜﺘﻪ ﻣﻐـﺰي ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اراﺋـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻓﻮق ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺧﺎﺗﻢاﺎﻟﻧﺒﻴـﺎء اﻧﺘﻘـﺎل ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬آﻳـﺖاﷲ آذري‬ ‫ﻗﻤﻲ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﺷﺐ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ]‪ 22‬ﺑﻬﻤـﻦ ‪ [1377‬ﺑـﺮ اﺛـﺮ ﺑﻴﻤـﺎري ﺳـﺮﻃﺎن در ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن‬ ‫ﺧﺎﺗﻢاﺎﻟﻧﺒﻴﺎء ﺗﻬﺮان دارﻓﺎﻧﻲ را وداع ﮔﻔﺖ‪ .‬وي در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ‪ 73‬ﺳﺎل داﺷﺖ‪«.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 296 ‬‬

‫در روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ )دﻳﮕﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﺻﺒﺢ ﺗﻬﺮان( ﻧﻴﺰ ﮔﺰارش ﻓﻮق ﻋﻴﻨـﺎً ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ اﻋﺰام ﺑﻪ آﻟﻤـﺎن در أواﺧـﺮ ﺧـﺮداد ‪ 77‬اﺷـﺎرهاي ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ )روزﻧﺎﻣﻪ ﻋﺼﺮ ﺗﻬﺮان( ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺰارش ﻋﻴﻨﺎً آﻣﺪه اﻣﺎ از ﺳـﻪ ﻧﻜﺘـﻪ )اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫اوﺎﻟً ﭘﺰﺷﻜﺎن از ﺳﺎل ‪ 1368‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮد وي ﺷﺪه‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎً أواﺧﺮ ﺧﺮداد ﻣـﺎه ‪ 77‬ﺑـﻪ‬ ‫آﻟﻤﺎن اﻋﺰام ﺷﺪه‪ ،‬و ﺛﺎﻟﺜﺎً در آﺧﺮﻳﻦ روزﻫﺎي ‪ 1376‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﺮو رﻓﺘﻦ در ﻛﻤﺎي ﻧﺎﺷـﻲ از‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ دﻳﺎﺑﺘﻲ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن دي ﺗﻬﺮان ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪه( ﺧﺒﺮي داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻫﻴﭻﻛﺪام از ﺳﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﻓﻮق ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻴﭻ روزﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ اﺷـﺎرهاي ﺑـﻪ ﺣﺼـﺮ‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﭘﺎﻧﺰده ﻣﺎﻫﺔ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ﮔﺰارش ﺧﺎﻧﻮادة آذري ﻗﻤﻲ‪ 9 ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪1378‬‬ ‫ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اوﻟﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد رﺣﻠﺖ آن ﻣﺮﺣﻮم در ﺑﻬﻤﻦ ‪1378‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪاي‪ 12‬ﺻﻔﺤﻪاي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣـﻪ آﺑـﺎن‪ ١‬در ﻣﻄﻠﺒـﻲ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان »آﺧـﺮﻳﻦ‬ ‫روزﻫﺎي آذري ﻗﻤﻲ« ﺿﻤﻦ ﺧﺒﺮ رﺳﺎﻧﻲ ﻣﺮاﺳﻢ اوﻟﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد درﮔﺬﺷـﺖ آﻳـﺖاﷲ اﺣﻤـﺪ‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ روز دوﺷﻨﺒﻪ ‪ 11‬ﺑﻬﻤﻦ در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺤﻤﺪﻳﻪ ﻗﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ‬ ‫ﺑﻴﺖ اﻳﺸﺎن در اﻃﺎﻟﻋﻴـﻪاي ﺑـﻪ ﺗﺤـﻮﺎﻟت أواﺧـﺮ ﻋﻤـﺮ اﻳﺸـﺎن اﺷـﺎره ﻛـﺮده ﻛـﻪ در زﻳـﺮ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از آن از ﻧﻈﺮﺗﺎن ﻣﻲﮔﺬرد‪ «.‬در دﻧﺒﺎل ﻧﻜﺎﺗﻲ از ﻣﺘﻦ اﺻﻠﻲ اﻃﺎﻟﻋﻴـﺔ ﺑﻴـﺖ ﻋﻴﻨـﺎً‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫»ﺎﻟزم آﻣــﺪ ﻛــﻪ در اوﻟــﻴﻦ ﺳــﺎﻟﮕﺮد رﺣﻠــﺖ ﺷــﻬﺎدتﮔﻮﻧــﻪ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧــﻪ ﺣﻀــﺮت‬ ‫آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺣﺎج ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮي از زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ و ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮيﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﺸﺎن ﺑﻴﺎن ﺷﻮد‪ ...‬در روز ‪ 22‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 77‬ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺳـﺎﻟﺮوز‬ ‫ﺷﻬﺎدت اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق )ع( ]‪ 15‬ﺷﻮال ‪ [1419‬ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻳﻚ اﺳﺎﻟمﺷـﻨﺎس ﺑـﺰرگ و‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻟﺴﻮز ﻧﻈﺎم و اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻳﺎر وﻓﺎدار اﻣـﺎم راﺣـﻞ )ره( را از دﺳـﺖ‬ ‫داد‪....‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ﺳﻮم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ 9 ،112‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،1378‬ص ‪ 1‬و ‪ .6‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 297 ‬‬

‫ﺗﻔﺎوت زﻧﺪان ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺑﺎ زﻧﺪان ﻋﻤﻮﻣﻲ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪان در اﻳـﻦ‬ ‫زﻧﺪان ﺳﻬﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻓﺸﺎر روﺣﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺧـﺎﻧﻮاده ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺴﺮ ﺑﻴﻤﺎرش را ﻧﺰد ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺒﺮد ﻳﺎ ﺑﺮ اﻣـﻮر ﻣـﺎﻟﻲ ﺧـﺎﻧﻮاده ﻧﻈـﺎرت ﻛﻨـﺪ‪ ،‬و‬ ‫اﺣﺴﺎس ﭘﻮﭼﻲ و ﺑﻴﻬﻮدﮔﻲ ﺑﻪ او دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮدﺷﺎن در زﻣﺎن ﻃـﺎﻏﻮت در زﻧـﺪان ﻗـﺰلﻗﻠﻌـﻪ ﺣﺘـﻲ اﻧﻔـﺮادي آن ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫راﺣﺖﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و در ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻗﺮآن ﻣﺸﻐﻮل ﺑـﻮدم وﻟـﻲ در اﻳـﻦ زﻧـﺪان ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﺎت ﭼﻮن ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ آزار و اذﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻧﺎراﺣﺘﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﻚ زﻧﺪان ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ و از ﻣﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻳﺪار اﻳﺸﺎن ﻣﻲروﻳﺪ؟ و ﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛـﻪ ﺣﻀـﺮت آﻳـﺖاﷲ آذري‬ ‫ﺣﺘﻲ زﻳﺎرت ﺣﺮم ﺣﻀﺮت ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ)س( ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺸﺮف ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣـﺮدم ﺑـﺎور‬ ‫ﻛﺮدﻧﻲ ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺰل ﭘﺪري ﻣﺎ داراي دو درب ﺷﻤﺎﻟﻲ ]ﻏﺮﺑـﻲ[ و ﺟﻨـﻮﺑﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬رﻓـﺖوآﻣـﺪ از در‬ ‫ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ ]ﺑﻮﻟﻮار ﺷﻬﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ﻛﻮﭼﻪ ﺷـﻤﺎره ‪ ،12‬ﭘـﺎﻟك ‪ ،[320‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺄﻣﻮران دادﮔﺎه وﻳﮋه آن را از ﺑﻴﺮون ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻮش ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ رﻓﺖوآﻣﺪ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و از در‬ ‫ﺷﻤﺎﻟﻲ ]ﻏﺮﺑﻲ‪ :‬ﺑﻮﻟﻮار ﺷﻬﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ﻛﻮﭼﻪ ﺷـﻤﺎره ‪ ،10‬ﭘـﺎﻟك ‪ [310‬وارد ﻣﻨـﺰل‬ ‫ﺷﺪه ﮔﻮﺷﻲ دربﺑـﺎزﻛﻦ را ﻗﻄـﻊ و ﻗﻔـﻞ در را ﻋـﻮض ﻛـﺮده و آن در ﻛﻨﺘـﺮل ﺧـﻮد در‬ ‫آوردﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻨﺰل را ﻗﻔﻞ و ﻛﻠﻴﺪ آن را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣـﻲﺑﺮدﻧـﺪ و ﻋـﺎﺑﺮان‬ ‫ﭘﻴﺎده ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﺟﻠﻮي زﻧﺪاﻧﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻓﺮزﻧﺪان و ﻧﻮهﻫﺎي اﻳﺸﺎن اﺟﺎزه ورود ﺑﻪ ﻣﻨﺰل را داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫دﻳﺪن ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮد ﺑﻪ در ﻣﻨﺰل ﻣﻲرﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪتﻫـﺎ ﭘﺸـﺖ در‪ ،‬در ﮔﺮﻣـﺎ و ﺳـﺮﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻴﻞﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪ راه ﺑﺪﻫﻨـﺪ و ﻳـﺎ راه ﻧﺪﻫﻨـﺪ‬ ‫وﻗﺘﻲ ﺑﺎ اﻋﺘﺮاض ﻣﺎ روﺑﺮو ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻢ و ﻣﻌﺬور‪.‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻜﻮت ﻣﺮﮔﺒﺎري ﺑﺮ ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻧﻪ ﺣﻜﻢﻓﺮﻣـﺎ ﺑـﻮد و‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 298 ‬‬

‫ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ اوﻗﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺲ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻓﺘﺮ و ﻣﺮاﺟﻌﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ و‬ ‫ﺣﻞ ﻣﺸﻜﺎﻟت ﻣﺮدم ﺻﺮف ﻣﻲﻛﺮد و در روز ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑـﺮاي زﻳـﺎرت ﺑـﻪ ﺣـﺮم ﺣﻀـﺮت‬ ‫ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ و ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺸﺮف ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻛﻨـﻮن در اﺗـﺎﻗﻲ ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﺸـﻐﻮل ﻧﻤـﺎز و دﻋـﺎ و‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻮد‪ .‬و ﻣﺎدر ﺑﻴﻤﺎرﻣﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﻳﺸﺎن در ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣـﻲﺑﺮدﻧـﺪ و از دﻳـﺪار‬ ‫اﻗﻮام ﺧﻮد ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ ﻣﺎه ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮال ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ]أواﺧـﺮ ﻓـﺮوردﻳﻦ ‪ [1377‬ﻣﺎدرﻣـﺎن‬ ‫دﭼﺎر ﺳﻜﺘﻪ ﻣﻐﺰي ﻧﺎﻗﺺ ﺷﺪه و زﻣﻴﻦﮔﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺪرﻣﺎن ﻫﻢ روز ﺑﻪ روز زرد و ﻧﺤﻴﻒ‬ ‫ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺳﺮﻃﺎن ﻣﺒﺘﺎﻟ ﮔﺸﺘﻪ و ﻟﺒﺎسﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺶ ﻣﺎه ﺑﺮ ﺗـﻦ ﻧﻜـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﻏﺒﺎر ﻏﻢ ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗـﻦ ﻛـﺮده و ﺑـﺎ ﻫﻤﺮاﻫـﻲ ﻣـﺄﻣﻮران دادﮔـﺎه وﻳـﮋه‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑـﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن ]دي ﺗﻬـﺮان[ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﺷـﺪﻧﺪ ]أواﺧـﺮ اﺳـﻔﻨﺪ ‪ .[1376‬ﭘﺰﺷـﻜﺎن‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﺮاي اﻳﺸﺎن ﻣﻮﺛﺮ واﻗـﻊ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬وﻟـﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺣﺼـﺮ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﭼﻮن اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدي روﺣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻟش ﻣﺎ ﺑﺮاي ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻗﻀﻴﻪ آزادي اﻳﺸﺎن و ﺗﻤﺎس ﺑﺎ رﺋـﻴﺲ دادﮔـﺎه وﻳـﮋه و آﻗـﺎي‬ ‫]ﻫﺎﺷﻤﻲ[ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ و ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺳـﻴﺪ‪ ،‬و دوﺑـﺎره در اول ﺑﻬﻤـﻦ ]‪[1377‬‬ ‫در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ]ﭘﺎﺳﺘﻮر ﻧﻮ ﺗﻬﺮان[ ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺎ اﻳـﻦ وﺟـﻮد دﻛﺘـﺮ از وﺿـﻌﻴﺖ اﻳﺸـﺎن‬ ‫راﺿﻲ ﺑﻮد و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻴﻤﺎري اﻳﺸﺎن ﺣﺎد ﻧﻴﺴﺖ و ﻗﺎﺑﻞ درﻣـﺎن اﺳـﺖ‪ .‬وﻟـﻲ در روز ‪11‬‬ ‫ﺑﻬﻤﻦ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻗﺎت اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﭘﺮﺳﺘﺎر ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ اﻃﺎﻟع داد ﻛﻪ در ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬ ‫اﻳﺸﺎن دﭼﺎر ﺳﻜﺘﻪ ﻣﻐﺰي ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﻲ ﺳﻲ ﻳﻮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷـﺪﻧﺪ و ﺣﺎﻟﺸـﺎن وﺧـﻴﻢ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ اﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺳﻜﺘﻪ رﺑﻄﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺧﻮﻧﻲ ﻧﺪارد و دﻳﮕﺮ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ‬ ‫زﻧﺪهﻣﺎﻧﺪنﺷﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﭼﻮن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ در ﺑﺨﺶ ﺳﻲ ﺳﻲ ﻳﻮ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل رﻓﺘـﻴﻢ‪،‬‬ ‫و ﺻﺒﺢ روز ‪ 12‬ﺑﻬﻤﻦ ﻛﻪ آﻣﺎده رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻓﻮت اﻳﺸـﺎن را از رادﻳـﻮ‬ ‫ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ و ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن رﻓﺘﻴﻢ و دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻫﻨﻮز زﻧﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﺣـﺎل‬ ‫ﻣﺴﺎﻋﺪي ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ در روز ‪ 22‬ﺑﻬﻤﻦ ﭘﺲ از ‪ 15‬ﻣﺎه ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ دار ﻓـﺎﻧﻲ را‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 299 ‬‬

‫وداع ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻣﺎدرﻣﺎن ﻧﻴﺰ ‪ 5‬ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ]ﺗﻴﺮ ‪ [1378‬دارﻓﺎﻧﻲ را وداع ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪاي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞ اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﻣﺎ روﺷﻦ ﻧﺸﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﺮا رادﻳﻮ در ﺳـﺎﻋﺖ‬ ‫‪ 9‬ﺻﺒﺢ روز ‪ 12‬ﺑﻬﻤﻦ ]‪ [1377‬و در اوج ﺷﺮوع ﺟﺸﻦﻫﺎي دﻫﻪ ﻓﺠﺮ اﻳﻦ ﺧﺒـﺮ ﻛـﺬب را‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد!؟ ﻣﺎ ﻫﻢ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻧﺒﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﺨﺶ ﺧﺒﺮ را ﭘﻲﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﻓﻘـﻂ ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻪ رادﻳﻮ ﺧﺒﺮ را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺻﺪاي ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان از ﭼـﻪ ﻣﻨﺒﻌـﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺒﺮ را ﻛﺴﺐ ﻛﺮده ﺑﻮد؟!«‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬ﺧﺎﻧﻮاده آﻳـﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ دو ﻧﻜﺘـﻪ زﻳـﺮ را ﻧﻴـﺰ در ﻣـﻮرد ﻣﻌﺎﻟﺠـﺎت آن‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪:‬‬ ‫اول‪» .‬ﭘﺲ از ﻛﺴﺎﻟﺖ اﺑﺘﺪاﻳﻲ و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ﺳـﺮﻃﺎن ﺧـﻮن‪] ،‬در ﺳـﺎل ‪ [1365‬ﺑـﻪ‬ ‫آﻟﻤﺎن اﻋﺰام ﺷﺪﻧﺪ و زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﭘﺮﻓﺴﻮر ﻧﺼﺮاﷲ ﻓﻴﺮوزﻳﺎن در آﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻳﺸﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪«.‬‬ ‫دوم‪» .‬دوﺑﺎره در ]أواﺧﺮ[ ﺧﺮداد ﺳﺎل ‪ 77‬ﻋﻮارﺿﻲ در اﻳﺸﺎن ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﺻﺮار و ﺧﻮاﻫﺶ ﺧﺎﻧﻮاده و دوﺳﺘﺎن اﻳﺸﺎن و ﺑﺎ ﭘﺎدرﻣﻴﺎﻧﻲ آﻗﺎﻳﺎن ]ﺳـﻴﺪﻣﺤﻤﺪ[ ﺧـﺎﺗﻤﻲ و‬ ‫]اﻛﺒﺮ[ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ و ﺗﻌﻬﺪﻫﺎي زﻳﺎد از ﻃﺮف ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎ اﻋﺰام ]ﺑﻪ آﻟﻤـﺎن[ ﻣﻮاﻓﻘـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮاده و ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻣﻌﺠﺰه ﺷﺪه و اﻳﺸﺎن ﺻـﺤﻴﺢ و ﺳـﺎﻟﻢ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﺮان ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪«.‬‬ ‫ج‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ دﻳﮕﺮي درﺑﺎره ﺑﻴﻤﺎري آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺆﻣﻦ ﻗﻤﻲ در ﺳﺎل ‪ 1385‬ﺑـﻪ ﺣﺠـﺖاﺎﻟﺳـﺎﻟم اﺣﻤـﺪ ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﺧﺒـﺮ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ »ﻛﻤﻲ ﻗﺒﻞ از ﻓﻮت آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ]أواﺧﺮ ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ [1377‬ﻣﻦ ﺑﻪ دﻳﺪار »آﻗﺎ«‬ ‫]ﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي[ رﻓﺘﻢ و از اﻳﺸﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮدم اﮔﺮ اﺟـﺎزه ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻨـﺪ ﺣﺼـﺮ ﺑﻴـﺖ‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻠﻜﻪ اﻳﺸـﺎن ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي درﻣـﺎن ﺑﻴﻤـﺎري ﺣـﺎدش رواﻧـﺔ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﮔﺮدد ﻛﻪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت در ﻣﻮرد اﻳﺸﺎن ﺑﻴﻢ ﺟﺎﻧﻲ ﻣﻲرود‪ .‬آﻗـﺎ در ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﺔ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪“ :‬ﺑﻪ د‪‬ر‪‬ك”!«‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 300 ‬‬

‫د‪ .‬ﮔﺰارش ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از آﺧﺮﻳﻦ روزﻫﺎي ﺣﻴﺎت اﻳﺸﺎن‬ ‫دﺧﺘﺮ ﺑﺰرگ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﮔﺰارش دﻳﮕﺮي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي درﺑﺎره آﺧـﺮﻳﻦ‬ ‫روزﻫﺎي ﺣﻴﺎت ﭘﺪرﺷﺎن ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ در ﺗـﺎرﻳﺦ ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﮔـﺰارش ﺑـﺮاي‬ ‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎر در اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫»ﭘﺪرم ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از ﺣﺼﺮ ﺧﺎﻧﮕﻲ در ﺳﺎﻟﻣﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﻓﺮوردﻳﻦ‬ ‫‪ 1377‬ﻛﻢﻛﻢ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺒﺘﺎﻟ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻲاﺷﺘﻬﺎﻳﻲ و وزن ﻛﻢ ﻛـﺮدن‪ .‬ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ دادﮔـﺎه‬ ‫وﻳﮋة روﺣﺎﻧﻴﺖ ﮔﺎﻫﻲ دﻛﺘﺮ ﺑـﻪ ﻣﻨـﺰل ﻣـﻲآﻣـﺪ و ﮔـﺎﻫﻲ ﺗﺤـﺖاﻟﺤﻔـﻆ ﺑـﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن و‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ ﺣﺎل اﻳﺸﺎن رو ﺑﻪ وﺧﺎﻣﺖ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳـﺮﻃﺎن‬ ‫ﺧﻮن دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﻟﺠـﺎت در ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن اﺛـﺮ ﻧﺪاﺷـﺖ ﺗـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﭼﻨـﺪ ﺑـﺎر ﺑﺴـﺘﺮي و‬ ‫ﺷﻴﻤﻲدرﻣﺎﻧﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ و ﺗﻜﻠﻢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣـﻦ‪ ،‬ﺧـﻮاﻫﺮ و ﺑـﺮادراﻧﻢ در ﺗـﺎﻟش‬ ‫ﺑﻮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ]رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ[ و ﺑﺎ واﺳﻄﻪ ﺑﺎ آﻗﺎي ]ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ[ ﺧﺎﺗﻤﻲ و دوﺳﺘﺎن‬ ‫اﻳﺸﺎن ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻠﻜﻪ راه ﺣﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در ﻣﺎﻟﻗﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ]رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ[ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﻈﺮ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺪون ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﺸﻜﺎﻟت روﺣﻲ ﻛﻪ در ﭘﻲ ﺣﺼﺮ ﺧﺎﻧﮕﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻴﻤﺎري رو ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫در اداﻣﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮدن اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﺑﺮاي درﻣﺎن ﺗﺎﻟش ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻌﻬـﺪﻫﺎي‬ ‫ﻓﺮاوان از ﺑﺮادرﻫﺎﻳﻢ و اﻣﺮوز ]و[ ﻓﺮدا ﻛﺮدن اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑـﺮاي اﺟـﺎزة ﺧـﺮوج ﺑـﺎﻷﺧﺮه در‬ ‫ﺧﺮداد ‪ 1377‬ﺑﻪ آﻟﻤﺎن اﻋﺰام ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﻣﺎه ﺑﺎ ﺳﺎﻟﻣﺖ ﻛﺎﻣﻞ ]ﺑﻪ اﻳﺮان[ ﺑﺮﮔﺸـﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎورﻛﺮدﻧﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻬﺒﻮد اﻳﺸـﺎن ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻌﺠﺰه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ اﻳﺸـﺎن در آﻟﻤـﺎن ﭘﺮوﻓﺴـﻮر ﻧﺼـﺮتاﷲ ﻓﻴﺮوزﻳـﺎن و در اﻳـﺮان‬ ‫ﺷﺎﮔﺮد و دﺳﺘﻴﺎر وي دﻛﺘﺮ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ ﻣﻬﺪيﻓﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ دوﺑﺎره وﺿﻌﻴﺖ روﺣـﻲ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻜﺮار ﻧﺸﻮد در ﺗﺎﻟش ﺑﻮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺼﺮ اﻳﺸﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺣﺘـﻲ‬ ‫دوﺳﺘﺎن اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﻧﺰد رﻫﺒﺮ رﻓﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺣﺎل اﻳﺸﺎن ﺧﻮب ﺑﻮد و ﺑـﺮاي‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ ﻫﺮ ﻣﺎه ﻳﻜﺒﺎر ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﭘﺎﺳﺘﻮر ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ ﻧﻴﺰ اﻇﻬﺎر‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 301 ‬‬

‫رﺿﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر ﻛﻪ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﭘﺎﺳﺘﻮرﻧﻮ ﺑﺴﺘﺮي ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ]در ﺗـﺎرﻳﺦ‬ ‫‪ 10‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ [1377‬ﻧﺰد اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪاي در دﺳﺖ ﺑﺮادرم ﺑﻮد ﻛﻪ درﺑـﺎرة ﻗﺘـﻞﻫـﺎي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮهاي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﻦ اﮔﺮ زﻧﺪه ﺑﻤـﺎﻧﻢ ﺧـﻮاﻫﻢ‬ ‫ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻓﺘﻮاي اﻳﻦ ﻗﺘﻞﻫﺎ را ﭼﻪ ﻛﺴﻲ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺎﻓﻆﻫﺎي اﻳﺸﺎن ﻫﻢ در اﺗﺎق ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫)ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ!( ﻣﺎﻟﻗﺎت ﺗﻤﺎم ﺷﺪ و ﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﻢ ﺑﺮﮔﺸﺘﻴﻢ و ﻳﻜﻲ از ﺑﺮادرﻫـﺎﻳﻢ‬ ‫ﻧﺰد اﻳﺸﺎن ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺻﺒﺢ ]‪ 11‬ﺑﻬﻤﻦ[ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﺒﺮ داده ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺎل اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻫـﻢ ﺧـﻮرده و‬ ‫ﺳﻜﺘﻪ ﻛﺮده و ]اﻳﺸﺎن را[ ﺑﻪ ﺳﻲ ﺳﻲ ﻳﻮ ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻬـﺮان رﺳـﺎﻧﺪﻳﻢ و‬ ‫ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎور ﻧﺒﻮد ﺣﺎلِ دﻳﺮوز و وﺿﻌﻴﺖ آن روز‪ .‬دﻛﺘـﺮ ﻧﻴـﺰ از ﺣـﺎل اﻳﺸـﺎن اﺑـﺮاز‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮادرم ﮔﻔﺖ ﻧﻴﻤﻪﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ ]أواﻳﻞ ﺑﺎﻣﺪاد ‪ 11‬ﺑﻬﻤﻦ[ دو ﭘﺮﺳﺘﺎر ﻣﺮد ﺑـﺮاي ﺗﺰرﻳـﻖ‬ ‫آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪] ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮدﻧﺪ و رﻓﺘﻨﺪ[‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﭘﺪر ﺑﺎ ﺳﺮدرد‪ ‬ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻴﺪار ﺷﺪ و‬ ‫ﺑﺪ ﺣﺎل ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﻤﻪﺑﻴﻬﻮش ﺑﻮد ﺗﺎ اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﺳﻲ ﺳـﻲ ﻳـﻮ اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺧﺎﺗﻢاﺎﻟﻧﺒﻴﺎء اﻧﺘﻘﺎل داده‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮعاﻟﻤﺎﻟﻗﺎت اﻋـﺎﻟم ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ 9‬ﺻﺒﺢ روز ﺑﻌﺪ ﻳﻌﻨﻲ ‪ 12‬ﺑﻬﻤﻦ ]‪ [1377‬رادﻳﻮ اﻳﺮان ﺑﻌﺪ از اﻋـﺎﻟن آﻏـﺎز ﺟﺸـﻦ‬ ‫ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﺎﻟب ﺧﺒﺮ ﻓﻮت آذري ﻗﻤﻲ را اﻋﺎﻟم ﻛﺮد! ﻣﺎ ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن‬ ‫]ﺧﺎﺗﻢ اﺎﻟﻧﺒﻴﺎء[ رﺳﺎﻧﺪﻳﻢ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺒﺮ رادﻳﻮ دروغ ﺑﻮده اﺳﺖ و اﻳﺸـﺎن ﺗﺤـﺖ‬ ‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ]وﻳﮋه[ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺟﺎزه ﻣﺎﻟﻗﺎت ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﺎﺳـﺪارﻫﺎﻳﻲ ﻫـﻢ ﭘﺸـﺖ در اﺗـﺎق و‬ ‫داﺧﻞ اﺗﺎق ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ از دﻛﺘﺮ ﺧﺒﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﺸﺎن در ﻛﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ﺧﻮن ﺑﺎﺎﻟ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻧﺸﺎن ورم ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺑـﺮادرم‬ ‫ﻧﺰد ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ اﻳﺸﺎن در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﭘﺎﺳﺘﻮر ﻧﻮ دﻛﺘﺮ ﻣﻬﺪيﻓﺮ رﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﭙﺮﺳـﺪ ﻛـﻪ ﭼـﺮا‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺰﺷـﻚ ﻣﻌـﺎﻟﺞ ﺟـﻮاب داده ﺑـﻮد‪ :‬اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري ﭼﻴـﺰ‬ ‫دﻳﮕﺮي اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮﻃﺎن ]ﺧﻮن[ رﺑﻄﻲ ﻧﺪارد و ﻣﻦ دﻳﮕﺮ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ اﻳﺸـﺎن ﻧﻴﺴـﺘﻢ!‬

‫‪ 302 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫ﺑﺎ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻓﻴﺮوزﻳﺎن ]ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ اﻳﺸﺎن[ در آﻟﻤﺎن ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬او ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑـﻪ اﻳـﺮان‬ ‫آﻣﺪه ﺑﻮد ﮔﻔﺖ دﻳﮕﺮ ﻓﺎﻳﺪهاي ﻧﺪارد و اﻳﻦ ﺳﻜﺘﻪ ﻣﻐـﺰي اﺳـﺖ‪ 10 .‬روز اﻳـﺎم دﻫـﺔ ﻓﺠـﺮ‬ ‫ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ روزﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺪر و ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻮد‪ .‬در ﻏﺮوب ﭘﻨﺠﺸـﻨﺒﻪ ‪ 22‬ﺑﻬﻤـﻦ ]‪[1377‬‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ]ﺷﺐ[ ‪ 25‬ﺷﻮال ]‪ 1419‬ﺳﺎﻟﺮوز ﺷﻬﺎدت اﻣﺎم ﺻﺎدق )ع([ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ دار‬ ‫ﻓﺎﻧﻲ را وداع ﮔﻔﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ در اﺗﺎق ﺑﻮد و در ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻈﺔ ]وﻓﺎت[ ﮔﻮﺷﻲ را ﺑﺮداﺷﺖ‬ ‫و ]ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﺧﻮد[ ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ ﺗﻤـﺎم ﺷـﺪ‪ ،‬آذري ﻣـﺮد!‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن از ﻣﺄﻣﻮر ]اﻣﻨﻴﺘﻲ[ و ﭘﺎﺳﺪار ﭘﺎك ﺷﺪ و ﻫﻴﭻﻛﺲ را اﻃﺮاف ﺧﻮد ﻧﺪﻳﺪﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻢ آﻣﺪﻳﻢ ﺗﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺸﻴﻴﻊ را ﺑﺮﮔﺰار ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ]ﻣﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ آﻳـﺖاﷲ‬ ‫ﺳﻴﺪﻣﻮﺳﻲ ﺷﺒﻴﺮي زﻧﺠﺎﻧﻲ[ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮي ﺣﺮم را ]ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﺘﻮﻓﻲ[ ﻧﺪادﻧﺪ ﺑﻠﻜـﻪ در‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻠﻨﺪﮔﻮي ﺣﺮم را ﺑﺮاي ﭘﺨﺶ ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ]دﻳﮕﺮ[ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ! ﺗﺎ ﻣﺒـﺎدا‬ ‫ﺻﺪاي ﻧﻤﺎز ]ﺑﺮ ﺟﻨﺎزة آذري ﻗﻤﻲ[ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻛﺴﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ دوﺳﺘﺎن و ﻣﺪرﺳﻴﻦ‬ ‫ﺣﻮزه ﺗﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﭘﻴﺎم ﺗﺴﻠﻴﺘﻲ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫]ﭘﺪرم[ در آﺧﺮﻳﻦ روزﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎري در ﺣﺎل ﺗﻨﻈﻴﻢ وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﻧﺘﻬـﺎ‬ ‫ﻧﺮﺳﻴﺪ‪«.‬‬ ‫در اﻳﻦ وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬از وﺻﻲام و ﻧﻮرﭼﺸﻤﻢ ﺣﺴـﻦ ﻣـﻲﺧـﻮاﻫﻢ ﭘﺎرﭼـﺔ‬ ‫ﺳﻔﻴﺪي ﻛﻪ ﻣﻌﻄﺮ ﺑﻪ اﺷﻚ ﭼﺸـﻤﻢ در ﻣﺼـﻴﺒﺖ ﺧﺎﻧـﺪان رﺳـﺎﻟﺖ ]اﺳـﺖ[ روي ﭘﻴﺸـﺎﻧﻴﻢ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ و دﻋﺎي ﺗﻮﺳﻞ را ﺑﺎ ﺗﺄﻧّﻲ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺘﻢ اﺣﺪي از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫ﺣﺘﻲ آﻗﺎي ]آﻳﺖاﷲ ﻋﻠﻲ[ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ و ]آﻳﺖاﷲ ﻋﺒﺪاﷲ[ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ در ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﻣﺮاﺳﻢ‬ ‫ﻣﻦ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ]ﺑﺎﺷﻨﺪ[‪ .‬ﻧﻤﺎز ﻣﺮا ﻳﺎ آﻗـﺎي ]آﻳـﺖاﷲ ﺣﺴـﻴﻨﻌﻠﻲ[ ﻣﻨﺘﻈـﺮي و ﻳـﺎ آﻗـﺎي‬ ‫]آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ[ ﺑﻬﺠﺖ و ﻳﺎ آﻗﺎي ]آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ[ ﻣﻮﺳﻲ ]ﺷﺒﻴﺮي[ زﻧﺠـﺎﻧﻲ ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻗﺒﺮ ﻣﺤﺬوري ﻧﺪاﺷﺖ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد‪«.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﺔ ﻋﺎدي‪ ،‬دو ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ‪ ،‬ص ‪ .2‬‬

‫‪١‬‬

‫‪ 303 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬آﻧﭽﻪ ﮔﺬﺷﺖ دﻋﺎوي ﺧﺎﻧﻮادة ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺒﺘﺎﻟ ﺑﻪ ﺳﺮﻃﺎن ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪ ﻣﺤﺼـﻮر ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه اﺑﻌﺎد دﻳﮕﺮي ﻫﻢ دارد‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﮔﺰارش ﭘﺰﺷﻜﻲ و دﻳﮕﺮي دﻋـﺎوي ﻣﻘﺎﻣـﺎت‬ ‫اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ أﺧﻴﺮ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪام‪ .‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﺔ دادﮔﺎه ﺻﺎﻟﺤﻪ و ﻛﻤﻴﺘـﺔ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖﻳﺎب اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦزﻣﻴﻨﻪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺣﻜﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ آذري ﻗﻤﻲ از ﻓﺮﺟﺎم اﻧﺘﻘﺎداﺗﺶ‬ ‫آذري ﻗﻤﻲ در ﻋﺒﺎرات زﻳﺮ ﻓﺮﺟﺎم اﻧﺘﻘﺎدات ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ 1‬و ‪» .2‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ و روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﻣﺒـﺎرز و ﺑﻌﻀـﻲ ﺳﻴﺎﺳـﻴﻮن ﮔﻨـﺎه‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑـﻪ وﻇﻴﻔـﺔ ﺷـﺮﻋﻲ‬ ‫ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ آن ﺣﺘﻲ ﻗﺘـﻞ آﻣـﺎدهام‪ .‬ﺑـﻴﺶ از اﻳـﻦ ﺎﻟزم‬ ‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻣﻄﻠﺐ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫‪» .3‬ﻧﻪ از زﻧﺪان و ﻧﻪ از ﻛﺸﺘﻪﺷﺪن و ﻧﻪ از ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ دﻳﮕـﺮ ﻫﺮاﺳـﻲ ﻧـﺪارم‪ ....‬ﻋﻤـﺪﺗﺎً‬ ‫ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺳـﺎﺑﻖ و ﻣﻌـﺎوﻧﻴﻦ اﻳﺸـﺎن ]دوران وزارت ﻋﻠـﻲ‬ ‫ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن[ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﺮ ﻳﺎ اﺟﺎزه ﻣﻌﻈﻢﻟـﻪ ]ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي[ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﺻﺎﻟح ﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺒﺎﺷﺮﻳﻨﺶ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ...‬ﺟﻨﺎب رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎي وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي؟!«‬

‫‪٢‬‬

‫‪» .4‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻔﺲ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬ ‫از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻢ داد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺷـﻬﻴﺪ ﺷـﻮم ﺗـﺎ در ﺗـﺎرﻳﺦ اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫ﻣﻘﺪس ﻣﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪ در ﺟﻮ‪ ‬ﺧﻔﻘﺎن و ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺧﻮدش را ﻓﺪاي اﻧﻘـﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺟﺰوه ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻟم‪ ،‬ﻣﻬﺮ ‪،1374‬ص ‪23-24‬؛ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ اﻋﻀـﺎي ﺑﻨﻴـﺎد رﺳـﺎﻟﺖ‪9 ،‬‬ ‫آﺑﺎن ‪ ،1374‬ص‪ .26‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪ 5 ،‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬

‫‪ 304 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫ﻛﺮد‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫‪» .5‬ﭼﺮا در ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ اﻳﻦ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺣﺘﻲ اﺷﺎﻋﺔ ﻓﺎﺣﺸـﻪ و رﻣـﻲ ﺣﻘﻴـﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻔﺎق و ﺣﺘﻲ آﻣﺎدﮔﻲ ﺑﺮاي ﻗﺘﻞ ﻣﻦ در ﻣﻴﺎن ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﻤﺎ ﺟﺎﺋﺰ اﺳﺖ؟‪ ...‬آﻳﺎ اﻳـﻦ اﻋﻤـﺎل‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ را ﺟﺎﺋﺰ ﻣﻲداﻧﻴﺪ؟‪«...‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪» .6‬ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮم ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺟﺎن ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﻴﺎﻧـﺪازد ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي آن آﻣﺎدهام‪.‬‬

‫‪٣‬‬

‫‪» .7‬ﺷﻤﺎ دو ﻛﺎر دﻳﮕﺮ درﺑﺎره ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺮ ﺳﺮم ﺧـﺮاب‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪] ،‬دوم[ ﻧﻴﻤﻪﺟﺎن ﻣﻦ و ﻫﻤﺴﺮم را ﻫﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ در دﺳـﺖ ﺷﻤﺎﺳـﺖ‪،‬‬ ‫وﻟﻲ ﺧﺪا در ﻣﻮﻗﻌﺶ از دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬

‫‪4‬‬

‫دو ﻋﺒﺎرت زﻳﺮ ﻛﻪ ﻗﺒﺎﻟً ﻧﻘﻞ ﺷﺪ را ﻧﻴﺰ دوﺑﺎره ﻣﺮور ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬ ‫‪» .8‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ از روي ﺷﻬﻮت ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﭘﺮداﺧـﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﺻـﺪاﻳﺶ را ﺧﻔـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪5‬‬

‫‪ .9‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺸﺮﻳﺔ اﻧﺼﺎر وﺎﻟﻳﺖ اﺻـﻔﻬﺎن‪ :‬ﺑـﻪ آﻗـﺎي آذري ﻗﻤـﻲ اﺑـﺎﻟغ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ در‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ )ﻛﻪ در ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ را ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻛﺮده( ﺻﺤﺖ داﺷﺘﻪ و اﻳﺸﺎن ﭘﺎﻳﺶ را ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﻠﻴﻤﺶ دراز ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣـﻮﻫﻦ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺰباﷲ ﻗﻠﻢ او را آﻧﭽﻨﺎن ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺪاي ﺧﻮردﺷﺪن آن ﻗﻠﻢ ﻟـﺮزه ﺑـﺮ‬ ‫ﺑﺪن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻳﺎوهﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﺟﻮاﺑﻲ ﺑﻪ او ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺗﺎ ﻧﺴـﻞ در ﻧﺴـﻞ ﻋﺒـﺮت‬ ‫ﺑﺮاي او و ﻛﺴﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﻮنﺑﻬﺎي ﻫﻤﻪ ﺷﻬﻴﺪان را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت‬ ‫آﻳﺖاﷲ ]ﻣﺤﻲاﻟﺪﻳﻦ[ ﺣﺎﺋﺮي ]ﺷﻴﺮازي[ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺎ ﻗﻠـﻢ ﻳـﺎ ﻗـﺪﻣﺶ در ﺷﻜﺴـﺖ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﭘﺲ از ﺣﻤﻠﺔ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ ﺑﻪ وي و ﺗﻌﻄﻴﻞ درﺳﺶ در ﻓﻴﻀﻴﻪ‪ 20،‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ دري ﻧﺠﻒآﺑﺎدي وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت‪ 21،‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 3‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ‪ 23 ،‬آﺑﺎن ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 4‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن رﻫﺒﺮي‪ 5 ،‬آذر ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 5‬اﻇﻬﺎرات آﻳﺖاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ در ﺗﻈﺎﻫﺮات ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‪ .‬‬

‫‪ 305 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫ﻧﻔﻮذ ﺣﻜﻢ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻗﻠﻢ زد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آن ﻗﻠﻢ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ در ﭼﻨـﻴﻦ راﻫـﻲ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎ ﺗﺮدﻳﺪ در ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدنﻫـﺎ ﺧـﻮد ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ...:‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻔﻪ ﺷﻮد‪ ...،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﻮد‪ ...‬و ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﺟﺎم اﻧﺘﻘﺎد از وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ و‬ ‫اﺳﺘﺒﺪاد دﻳﻨﻲ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ه‪ .‬ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺸﻴﻴﻊ‪ ،‬ﺗﺪﻓﻴﻦ و ﺗﺮﺣﻴﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺰارش اﻳﺮﻧﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزه آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺻﺒﺢ ﺷﻨﺒﻪ ‪ 24‬ﺑﻬﻤـﻦ ‪1377‬‬ ‫از ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎﻣﻊ اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﺴﻜﺮي )ع( ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺣﺮم ﺣﻀﺮت ﻣﻌﺼـﻮﻣﻪ ﺑﺮﮔـﺰار ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﻜﺮ آن ﻣﺮﺣﻮم ﭘﺲ از اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﻮﺳﻲ ﺷﺒﻴﺮي زﻧﺠﺎﻧﻲ در ﻣﻘﺒـﺮه‬ ‫ﺷﻬﻴﺪ ﺣﺎج ﻣﻬﺪي ﻋﺮاﻗﻲ در ﺣﺮم ﺣﻀﺮت ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪ‪ ٢.‬در اﻳﻦ ﻣﺮاﺳـﻢ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﻣﺮاﺟﻊ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ ﺣﻮزه ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺮﺣﻴﻢ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺤﻤﺪﻳﺔ ﻗﻢ ﻛـﻪ از ﻃـﺮف ﺑﻴـﺖ آن‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ ﺑﻬﺠﺖ ﻓﻮﻣﻨﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﻣﻮﺳﻲ ﺷﺒﻴﺮي زﻧﺠـﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫آﻳــﺖاﷲ ﻟﻄــﻒاﷲ ﺻــﺎﻓﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕــﺎﻧﻲ‪ ،‬آﻳــﺖاﷲ ﺳــﻴﺪ ﻋﺒــﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﻣﻮﺳــﻮي اردﺑﻴﻠــﻲ‪،‬‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم اﺣﻤﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ از ﭘﺪر ﻣﺤﺼﻮر ﺧﻮد آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‪ ،‬و ﻧﻴـﺰ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺆﻣﻦﻗﻤﻲ‪ ،‬آﻳﺖاﷲ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ اﻣﻴﻨـﻲ و آﻳـﺖاﷲ ﺣﺴـﻴﻦ راﺳـﺘﻲ ﻛﺎﺷـﺎﻧﻲ از‬ ‫اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺷﻮرايﻋﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣‬‬

‫در ﺗﺮﺣﻴﻢ وي در ﻣﺴﺠﺪ ارك ﺗﻬﺮان ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﻓﻘﻴﻬﻲ درﺑﺎره وي ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮﺣﻮم‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﺻـﺎﺣﺐ ‪ 35‬ﺟﻠـﺪ ﻛﺘـﺎب ﻛـﻪ ﭘﺴـﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ را در ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺮﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪ ،‬ﻓـﺮدي ﺑﺎﺧـﺪا‪ ،‬ﻓﻘﻴـﻪ‪،‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻳﺮان ﻓﺮدا‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،39‬دي ‪ .1376‬‬ ‫‪ . 2‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز و ﺧﺮداد‪ 25 ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪1377‬؛ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﺔ رﺳﺎﻟﺖ ‪ 24‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ .1377‬‬ ‫‪ . 3‬رﺳﺎﻟﺖ ‪ 25‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ .1377‬‬

‫‪ 306 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫ﻣﺘﻘﻲ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻮد‪ 1.‬در ﻫﻴﭻﻛﺪام از ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺗﺮﺣﻴﻢ و ﺧﺘﻢ ﻛﻠﻤﻪاي درﺑـﺎرة‬ ‫ﺣﺼﺮ ﭘﺎﻧﺰده ﻣﺎﻫﺔ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وي ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪ‪.‬‬ ‫و‪ .‬ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺗﺴﻠﻴﺖ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﻛﻪ آن ﻣﺮﺣﻮم ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧـﻪ‪ ،‬رﺋـﻴﺲ‬ ‫ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮه و ﭼﻬﺎر ﺳﺎل دﺑﻴﺮ آن ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﻛﻪ وي دو دوره ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪة‬ ‫ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان در آن ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﻪ وي ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه دوره دوم آن‬ ‫از ﺷﻬﺮ ﻗﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻛﻪ وي ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺣﺎﻛﻢ ﺷـﺮع ﻗـﻢ‪ ،‬دادﺳـﺘﺎن اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫ﺗﻬﺮان و ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮع دادﮔﺎه وﻳﮋة روﺣﺎﻧﻴﺖ آن ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻛـﻪ وي‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺪرﺳﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﺎرج آن ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻮراي ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري اﺋﻤﺔ ﺟﻤﻌﻪ ﻛﻪ وي ﺳﺎلﻫﺎ‬ ‫اﻣﺎم ﺟﻤﻌﺔ ﺧﺎوه از ﺗﻮاﺑﻊ ﻗﻢ ﺑﻮد‪ ،‬روزﻧﺎﻣﺔ رﺳﺎﻟﺖ ﻛﻪ وي از ﻣﺆﺳﺴﺎن و ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎز آن‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻﻛﺪام درﮔﺬﺷﺖ ﻫﻤﻜﺎر ﺳﺎﺑﻖﺷﺎن را ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ!‬ ‫در ﺳﻮگ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻪ ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷـﺪ‪ :‬آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﻣﺮﺟـﻊ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮر و ﮔﺮوﻫﻲ از ﻋﺎﻟﻗﻪﻣﻨﺪان و ﺷﺎﮔﺮدان اﻳﺸﺎن در ﻗﻢ و ﮔﺮوه ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﺗﻬﺮان‪.‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﭘﻴﺎم ﺗﺴﻠﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ رﺣﻠﺖ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ)ره(‬ ‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬ ‫اﻧﺎ ﷲ و اﻧﺎ اﻟﻴﻪ راﺟﻌﻮن‬ ‫"اذا ﻣﺎت اﻟﻤﺆﻣﻦ اﻟﻔﻘﻴﻪ ﺛﻠﻢ ﻓﻲ اﺎﻟﺳﺎﻟم ﺛﻠﻤﻺ ﺎﻟﻳﺴﺪﻫﺎ ﺷﺊ"‬

‫‪٢‬‬

‫رﺣﻠﺖ ﻧﺎﮔﻮار و ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺰرﮔﻮار و ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺣﻀﺮت آﻳﺖ اﷲ آﻗﺎي ﺣـﺎج‬ ‫ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ)ﻃﺎب ﺛﺮاه( ﺛﻠﻤﻪ ﺟﺒﺮانﻧﺎﭘﺬﻳﺮي اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ؛ ﻣـﺮدي‬ ‫ﻣﺘﻌﻬﺪ و ﺑﺎﻓﻀﻴﻠﺖ ﻛﻪ در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻫﻤﺮاه اﻣﺎم راﺣﻞ )ره( و روﺣﺎﻧﻴﺖ‬ ‫و ﻣﺮدم ﺑﻮد و از ﻫﻴﭻ ﺗﺎﻟش و ﻓﺪاﻛﺎري درﻳﻎ ﻧﻤـﻲﻛـﺮد‪ ،‬و ﻫـﻴﭻﮔـﺎه در اﻧﺠـﺎم آﻧﭽـﻪ را‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬رﺳﺎﻟﺖ ‪ 29‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ .1377‬‬ ‫‪ . 2‬اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻲ‪ .‬‬

‫‪ 307 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲداد ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﻧﻤـﻲﻧﻤـﻮد‪ ،‬و آﺧﺮاﺎﻟﻣـﺮ در اﺛـﺮ ﺗـﺬﻛﺮ دادن ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﺗﻨﺪ و ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻣﻨﺰل ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ و ﺧـﺪﻣﺎت ﺷـﺎﻳﺎن و‬ ‫ﺳﻮاﺑﻖ درﺧﺸﺎن اﻳﺸﺎن را ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﺬﻛﺮ دادن وﻇﻴﻔﻪ ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﭼﻪ رﺳـﺪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻧﻔـﺮ ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫دﻟﺴﻮز و آﮔﺎه ﺑﻪ ﻣـﻮازﻳﻦ اﺳـﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬و وﻇﻴﻔـﻪ ﻣﺴـﺆوﻟﻴﻦ ﻣﺤﺘـﺮم اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﺗـﺬﻛﺮات‬ ‫ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﺎﻧﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫رﺳﻮل ﺧﺪا )ص( در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﻪ اﺻـﺤﺎب ﺧـﻮد ﻣـﻲﻓﺮﻣﻮدﻧـﺪ‪:‬‬ ‫"اﺷﻴﺮوا ﻋﻠﻲ‪"‬؛و اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ)ع( ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪":‬ﻓﺎﻟ ﺗﻜﻔﻮا ﻋﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻺ ﺑﺤـﻖ او ﻣﺸـﻮرة ﺑﻌـﺪل‬ ‫ﻓﺈ ّﻧﻲ ﻟﺴﺖ ﺑﻔﻮق أن أﺧﻄﺊ و ﺎﻟ آﻣﻦ ذﻟﻚ ﻣﻦ ﻓﻌﻠﻲ"‬

‫‪١‬‬

‫و ﺑﺎﻷﺧﺮه ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ آذري در روز ﺷـﻬﺎدت اﻣـﺎم ﺻـﺎدق )ع( ﻣﺼـﺎدف ﺑـﺎ ‪22‬‬ ‫ﺑﻬﻤﻦ روز ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ دﻋﻮت ﺣﻖ را در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻟﺒﻴـﻚ ﮔﻔـﺖ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﻧـﺐ‬ ‫ﻓﻘﺪان اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺰرگ را ﺑﻪ ﺣﻀﺮت وﻟﻲ ﻋﺼﺮ )ﻋﺠﻞاﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻓﺮﺟﻪ اﻟﺸﺮﻳﻒ( و ﺣـﻮزه‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ )ﺻـﺎﻧﻬﺎاﷲ ﺗﻌـﺎﻟﻲ ﻋـﻦ اﻟﺤـﺪﺛﺎن( و ﺧـﺎﻧﻮاده و ﻓﺮزﻧـﺪان و واﺑﺴـﺘﮕﺎن و ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻋﺎﻟﻗﻪﻣﻨﺪان آن ﻣﺮﺣﻮم ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻣﻲﮔـﻮﻳﻢ و از ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻗـﺎدر ﻣﺘﻌـﺎل ﺑـﺮاي اﻳﺸـﺎن ﻋﻠـﻮ‬ ‫درﺟﺎت و ﺣﺸﺮ ﺑﺎ اوﻟﻴﺎي ﺧﺪا‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﺳﺎﻟﻣﺖ و ﺳﻌﺎدت و ﺻﺒﺮ‬ ‫ﺟﻤﻴﻞ و أﺟﺮ ﺟﺰﻳﻞ ﻣﺴﺄﻟﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬ ‫واﻟﺴﺎﻟم ﻋﻠﻲ ﺟﻤﻴﻊ إﺧﻮاﻧﻨﺎ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ و رﺣﻤﻺ اﷲ و ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ‬ ‫‪ 26‬ﺷﻮال ‪ 23 - 1419‬ﺑﻬﻤﻦ ‪1377‬‬ ‫ﻗﻢ اﻟﻤﻘﺪﺳﻺ ‪ -‬ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‬

‫‪٢‬‬

‫روزﻧﺎﻣﻪ ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز )‪ 24‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ (1377‬ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ از ﭘﻴﺎم ﺗﺴﻠﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﺎﻟﻏﻪ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪ ‪ .216‬‬ ‫‪ . 2‬دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ج ‪ 1‬ص ‪ .93 -94‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 308 ‬‬

‫دو‪ .‬ﺗﺴﻠﻴﺖ ‪ 56‬ﻧﻔﺮ از ﻓﻀﻺي ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‬ ‫اﻧﺎ ﷲ و اﻧﺎ اﻟﻴﻪ راﺟﻌﻮن‬ ‫اذا ﻣﺎت اﻟﻤﺆﻣﻦ اﻟﻔﻘﻴﻪ ﺛﻠﻢ ﻓﻲاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺛﻠﻤﻺ ﺎﻟﻳﺴﺪ‪‬ﻫﺎ ﺷﻲء‬ ‫رﺣﻠﺖ ﻧﺎﮔﻮار و ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺰرﮔﻮار و ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺣـﺎج ﺷـﻴﺦ‬ ‫اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ ﻃﺎب ﺛﺮاه را ﺑﻪ اﻣﺎم زﻣﺎن )ﻋﺞ( و ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﻣﺮاﺟـﻊ ﻋﻈـﺎم و‬ ‫ﺑﻴﺖ ﻣﻜﺮم اﻳﺸﺎن ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺮد ﻣﺘﻌﻬـﺪ و ﺑﺎﻓﻀـﻴﻠﺘﻲ ﻛـﻪ در ﺗﻤـﺎم ﻣﺮاﺣـﻞ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻫﻤﺮاه اﻣـﺎم راﺣـﻞ )ره( و روﺣﺎﻧﻴـﺖ و ﻣـﺮدم ﺑـﻮد و از ﻫـﻴﭻ ﺗـﺎﻟش و‬ ‫ﻓﺪاﻛﺎري درﻳﻎ ﻧﻤﻲﻛﺮد و ﻫﻴﭻﮔﺎه در اﻧﺠـﺎم آﻧﭽـﻪ را وﻇﻴﻔـﻪ ﺷـﺮﻋﻲ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻣـﻲداد‬ ‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﻤﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺸﺮه اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻊ اوﻟﻴﺎﺋﻪ و اﻟﺼﺪﻳﻘﻴﻦ‪.‬‬ ‫رﺿﺎ اﺣﻤﺪي‪ ،‬اﺣﻤﺪرﺿﺎ اﺳﺪي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺳﺎﻟﻣﻲﻧﺴﺐ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺳـﻤﺎﻋﻴﻞﭘـﻮر‪ ،‬ﻓـﺮجاﷲ‬ ‫اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ اﻳﺎزي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪرﺿـﺎ اﻳﺮواﻧـﻲ‪ ،‬ﺣﺴـﻴﻦ اﻳـﺰدي‪ ،‬ﻏﺎﻟﻣﺤﺴـﻴﻦ اﻳـﺰدي‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺪرﺿﺎ ﺑﺮﻗﻌﻲﻣﺪرس‪ ،‬داود ﺗﻬﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق ﺗﻬﺮاﻧـﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤـﺪ ﺟﺎﻟﻟـﻲﭘـﻮر‪ ،‬اﺑـﺮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺣﺠﺎزي‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺣﺴﻴﻨﻲارﺳﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﻛﺎﻇﻢ ﺣﻴﺪري‪ ،‬ﺻﺎدق ﺧﻠﺨﺎﻟﻲ‪،‬‬ ‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ رﺣﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺳﺎداتاﻟﺤﺴﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﺳﻌﻴﺪﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻬـﺮام ﺷـﺠﺎﻋﻲ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺪﺟﻌﻔﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻔﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺻﺎﻟﺤﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﺻﺪر‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺻﺪﻗﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤـﻮد‬ ‫ﺻــﻠﻮاﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴــﻦ ﻋــﺎرﻓﻲﭘــﻮر‪ ،‬ﻋﺒــﺎس ﻋﻄــﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿــﺎ ﻋﻄــﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤــﺪﺗﻘﻲ‬ ‫ﻓﺎﺿﻞﻣﻴﺒﺪي‪ ،‬ﻣﻬﺪي ﻓﻘﻴﻬﻲ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﻗﻴ‪‬ﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻓﻬﻴﻢﻛﺮﻣـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫـﺎدي ﻗﺎﺑـﻞ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﺿـﺎ‬ ‫ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق ﻛﺎﻣﺎﻟن‪ ،‬ﺳﻴﺪاﺣﻤﺪ ﻛﺎوﻳـﺎﻧﻲﻗﻤـﻲ‪ ،‬ﻋﻠـﻲاﺻـﻐﺮ ﻛﻴﻤﻴـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻘـﻲ ﻣﺘﻘـﻲ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻲاﺻﻐﺮ ﻣﺮوارﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻛﺮﻳﻢ ﻣﻄﻠﺒﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻘﺪسﻧﮋاد‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ ﻣﻜﺎرﻳﺎن‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﻣﺎﻟح‪،‬‬ ‫اﺣﻤﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﻣﻮﺣﺪيﺳﺎوﺟﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪ اﺑﻮاﻟﻔﻀـﻞ ﻣﻮﺳـﻮﻳﺎن‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮيﺗﺒﺮﻳﺰي‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﻣﻮﻟﻮي‪ ،‬ﺣﺴـﻴﻦ ﻣﻬـﺪوي‪ ،‬ﻣﺼـﻄﻔﻲ ﻣﻴﺮاﺣﻤـﺪي‪،‬‬

‫‪ 309 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫ﺳﻴﺪﻋﻠﻲ ﻣﻴﺮﻣﻮﺳﻮي‪ ،‬ﻏﺎﻟﻣﺤﺴﻴﻦ ﻧﺎدي‪ ،‬ﺣﺴﻨﻌﻠﻲ ﻧﻮرﻳﻬﺎ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺳﻪ‪ .‬ﺗﺴﻠﻴﺖ ‪ 13‬ﻧﻔﺮ از ﻓﻌﺎﻹن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺗﻬﺮان‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻴﺮاﻟﺤﺎﻛﻤﻴﻦ‬ ‫رﺣﻠﺖ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺰرﮔﻮار ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ را ﺑﻪ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺻﺒﻮر‬ ‫اﻳﺸﺎن ‪ -‬آﻧﺎن ﻛﻪ ﻧﻈﺎرهﮔﺮ درﮔﺬﺷﺖ ﺗﺪرﻳﺠﻲ وي در ﺷـﺮاﺋﻂ ﺣﺼـﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ ‪ -‬و ﺣـﻮزة‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻣﻲﮔﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻋﻠﻮ درﺟﺎت آن ﻣﺮﺣﻮم را ﺧﻮاﺳﺘﺎرﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺪﻫﺎﺷــﻢ آﻗــﺎﺟﺮي‪ ،‬ﻋﻤﺎداﻟــﺪﻳﻦ ﺑــﺎﻗﻲ‪ ،‬رﺿــﺎ ﺗﻬﺮاﻧــﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺼــﻮر ﻋﻈﻴﻤــﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﺿــﺎ‬ ‫ﻋﻠﻮيﺗﺒﺎر‪ ،‬ﻣﻬﺪي ﻏﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد ﻓﺮاﺳﺘﺨﻮاه‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ ﻛﺮﻛﻪآﺑﺎدي‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ‬ ‫ﻛﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬اﺣﻤﺪﺳﺮاﺋﻲ‪ ،‬اﻛﺒﺮ ﮔﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﻣﻈﻔﺮ‪.‬‬

‫‪٢‬‬

‫ز‪ .‬دادﺧﻮاﻫﻲ دﺧﺘﺮ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫ﻓﺎﻃﻤﻪ آذري ﻗﻤﻲ دﺧﺘﺮ ﺑﺰرگ آﻳﺖاﷲ در دوﻣﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺣﺼﺮ ﭘﺪرش در ﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﻋﺒﺪاﷲ ﻧﻮري ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ از ﻇﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺪرش رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﻈﻠﻢ ﻛﺮد‪:‬‬ ‫»ﺑﺎ ﺳﺎﻟم و ﺗﺸﻜﺮ و آرزوي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻋﺒﺪاﷲ ﻧﻮري‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ دﺧﺘﺮ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ)ره( از دﻓﺎﻋﻴﺎت‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ و ﻣﺴﺘﺪل ﺷﻤﺎ در دادﮔﺎه ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﻳﮋة روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ دﻟﮕﺮﻣـﻲ ﻫﻤـﺔ‬ ‫اﻗﺸﺎر ﺧﻮاﻫﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺸﻨﻮد ﺷﺪم‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻧﻮري‪ ،‬اﮔﺮ دادﮔﺎه وﻳﮋة روﺣﺎﻧﻴﺖ اﻳﻦ ﺣﻖ را را ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﺪﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ از ﺧﻮدﺗﺎن دﻓﺎع ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻫﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮة آن را ﻋﺎدل ﻧﺪاﻧﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻤﻴﻦ دادﮔـﺎه‬ ‫ﭘﺪر ﻣﻦ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ)ره( را ﺣﺘـﻲ ﺑـﺪون ﺗﻔﻬـﻴﻢ اﺗﻬـﺎم و اﺛﺒـﺎت ﺟـﺮم و‬ ‫ﺻﺪور ﺣﻜﻢ‪ ،‬دو ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در ﻣﻨﺰﻟﺶ زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮد و ﻳﻜﺴﺎل و اﻧﺪي در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎي‬ ‫روﺣﻲ و رواﻧﻲ ﻗﺮار داد و از ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ اﻗﻮام اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻗﺎت ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد و ﺑـﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﺮداد‪ 6 ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،1377‬ص ‪ .3‬اﻣﻀﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻟﻔﺒﺎﻳﻲ درج ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬ﻫﻤﺎن‪ 6 ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،1377‬ص ‪ .3‬اﻣﻀﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻟﻔﺒﺎﻳﻲ درج ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬‬

‫‪ 310 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﻣﻜﺮر اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﮔﺎه و دﻓﺎع از اﺗﻬﺎﻣـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻃﺒـﻖ ﻗـﺎﻧﻮن و ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻴﭻﻛﺪام ﺟﺮم ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﻧﺪاد‪.‬‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﺑﺮ ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻠﻤﻮس ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻛﺮد و ﺑﺎرﻫﺎ دﺎﻟﻳﻞ ﺧﻮدﺷـﺎن‬ ‫را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻧﺘﻘﺎدات ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ رده ﺑﺎﺎﻟي ﻛﺸـﻮر‪ ،‬ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻛﺪام ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻧﺒﻮده ﺑﻠﻜﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﻲ و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌـﺮوف و ﻧﻬـﻲ از ﻣﻨﻜـﺮ و‬ ‫واﺟﺐ ﻋﻴﻨﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ و اﺳﺎﻟم‪ ،‬ﻧﻈﺮات ﻓﻘﻬﻲ و ﺗﺤﻘﻴﻘـﻲ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻴﺎن ﻛﺮدم‪.‬‬ ‫وﻟﻲ دادﮔﺎه وﻳﮋه روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻓﺸﺎرﻫﺎي روﺣﻲ و رواﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮ اﻳﺸﺎن اداﻣﻪ داد و در اﻳﻦ ﻣﺪت ﻛﻪ در ﺣﺼﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ دﻓـﺎع ﻣﺨﺘﺼـﺮي از ﻃـﺮف‬ ‫دوﺳﺘﺎن و اﻓﺮاد ﺣﻖﻃﻠﺐ و ﺟﺒﻬﺔ دوم ﺧﺮداد ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻳﺸـﺎن در اﺛـﺮ‬ ‫اﻳﻦ اﻗﺪام ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺒﺘﺎﻟ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ رﺣﻤﺖ اﻳـﺰدي ﭘﻴﻮﺳـﺘﻨﺪ و ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻳﻦ اﻗﺪام ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﻨﺞ ﻣﺎه ﭘﺲ از رﺣﻠﺖ ﭘﺪرم‪ ،‬ﻣﺎدرم‬ ‫ﻫﻢ دﻋﻮت ﺣﻖ را ﻟﺒﻴﻚ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻫﺮ دو ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺧﻮد را ﻧﺰد ﺣﻖ ﺗﻌـﺎﻟﻲ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ دادﮔـﺎه‬ ‫ﻋﺪل و ﻗﺴﻂ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻫﻤﺎن دﻓﺎﻋﻴﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻳﺸﺎن را ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﻣﻮرد ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ‬ ‫آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬روح اﻳﺸﺎن را ﺷﺎد ﻧﻤﻮدﻳﺪ و ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻋﺰت دﻧﻴﺎ و‬ ‫آﺧﺮت را ﻛﺴﺐ ﻛﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫و ﻣﻜﺮوا و ﻣﻜﺮاﷲ واﷲ ﺧﻴﺮاﻟﻤﺎﻛﺮﻳﻦ‬ ‫ﻓﺎﻃﻤﻪ آذري‬ ‫‪ 26‬آﺑﺎن ‪1378‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬دﺧﺘﺮ آذري از ﻧﻘﺾ ﻣﻜﺮر ﻗﺎﻧﻮن در ﺣﻖ ﭘﺪرش ﺗﻮﺳﻂ دادﮔﺎه ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﻳﮋة‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﺮداد‪ 2 ،‬آذر ‪ .1378‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 311 ‬‬

‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﭘﺮده ﺑﺮﻣﻲدارد‪ :‬زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮدن ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﺑﺪون ﺗﻔﻬﻴﻢ اﺗﻬﺎم و اﺛﺒﺎت ﺟـﺮم و‬ ‫ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚﺳـﺎل و اﻧـﺪي‪ ،‬دو ﭘﻴﺮﻣـﺮد و ﭘﻴـﺮزن را در ﺑـﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﺸـﺎرﻫﺎي‬ ‫روﺣﻲ و رواﻧﻲ ﻗـﺮار دادن‪ ،‬ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﻣﺎﻟﻗـﺎت ﻧﺰدﻳـﻚﺗـﺮﻳﻦ اﻗـﻮام‪ ،‬ﻋـﺪم اﺟﺎﺑـﺖ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﻣﻜﺮر اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﮔﺎه و دﻓﺎع از اﺗﻬﺎﻣـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻃﺒـﻖ ﻗـﺎﻧﻮن و ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻴﭻﻛﺪام ﺟﺮم ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲﺷﺪ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬ﺑﻲﻣﻬﺮي اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن از اﻳﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر راﻧﺪه ﺷﺪه از اردوﮔﺎه ﻧﻈﺎم‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬آذري و ﻫﻤﺴﺮش در اﺛﺮ اﻳﻦ اﻗـﺪام ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑـﻪ ﺑﻴﻤـﺎري ﻣﺒـﺘﺎﻟ ﺷـﺪﻧﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫رﺣﻤﺖ اﻳﺰدي ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﻣﻔﺎد دﻓﺎﻋﻴﺎت ﻋﺒﺪاﷲ ﻧﻮري ﺧﺼﻮﺻﺎً در دﻓﺎع از ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي‬ ‫روح آذري را ﺷﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻈﻠﻢ ﺧﺎﻧﻮاده آذري در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از رﺣﻠﺖ‬ ‫ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ او در ﺣﺼﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ح‪ .‬اﻃﻺﻋﻴﻪﻫﺎي ﺑﻴﺖ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺎﻟﮕﺮد‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬در اﺑﺘﺪاي ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ‪ 12‬ﺻﻔﺤﻪاي ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اوﻟﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد‬ ‫رﺣﻠﺖ اﻳﺸـﺎن )ﺑﻬﻤـﻦ ‪ (1378‬آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪» :‬ﺎﻟزم آﻣـﺪ ﻛـﻪ در اوﻟـﻴﻦ ﺳـﺎﻟﮕﺮد رﺣﻠـﺖ‬ ‫ﺷﻬﺎدتﮔﻮﻧﻪ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺣﺎج ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮي از‬ ‫زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ و ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﺸﺎن ﺑﻴﺎن ﺷﻮد«‪.‬‬ ‫دو‪ .‬اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ ﺑﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ دوﻣﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد )ﺑﻬﻤﻦ ‪(1379‬‬ ‫»و ﺎﻟﺗﻘﻮﻟﻮا ﻟﻤﻦ ﻳﻘﺘﻞ ﻓﻲﺳﺒﻴﻞاﷲ اﻣﻮات ﺑﻞ اﺣﻴﺎء و ﻟﻜﻦ ﺎﻟﺗﺸﻌﺮون )ﺑﻘﺮه ‪(154‬‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﻛﺸﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻣـﺮده ﻧﺨﻮاﻧﻴـﺪ ﺑﻠﻜـﻪ زﻧـﺪهاﻧـﺪ وﻟـﻲ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻧﻤﻲداﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫و اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻮر رﻫﻨﻤﻮن ﻛﺮده و ﺧﻮد در اﺳﺘﺤﺎﻟﺔ ﻫـﺪاﻳﺖ‬ ‫ﺑﺸﺮي ﺑﻪ ﺑﻘﺎي اﺑﺪي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻣﻈﻠﻮﻣﻴـﺖ ﺧـﻮد ﭘﺎﺳـﺪار ﺣـﺮﻳﻢ ﺗـﺎرﻳﺦ و اﺳـﺎﻟم‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 312 ‬‬

‫ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ....‬ﻋﺎﻟﻢ ﺷﺠﺎع و ﻣﺒﺎرز ﺧﺴﺘﮕﻲﻧﺎﭘﺬﻳﺮي‪ ...‬ﺳـﺮاﻧﺠﺎم ﻫـﻢ در راه اﻋـﺘﺎﻟي دﻳـﻦ و‬ ‫ﻗﺮآن و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻲ از ﺳﺎﺎﻟر ﺷﻬﻴﺪان اﺑﺎﻋﺒﺪاﷲ اﻟﺤﺴـﻴﻦ )ع( و‬ ‫ﺑﻪ دور از ﺗﻌﻠﻘﺎت ﻣﺎدي و ﻣﻘﺎﻣﺎت دﻧﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﺎﻧﻮاده رﻧﺞ و ﺳﺨﺘﻲ ﻓﺮاوان ﺣﺼﺮ و‬ ‫ﻫﺘﻚ ﺣﺮﻣﺖ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ‪ ...‬و ﺑﺎ ﻋﺰت و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪي در ﺟﻮار ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﻲ آرﻣﻴﺪه‪«...‬‬ ‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪:‬‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻮق )اﻛﺜﺮ ﻗﺮﻳﺐﺑﻪاﺗﻔﺎق از ﺧـﺎﻧﻮادة ﺑﻴﻤـﺎر( را اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺎرﻳﺦ وﻗﻮع ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻛﺮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﭘﺰﺷﻜﺎن از ﺳﺎل ‪ 1365‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺮوز ﭘﺪﻳﺪة ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮن اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫او در آن زﻣﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﭘﺲ از ﻛﺴﺎﻟﺖ اﺑﺘﺪاﻳﻲ و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮن‪ ،‬ﺑﻪ آﻟﻤﺎن اﻋﺰام ﺷﺪ‪ ،‬و زﻳـﺮ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻓﻴﺮوزﻳﺎن در آﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻳﺸﺎن ﺳﺎﻟﻣﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﺎز ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﺮﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺣﺼﺮ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﺷﺪ‪ .‬در دوران ﺣﺼﺮ روزاﻧﻪ ﭘﺰﺷﻚ در‬ ‫ﻣﻨﺰل اﻳﺸﺎن را ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻣﻲﻛﺮد ﻳﺎ ﺗﺤﺖاﻟﺤﻔﻆ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻳﺎ آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎه اﻋـﺰام ﻣـﻲﺷـﺪ‪.‬‬ ‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در ‪ 28‬آﺑﺎن ‪) 1376‬روز ﺷﺮوع ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪ 72‬ﺳـﺎﻟﻪ و ﺑﻴﻤـﺎر‬ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻴﻪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ وي از ﺳﺎل ‪ 65‬ﻣﺒﺘﺎﻟ ﺑﻪ ﺳﺮﻃﺎن ﺧـﻮن ﺑـﻮده و‬ ‫ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪ .4‬أواﺧﺮ اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1376‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﺮو رﻓﺘﻦ در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻤﺎي ﻧﺎﺷـﻲ‬ ‫از ﺣﻤﻠﻪ دﻳﺎﺑﺘﻲ ﺗﺤﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺄﻣﻮران دادﮔﺎه وﻳﮋة روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن دي ﺗﻬـﺮان‬ ‫ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮن ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬ ‫ﺗﺠﻮﻳﺰ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﻌﺎﻟﺞ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺼﺮ اﻳﺸﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﭼﻮن اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳـﺎدي‬ ‫روﺣﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻲ روﺣﻲ ﺑﺮ ﻃﺮف ﻧﺸﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دوﺑﺎره ﺑﻴﻤﺎري ﻇـﺎﻫﺮ ﺷـﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 313 ‬‬

‫ﺗﺎﻟش ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮاي ﭘﻲﮔﻴﺮي آزادي اﻳﺸﺎن در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﻦ ﻗﻀـﺎﺋﻲ و ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﻪ ﻧﻴﺎز ﻣﺒﺮم ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪ رﻓﻊ ﺣﺼـﺮ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺑﺎ رﻓﻊ ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وي ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﭘﻴﺮﻣﺮد و ﻫﻤﺴﺮش ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺑﻴﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻴـﺮ از روزﻫـﺎي ﺷـﺮوع ﺣﺼـﺮ از اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻣﻌﺎﻳﻨﺔ ﭘﺰﺷﻚ در ﻣﻨﺰل ﻳﺎ اﻋﺰام ﺗﺤﺖاﻟﺤﻔﻆ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺴﺮ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ )ﺑﺎﻧﻮ اﻗﺪس ﺑﺮﻗﻌﻲ( در ﻣﺎه ﺷﺸﻢ ﺣﺼـﺮ دﭼـﺎر ﺳـﻜﺘﻪ ﻣﻐـﺰي‬ ‫ﻧﺎﻗﺺ و زﻣﻴﻦﮔﻴﺮ ﺷﺪه ﭘﻨﺞ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از ﻫﻤﺴﺮش از دﻧﻴﺎ ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫‪ .7‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﺒﻮدن ﺷﺮاﺋﻂ روﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋـﺪم رﻓـﻊ ﺣﺼـﺮ ﻋـﻮارض‬ ‫ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮن دوﺑﺎره اواﺳﻂ ﺑﻬﺎر ‪ 77‬در اﻳﺸﺎن ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺷـﺪﻳﺪ ﺧـﺎﻧﻮاده و‬ ‫ﭘﺎ درﻣﻴﺎﻧﻲ آﻗﺎﻳﺎن ﺧﺎﺗﻤﻲ و ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ و ﺗﻌﻬﺪﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑـﺎ اﻋـﺰام وي‬ ‫ﺑﻪ آﻟﻤﺎن در أواﺧﺮ ﺧﺮداد ‪ 1377‬ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ وي ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﻚ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﻮﺛﺮ‬ ‫واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﺸﺎن ﺻﺤﻴﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﺮﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫‪ .8‬ﺑﺮﺧﻲ دوﺳﺘﺎن آذري ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪن ﺷﺮاﺋﻂ روﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻛـﻪ ﻣﻘﺪﻣـﺔ ﺎﻟزم‬ ‫ﺑﻬﺒﻮدي اﻳﺸﺎن ﺑﻮد ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺣﺼﺮ ﻧﺰد رﻫﺒﺮي ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﺑﺎ رﻓﻊ ﺣﺼﺮ آذري ﺑﻴﻤـﺎر‬ ‫ﻫﻔﺘﺎد و ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎً آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺆﻣﻦ ﻗﻤﻲ أواﺧﺮ ﭘـﺎﺋﻴﺰ ‪1377‬‬ ‫ﺑﻪ دﻳﺪار ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي رﻓﺘﻪ از اﻳﺸﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺣﺼﺮ ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﺑﺮداﺷﺘﻪ‬ ‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻠﻜﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺷﺮاﺋﻂ روﺣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن اﻋﺰام ﺷﻮد‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﺻﻮرت در ﻣﻮرد اﻳﺸﺎن ﺑﻴﻢ ﺟﺎﻧﻲ ﻣﻲرود‪ .‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ وي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫“ﺑﻪ د‪‬ر‪‬ك”!«‬ ‫‪ .9‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل وﺧﺎﻣﺖ دوﺑﺎرة ﺣﺎل آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺮاي ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺑﺎر در ﻃﻮل ﺣﺼـﺮ‬ ‫ﺑﺎﻷﺧﺮه ﺑﺎ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻴـﻪ وي در اول ﺑﻬﻤـﻦ ‪1377‬در ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﭘﺎﺳـﺘﻮر ﻧـﻮي‬ ‫ﺗﻬﺮان ﺑﺴﺘﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ دﻛﺘﺮ ﻣﻬﺪي ﻓﺮ از وﺿـﻌﻴﺖ اﻳﺸـﺎن اﺑـﺮاز رﺿـﺎﻳﺖ‬ ‫ﻛﺮده ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﻤﺎري اﻳﺸﺎن ﺣﺎد ﻧﻴﺴﺖ و ﻗﺎﺑﻞ درﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 314 ‬‬

‫‪ .10‬ﻣﻌﺎﻟﺠﺎت ﻣﺜﻤﺮﺛﻤﺮ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﺮار ﻣﻲﺷﻮد آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‬ ‫ﻣﺮﺧﺺ ﺷﻮد‪ .‬در آﺧﺮﻳﻦ روز ﺑﺴﺘﺮي ﺑﻮدن در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﭘﺎﺳﺘﻮر ﻧﻮي ﺗﻬـﺮان )ﺷـﻨﺒﻪ ‪10‬‬ ‫ﺑﻬﻤﻦ ‪ (1377‬اﻳﺸﺎن در روزﻧﺎﻣﻪاي ﻣﻄﻠﺒﻲ درﺑـﺎرة ﻗﺘـﻞﻫـﺎي زﻧﺠﻴـﺮهاي ﻣـﻲﺑﻴﻨـﺪ‪ ،‬و ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادهاش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﮔﺮ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﺘﻮاي اﻳﻦ ﻗﺘـﻞﻫـﺎ را ﭼـﻪ ﻛﺴـﻲ داده‬ ‫اﺳﺖ!« وي ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﻣﺄﻣﻮران ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻫﻢ در اﺗﺎق ﺣﺎﺿﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .11‬ﻏﺮوب ﺷﻨﺒﻪ ‪ 10‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 77‬ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻳﻜـﻲ از ﻓﺮزﻧـﺪان‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺷﺐ را ﻧﺰد اﻳﺸﺎن ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وي ﺑﺮاي دﻳﮕﺮ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻧﻴﻤﻪﺷﺐ‬ ‫دو ﭘﺮﺳﺘﺎر ﻣﺮد آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺖ اﻳﺸﺎن‪ :‬آﻣﭙﻮل دارﻧـﺪ‪ ،‬و ﺗﺰرﻳـﻖ ﻛﺮدﻧـﺪ و رﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ دو‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ آﻳﺖاﷲ دﭼﺎر ﺳﺮدرد ﺷﺪﻳﺪ و ﺣﺎل ﺗﻬﻮع ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ در ﺣـﺎل‬ ‫ﺳﻜﺘﻪ ﻣﻐﺰي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و اﻳﺸﺎن را ﻓﻮراً ﺑﻪ ﺳﻲ ﺳﻲ ﻳﻮ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .12‬ﺻﺒﺢ ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ‪ 11‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 77‬ﺧﺎﻧﻮاده از وﺧﺎﻣﺖ ﺣﺎل اﻳﺸﺎن ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺣﺎل ﺧﻮب‬ ‫دﻳﺮوز ﻋﺼﺮ ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ :‬ﺣﺎل ﺑﻴﻤﺎر ﺧﻴﻠﻲ وﺧـﻴﻢ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﺳﻜﺘﻪ رﺑﻄﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻤـﺎري ﺧـﻮﻧﻲ ﻧـﺪارد‪ ،‬و‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪنﺷﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬ ‫‪ .13‬ﺷﺐ ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ‪ 11‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1377‬اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻓﻮق ﺗﺨﺼﺼـﻲ ﺧـﺎﺗﻢاﺎﻟﻧﺒﻴـﺎء‬ ‫ﺗﻬﺮان ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻣﻞ اﻣﻨﻴﺘﻲ از درب ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻤﻨﻮعاﻟﻤﺎﻟﻗﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .14‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ 9‬ﺻﺒﺢ دوﺷﻨﺒﻪ ‪ 12‬ﺑﻬﻤﻦ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮاده آﻣﺎده رﻓـﺘﻦ ﺑـﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺧـﺎﺗﻢ‬ ‫اﺎﻟﻧﺒﻴﺎء اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻓﻮت آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ از رادﻳـﻮ ﺳﺮاﺳـﺮي ﭘﺨـﺶ ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﺸﺎن را زﻧـﺪه ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ! وﻟـﻲ ﺑﻴﻤـﺎر ﺣـﺎل‬ ‫ﻣﺴﺎﻋﺪي ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻴﻬﻮش و ﺧﻮن ﺑﺎﺎﻟ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ اﻣﻴﺪي‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮدي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺧﺒﺮ رادﻳﻮ را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .15‬در ﺗﻤﺎس ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎ دﻛﺘﺮ ﻣﻬﺪيﻓﺮ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ اﻳﺸﺎن در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﭘﺎﺳﺘﻮر ﻧﻮ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 315 ‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﻧﻈﺮي ﻧﺪارم‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻤـﺎري ﻗﺒﻠـﻲ ﻧـﺪارد‪ .‬ﺑﻴﻤـﺎري‬ ‫ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻓﺮق داﺷﺖ‪ ،‬و ﻣﻦ دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺎﻟﺞ اﻳﺸـﺎن ﻧﻴﺴـﺘﻢ!« ﭘﺮوﻓﺴـﻮر ﻓﻴﺮوزﻳـﺎن‬ ‫ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ وي در آﻟﻤﺎن ﻛﻪ در آن زﻣﺎن در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد ﻧﻴﺰ ﻣﻮﻓـﻖ ﺑـﻪ ﻣﻌﺎﻳﻨـﺔ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎر ﻧﺸﺪ و اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻛﺎر از ﻛﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻴﻤﺎر ﺳﻜﺘﺔ ﻣﻐﺰي ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴـﻪﻫـﺎ و‬ ‫رﻳﻪﻫﺎ از ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ ده روز در ﺣﺎل ﻛﻤﺎ و ﻛﻤﻲ ﻫﺸﻴﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺬاب ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .16‬آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﺷﺐ ‪ 22‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1377‬ﻣﺼﺎدف ﺑـﺎ ‪ 25‬ﺷـﻮال‬ ‫‪ 1419‬ﺳﺎﻟﺮوز ﺷﻬﺎدت اﻣﺎم ﺻـﺎدق )ع( در ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﺧـﺎﺗﻢاﺎﻟﻧﺒﻴـﺎء ﺗﻬـﺮان در ﺳـﻦ ‪73‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﻲ دار ﻓﺎﻧﻲ را وداع ﮔﻔﺖ‪.‬‬ ‫‪ .17‬ﺧﺒﺮ درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اﻋﺎﻟم ﺗﺸﻴﻴﻊ و ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺮﺣﻴﻢ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ‪ -‬اﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﺑﺪون ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ 15‬ﻣﺎﻫﻪ ‪ -‬در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺳـﻢ‬ ‫ﺗﺸﻴﻴﻊ‪ ،‬ﺗﺪﻓﻴﻦ و ﺗﺮﺣﻴﻢ وي ﻧﻴﺰ ﺑﺪون ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در ﻳﻜﻲ از ﺑﻘﻌﻪﻫﺎي‬ ‫ﺣﺮم ﺣﻀﺮت ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ در ﻗﻢ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺮاﺳـﻢ ﺗـﺮﺣﻴﻢ وي ﭼﻬـﺎر ﻧﻔـﺮ از‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﺮزﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺤﺼﻮر و ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .18‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗـﻢ‪ ،‬ﻣﺠﻠـﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن رﻫﺒـﺮي‪ ،‬ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮراي‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ‪ ،‬ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﺷﻮراي ﺳﻴﺎﺳـﺖﮔـﺬاري اﺋﻤـﺔ‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ و روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﻛﻪ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻋﻀﻮ ﻳﺎ ﻣﺆﺳﺲ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ ،‬درﮔﺬﺷـﺘﺶ را‬ ‫ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻧﺪادﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .19‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺟﻌﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺣﺼﺮ »رﺣﻠﺖ ﻧﺎﮔﻮار و ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ ﻋـﺎﻟﻢ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻮار و ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ آﻗﺎي ﺣﺎج ﺷﻴﺦ اﺣﻤـﺪ آذري ﻗﻤـﻲ« را ﺗﺴـﻠﻴﺖ‬ ‫ﮔﻔﺖ و در ﺗﻮﺻﻴﻒ اﻳﺸﺎن ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻣﺮدي ﻣﺘﻌﻬﺪ و ﺑﺎﻓﻀﻴﻠﺖ ﻛﻪ در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻫﻤﺮاه اﻣﺎم راﺣﻞ)ره( و روﺣﺎﻧﻴﺖ و ﻣﺮدم ﺑﻮد و از ﻫﻴﭻ ﺗﺎﻟش و ﻓﺪاﻛﺎري درﻳـﻎ‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﻫﻴﭻﮔﺎه در اﻧﺠﺎم آﻧﭽﻪ را وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲداد ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﻤﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬و‬ ‫آﺧﺮاﺎﻟﻣﺮ در اﺛﺮ ﺗﺬﻛﺮ دادن ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﺗﻨﺪ و ﺣﺼـﺮ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻣﻨـﺰل‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 316 ‬‬

‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ و ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺎﻳﺎن و ﺳﻮاﺑﻖ درﺧﺸﺎن اﻳﺸﺎن را ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪«.‬‬ ‫‪ .20‬ﭘﻨﺠﺎه و ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از ﻓﻀﺎﻟي ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗـﻢ ﺑـﺎ ﻛﻠﻤـﺎﺗﻲ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از ﺗﺴـﻠﻴﺖ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي »رﺣﻠﺖ ﻧﺎﮔﻮار و ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺰرﮔﻮار و ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ‬ ‫ﺣﺎج ﺷﻴﺦ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ« را ﺗﺴﻠﻴﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻲآﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺣﺼﺮ وي اﺷـﺎره ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻋـﺎﻟوه‬ ‫ﺑﺮ ﺷﺎﮔﺮدان ﺳﺮﺷﻨﺎس آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي اﻳـﻦ اﺳـﺎﻣﻲ در ﻣﻴـﺎن اﻣﻀـﺎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﭼﺸـﻢ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ :‬آﻳﺎت ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق ﺗﻬﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻏﺎﻟﻣﺤﺴﻴﻦ اﻳـﺰدي‪ ،‬ﻋﻠـﻲاﺻـﻐﺮ ﻣﺮوارﻳـﺪ‪ ،‬ﺻـﺎدق‬ ‫ﺧﻠﺨﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻓﻬﻴﻢ ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ و ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮيﺗﺒﺮﻳﺰي‪.‬‬ ‫‪ .21‬ﺳﻴﺰده ﻧﻔﺮ از ﻓﻌﺎﺎﻟن ﺗﻬﺮان »ﺑﻪ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺻـﺒﻮر اﻳﺸـﺎن ‪ -‬آﻧـﺎن ﻛـﻪ ﻧﻈـﺎرهﮔـﺮ‬ ‫درﮔﺬﺷﺖ ﺗﺪرﻳﺠﻲ وي در ﺷﺮاﺋﻂ ﺣﺼﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ‪ -‬ﺗﺴﻠﻴﺖ« ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ .‬ﺳﻴﺪﻫﺎﺷـﻢ آﻗـﺎﺟﺮي‪،‬‬ ‫ﻋﻤﺎداﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻗﻲ‪ ،‬رﺿﺎ ﺗﻬﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻋﻠﻮيﺗﺒﺎر‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد ﻓﺮاﺳﺘﺨﻮاه‪ ،‬اﻛﺒﺮ ﮔﻨﺠﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻴـﺪ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﻣﻈﻔﺮ و ﻧﮕﺎرﻧﺪه از اﻣﻀﺎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .22‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1377‬ﺣﺪود ﻳﻚ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از درﮔﺬﺷﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ ﭘﺴـﺮ اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻗﺎت دﻛﺘﺮ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ ﻣﻬﺪيﻓﺮ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌـﺎﻟﺞ ﭘـﺪرش ﺑـﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن ﭘﺎﺳـﺘﻮر ﻧـﻮ‬ ‫ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻄﺐ او ﻫﻢ ﺳﺮ ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﺰﺷﻚ ﺣﺎذق ﺟﻮان ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪ از درﮔﺬﺷﺖ ﺑﻴﻤﺎرش از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ! )اواﺧﺮ ﺑﻬﻤﻦ ‪ .(1377‬ﺧﺎﻧﻮادة آذري آﮔﻬـﻲ‬ ‫درﮔﺬﺷﺖ وي را ﻧﺎﺑﺎوراﻧﻪ در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻗـﺎت ﺑـﺎ ﺧـﺎﻧﻮادة وي‬ ‫ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﻨﻴﺪهﻫﺎي اﻳﺸﺎن ﺣﻜﺎﻳﺖ از درﮔﺬﺷﺖ دﻛﺘﺮ ﻣﻬـﺪيﻓـﺮ ﺑـﻪ واﺳـﻄﺔ ﺗﺼـﺎدف در‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬واﷲ ﻋﺎﻟﻢ‪.‬‬ ‫‪ .23‬ﺧﺎﻧﻮاده آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در اﻃﺎﻟﻋﻴﺔ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد از »رﺣﻠﺖ ﺷﻬﺎدتﮔﻮﻧﺔ‬ ‫ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ« آن ﻣﺮﺣﻮم ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ دوﻣﻴﻦ ﺳـﺎﻟﮕﺮد را ﺑـﺎ آﻳـﺔ ‪ 154‬ﺳـﻮرة‬ ‫ﺑﻘﺮه »ﻛﺸﺘﻪﺷﺪﮔﺎن در راه ﺧﺪا« آﻏﺎز ﻛﺮده و ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ او را ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻫﻢ در راه اﻋﺘﺎﻟي دﻳﻦ و ﻗﺮآن و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌـﺮوف و ﻧﻬـﻲ از ﻣﻨﻜـﺮ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﺄﺳﻲ از ﺳﺎﺎﻟر ﺷﻬﻴﺪان اﺑﺎﻋﺒـﺪاﷲ اﻟﺤﺴـﻴﻦ )ع( و ﺑـﻪ دور از ﺗﻌﻠﻘـﺎت ﻣـﺎدي و ﻣﻘﺎﻣـﺎت‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‬

‫‪ 317 ‬‬

‫دﻧﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﺎﻧﻮاده رﻧﺞ و ﺳﺨﺘﻲ ﻓﺮاوان ﺣﺼﺮ و ﻫﺘﻚ ﺣﺮﻣﺖ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﺮﻳﺪ‪«.‬‬ ‫‪ .24‬درﮔﺬﺷﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ‪ -‬ﻛـﻪ ﭘـﺎﻧﺰده‬ ‫ﻣﺎه در ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻮد و ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺣﺎﺿﺮ ﺑـﻪ‬ ‫رﻓﻊ ﺣﺼﺮ وي ﻧﺸﺪ ‪ -‬ﻣﺸﻜﻮك اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه ﻣﻔﺘﻮح اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ در دادﮔـﺎﻫﻲ ﺻـﺎﻟﺤﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻮازﻳﻦ آﺋﻴﻦدادرﺳﻲ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد و ﺣﻘﻴﻘـﺖ آﺷـﻜﺎر ﺷـﻮد‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻳﻦ رﺳﺎﻟﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﻧﺎﻣﺰد ﻣﻌﺘﺮض اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺳﺎل‬ ‫‪ 1388‬از ‪ 25‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1389‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﻤﺴﺮش زﻫﺮا رﻫﻨﻮرد و ﻣﻬﺪي ﻛﺮوﺑﻲ در »ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ« ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮران ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ از ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﻗﻠﺒﻲ و دﻳﮕﺮ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ ﻋﻠـﻲ‬ ‫رﻏﻢ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ از رﻓﻊ ﺣﺼﺮ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎرﻧـﺪه ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣﺠـﺪد ﭘﺮوﻧـﺪه‬ ‫ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري و اﻳﻨﻚ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ زﻧﮓ ﺧﻄﺮ اﻫﻤﺎل رﻫﺒﺮان ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‬ ‫در ﺣﻖ ﻣﻨﺘﻘﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﺻﺪا درآورده‪ ،‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﺮ رﻋﺎﻳﺖ ﺣﻘـﻮق زﻧـﺪاﻧﻴﺎن و ﻣﺤﺼـﻮران ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎر ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم رﻫﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ دﻳﺮ ﺷـﻮد از ﻣﻴﺮﺣﺴـﻴﻦ ﻣﻮﺳـﻮي‪،‬‬ ‫ﻣﻬﺪي ﻛﺮوﺑﻲ و زﻫﺮا رﻫﻨﻮرد رﻓﻊ ﺣﺼﺮ ﻛﻨﺪ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ‪ 88‬را آراد ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺸﺎءاﷲ‪ .‬‬

‫ﺧﺎﺗﻤﻪ‬

‫ﺧﺎﺗﻤﻪ‬

‫ﻳﻚ‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻛﻢﻧﻈﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫دوران آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ از ﻣﻮﺿﻊ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎري ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي رﻫﺒﺮي ﺑﻮد‪ .‬از ﺣـﻮاﻟﻲ‬ ‫‪ 1366‬ﻣﺪاﻓﻊ دوآﺗﺸﺔ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺷﺪ‪ .‬در دوران زﻣﺎﻣﺪاري آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺗﺎ ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1373‬در ﺻﻒ اول ﻣﺪاﻓﻌﺎن رﻫﺒﺮي اﺧﺘﻴﺎراﺗﻲ ﺗﺎ ﻣﺮز ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻋﻤﻠﻲ و ﻋﺪم ﺟـﻮاز‬ ‫أﺧﺬ و ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻮﻫﺎت ﺷﺮﻋﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻏﻴﺮ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫دو‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1373‬ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي و اﻋﺎﻟم ﺟﻮاز ﺗﻘﻠﻴـﺪ از وي ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈـﺮ ﻛﻠـﻲ آذري ﻗﻤـﻲ در ﻣﻮاﺿـﻊ و آراء‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲاش و ﺗﻮﻟﺪ آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ از اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴـﺔ آذري ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮل ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ وي ﺑﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﺑﻮد‪ ،‬او را در زﻣـﺮه ﺗﻨـﺪروﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي درآورد‪.‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘـﺔ ﻓﻘﻴـﻪ آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ وﻓـﺎدار‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺸﻜﺎﻟت ﭘﻴﺶ آﻣﺪه را ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺼﺪاق آن ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻧـﻪ اﺻـﻞ ﻧﻈﺮﻳـﻪ‪ .‬او ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮد ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻮد ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑـﻮد ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻧﻈـﺮ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﺳﺎل ‪ 1368‬ﺷﺮط ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ از ﺷﺮاﺋﻂ رﻫﺒﺮي ﺣـﺬف ﺷـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺷﺮط اﺟﺘﻬﺎد و ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ اﺳﺘﻨﺒﺎط در ﻫﻤﺔ اﺑﻮاب ﻓﻘﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮط رﻫﺒﺮي در اﺻـﻞ ‪109‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬آذري ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﭘﺎﻓﺸﺮد ﻛﻪ وﺎﻟﻳـﺖ از آن ﻣﺠﺘﻬـﺪ ﺟـﺎﻣﻊاﻟﺸـﺮاﺋﻂ و‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪارد ﺧﻮد وي ﻣﺒﺎﺷﺮﺗﺎً اﻣﻮر اﺟﺮاﺋﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬

‫ﺧﺎﺗﻤﻪ‬

‫‪ 322 ‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﻣﻮر اﺟﺮاﺋﻲ ﻧﻈﺎرت ﻛﻨﺪ و ﻳﻜﻲ از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣـﺪﺑﺮ را ﺑـﻪ ﻣﻌﺎوﻧـﺖ اﺟﺮاﺋـﻲ‬ ‫ﺧﻮد ﻧﺼﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬وي در اﺟﺎﻟﺳﻴﺔ ﻣﻮرخ ‪ 14‬ﺧـﺮداد ‪ 1368‬ﻣﺠﻠـﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن از رﻫﺒـﺮي‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﺟﺮاﺋﻲ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮده ﺑـﻮد‪ .‬وي در‬ ‫دو ﻣﻘﻄﻊ از ﺑﺎب ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﻳﺎ ﺿﺮورت ﺑـﺮﺧﺎﻟف ﻣـﻮازﻳﻦ ﺷـﺮﻋﻲ و اﺻـﻮل ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﺸﺎن ﻳﻘﻴﻨﺎً ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﺒﻮده وﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺠﺘﻬﺪ‬ ‫ﻣﺘﺠﺰي ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﺪه را ﭘـﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﻜـﻲ در اﺟﺎﻟﺳـﻴﺔ ‪ 14‬ﺧـﺮداد ‪ 68‬در ﭘـﺬﻳﺮش‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻣﻮﻗﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪ ،‬دﻳﮕـﺮي در ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ اﺟـﺎﻟس ﻣﺠﻠـﺲ ﺧﺒﺮﮔـﺎن ﭘـﺲ از‬ ‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ در ﭘﺬﻳﺮش رﻫﺒﺮي داﺋﻢ اﻳﺸﺎن‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ در اﺟﺎﻟﺳﻴﺔ أﺧﻴﺮ آذري ﺑـﺎ‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﻌـﺪ در دﻓـﺎع و ﺣﻤﺎﻳـﺖ و ﺗـﺮوﻳﺞ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮدي ﻛﻪ وي را ﻓﻘﻴﻪ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ اﻓﺮاط ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨـﺶ از آراء‬ ‫ﻓﻘﻬﻲ آذري ﺑﺎ ﻣﻮازﻳﻦ ﺷﺮﻋﻲ و ﻣﺒـﺎﻧﻲ اﻧﺪﻳﺸـﺔ ﻣﺘﻘـﺪم و ﻣﺘـﺄﺧﺮ وي ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎر اﺳـﺖ و‬ ‫ﻧﮕﺎرﻧﺪه از ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﻓﻬﻢ آن ﻋﺎﺟﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻧﺘﻘﺎدات ﺗﻨﺪ وي در دﻫﺔ اول ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 68‬ﺗﺎ ‪ 73‬از آذري ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎدي ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬ ‫رﻫﺒﺮي در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎد اﺻﻠﻲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮاي اﻓﺘﺎء و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬وي دﺧﺎﻟﺖ ﻏﻴﺮاﻋﻠﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺎﻗﺪ اﺟﺘﻬﺎد ﻣﻄﻠﻖ را در اﻳـﻦ زﻣﻴﻨـﻪ ﺑـﺪﻋﺘﻲ در ﺗـﺎرﻳﺦ‬ ‫ﺗﺸﻴﻊ و ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ ﻫﺰار ﺳﺎﻟﺔ ﺣﻮزهﻫﺎي ﺷﻴﻌﻲ ﻣﻲﺷﻤﺎرد‪ .‬ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎ‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي در ﻣﺮﺋﻲ و ﻣﻨﻈﺮ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﻣﻮاﻓﻘﺖ اﻇﻬﺮ ﻣـﻦ اﻟﺸـﻤﺲ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺑﺎ اﺣﺮاز ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد آذري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﻢ از ﺑﺎب اﺿـﻄﺮار و‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﺑﻮده واﺎﻟ اﻳﺸﺎن ﻓﺎﻗﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺮاﺋﻂ ﺎﻟزم ﺷـﺮﻋﻲ و ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ دو‬ ‫ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎد آذري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﺳﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻧﺎﺣﻴﺔ ﻋﻠﻤـﻲ‪:‬‬

‫ﺧﺎﺗﻤﻪ‬

‫‪ 323 ‬‬

‫ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﺳﺘﻨﺒﺎط در اﺑﻮاب ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﻘﻬﻲ‪ .‬ﻧﺎﺣﻴـﺔ ﺗﻘـﻮاﺋﻲ‪ :‬ﻋـﺪم ﻋـﺪاﻟﺖ ﺑـﻪ واﺳـﻄﺔ‬ ‫ارﺗﻜﺎب ﻇﻠﻢ ﺑﻮﻳﮋه ﺳﺮﻛﻮب ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﻘﻬﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ و ادﻋﺎي ورود در ﻋﺮﺻﻪاي ﻛﻪ ﻳﻘﻴﻨـﺎً‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ آن اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري و ﻛﺸﺘﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻧﻈﺎم ﺗﻮﺳﻂ ﻣـﺄﻣﻮران وزارت‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت‪ .‬ﻧﺎﺣﻴﺔ ﺗﺪﺑﻴﺮي‪ :‬ﺳﻮءﺗﺪﺑﻴﺮ اﻳﺸﺎن در ﺣﻮزة اﻗﺘﺼﺎد و ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ .‬اﻗﺘﺼـﺎد ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻋﻤﻠﻲ رﺑﺎ و ﺑﻮرس ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ وي و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺳـﻠﺐ آزاديﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺮوع‪.‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﻈﺎم در ﻗﺒﺎل اﻧﺘﻘﺎدات آذري ﻗﻤﻲ ﺑﺴـﻴﺎر ﺗﻨـﮓﻧﻈﺮاﻧـﻪ ﺑـﻪ دور از‬ ‫ﻣﻮازﻳﻦ اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻚ‪ ،‬از اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﺔ وي ﻣﻤﺎﻧﻌـﺖ ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬دو‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ و اﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ ،‬ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻈﺎم و ﭘﻴﺮوي از اﻣﻴـﺎل‬ ‫ﺷﻬﻮاﻧﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬آن ﻫﻢ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‪ .‬ﺳـﻪ‪ ،‬ﺷـﻌﺎرﻫﺎي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر زﻧﻨﺪه ﻋﻠﻴﻪ وي و ﺗﺨﺮﻳـﺐ و ﺗـﺮور ﺷﺨﺼـﻴﺖ وي‪ .‬ﭼﻬـﺎر‪ ،‬ﺗﻌﻄﻴـﻞ درس وي در‬ ‫ﻣﺪرﺳﺔ ﻓﻴﻀﻴﻪ‪ .‬ﭘﻨﺞ‪ ،‬ﺣﻤﻠﺔ اراذل و اوﺑﺎش ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻈﺎﻫﺮات ﺧﻮدﺟﻮش ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﻪ دﻓﺘـﺮ‬ ‫وي و ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﻏﺎرت و ﺗﺼﺮف آن‪ .‬ﺷﺶ‪ ،‬ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ‪ .‬ﻫﻔـﺖ‪ ،‬ﻗﻄـﻊ‬ ‫ﻣﻘﺮري ﻧﺎﭼﻴﺰ وي از أواﺧﺮ ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ .1376‬ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﻋﺪم ﻣﻮاﻓﻘﺖ رﻫﺒﺮي ﺑﺎ رﻓﻊ ﺣﺼﺮ ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﺻﻴﺔ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ در ﻧﻴﺎز ﺑﻴﻤـﺎر ﺳـﺮﻃﺎﻧﻲ ‪ 73‬ﺳـﺎﻟﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺮاﺋﻂ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬ ‫روﺣﻲ رواﻧﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﺸﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻋﺒﺮت از ﺗﺠﺮﺑﺔ ﺗﻠﺦ ﭘﺮوﻧـﺪة آﻳـﺖاﷲ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﻛـﻪ از اﻋـﺰام وي ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎ اﻋﺰام آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻛﺮد‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ در دوران آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪة‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺷﺎﺧﺺ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‬ ‫ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ و ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎز روزﻧﺎﻣﺔ رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻮد دو ﺑﺎر ﺳﻔﺮ اﺳﺘﻌﺎﻟﺟﻲ ﺑﻪ ﺧـﺎرج از‬ ‫ﻛﺸﻮر داﺷﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1364‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﻤﺴﺮش ﺑﺮاي ﻣﺪاواي وي ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺳﻔﺮ ﻛـﺮد‬ ‫و در ﺳﺎل ‪ 1365‬ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ ﺳﺮﻃﺎن ﺧﻮﻧﺶ ﺑﻪ آﻟﻤﺎن رﻓﺖ‪ .‬در دوران زﻣﺎﻣﺪاري آﻗـﺎي‬

‫ﺧﺎﺗﻤﻪ‬

‫‪ 324 ‬‬

‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي در زﻣﺎن ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻌﺪ از دو ﺑﺎر ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ ﻛﻤـﺎ رﻓـﺘﻦ و ﻋـﺪم اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ در داﺧﻞ ﻛﺸﻮر در أواﺧـﺮ ﺧـﺮداد ‪ 1377‬ﺑـﻪ آﻟﻤـﺎن اﻋـﺰام ﺷـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﺳـﻪ ﺳـﻔﺮ‬ ‫اﺳﺘﻌﺎﻟﺟﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﻘﺎدات آذري ﻗﻤـﻲ ﺑـﻪ رﻫﺒـﺮان‬ ‫وﻗﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ در ﭘﺮوﻧـﺪة آذري ﻗﻤـﻲ ﻫـﺮ دو رﻫﺒـﺮ‬ ‫اﻳﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻔﺮﻫﺎي اﺳﺘﻌﺎﻟﺟﻲ وي ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺷـﺮع و ﻗـﺎﻧﻮن ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻋﺪم ﻣﻮاﻓﻘﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺎ رﻓﻊ ﺣﺼﺮ وي ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ درﺧﻮاﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻮﻛﺪ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺪﻣﺔ واﺟﺐ ﺑﻬﺒﻮد آذري از ﻧﻜﺎت ﻣﻨﻔـﻲ زﻣﺎﻣـﺪاري‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪان رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧُﻪ‪ .‬ﺣﺼﺮ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺧﺎﻟف ﺷﺮع و ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﻮراي اﻣﻨﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻠﻲ ﻳﺎ ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺸﻮر ﻧﻬﺎد ﻗﻀﺎﺋﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺼﺮ ﻣﺠﺎزاﺗﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ از ﺳـﻮي‬ ‫دادﮔﺎه ﺻﺎﻟﺤﻪ اﻣﻜﺎن ﺻﺪور دارد‪ .‬دﺳﺘﻮر رﻫﺒﺮي ﺑﺮاي ﺣﺼﺮ ﻣﻨﺘﻘﺪاﻧﺶ وﺟﺎﻫـﺖ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و دﺑﻴﺮ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ و ﻗﻮاي اﻣﻨﻴﺘﻲ و اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﻳـﺎ دادﮔـﺎه‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﻳﮋة روﺣﺎﻧﻴﺖ در ﺟﺮﻳـﺎن اﻳـﻦ ﺣﺼـﺮ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻨﺪ و ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺒﺐ أﻗﻮي از ﻣﺒﺎﺷﺮ ﻣﺘﻬﻢ اﺻﻠﻲ ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ آذري ﻗﻤـﻲ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺣﺼﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﺎن وي ﻧﻴﺰ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺤﻮة درﮔﺬﺷﺖ آذري ﻗﻤﻲ ﻣﺸﻜﻮك‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ده‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﻳﻜﻲ از دو ﻣﻨﺘﻘﺪ اﺻﻠﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي و ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺟﺪي رﻫﺒﺮي اﻳﺸﺎن در ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1374‬ﺗﺎ ‪ 1377‬اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻘﺪﻫﺎي آذري ﻗﻤـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﺒﺮ ﺧﻴﺰ رﻫﺒـﺮي ﺑـﺮاي اﻋـﺎﻟم‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﺎﻟي وي ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻛﻪ آذري در اﺧﺘﻴﺎر آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻗﺮار داد‬ ‫اﻧﮕﻴﺰة اﺻﻠﻲ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗـﺎرﻳﺨﻲ ‪ 13‬رﺟـﺐ )‪ 23‬آﺑـﺎن ‪ (1376‬اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻧﻘـﺪﻫﺎي آذري ﻗﻤـﻲ ﺑـﻪ رﻫﺒـﺮي آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي و ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﺑﺤـﺮان‬

‫ﺧﺎﺗﻤﻪ‬

‫‪ 325 ‬‬

‫ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ رﻫﺒﺮي در ﻣﻴﺎن ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎران و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﻮر‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ در ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺮﺣﻴﻢ ﻣﺤﺼﻮر رﻫﺒﺮي ﻧﺸـﺎﻧﺔ ﺑـﻲاﻋﺘﻨـﺎﻳﻲ ﻣﺮاﺟـﻊ ﻗـﻢ ﺑـﻪ‬ ‫اﺣﻜﺎم ﺷﺪاد و ﻏﺎﻟظ رﻫﺒﺮي درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺧﻮد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﺎزده‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﺘﻘﺪان اﺳﺎﻟم ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺤـﻮل ﻓﻜـﺮي وي و ﻫـﺮ دو‬ ‫آذري اﻋﻢ از ﻣﺘﻘﺪ‪‬م و ﻣﺘﺄﺧّﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اﺳﺎﻟم ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬او ﺧﻮد را از ﭘﻴﺮوان ﻣﺪرﺳﺔ‬ ‫آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ و ﺑﺎ ﻣﻜﺘﻮﺑﺎت ﺳﺎل آﺧﺮ ﻣﺮﺣـﻮم آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ درﺑـﺎرة وي‬ ‫واﻗﻌﺎً ﻫﻢ ﺑﻪ آن ﻣﺪرﺳﻪ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ‪ .‬آذري در زﻣﺎن آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ اوﺎﻟً وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ را‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻀﻴﻖ در ﺣﺪ ﻧﻈﺎرت ﻓﻘﻴﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎً اﻧﺘﻘﺎد از وﻟﻲﻓﻘﻴـﻪ را از ﺿـﺮورﻳﺎت‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬آذري در ﻳﻚﺳﺎل و ﻧﻴﻢ آﺧـﺮ ﺣﻴـﺎت آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ در‬ ‫ﺻﻒ ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻊﺗﺮﻳﻦ ﺗﻔﺎﺳـﻴﺮ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬در ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 68‬ﺗﺎ ‪ 73‬اﻓﺮاﻃﻲﺗﺮﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺸﻴﻊ از وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ را درﺑﺎره ﻓﺮدي‬ ‫ﻛﻪ وي را ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ اراﺋﻪ ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ او ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﺎ اﻛﺴﻴﺮ ﻣﺼـﻠﺤﺖ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬از ‪ 74‬ﺗﺎ ‪ 77‬او ﻣﺼـﻠﺤﺖ اﻧﺪﻳﺸـﻲﻫـﺎي ﺳـﺎﺑﻘﺶ را ﭘـﺲ ﮔﺮﻓـﺖ و‬ ‫رﻫﺒﺮي آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﺧﺎﻟف ﺷﺮع و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ وي را ﺑﺪﻋﺘﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫ﺗﺸﻴﻊ و ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ از اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫دوازده‪ .‬ﻓﺮاز و ﻓﺮود آراء آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ و ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺑﻦ ﻓﺮاز و ﻓﺮودﻫﺎ ﺑـﺎ‬ ‫اﻣﻮر ﺑﻴﺮوﻧﻲ و ﻗﺒﺾ و ﺑﺴﻂ ﺷﺮاﺋﻂ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺷﻨﺎور ﺷﺪن ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮازﻳﻦ‬ ‫و ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺳﺎﻟم ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻣﺪرﺳﺔ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﺤﻮر و ﻗـﺪرت ﺑﻨﻴـﺎد آﻳـﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨـﻲ را ﺑـﺎ‬ ‫اﺷﻜﺎﺎﻟت اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬آراء اﻗﺘﺼﺎدي آذري ﻗﻤﻲ ﺑـﻴﺶ از آراء ﺳﻴﺎﺳـﻲ وي‬ ‫ﻣﺤﺘﺎج ﻧﻘﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ورود ﻓﻘﻪ و ﺷﺮﻳﻌﺖ در اﻳﻦ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺴـﻴﺎر‬ ‫آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬آراء ﺳﻴﺎﺳﻲ وي ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮي ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮش اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴـﻪ از‬ ‫اﺳﺎس ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻫﻤﻴﺖ آراء و ﻣﻮاﺿﻊ آذري ﻗﻤﻲ در ﻧﻘﺪ وي ﺑﺮ رﻫﺒـﺮي و‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﮔﺬار او از ﺻﻒ ﭘﻴﺶﻗﺮاوﺎﻟن وﺎﻟﻳﺖ رﻫﺒـﺮي ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ از دو‬

‫ﺧﺎﺗﻤﻪ‬

‫‪ 326 ‬‬

‫ﻣﻨﺘﻘﺪ اﺻﻠﻲ وي اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻮﺎﻟت اﻧﺪﻳﺸﺔ آذري ﻗﻤﻲ آﻳﻨﺔ ﻋﺒﺮت ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي اﺳﺎﻟم ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫و ﻣﺪرﺳﺔ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪرﺳﻪاي ﻛﻪ اﻧﺘﻘـﺎدات ﻳﻜـﻲ از اﻋﻀـﺎي ﻣـﺆﺛﺮ ﺧـﻮد را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻜﺮد و ﺑﻲرﺣﻤﺎﻧﻪ ﺷﺎﻫﺪ آبﺷﺪن ﺷﻤﻊ وﺟﻮد آذري در ﺣﺼﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻛﺘﺎبﻫﺎيﻛﺎﻏﺬي‬ ‫ روحاﷲ ﻣﻮﺳﻮي ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬وﻹﻳﺖﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،1373 ،‬دﻓﺘﺮ ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﻧﺸـﺮ آﺛـﺎر اﻣـﺎم‬‫ﺧﻤﻴﻨﻲ‪.‬‬ ‫ ﺻﺤﻴﻔﺔ اﻣﺎم‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﺛﺎر اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ )ﺑﻴﺎﻧـﺎت‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﻬـﺎ‪ ،‬ﻣﺼـﺎﺣﺒﻪﻫـﺎ‪ ،‬اﺣﻜـﺎم‪،‬‬‫اﺟﺎزات ﺷﺮﻋﻲ و ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ(‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،1385 ،‬ﻣﺠﻠﺪات‬ ‫‪ 20 ،19 ،8‬و ‪.21‬‬ ‫ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﺔ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪.1378 ،‬‬‫ ﮔﺬري ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﺔ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤـﻲ‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻨـﺪه و ﻧﺎﺷـﺮ ﻣﻜﺘﺒـﺔ‬‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪.1374‬‬ ‫ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ از آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ ‪ ،1375-84‬ﺟﻠـﺪ ﺳـﻮم‪:‬‬‫زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﺔ اﻋﻀﺎء‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫـﺎ ‪ ،1369-76‬ﺗـﺪوﻳﻦ ﻣﺤﺴـﻦ ﺻـﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ اﺳـﻨﺎد‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪.1385‬‬ ‫ آراﻣﺶ و ﭼﺎﻟﺶ‪ ،‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺳـﺎل ‪ ،1362‬ﺑـﻪ اﻫﺘﻤـﺎم‬‫ﻣﻬﺪي ﻫﺎﺷﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬دﻓﺘﺮ ﻧﺸﺮ ﻣﻌﺎرف اﻧﻘﺎﻟب‪.1382 ،‬‬ ‫ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺳﺎل ‪ ،1363‬ﺑﻪ اﻫﺘﻤـﺎم‬‫ﻣﺤﺴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺗﻬﺮان‪ :‬دﻓﺘﺮ ﻧﺸﺮ ﻣﻌﺎرف اﻧﻘﺎﻟب‪.1385 ،‬‬ ‫ اﻣﻴﺪ و دﻟﻮاﭘﺴﻲ‪ :‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﺎل ‪ ،1364‬ﺑـﻪ اﻫﺘﻤـﺎم‬‫ﺳﺎرا ﺎﻟﻫﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬دﻓﺘﺮ ﻧﺸﺮ ﻣﻌﺎرف اﻧﻘﺎﻟب‪.1387 ،‬‬ ‫ اوج دﻓﺎع‪ :‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﺎل ‪ ،1365‬ﺑـﻪ اﻫﺘﻤـﺎم ﻋﻤـﺎد‬‫ﻫﺎﺷﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬دﻓﺘﺮ ﻧﺸﺮ ﻣﻌﺎرف اﻧﻘﺎﻟب‪.1388 ،‬‬

‫‪ 328 ‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ ﺑﺎزﺳﺎزي و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ‪ :‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ و ﺧـﺎﻃﺮات ﻫﺎﺷـﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ ﺳـﺎل ‪ ،1368‬ﺑـﻪ‬‫اﻫﺘﻤﺎم ﻋﻠﻲ ﺎﻟﻫﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬دﻓﺘﺮ ﻧﺸﺮ ﻣﻌﺎرف اﻧﻘﺎﻟب‪.1391 ،‬‬ ‫ ﺳﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ‪ :‬اﻓﺴﻮنزداﻳﻲ از ﻗـﺪرت‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ ،1379 ،‬اﻧﺘﺸـﺎرات‬‫ﻃﺮح ﻧﻮ‪.‬‬ ‫ ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‪ ،‬دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،1379 ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻲ‪.‬‬‫ ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻴﺎﺳﻲ در ﺟﺎﻣﻌﺔ دﻳﻨﻲ‪ ،1380 ،‬ﻛﺘﺎب ﺣﻖاﻟﻨﺎس‪،‬‬‫ﺗﻬﺮان ‪ ،1387‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﻮﻳﺮ‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ﻧﺸﺮﻳﺎت‬ ‫ روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻺﻋﺎت‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1361 ،1358‬و ‪.1376‬‬‫ روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻺﻣﻲ‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1376‬و ‪1377‬‬‫ روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﺮداد‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎي ‪1377‬و ‪.1378‬‬‫ روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1376 ،1373 ،1368‬و ‪1377‬‬‫ روزﻧﺎﻣﻪ ﺳﻺم‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1376 ،1374‬و ‪.1377‬‬‫ روزﻧﺎﻣﻪ ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺳﺎل ‪1377‬‬‫ روزﻧﺎﻣﻪ ﻛﻴﻬﺎن‪ ،‬ﺳﺎل ‪1376‬‬‫ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﺎر‪.1392 ،‬‬‫ روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺸﻬﺮي‪ ،‬ﺳﺎل ‪.1381‬‬‫ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﺔ آﺑﺎن‪1378 ،‬‬‫ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﺔ ﻋﻤﺎد‪.1374 ،‬‬‫ دوﻣﺎﻫﻨﺎﻣﺔ اﻳﺮان ﻓﺮدا‪ ،‬ﺳﺎل ‪.1376‬‬‫‪ -‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮر ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ‪.1364‬‬

‫‪ 329 ‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ج‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‬ ‫ ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪.1379 ،‬‬‫ ﻛﺘﺎب دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﻬﺎ و ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮة آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در زﻣﺎن ﺣﺼـﺮ‬‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪.1381 ،‬‬ ‫ اﺣﻤﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ :‬ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ از رﻓﻊ ﺣﺼﺮ ﻣﻮﺳﻮي و ﻛﺮوﺑﻲ ﻣﻲﻫﺮاﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ‬‫وﺑﺴﺎﻳﺖ ﺟﺮس‪ 27 ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.1391‬‬ ‫ ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‪ ،‬در ﻣﺤﻀﺮ ﻓﻘﻴﻪ آزاده آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪.1392 ،‬‬‫ ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر‪ ،‬ﻣﻘـﺎﺎﻟت ﺗﻔﺮﻋﻦ در ﻗﺮآن‪ ،1379 ،‬در ﻛﺘـﺎب ﺷـﺮﻳﻌﺖ و ﺳﻴﺎﺳـﺖ‪،‬‬‫اﺳﺘﻴﻀﺎح ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﺑﻬـﺎر ‪1392‬؛ در ﺳﻮگ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺗﺮاز اول وﻹﻳـﺖ ﺟـﺎﺋﺮ‪12 ،‬‬ ‫ﺧﺮداد ‪1392‬؛ ‪ 24‬ﺳﺎل ﺧﻮدﻛﺎﻣﮕﻲ و ﺗﺰوﻳﺮ‪ 15 ،‬ﺧﺮداد ‪.1392‬‬ ‫ ﻣﺸﺮوح ﻣﺬاﻛﺮات دوره دوم ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻺﻣﻲ )‪(1363-67‬‬‫ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺳﻨﺎد ﻧﻬﻀﺖ آزادي اﻳﺮان‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﺳﺎل ‪ ،1368‬و ﺟﻠـﺪ ‪ :26‬اﺳـﻨﺎد ﺳـﺎل‬‫‪.1376‬‬ ‫ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﺎﻟعرﺳﺎﻧﻲ و ﺧﺒﺮي ﺟﻤﺎران‬‫ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻺعرﺳﺎﻧﻲ دﻓﺘﺮ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‬‫ ﺳﺎﻳﺖ ﺗﻮرﺟﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺪﻣﺮﺗﻀﻲ اﺑﻄﺤﻲ و ﻋﻠﻲاﺷﺮف ﻓﺘﺤﻲ‬‫ ﺳﺎﻳﺖ ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺻﺎدق ﺧﺮازي‪.‬‬‫ ﺳﺎﻳﺖ ﺗﺎرﻳﺦ اﻣﺮوز اﻳﺮاﻧﻴﺎن‪ ،‬اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻛﻴﻬﺎﻧﻲزاده‬‫د‪ .‬دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫ رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﻴﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ :‬ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي‪ ،‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪) ،1373‬ﻣﻤﻨﻮعاﺎﻟﻧﺘﺸﺎر‪،‬‬‫‪ 231‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻌﺎﻟوه ﻣﻘﺪﻣﻪ(‬ ‫‪ -‬ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ آﻗـﺎي ﺷـﻤﻴﺮاﻧﻲ‪9 ،‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ 330 ‬‬

‫آﺑﺎن ‪ 28) ،1374‬ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه(‪.‬‬ ‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ داﻣـﺖ ﺑﺮﻛـﺎﺗﻬﻢ‪ 11 ،‬ﺧـﺮداد‬‫‪ 11) ،1376‬ﺻﻔﺤﻪ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‪.‬‬ ‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻨﻴﻊ و ﺧﻄﺮﻧﺎك وزارت اﻃﻺﻋﺎت ]ﻋﻠـﻲ ﻓﻺﺣﻴـﺎن[‪ 25 ،‬ﺷـﻬﺮﻳﻮر‬‫‪ 1) ،1376‬ﺻﻔﺤﻪ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪ 5 ،‬آﺑـﺎن ‪ 34) ،1376‬ﺻـﻔﺤﻪ‬‫ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه(‪.‬‬ ‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪ 11 ،‬ﺧـﺮداد ‪ 11) ،1376‬ﺻـﻔﺤﻪ دﺳـﺖ‬‫ﻧﻮﻳﺲ(‪.‬‬ ‫ ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﻺﻣﻲ اﻳـﺮان و ]رﺋـﻴﺲ[ ﻣﺠﻤـﻊ‬‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ]ﻧﻈﺎم[ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻫﺎﺷـﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ داﻣـﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗـﻪ‪ 2 ،‬ﻣـﺮداد‬ ‫‪ 10) ،1376‬ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه(‬ ‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن در ﻧﻘﺪ دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣـﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﻪ ﻗـﻢ‪ 24 ،‬آﺑـﺎن‬‫‪ 11) 1376‬ﺻﻔﺤﻪ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﺖاﻹﺳﻺمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴـﻨﺠﺎﻧﻲ‪] ،‬آذر ‪ 42) ،[1376‬ﺻـﻔﺤﻪ‬‫دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫ ﻧﺎﻣﺔ ]ﺳﺮﮔﺸﺎده[ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري اﺳﻺﻣﻲ اﻳـﺮان ﺟﻨـﺎب آﻗـﺎي ﺳـﻴﺪﻣﺤﻤﺪ‬‫ﺧﺎﺗﻤﻲ زﻳﺪ ﻋﺰّه اﻟﻌﺎﻟﻲ‪ 5 ،‬آﺑﺎن ‪ 34) ،1376‬ﺻﻔﺤﺔ ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه(‪.‬‬ ‫ ]ﭘﻴﺎم ﺑﻪ[ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ‪ 20] ،‬آﺑﺎن ‪ 1) ،[1376‬ﺻﻔﺤﺔ ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه(‬‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻏﻴﺮﻣﺤﺘﺮم و ﻏﻴﺮﻣﺴﺌﻮل وزارت اﻃﻺﻋﺎت ]ﻗﺮﺑـﺎﻧﻌﻠﻲ دري ﻧﺠـﻒ‬‫آﺑﺎدي[‪ 21 ،‬آﺑﺎن ‪ 2) ،1376‬ﺻﻔﺤﻪ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫‪ -‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ظ ‪ 23‬آﺑﺎن ‪ 10) ،1376‬ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬

‫‪ 331 ‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ ]ﭘﻴﺎم ﺑﻪ[ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ ]درﺑﺎرة[ دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ ]ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴـﺔ‬‫ﻗﻢ[‪ 24 ،‬آﺑﺎن ‪ 11) ،1376‬ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫ﭘﻲﻧﻮﺷـﺖ ﻧﺎﻣـﺔ ﺗﻴـﭗ ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﺳـﭙﺎه ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻗـﻢ‪ 27 ،‬آﺑـﺎن ‪ 1 ) 1376‬ﺻـﻔﺤﻪ‬ ‫دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫ ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺑﺮاﺋﺖ از ﺳﻠﻄﺎن ﺟﺎﺋﺮ‪ 28 ،‬آﺑﺎن ‪]1376‬روز ﺣﺼﺮ[‪ 1) ،‬ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ رازﻳﻨﻲ رﺋﻴﺲ دادﮔﺴﺘﺮي ﺗﻬﺮان و رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه وﻳـﮋة روﺣﺎﻧﻴـﺖ‪،‬‬‫]آواﻳﻞ آذر ‪ 6) [1376‬ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪ 4 ،‬آذر ‪ 4) ،1376‬ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬‫ دل ﻧﻮﺷــﺘﺔ »أﻋﻴــﺬك ﺑــﺎﷲ« )ﺧﻄــﺎب ﺑــﻪ رﻫﺒــﺮي(‪ 5 ،‬آذر ‪ 1) ،1376‬ﺻــﻔﺤﺔ‬‫دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫ ﻧﺎﻣــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻘــﺎم ﻣﻌﻈــﻢ رﻫﺒــﺮي ]آﻗــﺎي ﺧﺎﻣﻨــﻪاي[‪ 6 ،‬آذر ‪ 1) ،1376‬ﺻــﻔﺤﺔ‬‫دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﺖاﻹﺳﻺمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪] ،‬ﻇﺎﻫﺮاً[ أواﻳـﻞ آذر ‪،1376‬‬‫)‪ 42‬ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻤﺎم(‬ ‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺧﺎﺗﻤﻲ‪] ،‬ﻇﺎﻫﺮاً زﻣﺴﺘﺎن ‪ 3) ،[1376‬ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺑﻮﻳﮋه ﺟﻮاﻧﺎن‪ 12 ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ 9) ،1377‬ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬‫ ﺻﻮرت ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ‪ ،‬اﻣﻴﻨﻲ و ﺟﻤﻴﻊ اﻋﻀﺎي‬‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ اﺳـﺘﺜﻨﺎي آﻗـﺎي ﻣـﺆﻣﻦ و ﻃـﺎﻫﺮي‪ 20 ،‬ﺧـﺮداد ‪ 3) ،1377‬ﺻـﻔﺤﺔ‬ ‫دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫ ﻧﺎﻣﻪ ﺑـﻪ دادﮔـﺎه ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ وﻳـﮋة روﺣﺎﻧﻴـﺖ‪ 1،‬ﺷـﻬﺮﻳﻮر ‪ 20) ،1377‬ﺻـﻔﺤﻪ‬‫دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬ ‫‪ -‬وﻹﻳﺖﻓﻘﻴﻪ در ﺷﺮع و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‪ 30 ،‬آذر ‪ 10) ،1377‬ﺻﻔﺤﻪ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬

‫‪ 332 ‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﺔ ﻋﺎدي‪] ،‬دي ‪ 2) ،[1377‬ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ(‬‫و‪ .‬ﮔﺰارش و ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎي ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ]ﺧﺎﻧﻮاده[ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اوﻟﻴﻦ ﺳـﺎﻟﮕﺮد رﺣﻠـﺖ‪ ،‬ﺑﻬﻤـﻦ ‪ 12) ،1378‬ﺻـﻔﺤﻪ‬‫ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه(‬ ‫ ﮔﺰارش ﺧﺎﻧﻮاده از آﺧﺮﻳﻦ روزﻫﺎي ﺣﻴـﺎت ﭘـﺪر‪] ،‬اواﺧـﺮ ‪ ،1378‬ﺗﻜﻤﻠـﻪ ﺗﻴـﺮ‬‫‪) ،[1392‬دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ دو ﺻﻔﺤﻪاي(‬ ‫ اﻃﻺﻋﻴﺔ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ دوﻣﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪) ،1379‬ﻳـﻚ ﺻـﻔﺤﻪ ﺗﺎﻳـﭗ‬‫ﺷﺪه(‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻧﺎﻣﻪ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬

‫‪١‬‬

‫]‪ [1‬ﺑﺴﻢاﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬ ‫ﺣﻀﻮر ﻣﺤﺘﺮم رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري اﺳﻺﻣﻲ اﻳﺮان‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺳﻴﺪﻣﺤ‪‬ﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ )زﻳﺪ ﻋﺰّه اﻟﻌﺎﻟﻲ(‬

‫ﭘﺲاز ﻋﺮض ﺳﺎﻟم و ﺗﺤﻴﺖ و ﺗﺒﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﺖ دوﻟـﺖ ﻣﻠـﻲ و اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻗﺎﻃﻊ ﻣﻠﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﺷﺠﺎع اﻳﺮان و ﺑـﺎ رأﻳـﻲ ﻫﻤﭽـﻮن رأي ﺑـﻪ ﻧﻈـﺎم ﻣﻘـﺪس‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺤﻀﺎر دارﻳﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ ﺣﻀﺮت اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ )ﻗـﺪساﷲ ﻧﻔﺴـﻪ‬ ‫اﻟﺰﻛﻴﻪ( ﻣﻌﺠﺰة ﻗﺮن ﺑﻠﻜﻪ ﻗﺮون و اﻋﺼﺎر ﻣﺘﻤﺎدي‪ ،‬ﻫﺪﻳﻪ آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان را‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ و ﻣﺒﺎرزﻳﻦ ﻣﺨﻠﺺ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورد و اﻳﺮان را در ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎي ﻛﻔﺮ و اﺳﺎﻟم‬ ‫ﺳﺮاﻓﺮاز و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬و ﻟﺤﻈﻪاي از ﺗﺎﻟش ﺧﻮدداري ﻧﻔﺮﻣﻮد‪ ،‬و وﻋﺪة ﺗﻤﺪن اﺳﺎﻟﻣﻲ در‬ ‫آﻳﻨﺪه ﻧﺰدﻳﻚ را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮد داد و ﮔﺎﻫﻲ ﻳﺎدآور دوران ﺳﺘﻢﺷﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ‬ ‫ﺑﺮ دﻳﻦ ﺧﻮد ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﭼﺸﻢ دﻳﮕﺮ ﺑﺮ دﻧﻴﺎي ﺧﻮد ﮔﺮﻳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮﻛﺎت دﻳﻨﻲ اﻳﻦ اﻧﻘـﺎﻟب ﻋﻈـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻋﻤـﺪﺗﺎً ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻏﻴﺮﺗﻤﻨﺪ از ﺷﻬﺎدت و ﺟﺎﻧﺒﺎزي و آزادﮔﻲ و ﻃﺮح ﻗﺮآن و ﻓﻘﻪ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﺔ ‪ 34‬ﺻﻔﺤﻪاي در آﺑﺎن ‪ 1376‬ﺑﺎزﺗﺎب وﺳﻴﻌﻲ در ﻣﺤﺎﻓﻞ دﻳﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮر داﺷـﺖ و ﻋﻠـﺖ‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺗﻌﻄﻴﻞ درس‪ ،‬ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ دﻓﺘـﺮ و ﺑـﺎﻷﺧﺮه ﺣﺼـﺮ ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪه از ‪ 28‬آﺑـﺎن ‪ 1376‬ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه در‪ 22‬ﺑﻬﻤﻦ‪ 1377‬در ﻣﺎه ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺣﺼﺮ دار ﻓﺎﻧﻲ را وداع ﮔﻔﺖ و ﺗﺎ ﺑﻪ آﺧﺮ ﺑﺮ ﻣﻔﺎد اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﺸﻮر ﺟﺎﻣﻊ »آذري ﻣﺘﺄﺧﺮ« اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎرهﻫﺎي داﺧﻞ ﻛﺮوﺷـﻪ ﺷـﻤﺎره ﺻـﻔﺤﺎت‬ ‫ﻣﺘﻦ اﺻﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﺔ ﻣﻮاردي ﻛﻪ در ﻛﺮوﺷﻪ ] [ آﻣﺪه اﻋﻢ‪ ‬از ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻋﺒﺎرات ﻋﺮﺑﻲ ﻳﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت از‬ ‫وﻳﺮاﺳﺘﺎر اﺳﺖ‪ .‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 336 ‬‬

‫آﻣﺪه ﻣﻨﻜﺮ ﺷﻮﻳﻢ وﻟﻲ از ﻧﺎﺣﻴﺔ دﻧﻴﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢﻫـﺎي اﺷـﻜﺒﺎر و دلﻫـﺎي ﺳـﻮزان و‬ ‫ﺑﺮﻳﺎن ﻣﻮاﺟﻪاﻳﻢ اﻛﻨﻮن درﺻﺪد اﻧﻜﺎر ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ ﻧﻴﺴـﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻟـﻲ آﻧﭽـﻪ را ﻛـﻪ از ﺳـﺎلﻫـﺎي‬ ‫‪ 1320‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻣﻴﺪ و وﻋﺪه ﺣﻜﻮﻣﺖاﺳﺎﻟﻣﻲ ﭘﺮﺑﺎر را داده و ﺑﻪﻗﺪر وﺳﻊ و ﻃﺎﻗـﺖ‬ ‫ﺧﻮد در راه ﺗﺤﻘﻖ آن ﺗﺎﻟش ﻛﺮدهاﻳـﻢ ﻣـﺄﻳﻮس و ﻧﺎاﻣﻴـﺪ ﻛـﺮده اﺳـﺖ و زﺟـﺮ ﻣـﻲدﻫـﺪ‬ ‫اﺳﺘﻀﻌﺎف ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ در ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﺟﺮأت ﺧﺎﻟﺻﻪ ﻛﻨﻢ ﻧﻮد و ﭘـﻨﺞ درﺻـﺪ ﻣـﺮدم اﻋـﻢ از‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪ و ﻛﺎرﮔﺮ از درآﻣﺪي زﻳﺮ ﺧﻂ ﻓﻘﺮ ﺑﺎ درﺻﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﺑﻴﺴـﺖ ﻫـﺰار ﺗﻮﻣـﺎن‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ اﻳﻦ ﺣﻘﻮق و درآﻣﺪ ﻣﺨﺼﻮص ﻃﺒﻘﺎت ﻛﺎرﻣﻨـﺪ‬ ‫و ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﻛﺎر اﺳﺖ و اﺎﻟ ‪ 9‬درﺻﺪ ﺑﻴﻜﺎر درآﻣﺪﺷﺎن ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫اﻳﻦ ‪ 95‬درﺻﺪ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ درآﻣﺪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺤـﺎل‬ ‫ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ رأي دادهاﻧﺪ و اﻛﻨﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻤﺎ و دوﻟﺖ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ روي اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﺮاﺑﻪﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ آﻧﭽﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ درك ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻣﺨـﺮب و ﺧﻮدﺧـﻮاه‬ ‫راه را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺳﺪ ﻛﺮده و ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ و دوﻟﺖ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻜﻨﻴـﺪ و در ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟـﻮد ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ؟ ﺷﻨﻴﺪهام ﻣﺮدم ﻳﻜﻲ از اﺳﺘﺎنﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻣﺎ دﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ آﻗـﺎي ﺧـﺎﺗﻤﻲ رأي‬ ‫ﻧﻤﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﮔﺮاﻧﻲ ﻣﺮغ و ﻣﻮاد اﺳﺎﺳﻲ دﻳﮕﺮ ﻗﻄﻌﺎً ﺑﺮاي زﻣﻴﻦزدن ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺣﻘﻴﺮ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻫﺪف ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ]ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي[ در ﺣﻀﻮر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﺮا ﻧﺼـﻴﺤﺖ ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺑﻪ ﺣﺮف ﺷﻤﺎ ﮔﻮش ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫـﻢ و اﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺣﺠﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪ و ﻋﻀﻮ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي از ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل و‬ ‫اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪسﺳﺮه( و ﻣﻠﺖ ﺷﺮﻳﻒ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻫﺴﺘﻢ )ﻣﺎ ﻣﺄﻣﻮر ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ‬

‫‪ 337 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ(‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ زﻫـﺮا )س( ﻛـﻪ ﻣـﻲداﻧﺴـﺖ دﻓـﺎع از اﺳـﺎﻟم و‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﺑﻲاﺛﺮ اﺳﺖ و ﺟﺎن ﺧﻮد و ﻓﺮزﻧﺪش را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم راﺣﻞ در ﺣﻀﻮر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 60‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﻣﻮد )ﻣﺨﺎﻃـﺐ‬ ‫ﺣﻘﻴﺮ و ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎ ﺑﻮدﻧﺪ( وﻗﺘﻲ ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﻓﻌﻠـﻲ اﻣـﺮوز و آﻧـﺮوز ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻧﺎﺻـﺤﻴﺤﻲ را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ را از در ﺑﻴـﺮون ﻛﺮدﻧـﺪ از ﭘﻨﺠـﺮه وارد ﺷـﻮﻳﺪ‪ «.‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ در‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﺮ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪[2] :‬‬ ‫»ﻟﻮ وﻗﻌﺖ ﺑﺪﻋﻺ ﻓﻲاﺎﻟﺳﺎﻟم و ﻛﺎن ﺳﻜﻮت ﻋﻠﻤﺎءاﻟـﺪﻳﻦ و رؤﺳـﺎءاﻟﻤﺬﻫﺐ اﻋﻠـﻲ اﷲ‬ ‫ﻛﻠﻤﺘﻬﻢ ﻣﻮﺟﺒﺎً ﻟﻬﺘﻚ اﺎﻟﺳﺎﻟم و ﺿﻌﻒ ﻋﻘﺎﻳﺪاﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻳﺠﺐ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﺎﻟﻧﻜﺎر ﺎﻟﻳ‪‬ـﻺ وﺳـﻴﻠﻺٍ‬ ‫ﻣﻤﻜﻨﻺٍ‪ ،‬ﺳﻮاء ﻛﺎن اﺎﻟﻧﻜﺎر ﻣﺆﺛﺮاً ﻓﻲ ﻗﻠﻊ اﻟﻔﺴﺎد اَم ﺎﻟ‪ ،‬و ﻛﺬا ﻟﻮ ﻛـﺎن ﺳـﻜﻮﺗﻬﻢ ﻋـﻦ اﻧﻜـﺎر‬ ‫اﻟﻤﻨﻜﺮات ﻣﻮﺟﺒﺎً ﻟﺬﻟﻚ‪ ،‬و ﺎﻟﻳﺎﻟﺣﻆ اﻟﻀﺮر و اﻟﺤﺮج‪ ،‬ﺑﻞ ﺗﺎﻟﺣﻆ اﺎﻟﻫﻤﻴ‪‬ﻺ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ ]ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي[ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻧﺘﻴﺠـﻪاي ﺟـﺮ ﺧـﻮراك ﺑـﺮاي رادﻳـﻮ‬ ‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻧﺪارد؛ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ دﻗﻴﻘﺎً از ﻣﺸﻜﺎﻟت اﻗﺘﺼـﺎدي ﻣـﺎ ﺑﻬﺘـﺮ از آﻗـﺎي‬ ‫]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي ﺧﺒﺮ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺟﻠﻮي اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﻲ ﻣﺮا ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ و ارﺗﺶ و ﺳﭙﺎه و ﺑﺴﻴﺞ ﻏﻴﺮﺗﻤﻨﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪة ﻛـﻞ ﻗـﻮاﻳﻲ ﻫﻤﭽـﻮن آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي دارﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻪ اﺳﺮاﻳﻴﻞ ﺣﻴﻠﻪﮔﺮ و ﻧﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎي زوزهﻛﺶ و ﻧـﻪ اﻧﮕﻠـﻴﺲ ﻣﻨـﺎﻓﻖ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻏﻠﻄﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﺧﻮد ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻗﺪر وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ و وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ ‪ -‬اﮔـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺪﻋﺘﻰ در اﺳﺎﻟم ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ و ﺳﻜﻮت ﻋﻠﻤﺎء دﻳﻦ و رؤﺳﺎء ﻣﺬﻫﺐ )ﺧـﺪا ﻣﻨﻄﻘﺸـﺎن را ﺑـﺮ‬ ‫ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻖ دﻳﮕﺮ ﻏﺎﻟﺐ ﺳﺎزد( ﺑﺎﻋﺚ ﻫﺘﻚ اﺳﺎﻟم و ﺿﻌﻒ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﮔﺮدد واﺟﺐ اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫وﺳﻴﻠﻪاى ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از آن ﺑﺪﻋﺖ ﻧﻬﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪاﻳﻨﻜﻪ ﻧﻬـﻰ آﻧـﺎن و اﻧﻜﺎرﺷـﺎن ﻣـﺆﺛﺮ در‬ ‫رﻳﺸﻪﻛﻦﺷﺪن ﻓﺴﺎد ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﺳﻜﻮت آﻧﺎن از اﻧﻜﺎر ﻣﻨﻜﺮات ﺑﺎﻋﺚ اﻳﻦ ﻫﺘﻚ‬ ‫ﺣﺮﻣﺖ ﺷﻮد و دراﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺿﺮر و ﺣﺮج در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻫـﻢ و‬ ‫ﻣﻬﻢ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬‬

‫‪ 338 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ‪ -‬را ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﺘﻲ اﻋﺘﻨـﺎ ﻧﻜﻨﻨـﺪ و ﻗـﺪر ﻋﻠﻤـﺎ و ﻓﻘﻬـﺎي‬ ‫اﺳﺎﻟم را ‪ -‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﺗﻮﺻﻴﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ ‪ -‬ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫و از رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ وﻋـﺪه داده اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﻟم و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﺎﺎﻟي ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺗﻮﺻـﻴﻪﻫـﺎي آﻗـﺎي ]ﻣﺤﻤـﺪ[‬ ‫ﻳﺰدي ﻋﻤﻞ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﻴﺮ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺷﻤﺎ در ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪسﺳﺮه(‬ ‫درﺑﺎره ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ و اﻗﺸﺎر آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ آﺧﺮﻳﻦ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻛﺸﻮر اﻣﺎم زﻣـﺎن )ﻋـﺞ( ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬ﻧﻜﻨـﺪ ﻣـﺮدم‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎن و اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺎن ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ]اﻛﺒﺮ[ ﻫﺎﺷﻤﻲ ]رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ[ در‬ ‫دورة دوم رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري اﻳﺸﺎن و ﺑﺎ آﻗﺎي ]ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ[ ﻧـﺎﻃﻖ ﻧـﻮري در ﻫﻔﺘﻤـﻴﻦ دورة‬ ‫رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬـﻮري ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑﺴـﻴﺎري از ﻣـﺮدم ﺳـﺎدهاﻧـﺪﻳﺶ و ﺗﺨـﺪﻳﺮﺷـﺪه و ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﻦ‬ ‫ﺗﺨﺪﻳﺮﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺧﺪا ﺑﺎ اﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺖ و آﺳﻴﺒﻲ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ دﻳـﺪ‪ ،‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺻﺪاي ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ اﻣﻴﻦ و رﺳﻮل ﮔﺮاﻣﻲ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ »ﺛﻢ‪ ‬ﺟﻌﻠﻨﺎﻛﻢ ﺧﺎﻟﺋﻒ ﻓـﻲاﺎﻟرض‬ ‫]ﻣﻦ ﺑﻌﺪﻫﻢ[ ﻟﻨﻨﻈﺮ ﻛﻴﻒ ﺗﻌﻤﻠﻮن«‬

‫‪١‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻋﻠﻲ )ع( ﻣﻮﻗﻊ ﺷﻬﺎدت ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ »ﺎﻟﺗﺘﺮﻛﻮا اﺎﻟﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف و اﻟﻨﻬﻲ ﻋـﻦ‬ ‫اﻟﻤﻨﻜﺮ ﻓﻴﻮﻟﻲ ﻋﻠﻴﻜﻢ ﺷﺮارﻛﻢ ﺛﻢ ﺗﺪﻋﻮن ﻓﺎﻟ ﻳﺴﺘﺠﺎب ﻟﻜﻢ« )]ﻧﻬﺞاﻟﺒﺎﻟﻏﻪ[‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ‪(47‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ‬

‫‪٢‬‬

‫دام ﻋﺰّه‬

‫ﮔﺮﭼﻪ زﻳﺎد ﺗﺼﺪﻳﻊ دادهام‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﺎﮔﺮﻳﺰ از ذﻛﺮ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻳﻮﻧﺲ ‪14‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﺳﭙﺲ ﺷﻤﺎ را ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن آﻧﻬﺎ در روي زﻣﻴﻦ ‪ -‬ﭘﺲ از اﻳﺸﺎن‪ -‬ﻗﺮار دادﻳﻢ؛ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨـﻴﻢ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ! ‪ ‬‬ ‫‪ . 2‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ را ﺗﺮك ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬و اﺎﻟ ﺑﺪاﻧﺘﺎن ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه دﻋـﺎ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ و اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 339 ‬‬

‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮات ﻣﺮا رد ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺳـﻔﺎرش آﻗـﺎي‬ ‫ﻳﺰدي ﻫﻢ از ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﺸﺄت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ اﻳﻦ اﺷﻜﺎل ﺑﻪ اﻣﺎم ﻣﻈﻠـﻮم ﻣـﺎ‬ ‫آﻗﺎي ﺧﻤﻴﻨﻲ وارد ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺣﻞ ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ از روزﻫـﺎي اول اﻧﻘـﺎﻟب در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ داﺷﺘﻪ و اﺟﺘﻬﺎد ﻛﺮدهام‪ ،‬و دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮاﺟﻊ اﺟﺘﻬﺎد ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫در رﺳﺎﻟﻪﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺑﺎ اﮔﺮ و ﻣﮕﺮ ﻓﺘﻮا داده ﻳﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﺧﺎرج ﺟﺮﻳﺎن دارد ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮده‬ ‫و ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻲ ﺻﺎدره ﻫﻴﭻ رﺑﻄﻲ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﺧﺎرج ﺟﺮﻳﺎن دارد ﻧﺪارد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ و ﺗﺄﻣﻞ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺮاﺟﻊ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ اﺧﺘﺎﻟف ﻓﺘﻮا ﺑﻪ ﺟﻮاز ﺑﻴﻤﻪ دادهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﺮط اول و‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ را رﺿﺎﻳﺖ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ]‪ [3‬ﺟـﺎري ﻓﺎﻗـﺪ‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮط اﺳﺎﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫ﻣﻦ ﺻﺮﻳﺤﺎً اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر و ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوي ﺻﺪدرﺻﺪ‬ ‫از ﻓﺮاﻣﻴﻦ و ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي اﻣﺎم راﺣﻞ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان )ﻗﺪسﺳﺮه( ﺑﻪ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺗﺎ ﻳﻚ ﻛﺎرﮔﺮ ﺳﺎده ﻛﻪ ﺧـﻮد را ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﻣﻲداﻧﺪ ﻫﺸﺪار ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ از ﺳﻨﺖ آن ﻣﺮد اﻟﻬﻲ از ﻫﺮﺟﻬﺖ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺗﺨﻄﻲ‬ ‫ﻧﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻮرد ﻏﻀﺐ ﺧﺪا و ﻣﺮدم ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺟـﺰ ﺧـﺪا و ﻣـﺮدم وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﻓﺘﺎواي آن ﺣﻀﺮت در ﺗﺤﺮﻳﺮاﻟﻮﺳﻴﻠﻪ در ﺑﺎب اﻣﺮ ﺑﻤﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜـﺮ ﻛـﻪ‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻠﻤﺎ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي ﺑﻲﺷـﻤﺎر و‬ ‫وﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺮدم را ﺣﺘﻲ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑـﺎ ﺑـﺎﺎﻟﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘـﺎم ﻛﺸـﻮر ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻧﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﺎﻟب در ﺗﺒﻴﻴﻦ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑـﻪ ﻗـﻮل‬ ‫اﻣﺎم راﺣﻞ ﺗﺎﻟش ﻛﺮده ﺣﻘﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻢ اﻛﻨﻮن ﻫﻢ ﺟﺎن ﺑـﺮ ﻛـﻒ درﺻـﺪد زدودن ﻋﺎرﻫـﺎ و‬ ‫ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺟﻬﻞ و ﻧﺎداﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ وﻋﺎظاﻟﺴـﺎﻟﻃﻴﻦ ﺑـﻪ داﻣـﻦ ﻧﻈـﺎم ﻧﺸﺴـﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻢ و از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺟﺰ ﺧﺪا و ﻧﻈﺎم اﻟﻬﻲ ﺑﺮﻳﺪهام‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺻﺮاﺣﺖ اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛـﻨﻢ‬

‫‪ 340 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻧﻈﺎم از ﺑﺎﺎﻟﺗﺮﻳﻦ ردهﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ آن را زﻳـﺮ ﺳـﻮال ﺑـﺮده و ﺑـﻪ آن‬ ‫اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺣﺴﺎس ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﺧﻄـﺮ اﻧﺤـﺮاف‬ ‫ﻳﺎ ﺳﻘﻮط ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه اﻳﻦ ﺗﻮﻓﻴﻖ را ﺑﻪ ﻣـﻦ ﻋﻨﺎﻳـﺖ ﻓﺮﻣـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬و اﻛﻨـﻮن ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻦ اﺳﺘﻀﻌﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ در دﻳﻦ و ﻣﻘﺮرات و اﺣﻜﺎم اﺳﺎﻟم ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛـﻨﻢ‪،‬‬ ‫و ﻫﻢ در ‪ 95‬درﺻﺪ ﻣﺮدم ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﻘﺮ و ﮔﺮﻓﺘﺎري دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧـﺪا را ﮔـﻮاه‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮم ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺟﺰ ﮔﺮﻳﻪ ]ﻛﺎري[ ﺑﺮ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣـﺮدم ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻢ اﻧﺠـﺎم دﻫـﻢ‪ .‬ﻫﻮﺷـﻴﺎر‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬دوﺳـﺖ و دﺷـﻤﻦ ﺧـﻮد را ﺑﺸﻨﺎﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ ﭼـﻮن ﺑﻌﻀـﻲ از ﻣﺴﺘﻀـﻌﻔﻴﻦ ﮔﺮﻓﺘـﺎر‬ ‫وﺳﻮﺳﻪﻫﺎي ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ .‬و ﻗﺎل ﻓﺮﻋﻮن »ذروﻧﻲ اﻗﺘﻞ ﻣﻮﺳﻲ وﻟﻴﺪع رﺑ‪‬ﻪ اﻧﻲ اﺧـﺎف ان‬ ‫ﻳﺒﺪل دﻳﻨﻜﻢ )ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس( أو أن ﻳﻈﻬﺮ ﻓﻲاﺎﻟرض اﻟﻔﺴﺎد«‬

‫‪١‬‬

‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﺻﻔﺎ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺘﻲ ﻛﻪ در ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻮدم ﺑﺮ ﺧﻮد ﺎﻟزم دﻳﺪم ﺗﺬﻛﺮاﺗﻲ در‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞ زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﺪﻫﻢ ﻛﻪ از ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻘﺪس اﺳﺎﺳﻲ ﮔﺮﻳﺰ ﻛﺮده و ﻛﺸﻮر ﻣﺎ‬ ‫را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﻲﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮق داده و ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﻴﻢ آن ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺧـﺪاي ﻧﻜـﺮده ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ ﻳﺎ ﺑﺪﺗﺮ از آن دﭼﺎر ﺷﻮد و آزاديﺧﻮاﻫﺎن واﻗﻌـﻲ را ﻣﻨـﺰوي ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﭼﻮن ﺷﻴﺦ ﺷﻬﻴﺪ آﻳﺖاﷲ ]ﻓﻀﻞاﷲ[ ﻧﻮري )ﻗﺪسﺳﺮه( را از ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻴﺮون ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﻘﻺب‬ ‫آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮاﺣﺘﺎً ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ رﻳﺸﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ را ﻋﻤﺪﺗﺎً در اﻳﺪه و اﻋﺘﻘﺎد ﻃـﺮﻓﻴﻦ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮد‪ .‬اﻓﺮاد ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺒﻲ از اﻳﻦ آب ﮔﻞآﻟﻮد ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻣـﺎﻫﻲ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ ﻧﻬﻀﺖ را ﺷﻜﺴﺖ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻏﺎﻓﺮ ‪ ،26‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬و ﻓﺮﻋﻮن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻣﻮﺳﻲ را ﺑﻜﺸﻢ‪ ،‬و او ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﺑﺨﻮاﻧﺪ )ﺗﺎ ﻧﺠﺎﺗﺶ‬ ‫دﻫﺪ(! زﻳﺮا ﻣﻦ ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ ﻛﻪ آﻳﻴﻦ ﺷﻤﺎ را دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎزد‪ ،‬و ﻳﺎ در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻓﺴﺎد ﺑﺮﭘﺎ ﻛﻨﺪ!‬

‫‪ 341 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﺴﺄﻟﻪ از ﻫﻤﻴﻦ ﻗـﺮار اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺒﺎرز و ﺷﻬﻴﺪ دادهاي ﭼﻮن آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻢ ﺑﮕـﻮﻳﻢ از ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ روﺣﺎﻧﻲ اﻣﺮوز زﺟﺮ و ﺷﻜﻨﺠﻪ و زﻧﺪان و اﻫﺎﻧﺖ و ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﺸﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻘﺪاري از آن را اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺷﺨﺼﺎً ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻮدهام‪ ،‬اﻣﺮوز ذﻛﺮ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ و رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺟﺮم و ﺣﻀﻮر در درس ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﮔﻨﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪسﺳﺮه( ]‪[4‬‬ ‫در ﻣﻮرد اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ »ﻃﺎﻟب ﺑﺎﻳﺪ از ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﺷﻤﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬و ﺑـﺮاي ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻴﻨﺎً ﻣﻜﺘﻮب اﻳﺸﺎن را ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻫﻤﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻤـﺮ‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻮدﻳﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺷﺪﻳﺪاً ﻋﺎﻟﻗﻤﻨﺪم‪ ...‬ﺻﺎﻟح ﺷﻤﺎ و اﻧﻘﺎﻟب را در اﻳﻦ ﻣـﻲﺑﻴـﻨﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم و ﻣﺮدم از ﻧﻈﺮات ﺷﻤﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ]ص[ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻳﻜﺮم اﻟﺮﺟﻞ ﻓﻲ وﻟـﺪه و اﻫﻠـﻪ« ﻓﻜﻴـﻒ ﺑﺤﺎﺻـﻞ ﻋﻤـﺮه‪٢‬و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺷﺎﻫﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﻀﻮر در ﻧﻤـﺎز اﻳﺸـﺎن و ﺗـﺮوﻳﺞ و دﻓـﺎع از اﻳﺸـﺎن ﺟـﺮم ﺑـﻮده و‬ ‫ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از ﻫﻤﺔ ﻣﺰاﻳﺎي ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻪﺑﺴﺎ زﻧـﺪان‪ ،‬ﺷـﻜﻨﺠﻪ و‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺪ را ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮدد‪ ،‬و ﭼﻪﺑﺴﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﻃﺮﻓﺪاران اﻳﺸﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺟﺮم ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻳﺎ ﭘﺨﺶ‬ ‫ﻧﺼﺎﻳﺢ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ زﻧﺪانﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت و ﻃﻮﻳﻞاﻟﻤـﺪت ﻣﺤﻜـﻮم ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ در‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﺮﻣﻮدﻳﺪ ﻛـﻪ ﺟـﺮم ﻳﻜـﻲ از ﻛﺎﻧﺪﻳـﺪاﻫﺎي وزارت ﺷـﻤﺎ‬ ‫]ﻣﺤﻤﻮد ﺣﺠﺘﻲ[ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ در ﺣﺪ رﺟـﻮع ﺑـﻪ اﻣـﺎم )ﻗـﺪسﺳـﺮه( ﺑـﻮد و ﺑـﻴﻢ آن‬ ‫ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺎﻧﻊ رأي ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ وزارت وزﻳـﺮ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎدي ﺷـﻤﺎ ﮔـﺮدد‪ ،‬در‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻋﺪهاي از ﻓﻀﺎﻟ و ﺑﺰرﮔﺎن ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را از ﻫﻤﻪ اﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﺴـﺘﻪ‬ ‫و ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎم راﺣﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد و از ﻧﻈﺮ ﻣﺒﺎرزه ﺑﻪ‬ ‫وﻳﮋه ‪ 20‬ﺳﺎﻟﻪ أﺧﻴﺮ در ﺻﺪر ﻣﺒﺎرزان ﻣﺨﻠﺺ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﭼﺮا ]وزارت[ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻋـﺎﻟﻢ ﺟﻠﻴـﻞاﻟﻘـﺪر اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﺤﻴﻔﺔ ﻧﻮر‪ ،‬ج ‪ .21‬‬ ‫‪ . 2‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻣﺮد در ﻓﺮزﻧﺪ و ﺧﺎﻧﻮادهاش اﻛﺮام ﻣﻲﺷﻮد«‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻤﺮش!‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 342 ‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ؟! در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ از ﻫﺮﻛﺲ اوﻟﻲ ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﺳـﻔﺎرش اﻣـﺎم )ﻗـﺪسﺳـﺮه(‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻈﺮ اﻣﺎم )ﻗﺪسﺳﺮه( در ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻣﻌﻈﻢﻟـﻪ از ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي ﻋﻠـﺖ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻲﺣﺮﻣﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ اﻋﺘﺮاض ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﺎ آن واﻛـﻨﺶ ﺷـﺪﻳﺪ‬ ‫اﻣﺎم ]دي ‪ [1366‬روﺑﺮو ﺷﺪ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد!؟ ﺗﻮ ﺧﻮد ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻔﺼﻞ ﺑﺨﻮان از اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻞ و‬ ‫ﻗﺲ ﻋﻠﻲ ذﻟﻚ ﻓﻌﻠﻞ و ﺗﻔﻌﻠﻞ‪] .‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬و ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨـﻮال اﻣـﻮر ﻣﺸـﺎﺑﻪ را ﻗﻴـﺎس ﻛـﻦ[‪.‬‬ ‫ﺣﻀﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺮم ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﻪ اﻋﻠﻤﻴﺖ و ﻳﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ ﺑﻬﺠـﺖ دام‬ ‫ﻇﻠﻪ ﻣﻮرد ﺑﻲﻣﻬﺮي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي و ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﭼﺎپ رﺳﺎﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ از ﺗﻀﻴﻴﻊ ﺣﻖ آﻧﻬﺎ‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي ﻛـﻪ ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي را در‬ ‫ردﻳﻒ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺮار دادﻧﺪ از ﭼﻪ ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻧﺪ! ﻣﺜﻞ رﻳـﻴﺲ ﻣﺤﺘـﺮم ﻗـﻮه‬ ‫ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ]ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي[ ﻛﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻋﻠﻤﻴﺖ و اﻓﻘﻬﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ دادهاﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻧﻈـﺮ و‬ ‫اﻋﺎﻟن در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺳﻨﺖ ﻫﺰار ﺳﺎﻟﻪ در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑـﻪﺧﺼـﻮص ﺣﻀـﺮت آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﺑﭽﻪﻫﺎي اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ دادهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻌﺪي ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻏﺎرت آرﺷﻴﻮ و دﻳﮕﺮ اﺷﻴﺎء اﻳﺸﺎن را ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟ اﻓـﺮاد ﻧﺎﺻـﺢ و ﺧﻴﺮﺧـﻮاه را‬ ‫ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ و اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻨـﻮز ﺑﺮﺧـﻲ از وﺳـﺎﻳﻞ ﻏـﺎرﺗﻲ را ﺣﺘـﻲ ﺑـﺎ‬ ‫وﺳﺎﻃﺖ آﻳﺖاﷲ ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻣﺆﻣﻦ ]ﻗﻤﻲ[ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻧﮕﺮداﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﻮم وﺣﺸﻲ ﻣﻐﻮل‬ ‫ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﻛﺘﺎب ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارم ﻫﻤﺎن روز در ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ‪ 107‬ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻳﻜـﻲ از ﺑﺰرﮔـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ او ارادت ﻣﻲورزﻳﺪم ﺑﺴﻴﺎر اﺑﺮاز ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺧﻮف و ﺗـﺮس ﻣﻄﻠـﺐ‬ ‫ﺧﻮد را اﺑﺮاز ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻤﺎن روز ﻧﻪ او و ﻧﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻀـﺎر اﻋﺘـﺮاض وﻟـﻮ ﻣﺨﺘﺼـﺮ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ رﺟﺎﻟﻪﻫﺎي اﻃﺎﻟﻋﺎت اﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﺎﻓﻴﺖﻃﻠﺒﻲﻫﺎ و ﺗﻤﻠﻖ و ﺛﻨﺎﮔﻮﻳﻲﻫﺎي ﺧـﻮد‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن اداﻣﻪ داده و ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﺑﻴﺮون ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻛـﺎر ﻇﻠـﻢ‬ ‫ﻧﺒﻮد؟ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺟﺮات ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ!‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 343 ‬‬

‫ﮔﻮﻳﻲ ﺣﺪﻳﺚ ﺷﺮﻳﻒ وﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ در ﺑﺎب اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜـﺮ را ﻧﺪﻳـﺪه‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ )ع( ]‪ [5‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ان اﷲ ﺎﻟﻳﻌﺬب اﻟﻌﺎﻣﻪ ﻳﺬﻧﺐ اﻟﺨﺎﺻـﻪ و ﻗـﺎل‬ ‫ﺎﻟﻳﺤﻀﺮن اﺣﺪﻛﻢ رﺟﺎﻟً ﻳﻀﺮ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﺟﺎﺋﺮ ﻇﻠﻤﺎً و ﻋﺪواﻧﺎً و ﺎﻟ ﻣﻘﺘـﻮﺎﻟً و ﺎﻟ ﻣﻈﻠﻮﻣـﺎً اذا‬ ‫ﻟﻢ ﻳﻨﺼﺮه ﺎﻟن ﻧﺼﺮﺗﻪ ﻋﻠﻲ اﻟﻤﺆﻣﻦ ﻓﺮﻳﻀﻺ واﺟﺒﻺ اذا ﻫﻮ ﺣﻀﺮه‪١ «.‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻤﻮم ﻣـﺮدم را‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﺧﻮاص ﻋﺬاب ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ از ﻃـﺮف ﺳـﻠﻄﺎﻧﻲ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ را ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﻮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ را ﻛـﻪ ﻣـﻲﻛﺸـﻨﺪ ﻳـﺎ ﻣﻈﻠـﻮﻣﻲ را آزار‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻤﻚﻛـﺮدن ﻣـﺆﻣﻦ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺣﻀـﻮر دارد‬ ‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪) .‬اﮔﺮ ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و او را ﻛﻤﻚ ﻧﻜﻨﺪ در ﻇﻠﻢ ﻇﺎﻟﻢ ﺷﺮﻳﻚ اﺳﺖ(‬ ‫آن روز ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در دﻓﺎع و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ]آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي[‬ ‫ﻗﺪﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺖ و ﻛﻠﻤﻪاي ﻧﮕﻔﺖ ﺣﺘﻲ ﺣﻘﻴﺮ ﺑﻪ ﺧﻴﺎل واﻫﻲ ﻛﻪ ﻃﺮف ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‬ ‫اﺳﺖ ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻔﺘﻢ‪ ،‬وﻟﻲ اﻣﺮوز از ﺧﺪاي ﺧﻮد و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮم ﺷﺮﻣﻨﺪهام و ﻣﻌﺬرت ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺣﻤﻠﺔ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳـﺘﻲ‬ ‫]روحاﷲ‪ /‬ﺧﺴﺮو[ ﺣﺴﻴﻨﻴﺎن اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻫﻴﭻ ﻣﺆاﺧـﺬهاي ﻧﺸـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﺣﺞ ﻣﺸﺮف ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺠﺸﺎن ﻣﻘﺒﻮل ﺑﺎد! ﺟﺎي ﺗﻌﺠﺐ و ﺗﺄﺳﻒ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدي را ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻨﺎد اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل در اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎم ﺷﺎﻣﺦ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ دادﮔـﺎه وﻳـﮋه ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻛﻢ آﺗﺶ ﻧﺴﻮزاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ )ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺠﺮم ﺑﻮدن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ‪ (.‬ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ‬ ‫اﻳﻦ ﺣﻖﻛﺸﻲ و ﺣﻖﻛﺸﻲﻫﺎي دﻳﮕﺮ در ﻣـﻮرد روﺣـﺎﻧﻴﻮن ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺷـﺨﺺ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧﺒﺮ دارﻧﺪ واﻋﺠﺒﺎ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ واأﺳـﻔﺎ‪ .‬ﺗﻌﻄﻴـﻞ اﻳـﻦ دادﮔـﺎه‬ ‫ﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را از ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﺧﻮاﻫﺎﻧﻢ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪) . 1‬وﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻺ ج‪ 11‬ص ‪ .(208‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 344 ‬‬

‫اﮔﺮ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺑﻲﻗﺎﻧﻮﻧﻲﻫﺎ ﺳﻜﻮت ﻛﻨﻴﺪ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧـﺪا و ﻣﻠـﺖ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮل ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﻘـﺎﻟب ﺑـﺎ ﺟﻨـﺎب‬ ‫آﻗﺎي ]ﺻﺎدق[ ﺧﻠﺨﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺑﻲﻣﻬﺮي ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ اﻳﺸـﺎن در ﺳـﻪ ﻣـﻮرد‬ ‫ﺣﺴﺎس ﺷﺮوع اﻧﻘﺎﻟب و ‪ 29‬دي ﺳﺎل ‪ 57‬و اﻋﺪام ﻫﻮﻳﺪا ﻣﻮﺿـﻊﮔﻴـﺮي ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﺜﺒـﺖ و‬ ‫ﻣﻔﻴﺪي ﻧﻤﻮده ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺑﻨﺪه ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮدم‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻣﺎﻟك ﻋﺰت و ﻛﺮاﻣﺖ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﺟﺰ ﺗﻘﻮي ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ‪ 8‬ﺳﺎل زﻋﺎﻣﺖ ﺷﻤﺎ ﻣـﺎﻟك اﻋﺘﻘـﺎد ﺑـﻪ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﺷﻤﺎ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﺎﺣﻖ ﺷﻤﺎ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ‪ .‬ﭼﻪﺑﺴﺎ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﺻﺪﻳﻘﻲ ﺑﻪ اﻣـﺎم و‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﻣﻮرد ﺑﻲﻣﻬﺮي ﺷﻤﺎ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻈﺎم را از ﺑﺮﻛﺎت وﺟﻮد آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺮوم ﻧﻤﻮدهاﻳﺪ و از‬ ‫ﻧﺸﺮ آﺛﺎر ﻋﻠﻤﻲ آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮدهاﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت ]ﻓﺎﻟح ﻣﻌﺎون ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن[ ﺻﺮاﺣﺘﺎً اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﺮد‪ :‬ﻣﺎ از ﻧﺸـﺮ‬ ‫رﺳﺎﻟﻪﻫﺎي آﻗﺎي ]ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ[ روﺣﺎﻧﻲ و آﻗﺎي ]ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ[ ﺷﻴﺮازي و آﻗـﺎي ]ﺣﺴـﻴﻨﻌﻠﻲ[‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؛ و دﻳـﺪﻳﻢ از ﻧﺸـﺮ رﺳـﺎﻟﻪﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻫـﻢ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺤﻀﺎر دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ اﻧﻜﺎر وﺎﻟﻳﺖ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ و ﻧﻪ اﻧﻜﺎر وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﺟـﺮم ﻣﺤﺴـﻮب‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬و در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﻗﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺣﺘﻲ ﺑﺮادران اﻫﻞ ﺳﻨﺖ را دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎ در اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮر روﺣﺎﻧﻴﻮﻧﻲ دارﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺰرگ ﻛﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫رﺳﺪ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﺷﻤﺎ‪ .‬ﺑﻠﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺎﻟزم اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس اﺳﺎﻟﻣﻲ و‬ ‫ﻣﻘﺮرات آن ﺗﻦ در ]‪ [6‬دﻫﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻮ در دل آﻧﻬﺎ را ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠـﻪ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﻦ رده ﺑـﺎﺎﻟي‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ از ﻧﺎﺣﻴﻪ آﻧﻬﺎ آﺳﻴﺒﻲ ﺑﻪ ﻛﺸـﻮر ﻧﺮﺳـﺪ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ و رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري و اﺳﺘﺎﻧﺪاران و ﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫ﭼﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻓﺪاﻛﺎر ﻛﻪ ﻣـﻮرد ﺑـﻲﻣﻬـﺮي ﺑﻠﻜـﻪ زﻧـﺪان و ﺷـﻜﻨﺠﻪ واﻗـﻊ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ آﻗﺎي ]ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ[ ﺷﻴﺮازي را ﻣﺪتﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳـﻢ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬

‫‪ 345 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫اﻳﺸﺎن را در ﻛﺮﺑﺎﻟ و ﻟﺒﻨﺎن و ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺧﻠﻴﺞ ﻣﻲداﻧﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨـﻴﻢ اﺻـﺎﻟ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ را ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪان او ﻣﻮرد ﺷـﻜﻨﺠﻪ واﻗـﻊ ﺷـﻮﻧﺪ؟ آﻳـﺎ ﻧﻔـﻲ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺮاﻧﺪازي اﺳﺖ؟ ﭼﺮا ﺑﺎ ﺟﻨﺎزه ﻣﺮﺣﻮم آﻗﺎي ]ﺳـﻴﺪﻣﺤﻤﺪ[ روﺣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ؟ اﻳﻦ اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و رﺳﻮلاﷲ ]ص[ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﭼﺮا ﺑـﺎ ﺑﻌﻀـﻲ اﺋﻤـﻪ ﺟﻤﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﭼﻮن آﻳﺖاﷲ ]ﺳﻴﺪﺟﺎﻟلاﻟﺪﻳﻦ[ ﻃﺎﻫﺮي اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم اﺻﻔﻬﺎن ﻛﻪ ﻣﺒﺎرزات و‬ ‫ﻋﻠﻢ و ﺗﻘﻮاي اﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ‬ ‫ﺷﻮم ﺳﺎواك ﻋﺒﺮت ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اﻧﺸﺎء اﷲ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻴﺮ ﻃﺮد اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﺴـﻞ‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ و ﻧﺴﻞﻫﺎي آﻳﻨﺪه را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﻘﺎﻟب ﻣﺮدد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﺎت را اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪسﺳﺮه( در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻓـﻮق در ﻧﺎﻣـﺔ ﻣﻨﺸـﻮر‬ ‫ﺑﺮادري ﻣﺮﻗﻮم ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﻋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻘﺪﻳﻢ و ﻧﻜـﺎﺗﻲ را در ﺟـﺎي ﺧـﻮد‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲدارم‪.‬‬ ‫»ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬ ‫ﺟﻨﺎب ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺣﺎج ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ اﻧﺼﺎري داﻣﺖ اﻓﺎﺿﺎﺗﻪ‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻤﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدم‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪاى را ﻃﺮح ﻛﺮدهاﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑـﻪ آن ﻛﻤـﻰ ﻃـﻮﺎﻟﻧﻰ‬ ‫ﻣﻰﮔﺮدد وﻟﻰ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺎﻟﻗﻪﻣﻨﺪم‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻣﺮدى ﻣﺘﺪﻳﻦ و داﻧﺎ‪ -‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻛﻤـﻰ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻰ‪ -‬ﻣﻰداﻧﻢ‪ ،‬و از ﻣﺤﺒﺖﻫﺎى ﺑﻰدرﻳﻐﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻤﻨﻮﻧﻢ‪ .‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ و اﻣﺜﺎل ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﻫﻢ ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ را ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻰدﻫﻢ‪:‬‬ ‫ﻛﺘﺎبﻫﺎى ﻓﻘﻬﺎى ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺎﻟم ﭘﺮ اﺳﺖ از اﺧﺘﺎﻟف ﻧﻈﺮﻫﺎ و ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎ و ﺑﺮداﺷﺖﻫـﺎ‬ ‫در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﻗﺘﺼﺎدى و ﻋﺒـﺎدى‪ ،‬ﺗـﺎ آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻛﻪ ادﻋﺎى اﺟﻤﺎع ﺷﺪه اﺳﺖ ﻗـﻮل و ﻳـﺎ اﻗـﻮال ﻣﺨـﺎﻟﻒ وﺟـﻮد دارد و ﺣﺘـﻰ در‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﻤﺎﻋﻰ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﻮل ﺧﺎﻟف ﭘﻴﺪا ﺷﻮد‪ ،‬از اﺧﺘﺎﻟف اﺧﺒﺎريﻫﺎ و اﺻﻮﻟﻲﻫﺎ‬ ‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﻦ اﺧﺘﺎﻟﻓﺎت در ﻣﺤﻴﻂ درس و ﺑﺤﺚ و ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺤﺼﻮر‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 346 ‬‬

‫ﺑﻮد و ﻓﻘﻂ در ﻛﺘﺎبﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ آن ﻫﻢ ﻋﺮﺑﻰ ﺿﺒﻂ ﻣﻰﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻗﻬﺮاً ﺗﻮدهﻫﺎى ﻣـﺮدم از آن‬ ‫ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و اﮔﺮ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻫﻢ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻘﻴﺐ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮاﻳﺸـﺎن ﺟﺎذﺑـﻪاى ﻧﺪاﺷـﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل آﻳﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﭼﻮن ﻓﻘﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺧﺘﺎﻟف ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ -‬ﻧﻌﻮذﺑﺎﻟﻠﱠﻪ‪-‬‬ ‫ﺧﺎﻟف ﺣﻖ و ﺧﺎﻟف دﻳﻦ ﺧﺪا ﻋﻤﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ؟ ﻫﺮﮔﺰ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑـﺎ ﻛﻤـﺎل ﺧﻮﺷـﺤﺎﻟﻰ ﺑـﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺒﺖ اﻧﻘـﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻰ ﺣـﺮفﻫـﺎى ﻓﻘﻬـﺎ و‬ ‫ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان ﺑﻪ رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﻋﻤﻠـﻰ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺤﺚﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﺎﻟ در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ و ﻣﺤـﺪوده آن‪ ،‬در ﻣﺴـﺌﻠﻪ زﻣـﻴﻦ و‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى آن‪ ،‬در اﻧﻔﺎل و ﺛﺮوتﻫﺎى ﻋﻤﻮﻣﻰ‪ ،‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪة ﭘﻮل و ارز و ﺑﺎﻧﻜﺪارى‪،‬‬ ‫در ﻣﺎﻟﻴﺎت‪ ،‬در ﺗﺠﺎرت داﺧﻠﻰ و ﺧﺎرﺟﻰ در ﻣﺰارﻋﻪ و ﻣﻀﺎرﺑﻪ و اﺟﺎره و رﻫﻦ‪ ،‬در ﺣﺪود‬ ‫و دﻳﺎت‪ ،‬در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺪﻧﻰ‪ ،‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ و ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻫﻨـﺮ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎى اﻋـﻢ؛ ﭼـﻮن‬ ‫ﻋﻜﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻰ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎزى‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ‪ ،‬ﺗﺌﺄﺗﺮ‪ ،‬ﺳـﻴﻨﻤﺎ‪ ،‬ﺧﻮﺷﻨﻮﻳﺴـﻰ و ﻏﻴـﺮه‪ .‬در ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ و ﺳﺎﻟﻢﺳﺎزى ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮى از ﻗﻄـﻊ درﺧـﺖﻫـﺎ ﺣﺘـﻰ در ﻣﻨـﺎزل و‬ ‫اﻣﺎﻟك اﺷﺨﺎص‪ ،‬در ﻣﺴـﺎﺋﻞ اﻃﻌﻤـﻪ و اﺷـﺮﺑﻪ‪ ،‬در ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮى از ﻣﻮاﻟﻴـﺪ در ﺻـﻮرت ]‪[7‬‬ ‫ﺿﺮورت و ﻳﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﻮاﺻﻞ در ﻣﻮاﻟﻴﺪ‪ ،‬در ﺣﻞ ﻣﻌﻀﺎﻟت ﻃﺒﻰ ﻫﻤﭽـﻮن ﭘﻴﻮﻧـﺪ اﻋﻀـﺎى‬ ‫ﺑﺪن اﻧﺴﺎن و ﻏﻴﺮ ﺑﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎى دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻌﺎدن زﻳﺮزﻣﻴﻨﻰ و روزﻣﻴﻨﻰ و ﻣﻠﻰ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺣﺮام و ﺣﺎﻟل و ﺗﻮﺳﻴﻊ و ﺗﻀﻴﻴﻖ ﺑﻌﻀﻰ از اﺣﻜﺎم در ازﻣﻨﻪ و اﻣﻜﻨﻪ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪،‬‬ ‫در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻘﻮﻗﻰ و ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ و ﺗﻄﺒﻴﻖ آن ﺑﺎ اﺣﻜﺎم اﺳﺎﻟم‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺳـﺎزﻧﺪه زن در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺎﻟﻣﻰ و ﻧﻘﺶ ﺗﺨﺮﻳﺒﻰ آن در ﺟﻮاﻣﻊ ﻓﺎﺳﺪ و ﻏﻴﺮاﺳﺎﻟﻣﻰ‪ ،‬ﺣﺪود آزادى ﻓـﺮدى و‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻛﻔﺮ و ﺷﺮك و اﻟﺘﻘﺎط و ﺑﻠﻮك ﺗﺎﺑﻊ ﻛﻔﺮ و ﺷـﺮك‪ ،‬ﭼﮕـﻮﻧﮕﻰ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻓﺮاﻳﺾ در ﺳ‪‬ﻴﺮ ﻫﻮاﻳﻰ و ﻓﻀﺎﻳﻰ و ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﻣﻮاﻓﻖ آن ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻋﺘﻰ ﺑﻴﺶ از ﺳﺮﻋﺖ آن و ﻳﺎ در ﺻﻌﻮد ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺧﻨﺜﻰ ﻛﺮدن ﺟﺎذﺑﻪ زﻣﻴﻦ و ﻣﻬﻢﺗﺮ از‬ ‫ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴـﻪ در ﺣﻜﻮﻣـﺖ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ‬ ‫ﮔﻮﺷﻪاى از ﻫﺰاران ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮرد اﺑﺘﺎﻟى ﻣﺮدم و ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻬﺎى ﺑﺰرگ در ﻣـﻮرد‬

‫‪ 347 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻧﻈﺮاﺗﺸﺎن ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﺳـﺖ و اﮔـﺮ ﺑﻌﻀـﻰ از ﻣﺴـﺎﺋﻞ در‬ ‫زﻣﺎنﻫﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻄﺮح ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻬﺎ اﻣﺮوز ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮاى آن‬ ‫ﻓﻜﺮى ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﺬا در ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎب اﺟﺘﻬﺎد ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ و ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﻘﺎﻟب و ﻧﻈـﺎم‬ ‫ﻫﻤﻮاره اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺮات اﺟﺘﻬﺎدى‪ -‬ﻓﻘﻬﻰ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ وﻟـﻮ ﻣﺨـﺎﻟﻒ ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ آزاداﻧﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﻮد و ﻛﺴﻰ ﺗﻮان و ﺣـﻖ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮى از آن را ﻧـﺪارد‪ ،‬وﻟـﻰ ﻣﻬـﻢ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ درﺳﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس آن ﻧﻈـﺎم اﺳـﺎﻟﻣﻰ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻛﻨﺪ ﻛﻪ وﺣﺪت روﻳ‪‬ﻪ و ﻋﻤﻞ ﺿﺮورى اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد ﻣﺼﻄﻠﺢ در ﺣﻮزهﻫﺎ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻳـﻚ ﻓـﺮد اﮔـﺮ اﻋﻠـﻢ در ﻋﻠـﻮم ﻣﻌﻬـﻮد‬ ‫ﺣﻮزهﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻰ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ و ﻳﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺪ اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ و‬ ‫ﻣﻔﻴﺪ را از اﻓﺮاد ﻧﺎﺻﺎﻟﺢ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ و ﺑﻪﻃﻮرﻛﻠﻰ در زﻣﻴﻨﻪ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و ﺳﻴﺎﺳـﻰ ﻓﺎﻗـﺪ‬ ‫ﺑﻴﻨﺶ ﺻﺤﻴﺢ و ﻗﺪرت ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻓـﺮد در ﻣﺴـﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻰ و ﺣﻜـﻮﻣﺘﻰ‬ ‫ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ زﻣﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﻴﺮد‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﻣﺎﻟﺣﻈﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اﻣﺘﻴﺎزي ﻛﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻧﺰد ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي داﺷـﺖ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺗﺼﻮر ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‪ ،‬اﻋﻠﻤﻴﺖ در‬ ‫ﻓﻘﻪ را ﻫﻢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮد ﻣﻲآورد و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻣﺮي اﻋﺘﺒﺎري اﺳﺖ!‬ ‫ﺑﻨﺪه ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻋﺮض ﻛﺮدم ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻮاﺎﻟت و اﺳـﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ﻓﻘﻬـﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻣﻘﺎم رﻫﺒـﺮي ﺑﺎﺷـﻢ و‬ ‫از ﺧﻮد ﻧﻔﻲ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﺑﻨﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬ ‫»اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﺧﺘﺎﻟف و ﻣﻮﺿـﻊﮔﻴـﺮيﻫـﺎ در ﺣـﺮﻳﻢ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺬﻛﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪى ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻧﻘﺎﻟب ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺧﺘﺎﻟف اﮔﺮ زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ و اﺻﻮﻟﻰ ﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺴﺘﻰ ﻧﻈﺎم ﻣﻰﺷﻮد و اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد و ﺟﻨﺎحﻫﺎى ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻧﻮر ج ‪ .21‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 348 ‬‬

‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﻘﺎﻟب اﮔﺮ اﺧﺘﺎﻟف ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﺳﻴﺎﺳﻰ اﺳﺖ وﻟﻮ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻜﻞ ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﺑـﻪ‬ ‫آن داده ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﺮاﻛﻪ ﻫﻤﻪ در اﺻﻮل ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺸﺘﺮﻛﻨﺪ و ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ آﻧـﺎن را‬ ‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳـﺎﻟم و ﻗـﺮآن و اﻧﻘـﺎﻟب وﻓﺎدارﻧـﺪ و دﻟﺸـﺎن ﺑـﺮاى ﻛﺸـﻮر و ﻣـﺮدم‬ ‫ﻣﻰﺳﻮزد و ﻫﺮﻛﺪام ﺑﺮاى رﺷﺪ اﺳﺎﻟم و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻃﺮح و ﻧﻈﺮى دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ رﺳﺘﮕﺎرى اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﻫﺮ دو ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛﺸﻮرﺷـﺎن‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺳﻴﻄﺮه و ﺷﺮّ زاﻟﻮﺻـﻔﺘﺎن واﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ دوﻟـﺖ و ﺑـﺎزار و‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن را از ﺳﺮ ﻣﺮدم ﻛـﻢ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ دو ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﺷـﺮﻳﻒ و ﻛـﺎرﮔﺮان و‬ ‫ﻛﺸﺎورزان ﻣﺘﺪﻳﻦ و ]‪ [8‬ﻛﺴﺒﻪ ﺻﺎدق ﺑﺎزار و ﺧﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬زﻧﺪﮔﻰ ﭘﺎك و ﺳﺎﻟﻤﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮدو ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ دزدى و ارﺗﺸـﺎ در دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎى دوﻟﺘـﻰ و ﺧﺼﻮﺻـﻰ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻫـﺮدو‬ ‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻳﺮان اﺳﺎﻟﻣﻰ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻰ رﺷﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزارﻫﺎى ﺟﻬﺎن را از‬ ‫آنِ ﺧﻮد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮدو ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ اوﺿﺎع ﻓﺮﻫﻨﮕـﻰ و ﻋﻠﻤـﻰ اﻳـﺮان ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاى ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻣﺤﻘﻘﺎن از ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ و ﻋﻠﻤﻰ و ﻫﻨﺮى اﻳﺮان ﻫﺠﻮم‬ ‫آورﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮدو ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ اﺳﺎﻟم ﻗﺪرت ﺑﺰرگ ﺟﻬﺎن ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ اﺧﺘﺎﻟف ﺑﺮ ﺳﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ اﺧﺘﺎﻟف ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻋﻘﻴـﺪهﺷـﺎن اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ راه ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦﻫﻤﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻰ ﻫـﺮ دو ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺎﻣﺎﻟ ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮيﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣﻔﻆ اﺻﻮل اﺳﺎﻟم ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ‪،‬‬ ‫ﺣﺎﻓﻆ ﺧﺸﻢ و ﻛﻴﻨﻪ اﻧﻘﺎﻟﺑﻰ ﺧﻮد و ﻣﺮدم ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارى ﻏﺮب و در رأس آن اﻣﺮﻳﻜﺎى‬ ‫ﺟﻬﺎنﺧﻮار و ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ و در رأس آن ﺷﻮروى ﻣﺘﺠﺎوز ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮدو ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﺟﻮد ﺗﺎﻟش ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ذرهاى از ﺳﻴﺎﺳﺖ »ﻧـﻪ ﺷـﺮﻗﻰ و ﻧـﻪ‬ ‫ﻏﺮﺑﻰ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﺎﻟﻣﻰ« ﻋﺪول ﻧﺸﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ذرهاى از آن ﻋﺪول ﺷﻮد‪ ،‬آن را ﺑﺎ ﺷﻤﺸـﻴﺮ‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺎﻟﻣﻰ راﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﮔﺮوه ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ دﺷـﻤﻨﺎن ﺑـﺰرگ ﻣﺸـﺘﺮك‬ ‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از آن دو ﺟﺮﻳﺎن رﺣﻢ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬دو ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ ﻛﻤﺎل دوﺳـﺘﻰ ﻣﺮاﻗـﺐ‬

‫‪ 349 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫آﻣﺮﻳﻜﺎى ﺟﻬﺎنﺧﻮار و ﺷﻮروى ﺧﺎﺋﻦ ﺑﻪ اﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣـﺮدم را‬ ‫ﻫﻮﺷﻴﺎر ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎى ﺣﻴﻠﻪﮔﺮ دﺷﻤﻦ ﺷﻤﺎره ﻳـﻚ آﻧﻬـﺎ اﺳـﺖ وﻟـﻰ‬ ‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺰﻳﺰ آﻧﺎن زﻳـﺮ ﺑﻤـﺐ و ﻣﻮﺷـﻚ ﺷـﻮروى ﺷـﻬﻴﺪ ﮔﺸـﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﺮدو ﺟﺮﻳـﺎن از‬ ‫ﺣﻴﻠﻪﮔﺮيﻫﺎى اﻳﻦ دو دﻳﻮ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺷﻮروى ﺑﻪ ﺧﻮن‬ ‫اﺳﺎﻟم و اﺳﺘﻘﺎﻟلﺷﺎن ﺗﺸﻨﻪاﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از دو ﺟﺮﻳﺎن ﻏﻴﺮ از اﻳـﻦ را‬ ‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻫﻢ آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺟﺰ ﺳـﺮﺑﻠﻨﺪي و اﺳـﺘﻘﺎﻟل ﺳﻴﺎﺳـﻲ و اﻗﺘﺼـﺎدي‬ ‫اﻳﺮان اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻧﻴﺘﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘـﺎﻟب ﭼﻨـﻴﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﻫـﻢ‬ ‫ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ و ﻗﻄﻌﺎً ﺣﻘﻴﺮ و اﻣﺜﺎل ﺑﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﺘﻘﺎدي دارﻳـﻢ‪.‬‬ ‫وﻟﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺧﺘﺎﻟف ﺳﻠﻴﻘﺔ ﻓﻘﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﺑﺎ ﺣﺬف رﺑﺎ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﺣﺬف ﺑﺎﻧﻚ از اﻗﺘﺼﺎد و اﻗﺘﺼﺎد دوﻟﺖ ﺑﺮ وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد ﺟﺰ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤـﺔ‬ ‫اﻗﺸﺎر اﻋﻢ از ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن و ارﺗﺸﻴﺎن و ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد داراي درآﻣﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ‬ ‫ﺑﺎ ﺧﻂ ﻏﻨﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﺷﻜﺎل ﻣﻬﻢ آﻗﺎﻳﺎن ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻛﻪ اﻋﺘﺮاف دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد آﺷﻨﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎد آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﻘﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻋﺪم ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻋﺪم ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻓﻘﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫»ﺧﺪاوﻧﺪا! ﺗﻮ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎش ﻣﻦ آﻧﭽﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻫﺮدو ﺟﺮﻳﺎن ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮔﻔـﺘﻢ‪ ،‬ﺣـﺎلْ ﺧـﻮد‬ ‫داﻧﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ اﺧﺘﺎﻟف ﮔﺮدد‪ -‬ﻛﻪ ﻫﻤـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ از‬ ‫ﺐ ﻧﻔﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن و آن ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﺷﺮّ آن ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ -‬ﻛﻪ آن ﺣ ‪‬‬ ‫ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬ ‫رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ و ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ‪ ،‬وﻛﻴﻞ‪ ،‬وزﻳﺮ و ﻗﺎﺿﻰ و ﺷـﻮرايﻋـﺎﻟﻰ‬ ‫ﻗﻀﺎﻳﻰ و ﺷﻮراى ﻧﮕﻬﺒﺎن‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و دﻓﺘﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻰ و ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬روﺣﺎﻧﻰ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻧﻮر ج ‪ .21‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 350 ‬‬

‫و ﻏﻴﺮروﺣﺎﻧﻰ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻏﻴﺮداﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬زن و ﻣﺮد ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ راه ﺑﺮاى ﻣﺒﺎرزه ﺑـﺎ‬ ‫آن وﺟﻮد دارد و آن رﻳﺎﺿﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ آﻗﺎﻳﺎن از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻧﻈـﺎم و اﺳـﺎﻟم را ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﻌﻀﺎﻟت و ﺣﻴﺮتﻫﺎ ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻰﮔﺮدد وﻟـﻰ اﻳـﻦ ﺑـﺪان ﻣﻌﻨـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺤﺾ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ]‪ [9‬اﻳـﻦ دﻳـﺪ ﮔﻔﺘـﻪام ﻛـﻪ اﻧﺘﻘـﺎد‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﺒﻮده و ﺗﺸﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻔﻬﻮﻣﺶ اﺧﺘﺎﻟف ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻧﺘﻘـﺎد ﺑﺠـﺎ و‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻧﺘﻘﺎد اﮔﺮ ﺑﺤـﻖ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﺐ ﻫـﺪاﻳﺖ دو ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﻣﻄﻠﻖ و ﻣﺒﺮّاى از اﻧﺘﻘﺎد ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻧﺘﻘﺎد ﻏﻴـﺮ از ﺑﺮﺧـﻮرد‬ ‫ﺧﻄﻰ و ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ در اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﻛﺴﻰ ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻰ ﺧﺪاى ﻧﺎﻛﺮده ﺑﻰﺟﻬﺖ در ﻓﻜﺮ ﺣﺬف ﻳـﺎ ﺗﺨﺮﻳـﺐ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﺑﺮآﻳﺪ و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺟﻨﺎح و ﺧﻂ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ اﻧﻘﺎﻟب ﻣﻘـﺪم ﺑـﺪارد‪ ،‬ﺣﺘﻤـﺎً‬ ‫ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ رﻗﻴﺐ ﻳﺎ رﻗﺒﺎى ﺧﻮد ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺰﻧﺪ ﺑـﻪ اﺳـﺎﻟم و اﻧﻘـﺎﻟب ﻟﻄﻤـﻪ وارد ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬درﻫﺮﺣﺎل ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻳﻘﻴﻨﺎً رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌـﺎل در آن اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗـﺄﻟﻴﻒ‬ ‫ﻗﻠﻮب و ﺗﺎﻟش ﺟﻬﺖ زدودن ﻛﺪورتﻫﺎ و ﻧﺰدﻳﻚﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻮاﺿـﻊ ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ از واﺳﻄﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻛﺎرﺷﺎن اﻟﻘﺎى ﺑﺪﺑﻴﻨﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺟﻨـﺎح ﻣﻘﺎﺑـﻞ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ آﻧﻘﺪر دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺸﺘﺮك دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺔ ﺗﻮان در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﻟﻜﻦ اﮔﺮ دﻳﺪﻳﺪ ﻛﺴﻰ از اﺻﻮل ﺗﺨﻄﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮش ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣـﻰداﻧﻴـﺪ ﻛـﻪ دوﻟـﺖ و ﻣﺠﻠـﺲ و ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺎﺎﻟى ﻧﻈـﺎم ﻫﺮﮔـﺰ اﺻـﻮل و‬ ‫دارﺑﺴﺖﻫﺎ را ﻧﺸﻜﺴﺘﻪاﻧﺪ و از آن ﻋﺪول ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﻦ روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﻬﺎد ﻫـﺮ‬ ‫دو ﺟﺮﻳﺎن اﻋﺘﻘﺎد و ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ ﺧﻠـﻖ ﻧﻬﻔﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﺒـﺎدل اﻓﻜـﺎر و‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎى ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﺴﻴﺮ رﻗﺎﺑﺖﻫﺎ را از آﻟﻮدﮔﻰ و اﻧﺤﺮاف و اﻓﺮاط و ﺗﻔـﺮﻳﻂ ﺑﺎﻳـﺪ ﭘـﺎك‬ ‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎز ﺳﻔﺎرش ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎزﺳﺎزى و ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻰ ﺑـﻪ ﺗﻔﻜـﺮ و ﺑـﻪ‬ ‫وﺣﺪت و ﺑﺮادرى ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬

‫‪ 351 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ دﻟﺸﺎن ﺑﺮاى اﺣﻴﺎى اﺳﺎﻟم ﻧﺎب ﻣﺤﻤﺪى‪ -‬ﺻﻠﻰاﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﻴﻪ و‬ ‫آﻟﻪ و ﺳﻠﻢ‪ -‬و ﻧﺎﺑﻮدى اﺳﺎﻟم اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻣﻰﺗﭙﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ و ﺷﻤﺎ و ﻫﻤـﻪ را در‬ ‫ﻛﻨﻒ ﻋﻨﺎﻳﺖ و ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﺧـﻮﻳﺶ ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ ﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ و ان ﺷـﺎء اﻟﻠﱠـﻪ از اﻧﺼـﺎر اﺳـﺎﻟم و‬ ‫ﻣﺤﺮوﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪«.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺣﺮف ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺎﻣﻲ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از اﺻﻮل ﺗﺨﻄﻲ ﻛـﺮده و‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ اﻣﺮ اﻣﺎم و ﻋﺎﻟﻗﺔ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﻘﺎ اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻪ ﺣﻮل و ﻗﻮه اﻟﻬﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﻪ ﻣﺘﺨﻠﻔـﻴﻦ‬ ‫از ﺳﻔﺎرﺷﺎت اﻣﺎم ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﺎﻧﻢ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد اﻳﺴﺘﺎدهام‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻟﺻﻪ ﻣﻘﺘﺪاي ﻣﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ)ع( ﺑﺎ اﻣﺜﺎل اﺑﻮﻣﻮﺳـﻲ اﺷـﻌﺮي و ﺣﺴـﻦ ﺑﺼـﺮي و‬ ‫اﻣﺜﺎل آﻧﻬﺎ ﻣﻤﺎﺷﺎت ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬درﺣﺎﻟﻲﻛـﻪ دﻓﺘـﺮ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي و وزارت ارﺷـﺎد و‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﺮاﺟﻊ ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ را ﻋﻠﻨﺎً ﻫﺘﻚ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﻣﻘﺮون ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و اﻓـﺮادي‬ ‫ﻛﻪ ﮔﻨﺎهﺷﺎن ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺗﺰ ﻛﻠﻲ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻳﺎ ﻣﺼﺪاق آن و ﻳﺎ ﻣﺴـﺎﻳﻞ ﭘـﻴﺶ ﭘـﺎ اﻓﺘـﺎده‬ ‫دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮد آﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪان آﻧﻬﺎ را از ﻧﻈﺎم ﻣﺘﻨﻔـﺮ و ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﺿـﺪاﻧﻘﺎﻟب ﻣﺘﻤﺎﻳـﻞ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﻪ ﻇﻠﻢ ﻓﺎﺣﺶ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻋﺎﻟﻢ و ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ ﺳـﺘﻤﻲ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺑﻪ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻃﺮاﻓﻴﺎن رﻫﺒﺮ ﺟﺮأت ارﺗﻜـﺎب آن را داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﻢ آﻳﺎ ﺣﻮاﺷـﻲ ﺷـﻤﺎ ﻣـﺮدم را دﻟﺴـﺮد و از‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﻣﺄﻳﻮس ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺗﺎﻟﺷﻨﺪ ﻣـﺮدم را ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ اﻗﺘﺼـﺎد اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫اﻣﻴﺪوار و از ﻳﺄﺳﻲ ﻛـﻪ از ﺷـﺨﺺ ﺟﻨـﺎبﻋـﺎﻟﻲ و دوﻟـﺖ ﻗﺒﻠـﻲ ﺷـﻤﺎ و رﻳـﻴﺲ ﻣﺠﻤـﻊ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه رﻫﺎ ﻛﻨﻨﺪ؟!‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﺎ رأياﻟﻌﻴﻦ و ﺣﻖاﻟﻴﻘﻴﻦ از ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ ﺧﻮد ﻣﺄﻳﻮس ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﻓـﺮد دﻳﮕـﺮ و‬ ‫ﺟﻨﺎح دﻳﮕﺮ رو آوردﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮد و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺨﺮب اﻳﻦ ﺟﻨﺎح راﺳـﺖ ﺑﮕﺬارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ اﻧﻘﺎﻟب و وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و رﻫﺒﺮي ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﺎﻟ ﻣـﺎ را ﺑـﻪ زﺑﺎﻟـﻪدان ﺗـﺎرﻳﺦ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻧﻮر ج ‪ 10] (21‬آﺑﺎن ‪ ،1367‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم‪ ،‬ج ‪ ،21‬ص ‪ .[177-180‬‬

‫‪ 352 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪[10] .‬‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺬﻫﺐ اﻫﻞﺑﻴﺖ )ع( ﺑﻬﺎ دادن ﺑـﻪ ﻋﻠـﻢ و ﻓﻘـﻪ اﺳـﺖ رﺳـﻮل ﺧـﺪا )ص( در‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ ﺛﻘﻠﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬از اﻫﻞﺑﻴﺖ ﻣﻦ ﺟﻠﻮ ﻧﻴﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮا آﻧﻬﺎ از ﻫﻤﻪ اﻋﻠـﻢ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ «.‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ﻣﻌﺘﺰﻟﻲ ﻛﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬اﻟﺤﻤـﺪﷲ اﻟـﺬي ﻗـﺪ‪‬م اﻟﻤﻔﻀـﻮل ﻋﻠـﻲ‬ ‫اﻟﻔﺎﺿﻞ‪] «.‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﺣﻤﺪ ﺧﺪاﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻮح ﺑﺮ ﻓﻀﻞ ﺑﺮ راﺟﺢ ﻣﻘﺪم ﻛﺮد[ ﺳﺨﻨﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﺧﺎﻟف ﻋﻘﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﭼﻮن اﻣﺎم ﺻﺎدق )ع( ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣـﺎﻟك ﻳﻜـﻲ از اﺻـﺤﺎب و ﻳـﺎران‬ ‫ﺑﻨﻲاﻟﺤﺴﻦ را از ﭘﻴﺮوي آﻧﺎن ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬آﻳـﺎ ﻋﻘـﻞ ﺗـﻮ درﺑـﺎره ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ دارد و ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر اﺳﺖ وﻟﻲ ﭼﻮﭘﺎن اﻋﻠﻢ و داﻧﺎﺗﺮ دﻳﮕـﺮي از او ﺗﻘﺎﺿـﺎي ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻪ ﺣﻜﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ آﻳﺎ اوﻟﻲ را ﺑﻴﺮون ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ دوﻣـﻲ را ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﻛـﺎر آورد؟‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﺮا‪«.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺒﺮه و اﻋﻠﻢ در ﻫﻤﻪ ﺷﺌﻮن و ﻓﻨﻮن ﺑﺮ ﻏﻴﺮﺧﺒﺮه و ﻏﻴﺮاﻋﻠﻢ ﻣﻘﺪم اﺳـﺖ ﭼـﻪ‬ ‫رﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﺔ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه اﺻﻠﻲ اﻋﻠﻤﻴﺖ آﻧﺠﺎﺳﺖ‪ .‬روي اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﻗﺒﻮلﻛـﺮدن‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺒﻮده و ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻣﻮازﻳﻦ ﺷـﺮﻋﻲ و‬ ‫ﺣﻮزوي و ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺳﺎﻟﻣﻲ آن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮده و ﺣﻔـﻆ‬ ‫آن را از رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪسﺳﺮه( ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ از ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺮاﺟـﻊ ﻣﻌـﺮوف اﻋﻠـﻢ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻫﺮﮔـﺰ‬ ‫درﺻﺪد ﺑﺮﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻮن رﻫﺒﺮي در اﻧﺤﺼﺎر ﺧﻮد درآورﻧـﺪ ﺑﻠﻜـﻪ در‬ ‫ﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﻣﺸـﻜﻴﻨﻲ ﻧﻮﺷـﺘﻨﺪ ﺑـﻪ دو دﻟﻴـﻞ ﺑـﺮ ﺗﻔﻜﻴـﻚ آن دو از ﻫـﻢ اﺻـﺮار‬ ‫ورزﻳﺪﻧﺪ‪:‬‬ ‫اول آﻧﻜﻪ ﺑﺮ ﺑﻘﺎي ﺣﻮزه و اﺳﺘﻘﺎﻟل ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﺄﻛﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫دوم آﻧﻜﻪ ﺣﻮزه را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ رﻫﺒﺮي و ﻧﻈﺎم و دوﻟﺖ اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﻣـﻲداﻧﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 353 ‬‬

‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻫﻢ دﺳﺘﻮر ﻣﺆﻛﺪ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﺧﺎﻟﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻘﻞ ﻋﻤﺎﻟً اﺷﺎره ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ‬ ‫ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ داﺷﺘﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻮر ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در ﺟﻨﺐ رﻫﺒـﺮي اﻫﻤﻴـﺖ ﭼﻨـﺪاﻧﻲ ﻧـﺪارد ﻛـﻪ ﺑﻌﻀـﻲ از‬ ‫ﺑﻲﺧﺒﺮان ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ »ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻨﻬﺎ درﺑﺎره ﺣـﻴﺾ و ﻧﻔـﺎس و ﺻـﻠﻮة و ﻃﻬـﺎرت‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ رﻫﺒﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺮاي ﺳﻴﺎﺳﺖ و اﻗﺘﺼـﺎد و ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻳـﻚ ﻛﺸـﻮر اﺳـﺖ«‪،‬‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه اﻳﻦ ﺑﻲﺧﺒﺮان در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻣﻮﺿﻮع رﻫﺒﺮي ﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ رﻫﺒﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺟﺎﻳﺰاﻟﺘﻘﻠﻴﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﻋﻠـﻢ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻓﺘـﺎواي ﺧـﻮد را در ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺎﻟك ﺣﻜﻢ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ و ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي در ﺷـﻮراي‬ ‫ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺗﺄﻛﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ١.‬ﺑﻠﻪ اﮔﺮ در ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻧﻈﺎم ﺗﻀﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫از راهﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﺧﺎﻟف آﻧﺮا اﺟﺮا ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺎﻟزﻣﺔ آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻤﻜـﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي در ﻳﻚﺟﺎ ﺟﻤﻊ ﺷﻮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻪ ﺷـﺮﻃﻲ ﻛـﻪ آن ﻓـﺮد ﺷـﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻫﺮدو را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﻣﻨﺸﻮر ﺑﺮادري ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ اﺻـﻄﺎﻟﺣﻲ‬ ‫ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ رﻫﺒﺮي ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮﺧﺎﻟف آن ﻗـﺮار داده‬ ‫و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ از ﺗﺠﺰﻳﺔ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ]‪ [11‬ﻛـﺮد ﺗـﺎ ﻫـﺮدو در وﺟـﻮد اﻳﺸـﺎن‬ ‫ﺟﻤﻊ ﮔﺮدد‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻧﻈﺮ اﻣﺎم و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺤﺸﻴﻦ ﻋﺮوةاﻟﻮﺛﻘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﺗﻔﻜﻴـﻚ ﺗﺄﻛﻴـﺪ‬ ‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﺮ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺬﻛﺮ دادهام وﻟﻲ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﻪ ﺟـﺎي ﻗﺒـﻮل ﻣـﺮا ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﻲﻣﻬﺮي ﻗﺮار دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫و ﺑﺪﺗﺮ از آن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻌﺎوﻧﺖ وزﻳﺮ ﺳﺎﺑﻖ اﻃﺎﻟﻋﺎت ]ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن[ ﺑﺮاي ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﺷﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻌﻈﻢ ﺣﻮزه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫و اﻣﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﺟﻊ ﺳﺒﻌﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻧﻴـﺰ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﺸﺮوح ﻣﺬاﻛﺮات ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ص ‪ .193‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 354 ‬‬

‫ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺿﻮاﺑﻂ ﺷﺮﻋﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﻮد ﻋﻤـﻞ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا ﺑـﺎ رأي ﺗﻠﻔﻨـﻲ و در ﺟـﻮ‪‬ي‬ ‫ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ اﻳﺸﺎن را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﻠﻔﻦ ﺷﻮﻧﺪهﻫﺎ ﺑﻌﺪاً آﻧﺮا ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ )ﻳﻜـﻲ‬ ‫از آﻧﻬﺎ ﻣﺮﺣﻮم آﻳﺖاﷲ ]ﺟﺎﻟل[ ﻃﺎﻫﺮ ﺷﻤﺲ ]ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ[ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از آﺷﻨﺎﻳﺎن آن ﻣﺮﺣـﻮم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮد( ﭼﻮن ﺷﺮط ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ دو ﭼﻴﺰ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻﻳـﻚ ﺑـﺮاي ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اوﻟﻲ اﻋﻠﻤﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻳﺸﺎن ﺟﺰ آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي ﻛﺴﻲ اﻳﺸﺎن را اﻋﻠـﻢ‬ ‫و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﺴﺎوي ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻫﻢ ﻧﻤﻲداﻧﺪ و اﻳﻦ اﻋﺎﻟنﻧﻈﺮ آﻗﺎي ﻳـﺰدي در ﻧﻤـﺎز ﺟﻤﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﺳﻨﺖ ﻫـﺰار ﺳـﺎﻟﻪ در ﺣـﻮزهﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﻓﺮد ﻳﺎ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي ﻫﻢ اﻳﺸـﺎن را اﻋﻠـﻢ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و اﮔﺮ اﻳﺸﺎن در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪] ،‬آﻳﺎ[ آﻗﺎي ﻳﺰدي و اﺣﻴﺎﻧﺎً دﻳﮕـﺮان ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؟! و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ از ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻏﻴﺮﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻓﻮراً ﺑﻪ ﻓﺮد اﻋﻠﻢ ﻋﺪول ﻛﻨﻨﺪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦﺻﻮرت ﻋﺒﺎدﺗﺸﺎن ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮط دوم ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﻓﺮﻣﻮدﻧـﺪ‪ :‬از‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎ ﻫﻔﺘﻪ دﻳﮕﺮ وﻗﺖ ﻣﻦ ﺻﺮف ﻣﺴﺎﻳﻞ رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺷـﻮد و ﻫـﻴﭻ وﻗـﺖ ﺧـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻧﺪارم‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻮاز ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ رأي دادهاﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم‬ ‫ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸﻲ در اﻳﻦ اﻣﺮ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺒﻮده و ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻮن اﻫﻞ ﺧﺒﺮه ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﻋﻠﻤﻴﺖ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ و اﻋﻠﻢ را اﻋﺎﻟن ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ را!‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﺧﻴﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﻲ اﻋﻠﻤﻴﺖ از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﻳﺸـﺎن اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اﮔــﺮ ﭼﻨــﻴﻦ اﺳــﺖ ﭘــﺲ ﻧﻔــﻲ رﻫﺒــﺮي از ﻣﺮاﺟــﻊ ﺑــﺰرگ ﻣﺜــﻞ آﻳــﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤــﻲ‬ ‫ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ)ﻗﺪسﺳﺮه( و دﻳﮕﺮان ﻛﻪ اﻣﺎم ﺻﺮاﺣﺘﺎً ﻧﻔﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ آﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬و‬ ‫آﻳﺎ اﺻﻞ ‪ 111‬ﻛﻪ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻋﺰل رﻫﺒﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺒﺮﮔـﺎن اﺳـﺖ ﺗـﻮﻫﻴﻦ اﺳـﺖ؟! ﻫﺮﮔـﺰ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 355 ‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﭼﻪ اﻟﺰاﻣـﻲ داﺷـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ اﻳﺸـﺎن را اﻋـﺎﻟن ﻛﻨﻨـﺪ؟!‬ ‫ﺧﺎﻟﺻﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﺎﻟف ﺧﺒﺮوﻳﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺧـﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ و‬ ‫ﻣﺮدم ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم راﺣﻞ در ﻧﺎﻣﺔ ﻣﻨﺸﻮر ﺑﺮادري ﺑﺎب اﺟﺘﻬﺎد را در ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺴﺘﺤﺪﺛﻪ ﺑﺎز ﮔﺬاﺷـﺘﻪ و‬ ‫از ﻋﻠﻤﺎي ﺣﻮزه ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﺮدم و ﻧﻈﺎم را در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣـﺬﻛﻮر روﺷـﻦ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻘﻴﺮ از ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻢ آﻣﺪهام در درس و ﺑﺤـﺜﻢ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﺴـﺘﺤﺪﺛﻪ را ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ و‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادهام ﺣﺘﻲ در ﻏﻴﺮ درس ﻫﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﺎﻟب ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎد اﺳـﺎﻟﻣﻲ را‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ را ﺗﻘﺪﻳﻢ اﻧﻘﺎﻟب ﻧﻤﻮدهام‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ اﻋـﺎﻟم‬ ‫ﻛﺮدم آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺑﻬﺠﺖ را اﻋﻠﻢ ﻣﻲداﻧﻢ ﻣﻮرد ﻏﻀﺐ واﻗﻊ ﺷﺪه و از ﭼـﺎپ رﺳـﺎﻟﻪ و‬ ‫اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎﺗﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﻃﻠﻴﻌﺔ رﺳﺎﻟﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪام ﻏﺮض از ﭼﺎپ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬ ‫ﻧﺒﻮده و ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر ﻋﻠﻮم آل ﻣﺤﻤﺪ )ص( اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ درﻋﻴﻦﺣﺎل ﻣﻤﻴـﺰي‬ ‫وزارت ارﺷﺎد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻋﻠـﺖ از ﭼـﺎپ رﺳـﺎﻟﻪ و اﺳـﺘﻔﺘﺎﺋﺎت ﺷـﻤﺎ ]‪ [12‬ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬ ‫‪ (1‬اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻳﺪ آﻳﺖاﷲ ﺑﻬﺠﺖ اﻋﻠﻢ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي ذﻛﺮ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻣﻄﻠﺐ ﺳﻮﻣﻲ ﻛﻪ آب ﭘﺎﻛﻲ روي دﺳﺖ ﻣﻦ رﻳﺨﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﺎﻟﺔ ﺷﻤﺎ ﻛـﺎﻟً‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ رﺳـﺎﻟﻪ آﻳـﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﺣـﺬف ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺘﻴﺎز ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﺮاي رﻫﺒﺮي ﻫﻤـﻴﻦ ﺟﻬـﺖ اﻋﻠﻤﻴـﺖ در ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺖ وﻟﻲ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻓﻘﻴـﻪ ﻋﺼـﺮ ﺣﻀـﺮت آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي )داﻣﺖﺑﺮﻛﺎﺗﻪ( ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻜﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺴﺘﺤﺪﺛﺔ ﺳﺎلﻫﺎي دور ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﻛﻨـﺎر زده و از‬ ‫ﭼﺎپ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ اﻳﺸﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد و ﺧﻮد را ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻏﻴـﺮ ﻣﺴـﺘﺤﺪﺛﻪ‬

‫‪ 356 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻫﻢ ﻛﺎر ﻧﻜﺮده و اﻵن ﻫﻢ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﺧﻮد وﻗﺖ ﻛﺎر را ﻧﺪارﻧـﺪ ﻣﻄـﺮح و درﺻـﺪد اﻧﺘﺸـﺎر‬ ‫رﺳﺎﻟﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻫﻢ ﻗﻀﻴﻪ را ﭘﻲﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﺮدهاﻧﺪ اﻋﻠﻤﻴـﺖ در رﻫﺒـﺮي‬ ‫اﻋﻠﻤﻴﺖ در ﻓﻘﻪ را ﻫﻢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮد ﻣﻲآورد و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻣﺮي اﻧﺸﺎﺋﻲ و اﻋﺘﺒﺎري اﺳﺖ!‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺣﻘﻴﺮ ﻣﻜﺮراً و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻓﻘﻴـﻪ ﻋﺎﻟﻴﻘـﺪر ﻗـﺒﺎﻟً ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ اﺳﺎﻟم و ﺣﻮزهﻫﺎ و ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺑـﻪ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺷـﺮﻋﻲ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬و از ﺳﻮي دﻓﺘﺮ ﺧﻮد اﻋﺎﻟم ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻓـﺮاوان رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺑﺤﺚ و ﻓﺤﺺ و ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺮﻋﻲ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ ارﺟﺎع دﻫﻴﺪ‪ ١.‬اﺎﻟن ﻣﻦ ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺻﺎﻟح اﻳﺸﺎن و ﻣﻠﺖ در اﻳﻨﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺼﺎﻳﺢ و ﺗﺬﻛﺮات ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﺎﻧـﻪ ﮔـﻮش ﻓـﺮا دﻫﻴـﺪ و از وﺳـﻂ ﺿـﺮر ﺑﺮﮔﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﺷﻬﺎﻣﺖ اﻋﺎﻟم آن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔـﺮ اﺷـﺘﺒﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜـﺐ‬ ‫ﺷﻮم ﺷﻬﺎﻣﺖ اﻋﺎﻟن آن را از اﻳﻨﺠﺎ )ﺣﺴﻴﻨﻴﺔ ﺟﻤﺎران( دارم‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻋﺎﻟم ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻴﺎر ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ و ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬ ‫در ﺻﻮرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﺮاﺗﮋي را از ﺣﻮزه و اﻋﻠﻢ در ﻓﻘﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ را از ﺧﻮد‬ ‫اﻋﺎﻟم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻲ اﻋﻠﻢ در ﻓﻘﻪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﻗﺒﻮل ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻋﻤﺪه ﻣﺸﻜﺎﻟت اﻧﻘﺎﻟب ﻣﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ از اﻗﺘﺼﺎد دوﻟﺘﻲ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑـﺪون ﻫـﻴﭻﮔﻮﻧـﻪ ﺗﻤﻠـﻖ و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳـﻲ‬ ‫آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي را در ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ از ﻫﻤﻪ اﻋﻠﻢ ﻣـﻲداﻧـﻢ و‬ ‫ﺧﺪا را ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻲﮔﻴﺮم در اﻳﻦﺟﻬﺖ ﻧﻈﺮي ﺟﺰ ﺧﻴﺮ اﺳﺎﻟم و ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧﺪارم‪[13] .‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻛﻠﻲ از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﻄـﺮحﻛـﺮدن ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي ﺑـﻪ ﻫـﻢ رﻳﺨـﺘﻦ ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎ و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﭘﻴﺎم ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 12‬آﺑﺎن ‪ 1373‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ]آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﻣـﺆﻣﻦ ﻗﻤـﻲ[‬ ‫ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﺑﺎﻟغ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 357 ‬‬

‫ارزشﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﻟش ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺨﻠﺺ و ﻋﻠﻤـﺎي اﺳـﺎﻟم‬ ‫ﭼﻮن ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر در راه ﺗﺤﻘﻖ آن ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻳﻢ ﻋﻤﺪه ﺳﺒﺐ ﭘﻴـﺮوزي اﻧﻘـﺎﻟب اﺳـﺎﻟﻣﻲ راهﭘﻴﻤـﺎﻳﻲﻫـﺎ و ﺗﻈـﺎﻫﺮات‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻲ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺷﺎه‪ ،‬اﺳﺘﻘﺎﻟل‪ ،‬آزادي‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آﻧﻬـﺎ‬ ‫از ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ رﻫﺒـﺮي اﻣـﺎم‬ ‫راﺣﻞ )ره( ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﻨﻲ اﺳﺎﻟم ﭘﻴﺎده ﺷﻮد وﻟـﻲ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺑـﺎ ﺟﻮﺳـﺎزيﻫـﺎي ﻣﻨـﺎﻓﻘﻴﻦ و‬ ‫ﺿﺪاﻧﻘﺎﻟب و ﻳﺎ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲﻫﺎي ﺳﺎدهاﻧﺪﻳﺶ ﮔﺎﻫﻲ از ﻣﺴﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲﺷﺪﻳﻢ اﮔﺮ ﻣﺜﺎﻟً‬ ‫ﻗﺎﺿﻲ ﺣﻜﻢ آزادي ﻓﺮد ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﻲ ﻳﺎ اﻋﺪام ﻣﺠﺮﻣﻲ را ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﺮد ﻫﻤﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﺳﺎﻳﻪ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﻣﺎم ﺑﺎ ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر ﺷﻌﺎر ﻗﺎﺿﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺪام ﮔـﺮدد ﺑـﻪ راه ﻣـﻲاﻓﺘـﺎد‪ ،‬ﺣﺘـﻲ در‬ ‫ﻣﻮاردي ﻳﺎران اﻣﺎم راﺣﻞ)ره( ﻧﻴﺰ دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺷﻌﺎر زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻫﻮاﺧﻮاﻫﺎن ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ و‬ ‫أﺧﻴﺮاً داﻣﻨﮕﻴﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﺎﻟي ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺷﺪ »ﻣﺮگ ﺑﺮ ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ« ﺑﻮد‪ .‬ﻳﺎ ﻣﺜﺎﻟً ﺑﺮاي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻣﺎم راﺣﻞ در اواﻳﻞ ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﺎﻟب )ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻫﻮاﺧﻮاﻫﺎن آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري ﺑﻪ ﺗﺮدﻳﺪ و ﺗﺰﻟﺰل اﻓﺘﺎده ﺑﻮد( ﺷـﻌﺎر »ﻫـﻢ رﻫﺒـﺮي ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻲ« ﺳﺮوده ﺷﺪ )ﺧﻄﺎب ﺑﻪ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ)ره((‪ .‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ آن زﻣـﺎن ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ ﺑـﺮاي‬ ‫اوﻟﻴﻦﺑﺎر دﺳﺘﺨﻮش راهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺣﻘﺎً ﻣﺮﺟﻊ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاي ﺑـﻮد وﻟـﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲﺑﺎﻳﺴﺖ اﻳـﻦ ﻣﻘـﺎم ﻣﻘـﺪس ﻛـﻪ ﺑـﻴﺶ از ‪ 1000‬ﺳـﺎل در ﺣـﻮزهﻫـﺎ داراي ارزش ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻮد و ﺣﺘﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻀﺎﻟ ﻫﻢ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺗﻌﺪادي از ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺠﻤﻌﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﺮﺣﻮم ]ﺣﺴﻦ‬ ‫ﺗﻬﺮاﻧﻲ[ ﻧﺠﻢآﺑﺎدي ﺣﻀﻮر داﺷﺖ و ﺷﻴﺦ اﻧﺼﺎري اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ و ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ از ﻗﺒـﻮل آن ﺑـﻪ‬ ‫دﻟﻴﻞ اﻋﻠﻤﻴﺖ ﺳﻌﻴﺪاﻟﻌﻠﻤﺎء ﻣﺎزﻧﺪراﻧﻲ اﺳﺘﻨﻜﺎف ﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬وﻟﻲ أﺧﻴﺮاً اﻳﻦ ﺷﻌﺎر »ﻫﻢ ﻣﺮﺟﻌـﻲ‬ ‫ﻫﻢ رﻫﺒﺮي« ﺗﻮﺳﻂ ﺑﭽﻪﻫﺎي اﻃﺎﻟﻋﺎﺗﻲ ﺳﺮ داده ﺷـﺪ و روز رأيﮔﻴـﺮي ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫ﻋﺪهاي از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛـﻪ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺑـﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت داﺧـﻞ ﺟﻠﺴـﻪ آﻗـﺎي‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 358 ‬‬

‫]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي و آﻗﺎي ]اﺣﻤﺪ[ ﺟﻨﺘﻲ و ﻳﻚ ﻧﻔﺮ دﻳﮕـﺮ ﺿـﺮﺑﺔ ﺗﻠـﺦ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫ﻣﻘﺪس اﺳﺎﻟﻣﻲ وارد ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺣﻘﻴﺮ ﻫﻢ داﻳﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ وﺟﻮه ﺷﺮﻋﻴﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ رﻫﺒـﺮ اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫داده ﺷﻮد ﺿﺮﺑﺔ ﻛﺎري ﺧﻮد را زده‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻛﺮده و اﻳﻦ ﻓﺘﻮاي ﺑﻲﻣﻮﻗـﻊ را ﻣﺤـﻮ‬ ‫ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در اواﻳﻞ اﻣﺮ ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎن ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﺮد ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒـﺮي ﻣﺸـﺮف ﺑـﻮدم‬ ‫ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬در ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻮرد ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻦ و آﻗﺎي آذري ﺑﺮﻧـﺪه ﻣـﻦ ﻫﺴـﺘﻢ‪ ،‬زﻳـﺮا‬ ‫ﻣﺮدم )ﻋﻮام اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﺑﻲﻣﻌﻴﺎر( ﺑﺎ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻳﻜﻲ از آﻓﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛـﻪ ﺳـﺨﺖ‬ ‫داﻣﻨﮕﻴﺮ اﻧﻘﺎﻟب ﻣﺎ ﺷﺪه ﻋﻮامزدﮔﻲ و ﺑﻲﻣﻌﻴﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﺔ ﺗﺨﺼـﺺ در ﻫـﺮ اﻣـﺮي از‬ ‫ﺿﺮورﻳﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻋﺪاﻟﺖ از ﺿﺮورﻳﺎت اﺳﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﺔ آﻧﻬـﺎ اﻟﻘـﺎب ﺣـﻮزوي‬ ‫اﺳﺖ ﻣﺜﻞ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻛﻪ وﻳﮋة ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و اﻋﻠـﻢ ﺷﺨﺼـﻴﺖﻫـﺎي روﺣـﺎﻧﻲ اﺳـﺖ و‬ ‫آﻳــﺖاﷲ وﻳــﮋة اﺳــﺎﺗﻴﺪ ﺧــﺎرج و ﻗﺮﻳــﺐ ﺑــﻪ رﺳــﺎﻟﻪ ﻧﻮﺷــﺘﻦ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬و ﭘــﺲ از آن‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧـﺎرج ﺧﻮاﻧـﺪه و ﺑـﻪ درﺟـﻪ‬ ‫اﺟﺘﻬﺎد ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪهاﻧﺪ و ﭘﺲ از آن ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺑـﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ از‬ ‫ﮔﺬراﻧﺪن ﺳﻄﻮح ﻋﺎﻟﻴﻪ در درس ﺧﺎرج ﻣﺸﻐﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ اﻟﻘﺎب ﻣﺮاﻋـﺎت‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ و از آن ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻳﺎد دارم زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﺑـﻪ ﻗـﺎﺋﻢ ﻣﻘـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻟﻘﺐ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ داده ﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫از ﻃﺮف ﺣﻘﻴﺮ و ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﺷـﺪ و ]‪ [14‬ﺗﺼـﻮﻳﺐ ﻧﺸـﺪ )ﭼـﻮن ﻣﺮاﺟـﻊ‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﺪي ﻣﺜﻞ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺧﻮﻳﻲ و آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ‬ ‫و‪) ...‬ﻗﺪسﺳﺮﻫﻢ( در ﻗﻴﺪ ﺣﻴﺎت ﺑﻮدﻧﺪ‪(.‬‬ ‫وﻟﻲ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻧﻘﺎﻟب ﻫﻢ ﻣﺜـﻞ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ و ﺑﺴـﻴﺎري از ﭼﻴﺰﻫـﺎ ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﻋـﻮام و‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن اﻓﺘﺎد و ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ دﻛﺘﺮي اﻓﺘﺨﺎري ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و ﺑـﺎ‬

‫‪ 359 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﻣﺸﻜﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺑﺎر واﻗﻌﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻘﻴﺮ در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻃﺮﻓﺪاران ﺟﻨﺎب آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎل اﺳﻢ و ﻟﻘﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻳﻢ وﻟﻲ رﺳﺎﻟﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ و ﺗﻘﻠﻴﺪ از اﻳﺸـﺎن و ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺳـﻬﻢ‬ ‫اﻣﺎم و ﺳﺎﻳﺮ آﺛﺎر ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻮﻳﮋه آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫و ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ارادﺗﻤﻨﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ آن وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎ ﺳـﺮاغ‬ ‫ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﺮﮔﺰ ارزشﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﺑﺎ آن ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪[15] .‬‬

‫وﻹﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﺷﻤﺎ در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ و ﭼﻪ در روز ﻣﺒﺎرك ﺗﻨﻔﻴﺬ ﺣﻜﻢ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري و ﭼـﻪ‬ ‫در روز ﺳﻮﮔﻨﺪ در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛـﻪ ﺛﻤـﺮه ﺧـﻮن ﺷـﻬﻴﺪان واﺎﻟ ﻣﻘـﺎم و ﻣﻠـﺖ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ و ﻣﺠﺎﻫﺪتﻫﺎي ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎي اﻣﺎم راﺣﻞ و ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر و ﺷﻬﻴﺪ دﻛﺘﺮ ﺑﻬﺸـﺘﻲ و‬ ‫ﺷﻬﻴﺪان دوﻟﺖ رﺟﺎﻳﻲ و ﺑﺎﻫﻨﺮ و اﺋﻤﻪ ﺟﻤﻌﻪ ﻣﻈﻠﻮم و ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻮده ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘـﻪاﻳـﺪ‪ .‬ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ در رأس ﻫﻤﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ دﻳﮕﺮ در ﺻﻮرت ﻣﻌﺎرﺿﻪ ﺑﺎ آن ﺑﺎﻃﻞ اﺳـﺖ‬ ‫ﺟﺰ اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻋﻲ و ﻓﺘﻮاي ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﻌﻈﻢ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻴﺴـﺖ و ﻓﻘـﻂ اﺟـﺮاي آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﻣﺴﻜﻮت ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي ﻫـﻢ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪي را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺑﺎ رأﻳﻲ ﺑـﻴﺶ از ‪ 23‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻳـﺎ ﻛﻤﺘـﺮ )ﻛـﻪ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ‪ 23‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﻮده اﺳﺖ( ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ رﻓﺮاﻧﺪﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺪرت ﺗﺸـﻜﻴﻞ دادﮔـﺎه‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ در‬ ‫اﺻﻞ ‪ 113‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ( ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻋﻄﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 360 ‬‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻴﺮ و ﻫﻤﻪ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان و ﺣﻀﺮتﻋﺎﻟﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺻﻞ‬ ‫ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻟﻲ ﺗﻀﻤﻴﻦﻛﻨﻨﺪة ﺷﺮﻋﻴﺖ ﻫﻤﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻋﺪم ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺷﺮع اﻧﻮر و ﺳﺎﻳﺮ اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ و دوﻣﻲ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ‬ ‫و واﻗﻌﻲﺗﺮﻳﻦ و ﺻﺤﻴﺢﺗﺮﻳﻦ رژﻳﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ در رأس ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺘﺎن آﻧﻬﺎ را از ﻧﻘﺺﻫﺎ ﺑﭙﺎﺎﻟﺋﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﻬـﺎ اﺻــﻞ ﭼﻬـﺎرم را ﻛــﻪ ﺷـﺮط اﻋﺘﺒـﺎر ﻫـﺮ ﻗــﺎﻧﻮﻧﻲ را ﻣﻄﺎﺑﻘـﺖ ﺑــﺎ ﺷـﺮع اﻧــﻮر و‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲداﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻘﺾ ﻛﺮد ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻌﻀـﻞ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس اﺳﺎﻟﻣﻲ درآﻳﺪ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒـﺮي ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺣﻞ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻣﻮر ﻳﺎزدهﮔﺎﻧﻪ از وﻇﺎﻳﻒ و اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣﺘﻤـﺎً ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺸﻮرت ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺸﻮرت و اﺳﺘﻤﺎع ﺑﻴﺎﻧﺎت ﻣﺠﻤﻊ‪،‬‬ ‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي اﺻﻠﺢ ﻣﻲداﻧﺪ ﺑﻪ اﺟﺮا ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬ ‫دو اﺑﺰار ﻣﻬﻢ در اﺧﺘﻴﺎر رﻫﺒﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل زﻋﺎﻣﺖ اﻳﺸـﺎن از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (1‬وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ آﻧﺮا اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻌﻨﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻣﺮادف اﺳﺘﺒﺪاد و ﺧﻮدرأﻳﻲ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ و ﺑـﺮاي‬ ‫اﺟﺮاي ﻣﻨﻮﻳﺎت ﺧﻮد از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ و ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻬـﺮه ﺗـﺰ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ را‬ ‫زﺷﺖ ﺟﻠﻮه دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن آزادﻳﺨﻮاه و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺘﺪﻳﻦ و اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴـﻢ‬ ‫و دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻏﺮﺑﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻫﻢ ﻣﻌﻨﺎي وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ را ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ و ﺑﻪ اﻣـﺎم راﺣـﻞ‬ ‫)ﻗﺪسﺳﺮه( ﻧﺎﻣﻪ اﻋﺘﺮاضآﻣﻴﺰ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم )رﺿﻮاناﷲ ]ﻋﻠﻴﻪ[( ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻤﮕـﻴﻦ ﺷـﺪه و‬ ‫ﻣﺘﺄﺛﺮ ﮔﺸﺘﻨﺪ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ را ﺑﺎ ﻓﺮدي از ﻧﻬﻀﺖ آزادي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﺮﮔﺰ‬ ‫ﺗﻮﻗﻊ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎي ﺻﺤﻴﺢ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ را درك ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 361 ‬‬

‫ﺣﺘﻲ در ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺪاﻓﻊ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻣﻦ ﺑـﻮدم‪ ،‬آﻗـﺎي‬ ‫ﻫﺎﺷﻤﻲ آﻫﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻢ ]‪ [16‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻧﭽﻪ ﺗﻮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ ﻣﻈﻔﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎه اﺳـﺖ؛ و رﺋـﻴﺲ‬ ‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن رﻫﺒﺮي ﻫﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻮد ﻃﻲ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ وﺎﻟﻳﺖ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﻪ را ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ اﺻﺮارﻫﺎي ﻣﻜﺮر ﻣﻦ و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕـﺮ در آﺧـﺮ ﻛـﺎر و در‬ ‫روزﻫﺎي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ در اﺻﻞ ‪ 57‬و ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﺗﺼـﻮﻳﺐ‬ ‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﻀﺎﻟ و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان و روﺷﻨﻔﻜﺮان‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﻌﻨﺎي ﺻﺤﻴﺢ آﻧﺮا درك‬ ‫ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ )ﻗـﺪسﺳـﺮه( در‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﺎﻟب )رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻛﻪ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ :‬ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﺪوده و ﭼﺎرﭼﻮب اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻋﻲ و ﻧﻪ ﺧﺎرج از آن ﻋﻤﻞ ﺷﻮد( ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺖ‪.‬‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻳﻌﻨﻲ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻀﻠﻲ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم اﺳﺎﻟﻣﻲ ﭘـﻴﺶ‬ ‫آﻳﺪ ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﺷﺮع )اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ در ﻓﻘﻪ و رﻫﺒﺮي اﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ (.‬و ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻲ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﻣﺴﻜﻮت ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﺣﻜﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﺪﻧﻲ را‬ ‫در اﺟﺮا ﻣﻘﺪم ﺑﺪارد‪ ،‬و اﻳـﻦ ﺑـﺪان ﻣﻌﻨـﻲ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ اﺣﻜـﺎم ﺷـﺮع ﺗـﺎﺑﻊ اراده ﺣـﺎﻛﻢ و‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸﻲ اوﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻲ ﺑﻪ ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑـﺎﻗﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﭼﻮن ﺗﻨﻬﺎ اﺻﺮار ﺑﺮ اﺟﺮاي آن ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺳﺴﺖ ﺷﺪن ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﺳـﺖ و‬ ‫ﺑﻴﻢ آن ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺟﺎذﺑﺔ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﻧﻔـﺮت‬ ‫ﻃﺮﻓﺪاران آن ﮔﺮدد ﻟﺬا ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﻣﺴﻜﻮت ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻋﻠﻲ)ع( در ﭘﺎﺳﺦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎي زﻣﺎن آن ﺣﻀـﺮت اﻋﺘـﺮاض‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎ اﺻﺮار ﺑﺮ ﻧﻘﺾ آﻧﻬﺎ ﺧﻮف ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪن ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن اﺳﺎﻟم ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ )ع( ﺑﺎرﻫﺎ در ﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪﻧـﺪ از آﻧﻬـﺎ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و اﮔـﺮ‬ ‫اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻣﺮدم از آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﺑﺮﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ ﻋﻠﻲ )ع( ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻫﻢ ﻣﻲﺷـﺪ ﭘـﺲ ﻣﻌﻨـﺎي اﻳـﻦ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 362 ‬‬

‫ﺣﺮف اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺣﻜﻢ اﻟﻬﻲ در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺼـﻠﺤﺖ اﺳـﺖ ﺑﻠﻜـﻪ ﻣﻌﻨـﺎﻳﺶ اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم آﻣﺎدﮔﻲ اﺟﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻜﻤﻲ را ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣـﺮاد از ﻣﺼـﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم ﺻـﺮﻓﺎً‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ و ﺑﺲ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﻣﺼﻠﺤﺖ را ﻓﻘﻂ در ﻣﺴﻜﻮت ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺣﻜﻢ اﻟﻬﻲ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪار اﻛﺘﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻋﻠﻲ)ع( اﻧﺠﺎم داد ﭼﻪ در ﻣﺴـﺌﻠﻪ‬ ‫اﻣﺎﻣﺖ و وﺎﻟﻳﺖ و ﭼﻪ در ﺑﺪﻋﺖﻫﺎي ﺧﻠﻔﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ .‬ﺑﻠﻪ اﮔﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم را در ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻮﻗﺖ آن ﺗﺸﺨﻴﺺ داد ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻣﺒﺎدرت ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﺎﻟً اﺷﺎره ﺷﺪ و اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪسﺳﺮه( ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻋﻘﻞ‬ ‫و رواﻳﺖ ﻓﻀﻴﻞ ﺑﻦ ﻳﺴﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎي ﺗﻔﺼﻴﻞ و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺼـﻮﻳﺐ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﻮﺑﺎﺗﺶ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ و ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷﺮﻋﻴﺖ ﻣﺼﻮﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ را دارد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳـﺎ اﮔـﺮ اﺟﺘﻬـﺎد ﻣﺼـﻄﻠﺢ‬ ‫اﻗﺘﻀﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻀﻴﻴﻖ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﻜﻢ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﻳﺎ ﻋﻨﻮان ﺛـﺎﻧﻮي‬ ‫ﺿﺮورت و ﺣﺮج اﻗﺘﻀﺎي ﺗﻌﻴﻴﺮ ﺣﻜﻢ را ﻛﺮد ﺷﻮراي ﻣﺤﺘﺮم ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺮاغ وﺳـﻊ و‬ ‫وﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﺗﻐﻴﻴﺮ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آﻧﺮا در ﺣﻘﻴﻘﺖ‬ ‫ﻛﺸﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ و ﺑﺲ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرت‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻗﻮل اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪسﺳﺮه( ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﺮه ﻛﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﺟﻮد دارد و ﻧﻈﺎم در اﺛﺮ‬ ‫ﮔﺮه ﻛﻮر ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻓﺘﺮت و ﺳﺴﺘﻲ ﺷﺪه ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ و ﺷﻮراي ﻣﺸﻮرﺗﻲ آنرا‬ ‫ﺑﺎ راﻳﺰﻧﻲ ﺧﻮد ﺣﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻤﺎن ﺷﻮراي ﺳﻪ ﻧﻔﺮه در اواﻳﻞ ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﺳـﺎﻟﻣﻲ از‬ ‫ﻃﺮف اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪسﺳﺮه( ﻛﻪ ﻣﺄﻣﻮر ﺣﻞ ﻣﻌﻀﺎﻟت ﺑﻨﻲﺻﺪر و ﺷـﻬﻴﺪ رﺟـﺎﻳﻲ ﺷـﺪ و‬ ‫]‪ [17‬آﻧﺮا ﺣﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﻈﻴﺮ دﻳﮕﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي )ﺑـﻪ ﻧﻘـﻞ از ﺑﻌﻀـﻲ از‬ ‫ﻋﻠﻤﺎ( ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب آﻗﺎي ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮري ﺑﺮاي رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﻋﻠﻤﺎ و اﺋﻤﺔ ﺟﻤﻌـﻪ و‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﺎﻟت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﺜﻞ ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ و ﺳـﭙﺎه ﭘﺎﺳـﺪاران و ﺑﺴـﻴﺞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ از ﻳﻚﺳﻮ و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻤﺎ ازﺳﻮيدﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 363 ‬‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺧﺘﺎﻟف ﺷﺪﻳﺪ و ﻣﻌﻀﻞ ﻣﻬﻤﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ اﻧﺼﺎﻓﺎً ﺑﺎ دراﻳـﺖ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب واﻗﻌﻲ ﺑﺮﮔﺰار و رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﺗﻮﺳﻂ رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈـﻢ اﻧﻘـﺎﻟب ﺗﻨﻔﻴـﺬ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬و اﺎﻟ ﻣﺸﻜﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺧﺘﺎﻟف ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم و رﻫﺒـﺮي ﻣـﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﭼـﻮن ﻣﻘـﺎم‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻨﻔﻴﺬ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺮدم ﻫﻢ ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﻮد اﺻﺮار ﻣﻲورزﻳﺪﻧـﺪ‪،‬‬ ‫و ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎد و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ذﻫﻦ ﺣﻘﻴـﺮ و ﺑﺴـﻴﺎري از ﻣـﺮدم آزاديﺧـﻮاه ﻛﺸـﻮر را ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺮده ﺗﻀﻌﻴﻒﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ از ﻧﻬﺎدﻫـﺎي ﺑـﺎﺎﻟ و ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺣﻀـﺮﺗﻌﺎﻟﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﺮانﻛﺮدن ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺎﺎﻟﻫﺎ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻣﻴﻞ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬اﺷـﻜﺎﺎﻟت‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬اﻓﺘﺘﺎح ﻫﻨﻮز ﺳﺮدار ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻲ از ﺑﺴـﻴﺎري ﭘـﺮوژهﻫـﺎ‪ ،‬و ﺣﻀـﻮر آﻗـﺎي‬ ‫ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﻌﺎل در ﻫﻤﺎﻳﺶﻫﺎ‪ ،‬اﻋﺘﺮاض و اﺷﻜﺎل ﺑـﻪ روش ﻣﺴﺘﺤﺴـﻦ ﺧﺪاﭘﺴـﻨﺪ و‬ ‫ﻣﺮدمﭘﺴﻨﺪ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ در ﺳﻔﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ اردﺑﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﻮادث ﻗﻀﺎﻳﻲ و اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﻳﻚ‬ ‫ﺟﺎﻧﺒﻪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻣﺘﺨﻠﻔﻴﻦ در ﻫـﻴﭻ رده ﻧﻴﺴـﺘﻴﻢ و ﺣﺘـﻲ از ﻣﺨـﺎﻟﻔﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫــﺎي ﺷــﻬﺮدار ﺗﻬــﺮان ]ﻏﺎﻟﻣﺤﺴــﻴﻦ ﻛﺮﺑﺎﺳــﭽﻲ[ از دﻳــﺮ زﻣــﺎن ﺑــﻮدﻳﻢ وﻟــﻲ ﺑﺤــﺚ‬ ‫ﺳﻮالﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺨﻠﻔﺎت واﻗﻊ در ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن و ﺑﻨﻴﺎدﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ و ﺣﺘـﻲ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ ]ﻋﻠﻲاﻛﺒﺮ ﻧﺎﻃﻖﻧـﻮري[ ﻛـﻪ ﺑﻌﻀـﻲ از آﻧﻬـﺎ را ﻣﺠﺒـﻮرﻳﻢ‬ ‫اﻇﻬﺎر ﺑﻜﻨﻴﻢ )واﻗﻌﺎً ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻲ رﻳﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺣﺴﺎس ﺟﺰ ﻣﻮﺟـﺐ ﻟـﻮث‬ ‫ﺷﺪن و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻛﺎر ﺧﻮب ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ؟( ﭼﺮا ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻤﻲﺷﻮد؟‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺮاﺟﻊ وﻗﻌﻲ ﻣﻲﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ و ﺑـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺳـﺮدار‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ ﺻﺤﻪ ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ اﻣﺮوز ﻓﺴﺎد اﺧﺎﻟﻗﻲ ﻛﻪ داﻣﻦﮔﻴﺮ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ اﻋﻢ از دﺧﺘـﺮ و‬ ‫ﭘﺴﺮ ﺷﺪه و رﻳﺸﻪ ﻋﻔﺖ را ﺧﺸﻜﺎﻧﺪه رﺷﺪ ﻧﻤﻲﻛﺮد آﻳﺎ اﻳﻨﺴﺖ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم وﻋﺪه‬ ‫داده و ﺑﺎﺑﺖ آن ﻫﺰاران ﺷﻬﻴﺪ و ﺟﺎﻧﺒﺎز و اﺳﻴﺮ و‪ ...‬دادﻳﻢ و ﻋﻠﻤﺎ و ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺎ ﺣﺒﺲﻫـﺎ و‬ ‫ﺗﺒﻌﻴﺪﻫﺎ و ﺷﻜﻨﺠﻪﻫﺎ و درﺑﻪدريﻫﺎ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ؟! ﺷﻤﺎ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺧﺎﻧﻢ زﻫﺮا ﻋﻠـﻮي را‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 364 ‬‬

‫در ﻳﻜﻲ از روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﺼﺮ ]ﻛﻴﻬﺎن[ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ و اﻗﺪام ﺷﺮﻋﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫آري‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻴﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ را دﻟﺴﺮد‬ ‫ﻧﻤﻮده ﺟﻤﻠﮕﻲ را ﺑﺮ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه وا ﻣﻲدارد ﻛﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري و ارﺗﺠﺎﻋﻲ‪ ،‬و‬ ‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻏﺮﺑﻲ ﻳﻌﻨﻲ آزادي اﻧﺴﺎنﻫﺎ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﻧﻬﺎدﻫـﺎي ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕـﺬار‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل رﻫﺒﺮي و ﻋﺪم ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮري ﻗـﺮار داده از‬ ‫ﻋﺪد اﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ زﻳﺎدﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ (1‬ﻓﺘﻮاي ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ داﻳﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻛﻨﺪ ﻓﻮراً‬ ‫و ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد از ﻣﻘﺎم ﺧﻮد ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﻛﺎﻧﺎل ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ‬ ‫‪ (3‬اﻋﻤﺎل وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﻮاي ﺳﻪﮔﺎﻧـﻪ )اﻟﺒﺘـﻪ اﻳـﻦ ﺑﻨـﺪ ﺑﻌـﺪ از ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ(‪.‬‬ ‫‪ (4‬اﺻﻞ ‪ 111‬ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‬ ‫‪ (5‬ﻫﻴﺄت ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺘﺸﻜﻞ در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن و ﻣﺎده ‪ 19‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺎﻇﺮ و در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮلﻛﻨﻨﺪه ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺎﻇﺮ اﺳﺘﺼﻮاﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻃﺎﻟع اﻣﺎم راﺣـﻞ رﺳـﻴﺪ و ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ اﺷـﺎره ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺟﻤﺎران ﻛﺮده و ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ از ﺧـﻮد واﻗـﻒ ﺷـﺪم ﺣﺎﺿـﺮم در‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﺻﺮاﺣﺘﺎً اﻋـﺎﻟم ﻛـﻨﻢ ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ درﺑـﺎره ﻣﻬﻨـﺪس ﺑﺎزرﮔـﺎن و ﺗﻔـﻮﻳﺾ ]‪[18‬‬ ‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻪ او ﺻﺮاﺣﺘﺎً ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺣﻘﻴﺮ و ﻃﺒﻖ رواﻳﺎت و ﻓﺘﺎواي ﻓﻘﻬﺎ اﻋﺘﺮاف ﻳﻚ واﺟﺐ ﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ ﺣﺘـﻲ‬ ‫در رواﻳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﺿﺎﻟل و ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻣـﺮدم ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ﺗﻮﺑـﺔ‬ ‫]ﻓﺮد[ ﮔﻤﺮاهﻛﻨﻨﺪه ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪ (6‬دﺳﺘﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ ﺑـﻪ ﻣـﺮدم داده و ﻓﺮﻣـﻮدهاﻧـﺪ اﮔـﺮ دﻳﺪﻳـﺪ رﻫﺒـﺮ و‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﺎﺎﻟي ﻧﻈﺎم ﺧﻄﺎ و اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از راهﻫـﺎي ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑـﻪ ﺟـﺎﻳﻲ ﻧﺮﺳـﻴﺪﻳﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد اﻋﺘﺮاضآﻣﻴﺰ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 365 ‬‬

‫‪ (7‬ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﻫﻢ در ﻋﺰل رﻫﺒﺮ دﺧﺎﻟﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﻓﻮق ﺧـﻮدرأﻳﻲ و دﻳﻜﺘـﺎﺗﻮري رﻫﺒـﺮ ﺑـﻪ ﺻـﻔﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ‬ ‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻫﻢ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي رﻫﺒﺮ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮده از ﻗﺒﻴﻞ اﻋﻠﻤﻴﺖ و اَﺗﻘﻲ ﺑﻮدن‪،‬‬ ‫اﻋﺪﻟﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗـﺪﺑﻴﺮ‪ ،‬ﺷـﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻗـﺪرت ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻛﻪ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﻪ رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ در دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻏﺮﺑﻲ اﺻﺎﻟ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠﺖ و ﺗﻮده ﻣـﺮدم ﻧﺸـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺼﺎف داد ﻛﻪ ﺗﺰ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻣﺘﺮﻗﻲﺗﺮﻳﻦ ﺗﺰ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﺑﺪ و ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري و اﻧﺤﺮاف از ﻣﺴﻴﺮ ﺻـﺤﻴﺢ‪،‬‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻌﺎﻧﺪﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ داد ﺗﺎ ﻣﺮدم را اﻏﻮا ﻛﻨﻨـﺪ و از ﺗـﺰ وﺎﻟﻳـﺖﻓﻘﻴـﻪ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق ﭼـﻪ از ﻃـﺮف رﻫﺒـﺮ و ﭼـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ دﻳﮕـﺮ و ﭼـﻪ ﻣﺮﻳـﺪان و‬ ‫ﻋﺎﻟﻗﻤﻨﺪان ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺿﺮﺑﺔ ﻛﺎري ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺰ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ و اﺳﺎﻟم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﻔﻆ اﻳﻦ اﺻﻞ و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺻﻞ ‪ 113‬ﭘﺲ از ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻋﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎم رﺳﻤﻲ ﻛﺸـﻮر اﺳـﺖ و‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و رﻳﺎﺳﺖ ﻗﻮه ﻣﺠﺮﻳﻪ را ﺟـﺰ در اﻣـﻮري ﻛـﻪ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑـﻪ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬ ‫اﺻﻞ ‪ 57‬ﻗﻮاي ﺣﺎﻛﻢ در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻗﻮه ﻣﻘﻨﻨﻪ‪ ،‬ﻗﻮه ﻣﺠﺮﻳـﻪ و‬ ‫ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﻛﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ اﻣﺮ و اﻣﺎﻣﺖ اﻣﺖ ﺑﺮﻃﺒﻖ اﺻﻮل آﻳﻨـﺪه اﻳـﻦ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﻋﻤﺎل ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻮا ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺻﻞ ‪ 111‬ﻫﺮﮔﺎه رﻫﺒﺮ از اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﻮد ﻧﺎﺗﻮان ﺷـﻮد ﻳـﺎ ﻓﺎﻗـﺪ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺬﻛﻮر در اﺻﻮل ﭘﻨﺠﻢ و ﻳﻜﺼﺪ و ﻧﻬﻢ ﮔﺮدد ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد از آﻏﺎز ﻓﺎﻗﺪ ﺑﻌﻀﻲ از‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻮده از ﻣﻘﺎم ﺧﻮد ﺑﺮﻛﻨﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺧﺒﺮﮔـﺎن ﻣـﺬﻛﻮر‬ ‫در اﺻﻞ ‪ 108‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 366 ‬‬

‫اﺻﻞ ‪ 112‬ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻈﺎم ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼـﻠﺤﺖ در ﻣـﻮاردي ﻛـﻪ ﻣﺼـﻮﺑﻪ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ را ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺧﺎﻟف ﻣﻮازﻳﻦ ﺷﺮع و ﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﺪاﻧﺪ و‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﻧﻈﺮ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻜﻨﺪ و ﻣﺸـﺎوره در‬ ‫اﻣﻮري ﻛﻪ رﻫﺒﺮي ﺑﻪ آﻧﺎن ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﺪ و ﺳﺎﻳﺮ وﻇﺎﻳﻔﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺘﻮر رﻫﺒﺮي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و واﺎﻟﺗﺮﻳﻦ ﻣﺼـﺪاق وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ در زﻣـﺎن‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ رﻓﻊ ﻣﺸﻜﺎﻟت ﻣﻮﺟﻮد از ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺗﺰ‬ ‫وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺧﺪﺷﻪدار ﻧﺸﻮد و ﻫﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ زﻳﺮ ﺳﻮال ﻧﺮود‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺣﻘﻴﺮ ﻧﻪ از روي ﺗﺮس اﺳﺖ و ﻧﻪ از روي ﻃﻤﻊ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻦ ﻋﺎﺷـﻖ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻟﻬﻲ و ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن و اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻛﺸﻮر اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﻫﺴﺘﻢ و ﺎﻟزم اﺳـﺖ ﻧﻘﻄـﻪ‬ ‫ﺿﻌﻒﻫﺎ را ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺳﺖ ﮔﻮﺷﺰد ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﻧﻘﻄـﻪ‬ ‫ﺿﻌﻒﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎﻟﺻﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ (1‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺳﺎﺑﻖ و ﻣﻌـﺎوﻧﻴﻦ اﻳﺸـﺎن اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﺮ ﻳﺎ اﺟﺎزه ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺻﺎﻟح ﺷﻮد‪[19] .‬‬ ‫و ﻣﺒﺎﺷﺮﻳﻨﺶ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎ ﻫﺠﻮم ﺑﻪ ﺑﻴﺖ ﻣﺮﺟﻊ ﺑـﺰرگ‬ ‫و ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي )داﻣﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗـﻪ( و ﻣﺼـﺎدره ﻧﻮﺷـﺘﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﺴﺘﺮد ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﻧﻘﺾ اﺻﻮل ‪ 22‬و ‪ 23‬و ‪ 24‬و ‪ 25‬ﺗﻮﺳﻂ وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت‬ ‫‪ (3‬ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ (4‬اﻋﺎﻟن ﺗﺤﺖﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺳﺎﻧﺴﻮر ﺑﻮدن ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﻢ ﻛﻪ وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺳـﺎﺑﻖ ]ﻋﻠـﻲ‬ ‫ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن[ ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ را ﺗﺤﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﻢ را ﻫﻢ ﻣﺮاﻗﺒﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ (5‬ﻣﻨﻊ ﭼﺎپ ﭼﻨﺪ ﻛﺘﺎب و ﻳﺎ اﻳﺠﺎد اﺷﻜﺎل درﺑﺎره ﺗﻘﻠﻴـﺪ از ﺑﻌﻀـﻲ از ﻣﺮاﺟـﻊ ﺑـﻪ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 367 ‬‬

‫ﺧﺼﻮص آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﺑﻬﺠﺖ و آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي )دام ﻇﻠﻬﻤﺎ(‬

‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻫﻢ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ در ﺣﻘﻮق زﻧﺎن اﻓﺮاط ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛـﺎﻓﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮوز ﻛﺴﻲ را ﺑـﺮاي ﺧﻮاﺳـﺘﮕﺎري دﺧﺘـﺮي ﺑﻔﺮﺳـﺘﻴﺪ ﺗـﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ‪ 99‬درﺻـﺪ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ ﺧﺎﻧﻢ ﻳﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮود‪ ،‬ﻳـﺎ ﺷـﻐﻠﻲ را‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ ﻏﺮﻳﺰه ﺟﻨﺴﻲ ﭼﻪ ﻛﻨﻨﺪ؟! ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺧﺎﻧﻢﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﺗﺤﺼﻴﻞ را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮري ﻗﺮار داد ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ازدواج دﺧﺘـﺮ و ﭘﺴـﺮ‬ ‫ﻧﮕﺮدد‪.‬‬ ‫ﻣﻀﺎﻓﺎً ﺑﺮاﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﻴﻜﺎري ﻣﻮﺟﻮد و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺮدان در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸـﺘﺮك ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬ ‫ﺧﺎﻧﻢﻫﺎ در ﻛﺎر‪ ،‬ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺘﻘﺎﺿﻲ دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ ﺑـﺮاي ﻣﻌﻠﻤـﻲ‬ ‫در ﻗﻢ زﻳﺎد ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺷﺪ ﺑﺎ آﻗﺎي ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻞ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣـﻦ ﺑﺸـﺎرت داد‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻤﺎم دﺧﺘﺮان را اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺮدم‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪاش آن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻣﺴﺎل ﭘﺴﺮان ﺑﻴﻜﺎر ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ اﻗﺸﺎر را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻧﻪ ﮔﺮوﻫﻲ ﺧﺎص را‪ .‬در ﻣﻮرد زﻧﺎن ﻫـﻢ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻓﻮت ﺷﺪه آﻧﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ إﺣﻴﺎ ﻛﺮد و ﺑﻪ آﻧﺎن داد ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎري ﻛﻨﻴﻢ ﻣﻌـﺎذاﷲ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎن ﺧﺎﻧﻮاده ﺿﻌﻴﻒ و ﺳﺴﺖ ﺷﻮد و آﻣﺎر ازدواج ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬در ﻋﻮض ﺑﺮ ﺑـﻲﻋﻔﺘـﻲ و‬ ‫ﻓﺤﺸﺎ و ﻣﻨﻜﺮات اﻓﺰوده ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﺮ ﻛﺎري ﻛﻨﻴﻢ دﺷﻤﻦ از ﻣﺎ راﺿﻲ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ از ﻫﻤﻪ ﺣﻴﺜﻴﺖ و دﻳﻦ و اﻳﻤﺎن ﻣﺎ را ﻫﺪف ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻛﻪ ﺎﻟزم اﺳﺖ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺪان اﺷﺎره ﻛﻨﻢ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﻠﻜﻪ وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﻓﻘﻴﻪ ﺷﺮﻋﺎً و ﻋﻘﺎﻟً ﺑﻪ اﻓﺮادي اﺧﺘﺼﺎص دارد ﻛﻪ ﻣﻠﻜـﻪ اﺟﺘﻬـﺎد در ﺗﻤـﺎم ﻓﻘـﻪ و وﻗـﺖ و‬ ‫ﻗﺪرت اﺳﺘﻨﺒﺎط در ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻘﻬﻲ و ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻣﺜﻞ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ اﻣـﺎم راﺣـﻞ در ﻣﻨﺸـﻮر‬ ‫ﺑﺮادري از ﻓﻘﻬﺎي ﺣﻮزه ﺣـﻞ آﻧﻬـﺎ را ﺧﻮاﺳـﺘﺎر ﺷـﺪﻧﺪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ دﻟﻴـﻞ ﺷـﺮﻋﻲ اﻳـﻦ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 368 ‬‬

‫اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻘﺒﻮﻟﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ‪ ١‬و رواﻳﺖ ﻓﻀﻴﻞ ﺑﻦ ﻳﺴﺎر‪ ٢‬و رواﻳﺖ ﻋﻴﺺ ﺑﻦ ﻗﺎﺳـﻢ‬

‫‪٣‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖ و اﻣﺎﻣﺖ را ﻣﺨﺼﻮص ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ و اﻣـﺎم ﻣﻌﺼـﻮم و‬ ‫اﻋﻠﻢ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫دﻟﻴﻞ ﻋﻘﻠﻲ ]‪ [20‬اﻳـﻦ اﺧﺘﺼـﺎص وﻇـﺎﻳﻒ ﻣﺤﻮﻟـﻪ ﺑـﻪ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ ﻣـﻦﺟﻤﻠـﻪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰ اﻋﻠﻢ در ﻓﻘﻪ و رﻫﺒﺮي از اﻧﺠﺎم آﻧﻬﺎ ﻣﻌﺬور و ﻣﻤﻨـﻮع‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮد ﺟﺎﻣﻌﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﻣـﺆﻣﻦ ﻋـﺎدﻟﻲ ﺻـﺎﻟﺣﻴﺖ‬ ‫رﻫﺒﺮي و اﺟﺮا را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺿﺮورت اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮي ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﻣﺠﺎز ﺑﻪ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر وﻟﻮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺧﻮد ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫـﺎي ﻛﻠـﻲ‬ ‫ﻧﻈﺎم را ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﻳﺎ ﻣﻌﻀﺎﻟت ﻧﻈﺎم را ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺠﻤـﻊ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻧﻈـﺎم ﺣـﻞ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬و ﻳـﺎ‬ ‫اﺧﺘﻴﺎرات دﻳﮕﺮ ﻣﺬﻛﻮر در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨـﻴﻢ و ﻣﺴـﻠﻤﺎً ﻧﻘﻴﺼـﻪ‬ ‫اﻋﻠﻤﻴﺖ در ﻓﻘﻪ در ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي وﺟﻮد دارد ﭘﺲ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻨﺼﺐ و وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ و اﺧﺘﻴﺎرات دﻳﮕﺮ ﻛـﺎﻟً ﻣﻨﺘﻔـﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬اﮔـﺮ ﭼـﻪ از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺣﺘﻤﻲ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮدﻳﺪ اﺳﺖ و ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻓﻘﻬـﺎ در ﺑـﺎب وﺎﻟﻳـﺖ‬ ‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ ﻛﺴﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺎﺷﻒاﻟﻐﻄﺎء ﻳﺎ ﻋﺪول ﻣـﺆﻣﻨﻴﻦ ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺆﻣﻦ ﻓﺎﺳﻖ ﻳﺎ ﻛﺎﻓﺮ ﺛﻘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﺮﻗﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻴﻦ ﻗﺎﺿـﻲ ﻣﺠﺘﻬـﺪ و‬ ‫ﻗﺎﺿﻲ ﻣﻨﺼﻮب ﺑﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ اﻣﺎم راﺣﻞ از ﻧﻈﺮ اﺣﻜﺎم و آﺛﺎر وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﻛﺴﻲ ﺗﺼﻮر ﻧﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﻧﻈﺎم را ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺟﺪي و ﺳﻮءاﺳـﺘﻔﺎده اﻣﺮﻳﻜـﺎ و‬ ‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ زﻳﺮا ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨـﻪاي ﻛﻤﺎﻛـﺎن ﺑﺮﺣﺴـﺐ ﺿـﺮورت ﺑـﻪ‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺧﻮد از ﻃﺮف ﻣﻠﺖ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺿﺮورتﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻣـﺎﻧﻊ اﻇﻬـﺎرﻧﻈﺮ‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ و دﻳﻨﻲ و ﻋﻘﻠﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬در ﺷﻮراي ﻣﺤﺘﺮم ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻛﻪ ﺣﺎﻓﻆ و ﻣﻔﺴﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﺎﻟزم اﺳﺖ دراﻳﻦراﺑﻄﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﺗﻔﺴﻴﺮي ﺧﻮد را ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪) . 1‬وﺳﺎﻳﻞ ج ‪(18‬‬ ‫‪) . 2‬اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻲ ص ‪ (265‬‬ ‫‪) . 3‬وﺳﺎﻳﻞ ج ‪(11‬‬

‫‪ 369 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻫﻤﭽﻮن ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ص( و ﻋﻠﻲ )ع( ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻮﻋﻈـﻪ و ﻧﺼـﻴﺤﺖ ﻫـﺮ‬ ‫ﻧﺎﺻﺤﻲ را ﺑﭙﺬﻳﺮد و اﻳﻦ ﻣﻘﺘﻀﺎي ادﻟﻪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻣﻌﻈﻢﻟـﻪ ﺗﺤﻤـﻞ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻨﺼﺐ رﻫﺒﺮي در ﻓﻘﻪ را از ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤﻲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي ﻳـﺎ آﻳـﺖاﷲاﻟﻌﻈﻤـﻲ‬ ‫ﺑﻬﺠﺖ )داﻣﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗﻬﻤﺎ( ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﺑﺎزان ﮔﻤﻨﺎم اﻣﺎم زﻣﺎن )ﻋﺞ( ﺣﺰباﷲ ﺑﺎﻳﺪ دراﻳﻦراﺑﻄﻪ دﻧﺒﺎل ﺣﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و اﺎﻟ ﮔﻨﺎه‬ ‫ﻧﺎﺑﺨﺸﻮدﻧﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤﺎ و ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺣﻘﻴﺮ‬ ‫از ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ﺟﺰ ﻣﻌﺼﻴﺖ و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺧﺪا ﻧﻤﻲﺗﺮﺳﻢ و ﻓﺮدا در ﭘﻴﺸـﮕﺎه ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﺘﻌـﺎل و‬ ‫اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪسﺳﺮه( از ﺳﺎﻛﺘﻴﻦ ﻧﺎﺻﺢ و ﻧﺎﻃﻘﻴﻦ ﻏﺎﻓﻞ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد اﻟﺒﺘـﻪ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻣﺎﻧﻌﻲ از ﺑﺤﺚ ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺨﻄﺌﻪ ﺣﻘﻴﺮ در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ از آن اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻢ‪[21] .‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ‬ ‫ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺷﺎره اﻣﺎم راﺣﻞ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪ و در اﺻﻞ ‪112‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ آﻣﺪه اﺻـﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﺠﻤـﻊ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻣﺼـﻠﺤﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻈـﺮ اﻣـﺎم‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ)ره( در اﻳﻦ اﺻﻞ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪ اﺣﺘﻴﺎط آن ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﻮاﻗﻊ ﺧﺎص و ﺿﺮوري ﺑﻮد ﭼﺮاﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻮد درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫»اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﻦﺟﺎﻧـﺐ ﭘـﺲ از ﻃـﻲ اﻳـﻦ ﻣﺮاﺣـﻞ زﻳﺮﻧﻈـﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺮﺟﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ دﻳﮕﺮ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻟـﻴﻜﻦ ﺑـﺮاي رﻋﺎﻳـﺖ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎط‪ ١« ...‬ﻛﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ را ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳـﺎﻟﻣﻲ و ﺷـﻮراي‬ ‫ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺿﺮوري ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻠﻜﻪ اﺣﺘﻴﺎﻃﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻛـﻪ ﺗﻌـﺪاد آﻧـﺎن را از‬ ‫دوازده ﻧﻔﺮ ﻣﺘﺠﺎوز ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ در ﺧﺼﻮص ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎر و ﻣﺤﺪوده اﺧﺘﻴـﺎرات ﻣﺠﻤـﻊ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺴﺎر ﺟﻤﻌﻲ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺮﻗﻮم ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻧﻮر ج ‪ .20‬‬

‫‪ 370 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬ ‫)ﺑﺎ ﺳﺎﻟم ﻣﻄﻠﺒﻲ را ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻳﺪ ﻛﺎﻣﺎﻟً درﺳﺖ اﺳﺖ اﻧﺸـﺎءاﷲ ﺗﺼـﻤﻴﻢ دارم در ﺗﻤـﺎم‬ ‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ وﺿﻊ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ درآﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺣﺮﻛـﺖ ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬آﻧﭽـﻪ در اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺎل اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺟﻨﮓ ﺑـﻮده اﺳـﺖ ﻣﺼـﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم و اﺳـﺎﻟم اﻗﺘﻀـﺎ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ ﮔﺮهﻫﺎي ﻛﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺮدم و اﺳﺎﻟم ﺑﺎزﮔﺮدد( ‪ 7‬آذر ‪1367‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺗﺎزه اﻣﺎم ﻛﻪ در أواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮﻳﺶ از ﺳﻮي ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻤﻊ را ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اوﺎﻟً ﺟﻨﺒﻪ اﺣﺘﻴﺎﻃﻲ و ﺿﺮوري ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺒﺎﻟً ﻋﺮض ﺷﺪ‪ ،‬و ﺛﺎﻧﻴﺎً‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺪرﺗﻲ در ﻋﺮض ﻗﻮاي دﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﻣﺠﻤـﻊ اﺣﺘﻴـﺎﻃﻲ و‬ ‫ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻫﻔﺘﻤﻴﻦ دوره رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﻣﺮﻛﺐ از ‪ 49‬ﻧﻔﺮ ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﮕﺎن ﻧﻈﺎم اﻋﻢ از ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﺣﻘـﻮﻗﻲ و‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺪرﺗﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻋﺮض ﻗﻮاي دﻳﮕﺮ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎﻓﻮق و ﺣﺎﻛﻢ و ﻣﺴـﻠﻂ ﺑـﺮ ﻗـﻮاي‬ ‫دﻳﮕﺮ درآﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ در زﻣﺎن ﻃﺎﻏﻮت ﻛﺎﻟً ﻣﻨﺼﻮب از ﻗﺒﻞ ﺷﺎه ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺨﺸﻲ‬ ‫از آﻧﺎن را ﻣﺮدم اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ را ﺷﺎه اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﻲﻧﻤـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ اﻋﻀـﺎي‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﻛﺎﻟً ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‬ ‫و در ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي ﻣﺮﺗﺠﻌﻲ ﭼﻮن ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدي و ﻛﻮﻳﺖ و ﺑﺤـﺮﻳﻦ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﺘﻲ رﺋﻴﺲ آن را ﻫﻢ ﺧﻮد اﻳﺸﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ]ﻣﺤﺴﻦ رﺿـﺎﺋﻲ[‬ ‫را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺑﻴﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳـﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﺰﻟـﻪ ﺑـﺎزوي ﭘﺮﺗـﻮان و ﺳـﺪ‬ ‫ﻧﻔﻮذﻧﺎﭘﺬﻳﺮ رﻫﺒﺮي ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻳﺎ ﻣﺠﻤﻊ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﺮض و ﻃﻮﻟﻲ ﻛﻪ دارد و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻮدﺟﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮاي آن درﺧﻮاﺳـﺖ‬ ‫ﺷﺪه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﺎرﺿﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮراي اﺳـﺎﻟﻣﻲ و ﺷـﻮراي ﻣﺤﺘـﺮم ﻧﮕﻬﺒـﺎن‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؟ و آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﻫﻤﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﺸﻮر را در اﺧﺘﻴﺎر رﻫﺒﺮي و ﻣﺠﻤﻊ ﻗﺮار داد ﺑﻮﻳﮋه آﻧﻜﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺻﺤﻴﻔﻪ ﻧﻮر ج ‪ .21‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 371 ‬‬

‫دﺑﻴﺮ آن ﻳﻚ ﻓﺮد ﻧﻈﺎﻣﻲ اﺳﺖ؟! و آﻳﺎ اﻳﻦ ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻧﻈـﺎم ﻣﻨﺎﻓـﺎت ﻧـﺪارد؟! ]‪ [22‬آﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺠﻤﻌﻲ را ﻛﻪ اﻣﺎم ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮده؟!‬ ‫اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ وﻗﺘﻲ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻓﻲ ﻣﻌﻀﺎﻟت و ﻣﺸﻜﺎﻟﺗﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺶ آﻣﺪه و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﮔﺮه ﻛﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟ از ﻃﺮﻓـﻲ ﻧـﺰاع ﺑـﻴﻦ‬ ‫]اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ[ ﺑﻨﻲﺻﺪر‪ ،‬ﺷـﻬﻴﺪ ]ﻣﺤﻤـﺪﻋﻠﻲ[ رﺟـﺎﻳﻲ و ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي و ﻣﻬﻨـﺪس‬ ‫]ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ[ ﻣﻮﺳﻮي ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ وﻗﺖ و ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﭘـﻴﺶ آﻣـﺪه ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺣﺬف ﻳﻜﻲ از اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻋﻲ ﻣﺜﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ زﻣﻴﻦ ﺷﺪه و ﺷـﻮراي ﻧﮕﻬﺒـﺎن‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ آن ﺑﻮد و ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد اﺻﺮار ﻣﻲورزﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬا اﻣﺎم ﻗﺒـﻞ از ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷـﺪن‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ دﺳﺘﻮر دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ زﻣﻴﻦ در ﺻﻮرت ﺗﺼـﻮﻳﺐ دو ﺳـﻮم ﻣﺠﻠـﺲ‬ ‫ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﻟﻐﻮ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺮوز ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را ﻣﻲﺗﻮان ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺎ ﺳﺮ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺑﺎﻳـﺪ از ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﺣﻜـﺎم ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻛـﺮد و ﺑـﺮ وﻟـﻲﻓﻘﻴـﻪ و‬ ‫ﻣﺸﺎورﻳﻦ اﻳﺸﺎن واﺟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺘﺮﺻـﺪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ در اﺣﻜـﺎم اﺳـﺎﻟم ﺗﻐﻴﻴـﺮي‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﻮد زﻳﺮا »ﺣﺎﻟل ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺎﻟل اﻟﻲ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﻺ و ﺣﺮاﻣﻪ ﺣﺮام اﻟﻲ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﻺ«‬

‫‪١‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﺿﺮورتﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ آن ﻫﻢ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﺸـﻜﻴﺎﻟت ﻋـﺮﻳﺾ و‬ ‫ﻃﻮﻳﻞ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻨﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎم راﺣﻞ )ره( ﻣﺠﻤﻊ را ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاي ﺑﺎز ﻛﺮدن ﮔﺮهﻫﺎي‬ ‫ﻛﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﺑﺤﻤﺪﷲ ﮔﺮه ﻛﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ‬ ‫و ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺠﻤﻌـﻲ ﺑﺮﺣﺴـﺐ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺿﺮورت ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي ﺗﺼـﻮر‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻮﻫﻲ از ﻣﻌﻀﺎﻟت و ﻣﺸﻜﺎﻟت وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻣﺠﻤﻊ ﮔﺴـﺘﺮده ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺪد آن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎي زﻣﺎن ﺷﺎه اﺳﺖ ﺣﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺎﻟن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣـﻞ آن ﺗﻨﻬـﺎ ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﻧﻈـﺎم در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﭘﺸﺖﻛﺮدن ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﺣﺎﻟل ﻣﺤﻤﺪ ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺣﺎﻟل اﺳﺖ و ﺣﺮام اﻳﺸﺎن ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺣﺮام ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 372 ‬‬

‫در اﺻﻞ ‪ 111‬از اﻣﻮري ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد و از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﺟﺮاﻳﻲ‬ ‫ﻛﺸﻮر اﺳﺘﺜﻨﺎ ﺷﺪه ﺗﻨﻬﺎ ‪ 11‬ﻣﻮرد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻫﻢ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ را ﻣﺴـﻜﻮت‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎ اﻛﺘﻔﺎ ﻓﺮﻣـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﺜﺎﻟً ﻫﻨﮕـﺎم ﺗﻨﻔﻴـﺬ ﺣﻜـﻢ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد« وﻟـﻲ‬ ‫راه ﺗﺤﻘﻖ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺑﻴﺎن ﻧﻔﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬و ﺣﺘﻲ ﻗﺒﺎﻟً ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﺠﻠﺲ و دوﻟﺖ اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ ﻧﺪارم«‬ ‫وﻟﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﻌﻀﻲ از وزرا ﻣﻦﺟﻤﻠـﻪ وزﻳـﺮ اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﺑـﺎ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي اﺧﺘﺎﻟف داﺷﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺻﺎﻟح ﻣﻲدﻳﺪﻧﺪ ﻓﺎﻟن ﻓﺮد وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺷﻮد و ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻓﺮد دﻳﮕﺮي را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﺮه ﻛﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ زﻳﺮا ﻗـﺎﻧﻮن ﺑـﻪ رﻫﺒـﺮي‬ ‫اﺟﺎزه ﭼﻨﻴﻦ دﺧﺎﻟﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻧﻤﻲدﻫﺪ و ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺷﺮﻳﻚ ادﻋﺎﻳﻲ و ﻗﻮيﺗﺮ ﻛﻨـﺎر‬ ‫رﻓﺘﻴﺪ و اﻃﺎﻟﻋﺎت را ﻓﻘﻂ ﻣﻨﻬﺎي وزﻳﺮ ﻗﺒﻠﻲ و ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﻋﻨﺎﺻﺮ زورﮔـﻮ و ﺑـﻲﺳـﻮاد در‬ ‫ﺟﺎي ﺧﻮد ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎي وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﻘﺎم رﻫﺒـﺮي؟! ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﻄﻌﺎً ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺻﻠﻬﺎي ‪ 122‬و ‪ 127‬ﺷﻤﺎ در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻋﻤـﺎل وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت در‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﻠﺖ و رﻫﺒﺮ و ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ )اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ و‬ ‫اﻣﺎم زﻣﺎن )ﻋﺞ( و اﻣﺎم راﺣﻞ )ره( و ﺷﻬﺪا و ﺟﺎﻧﺒﺎزان و آزادﮔﺎن ]‪ [23‬ﻏﻴﺮﺗﻤﻨﺪ( ﻣﺴـﺌﻮل‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ روي ﻛﺎر آﻣﺪن دوﻟﺖ ﻗـﻮي و ﺑـﺎ ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻠـﺖ ﻛـﻮه ﻣﻌﻀـﺎﻟت و‬ ‫ﻣﺸﻜﺎﻟت ﺑﻪ ﻛﺸﻮر اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﺎ رو آورده ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺠﻠـﺲ و ﺷـﻮراي ﻧﮕﻬﺒـﺎن‬ ‫روي داد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻀﺎﻟت ﭘﻴﺶ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ دوﻟﺖ ﻗﻮي و ﻣﺤﺒـﻮﺑﻲ‬ ‫ﭼﻮن دوﻟﺖ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ و ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ ﻫﻤـﻪ ﻃﺒﻘـﺎت ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴـﺮد و‬ ‫دﻧﺒﺎﻟﻪروي آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ راﻫﻲ ﺟﺰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻣﺼـﻠﺤﺖ ﻛـﻪ ﻫـﻢ از‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 373 ‬‬

‫ﻣﺠﻠﺲ و ﻫﻢ از ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﻫﻢ از دوﻟﺖ و ﻫﻢ از ﺣﻮزه ﻗﻮيﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎﻟ اﮔﺮ دوﻟﺖ در ﺑﻮدﺟﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺳﺎل ‪ 77‬ﺣﺬف ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺮوژهﻫـﺎ و ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫دوﻟﺘﻲ و ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و ﻣﺎﻟﻴﺎت را ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻛﺴـﺮي و‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﺪ‪ .‬و اﺧﺘﺎﻟﻓﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﭘﻴﺶ آﻣﺪ و ﻃﺮف ﻣﺨﺎﻟﻒ را‬ ‫دوﻟﺖ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮب و ﻋﻘﺎﻟﻳﻲ و ﺧﺪاﭘﺴﻨﺪاﻧﻪ و ﻣﺮدمﭘﺴﻨﺪ ﺟﻨـﺎبﻋـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺣﺬف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﺮﺧﺮج اﺳﺘﻘﺒﺎل و آزﻳﻦﺑﻨﺪي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻮاي ﻧﻔـﺲ اﺷﺨﺎﺻـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ روزي ﻫﺰار و دو ﻫﺰار ﭘﺮوژه را ﻛﻪ از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮح و ﻛﻠﻨﮓ و ﻧﻤـﺎﻳﺶ‬ ‫دروﻏﻲ ﺑﺴﺎزد ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪﻛﺎره اﻓﺘﺘﺎح ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑـﻪ آن اداﻣـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻣﺨـﺎﻟﻒ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺣﺬف اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻛﻤﻚﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻬﺪا و ﺟﺎﻧﺒﺎزان و آزادﮔﺎن‬ ‫و ارﺗﺶ و ﺳﭙﺎه و ﺑﺴﻴﺠﻴﺎن ﻋﺰﻳﺰ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺮدﻣﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻟﺰوﻣـﻲ دارد‬ ‫ﺑﺎ ﺻﺮف ﺑﻮدﺟﻪ ﻛﺎﻟن و ﺑﻪ ﻫﺪر دادن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻛﺎري ﻛﺎرﻣﻨـﺪان و ﻃﺒﻘـﺎت دﻳﮕـﺮ )در‬ ‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎ( آﻗﺎي ﻧﺎﻃﻖ را ﻣﻮرد ﺗﻔﻘﺪ ﻗﺮار داد؟! اﻣﻴﺮاﻟﻤـﺆﻣﻨﻴﻦ )ع( وﻗﺘـﻲ وارد ﺷـﻬﺮ‬ ‫اﻧﺒﺎر ﺷﺪ ﺟﻠﻮي ﻋﻠﻲ )ع( ﻣﻲدوﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد اﻳﻦ ﭼﻪ ﻛﺎرﻳﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ رﺳـﻢ ﻣـﺎ اﻳﻨﺴـﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد ﺑﻲﺟﻬﺖ ﺧﻮد را زﺣﻤﺖ ﻣـﻲدﻫﻴـﺪ‪ .‬اﻣـﺎم راﺣـﻞ)ره( از ﭼـﺎپ ﻋﻜـﺲ ﺧـﻮد در‬ ‫روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و اراﺋﻪ ﺑﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺟﺪاً ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣـﻲﻓﺮﻣـﻮد و ﻣـﻲﮔﻔـﺖ‬ ‫ﺷﺎﻫﻜﺎرﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎت ﺟﺪي ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻟﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦﻗﺒﻴﻞ ﻣﻌﻀﻞ اﻧﮕﺸﺖﺷﻤﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ در دﺳﺖ دارﻧﺪ رﻫﺒﺮ را از دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻨﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﻛﻤـﺎل ﺗﺄﺳـﻒ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ وﻋﺎظاﻟﺴﺎﻟﻃﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺟﻮري ﻣﻮﻋﻈـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸﺪه و اﺣﺴﺎس ﺣﻘـﺎرت ﻧﻜﻨـﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ وﻋـﺎظاﻟﺴـﺎﻟﻃﻴﻦ در‬ ‫ﻣﻮرد ﺳﻠﻄﺎن اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ روﺑﺎﻫﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷـﻴﺮ ﺻـﻴﺪي را ﺗﻘﺴـﻴﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﮔﺮدم ﻣﻘﺪاري را ﺻﺒﺢ ﺑﺨﻮر ﻣﻘﺪاري را ﻧﺎﻫﺎر و‬

‫‪ 374 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻣﻘﺪاري را ﺷﺎم‪ .‬ﺷﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺣﺴﻨﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ را از ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺳﺮ‬ ‫ﺑﺮﻳﺪه ﮔﺮگ‪.‬‬ ‫ﺧﻺﺻﻪ اﺷﻜﺎﻹت ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺪﺗﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﭼﻮن دﺳﺖ رﻫﺒﺮي را در ﻗﺒﻀﻪﻛﺮدن ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎز ﻣﻲﮔـﺬارد و دﺳـﺖ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻗﻮا ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻗﻮه اﺟﺮاﻳﻲ را ﻣﻲﺑﻨﺪد و آن را ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻧﻈﺮ ﺣﻀـﺮت اﻣـﺎم )ره( و ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ و ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ »ﻗﺪرﺗﻲ در ﻋـﺮض ﻗـﺪرتﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻧﺒﺎﺷـﺪ«‬ ‫درﻣﻲآورد‪ .‬آﻳﺎ ﻗﺪرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻮراي ﻣﺤﺘﺮم ﻧﮕﻬﺒﺎن را ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻋﻲ و ﭼـﻪ از ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﻘﺾ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻗﺪرت ﻣﺎﻓﻮق ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒـﺎن و اﺻـﻞ ‪ 4‬و اﺻـﻞ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺗﺸـﻜﻴﻞ‬ ‫ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ اﺻﻞ از اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮن ]‪ [24‬اﺳﺎﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ؟!‬ ‫‪ .1‬آﻳﺎ ﻣﻌﻀﺎﻟت و ﻣﺸﻜﺎﻟت ﻧﻈﺎم ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺠﻠﺲ و ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﺪري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ دارد؟!‬ ‫‪ .2‬در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺮرات داﺧﻠﻲ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد آﻧﻬـﺎ ﺗﺼـﻮﻳﺐ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻳﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ رﻳﻴﺲ ﻣﺠﻤﻊ و دﺑﻴـﺮ آن از ﺳـﻮي ﻣﻘـﺎم رﻫﺒـﺮي ﺧـﺎﻟف‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ؟!‬ ‫‪ .3‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ از اﺷﺮاف و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ رﻫﺒﺮي ﺑﻠﻨـﺪﭘﺎﻳﮕﺎن‬ ‫ﻧﻈﺎم و ﻃﺮﻓﺪاران ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑـﻮﻳﮋه ﻧﻈﺎﻣﻴـﺎن و ﺑـﺎﺎﻟﺧﺺ ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﻣﻨﺼـﻮب در‬ ‫دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ و اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺿﺮر ﻣﺠﻤﻊ را ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﻳﺪ؟!‬ ‫‪ .4‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻣﺠﻤﻊ در دو وﻇﻴﻔﻪ اول ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺗﻨﺎﻗﺾ و در وﻇﻴﻔﻪ ﺳﻮم ﻧـﺎﻣﻮﻓﻖ‬ ‫ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي اﺻﺎﻟ ﻧﺸﺪه ﺑﻠﻜﻪ از ﻧﻈﺎم ﺣـﺎﻛﻢ‬ ‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ ﻓﻘـﺮ ﻋﻤـﻮﻣﻲ و اﺧـﺘﺎﻟف ﻃﺒﻘـﺎﺗﻲ ﺷـﺪﻳﺪ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪه ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﻃﺒـﻖ اﻇﻬـﺎرات ﺻـﺮﻳﺢ رﻳـﻴﺲ ﻣﺠﻤـﻊ ﺗﺸـﺨﻴﺺ‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ دﻧﺒﺎل ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 375 ‬‬

‫‪ .5‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﻛﻠﻤﺎت اﻣﺎم ﻣﺎﻟﺣﻈﻪ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﺑﺮاي ﻣﻮاﻗﻊ ﺿﺮوري‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ از دﺳـﺖ ﺑـﺮود‪ ،‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ اﻧﺘﻘـﺎل ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ و درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻮدﺟﻪاي ﺑﺮاي ‪ 200‬ﭘﺴﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﻧﻴﺰ ﻣﺴـﺎﺋﻞ و ﻗـﺮاﺋﻦ‬ ‫دﻳﮕﺮ آﻧﺮا ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از دﺧﺎﻟﺖﻫﺎ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﻗﻮة اﺟﺮاﻳﻲ ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي در اﻧﺘﺨﺎب رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬـﻮري و ﺗﻌﻴـﻴﻦ وزراي ﺷـﻤﺎ دﺧﺎﻟـﺖ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ و در اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻌﻀﻲ از وزرا اﺻﺮار ﺧﺎﺻـﻲ ﺑـﺮ ﻓـﺮدي ﻛـﻪ ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺪارد داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .6‬ﻧﻈﺮي دوﺑﺎره ﺑﻪ اﺻﻞ ‪ 4‬و اﺻﻞ ‪ 112‬ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﺪ‪ ،‬در ﻣﺘﻦ اﺻﻞ أﺧﻴـﺮ آﻣـﺪه ﻣﺠﻤـﻊ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﻣﻮري ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺲ و ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒـﺎن ﭼـﻪ از ﻧﻈـﺮ ﺷـﺮع و ﭼـﻪ از ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺧﺘﺎﻟفﻧﻈﺮ دارﻧﺪ و ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻧﻈـﺮ ﺷـﻮراي ﻧﮕﻬﺒـﺎن را از ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﻗﺎﻧﻊ ﻛﻨﺪ دﺧﺎﻟﺖ ﻛﻨﺪ از اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮﻳﮋه ﺑﻪ ﻗﺮﻳﻨﻪ ﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﺣﻀﺮت‬ ‫اﻣﺎم )ره( ﻗﺒﺎﻟً ﺑﻪ ﺷﻮراي ﻣﺤﺘﺮم ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻫﺮﮔـﺰ‬ ‫ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻣﺠﻠـﺲ ﻣﺤـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ از ﻣﺼﺎﻟﺢ آﺑﻜـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺣـﻖ ﺑﺮﮔﺮداﻧـﺪن آن را ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ دارد ﺗﺎ دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺣﻖ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻈﺮ ﻣﺠﻠﺲ را از ﻧﻈـﺮ ﺷـﺮﻋﻴﺖ و‬ ‫ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻧﺪارد ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞ ‪ 50‬ﻋﺪد ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑـﻪ ﺟﺎﻧﺒـﺎزان‬ ‫را از ﻧﻈﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺑﻪ دوﻟﺖ اﺳﺖ را رد ﻛﺮد‪ .‬آﻳﺎ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻣﺼـﻠﺤﺖ ﺑـﺪون‬ ‫اﺳﺘﺠﺎزه از دوﻟﺖ ﻣﻈﻠﻮم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺠﻠﺲ را ﺗﺮﺟﻴﺢ دﻫﺪ؟! ﻣـﺎ ﻗﺒـﻮل دارﻳـﻢ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻬﺪا و ﺟﺎﻧﺒﺎزان ﻇﻠﻢ ﺷﺪه و ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاي ﮔﻮل‬ ‫زدن ﺟﺎﻧﺒﺎزان ﻋﺰﻳﺰ دوﻟﺖ را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﮕﺬارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ و ﭼﺎپ اﺳﻜﻨﺎس‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻮرم ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺬﻛﺮ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺸﺘﺮك رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮري و ﺷﻮراي ﻣﺤﺘـﺮم‬

‫‪ 376 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻧﮕﻬﺒﺎن در ﺣﻔﻆ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﺻﻞ ‪ 113‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و اﺻﻞ ‪ 4‬و‬ ‫‪ 91‬و ‪ 98‬و ‪ 99‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﺟﺮا و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺣﺴﻦ اﺟﺮاي ﺗﻤﺎم اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت و ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ‬ ‫ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن اﻋﺎﻟم ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻪ و آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﺮع و ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻧﺤﻮ اﺣﺴﻦ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪[25] .‬‬ ‫ﺻﺮف اﻧﻮاع اﻣﻮال دوﻟﺘﻲ‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻬﻢ در ﺑﺎب ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻓﻘﻴﻪ و وﻇﺎﻳﻒ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬ﺟﻤـﻊآوري‬ ‫اﻣﻮال ﻣﺨﺘﻠﻒ دوﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ و ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖدار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺟﻤﻊآوري ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺧـﻮد ﺻـﺮف ﺷـﻮد و از ﺣﻴـﻒ و ﻣﻴـﻞ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﺣﻘﻮق ﺧﺪا و ﻣﺮدم از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺰرگ و ﻣﺤﺮﻣﺎت ﺷﺪﻳﺪ‬ ‫و ﺻﺮف ﻧﻜﺮدن آﻧﻬﺎ در ﻣﻮاﺿﻊ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد از ﻣﻌﺎﺻﻲ ﻋﻈـﻴﻢ و ﻧﺎﺑﺨﺸـﻮدﻧﻲ اﺳـﺖ‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ در ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻴﺮ دﻳﮕﺮ ﺻﺮف ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻲ)ع( در ﻧﻬﺞاﻟﺒﺎﻟﻏﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻄﻠﺐ اﺷﺎره ﻛﺮده و ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ :‬ﺟﺰ ﭘـﻨﺞ ﭼﻴـﺰ ﺑـﺮ‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ و دوﻟﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ و ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ -1 :‬ﻣﻮﻋﻈــﻪ و راﻫﻨﻤــﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﺎﻓﺬ و ﻣﻮﺛﺮ‪ -2 ،‬ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺎﻣﻞ اﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ -3 ،‬زﻧـﺪهﻛـﺮدن ﺳـﻨﺖﻫـﺎي دﻳﻨـﻲ‪-4 ،‬‬ ‫ﻣﺠﺎزات اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻳﻌﻨﻲ اﺟﺮاي ﺣﺪود اﻟﻬﻲ ﺑﺮ ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ و ﮔﻨﺎﻫﻜـﺎران‪ -5 ،‬رﺳـﺎﻧﺪن ﺳـﻬﻢ‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن آﻧﻬﺎ اﻋﻢ از ﻓﻘﻴﺮ و ﻏﻨﻲ‪.‬‬ ‫ﺎﻟزﻣﻪ أﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري زﻛﺎت و ﺧﻤﺲ و ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎي ﺎﻟزم و اﺣﻘﺎق ﺣﻘﻮق ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫از اراﺿﻲ‪ ،‬اﻧﻔﺎل و ﺧﺮاﺟﻴﻪ و ﻏﻴﺮه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ )ع( راﺟﻊ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﺑﺨﺶ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪:‬‬ ‫»واﷲ ﻟﻮ وﺟﺪﺗﻪ ﻗﺪ ﺗﺰوج ﺑﻪ اﻟﻨﺴﺎء و ﻣﻠﻚ ﺑﻪ اﺎﻟﻣﺎء ﻟﺮددﺗﻪ ﻓﺎن ﻓـﻲ اﻟﻌـﺪل ﺳـﻌﻺ و ﻣـﻦ‬ ‫ﺿﺎق ﻋﻠﻴﻪ اﻟﻌﺪل ﻓﺎﻟﺠﻮر ﻋﻠﻴﻪ اﺿﻴﻖ‪ «.‬ﺣﻀﺮت درﺑﺎره اﻣﻮاﻟﻲ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن از ﺑﻴﺖاﻟﻤـﺎل ﺑـﻪ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 377 ‬‬

‫ﺧﻮﻳﺸﺎن و اﻗﺎرﺑﺶ داده ﺑﻮد ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺮﻓـﺖ‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻬﺮ زﻧﺎن ﻳﺎ ﺑﻬﺎي ﻛﻨﻴﺰان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺶ ﻣﺴﺘﺮد ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪«.‬‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ )ع( ﮔﺮدنﺑﻨﺪ دﺧﺘﺮش را ﻛﻪ از ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل ﻣﻌﺎوﻳـﻪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﺴﺘﺮد ﻣـﻲدارد و ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪» :‬اﮔـﺮ ﻋﺎرﻳـﻪ ﻣﻀـﻤﻮﻧﻪ ﻧﺒـﻮد دﺳـﺘﺶ را ﻗﻄـﻊ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدم‪ «.‬ﻣﺮدم ﻣﺎ از ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺴﻂ و ﻋﺪﻟﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﻪ از ﻗـﺮض دادن ﻣﺒﻠـﻎ ‪123‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎردي رﻳﻴﺲ ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﺑﻪ ﺑﺮادرش ﻛﻪ ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺣﻴﻒ‬ ‫و ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻪ از اﺧﺘﺼﺎص وامﻫـﺎي ﺑـﺰرگ و ﻛﻮﭼـﻚ در ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫اﺷﺨﺎص ذيﻧﻔﻮذ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺑﺮﻧﮕﺸﺘﻦ آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫و اﺳﺎﺳﺎً ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻜﻨﺪ زﻳﺮا ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن درﺻﺪ ﻣﻘﺮري ﺟﺎﻧﺒﺎزان‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ارز دوﻟﺘﻲ و ﭘﻮل ﻣﺴﺘﻀـﻌﻔﺎن ﻛـﺎروان‬ ‫اﺗﺎء ]؟[ ﺑﻪ راه ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻔﺮ ‪ 1000‬دﺎﻟر ارز دوﻟﺘﻲ ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﻫﻜـﺪهاي در‬ ‫ﺗﺎﻳﻠﻨﺪ و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ در آﻧﺠﺎ و ﺻﺮف ﺗﻔﺎوت آن در اروﭘﺎ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻛﺎري را ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﺎ ﺑﻴﺰاري ﺧﻮد را اﻋﺎﻟم ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎم راﺣﻞ ﻫﺮﮔـﺰ اﺟـﺎزه ﻧﻤـﻲدادﻧـﺪ‬ ‫اﻣﻮال ﻓﻘﺮا و ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان و ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن در ﻛﺎرﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﻣﺼﺮوف ﺷﻮد ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﺒﻴﻞ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد ﻫﻤﻪ اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮدﻛﻔﺎ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﻮال ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ -1‬زﻛﺎت‪ ،‬ﻛﻪ از ﻧّﻪ ﭼﻴﺰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ از‬ ‫ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﮕﻴﺮد و در ﻣﺼﺎرف ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه زﻳﺮ ﻣﺼـﺮف ﻛﻨـﺪ‪ :‬ﻓﻘـﺮا و ﺑﻴﭽـﺎرهﻫـﺎ و‬ ‫درﻣﺎﻧﺪهﻫﺎ و ﻣﺪﻳﻮﻧﻴﻦ )ﭼﻪ دﻳﻪ و ﭼﻪ ﻏﻴﺮ آن( و ﻛﺎرﻣﻨﺪان داراﻳﻲ ﻛﻪ در اوﻟﻮﻳﺖ اﺳﺘﺤﺒﺎﺑﻲ‬ ‫ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ آن را ﻫﻢ در ﻣﺆﻟﻔﻺ ﻗﻠﻮﺑﻬﻢ و ﺟﻬـﺎد ﻓـﻲﺳـﺒﻴﻞاﷲ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺼـﺮف ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻛﺮدن زﻛﺎت در ادارات دوﻟﺘﻲ ﻏﻴﺮ از وزارت داراﻳﻲ ﺣﺮام اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫در ﻣﺼﺮف ﻛﺮدن زﻛﺎت در ﻣﻮارد ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ ﻫﻢ دوﻟـﺖ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻤﺎً وارد ﻧﻤـﻲﺷـﻮد ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﭘﺮدازد و ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 378 ‬‬

‫‪ -2‬ﺧﻤﺲ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻏﻨﺎﺋﻢ ﺟﻨﮕﻲ و ارﺑـﺎح ﻣﻜﺎﺳـﺐ و ﻣﻌـﺎدن و ﻣـﻮارد دﻳﮕـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﮔﺮدد‪[26] :‬‬ ‫اﻟﻒ( در ﻛﺎرﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ و ﻣﻌﺎرف اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﻫﻢ از ﻫﻤﻴﻦﺟـﺎ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ب( ﺳﻬﻢ ﺳﺎدات و ذرﻳﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﻛﻪ اﮔﺮ ﺳﻬﻢ ﺳﺎدات ﻧﻔﺖ در ﺑﻴﻦ ﻓﻘﺮاي ﺳﺎدات‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﺰت و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪي زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﮔﺮ درآﻣﺪ ﻧﻔﺖ را ﻓﻘﻂ ‪ 15‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﺎﻟر ﺑﺪاﻧﻴﻢ ‪ 5/7‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﺎﻟر ﺳﻬﻢ ﺳﺎدات ﻓﻘﻴﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ دوﻟﺖ در اﻣﻮر زﻳﺮ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﻣﺼﺮف در وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﺟﺰ ﭼﻨﺪ وزارﺗﺨﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﺼﺮف در آﻣﻮزش و ﭘﺮورش؛ زﻳﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﻣـﺪارس ﻏﻴﺮاﻧﺘﻔـﺎﻋﻲ و ﺣﺘـﻲ اﻧﺘﻔـﺎﻋﻲ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ داد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وزﻳﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آﻣﻮزش دوﻟﺘـﻲ ﺗﻤﺎﻳـﻞ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺣﻖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺣﺮﻛﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺳـﻮي اﻗﺘﺼـﺎد‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺳﻮق داده و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ ﻣﺮدم در ﭘﺮداﺧـﺖ ﺷـﻬﺮﻳﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﻣﺸـﻜﻞ ﻧﺨﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫داﺷﺖ و وﺿﻊ ﻣﻌﻠﻢﻫﺎ و دﺑﻴﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ درآﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ آورد ﺑﻬﺘـﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺻﺮف ﺑﻮدﺟﻪ ﻛﺸﻮر اﻋﻢ از ارز و رﻳﺎل در ورزش‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻣﺮوز ﻣﺴﻠﻤﺎً‬ ‫ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺎﻟم ﺑﺎ ورزش ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﻗﻮل اﻣﺎم راﺣﻞ ورزش ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻫـﺪف‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؛ اﮔﺮ ﻗﺸﺮ ﺟﻮان و ﻛﺎراي ﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﺮف ورزش آن ﻫﻢ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺗﻤﺎﺷـﺎﭼﻲ ﻛﺸـﻴﺪه‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ وﻗﺖ ﺧﻮد را در ﭘﺸﺖ درﻫﺎي اﺳﺘﺎدﻳﻮمﻫﺎ و داﺧﻞ آﻧﻬﺎ ﺳﭙﺮي ﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﮔﻪﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ ﻧﺰاع و دﻋﻮاﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﻃﺮﻓـﺪاران ﺗـﻴﻢﻫـﺎ رخ دﻫـﺪ ﻣـﺎﻧﻊ ﺧـﺪﻣﺖ و اﺑﺘﻜـﺎر و‬ ‫ﺧﺎﻟﻗﻴﺖ آﻧﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ ﻓـﻮت وﻗـﺖ و ﻧﻴـﺮوي ﺑﺨـﺶ ﻓﻌـﺎل ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑﻮدﺟـﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ از ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل ﻣﺮﻛﺐ از ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﭘﻮل ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫‪ 379 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎ ﺻﺮف ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻬﺪا و ﺟﺎﻧﺒﺎزان و آزادﮔـﺎن و‬ ‫ارﺗﺶ و ﺳﭙﺎه و ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ و دادﮔﺴﺘﺮي ﮔﺮدد ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ و ﻛـﺎر ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ درآﻣﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﻲ دﺳﺖﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬و از ﻃﺮف دﻳﮕـﺮ ورزش و ﻣﺴـﺎﺑﻘﺎت در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻫﻢ ﻋﺎﻟﻗﻤﻨﺪان ﺑﻪ ورزش ﺑﺪان ﺳﻮ روﻧﺪ و ﻫﻢ از ﺣﻴـﻒ و‬ ‫ﻣﻴﻞ ﺑﻴﺖاﻟﻤﺎل ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬ ‫و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺷـﺨﺎص و ﻛـﺎر ﻣﻀـﺎرﺑﻪاي ﺑﺮﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺑﻴﻤﻪ و ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزار ﺑﻮرس ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﻛﻨﻮﻧﻲ آن ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي اﻏﻔﺎل ﻣﺮدم اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﮔـﺮدد و ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻣﺆﺳﺴـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺎورهاي ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﻛﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد و ﻣﻘﺮرات آن ﺗﺼﺤﻴﺢ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ در ﺟﺸﻦ ﻋﺎﻃﻔﻪﻫﺎ ﻛﻪ ﻫﻤـﺎﻳﺶ ﻓﻘـﺮ و ﺑـﺪﺑﺨﺘﻲ ﻣـﺮدم اﺳـﺖ ﻓﺮﻣﻮدﻳـﺪ‪:‬‬ ‫»اﻣﻴﺪوارم ﺣﺮﻛﺖ را ﺟﻮري ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﺮ را رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬وﻟﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ راه آن اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻧﻔﻲ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﺪر آن ﺑﺎﻳﺪ رﺑﺎ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺎﻧﻜﻲ‬ ‫ﺣﺬف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﺻﻞ ﺑﺎﻧﻚ از ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻴﺮون رود در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت‬ ‫ﺑﺎ دو ﻫﺰار ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺜﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اول و دوم و ﻏﻴﺮه ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دﺳﺖ ﭘﻴـﺪا ﻧﺨﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫ﻛﺮد و ﺣﺘﻲ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت در دوره ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﻪ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺧﻮد ﺟﺰ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﺟﺰﻳﻲ ﻛﻪ در ﺟﻨﺐ ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎي ﻣﺮدم ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ ﺟﺮأت اﻗﺪام ﺑﻪ ﻫـﻴﭻ ﻛـﺎر اﺳﺎﺳـﻲ را‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ زﻳﺮا درآﻣﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻛﺎر و ﻣﻘﺪار آن و ﻋﺪم ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﺮخ ﻛﺎر اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺗﺤﻘـﻖ‬ ‫ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد‪ .‬اﻳﺠﺎد ﻛﺎر ﻣﻮﻗـﻮف ﺑـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري دﭼﺎر اﻓﺖ ﮔﺮدد ﻛﺎرﮔﺎﻫﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛـﻪ ﻛـﺎرﮔﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ در آن ﻛﺎر ﻛﻨﺪ و درآﻣﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺳﭙﺮدهﮔـﺬاران ﻧﻴـﺰ ﺟـﺰ ﺑـﺎ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 380 ‬‬

‫ﺑﻴﻜﺎري ﺻﺎﺣﺒﺎن آﻧﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬زﻳـﺮا ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑـﺎﻟﻘﻮه و ﺑﺎﻟﻔﻌـﻞ ﻣـﺮدم ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﺎﻟت اﻋﻄﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﺻﻄﺎﻟح ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود و ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران ﭘﺲ از ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺳﺎل ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 5/18‬درﺻﺪ ﺳﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ دوم اﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮد ﻛﻪ از دﺳـﺖ‬ ‫دادهاﻧﺪ ﻧﻴﺰ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪[27] .‬‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن ﺗﺴﻬﻴﺎﻟت ﻫﻢ اﻛﺜﺮاً ﻣﺘﻀﺮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ زﻳﺮا ﺑﺎﻳﺪ ‪ 24‬ﺗـﺎ ‪ 30‬درﺻـﺪ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﭘﺮداﺧﺖ اﻗﺴﺎط و ﺻﺪ و ﺑﻴﺴﺖ درﺻﺪ ﻫﻢ ﺑﺮاي اﺻـﻞ ﻗﺴـﻂ و ﺳـﻮد ﺟﺮﻳﻤـﻪ‬ ‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬و در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮاي ﻳﻜﺼﺪ ﻫﺰار ﺗﻮﻣﺎن ﻣـﺜﺎﻟً ﻣﺰرﻋـﻪ و ﻳـﺎ ﺧﺎﻧـﻪ ده ﻣﻴﻠﻴـﻮﻧﻲ را از‬ ‫دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎزه ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﭘﻮل ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و وﺛﻴﻘﻪ ﺑﺎﻧﻜﻲ و ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع دﻳﮕﺮ ﻫـﻢ‬ ‫ﻣﺰﻳﺪ ﺑﺮ ﻋﻠﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳـﻨﮕﻴﻦ و ﺳﺮﺳـﺎمآور آب و ﺑـﺮق و ﮔـﺎز‪ .‬ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫اﻣﺴﺎل ﻣﻦ از ﻛﻨﺎر روﺳﺘﺎﻳﻲ رد ﻣﻲﺷﺪم‪ .‬روﺳﺘﺎﻳﻲ زﺣﻤﺘﻜﺸﻲ را دﻳﺪم ﻛﻪ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﺮد ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺰرﻋﻪاي ﻛﻪ ﻣﺎلآور ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﻢآﺑﻲ ﺻﺪ ﺗﻦ ﮔﻨﺪم ﺗﺤﻮﻳﻞ دادم‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮق‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ‪ 17‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻮﻣﺎن ﺑﺪﻫﻲ‪.‬‬ ‫و ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺪاري وام ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻗﻨﻮات ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﺨﺸﻲ از آن را ﺑﺎﺑﺖ ﺑﻴﻤﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ آﻳـﺎ‬ ‫ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎ اﻳﻦ وﺿﻊ روﻧﻖ ﻣﻲﮔﻴﺮد؟ و آﻳﺎ وزﻳﺮ ﻛﺸﺎورزي ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺿﻊ‪ 5 ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن‬ ‫ﺗﻦ ﮔﻨﺪم وارداﺗﻲ را ﭘﺲ از ﻳﻜﻲ دو ﺳﺎل ﺑـﻪ ده ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻧﻤـﻲرﺳـﺎﻧﺪ؟ و ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﺿـﻊ‬ ‫ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻫﻢ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﻣﺮ ﻛﺸﺎورزي ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي روﻧﻖ ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن زﻣـﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻨﮕـﻞﺑـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺌـﺖ‬ ‫ﻫﻔﺖﻧﻔﺮه و ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ اﻣﺮ ﻣﻘﺪاري از ﺑﻮدﺟﻪ را ﺑـﻪ ﺧـﻮد اﺧﺘﺼـﺎص‬ ‫داده ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﻮد و زﻣﻴﻦﻫﺎي ﻣﻮات ﭼﻪ داﺋﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺋﺮ ﻛﺎﻟً در اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺸﺎورزان ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد‬ ‫و دوﻟﺖ ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﻛﺸﺎورزان در اﻋﻄﺎي وام ﻣﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻮد‪ ،‬ﺳﻢ و وﺳـﺎﻳﻞ ﻓﻨـﻲ‬ ‫ﻛﺸﺎورزي و ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮﺎﻟت آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﺎدﺎﻟﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﺟﺪي ﻫﻢ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻋﺪهاي ﺳﻮدﺟﻮ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ زﻣﻴﻦ واﮔـﺬاري ﺷـﺪه را ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺖ‬ ‫اﺣﻴﺎ ﻛﻨﺪ از او ﺑﺎزﺳﺘﺎﻧﺪه ﺑﻪ ﻛﺸﺎورز دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺗﻮان اﺣﻴﺎء دارد واﮔﺬار ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑـﻪ ﺗـﺪرﻳﺞ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 381 ‬‬

‫ﻛﺸﻮر از ﻣﻌﻀﻞ ﻛﻤﺒﻮد ﻣﺤﺼﻮﺎﻟت داﺧﻠﻲ و واردات ﺧﺎرﺟﻲ ﺧﺎﻟص ﺷﻮد‪.‬‬ ‫دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن آن ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﮔﻨﺪم ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻨـﻲ ‪ 132‬ﺗـﺎ ‪200‬‬ ‫دﺎﻟر از ﺧﺎرج وارد ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ دﺎﻟر را ﺑﻪ ﻧﺮخ ‪ 175‬ﺗﻮﻣﺎن ﻫﻢ ﺣﺴـﺎب ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫داﺧﻠﻲ ﺣﺪود ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺗﻮﻣﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از ﻛﺸﺎورز داﺧﻠـﻲ ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ روز ﺑﺸـﻮد ﺗـﺎ‬ ‫ﻛﺸﺎورزان ﻫﻢ ﺑﻪ زراﻋﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻨﺪم ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﺳـﺖ ﻗﻀـﻴﻪ در‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺻﻨﻌﺖ و دام و ﻃﻴﻮر و دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻳﺤﺘﺎج ﻣﺮدم ﻛﻪ اﮔـﺮ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﺟـﺪي ﻧﺸـﻮﻧﺪ و‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار و ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﺿﺮر ﻫﻢ ﺑﻜﻨﺪ ﻫﺮﮔﺰ دﻧﺒﺎل ﻛـﺎر را ﻧﺨﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ و آن ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم اﻳﺮان در ﺧﻂ ﻓﻘﺮ ﺑﻠﻜﻪ زﻳﺮ ﺧـﻂ ﻓﻘﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎﻓﻲ اﺳـﺖ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﺮوﻧﺪه ﺣﻘﻮقﻫﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺪل ﺣﻘﻮﻗﻬﺎ ‪ 30،000‬ﺗﻮﻣﺎن اﺳﺖ و ﺣﺎل آن ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ در‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎ زﻳﺮ‪ 90،000‬و در روﺳﺘﺎﻫﺎ زﻳﺮ ‪ 55،000‬ﺗﻮﻣـﺎن زﻳـﺮ ﺧـﻂ ﻓﻘـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎﺎﻟﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﺣﻘﻮقﻫﺎ ﺣﻘﻮق رؤﺳﺎي ﺳﻪ ﻗﻮه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﻣﺎ ﻧﻘـﻞ ﺻـﺪ ﻫـﺰار ﺗﻮﻣـﺎن اﺳـﺖ‪ ،‬وﻟـﻲ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻴﻠﻴﺎردي ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ زﺑﺎﻧﺰد ﻣﺤﺮوﻣﻴﻦ اﺳﺖ از ﻛﺠﺎﺳـﺖ؟ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋـﺪاﻟﺖ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺪ‪‬ر ﻣﺤﺮوﻣﻴﻦ اﺳﺖ و ﺑﺲ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري دوﻟﺖ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑﺨـﺶ ﺧﺼﻮﺻـﻲ و ﺑﺎﻧـﻚ اﮔﺮﭼـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﺗﻌﺪادي ﻛﺎرﮔﺮ ﺿﺮورت ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﺎرﮔﺮي در اﺳﺎﻟم ﻣﻜﺮوه اﺳـﺖ؛ زﻳـﺮا‬ ‫از ﻃﺮﻓﻲ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﻮرد ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد و ﻫﺮﮔـﺰ ﻣـﺰد واﻗﻌـﻲ ﺧـﻮد را‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﭼﻮن ﻛﺎرﮔﺮ ﭼﻪ ﻛـﺎر ﺑﻜﻨـﺪ و ﭼـﻪ ﻧﻜﻨـﺪ ﻳـﻚ ﻣـﺰد‬ ‫ﻓﻴﻜﺲ و ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ اﺷﺘﻴﺎق ﺑﻪ ﻛﺎر ﻛﺮدن ﻧﺪارد و ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻗﺖ ﻛﺎرﻳﺶ را‬ ‫ﺟﻮري ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﻣﺮﺧﺺ ﺷﻮد‪ .‬روي ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺴﺎب اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ در اﻳـﺮان‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻛﺎر ﻣﻔﻴﺪ در ‪ 8‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 40‬اﻟﻲ ‪ 45‬دﻗﻴﻘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮ و ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﺑﺎ رﺷﻮه و اﺧـﺘﺎﻟس و اﻣﺜـﺎل ذﻟـﻚ‬

‫‪ 382 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﺧﻮدش را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻـﺮﻓﻪ ﻧﻤـﻲﺷـﻮد ﻣﺨﺼﻮﺻـﺎً ﻛـﻪ‬ ‫وامﻫﺎي رﺑﻮي ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺟﻨﺒﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﻛـﺎﻣﺎﻟً ﺑـﺎﺎﻟ‬ ‫ﻣﻲرود و ﺗﻮرم ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﺎﻟ ﺑﺎﺎﻟ رﻓﺖ ﻣﺮدم ﻫﻢ ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﻲﺧﺮﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﻗﺮض و ﻗﺴﻂ ﮔﺮان ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺤﺮان و ]‪ [28‬رﻛﻮد ﺣـﺎﻛﻢ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار ورﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﻛـﺎرﮔﺮ و ﻛﺎرﻣﻨـﺪان و ﺗﺤﺼـﻴﻞ‬ ‫ﻛﺮدهﻫﺎ ﻫﻢ از ﻛﺎر ﺑﻴﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﺑﻴﻜﺎران ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫راه ﭼﺎره ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻣﺸﻜﺎﻟت و ﻣﻌﻀﺎﻟت اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮد اﻣﺎ راه ﭼﺎره و ﻋﺎﻟج ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﺎ ﻧـﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﻟﺘﻲ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻠﻜﻪ اﻣﻮر زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻫﻴﭻ ﺑﺤﺜﻲ از ﺣﺮﻣﺖ رﺑﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ دﺳـﺖ ﺑـﻪ داﻣـﻦ ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎران اﻗﺘﺼﺎدي و ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎي ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻣـﻲزﻧـﻢ‪ .‬دوﻟـﺖ اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮاي ﻫﻴﭻ ﺑﺨﺶ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ورزﺷـﻲ را ﻧـﺪارد‪،‬‬ ‫ﺗﺎ ﺎﻟزم ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﺎﻟﻧﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد ﺑﻠﻜـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺣﻤـﺎﻳﺘﻲ را ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ اﻣﻨﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ ﻣﺜﺎﻟً ﺑﺮاي رواج ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫زﻣﻴﻦ ﻣﻮات را ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در روﺳﺘﺎﻫﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺸﺎورزان ﻗﺮار دﻫـﺪ و ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﺪون‬ ‫اﺣﻴﺎء ﺳﻨﺪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺪﻫﺪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ إﺣﻴﺎ ﻛﺮدﻧﺪ ﺳﻨﺪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ اﻣـﺎ ﺑﻌـﺪ‬ ‫اﻋﺮاض ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ از آﻧﺎن ﺑﮕﻴﺮد و در اﺧﺘﻴﺎر دﻳﮕﺮان ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬و ﺳﻮﺑﺴﻴﺪ ﻧـﺎن را ﻗﻄـﻊ‬ ‫ﻛﻨﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺷﻮك وارد ﺷـﻮد و ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد ﺗﻮﻣـﺎن ﺳﻮﺑﺴـﻴﺪ ﻧـﺎن را‬ ‫ﺻﺮف روﻧﻖ ﻛﺸﺎورزي ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺴﻜﻦ ﻫﻢ ﭼﻪ در روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﭼﻪ در ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﭼﻪ در اﻗﻤﺎر ﺷـﻬﺮﻫﺎ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ از ﺧﺎﻧﻪﺳﺎزي و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در آن ﺧﻮدداري ﻛﻨﺪ‪ .‬و ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ را‬ ‫ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻴﺮون ﺑﺒﺮد و در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺎرﺷﺎن را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﺪ و ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎ را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺸﺎن ﻣﺴﺘﺮد دارد و ﭘﻮلﻫﺎي ﺧﻮد را ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت وام رﺑـﻮي‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 383 ‬‬

‫داده ﺑﺪون اﺣﺘﺴﺎب رﺑﺎ از ﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن ﺗﺴـﻬﻴﺎﻟت ﺑـﺎز ﺳـﺘﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘـﻂ ﺷـﻌﺒﻪﻫـﺎي ﺑﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ را ﻣﺤﻞ ﻣﺸﺎوره اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺪون ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﺎﻟي ﻳﻚ ﻫﺰار ﻣﻴﻠﻴﺎرد رﻳﺎل ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ ﺳـﺮﮔﺮدان در دﺳـﺖ‬ ‫ﻣﺮدم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺎﻧﺎل ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻋﺎﻟوه ﺑﺮ ﻣﻬﺎر ﺗﻮرم‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺎﺎﻟ ﻣﻲرود و ﺑﺎرور ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ درآﻣﺪ ﻛﺎرﮔﺮان ﻛﺸﺎورزي ﺑﺎﺎﻟ رود ﺑﻪ ﻧﺤﻮ‬ ‫ﻣﺰارﻋﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﺰارﻋﻪ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري دوﻟﺘـﻲ ﻳـﺎ دوﻟﺘـﻲ و ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻪﻃﻮر ﺷﺮﻳﻜﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻫﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺼﻮل زﻳﺎد ﺷـﻮد‬ ‫ﺳﻬﻢ او ﻫﻢ زﻳﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺮ ﺧﺎﻟف ﻋﺎﻣـﻞ دوﻟﺘـﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺣﻘـﻮق ﻓـﻴﻜﺲ و ﺛﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺗﻨﻬﺎ وﻗﺖ ﮔﺬراﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ راﻧﺪﻣﺎن ﻛـﺎر را‬ ‫ﺑﺎﺎﻟ ﺑﺒﺮد ﺗﺎ ﺳﻬﻢ او ﻫﻢ از ﺳﻮد زﻳﺎدﺗﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻛﺎر را ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎﻟوه ﺑـﺮ ﻛﺸـﺎورزي در داﻣـﺪاري‪ ،‬ﻣـﺮغداري‪ ،‬زﻧﺒـﻮرداري و‬ ‫ﮔﺎوداري ﻫﻢ دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ ﻛـﺎرﮔﺮ‬ ‫ﺑﺪون اﺟﺮت ﻳﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮ را ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻣﻴـﻞ و رﺿـﺎﻳﺖ ﻃـﺮﻓﻴﻦ و ﺑـﺪون‬ ‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﺰد ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎرﮔﺮ ﻣﻀﺎرﺑﻪاي ﻛﻪ اﺟﺮﺗﺶ درﺻـﺪي از‬ ‫رﺑﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ در ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ و درﻣﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﻌﺎدن و ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﻫﻢ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺮدم و ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرت دوﻟﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻀﺎرﺑﻪاي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ از ﻛـﺎرﮔﺮ و ﻣﻬﻨـﺪس و ﻣـﺪﻳﺮ‬ ‫ﮔﺮﻳﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﻬﺎم ﻣﺴﺎوي ﻏﻴﺮﻣﺴﺎوي و ﺳﻬﺎﻣﺪاراﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺎر‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﺳﻬﻤﻲ از ﺳﻮد را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﺎﺷﺪ از ﻛـﺎر‬ ‫زﻳﺎد‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮاوان و ﻗﻴﻤﺖ ارزان ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮان و ﻛﺎرﻣﻨﺪان واﮔﺬار ﺷـﻮد‬ ‫و ﭘﺮوژهﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻣﻠﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﺪ و ﻧﻴﺮوﮔـﺎه و ﺷـﺮﻛﺖ ﻧﻔـﺖ و راهآﻫـﻦ و‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 384 ‬‬

‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ و‪ ...‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﻞ دﻧﺒﺎل ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻤﺲ درآﻣﺪ در ]‪ [29‬اﺧﺘﻴﺎر وﻟﻲﻓﻘﻴـﻪ‬ ‫ﻗﺮار داده ﺷﻮد ﺗﺎ در ﻣﺼﺎرف ﺧﺎص ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت و ﻧﻜﺎت زﻳﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺗﺼﺪﻳﻊ ﻧﻤﻲدﻫﻢ وﻟﻲ ﺣﺎﺿـﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻢ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي و ﺷﻮراي ﻣﺤﺘـﺮم‬ ‫ﻧﮕﻬﺒﺎن از ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻦ راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻋﺮاﻳﺾ ﻣﺮا ﺻﺎﻟح ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ و ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻫـﻢ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ وﺿﻊ ﺟﺮأت اﻗﺪام ﻧﺪارﻳﺪ و ﻣﺜﺎل روﺷﻦ آن وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻓـﺮدي ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ دري ﻧﺠﻒآﺑﺎدي ﻛﻪ ﻓﺮدي ﻓﺎﺿﻞ و ﻣﺘﺪﻳﻦ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺪون آﻧﻜﻪ‬ ‫اﻫﻞ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺘﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺎوﻧﻲ را ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﻣﻄﻴـﻊ ﻣﺸـﺎور ﻣﻘـﺎم‬ ‫ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺣﺠﺎزي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ ﺗﻠﻮﻳﺤﺎً و ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺼﺮﻳﺤﺎً ﮔﻔﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻦ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺣﻮاﺋﺞ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻧﺎﻣـﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴـﻴﺪ و ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫ﻓﺎﻟن ﻛﺲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ داده ﻧﺸﺪ ﻣﺆاﺧﺬهاي ﻫﻢ وﺟﻮد ﻧـﺪارد ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮرد ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ واﻗﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روي اﻳﻦ ﺣﺴﺎب اﮔﺮ ﭼﻪ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻫﻢ اﻗـﺪام‬ ‫ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ وﻟﻲ ﺑﺎز ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺮفﻫﺎﻳﻢ ﻣﺜﻤﺮ ﺛﻤﺮ واﻗﻊ ﺷﻮد ﻧﺎﮔﺮﻳﺰ از ﻧﻮﺷـﺘﻦ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ و ﻣﺮدم و رأيدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺷﺪم‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﺻﻠﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ‪ 18‬ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻮرد ﺑﻲﻣﻬﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺻـﻞ اﻗﺘﺼـﺎدي ‪44‬‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ دوﻟﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎي ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﻳـﺎدم ﻫﺴـﺖ در‬ ‫زﻣﺎن آﻗﺎي ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮي ﺳﻠﻤﻪ اﷲ ‪ 83‬درﺻﺪ و ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺎون ﻛﻪ‬ ‫آن ﻫﻢ دوﻟﺘﻲ اﺳـﺖ ﻇـﺎﻫﺮاً ‪ 97‬درﺻـﺪ اﻗﺘﺼـﺎد ﻛﺸـﻮر دوﻟﺘـﻲ ﺑـﻮد و در زﻣـﺎن ﺳـﺮدار‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ ‪ 75‬درﺻﺪ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ 25‬درﺻﺪ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ آن‬ ‫ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻏﺮب و ﭘﻴﺮوي از ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻴﻨﺰ اﺳﺖ و ﺧﺎﻟف ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﻨﺸـﺄ‬ ‫ﺗﺪاول ﺛﺮوت در دﺳﺖ اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 385 ‬‬

‫اﮔﺮﭼﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ اﻋﺘﺒﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎ در دﺳـﺖ دوﻟـﺖ‬ ‫اﺳﺖ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻔﻌﺎﻟﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮراً ﺑﺎﻧﻚﻫـﺎ را ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﻛـﺮده و از‬ ‫ﭼﺮﺧﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻴﺮون ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دوﻟﺘﻲ را ﻫـﻢ ﻛـﻪ ﻧﻮﻋـﺎً زﻳـﺎنآور اﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻀﺎرﺑﻪاي ﺑـﻪ ﻛـﺎرﮔﺮان و ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﺷـﺎﻏﻞ واﮔـﺬار ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ ﻛـﻪ در رأس آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻣﻌﻈﻢ ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﻣﻔﻘﻮدان‪ ،‬ﺟﺎﻧﺒﺎزان و آزادﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫ﺷﻬﺪا و‪ ...‬ﭼﺸﻢ و ﭼﺮاغ ﻣﻠﺖ ﻫﺴﺖ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬ ‫آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﻗﺸﺮ ﻣﻌﻠﻢ و اﺳﺘﺎد و ﻛﺎرﻣﻨﺪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﭼﻪ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪاش ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻛﺎر ﺧﻮد ﺗﻜﻴﻪ داﺷﺘﻪ ﻫﺮﮔﺰ اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻮدﻛﻔﺎﻳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟! ﭼﻨـﺪ درﺻـﺪ از‬ ‫اﻓﺮاد آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﻜﻔﻲ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ؟! آﻧﻄـﻮر ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﺷـﻨﻴﺪهام‬ ‫ﻣﺪارس ﻏﻴﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﻮد )ﺑﻠﻜـﻪ ﻧﻈـﺮ اﻣـﺎم راﺣـﻞ ﻟـﺰوم‬ ‫اﻧﺘﻔﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ و اﺑﺘﻜﺎر ﺑﺎﺎﻟ ﻣﻲرود و ﻫﻢ درآﻣﺪ(‬ ‫زﻳﺮا اﻳﻦ ﻋﻴﻨﺎً ﻣﺜﻞ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ دوﻟﺘﻲ آن ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﺷـﻮد و ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﻣﻀﺎرﺑﻪاي ﻋﻤﻞ ﺷﻮد ﭼﻮن ﻣﻌﻠﻢﻫﺎ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻫـﻢ ﺑـﺎ‬ ‫اﺷﺘﻴﺎق ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﺸﻐﻮل آﻣﻮزش و ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻢ وﺿﻊ ﻣﺎديﺷﺎن ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺎﺋﻠﻪ دوﻟﺖ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺣﺘﻲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻀﺎرﺑﻪاي ﻛﺎر ﻛﻨﺪ و ﺑﺴـﻴﺎري‬ ‫از ﻧﻴﺮوﻫﺎي زاﻳﺪ ﺧﻮد را آزاد ﻧﻤﺎﻳـﺪ ﺗـﺎ ﺟـﺬب ﺑﺨـﺶﻫـﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي ﮔﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺮ ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﺸﻮد و ﻫﻢ اﺧـﺎﻟل ﻛـﺎر در ﻣـﺮدم و رﺷـﻮهﺧـﻮاري‬ ‫ﻛﻢﻛﻢ ﺑﺮﭼﻴﺪه ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ورزش ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﻲ و ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻣﺘﻲ ﺑﺪن اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﻧﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋـﺮض‬ ‫و ﻃﻮل و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺮﻳﺰ و ﺑﭙﺎشﻫﺎ و ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲﻫﺎ و‪ ...‬ﻛﻪ ﺟﺰ اﺗﺎﻟف وﻗﺖ ﺟﻮاﻧﺎن و ﺣـﺎﺎﻟت‬ ‫ﻏﺮﺑﺰدﮔﻲ و ﻣﺎﻧﻌﻴﺖ از رﺷﺪ ﻛﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻳﮕﺮي ﻧﺪارد‪ .‬از اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﻳﺮ ﺑـﺎ ﻫﻤـﻪ‬ ‫اﻧﻮاﻋﺶ و در ﻫﻤﻪ أزﻣﻨﻪ و أﻣﻜﻨﻪ و ﺑﺎ ﻫﺮ ﺣﻴﻠﻪاي ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻣﻄﻠﻘـﺎً ﻣﻨـﻊ ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪.‬‬

‫‪ 386 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫]‪ [30‬از ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت داﺧﻞ و ﺧﺎرج و ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﻲﻓﺎﻳـﺪه و ﻛـﻢﻓﺎﻳـﺪه و در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل‬ ‫ﭘﺮﺧﺮج ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫رﺑﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ‬ ‫ﺎﻟزم ﻣﻲداﻧﻢ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺸﻜﺎﻟت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻓﻌﻠﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر ﻓﻘﻬﺎ و ﺣﻘﻮقداﻧـﺎن‬ ‫ﺷﻮراي ﻣﺤﺘﺮم ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻘﻬﺎي دﻟﺴﻮز و ﻣﺮدم ﻣﺘﺪﻳﻦ اﻳﺮان ﻗﺮار دﻫﻢ ﺎﻟزم ﺑـﻪ ذﻛـﺮ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮارد ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻢ اﺷﺎره ﻛـﺮده و اﺳـﺘﻤﺪاد ﻧﻤـﻮدهام وﻟـﻲ ﻣﻘـﺎم‬ ‫ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪ ،‬آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ و ﺣﺘﻲ‬ ‫از آﻗﺎي رﺿﻮاﻧﻲ ﺳﺮدﺑﻴﺮ ﺑﺎﻧﻜﻲ رﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺤﺚ ﻧﻤﻮدهام و اﻳﺸﺎن ﻫﻢ ﺗﺸﺮﻳﻒ ﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺪﻋﻲ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﻓﻬﻤﻢ وﻟﻲ ﺣﻖ دارم ﻛﻪ ﺗﻮﻗﻊ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻫـﻢ‬ ‫ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻧﻈﺮات ﻣﻦ ﺗﻮﺟـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و ﻣـﺮا ﻗـﺎﻧﻊ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﺮ ﺑﻌﺪ از ﻣﻨﺸﻮر ﺑﺮادري ﺑﻪ اﻣﺮ اﻣﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺴﺘﺤﺪﺛﻪ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدم‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬ﻓﻘﻬﺎ و ﺷﻮراي ﻣﺤﺘﺮم ﻧﮕﻬﺒﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳـﻴﻦ و‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر ﺑﻮﻳﮋه ﺷﻮراي ﻣﺤﺘﺮم اﻗﺘﺼﺎد!‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻣﺸﻜﺎﻟت اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﺑﺎ آن دﺳﺖ ﺑـﻪ ﮔﺮﻳﺒـﺎن اﺳـﺖ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺑـﺎﻧﻜﻲ‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ اﮔﺮ اﻓﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﺳﺖ ﻣﻌﻠﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﻛﺸـﻮر اﺳـﺖ‬ ‫اﮔﺮ ﺑﻴﻜﺎري اﺳﺖ ﻣﻌﻠﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ اﮔﺮ ﺗﻮرم ﺑﺎﺎﻟ دارﻳﻢ ﻣﻌﻠﻮل ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺑﺪون رﺑﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ﻣﻌﻠﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻛﺸـﻮر اﺳـﺖ اﮔـﺮ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎ زﻳﺮ ﺧﻂ ﻓﻘﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻌﻠﻮل اﻳـﻦ ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﺳـﺖ‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺎﺎﻟي ﻳﻚ ﻫﺰار ﻣﻴﻠﻴﺎرد رﻳﺎل ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺳﺮﮔﺮدان دارﻳﻢ )ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫ﻧﮕﺮان ﻋﺎﻗﺒﺖ آن ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻣﻌﻠﻮل ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﺣﺎﺿـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ اﺧﺘﺎﻟﻓـﺎت‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻓﺎﺣﺶ وﺟﻮد دارد ﻣﻌﻠﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﺑـﺮاي اﻣـﻮر‬ ‫ﻓﻮق ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺳﺮوران واﺿﺢ اﺳﺖ‪ .‬دوﻣﻴﻦ رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎﻧﻚ را ﻣﻀﺮ ﺑﻪ ﺷﺮف‬ ‫و ﺣﻴﺜﻴﺖ و ﺛﺮوت ﻛﺸﻮر ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 387 ‬‬

‫ﻣﻦ اﺷﺎرهاي ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻪ ﻧﻜﺎت ﻣﺨﺮب ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺣﻴﻠﻪﻫﺎي ﺷﺮﻋﻲ ﺟﺎري و ﻣﻌﻠﻮل در ﺑﺎﻧﻚﻫـﺎ ﻏﻴﺮﺷـﺮﻋﻲ اﺳـﺖ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﺣﻴﻠـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺼﺪ ﺟﺪي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻳﺎ ﺑﺨﺸـﺶ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻣﻄﻠﺒـﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺨﺖ ﻣﻮرد ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻘﻄﻮعاﻟﻌﺪم اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻘﻖ اردﺑﻴﻠﻲ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ وﻟﻲ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ دارﻧﺪ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺷﻮراي‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ از ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺸﺖ‪ .‬رواﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻨﺎن‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻞ رﺑﺎ را ﺳﻔﻬﻲ ﺑﻮدن آن ﻣﻲﺷﻤﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﻴﻠﻪ اول ﻛﻪ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﺣﻴﻠﻪ ﺿـﻤﻴﻤﻪ اﺳـﺖ و آن اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻪ درﻫﻢ ﺷﺎﻣﻲ اﺳﺖ و در ﻣﻘﺎم ﺳﻔﺮ ﻛﻪ اﮔﺮ درﻫﻢ ﺷـﺎﻣﻲ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﺑﺮاي او ﺳﻔﺮ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﺻﺮاف ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻫﺰار درﻫﻢ ﺷﺎﻣﻲ ﻣـﺜﺎﻟً‬ ‫دو ﻫﺰار درﻫﻢ ﻛﻮﻓﻲ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺑﺎﻗﺮ )ع( ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬رﺑﺎ ﺣﺮام اﺳﺖ وﻟـﻲ‬ ‫اﮔﺮ ﺻﺮاف در ﻛﻨﺎر ﻫﺰار درﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ دﻳﻨﺎر را اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﺪ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪«.‬‬ ‫ﺎﻟزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ دﻳﻨﺎر در آن زﻣﺎن ﺑﻴﻦ ﻫﻔﺖ اﻟﻲ ‪ 18‬درﻫـﻢ ﻛـﻮﻓﻲ ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﻨﻜﺪر ﻳﻜﻲ از ﻓﻘﻬﺎ و زﻫﺎد آن زﻣﺎن اﻳﻦ ﺣﻜﻢ اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ را ﻣﻲﺷﻨﻮد‬ ‫و ﺑﺎ اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺣﻀﺮت ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﺪ آﻳـﺎ اﮔـﺮ ﻗﻴﻤـﺖ ﻳـﻚ دﻳﻨـﺎر در ﺷـﻬﺮ‬ ‫ﻫﻴﺠﺪه درﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻫﻔﺖ درﻫﻢ ﺗﻦ ﻣﻲدﻫﺪ؟ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻀﻄﺮ ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﺗـﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺳﻔﻬﻲ ﻣﻲدﻫﺪ؟ و آﻳﺎ راﺿﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﺼﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ ﺑـﻴﻦ ﻳـﻚ ﻫـﺰار و ده‬ ‫درﻫﻢ )دﻳﻨﺎر( ﻳﺎ دو ﻫﺰار درﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﻫﺮﮔﺰ! ﭼﻮن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺳﻔﻬﻲ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻫﻢ رﺿﺎﻳﺖ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و ﺣﻴﻠﻪ ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﻣﻌﺎﻣﺎﻟت ﺣﺎﻟل ﻧﻴﺴﺖ ﭘﺲ ﻣﻮرد رواﻳﺖ‬ ‫ﻣﻮرد اﺿﻄﺮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻌﺎً ﺳﻔﻬﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﻣﻌﺎﻣﺎﻟت ﺣﺎﻟل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬اﺷﺘﻤﺎل ﻫﻤﻪ ﻓﺮمﻫﺎ ﺑﺮ ﺟﺮﻳﻤﻪ دﻳﺮﻛﺮد ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺣﺮﻣﺖ ﻣﻮرد اﺗﻔﺎق ﻫﻤﻪ ﻋﻠﻤـﺎي‬ ‫اﺳﺎﻟم اﺳﺖ ﻛﻪ رﺑﺎي ﻧﺴﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻮل ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮاي ﺗﺄﺧﻴﺮ اداي ﺑﺪﻫﻲ ﭼﻪ از اول ﺷﺮط ﻛﻨﺪ‬ ‫و ﭼﻪ در ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺑﺪﻫﻲ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﺪ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ در ﺑﺎب ﺳـﻠﻒ ﻧﻴـﺰ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 388 ‬‬

‫ﻣﺘﻌﺬر ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺎري اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ زﻳﺎدﺗﺮ از ﺛﻤﻦ ﺳﻠﻒ ﭼﻪ ﻧﻘﺪ ﺑﻔﺮوﺷـﺪ ]‪[31‬‬ ‫و ﭼﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﺧﻴﺮ اداي ﻣﺜﻤﻦ ﺣﺮام اﺳﺖ و اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧـﺪ در ﺻـﻮرت ﺷـﺮط از‬ ‫اول ﻣﺸﻤﻮل »اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن ﻋﻨﺪ ﺷﺮوﻃﻬﻢ« ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮف ﺧﺎﻟﻲ ازﺻﺤﺖ اﺳﺖ؛ ﭼـﻮن اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺮط داﺧﻞ ﺷﺮط ﺣﺮام ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ از آﻧﻜﻪ ﺷﺮط ﻣﺸﺮّع و ﻣﺤﻠّﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺨﺼـﻮص‬ ‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻣﻌﺬور ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺰﻳﺮ را ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﺣﻜـﻢ ﺣـﺎﻛﻢ داﻧﺴـﺖ و‬ ‫ﻃﻠﺒﻜﺎر و ﺑﺪﻫﻜﺎر ﺣﻖ ﺗﻌﺰﻳﺮ وﻟﻮ ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻺﻣﻲ اﻳﺮان‬ ‫ﺷﻨﻴﺪهام از ﻓﺮوش ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ دو ﺑﺮاﺑﺮ و ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪهاﻳﺪ وﻟﻲ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫در دوﻟﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺤﻤﺪاﷲ ﻣﺼﺪاق آن ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﻨﺎم ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎﻟً ده ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻮﻣﺎن ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺐ از اﺻﻞ و ﻓﺮع ﺑﺪﻫﻲ ﺑﺎﺷـﺪ دﺳـﺖﻛـﻢ ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺴﺎل ﺗﺄﺧﻴﺮ ‪ %25/8‬ﺗﺎ ‪ 35%‬رﺑﺎي ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و آن را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺒﻠﻎ ﻧـﺎﭼﻴﺰي در‬ ‫ﻗﺮاردادﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻛﻔﺎر ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪ 28‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻮﻣﺎن را ﺑﺎ ﺑﻬـﺮهاي ‪ 2‬درﺻـﺪ‬ ‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻇﺎﻫﺮ و ‪ 7‬درﺻﺪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ و در واﻗﻊ ﻛﻪ آﻗﺎي رﻳﻴﺲ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﻛـﺮد‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ؟! در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨﻢ ‪ 58/8‬ﺳﻮد از ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ و ﺟﺮﻳﻤـﻪ‬ ‫دﻳﺮﻛﺮد در ﻛﺸﻮر ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ از ﻣﺮدم ﻣﺴﺘﻀﻌﻒ و اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﺧﻮد ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻜﺼـﺪ و‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ درﺻﺪ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺸﻜﻞ را ﺣﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﻠﺒﻪاي ﻛﻪ ﭼﻬﺎرﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار ﺗﻮﻣﺎن از ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺴﻜﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‬ ‫ﻧﻬﺼﺪ ﻫﺰار ﺗﻮﻣﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺗﺎزه داراﻳﻲ ﻗﻢ ﻧﻴﺰ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﻣﺎﻟﻴـﺎت از ﻗـﺮض رﺑـﻮي ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ اﻋﺎﻟن ﻛﻨﻴﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻮم ﻣﺒﺘﺎﻟ ﺷﺪﻧﺪ ﺷﺮح ﺣـﺎل‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ و ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ وﻋﺪه ﻛﻤﻚ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﻓﻘﻬﺎي ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن‬ ‫ﺷﻨﻴﺪهام ﺷﻤﺎ آﻗﺎﻳـﺎن ﻣﺤﺘـﺮم ﺟﺮﻳﻤـﻪ ﺗـﺄﺧﻴﺮ را ﺗﺤـﺮﻳﻢ ﻧﻤـﻮدهاﻳـﺪ وﻟـﻲ در ﻣﺠﻤـﻊ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ آﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻇﻠﻤـﻲ در ﺣـﻖ ﻣـﺮدم ﺧـﻮب ﺑـﻪ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 389 ‬‬

‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ؟! ﺑﻮاﷲ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎزﭘﺮداﺧـﺖ ﭘـﻮل ﺑﺎﻧـﻚ ﺑـﺎ وﺛﻴﻘـﻪ و ﺿـﻤﺎﻧﺖ ﺣـﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻓﻘﻬﺎي ﻣﺤﺘﺮم و ﺣﻘﻮقداﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻬﺎ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﺷﺮط ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻔﺴﺪ اﺳﺖ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺴﺎب ﻫﻤـﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -5‬اﺻﻮﺎﻟً ﻃﺒﻖ اﺻﻞ ‪ 44‬ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ دوﻟـﺖ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﻛﺎرﻓﺮﻣـﺎي ﺑـﺰرگ و ﺷـﺮﻳﻚ‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮ و زورﮔﻮي ﻗﻮي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دوﻟﺖ اﺳﺖ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻧﻚ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﻮد وﻟﻮ رﺑﺎ در آن ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮔﺮﭼﻪ در اﺻﻞ ‪ 44‬ﺑﺎﻧﻚﻫـﺎ در ﺳـﻬﻢ دوﻟـﺖ‬ ‫درآﻣﺪه وﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ذﻳﻞ اﺻﻞ ﭼﻬﻞ و ﭼﻬـﺎر ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺳـﻬﻢ دوﻟـﺖ و ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺧﺎرج ﺷﻮد ﻧﻪ دوﻟﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ ﻣﺜﻞ ﻏـﺮب ﺑﺨـﺶ ﺧﺼﻮﺻـﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ذﻳﻞ اﺻﻞ ‪ 44‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ در اﻳﻦ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺻـﻮل دﻳﮕـﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻣﺤﺪوده ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﻟم ﺧﺎرج ﻧﺸﻮد و ﻣﻮﺟﺐ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر ﮔﺮدد و ﻣﺎﻳﺔ زﻳﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺸﻮد« آﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﻓﺮاﮔﻴـﺮ و ﺷـﺒﻜﻪاي و‬ ‫رﺑﺎﺧﻮار دوﻟﺘﻲ ﺑﺎ اﺻﻞ ‪ 44‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻴﺴﺖ؟! آﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اول و دوم ﻣﻮﺟﺐ زﻳﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﻧﺸﺪه و از ﻣﺤﺪوده ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﻟم ﺧﺎرج ﻧﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ رﺑﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺻـﺮﻳﺢ و ﺧـﺎرج از‬ ‫ﺣﻴﻠﻪ در اﻋﻤﺎق ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺮدم ﻧﻔﻮذ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ؟!‬ ‫ﻓﻘﻬﺎي ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﺣﻘﻮقداﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻟﻘﺐﺗﺎن ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﺣﻔﻆ اﺳﺎﻟم و ﻟﻐﻮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﺮع اﺳﺎﻟم ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ ﺣﻔﻆ ﻣﺼـﺎﻟﺢ ﻧﻈـﺎم ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه ﻣﺠﻠـﺲ ﺷـﻮراي‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺷﺮﻳﻚ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻪ اﻣﺮ ﺷﺒﻜﻪاي و زاﻟﻮﺻﻔﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻧﻚ و ﺑﻮرس و ﺑﻴﻤـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛﺸﻮر ﮔـﻮش ﻫﻤـﻪ را ﻛـﻮر ﻛـﺮده اﺳـﺖ و ﺳـﻮﻏﺎت ﻛﺸـﻮرﻫﺎي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪداري‬ ‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﺟﺮاﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ ﻧﺎم آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺎزار ﺟـﺬب ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاﺷـﺘﻪاﻧـﺪ و‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻛﻪ ﻫﺪف ﺑﺎزار ﺑﻮرس را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﺨـﺶ ﺧﺼﻮﺻـﻲ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 390 ‬‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻫﺪﻓﻲ ﺟﺰ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ )ﻣﺮﻛﺰ رﺑﺎﺧﻮاري و اﺳـﺘﺜﻤﺎر( ]‪ [32‬ﻧـﺪارد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در اﻳﺮان اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ دوﻟﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ اداره ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻤﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﻴﻤﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺑﺎﻧـﻚ و ﺑـﻮرس ﺑـﻪ ﺻـﺎﺣﺒﺎن‬ ‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎ و ﺧﺮﻳﺪاران ﺧﺪﻣﺘﻲ وﻟﻮ ﻛﺎذب ﻣﻲدﻫﺪ وﻟﻲ ﺑﻴﻤﻪ درﺻﺪي از ﺣﻖ ﺑﻴﻤﻪ را ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﺑﻪ درﺻﺪ ﻧﺎﭼﻴﺰي ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﻘﻴﻪ را ﺑﺎﺎﻟ ﻣﻲﻛﺸـﻨﺪ ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺣـﺎل اﻳـﻦ ﺳـﻪ ﺑـﺎزار‬ ‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺧﻮد و ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﻮر اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻣﺎ را ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﮔﺮﭼـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫ﺣﺴﺐ ﻇﺎﻫﺮ درﺻﺪي از ﺳﻮد را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﭙﺮدهﻫﺎ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﻛﻨـﻮن ﺧـﻮد اﻋﺘـﺮاف‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران ﻣﺘﻀﺮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟً اﮔﺮ ﺧﺎﻧﻪاي را ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻓﺮوﺧﺘﻪ و‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﭙﺮده ‪ 5‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ داده اﺳﺖ و دو ﻣﻴﻠﻴﻮن و ﻫﻔﺘﺼﺪ ﺗﻮﻣﺎن ﺳﻮد ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺛﻠﺚ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﺎط رﺑﺎ و رﺑـﺎﺧﻮاري اﮔـﺮ ﺑﺮﭼﻴـﺪه ﻣـﻲﺷـﺪ و‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻣﻴﻠﻴﻮن را در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻣﻴﻠﻴﻮن واﻗﻌﻲ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻣـﻲﻛـﺮد‬ ‫ﺑﺪون ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﻨﺰل ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻤﻪ ﺑﺪﺗﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاش از ﺑﻴﻦ رود و ﻫﻴﭻ ﺧـﺪﻣﺘﻲ‬ ‫ﻫﻢ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻜﻨﺪ ﭼﻪ در ﺑﻴﻤﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﭼﻪ در ﺑﻴﻤﻪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻣﺜﺎﻟً ﻗﺮارداد ﺑﻴﻤﻪ ﻋﻤﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻮﻣﺎن ده ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻴﻦ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﺮط ﺣﻴﺎت در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺪت ﺑﺴـﺘﻪ ﺷـﺪه ﻛـﻪ در‬ ‫ﺻﻮرت ﻓﻮت در ﻣﺪت ﻣﺬﻛﻮر ﻫﻴﭻ وﺟﻬﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دراﻳﻦﺟﺎ ﺟﺎي ﺑﺤﺚ ﻓﻘﻬـﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻴﻤﻪ درﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺨﺖآزﻣﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺧﻮراك ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ ﺑﺰرﮔﻮاران ﺟﺪاً ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ در ﻫﻴﭻ ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﺮﺧـﻮرد ﻧﻤـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزار ﺑﻮرس ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻇـﺎﻫﺮ ﺧﺮﻳـﺪ ﺳـﻬﻢ واﺣـﺪي ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ وﻟـﻲ رأي ﻣـﻮﺛﺮي‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎﻟهﻫﺎ در ﺑﺎزار ﺑﻮرس ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬ ‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺜﺎﻟً ده ﺳﻬﻢ اﻓﺮاد ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﻣﺴـﺄﻟﻪ اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﭼﻪ دوﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﺷﺨﺺ و ﮔﺮوه ﻛﻪ ﻋﻤﺪه ﺳـﻬﺎم را دارد ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ را ﺑـﺮاي ﺧـﻮد‬ ‫ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري اﺳﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫‪ 391 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﮔﺮان ﺷﺪن ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻬﺎم ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺗﻨﺰل ﻫﻢ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻲايﺣﺎل ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﺰرﮔﻮاران را آﺷﻨﺎي ﺑﻪ زﻣﺎن ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺎﻟزم اﺳﺖ در‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎﺎﻟ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اﺻﻮﺎﻟً در اﻳﻦ ﺳـﻪ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﻓﻘﻬـﺎ و ﻣﺮاﺟـﻊ ﺑﺤـﺚ ﺗﺌـﻮري‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﺟﺎري ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺟﻊ رﺿﺎﻳﺖ ﻃﺮﻓﻴﻦ را ﺷـﺮط‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ وﻟﻲ دوﻟﺖ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮط ﻧﺴﺒﺖ ﺣﻠﻴﺖ را ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣـﻲدﻫـﺪ و اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﻮول آن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬آﻳـﺖاﷲ رﺿـﻮاﻧﻲ ﺑـﺎ اذﻋـﺎن ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﺎﻟت ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﻴﻠﻪ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ ﺑﺎز ﺑﺮ ﺣﻠﻴﺖ آن ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﻴﺪ‬ ‫و ﺧﺪا و رﺳﻮل و ﻣﺮدم ﻣﺘﺪﻳﻦ اﻳﺮان و ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﺣﺮﻣـﺖ ﺧـﻮد را ﺣﻔـﻆ ﻛﻨﻴـﺪ و ﻣﺠﻤـﻊ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﺮض و ﻃﻮل ﻧﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﺎﻟم و اﻧﻘﺎﻟب ﺧﻴﺎﻧـﺖ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﻘﻬﺎ و ﺣﻘﻮقداﻧﺎن ﻣﺤﺘﺮم‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﺑﺴﻴﺎري از اﻣﻮر ﺟﺎري ﻛﺸﻮر ﺿﺮوري و ﺎﻟزم اﺳﺖ وﻟﻲ ﻣﻀﺮ ﺑﻪ ﻛﺸـﻮر‬ ‫و اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻴﻤﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﺑﻴﻤـﻪ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ و ﺑـﺎزار ﺑـﻮرس و ورزش و‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و ﺳﻮﺑﺴﻴﺪ و ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮ ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻮب و ﺑﺎﻃﻨﻲ زﻳﺎن ﺑﺨﺶ دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي اﺻﺎﻟح ﺷﻮد ﻣﺮدم درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد و ﻓﺮزﻧﺪانﺷـﺎن و روزﻫـﺎي ﺑﻴﻤـﺎري‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ‬ ‫ﻳﻜﻲ از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻬﻢ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﺟﻬـﺎن و ﺣﻤﺎﻳـﺖ از‬ ‫رﺳﻮلاﷲ )ص( و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺎﻟم اﺳﺖ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت اﻣـﺎم راﺣـﻞ )ﻗـﺪسﺳـﺮه(‬ ‫دﺳﺘﺨﻮش ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸﻲ رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و رﻳﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ و ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ﻣـﺮدم‬

‫‪ 392 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﻟﻮث ﺷﺪه و ﺑﻪ اﻧﺰوا ﻛﺸﺎﻧﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ رﻋﺐ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪي ﻧﺒـﻮد اﺎﻟن‬ ‫او و ﺣﺎﻣﻴﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﺎ و ﺟﻬﺎن اﺳﺎﻟم ﻣﻲﺧﻨﺪﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ اوﻟﻴﻦ دﺷﻤﻦ اﺳﺎﻟم رژﻳﻢ ﺎﻟﺋﻴـﻚ ﺗﺮﻛﻴـﻪ ﺳـﺎزش‬ ‫داﺷﺘﻪاﻳﻢ و ﭼﻘﺪر ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد آﻧﺎن ]‪ [33‬ﻛﻤﻚ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﻓﺠﻴـﻊﺗـﺮﻳﻦ وﺿـﻊ را در اﻟﺠﺰاﻳـﺮ‬ ‫ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ داد و ﺳﺘﺪ دارﻳﻢ و وزﻳﺮ اﻣـﻮر ﺧﺎرﺟـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫رﻓﺎﻗﺖ ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎ روﺳـﻴﻪ ﺷـﻮروي ﺳـﺮ و ﻛـﺎر دارﻳـﻢ و ﺑـﻪ ﻃﻤـﻊ اﺳـﻠﺤﻪ‬ ‫زﻧﮓزده و ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭼﭽﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮدﻳﻢ و ﺑﻪ ]دو ﻛﻠﻤﻪ ﻧﺎﺧﻮاﻧـﺎ‪ :‬ظ‬ ‫ﻏﺬاﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﻣﺎﻧﺪة[ روﺳﻴﻪ و آﻣﺮﻳﻜﺎ اﻛﺘﻔـﺎ ﻛـﺮدﻳﻢ و و و از ﻣﺴـﻠﻤﺎنﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﺑﻮﺳﻨﻲ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﻛﻪ در ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺗﻌﻬﺪ ﻛﺮدهاﻳﻢ رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮده و ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ اﻟﻬﻲ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫از ﻧﻘﺶ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﻛﺎﻣﺎﻟً ﻣﻄﻠﻊ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺑﻨﺪه ﻣﻮارد ﻣﺨﺮب زﻳﺎد ﺳﺮاغ دارم دو ﺳﺎل‬ ‫ﻗﺒﻞ دو ﻗﺘﻞ در ﻗﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد و ﻫﻨﻮز ﻛﺸﻒ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ دو ﻣﺎه ﭘﻴﺶ ﻓـﺮدي را دزدﻳﺪﻧـﺪ‬ ‫وﻟﻲ ﻫﻨﻮز ﻧﻪ ﻧﻴﺮوي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ و ﻧﻪ دادﮔﺴﺘﺮي اﻗـﺪاﻣﻲ ﻧﻜﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﺮﻃـﻮر‬ ‫ﺻﺎﻟح ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻣﻮارد ﻧﻘﺾ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ در ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‬ ‫اﻣﻴﺪوار ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﺎﻟﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮدم اﻳﺠﺎد ﻛﺮد ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴـﺖ و ﻣـﺮدم ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺪت از آن ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﺪه و ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ آﻳﻴﻦ‬ ‫دادرﺳﻲ در آن رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪه و ﻧﻤﻲﺷﻮد زﻳﺎد اﺳﺖ و ﺣﻘﻮﻗﻲ ﭘﺎﻳﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ و ﺑﻲﻏﺮض ﻛﺸﻮر ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ ﻣﻦﺟﻤﻠﻪ رﺋﻴﺲ ﻫﻔـﺖ ﺧـﺎﻧﻮار‬ ‫اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ ﻳﻜﻲ از روﺳﺘﺎﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﻗﻄﺎر ﺗﺼﺎدف ﻛﺮده و دادﮔﺴﺘﺮي ﺑﺮوﺟـﺮد راه‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 393 ‬‬

‫آن را ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻪ ﻛﺮده و اﻛﻨﻮن ﭘﻨﺞ ﺳﺎل از اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﻲﮔـﺬرد ﻃﻠﺒـﻪاي از‬ ‫آن روﺳﺘﺎ داﺳﺘﺎن را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺑﻴﻔﺘﺪ اﻳـﻦ ﺧـﺎﻧﻮادهﻫـﺎ ﻣﺘﺎﻟﺷـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آن ﻃﻠﺒﻪ ﮔﻔﺖ از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻧﺸﺪ ﻣـﻦ ﺑـﻪ آﻗـﺎي ﻳـﺰدي‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻮدﺟﻪ دارﻳﻢ وﻟﻲ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺧﺒﺮي ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺸﺎءاﷲ أﺧﻴـﺮاً‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻗﻀﺎوتﻫﺎي ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﻋﺪاﻟﺖ و ﻗﻀـﺎوت‬ ‫رﻳﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺑﺮاي ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻣﺜﻞ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻴﻦ ﻣﻠﻤﻮس ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻪ ﻧﻔﺮات ﻓﻮق ﺷﺨﺺ ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻳﻴﺲ دوﻟـﺖ ﻫﺴـﺘﻴﺪ در‬ ‫ﺣﻀﻮر رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺳﺎﺑﻖ و اﻋﻀﺎي ﻣﺤﺘﺮم ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ آﻗـﺎي رﻳـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر را‬ ‫ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻛﺮدم ﻛﻪ رﺑﺎ را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻣﺮدم ﻣﻘﻠﺪ اﻣﺎم ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻪ ﺗﻮ‪ .‬ﻣﻦ‬ ‫ﻋﺮض ﻛﺮدم اﻣﺎم ﻫﻢ ﺣﻴﻞ ﺷﺮﻋﻴﻪ را ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻫﻢ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬ ‫را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﺮض ﻛﺮدم ﻓﺮﺿﺎً اﻣﺎم ﺟﺎﻳﺰ ﺑﺪاﻧﺪ وﻟﻲ ﻣﻮردي اﺳﺖ ﻧـﻪ ﺳﻴﺴـﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‪.‬‬ ‫آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ رﻫﺒﺮ ﻋﺮض ﻛﺮدهاﻳﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻠﻲ وﻟﻲ ﺟـﻮاب را ﻳﻜـﻲ از اﻋﻀـﺎي‬ ‫دﻓﺘﺮ ﻫﻴﺄت ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺮا ﻣﺴﺨﺮه ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻠﻪ ﻛﺮدم اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻳﻜﻲ از ﺑﺴـﺘﮕﺎن‬ ‫آﻗﺎي آذري ﻣﺴﺄﻟﻪ دارد‪ .‬آﻗﺎي ﻳﺰدي ﻫﻢ ﻓﻮراً ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻗﺮار ﺷﺪ دادﺳﺘﺎن وﻗﺖ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪي ﺑﻪ ﺣﻘﻴﺮ و آﻗﺎي ﻳﺰدي و آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ داﺳـﺘﺎن را ﮔـﺰارش‬ ‫داد‪ ،‬ﻣﺴـﺄﻟﻪاي در ﻛــﺎر ﻧﺒــﻮده و ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﻋــﺮض ﻛــﺮدم‪ :‬ﺷــﻤﺎ دو ﺑﺰرﮔــﻮار ﺑﺎﻳــﺪ از ﻣــﻦ‬ ‫ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﻃﻲ ﻧﺎﻣﻪاي ﻋﺬر ﺧﻮد را ﺣﻤﺎﻳـﺖ از‬ ‫رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮري اﻳﺮان ذﻛﺮ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫اﻧﺼﺎف ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﺮا ﻓﺪاي ﺳﻴﺎﺳﻲ رﻳﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر ﻧﻤﻮدﻧـﺪ!! آﻳـﺎ ﻗﻀـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫زﻳﺮدﺳﺖ اﻳﺸﺎن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻛﻠﻴﺎت ﻗﻀﺎ را از اﻳﺸﺎن ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪهﻫـﺎي ﻣـﺮدم‬ ‫ﺿﻌﻴﻒ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺑﺎ ﻣﻦ آن ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑـﺎ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 394 ‬‬

‫اﻋﻀﺎي ﺷﻬﺮداري ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي و ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ اﻳﺸـﺎن ﭼـﻪ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ؟! اﮔـﺮ‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي را از ﻫﻤﻪ ﻣﺮاﺟﻊ اﻋﻠﻢ ﻳﺎ ﻣﺴﺎوي ﻧﺪاﻧﻨﺪ دور رﻓﺘﻪ اﺳـﺖ؟! اﮔـﺮ‬ ‫ﻃﻲ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻗﻀﺎت را در ﻣﻮاردي ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ارﺟﺎع داده و ﻣﻌﻈـﻢﻟـﻪ‬ ‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﻠﻢ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ؟! آﻳﺎ آن روز ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻬﺮدار ﺗﻬـﺮان را‬ ‫از اﺣﻀﺎر در دادﮔﺎه ﺑﺮي ﻛﻨﺪ و ﻣﺒﺎﺷﺮﻳﻦ را ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ آنﻃﻮر ﻧﻈﺮ ﻣﻲدﻫﺪ و روز ﺟﻤﻌﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺷﻬﺮدار را ﺑﻪ دادﮔﺎه ﺑﻜﺸﺪ ﺟـﻮر دﻳﮕـﺮي ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲدﻫـﺪ آﻳـﺎ ﻣـﺮدم‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻮهاي اﻋﺘﻤﺎد و اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﻫﺮﮔﺰ ﻧـﻪ! وﻟـﻲ آﻳـﺎ رﻫـﺎ ﻛـﺮدن و‬ ‫ﺑﻲﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻪ!‬ ‫ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ از ﻣﺘﺨﻠﻔﻴﻦ ﺷﻬﺮداري ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛـﻨﻢ وﻟـﻲ ﺣـﻖ دارم ﺳـﻮال ﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﺛﺮوتﻫﺎي ﺑﺎدآورده ﻓﻘﻂ در اﺧﺘﻴﺎر ]‪ [34‬ﻫﻮاﺧﻮاﻫﺎن ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ؟ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻪ! ﺟﻨـﺎب‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺷﻤﺎ ﭘﺲ از ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي اوﻟﻴﻦ ﺷﺨﺺ ﻛﺸﻮر اﻣـﺎم زﻣـﺎن ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻴﺪ‬ ‫ﻧﻜﻨﺪ ﻣﺎﻟﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ را ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﻞ رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺻﻮل ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ را ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻗﻮه ﻧﻘﺾ ﺷﺪه از اﺳﺎرت ﻗﻮه ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎورﻳﺪ اﻧﺸﺎءاﷲ ﺗﻌﺎﻟﻲ‪.‬‬ ‫آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮري‬ ‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ اﻋﺎﻟﻧﻲ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﺎت دادﮔﺴﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨـﺪ و دﺳـﺘﻮر‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﺎﻳﺎت ﻣﺮدم رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺷﻮد اﺳﺘﺤﻀﺎر دارﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺧﻮاب ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻗﻮا را ﺗﺤﺖﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و اﮔﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﺸﻮر رو ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ وﺿﻊ ﺑﺮاي ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﻗﻀﺎوت ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺑﺎﺎﻟ ﺑـﻪ ﻋـﺮض‬ ‫رﺳﺎﻧﺪم ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع آن در ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﻣﺎ ﺟﺮﻳﺎن دارد‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺘﻮاي اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘـﺎم ﻣﻌﻈـﻢ‬ ‫رﻫﺒﺮي و رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري )ﻣﺬاﻛﺮه ﺷﻔﺎﻫﻲ( و ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺼـﺎﺣﺒﻪ و ﻣﻘـﺎﺎﻟﺗﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪام ﺣﺘﻲ ﻧﻮاري ﻛﻪ در ﺣﻀﻮر رﻳﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ و ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﻌـﺎل در ﺟﻠﺴـﻪ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 395 ‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ اﻳﺮاد ﺷﺪه ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻛﺪام ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬آﻳـﺎ در‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻲ اﻧﺘﻘﺎد ﺳﺎزﻧﺪه ﺣﺎﻓﻆ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ ﻳﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻈﺎم؟!‬ ‫ﻧﻪ از زﻧﺪان و ﻧﻪ از ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن و ﻧﻪ از ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻫﺮاﺳﻲ ﻧﺪارم‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺬﻛﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻤﺎم آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي از آﻧﻬﺎ ﻳﺎد ﺷﺪه ﺑﻪ وﻳﮋه آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﻫﺎﺷﻤﻲ‬ ‫و آﻗﺎي ﻳﺰدي ارادت و ﻋﺎﻟﻗﻪ دارم و اﮔﺮ اﻋﺘﺮاﺿﻲ دارم ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬـﺎ دارم ﻣـﻦ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻈﺎم را از اﻧﺤﺮاف و ﺳـﻘﻮط اﮔـﺮ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻢ و ﮔﻮش ﺷﻨﻮاﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﭽـﻪﻫـﺎي ﺟﺎﻫـﻞ و ﻧـﺎدان ﺑﮕﺬارﻧـﺪ ﺣﻔـﻆ ﻧﻤـﺎﻳﻢ‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻧﻘﺶ اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن را در ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﺎﻟب و اﺳﺘﻤﺮار آن ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻧﺎدﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮم ﻣـﻦ‬ ‫ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي را ﻫﻢ اﻛﻨﻮن رﻫﺒـﺮ ﻣـﻲداﻧـﻢ و دﻳﮕـﺮان را از ارﻛـﺎن اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫ﻣﻲداﻧﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ را ﻣﻐـﺰ ﻣﺘﻔﻜـﺮ اﻧﻘـﺎﻟب و ﺣﺘـﻲ اﻋﻀـﺎي وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت را‬ ‫ﺧﺪﻣﺘﮕﺬار اﻧﻘﺎﻟب و ﺳﺮﺑﺎزان اﻣﺎم زﻣﺎن ﻣﻲداﻧﻢ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ اﺳـﺎﻟﻣﻲ ﺧـﻮد ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺎﻟزم ﺑﻪ ﺗﺬﻛﺮ ﻣﺠﺪد اﺳﺖ ﻛﻪ اﻇﻬﺎرات أﺧﻴﺮ ﻣﻦ ﻧﻪ از روي ﺗﺮس اﺳﺖ و ﻧﻪ از روي‬ ‫ﻃﻤﻊ ﻣﻦ ﺧﻮدم را ﻫﻢ ﻧﺎﻗﺺ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻇﻬﺎرات ﻣﻦ ﻫﻢ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﺧﺎﺗﻤـﻪ از‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺤﺘﺮم ﺣﻮزه ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ اﮔﺮ اﻇﻬﺎرات ﻣﻦ ﺣﻖ اﺳـﺖ ﻛﻤـﻚ ﻛﻨﻨـﺪ و اﮔـﺮ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻏﻀﺐ اﻟﻬﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‬ ‫اﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺷﻤﺎ را ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﻢ و اﻣﻴﺪوارم ﺑﻪ آراي ﻣﺮدم اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارﻳﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ و وﻋﺪهاي ﻛﻪ دادهاﻳﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺣﻔﻆ و اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋـﺎدي‬ ‫ﺟﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ‪ .‬و آﻧﭽﻪ از ﻗـﺎﻧﻮناﺳﺎﺳـﻲ ﺗﻀـﻴﻴﻊ ﺷـﺪه ﺑﺎﻳـﺪ اﺣﻴـﺎ ﻛﻨﻴـﺪ و اﺎﻟ اﮔـﺮ‬ ‫ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻮرد ﻏﻀﺐ ﺧﺎﻟﻖ و ﺧﻠﻖ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﻴﺪوارم ﺑﺎ ﻳﺎري ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻨﺎن و ﺗﺤﺖ ﺗﻮﺟﻬﺎت ﺣﻀﺮت وﻟﻲ ﻋﺼﺮ )ﻋـﺞ( و ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﺑﻪ وﺻﺎﻳﺎي ﺣﻀﺮت اﻣﺎم و رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻠﺖ ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ‬

‫‪ 396 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫در اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫واﻟﺴﺎﻟم ﻋﻠﻴﻜﻢ و رﺣﻤﻺاﷲ و ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ‬ ‫اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫‪ 5‬آﺑﺎن ‪1376‬‬

‫‪ 397 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻧﻘﺪ دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‬

‫‪١‬‬

‫]‪ [1‬ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬ ‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺎﻟم ﺎﻟﺑﺪ از اﻋﺎﻟﻣﻴﻪاي ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ﻋﻠﻴـﻪ اﻳـﻦﺟﺎﻧـﺐ ﺻـﺎدر‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ اﻃﺎﻟع دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﺮ را ﻣﺘﺼﻒ ﺑﻪ ﻛﺞاﻧﺪﻳﺸﻲ و ﻧﺎآﮔﺎﻫﻲ و زﻣﻴﻨـﻪﺳـﺎز ﺑـﺮاي‬ ‫اﺳﺎﻟم آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ٢.‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﺷﺎﻳﻌﺎت و دروغﭘـﺮدازي ﺑﻌﻀـﻲ از ﻣﺤﺎﻓـﻞ‬ ‫ﻧﺎآﮔﺎه ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻣﻦ در آن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻟﻐﻮ ﻧﺸﺪه وﻟﻲ ﺗﺎ اﻃﺎﻟع ﺛﺎﻧﻮي از ﺷﺮﻛﺖ در آن ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﺧﻮدداري ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺎﻟزم اﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن و دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻠﺖ اﻳـﺮان ﺑﺪاﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﻴﻦ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب اﺧﺘﺎﻟف اﺳﺎﺳﻲ و رﻳﺸﻪاي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﻘﺎﻟب ﺟـﺰ ﺑـﻪ اﺳـﺘﻘﺎﻟل‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ و وﻓﺎداري ﺑﻪ ﺗﺰ ﻣﺘﺮﻗﻲ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﻦ اﻋﻀـﺎي ﻣﺤﺘـﺮم ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﭼﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در دﻳﺮوز اﻧﻘﺎﻟب و ﭼﻪ اﻣﺮوز آن ﺑـﺪون اﺳـﺘﺜﻨﺎء در ﻫـﺮ ﻣﺮﺗﺒـﻪ و‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺘﺪﻳﻦ و اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ و ﭘﻴﺮو وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﭼﻪ اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗـﺪس ﺳـﺮه( و ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي ﻣﻲداﻧﻢ‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ از اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد و ﻋﻤﻞ ﺟﺰ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم و ﺗﻜﻠﻴﻒ‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ دﺳﺖ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﺮﻧﺨﻮاﻫﻢ داﺷﺖ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ]ﺑﻪ[ ﻋﻤﻞ ﺗﻈﺎﻫﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻋﻠﻴﻪ ﺧـﻮد‬

‫‪٣‬‬

‫را ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪاي از ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﻘﺪس آﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ اﺳﺖ اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔـﺬارم‪ ،‬و‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻛﻠﻴﻪ ﭘﺎورﻗﻲﻫﺎ و ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت داﺧﻞ ﻛﺮوﺷﻪﻫﺎ ] [ از وﻳﺮﺳﺘﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎرهﻫﺎي داﺧﻞ ﻛﺮوﺷـﻪ ﺷـﻤﺎره‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺘﻦ اﺻﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ . 2‬اﻃﺎﻟﻋﻴﻪﻫﺎي ﻣﻮرخ ‪ 10‬و ‪ 17‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗـﻢ‪ ،‬ﻣﻨـﺪرج در ﻛﺘـﺎب ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ از آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎ‪ .‬‬ ‫‪ . 3‬ﺗﻈﺎﻫﺮات ﻣﻮرخ ‪ 17‬آﺑﺎن ‪1376‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻓﺘﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺣﻤﻠﻪ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﻣﻮرخ ‪ 19‬آﺑﺎن ‪1376‬‬ ‫ﺑﻪ آذري در ﻓﻴﻀﻴﻪ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درس وي و ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدروي وي‪ .‬‬

‫‪ 398 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﺑﻪ دﺳﺘﻮر اﻣﺎم راﺣﻞ )ﻗﺪس ﺳﺮه( در ﻣﻨﺸﻮر ﺑـﺮادري‪ ١‬ﻋﻤـﻞ ﺧـﻮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮد‪ ،‬و اﻧﺸـﺎءاﷲ‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ را ﻣﺄﻳﻮس ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﺟﻮاب ﺷﻌﺎرﻫﺎي دروغ و ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﻨﺪه آﻧـﺎن اﺷـﺎره ﺑـﻪ ﻣﻜﺘـﻮب اﻣـﺎم‬ ‫راﺣﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺎ ﺳﺎﻟم و دﻋﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻋﺎﻟﻗﻤﻨـﺪ ﺑـﻮده و ﻫﺴـﺘﻢ و‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ در ذﻫﻨﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاي ﻧﺎﻛﺮده ﺟﻨﺎبﻋﺎﻟﻲ ﻛﺎري ﺑﺮﺧﺎﻟف اﺳﺎﻟم ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ از‬ ‫ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﻓﺎﺿﻞ و ﻣﺒﺎرز و دﻟﺴﻮﺧﺘﻪ اﻧﻘﺎﻟب ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻣﻘـﺎﺎﻟت‬ ‫ﺧﻮب در ﺗﺎﻟﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم را ﺑﻪ راه ﺻﺤﻴﺢ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪«.‬‬

‫‪٢‬‬

‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﭘﺲ اﺧﺘﺎﻟف ﺑﻴﻦ ﻣﻦ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس اﺳﺎﻟﻣﻲ‬ ‫و ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎﻳﺎن ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم و ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻠﻴﺴـﻲ و‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آزادي ﺑﻴﺎن و ﻛﺘﻤﺎن وﺿﻊ ﺑـﺪ اﻗﺘﺼـﺎدي ﻣـﺮدم از دﻳـﺪ داﺧـﻞ و ﺧـﺎرج و‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد زﺷﺖ ﺑﺎ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﻣـﺪاﻓﻊ‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ زﻧﺪان و ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﺗﺒﻌﻴﺪ و ﺗﻴﭗ ‪ ٣83‬و ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ و اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ‬ ‫و ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺣﺘﻲ از درس و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ اﺳﺖ؛ وﻟﻲ ﻣﻦ ﺟـﻮر‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ ﺣﺮف و ﻣﺜﺎل زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺳﻮال داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪﻫﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از اﻳﺮادات اﻋﻀﺎء ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺰاري ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ 4‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﻄﺮح ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻋـﺮض ﻛـﺮدم‪ :‬ﺑﻠـﻲ‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦﻃـﻮر‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻮرخ ‪ 10‬آﺑﺎن ‪ 1367‬آﻳﺖ اﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑـﻪ ﻧﺎﻣـﻪ ﺣﺠـﺖ اﺎﻟﺳـﺎﻟم ﻣﺤﻤـﺪﻋﻠﻲ اﻧﺼـﺎري ﻛﺮﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﻣﻨﺸﻮر ﺑﺮادري‪ ،‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم‪ ،‬ج ‪ ،21‬ص ‪ .177-180‬‬ ‫‪ . 2‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻮرخ ‪ 28‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1367‬آﻳﺖ اﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ آذري ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم ج ‪ 21‬ص ‪ .141‬‬ ‫‪ . 3‬ﺗﻴﭗ ‪ 83‬اﻣﺎم ﺻﺎدق )ع( ﻳﮕﺎن ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ در ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ و ﭘﺮﺳـﻨﻞ آن ﻃﻠﺒـﻪ‬ ‫ﭘﺎﺳﺪار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬‬ ‫‪ . 4‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﻜﺎري اﺳﺎﻟﻣﻲ دوﻣﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﻦ دوﻟﺘﻲ ﭘـﺲ از ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻠـﻞ‬ ‫ﻣﺘﺤﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ 57‬ﻛﺸﻮر ﻋﻀﻮ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﺻﺪاي ﺟﻤﻌﻲ ﺟﻬﺎن اﺳﺎﻟم و ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 399 ‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ اﻋﻀﺎ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﺳﺎﻟﻣﻲ و اﺳﺮاﺋﻴﻞ و آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺎ ﻧﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻮال ﺟـﺎي‬ ‫ﺟﻮاب دارد‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺷﻤﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮات ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻦ را ﻫـﺪاﻳﺖ ﻳـﺎ ﺗﺄﻳﻴـﺪ و ﺑـﺎ اﻋﺎﻟﻣﻴـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮراﻛﻲ ﺑﺮاي رادﻳﻮﻫﺎي ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد؟‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ]ﻣﺪرﺳﻴﻦ[ ﻣﺜﻞ ﺧﻴﻠﻲ از ﻋﻮام ﻃﺎﻟب ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ اﺛﺒﺎت‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ و ﻓﻀﺎﻳﻞ و ﻋﻠﻮم دﻳﮕﺮ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻣﻌﻴﺎر و ﻣﻮازﻳﻦ ﺷﺮﻋﻲ و ﻋﻘﻠـﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﻧﺼﺎف ﺑﺪﻫﻴﺪ اﮔﺮ ﻣﺮﻳﺾ ﺳﺮﻃﺎﻧﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ و ﻳـﻚ ﻃﺒﻴـﺐ اﺳـﺮاﺋﻴﻠﻲ و‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ او ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﻛﺘﻤﺎن ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻃﺒﻴﺐ دﺷﻤﻦ ﻣﺎ‬ ‫اﺳﺖ؟ ﻳﺎ ﺗﻤﺎم ﺟﺰﻳﻴﺎت را ﻫﻢ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻋﻘﻞ ﺑﺮاي او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ؟ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺟﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻃﺒﻴﺐ از ﻗﺒﻞ آن را ﺑﺪاﻧﺪ وﻟﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ آن ﻃﺒﻴﺐ در ﺷﻐﻞ ﺧﻮد اﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﺒﺘﺎﻟ ﺑﻪ ﻓﻘﺮزدﮔﻲ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲزده‪ ١‬ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬و دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ ﻫﻢ ﺧﻮب ﻣﻲداﻧﻨﺪ اﮔﺮ ﺑﺎ‬ ‫ﻃﺮح آن در ﺟﺎﻣﻌﻪ و اراﺋﻪ ﻃﺮﺣﻲ ﻧﻮ و اﺳﺎﻟﻣﻲ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل آن‬ ‫رﻓﺖ؟!‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ آن را ﺎﻟزم ﻣﻲداﻧﻢ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ اﻣـﺎم راﺣـﻞ‬ ‫)ﻗﺪس ﺳﺮه( ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ و ﻣﺮاﺟـﻊ آن ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ ﺣﻜﻮﻣـﺖ اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﻧﻈﺎرت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوز اﻃﺎﻟﻋﺎت و ﺗﻴﭗ ‪ 83‬ﺗـﺎر و ﭘـﻮد ﺣـﻮزه را در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﻣﺮاﺟﻊ را ﻳﺎراي ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜـﻪ اﻣـﺎم ﺻـﺎدق‬ ‫)ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﺎﻟم( ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ دﺷـﻤﻦ دارد ﻣـﺆﻣﻦ ﺿـﻌﻴﻔﻲ ﻛـﻪ دﻳـﻦ ﻧـﺪارد« راوي‬ ‫‪ ‬‬ ‫و ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺟﻬﺎن اﺳﺎﻟم در روح ﺗﺮوﻳﺞ ﺻﻠﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ و ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣﻴـﺎن اﻓـﺮاد ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬ ‫ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن در ﺳﺎل ‪ 1969‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ اﺟﺎﻟس ﺳﺮان ﻛﺸـﻮرﻫﺎي اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫در ﺗﻬﺮان و ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺮان ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ ﭘﻨﺠﺎه و ﭘﻨﺞ ﻛﺸﻮر ﻣﺴﻠﻤﺎن‬ ‫در ‪ 16‬آذرﻣﺎه ‪ 1376‬ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ .‬‬ ‫‪ . 1‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ ﺷﻌﺎر ﻣﺤﻮري اﻛﺒﺮ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﺳﺒﻖ اﻳﺮان اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﻧﺘﻘـﺎد آذري‬ ‫ﻗﻤﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬

‫‪ 400 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻲدﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﻬـﻲ از ﻣﻨﻜـﺮ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪ ١«.‬آﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﻀﺎﻟي ﺑﺰرﮔﻮار ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺗﻈﺎﻫﺮات را ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺤﻜـﻮم ﻛﻨﻨـﺪ؟ ﭘـﺲ ﻣﻌـﺎذاﷲ‬ ‫ﺑﻲدﻳﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨـﻲ ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ :‬ﺗـﻮ ﻛـﻪ ﺣـﺮف زدي ﭼـﻪ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﮔﺮﻓﺘﻲ؟ آﻳﺎ ﺗﻮ را ﺿﺪ وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ و ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻧﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ؟ ﭘﺲ ﺗﻜﻠﻴـﻒ از ﻣـﺎ ﺳـﺎﻗﻂ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ از ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ زﻳﺮ ﮔﻠﻪ دارم؛ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ ﺧﺪاي ﺧـﻮد آن را ﺣـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ از‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺗﻴﭗ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﮔﻠﻪاي ﻧﺪارم!‬ ‫‪ .1‬از ﻓﻀﺎﻟ و ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻠﻪ دارم ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﺎدﺛﻪ را ﻣﺤﻜﻮم ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ و ﻣﺜـﻞ ﻃـﺮف‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻤﻌﻲ از ﻓﻀﺎﻟ و ﻃﺎﻟب ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﭘﺎك ﺷﺪن ﺣﻮزه از ﻟﻮث وﺟـﻮد ﻋﻮاﻣـﻞ‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزه ﻛﻪ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد در اﻳﻦراﺑﻄﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫‪ .3‬از اﻃﺎﻟﻋﺎت و وزﻳﺮ آن ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻋﺎدل ﺑﺎ ﻓﻘﻪ و ﻓﻘﻴـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮردﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ و ﻣﻀﺮي را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﭘﺪر را ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﻓﺮزﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻴﭽﺎره را ﺑـﻪ ﮔﻨـﺎه‬ ‫ﭘﺪر ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺳﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ و ﻧﻤﻲﮔﺬرد و ﻣﺆﻣﻨﻮن ﻫﻢ ﻧﻤﻲﮔﺬرﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗـﺎ آﺧـﺮﻳﻦ ﻧﻔـﺲ ﺑـﻪ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﻴﻦ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻢ داد‪ ،‬ﮔﺮﭼـﻪ ﺷـﻬﻴﺪ ﺷـﻮم‪ ،‬ﺗـﺎ در ﺗـﺎرﻳﺦ اﻧﻘـﺎﻟب‬ ‫ﻣﻘﺪس ﻣﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪ ‪ -‬ﺑﻠﻪ ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪ ‪ -‬در ﺟﻮ ﺧﻔﻘﺎن و ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺧﻮدش را ﻓـﺪاي‬ ‫اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫واﻟﺴﺎﻟم‪.‬‬ ‫اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ‬

‫‪٢‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﻨﻘﻮل از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ )ص(‪ ،‬وﺳﺎﺋﻞاﻟﺸﻴﻌﻪ‪ ،‬ج‪ ،11‬ص ‪ .399‬‬ ‫‪ . 2‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده )ﻳﻚ ﺻﻔﺤﺔ ﺗﺎﻳﭗ ﺷﺪه( را آذري ﻗﻤﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ ‪ 20‬آﺑـﺎن ‪ 1376‬ﭘـﺲ از‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ درﺳﺶ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن درﺑﺎره اﻋﺎﻟﻣﻴﺔ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ و ﺣﻤـﺎﻟت ﺳـﺒﻌﺎﻧﻪ ﭘـﺲ از آن‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد‪ ،‬و ﻧﺴﺨﻪاي از آن را ﺑﻪ ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ارﺳﺎل ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔـﺰ روي ﺗﻠﻜـﺲ‬

‫‪ 401 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫]‪ [2‬دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ‬ ‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ‬ ‫ﭘﺲ اﺧﺘﺎﻟف ﺑﻴﻦ ﻣﻦ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس اﺳﺎﻟﻣﻲ‬ ‫و وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ و ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي زﻧـﺪﮔﻲ اﺳـﺎﻟﻣﻲ اﻧﺴـﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اوﻟـﻴﻦ و ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫اﺧﺘﺎﻟف ﺣﻘﻴﺮ و ﻣﻌﻈّﻢﻟﻬﻢ در ﻧﺤﻮه اداره ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر و ]ﺟﻬﺎت[ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‬ ‫و ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ و ﺟﻬﺎت دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪] ،‬از ﺟﻤﻠﻪ[ در ﺷﺮاﻳﻂ رﻫﺒﺮي و ﺻﻔﺎت وﻳﮋه آن ﻓﺮد و‬ ‫ﻧﺤﻮه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از اﻫﺮمﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و اﺧﺎﻟﻗﻲ و ﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻗﺎﻳﺎن در ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﻠﻤﻴﺖ را ﻳﺎ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﻤﻲداﻧﻨـﺪ‪ ،‬و اﮔـﺮ ﺑﺮﺧـﻲ اﻋﻠﻤﻴـﺖ را ﻣﻌﺘﺒـﺮ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ در ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺴﺎﻣﺢ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻫﺮﺻﻮرت در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ در اﻳﻦ راﺑﻄـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻴﺎر واﺣﺪ و ﻣﺸﺨﺼﻲ ذﻛﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎر ﺛﺎﺑﺖ و واﺣﺪ ﺟﺎري در ﻗـﺮون ﮔﺬﺷـﺘﻪ و‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي در اول اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻴﺖ ﻗﻮل ]‪ [3‬اﻋﻠﻢ ﻣﺠﺘﻬﺪﻳﻦ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﻌـﺪ‬ ‫از ﻓﻮت ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺒﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺒﻠﻲ اﻋﻠﻢ از ﻣﻮﺟﻮدﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﻲﺗـﻮان از او‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎنِ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﺜﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﻏﻴﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﻳـﺪ اﺑﺘـﺪاﺋﺎً اﻗـﺪام ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻣﻌﺮﻓﻲ اﻋﻠﻢِ اﻋﺪلِ ﻣﺠﺘﻬﺪﻳﻦ زﻧﺪه ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬و ﺟﺰ اﻳﻦ اﻗﺪام دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و اﺎﻟ از ﺣﻜﻢ ﻋﻘﻞ و ﻋﻘﺎﻟ و ﻗﺪر ﻳﻘﻴﻨﻲ رﺳﺎﻟﻪﻫـﺎي ﻣﺮاﺟـﻊ ﻗﺒﻠـﻲ و ﻓﻌﻠـﻲ‬ ‫ﻋﺪول ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ آﻗﺎﻳﺎن ﺑﺰرﮔﻮار و ﻓﺎﺿﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﺑﺮاي‬ ‫‪ ‬‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﻧﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻋﺪم اﻧﺘﺸﺎر اﻋﺎﻟﻣﻴﻪ از ﺳﻮي ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﺟﻤﻬـﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ‪ ،‬آذري ﻗﻤـﻲ‬ ‫ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ‪ 21‬آﺑﺎن ‪) 1376‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 11‬رﺟﺐ( ﻧﺎﻣﻪاي ﺷﺪﻳﺪاﻟﻠﺤﻦ ﺑـﻪ آﻳـﺖاﷲ ﻗﺮﺑـﺎﻧﻌﻠﻲ دري ﻧﺠـﻒ‬ ‫آﺑﺎدي وزﻳﺮ وﻗﺖ اﻃﺎﻟﻋﺎت )دو ﺻﻔﺤﺔ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ( ﻧﻮﺷﺖ و او را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﻤﻠـﻪ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﺗﺤـﺖ‬ ‫اﻣﺮش ﺑﻪ ﻛﺎﻟس درس وي و ﺗﻌﻄﻴﻞ آن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻫﺘﺎﻛﻲ و ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﻣﻮﻫﻦ ﻣﻮرد اﻋﺘـﺮاض ﻗـﺮار داد‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﺑﻲﺟﻮاب ﻣﺎﻧﺪن اﻳـﻦ ﻧﺎﻣـﻪ آذري ﻗﻤـﻲ در ﺗـﺎرﻳﺦ ﺷـﻨﺒﻪ ‪ 24‬آﺑـﺎن ‪ 1376‬در ﻧﺎﻣـﺔ ﺳﺮﮔﺸـﺎدة‬ ‫)دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ده ﺻﻔﺤﻪاي( ﺧﻄـﺎب ﺑـﻪ »ﻫﻤﻮﻃﻨـﺎن ﻋﺰﻳـﺰ« ﺑـﺮاي ﺑـﺎر دوم »دﻳـﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌـﺔ ﻣﺤﺘـﺮم‬ ‫ﻣﺪرﺳﻴﻦ« را ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ ﻗﺮار داد‪ .‬وي اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ده ﺻﻔﺤﻪاي را ﺑﻌﺪ از ﻧﺎﻣﻪ ﻳﻚ ﺻـﻔﺤﻪاي اول ﺷـﻤﺎره‬ ‫ﮔﺬاري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ آﻳﻦ دو ﻧﺎﻣﻪ را در ﭘﻲ ﻫﻢ آوردم‪ .‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 402 ‬‬

‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻓﺎﻗﺪ ارزش ﺷﺮﻋﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﺰ ﻗﺪر ﻣﺘﻴﻘﻦ و ﻗﺪر ﺟﺎﻣﻊ ﻛﻪ اﺻـﻞ اﺟﺘﻬـﺎد وﻟـﻮ‬ ‫ﻣﺘﺠﺰي ﺑﺮاي ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي و ﺑﻘﻴﻪ ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﺮﻃﻲ ﻛـﻪ ﻛﺴـﺎن‬ ‫دﻳﮕﺮي از ﺧﺒﺮﮔﺎنِ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ در ﻣﻮرد ﻓﺮد ﻳﺎ اﻓﺮادي از ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎ ﻧﻔـﻲ ﻧﻜـﺮده ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬و‬ ‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ و ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﺳﺘﺪﺎﻟل ﻫﻢ ﻧﺪارد ﺟﻮاز ﭼﻨﻴﻦ اﻗﺪاﻣﻲ‪ -‬اﮔﺮ وﺟﻮب‬ ‫آن را ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ‪ -‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺨﺺ رﻫﺒـﺮ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﻧﺎﻣـﻪ ﺑﺴـﻴﺎر ﺗﻨـﺪ‪١‬و‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎتﭼﻲﻫﺎي ﻗﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮدﻧﺪ‪ ٢،‬و ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ ﻣـﺮا ﺗﺨﻄﺌـﻪ و رﻫﺒـﺮ و‬ ‫اﻃﺎﻟﻋﺎت را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ٣،‬و درﻋﻮض ]‪ [4‬اﻓﺮادي ﭼﻪ از ﺟﺎﻣﻌـﻪ و ]ﭼـﻪ[ ﻏﻴـﺮ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻳﺸﺎن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و از ﻣﺰاﻳﺎي زﻳﺎدي ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺷﻬﻴﺪ دادة ﺧﺎوه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ ﺑﺮﺧﻮرد زﺷﺘﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ 4،‬و اﺣﺪي از‬ ‫ارﮔﺎنﻫﺎ و ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﻧﺪادﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬـﻮري‪ 5.‬در ]وزارت[ اﻃﺎﻟﻋـﺎت‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ 6‬ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺷـﺪ‪ ،‬و ﭼـﻪ آﺗـﺶﻫـﺎ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ دادﮔـﺎه وﻳـﮋه ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫]روﺣﺎﻧﻴﺖ[ ﻧﺴﺒﺖ ﻳﻪ ﻃﺎﻟب و ﻓﻀﺎﻟي ﺿﻌﻴﻒ ﻧﺴﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ داﺳـﺘﺎنﻫـﺎي دﻟﺨﺮاﺷـﻲ‬ ‫ﺑﺪﺗﺮ از داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﺣﺶ ﺳﺎواك ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺷﻨﻴﺪه و آﺛﺎر آن‬ ‫را دﻳﺪهام ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ و ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮان ﺗﺤﻤﻞ ﺷﻨﻴﺪن آن را ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﺎوان آﻧﺮا‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﺗﺮك اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎي واﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻠﻲ)ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﺎﻟم( ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻓﻴﻮﻟّﻲ ﻋﻠﻴﻜﻢ ﺷﺮارﻛﻢ ﻓﻴـﺪﻋﻮ ﺧﻴـﺎرﻛﻢ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻨﺪ ﻣﻮرخ آﺑﺎن ‪ 1376‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺑﻪ آذري ﻗﻤﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺪارم‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻈﺎﻫﺮات ‪ 17‬و ‪ 19‬آﺑﺎن ‪ 76‬و ﺗﻌﻄﻴﻞ درس و ﺗﻮﻫﻴﻦ و ﺣﻤﻠﻪ و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺧﻮدروي وي‪ .‬‬ ‫‪ . 3‬اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ ‪ 17‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‪ .‬‬ ‫‪ . 4‬روﺳﺘﺎي ﺧﺎوه از ﺗﻮاﺑﻊ ﻧﻮﻓﻞ ﻟﻮﺷﺎﺗﻮ دﻫﺴﺘﺎن ﻓﺮدو ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻗﻢ داراي ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻴـﺖ ﺣـﺪود ‪ 320‬ﻧﻔـﺮ‬ ‫)‪ 95‬ﺧﺎﻧﻮار(‪ .‬آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ در دوران زﻣﺎﻣﺪاري آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ دﻫﻪ ﻫﻐﺘﺎد در‬ ‫اﻳﻦ روﺳﺘﺎ اﻣﺎﻣﺖ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﺑﺮﺧﻮرد ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺧﺎوه اﻃﺎﻟﻋﻲ ﻧﺪارم‪ .‬‬ ‫‪ . 5‬ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﺮاد وي ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي در ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ و اﻛﺒﺮ ﻫﺎﺷﻤﻲ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬـﻮري‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ وي در ﻣﺎﺟﺮاي ﺧﺎوه اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﺰﺋﻴﺎت آن ﺑﻲاﻃﺎﻟﻋﻢ‪ .‬‬ ‫‪ . 6‬ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﺮاد آذري از ﻣﻌﺎوﻣﻨﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ وزارت اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﺑـﻪ ﮔـﻮاﻫﻲ دﻳﮕـﺮ ﺑﻴﺎﻧﻴـﻪﻫـﺎﻳﺶ ﻣﻌﺎوﻧـﺖ‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و روﺣﺎﻧﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬وي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻓﺸﺎﻛﻨﻨﺪه ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺎوﻧﺘﻲ در وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 403 ‬‬

‫ﻓﺎﻟﻳﺴﺘﺠﺎب«‪ ،١‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻴﺎر ﺟﺰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﻧﻈﻴﺮ اﻳﺸﺎن ﻛﺲ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﻫﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﺷﺎﻳﺪ آﻗﺎﻳﺎن اﺗﻔﺎقﻧﻈﺮ در ﺣﺴﻦﻧﻴﺖ ﻣﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺷـﺐ ﺟﻤﻌـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫روز اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻗﻢ را از ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺪ ﺑﺮ ﺣﺬر داﺷﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﻓﺮدا و ﭘﺲﻓﺮدا ﺑﺎ ﻃﺎﻟب ﺟﻮان و‬ ‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻫﻤﺪﺳﺘﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و آن اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ ﻛﺬاﻳﻲ را ﺻﺎدر ﻧﻤﻮدﻧﺪ و اﺑـﺪاً ﺣﺮﻣـﺖ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ٢‬را ﻧﮕﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻨﺖ ﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﭘـﺪر و‬ ‫ﺑﺮادر ﺧﻮد را از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﺮون ﻧﻜﺮدﻧﺪ! و او را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻛـﺞاﻧـﺪﻳﺶ و زﻣﻴﻨـﻪﺳـﺎز اﺳـﺎﻟم‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد را آﻟﺖ دﺳﺖ ]ﻣﺤﻤـﺪ ﻣﺤﻤـﺪي[ ريﺷـﻬﺮي دادﺳـﺘﺎن‬ ‫دادﮔﺎه وﻳﮋه ‪ -‬ﻗﺎﺗﻞ ﺳﻴﺪﻣﻬﺪي ] ﻫﺎﺷﻤﻲ[ ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ اﻣـﺎم )ﻗـﺪس ﺳـﺮه( ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮد ‪ -‬ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ روزي ﻛﻪ در ﭼﻨﮕﺎل ﻋﺪاﻟﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه و ﺑﺎ اﻋﻮان و اﻧﺼـﺎر‬ ‫ﺷﺮور ﺧﻮد ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺰرگ و ﻣﻌﺮوف ﺷﻮﻧﺪ‪ ٣.‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﻋﺪل اﻣﺎم ﻋﺼﺮ )ﻋﺠـﻞاﷲ‬ ‫ﻓﺮﺟﻪ اﻟﺸﺮﻳﻒ( و اﻓﺸﺎء ﺟﻨﺎﻳﺎت آﻧﻬﺎ‪.‬‬ ‫اﺻﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺋﻲ و ﻣﻨﻈﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺗﻀﻴﻴﻊ ﺷﺪه اﺻـﻞ ﻧـﻮزده‬ ‫ﺗﺎ اﺻﻞ ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﺸﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﻳﻚﻳـﻚ آن‬ ‫ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴﺪ اﺷﻚ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪ .‬اﻳﻨﺴﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي‬ ‫ﻛﻪ ﭼﻘﺪر ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎرﻫـﺎ اﻃﺎﻟﻋـﺎت ﻓـﻴﻠﻢ اﻗـﺎرﻳﺮ اﺟﺒـﺎري‬ ‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪهﻫﺎ را ﺑﻪ رؤﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ رﺳﺎﻧﺪه و ﺗﺤﺴﻴﻦ آﻧﻬـﺎ و دﺳـﺖﻣﺮﻳـﺰاد‪ 4‬آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﺰه و ﭘﺎداش درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲدارد‪ .‬ﺑﺮﺣﺴﺐ رواﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﺴﻠﻢ وﺳﺎﻳﻞ ]اﻟﺸﻴﻌﻪ[‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ را ﺗﺮك ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﺷﺮار ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻫﺮﭼﻪ دﻋﺎ ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻧﻤﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﺎﻟﻏﻪ ﻧﺎﻣﻪ‪ .47‬در اﻳـﻦ ﺣـﺪﻳﺚ ﻟﻔـﻆ ﺧﻴـﺎرﻛﻢ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬در ﺣـﺪﻳﺚ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻣﻀﻤﻮن ﺑﺎ ﻟﻔﻆ ﺧﻴﺎرﻛﻢ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺳﻤﻌﺖ أﺑﺎ اﻟﺤﺴﻦ اﻟﺮﺿـﺎ ﻋﻠﻴـﻪاﻟﺴـﺎﻟم ﻳﻘـﻮل‪ :‬ﻟﺘـﺄﻣﺮن‬ ‫ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف‪ ،‬وﻟﺘﻨﻬﻦ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ‪ ،‬أو ﻟﻴﺴﺘﻌﻤﻠﻦ ﻋﻠﻴﻜﻢ ﺷـﺮارﻛﻢ ﻓﻴـﺪﻋﻮ ﺧﻴـﺎرﻛﻢ ﻓـﺎﻟ ﻳﺴـﺘﺠﺎب ﻟﻬـﻢ‪«.‬‬ ‫)اﻟﻜﺎﻓﻲ ج‪ 5‬ص‪ 61‬ﺣﺪﻳﺚ ‪ 3‬و اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ ج ‪ 6‬ص ‪ 176‬ﺣﺪﻳﺚ ‪ .(352‬‬ ‫‪ . 2‬ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ :1358‬آﻗﺎﻳﺎن ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻧﺠـﻒ‬ ‫آﺑﺎدي‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪ ،‬اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ و اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﻣﻴﻨﻲ‪ .‬‬ ‫‪ . 3‬در ﻣﺘﻦ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﻫﻤﻴﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬‬ ‫‪ . 4‬در ﻣﺘﻦ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ‪ :‬دﺳﺖ ﻣﺮﻳﻀﺎد‪ .‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 404 ‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ]ﻣﺪرﺳﻴﻦ[ در ﮔﻨﺎه ]وزارت[ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺷﺮﻳﻚ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺪﻳﺚ وﺎﻟﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﺟﺎﻧﺴﻮزﺗﺮ اﺳﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺪﻧﺎﻣﻲ ﺑـﺮاي اﺳـﺎﻟم و آﻗـﺎي‬ ‫ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻲ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل در ﺗﺒﻴﻴﻦ آن ﻗﻠﻢﻓﺮﺳﺎﻳﻲ ﻛـﺮدهام ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد ]‪ [5‬آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﻌﻀﻲ از اﻋﻀﺎي آن ﻛﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻘﺎم‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺑﺮ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺻـﺎﺣﺐ ﻣﺰاﻳـﺎ و آﺎﻟف و اﻟـﻮف‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺒﺐ اﺑﺘﺬال ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ و در دام اﻓﺘﺎدن ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﻣﺮاﺟﻊ و ﻓﻀﺎﻟ و‬ ‫ﻃﺎﻟب آن در ﺷﺒﻜﻪ اﻃﺎﻟﻋﺎت ﻇﺎﻟﻢ و ﺷﻜﻨﺠﻪﮔﺮ و ﺣـﻖﻛـﺶ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺧـﺪاﻳﺎ ﻓﺮزﻧـﺪان‬ ‫رﺳﻮل و اﺑﺮار و اﺧﻴﺎر را از ﭼﻨﮓ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺠﺎت ده‪ ،‬آﻣﻴﻦ ﻳﺎ رباﻟﻌﺎﻟﻤﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎً وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﻃﺒﻖ اﺻﻞ ‪] 109‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ[ و ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺣﻜﻢ و ﻣﻮﺿﻮع اﺣﺎﻃـﻪ‬ ‫ﻓﻘﻬﻲ ﺑﺮ ﺟﻤﻴﻊ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺴﺘﺤﺪﺛﻪ وﻏﻴﺮﻣﺴﺘﺤﺪﺛﻪ ﻧﻈﺎم ﻣﻘﺪس اﺳـﺎﻟﻣﻲ و ﻗـﺪرت اﺳـﺘﻨﺒﺎط‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ و ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون ﺗﺮدﻳـﺪ اﻳﺸـﺎن ]آﻗـﺎي ﺧﺎﻣﻨـﻪاي[ ﻓﺎﻗـﺪ آن ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻗﺮار ﺧﻮد اﻳﺸﺎن ﻧﺰد ﺣﻘﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﻛﺮم )ص( ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣـﻦ أم‪ ‬ﻗﻮﻣـﺎً و‬ ‫ﻓﻴﻬﻢ ﻣﻦ اﻋﻠﻢ ﻣﻨﻪ ﻓﻬﻮ ﺿﺎل ﻣﺒﺪع«‪ ١‬ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻛﻠﻤﻪ اول اﺷﺘﺒﺎه زﻳﺎد وﻟﻮ ﻏﻴﺮﻋﻤﺪي اﺳﺖ‪،‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﺣﺎدﻳﺚ ﻣﻨﻘﻮل از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درﺑﺎرة ﻟﺰوم اﻋﻠﻤﻴﺖ واﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻟﻔﺎظ اﺳﺖ‪ :‬‬ ‫ﻗﺎل رﺳﻮلاﷲ)ص(‪" :‬ﻣﺎوﻟﺖ أﻣ‪‬ﻺ ﻗﻂ أﻣﺮﻫﺎ رﺟﺎﻟً و ﻓﻴﻬﻢ أﻋﻠﻢ ﻣﻨﻪ اﺎﻟ ﻟﻢ ﻳﺰل أﻣﺮﻫﻢ ﻳﺬﻫﺐ ﺳـﻔﺎﺎﻟً ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﻳﺮﺟﻌﻮا اﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮﻛﻮا‪) ".‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ص ‪ (118‬‬ ‫ﻣﺎ رواه اﻟﺒﺮﻗﻲ ﻓﻲ اﻟﻤﺤﺎﺳﻦ ﻋﻦ رﺳﻮل اﷲ )ص( ﻗﺎل‪":‬ﻣﻦ أم‪ ‬ﻗﻮﻣﺎ و ﻓﻴﻬﻢ أﻋﻠﻢ ﻣﻨﻪ أو أﻓﻘﻪ ﻣﻨﻪ ﻟـﻢ ﻳـﺰل‬ ‫أﻣﺮﻫﻢ ﻓﻲ ﺳﻔﺎل اﻟﻲ ﻳﻮماﻟﻘﻴﺎﻣـﻺ ‪) ".‬اﻟﻤﺤﺎﺳـﻦ ج ‪ 1‬ص ‪ ،93‬اﻟﺒـﺎب ‪ 18‬ﻣـﻦ ﻛﺘـﺎب ﻋﻘـﺎباﺎﻟﻋﻤـﺎل‪،‬‬ ‫اﻟﺤﺪﻳﺚ ‪ .(49‬‬ ‫ﻣﺎ ﻓﻲ ﻏﺎﻳﻺ اﻟﻤﺮام ﻟﻠﺒﺤﺮاﻧﻲ ﻋﻦ ﻣﺠﺎﻟﺲ اﻟﺸﻴﺦ اﻟﻄﻮﺳﻲ ﺑﺴﻨﺪه‪ ،‬ﻋﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﻟﺤﺴﻴﻦ )ع(‪ ،‬ﻋﻦ اﻟﺤﺴﻦ ﺑـﻦ‬ ‫ﻋﻠﻲ )ع( ﻓﻲ ﺧﻄﺒﺘﻪ ﺑﻤﺤﻀﺮ ﻣﻌﺎوﻳﻺ‪ ،‬ﻗﺎل‪":‬ﻗﺎل رﺳﻮلاﷲ )ص(‪":‬ﻣﺎوﻟﺖ أﻣ‪‬ﻺ أﻣﺮﻫﺎ رﺟﺎﻟً ﻗـﻂ و ﻓـﻴﻬﻢ‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻮ أﻋﻠﻢ ﻣﻨﻪ اﺎﻟ ﻟﻢ ﻳﺰل أﻣﺮﻫﻢ ﻳﺬﻫﺐ ﺳﻔﺎﺎﻟً ﺣﺘﻲ ﻳﺮﺟﻌﻮا اﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮﻛﻮا‪) ".‬ﻏﺎﻳﻺاﻟﻤﺮام ص ‪ (298‬‬ ‫ﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ ﺑﺴﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﻋﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﻺ اﻟﻬﺎﺷﻤﻲ‪ ،‬ﻗﺎل ‪ :‬ﻛﻨﺖ ﻋﻨﺪ أﺑﻲ ﻋﺒـﺪاﷲ )ع( ﺑﻤﻜـﻺ اذ‬ ‫دﺧﻞ ﻋﻠﻴﻪ أﻧﺎس ‪ ...‬ﺛﻢ أﻗﺒﻞ ﻋﻠﻲ ﻋﻤﺮوﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﻓﻘﺎل‪":‬ﻳﺎﻋﻤﺮو‪ ،‬اﺗﻖ اﷲ‪ ،‬وأﻧﺘﻢ أﻳﻬﺎ اﻟـﺮﻫﻂ ﻓـﺎﺗﻘﻮا اﷲ‪،‬‬ ‫ﻓﺎن أﺑﻲ ﺣﺪﺛﻨﻲ‪ -‬وﻛﺎن ﺧﻴـﺮ أﻫـﻞ اﺎﻟرض وأﻋﻠﻤﻬـﻢ ﺑﻜﺘـﺎب اﷲ و ﺳـﻨﻺ ﻧﺒﻴـﻪ‪ -‬أن رﺳـﻮل اﷲ )ص(‬ ‫ﻗﺎل‪":‬ﻣﻦ ﺿﺮب اﻟﻨﺎس ﺑﺴﻴﻔﻪ و دﻋﺎﻫﻢ اﻟﻲ ﻧﻔﺴـﻪ و ﻓـﻲ اﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ ﻣـﻦ ﻫـﻮ أﻋﻠـﻢ ﻣﻨـﻪ ﻓﻬـﻮ ﺿـﺎل‬ ‫ﻣﺘﻜﻠﻒ‪) ".‬اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ ج ‪ 11‬ص ‪ ،28‬اﻟﺒﺎب ‪ 9‬ﻣﻦ أﺑﻮاب ﺟﻬﺎد اﻟﻌﺪو‪ ،‬اﻟﺤﺪﻳﺚ ‪ .(2‬‬ ‫اﺣﺎدﻳﺜﻲ ﻛﻪ واژهﻫﺎي ﺿﺎل ﻣﺒﺘﺪع دارد ﻣﻨﻘﻮل از اﻣﺎم ﺻﺎدق )ع( اﺳﺖ‪ :‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 405 ‬‬

‫و ﻣﻔﻬﻮم ﻛﻠﻤﻪ دوم ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪاي را وارد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻗﻴﺎم ﻗﻴﺎﻣﺖ اﺷﺨﺎص ﻧﺎﺎﻟﻳﻖ و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺳﺘﻤﻜﺎري را ﺑﺮ ﮔُـﺮدة ﻣـﺮدم ﺳـﻮار ﻛﻨـﺪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﮔﺮﭼﻪ ﻏﻴﺮﻋﻤﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻫﻤﻪ ﺑﺪﺗﺮ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻠﻤﺎ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را در ﺑﺎب اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌـﺮوف‬ ‫و ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ را ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪» .‬وﺎﻟﺗﺘﺒﻌﻮا اﻫﻮاء ﻗﻮم ﻗﺪ ﺿﻠﻮا و اﺿﻠﻮا ﻛﺜﻴـﺮاً«‪ ١‬و ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻣﺎ اﻃﺎﻟع دارﻧﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ از ﺻﺪر ﺗﺎ ذﻳﻞ اﻫـﻞ ﺑـﺪﻋﺖ‬ ‫در ﻫﺮ دو ﺟﻬﺖ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮر اﻣﺎم ﺻﺎدق )ﻋﻠﻴـﻪاﻟﺴـﺎﻟم(‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﺤﻘﻴﺮآﻣﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﺴﻞ اﻣﺮوز و ﻧﺴﻞﻫﺎي ﺑﻌﺪي در ﻓﺴﺎد آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻃﻤﻊ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اذا رأﻳﺘﻢ اﻫﻞ اﻟﺒﺪع و اﻟﺮﻳﺐ ﻣﻦ ﺑﻌﺪي ﻓﺎﻇﻬﺮوا اﻟﺒﺮاﺋﻺ ﻣﻨﻬﻢ و اﻛﺜﺮوا‬ ‫ﺳﺒﻬﻢ و اﻟﻘﻮل ﻓﻴﻬﻢ و اﻟﻮﻗﻴﻌﻺ و ﺑﺎﻫﺘﻮﻫﻢ ﻛﻴﺎﻟ ﻳﻄﻤﻌﻮا ﻓﻲ اﻟﻔﺴﺎد ﻓﻲ اﺎﻟﺳﺎﻟم و ﻳﺤـﺬرﻫﻢ‬ ‫اﻟﻨﺎس و ﺎﻟﻳﺘﻌﻠﻤﻮن ﻣﻦ ﺑﺪﻋﻬﻢ ﻳﻜﺘﺐ اﷲ ﻟﻜﻢ ﺑﺬﻟﻚ اﻟﺤﺴﻨﺎت و ﻳﺮﻓﻊ ﻟﻜﻢ ﺑـﻪ اﻟـﺪرﺟﺎت‬ ‫ﻓﻲاﻵﺧﺮة« )وﺳﺎﺋﻞ ج‪ 11‬ص ‪ (508‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﻛﺮم )ﺻﻠﻲاﷲ ﻋﻠﻴﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ‬ ‫وﻗﺖ اﻫﻞ ﺑﺪﻋﺖ و ﺷﻚ را ﺑﻌﺪ از ﻣﻦ دﻳﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺰاري از آﻧﻬﺎ را آﺷـﻜﺎر ﻛﻨﻴـﺪ و ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫دﺷﻨﺎم زﻳﺎد ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬و ﺳﺨﻦ درﺑﺎره آﻧﻬﺎ زﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬و ﻃﻌﻦ و ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ در ﻓﺴﺎد در اﺳﺎﻟم ﻃﻤﻊ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﺎ ﻣـﺮدم از آﻧﻬـﺎ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻧـﺪ و‬ ‫ﭼﻴﺰي از ﺑﺪﻋﺖ آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪا ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺣﺴﻨﺎت ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ و درﺟﺎت ﺷﻤﺎ را در‬ ‫‪ ‬‬ ‫ﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ أﻳﻀﺎ ﺑﺴﻨﺪه‪ ،‬ﻋﻦ اﻟﻔﻀﻴﻞ ﺑﻦ ﻳﺴﺎر‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬ﺳﻤﻌﺖ أﺑﺎ ﻋﺒﺪاﷲ )ع( ﻳﻘـﻮل‪":‬ﻣـﻦ ﺧـﺮج ﻳـﺪﻋﻮ‬ ‫اﻟﻨﺎس وﻓﻴﻬﻢ ﻣﻦ ﻫﻮ أﻋﻠﻢ ﻣﻨﻪ ﻓﻬﻮ ﺿﺎلّ ﻣﺒﺘﺪع ‪ .‬و ﻣﻦ ادﻋﻲ اﺎﻟﻣﺎﻣﻺ و ﻟﻴﺲ ﺑﺎﻣﺎم ﻓﻬﻮ ﻛﺎﻓﺮ‪) ".‬اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ‬ ‫ج ‪ 18‬ص ‪ ،564‬اﻟﺒﺎب ‪ 10‬ﻣﻦ أﺑﻮاب ﺣﺪ اﻟﻤﺮﺗﺪ‪ ،‬اﻟﺤﺪﻳﺚ ‪ .36‬‬ ‫ﻣﺎ ﻓﻲ ﺗﺤﻒاﻟﻌﻘﻮل ﻋﻦ اﻟﺼﺎدق )ع(‪":‬ﻣﻦ دﻋﺎ اﻟﻨﺎس اﻟﻲ ﻧﻔﺴﻪ و ﻓﻴﻬﻢ ﻣﻦ ﻫﻮ أﻋﻠﻢ ﻣﻨﻪ ﻓﻬﻮ ﻣﺒﺘﺪع ﺿـﺎل‪".‬‬ ‫)ﺗﺤﻒاﻟﻌﻘﻮل ص ‪ (375‬‬ ‫رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ ،‬دراﺳﺎت ﻓﻲ وﺎﻟﻳﻺ اﻟﻔﻘﻴﻪ و ﻓﻘـﻪ اﻟﺪوﻟـﻺ اﺎﻟﺳـﺎﻟﻣﻴﻺ‪ ،‬ج ‪ 1‬ص ‪.301-318‬‬ ‫ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﺮﺣﻮم آذري اﺣﺎدﻳﺚ ﻓﻮق را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬‬ ‫‪ . 1‬ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ ،‬آﻳﻪ ‪» :77‬ﻗُﻞْ ﻳ‪‬ﺎ أَﻫ‪‬ﻞَ اﻟْﻜ‪‬ﺘَﺎبِ ﻟَﺎ ﺗَﻐْﻠُﻮا ﻓ‪‬ﻲ د‪‬ﻳﻨ‪‬ﻜُﻢ‪ ‬ﻏَﻴ‪‬ﺮَ اﻟْﺤ‪‬ﻖِّ و‪‬ﻟَﺎ ﺗَﺘﱠﺒِﻌ‪‬ﻮا أَﻫ‪‬ﻮ‪‬اء‪ ‬ﻗَﻮ‪‬مٍ ﻗَـﺪ‪ ‬ﺿَـﻠﱡﻮا‬ ‫ﻣ‪‬ﻦ ﻗَﺒ‪‬ﻞُ و‪‬أَﺿَﻠﱡﻮا ﻛَﺜ‪‬ﻴﺮًا و‪‬ﺿَﻠﱡﻮا ﻋ‪‬ﻦ ﺳ‪‬ﻮ‪‬اء‪ ‬اﻟﺴ‪‬ﺒِﻴﻞِ« ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﺑﮕﻮ‪» :‬اي اﻫﻞ ﻛﺘﺎب! در دﻳﻦ ﺧـﻮد‪ ،‬ﻏﻠـﻮ‪) ‬و‬ ‫زﻳﺎدهروي( ﻧﻜﻨﻴﺪ! و ﻏﻴﺮ از ﺣﻖ ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ! و از ﻫﻮسﻫﺎي ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﮔﻤﺮاه ﺷﺪﻧﺪ و دﻳﮕﺮان را‬ ‫ﮔﻤﺮاه ﻛﺮدﻧﺪ و از راه راﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوي ﻧﻨﻤﺎﻳﻴﺪ!«‪ .‬‬

‫‪ 406 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫آﺧﺮت ﺑﺎﺎﻟ ﺑﺒﺮد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺆال‪:‬‬ ‫‪ -1‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺎ ﺗﺪﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﻣﻨﺎﻓﺎت ﻧﺪارد؟ ﻧـﻪ اﻫـﻞ ﺑـﺪﻋﺖ ﺑـﺎ دﻳﻨـﺪاريِ‬ ‫ﻇﺎﻫﺮي ﻣﻲﺳﺎزد‪[6].‬‬ ‫‪ -2‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدﺗﺎن از ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮدﻳﺪ ﻫﻢ از اﻫﻞ ﺑـﺪﻋﺖ ﻣﺤﺴـﻮب‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻦ اﻋﺘـﺮاف ﻣـﻲﻛـﻨﻢ ﺗـﺎﻛﻨﻮن ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ در اﺳـﺎﻟم را‬ ‫ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدم و ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدم ﻛﻪ ﺻﻔﺎت ﻣﻌﺘﺒﺮه در واﻟﻲ از ﻋﺪاﻟﺖ و ﺗﻘﻮي و اﻋﻠﻤﻴﺖ در‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻟﻐﺰشﻫﺎ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻫﻤﻴﻦ اﻳﺎم ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻓﺘـﻮاي‬ ‫ﺣﻀــﺮت آﻳــﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤــﻲ ﻣﻨﺘﻈــﺮي )ﻣــﺪ ﻇﻠّــﻪ اﻟﻌــﺎﻟﻲ( در ﻣــﻮرد ﺗﺸــﻜﻴﻞ اﺣــﺰاب و‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻏﻴﺮواﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوﻟﺖ‪ ١‬و اﺷﺎرات و ﺗﺼﺮﻳﺤﺎت ﺣﻀﺮت اﻣﺎم راﺣﻞ‬ ‫)ﻗﺪسﺳﺮه( در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﺘﻌﺪد از ﻗﺒﻴﻞ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺗﺸﻜﻞ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﺮاي روﺣﺎﻧﻴﻮن‬ ‫ﻣﺒﺎرز و ﺟﺪا ﺷﺪن از روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز و در ﻋﻴﻦﺣﺎل ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑـﺮ اﺗﺤـﺎد و ﺑـﺮادري ﻫـﺮ دو‬ ‫ﺗﺸﻜﻞ‪ ٢‬و اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺪرس ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴـﺘﻴﺪ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺒﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺗﺸﻜﻞ و ﻧﻔﻮذ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت آن در دوﻟﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻲﻓﺮﻣـﻮد ﺧﻄـﺎب ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ :‬ﻣﻦ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎ را ﻫﻢ ﻣﺠﺘﻬﺪ‪) ‬ﺳﻴﺎﺳﻲ( ﻣﻲداﻧﻢ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻧﻈﺮات ﺷـﻤﺎ را‬ ‫ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻟﺬﻳﻦ ﻳﺴﺘﻤﻌﻮن اﻟﻘﻮل ﻓﻴﺘّﺒﻌﻮن اﺣﺴـﻨﻪ اوﻟﺌـﻚ اﻟـﺬﻳﻦ ﻫـﺪاﻫﻢ اﷲ و‬ ‫اوﻟﺌﻚ ﻫﻢ اوﻟﻮا اﺎﻟﻟﺒﺎب )زﻣﺮ ‪(18‬‬

‫‪٣‬‬

‫از ﺣﺰب واﺣﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﺎﻟﻣﻲ زﻳﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎ ﺣﻀﺮت اﻣـﺎم )ﻗـﺪس ﺳـﺮه( از‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻮرخ ‪ 14‬آﺑﺎن ‪ 1376‬آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ ﺳﺌﻮال ﺟﻤﻌﻲ از اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﮕﺎه در ﻣﻮرد ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻲ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ اﺣﺰاب ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻋﻀﻮﻳﺖ در آن‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮات‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪ .1031-1034‬‬ ‫‪ . 2‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرخ ‪ 10‬آﺑﺎن ‪ 1367‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﻣﻨﺸﻮر ﺑﺮادري‪ ،‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣـﺎم‪ ،‬ج ‪ ،21‬ص ‪-180‬‬ ‫‪.177‬‬ ‫‪ . 3‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺎن را ﻣﻲﺷﻨﻮﻧﺪ و از ﻧﻴﻜﻮﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ آﻧﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧـﺪا‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖﺷﺎن ﻛﺮده‪ ،‬و آﻧﻬﺎ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 407 ‬‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺒﻲ ﮔﻠﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺎﺿـﺮ ﻧﺒـﻮد‬ ‫دﻓﺘﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﻳﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪاي از ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣـﻮزه را ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﻣﺪرﺳﺎن ﻳﺎ اﺳﻢ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺗﺸﻜﻞ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﻨﺎم ﻣﺠﻤﻊ ﻃﺎﻟب و ﻓﻀﺎﻟ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﻏﺎﻟﺒﺎً از اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﺎ ﺗﺸﻜﻞ آن دﻟﺠﻮﻳﻲ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ؛ ﺑﺮﺧﺎﻟف ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮي ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻬﺎي زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎزوي رﻫﺒﺮي ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲﭘﺮداﺧﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ اﺧﻴـﺮاً‬ ‫ﺑﻪﻃﻮر رﺳﻤﻲ و ﻋﻠﻨﻲ آن را زﻳﺮ ﻧﻔﻮذ و اﻣﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﻣﻦ ﺧﻠﺠﺎن ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ وﺿـﻊ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻄﻠﻮب و اﻳﺪهآل اﻣﺎم ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ اوج اﺷﺘﺒﺎه ﻣـﻦ و ﺑـﻪ اﺷـﺘﺒﺎه‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ دﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮﮔﺎن و ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد ﻣﻠﺖ اﻇﻬﺎر وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘـﻪ و اﺛﺒـﺎت آن ﺑـﺮاي رﻫﺒـﺮ‬ ‫ﻓﻌﻠﻲ ﺣﺘﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮاﺟﻊ دﻳﮕﺮ ﺑﻮد؛ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ را در اﺧﺘﻴﺎر ]‪ [7‬ﺣﻮزه و ﻋﻠﻤـﻴﻦ‬ ‫آﻗﺎي ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻲ و آﻗﺎي اراﻛﻲ )ﻗـﺪس ﺳـﺮﻫﻤﺎ( ﻣـﻲداﻧﺴـﺘﻢ وﻟـﻲ ﺳـﺎﻳﺮ اﺣﻜـﺎم وﺎﻟﻳـﻲ‬ ‫ﻣ‪‬ﻦﺟﻤﻠﻪ أﺧﺬ وﺟﻮه را در اﻧﺤﺼﺎر ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﻣـﻲداﻧﺴـﺘﻢ‪ ،‬ﻛـﻪ در ﻛﺒـﺮاي ﻛﻠـﻲ ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫اﻧﺤﺼﺎر در وﻟﻲ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ وﻟﻲ رﻫﺒﺮي ﻓﻌﻠﻲ را وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﺼﺐ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت اﻣﺎم )ﻗﺪس ﺳﺮه( ﻣﻨﺸﺄ ﺷﺮﻋﻲ ﻧﺪاﺷـﺖ زﻳـﺮا‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻧﻪ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻪ اﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺮورت ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻢ ﻋﻘﻠﻲ اﺳـﺖ‬ ‫و ﻫﻢ ﺷﺮﻋﻲ‪ ،‬وﻟﻲ آﺛﺎر ﺷﺮﻋﻲ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻣ‪‬ﻦﺟﻤﻠﻪ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ و ﺑﻌﻀﻲ از اﺧﺘﻴـﺎرات‬ ‫ﻳﺎزدهﮔﺎﻧﻪ ﻣﺜﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻧﻈﺎم ﺑﻮﻳﮋه ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺣﺎﻛﻢ ﻛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻘﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﻨﺘﻔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﺮدار ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ و ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺿﺎﻣﻦ و ﻣﺴـﺌﻮل‬ ‫ﺧﺴﺎرات وارده ﺑﺮ ﻣﻠﺖ و ﻧﻈﺎم ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮﮔﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﻣﺒـﺎرز‬ ‫ﺗﻬﺮان ﻫﻢ ﺑﻲﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم‪ .‬آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻧﺎﺋﺐ رﻳﻴﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد اﺟﺘﻬﺎد اﻳﺸﺎن را ﺣـﻴﻦ أﺧـﺬ رأي ﺑـﻪ ﺧـﻮرد ﺧﺒﺮﮔـﺎن‬ ‫دادﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﻋﺘﺮاض ﺣﻘﻴﺮ روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﻣﻦ وﻗﻌﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫در ﺻﻮرت ﻣﺠﻠﺲ ﺟﻠﺴﻪ وﻳﮋه ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ از ﺧﺪا و ﻣﻠـﺖ اﻳـﺮان‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 408 ‬‬

‫ﭘﻮزش ﻣﻲﻃﻠﺒﻢ‪ .‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﭘﺎداش اﻋﺘﺮاف ﻣﻦ ﺑﻪ ﻗﺼﻮر ﻳـﺎ ﺗﻘﺼـﻴﺮ از ﻣـﻦ‬ ‫درﮔﺬرﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻃﺎﻟب ﻋﺎﻣﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا اﻳﺸﺎن ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟ ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ :‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﻬﻮدي اﮔﺮ ﺷﻬﺎدت ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ أﺟﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ اﻫـﻞ ﺧﺒـﺮه‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﻧﻈﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻫﻞ ﺧﺒﺮه ﺑﺎﻳـﺪ ﺷـﻬﺎدت دﻫﻨـﺪ و‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺮﻓﻲ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺣﻀﺮت ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻈﺮ اﻣـﺎم‬ ‫راﺣﻞ )ﻗﺪس ﺳﺮه( و ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮع ﻣﻨﻌﺰل ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻈﺮ اﻣﺎم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪:‬‬ ‫وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ اﮔﺮ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻛﻨﺪ ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪ ١.‬و اﻣﺎ ﻗـﺎﻧﻮن ﺑﺮﺣﺴـﺐ اﺻـﻞ ﻳﻜﺼـﺪ و ﻧـﻪ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻟﻲ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺎﻟﺣﻴﺖ اﻓﺘﺎء در ﺗﻤـﺎم اﺑـﻮاب ﻓﻘـﻪ را داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺣﻜﻢ و ﻣﻮﺿﻮع اﺣﺎﻃﻪ ﻓﻌﻠﻲ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻓﻌﻠﻴﺖ ﺎﻟزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺷﺮع رواﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪدي ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ رواﻳﺖ ﻣﻌﺮوف »ﻣﻦ ام ﻗﻮﻣـﺎً و ﻓـﻴﻬﻢ‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻮ اﻋﻠﻢ ﻣﻨﻪ ﻓﻬﻮ ﻣﺒﺪع ﺿﺎل«‪ ٢‬ﻳﺎ رواﻳﺖ ﻋﻴﺺ ﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ )وﺳﺎﺋﻞ ج ‪ 11‬ﺑﺎب ‪ ٣(13‬ﻳﺎ‬ ‫ﻣﻘﺒﻮﻟﻪ ﻋﻤﺮﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ‪ 4‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ارادﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ داﺷﺘﻪ و دارم و ﺳﻮاﺑﻖ درﺧﺸﺎن و ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫از دﺳﺖ ﻫﻤﻪ ﺧﺎرج اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﺒﺮﮔـﺎن‬ ‫ﻓﻌﻠﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻧﻘﺾ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻟﻲ از رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و آﻗﺎي‬ ‫]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي ]‪ [8‬و آﻗﺎي ]ﻋﻠﻲ[ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ و آﻗﺎي ]اﻛﺒﺮ[ ﻫﺎﺷـﻤﻲ ﺑـﻮده و از روﺣـﺎﻧﻴﻮن‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻏﻴﺮ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد و از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﭼﻴﺰي ﻣﺜﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﺎن‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﻮرخ ‪ 26‬آذر ‪ 1358‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم ج ‪ .11‬‬ ‫‪ . 2‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﺎورﻗﻲ ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ .404‬‬ ‫‪ . 3‬اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ ج ‪ ،11‬ص ‪ ،35‬اﻟﺒﺎب ‪ 13‬ﻣﻦ أﺑﻮاب ﺟﻬﺎد اﻟﻌﺪو‪ ،‬اﻟﺤﺪﻳﺚ ‪ .1‬‬ ‫‪ . 4‬اﺻﻮلاﻟﻜﺎﻓﻲ ج ‪ 1‬ص ‪ ،67‬ﺑﺎب اﺧﺘﺎﻟف اﻟﺤﺪﻳﺚ‪ ،‬اﻟﺤـﺪﻳﺚ ‪10‬؛ و اﻟﻔـﺮوع ﻣﻨـﻪ ج ‪ 7‬ص ‪ 412‬ﺑـﺎب‬ ‫ﻛﺮاﻫﻴﻺ اﺎﻟرﺗﻔﺎع اﻟﻲ ﻗﻀﺎة اﻟﺠﻮر ﻣﻦ ﻛﺘﺎب اﻟﻘﻀﺎء‪ ،‬اﻟﺤـﺪﻳﺚ ‪5‬؛ ﺗﻬـﺬﻳﺐ اﺎﻟﺣﻜـﺎم ج ‪ 6‬ص ‪ ،218‬و‬ ‫‪ ، 301‬اﻟﺤﺪﻳﺚ ‪ 514‬و ‪ .854‬‬

‫‪ 409 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫و روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺗﻬﺮان و روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒـﺎرز و روﺣﺎﻧﻴـﺖ ﻣﺴـﺘﻘﻞ و ﻏﻴـﺮ واﺑﺴـﺘﻪ ﺗﻤـﺎم‬ ‫اﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ آن روز و در اﺳﺮع وﻗﺖ و ﺑﺎﻟﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ اﺻـﻞ ‪ 111‬ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫وﻟﻲ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ آن ﻓﻜـﺮي‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻴﺮ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻓﻌﻠﻲ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻴﺴﺖ و دو ﻣﻴﻠﻴﻮن رأي ﻣﻠﺖ را‬ ‫ﺑﺎ ﺧﻮد دارد از ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﺴﺘﻐﻨﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻫﻤﻮﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲ‬ ‫از ﻃﺮف ﻫﻤﻪ ﻣﻠﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨﺪه دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر و ﻓﻘﺪان ﺷﺮاﺋﻂ از روز اول ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻛﺎً ﺑﺎ ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺟﺪﻳﺪ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻴﺮ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﻮد زﻳﺮا ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﺟﺰ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺳـﺮان‬ ‫ﺳﺮﺳﭙﺮده و ﺧﻮدﻓﺮوﺧﺘﻪ و دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ ٢‬ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻣﺴﺘﻀﻌﻒ ﻛﺸـﻮرﻫﺎي‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ اﻣﺜﺎل ﺻﺪام و ﺣﺴﻴﻦ اردﻧﻲ و ﻣﺒﺎرك و ﺳﻠﻴﻤﺎن دﻣﻴﺮل و ﻓﻬـﺪ و‬ ‫اﺣﻴﺎﻧﺎً ﻋﺮﻓﺎت ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و از دﺳﺖﻫﺎي ﻣﺒﺎرك ﺟﻤﻬﻮري اﺳـﺎﻟﻣﻲ‬ ‫ﺟﻮاﺋﺰي ]‪ [9‬ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﺎرﻫﺎي ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬و اﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑـﺮﺧﺎﻟف ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ؛ و اﻳﻦ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر و ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻣﺮدم اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻـﻮل ﺗﻀـﻴﻴﻊ ﺷـﺪه ﻗـﺎﻧﻮن‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ .1‬اﺻﻞ‪ 111‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه رﻫﺒﺮ از اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﻮد ﻧﺎﺗﻮان ﺷﻮد‪ .‬ﻳﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﻳﻜﻲ از ﺷـﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻣﺬﻛﻮر در اﺻﻮل ﭘﻨﺠﻢ و ﻳﻜﺼﺪ و ﻧﻬﻢ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد از آﻏـﺎز ﻓﺎﻗـﺪ ﺑﻌﻀـﻲ از ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑـﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﻘﺎم ﺧﻮد ﺑﺮﻛﻨﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﺬﻛﻮر در اﺻﻞ ﻳﻜﺼـﺪ و‬ ‫ﻫﺸﺘﻢ اﺳﺖ‪ .‬درﺻﻮرت ﻓﻮت ﻳﺎ ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻳﺎ ﻋﺰل رﻫﺒﺮ‪ ،‬ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ‪ ،‬در اﺳﺮع وﻗﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﻣﻌﺮﻓﻲ رﻫﺒﺮ ﺟﺪﻳﺪ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﺮﻓﻲ رﻫﺒﺮ‪ ،‬ﺷﻮراﻳﻲ ﻣﺮﻛـﺐ از رﻳـﻴﺲﺟﻤﻬـﻮر‪،‬‬ ‫رﻳﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ و ﻳﻜﻲ از ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻮراي ﻧﮕﻬﺒﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻣﺼـﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم‪ ،‬ﻫﻤـﻪ‬ ‫وﻇﺎﻳﻒ رﻫﺒﺮي را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﻣﺪت ﻳﻜﻲ از آﻧﺎن ﺑﻪ ﻫـﺮ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮد درﮔﻴﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﻤﻊ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻔﻆ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻓﻘﻬﺎء‪ ،‬در ﺷﻮرا ﺑﻪ ﺟﺎي وي‬ ‫ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻮرا درﺧﺼﻮص وﻇﺎﻳﻒ ﺑﻨﺪﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 3‬و ‪ 5‬و ‪ 10‬و ﻗﺴﻤﺖﻫـﺎي )د( و )ه(‬ ‫و )و( ﺑﻨﺪ ‪ 6‬اﺻﻞ ﻳﻜﺼﺪ و دﻫﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم اﻋﻀﺎء ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺪام ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه رﻫﺒﺮ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﻳﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ دﻳﮕﺮي ﻣﻮﻗﺘـﺎً از اﻧﺠـﺎم وﻇـﺎﻳﻒ رﻫﺒـﺮي ﻧـﺎﺗﻮان‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﺪت ﺷﻮراي ﻣﺬﻛﻮر در اﻳﻦ اﺻﻞ وﻇﺎﻳﻒ او را ﻋﻬﺪهدار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬در ﻣﺘﻦ دﺳﺖﻧﻮﻳﺲ‪ :‬ﻛﺸﻮرﻫﺎي اﺳﺎﻟم‪ .‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 410 ‬‬

‫اﺳﺎﺳﻲ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻳﺎد ﺑﻴـﺎورد ﻓﺮﻣـﺎﻳﺶ اﻣـﺎم‬ ‫راﺣﻞ )ﻗﺪس ﺳﺮه( ﻛﻪ وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺮدم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺮاردادي ﻛﻪ ﺧـﻮد ﺑﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ‬ ‫]را[ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،١‬و ﻫﺮﻃﻮر ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ اﻗﺘﻀﺎ دارد ﺧﺴﺎرت را ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ از‬ ‫ﺧﺴﺎرت ﺗﺸﻜﻴﻞ اﺳﺖ ﺟﺒﺮان ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ و ﺑـﻪ ﺟـﺎي آن ﻛﻨﻔﺮاﻧﺴـﻲ از ﻫﺴـﺘﻪﻫـﺎي ﻣﺮﻛـﺰي‬ ‫ﺣﺰباﷲ ﻫﺮ ﻛﺸﻮر ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺳﺮان ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺷـﻮد‪ ،‬و از اﻓﻐﺎﻧﺴـﺘﺎن و‬ ‫اﻟﺠﺰاﻳﺮ و ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ اﺷﻐﺎﻟﻲ و ﭼﭽﻦ دﻋﻮت ﻛﻨﺪ اﻧﺸﺎءاﷲ‪.‬‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻫﻤﭽﻮن آﻗﺎي ]اﻛﺒﺮ[ ﻫﺎﺷﻤﻲ و ﻣﺸﺎورﻳﻦ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي و آﻗﺎي ريﺷـﻬﺮي‬ ‫دادﺳﺘﺎن دادﮔﺎه وﻳﮋه و آﻗﺎي ]ﻣﺤﻤﺪ[ ﻳﺰدي و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻋﻤﻞﻛﻨﻨﺪه و ﺷﻜﻨﺠﻪﮔـﺮ اﻃﺎﻟﻋـﺎت‬ ‫را ﺑﻪ دادﮔﺎه ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺸﺎءاﷲ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺣﻘﻴﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﻘﺎﻫﺖ و اﻳﺎم ﭘﻴﺮي ﻓﻘﻂ در ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي ﺟﺪﻳﺪ آن ﻫﻢ در ﺳـﺎل‬ ‫اول و ﺟﻠﺴﺎت اوﻟﻴﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد و ﺣﻀﺮت آﻳـﺖاﷲ اﻟﻌﻈﻤـﻲ ﻣﻨﺘﻈـﺮي )داﻣـﺖ‬ ‫ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ( ]‪ [10‬را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ ﺑﻮﻳﮋه در ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ و ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ را در ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ آﻗﺎي ﺑﻬﺠﺖ )داﻣﺖ ﻋﻈﻤﺘﻪ و ﻋـﺰّه( ﺗـﺮﺟﻴﺢ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻢ‪ ،‬و ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺗﻬﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ‪:‬‬ ‫ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺳﺎل ‪ 1304‬ﺷﻤﺴﻲ‪ ٢‬در ﻳﻜﻲ از ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻓﻘﻴﺮ از ﻧﻈﺮ ﻣﺎدي و ﻏﻨﻲ از ﻟﺤﺎظ‬ ‫ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﻴﻊ و ارادﺗﻤﻨﺪ اﻫﻞﺑﻴﺖ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ﺻﻠﻲ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و آﻟـﻪ( و ﻓﺮزﻧـﺪ ﻫﻔـﺘﻢ‪ ٣‬ﺷـﺎﻋﺮ‬ ‫ﻣﻌﺮوف آذر ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ‪ ،‬و ﻣﻴﻬﻤﺎن ﺳﻪ اﻳﻮان ﻃﺎﻟي ﻣﻮﺎﻟي ﺧﻮد ﻋﻠﻲ و رﺿﺎ )ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴﺎﻟم(‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرخ ‪16‬دي ‪ 1366‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪» :‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻗﺮاردادﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺮﻋﻲ را ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ آن ﻗﺮارداد ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻛﺸﻮر و اﺳﺎﻟم ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚﺟﺎﻧﺒﻪ ﻟﻐﻮ ﻛﻨﺪ‪) «.‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم ج ‪ 20‬ص‪ .(451‬در ﻛﺎﻟم آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣـﺮدم‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬در ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻳﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻟﺪ آذري ﻗﻤﻲ ‪ 1302‬ﻣﻄﺎﺑﻖ رﺑﻴﻊاﺎﻟول ‪ 1342‬ﻗﻤـﺮي ﻣﻄـﺎﺑﻖ درج ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫»ﮔﺬري ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ« )ص ‪ (7‬و ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﻛﺘـﺎب ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺪرﺳـﻴﻦ از‬ ‫آﻏﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن )ص ‪ .(15‬‬ ‫‪ . 3‬ﻣﺮاد وي ﻧﺴﻞ ﻫﻔﺘﻢ از اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﻋﺼﺮ ﺻﻔﻮي اﺳﺖ‪ .‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ 411 ‬‬

‫و ﺣﻀﺮت ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ )ﻋﻠﻴﻬﺎ ﺳﺎﻟم(‪ ،‬و ﻣﺮﻳﺪ و ﻣﺨﻠﺺ ﺟﺎنﻓﺪاي ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻛﺒﻴـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﻠﻚ‬ ‫ﺳﺮﺑﺎز اﻣﺎم زﻣﺎن )ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﺎﻟم( و ﺑﻪ ارﺗﺰاق از ﻣﺤﻀﺮ ﭘﺮﻓﻴﺾ اﻣﺎم در ﺳﺎل ‪ 1320‬ﺷﻤﺴﻲ‪،‬‬ ‫و ﻣﻔﺘﺨﺮ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ‪ ،‬و ﻣﺒﺎرز ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻮدهايﻫﺎ و ﭘﻬﻠﻮي ﺻـﻐﻴﺮ‪ ،‬و ﺳـﻤﭙﺎت‬ ‫ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﺳﺎﻟم‪ ،‬و ﻣﻘﻠﺪ و ﺷﺎﮔﺮد آﻳﺖاﷲ ]ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ[ ﺑﺮوﺟـﺮدي و ]ﺳـﻴﺪﻣﺤﻤﺪ[ ﻣﺤﻘـﻖ‬ ‫داﻣﺎد و آﻗﺎي ]ﺳﻴﺪ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ[ ﺧﻮﺋﻲ‪ ،‬و ﻣﺮوج آﻗﺎي ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬و زﻧﺪانﻫﺎي ﻛﻮﺗـﺎهﻣـﺪت و‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺪت‪ ،‬و ﺗﺒﻌﻴﺪي ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬و ﻫﻢزﻧﺪاﻧﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮيﻫﺎ ﭘﺪر و ﭘﺴﺮ‪ ،‬و ﺑـﺮادر ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﻣﻨﺘﻈﺮي ﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬و اوﻟﻴﻦ دادﺳﺘﺎن اﻧﻘﺎﻟب ﺗﻬﺮان و رﻓﻴﻖ ﻣﺒﺎرز ]ﺻـﺎدق[ ﺧﻠﺨـﺎﻟﻲ‪ ،‬و ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬ ‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ در ﺳﺎل ‪ ١،1367‬ﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارد و ﻧﻪ ﻃﺮﻓﺪار ﭼﭗ و ﻧﻪ ﻃﺮﻓـﺪار‬ ‫راﺳﺖ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎددان اﺳﺎﻟﻣﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻒ رﺑﺎ و ﺑﺎﻧﻚ و ﺑﻴﻤﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺗﺠﺎرﺗﻲ و ﺑﺎزار ﺑﻮرس‬ ‫و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ‪ 2‬ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ و ﮔﺮاﻧﻲ ﻣﻮاد اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬و ]ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻣـﻮر[ ورزﺷـﻲ‪ 3‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ را ﺳﺮﮔﺮم و از ﻛﺎر ﺑﻴﻜﺎر ﻛﺮده اﺳﺖ ﻋﻀﻮ ﻣﺠﻠﺲ دوم و ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒـﺮي در‬ ‫دو دوره و ﻋﻀﻮ ]ﺷﻮراي[ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ]ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ[ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮي ﻣﺴـﺘﻘﻞ از ﻃـﺮف‬ ‫ﺣﻀﺮت اﻣﺎم )ﻗﺪس ﺳﺮه(‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻨـﺎﻓﻘﻴﻦ در ﺳـﺎل ‪ ،58‬و اوﻟـﻴﻦ ﻣـﺘﻬﻢ ﻗﻀـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‪ 4،‬و اوﻟﻴﻦ ﻣﻈﻠﻮم رﻫﺒﺮي ﺧﺎﻣﻨﻪاي و اﻃﺎﻟﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ و‬ ‫ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ رﻫﺒﺮي و ﻫﻴﭻ ﻣﻘﺎم دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮداز و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه اﻣـﺎم راﺣـﻞ و ﻣﺤﺘـﺎج‬ ‫رﺣﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ در اﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮري ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﺒﺎب ﻧﺒﻮدهام ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟـﺎي آن ﺑـﻪ ﺑـﻮي‬ ‫داغ ﻛﺮدن ﺧﺮ ﻣﺘﺄذي ﺷﻮم‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﻧﺒﻮدهام ﻛﻪ ﻣﺜﻞ آﻗـﺎي ]ﻣﺤﻤـﺪ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪي[ ريﺷﻬﺮي ﺑﻮر ﺷﻮم و ﺟﻮانﻫﺎي ﺧﺎم را ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﺑـﻪ راهﭘﻴﻤـﺎﻳﻲ دﻋـﻮت‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻮرخ ‪ 28‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1367‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ آذري ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﺻﺤﻴﻔﻪ اﻣﺎم ج ‪ 21‬ص ‪ .141‬‬ ‫‪ . 2‬ﺧﻂ ﻣﺸﻲ اﻛﺒﺮ ﻫﺎﺷﻤﻲ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﺳﺒﻖ‪ .‬‬ ‫‪ . 3‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ورزش ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬‬ ‫‪ . 4‬اﺷﺎره ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻔﺎي وي در ‪ 25‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1358‬از دادﺳﺘﺎﻧﻲ ﺗﻬﺮان ﺑﻌﺪ از ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎر در ‪ 11‬ﺗﻴﺮ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﺳﺎل‪ .‬‬

‫‪ 412 ‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺟﺰ دﺷﻤﻨﺎن و دوﺳﺘﺎن ﻧﺎدان ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﻲﺗﻌـﺎدﻟﻲ ﻣﺘّﺼـﻒ ﻧﻨﻤـﻮده اﺳـﺖ ﭼـﻪ‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺣﺮفﻫﺎي ﻣﺮا ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻨﻄﻘﻲ رد ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ آزاداﻧﺪﻳﺸـﻲ و ﺗﺴـﻠﻴﻢ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻖ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل در ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ و‬ ‫آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي و ﻫﺎﺷﻤﻲ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻫﺮﻳﻚ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ذﻛﺮ ﻣﻲﻛـﻨﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺎم ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﻣﺎ )ﺑﻨﻲﺻﺪر( ﺑﺮ دلﻫﺎي ﻣﺮدم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬دﻓﻌﻪ دﻳﮕـﺮ او‬ ‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‪ ...‬ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 2.‬آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي روزي ﻣﻲﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻓﻜـﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻢ؛ و روزي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮد‪ .‬آﻗﺎي ﻫﺎﺷﻤﻲ روزي ﻣﻮاﻓـﻖ ]‪[11‬‬ ‫ﺳﻮﺑﺴﻴﺪ و ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﺮخ‪ ،‬و روز دﻳﮕﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ آﻧﻬﺎ‪ ،‬و روزي ﭼﭗﮔﺮا و اﻣـﺮوز راﺳـﺖﮔـﺮا‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ از آﻧﻜﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻓﻘﻴﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دورهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻈﺮات ﻓﻘﻬـﻲ و اﺻـﻮﻟﻲ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ؛ و اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛـﻮري ﭼﺸـﻢ دﺷـﻤﻨﺎن ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﻣﺘﺮﻗـﻲ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫اﺳﺎﻟﻣﻲ آﻗﺎي ﻣﻨﺘﻈﺮي )داﻣﺖ ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ(‪ ٣‬را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪام »واﻟﺤـﻖ اوﻟـﻲ أن ﻳﺘﺒـﻊ«‪4،‬و اﻧﺸـﺎءاﷲ‬ ‫ﻫﻴﭻوﻗﺖ از آن ﻋﺪول ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤﻲ‬ ‫‪ 24‬آﺑﺎن ‪1376‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ . 1‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ از ﺧﺮداد ‪ 68‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻋﻠﻴﻪ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ دادﮔـﺎه وﻳـﮋه روﺣﺎﻧﻴـﺖ‬ ‫در ﻗﻢ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬‬ ‫‪ . 2‬اﮔﺮ ﻣﺮاد آذري ﺳﺨﻨﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ رﻫﺒﺮ اﻧﻘﺎﻟب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن اﺑﺘﺪاﻳﻲ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ درﺑـﺎره اﺑﻮاﻟﺤﺴـﻦ‬ ‫ﺑﻨﻲﺻﺪر ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﻳﺮان ﺻﺤﻴﻔﺔ اﻣﺎم‪ ،‬ﺟﻠﺪ دﻫﻢ‪ ،‬ص ‪ ،270 -279‬ﻣﻮرخ ‪ 20‬ﻣﻬﺮ ‪،1358‬‬ ‫و ﻣﻮﺿﻊ ﺛﺎﻧﻮي اﻳﺸﺎن ﺻﺤﻴﻔﺔ اﻣﺎم‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،21‬ص‪ .330‬‬ ‫‪ . 3‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي درﺑﺎره وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‪ :‬ﻧﻈﺎرت ﻓﻘﻴﻪ اﻋﻠﻢ ﺑﺮ ﺗﻘﻨﻴﻦ و اﻧﻜﺎر دﺧﺎﻟـﺖ اﺟﺮاﻳـﻲ‬ ‫وﻟﻲﻓﻘﻴﻪ‪ .‬‬ ‫‪ . 4‬ﺳﻮره ﻳﻮﻧﺲ‪ ،‬آﻳﻪ ‪» :35‬أَﻓَﻤ‪‬ﻦ ﻳ‪‬ﻬ‪‬ﺪ‪‬ي إِﻟَﻰ اﻟْﺤ‪‬ﻖِّ أَﺣ‪‬ﻖﱡ أَن ﻳ‪‬ﺘﱠﺒ‪‬ﻊ‪ ‬أَﻣ‪‬ﻦ ﻟﱠﺎ ﻳ‪‬ﻬِﺪ‪ّ‬ي إِﻟﱠﺎ أَن ﻳ‪‬ﻬ‪‬ﺪ‪‬ى ٰ◌ ﻓَﻤ‪‬ﺎ ﻟَﻜُﻢ‪ ‬ﻛَﻴ‪‬ﻒ‪‬‬ ‫ﺗَﺤ‪‬ﻜُﻤ‪‬ﻮنَ« ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﻪﺳﻮي ﺣﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺮوي ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ آن ﻛﺲ‬ ‫ﻛﻪ ﺧﻮد ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﻫﺪاﻳﺘﺶ ﻛﻨﻨﺪ؟ ﺷﻤﺎ را ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ داوري ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟!« ‪ ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪة اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ اول ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪ 11،‬ﺧﺮداد ‪ 1376‬‬

‫‪ 416 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت )ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻟﺣﻴﺎن(‪ 25 ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1376‬‬

‫‪ 417 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ اول ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪ 5 ،‬آﺑﺎن ‪1376‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ آﺧﺮ )‪ (34‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ اﻳﺮان ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪ 5 ،‬آﺑﺎن ‪ 1376‬‬

‫‪ 418 ‬‬

‫‪ 419 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ اول ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت ) ﻗﺮﺑﺎﻧﻌﻠﻲ دري ﻧﺠﻒآﺑﺎدي(‪ 21 ،‬آﺑﺎن ‪ 1376‬‬

‫‪ 420 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ دوم ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت )ﻗﺮﺑﺎﻧﻌﻠﻲ دري ﻧﺠﻒآﺑﺎدي( ‪ 21‬آﺑﺎن ‪ 1376‬‬

‫‪ 421 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ]‪ 24‬آﺑﺎن ‪[1376‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ آﺧﺮ)‪ (11‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﻧﻘﺪ دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ )‪ 24‬آﺑﺎن ‪ (1376‬‬

‫‪ 422 ‬‬

‫‪ 423 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ روز ﺳﺮﻛﻮب‪ 28 ،‬آﺑﺎن ‪1376‬‬

‫‪ 424 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ اول ﻧﺎﻣﺔ ﺳﻪ ﺻﻔﺤﻪاي ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر ﺧﺎﺗﻤﻲ‪) ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ (1376‬‬

‫‪ 425 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫دلﻧﻮﺷﺘﺔ »أﻋﻴﺬك ﺑﺎﷲ« )ﺧﻄﺎب ﺑﻪ رﻫﺒﺮي(‪ 5 ،‬آذر ‪ 1376‬‬

‫‪ 426 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي )ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﺎﻣﻨﻪاي(‪ 6 ،‬آذر ‪ 1376‬‬

‫‪ 427 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ اول ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟمواﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪] ،‬اواﻳﻞ آذر ‪ [1376‬‬

‫‪ 428 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ ﺳﻮم ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ رازﻳﻨﻲ رﺋﻴﺲ دادﮔﺴﺘﺮي ﺗﻬﺮان‪] ،‬اواﻳﻞ آذر ‪ [1376‬‬

‫‪ 429 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ اول ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺑﻪ وﻳﮋه ﺟﻮاﻧﺎن‪ 12 ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1377‬‬

‫‪ 430 ‬‬

‫ﮔﺰﻳﺪه اﺳﻨﺎد‬

‫ﺻﻔﺤﻪ اول ﺻﻮرت ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ]‪ 20‬ﺧﺮداد ‪ [1377‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪434 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫دوران ﺗﺒﻌﻴﺪ در ﻧﺎﺋﻴﻦ‬

‫ﺑﺎﻧﻮ اﻗﺪس ﺑﺮﻗﻌﻲ)آذري ﻗﻤﻲ( ‪ ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪435 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪436 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪437 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪438 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪439 ‬‬

‫‪440 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫ﻛﺴﺎﻟﺖ ﺳﺎل ‪ 1365‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪441 ‬‬

‫‪442 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻧﺘﺸﺎرات داراﻟﻌﻠﻢ )ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آذري ﻗﻤﻲ( ‪ ‬‬

‫‪443 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ و ﻫﻤﺴﺮش ‪ ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪444 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪445 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪446 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪447 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪448 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪449 ‬‬

‫‪450 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺴﺠﺪ در روﺳﺘﺎي ﺧﺎوه ‪ ‬‬

‫ﻣﺰرﻋﺔ وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ در روﺳﺘﺎي ﺧﺎوه ‪ ‬‬

‫‪451 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ در روﺳﺘﺎي ﺧﺎوه ‪ ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪452 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪453 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪454 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪455 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪456 ‬‬

‫آراء ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ رﻫﺒﺮي در ﺟﻠﺴﺔ ﻣﻮرخ‪ 10‬آذر ‪ 1373‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ‪ ‬‬

‫‪457 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫اوﻟﻴﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ در ﺳﺎل ‪ 1376‬‬

‫‪458 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن اﻣﻨﻴﺘﻲ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪1373-77‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪459 ‬‬

‫‪460 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ اﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آذري ﻗﻤﻲ از ‪ 1368‬ﺗﺎ ‪1377‬‬

‫‪461 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫ﻣﺴﺌﻮﺎﻟن اوﻟﻴﺔ روزﻧﺎﻣﺔ رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺲ وﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎز‪ :‬آذري ﻗﻤﻲ ‪ ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫‪462 ‬‬

‫‪463 ‬‬

‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪان رﻫﺒﺮي‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‪9 ...................................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪20 .......................................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫»ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﺔ ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ آذري ﻗﻤﻲ«‪20 ........................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﭼﺮا آذري؟‪23 ............................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺑﺨﺶ اول‪ .‬آذري ﻣﺘﻘﺪ‪‬م‪27 ...................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ .‬آذري اﻧﻘﻺﺑﻲ‪29 ................................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬آذري ﻗﺎﺿﻲ اﻧﻘﺎﻟﺑﻲ‪30 ............................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫دو‪ .‬ﻋﻀﻮ ﻣﺆﺳﺲ و رﺋﻴﺲ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‪32 ....................................................................................... ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺧﻠﻊ آﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‪33 .................................................................................................................. ‬‬ ‫ب‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺨﺎﻟﻒ دوﻟﺖ‪35 ........................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‪36 ................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺼﻞ اول‪37 .......................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ .‬آذري ﻗﻤﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‪39 ........................................................................................................................................ ‬‬ ‫اول‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ رﻫﺒﺮي در ﻣﺠﻠﺲ دوم‪40 ............................................................................................‬‬ ‫دوم‪ .‬ﭘﻴﻐﺎم ﺷﻔﺎﻫﻲ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﭘﺎﺳﺦ ﻛﺘﺒﻲ ﺗﻨﺪ آذري ﻗﻤﻲ‪44 ............................................................................. ‬‬ ‫ﺳﻮم‪ .‬ﺳﺮدﺳﺘﺔ ﮔﺮوه ‪ 99‬ﻧﻔﺮه ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ اﻣﺎم‪49 .................................................................................................... ‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ اﻧﺘﻘﺎدي روزﻧﺎﻣﺔ رﺳﺎﻟﺖ و ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ارﺳﺎل ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ‪53 ................................................................. ‬‬ ‫ﭘﻨﺠﻢ‪ .‬دوﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﺔ اﻧﺘﻘﺎدي آذري ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ اﻳﺸﺎن‪57 ...................................................... ‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪57 ................................................................................................................... ‬‬ ‫دو‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ آذري و ﭘﺎﺳﺦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪60 ..................................................................................................................................‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪65 ....................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺼﻞ دوم‪71 ................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ .‬آذري ﺳﺮﺳﭙﺮدة وﻹﻳﺖ‪73 ...................................................................................................................................................... ‬‬ ‫اول‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ آذري در ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن رﻫﺒﺮي‪73 ......................................................................................................................... ‬‬ ‫دوم‪ .‬ﻣﻮاﺿﻊ آذري در ﺷﻮراي ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ‪81 ........................................................................................................ ‬‬ ‫ﺳﻮم‪ .‬ﻓﺘﺎواي ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ آذري‪83 ....................................................................................................................................................................... ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ‬

‫‪466 ‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪87 ........................................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ .‬ﻗﻀﻴﺔ ادﻋﺎي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي‪89 ................................................................................................................... ‬‬ ‫‪ ‬ﺑﺎب اول‪ .‬ﻧﮕﺎﻫﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻣﺘﺠﺰﱢي ﺑﺎ اﻛﺴﻴﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم‪89 ............................................. ‬‬ ‫‪ ‬ﺑﺎب دوم‪ .‬رﻳﺸﻪﻳﺎﺑﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‪94 ..................................................................................................... ‬‬ ‫‪ ‬اﻟﻒ‪ .‬ﻗﻄﻊ ﻣﻘﺮري ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ‪95 .......................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫‪ ‬ب‪ .‬اﺟﺘﻨﺎب روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ از اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﺎﻟت ﺻﺎﺣﺐاﻣﺘﻴﺎزش‪97 ......................................................................... ‬‬ ‫‪ ‬ج‪ .‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از اﻧﺘﺸﺎر رﺳﺎﻟﻪ‪99 .................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﺑﺨﺶ دوم‪ .‬آذري ﻣﺘﺄﺧّﺮ‪107 .................................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ .‬ﺳﻠﺐ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و وﻹﻳﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪111 ...................................................................................................... ‬‬ ‫‪ ‬ﻗﺴﻤﺖ اول‪ :‬اﻋﺎﻟم ﻟﺰوم اﻋﻠﻤﻴﺖ ﻓﻘﻬﻲ وﻟﻲاﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻟم‪111 ................................................ ‬‬ ‫‪ ‬ﻗﺴﻤﺖ دوم‪ :‬ﻧﻔﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي در ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎد رﺳﺎﻟﺖ‪114 ................................................ ‬‬ ‫‪ ‬اﻟﻒ‪ .‬ﻗﺒﻮل اﺻﻞ وﺎﻟﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﺔ ﻓﻘﻴﻪ‪114 ............................................................................................................................................ ‬‬ ‫‪ ‬ب‪ .‬ﻗﺒﻮل ﻣﺼﺪاق وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‪115 .......................................................................................................................................................... ‬‬ ‫‪ ‬ج‪ .‬ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي‪115 ....................................................................................................................................................... ‬‬ ‫‪ ‬د‪ .‬ﻧﻔﻲ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪116 ...................................................................................................................................................... ‬‬ ‫‪ ‬ه‪ .‬ﺣﻖ اﻧﺘﻘﺎد از رﻫﺒﺮي‪117 ............................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫‪ ‬ﺑﺮرﺳﻲ و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي‪118 .......................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم‪ :‬ﺳﻪ ﻧﺎﻣﻪ در اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻳﺪ از ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت‪119 .................................................... ‬‬ ‫اول‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪119 ................................................................................................ ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎد از ﺳﻴﻄﺮة وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت ﺑﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ و ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ و ﻋﻠﻤﺎ‪120 ... ‬‬ ‫ب‪ .‬اﻧﺘﻘﺎد از ﻣﻌﺮﻓﻲ آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﺳﻮي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ‪122 ............................... ‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي‪123 ............................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫دوم‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪124 .................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺳﻮم‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 76‬ﺑﻪ وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت‪125 .................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺎﻃﻊ اﻧﺼﺎر ﺣﺰباﷲ ﺑﻪ آذري ﻗﻤﻲ‪126 ....................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎده ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪127 ............................................................................................................ ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬اﻋﺎﻟﻣﻴﻪﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درس آذري در ﻓﻴﻀﻴﻪ‪137 ........................................................ ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻫﺸﺪار ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﮋاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻣﻐﺮض‪137 ......................................................................................................... ‬‬ ‫ب‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻟﻐﻮ ﻋﻀﻮﻳﺖ آذري ﻗﻤﻲ و ﺑﺮﺧﻮرد ﻗﺎﻃﻊ ﺑﺎ وي‪138 ................................................................................ ‬‬ ‫ج‪ .‬ﻫﺸﺪار ﺑﻪ ﻣﺘﻌﺮﺿﺎن ﺑﻪ ارﻛﺎن ﻧﻈﺎم ﺑﺎ ﻧﺼﺎﻳﺢ ﺟﺎﻫﺎﻟﻧﻪ‪139 ............................................................................................. ‬‬ ‫د‪ .‬ﺣﻤﻠﻪ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ آذري در ﻓﻴﻀﻴﻪ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درس وي‪141 ......................................................................................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺸﻢ‪ .‬اﻋﺘﺮاض آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﺣﻤﻠﺔ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ و ﺗﻌﻄﻴﻞ درﺳﺶ‪141 .................................................................‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ آذري ﭘﺲ از ﺣﻤﻠﺔ ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ ﺑﻪ وي و ﺗﻌﻄﻴﻞ درﺳﺶ در ﻓﻴﻀﻴﻪ‪142 .......................................... ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ‬

‫‪467 ‬‬

‫ب‪ .‬اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻳﺪ آذري ﺑﻪ وزﻳﺮ اﻃﺎﻟﻋﺎت‪143 ............................................................................................................................ ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﻮداي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ اﻋﻠﻲ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ‪ 13‬رﺟﺐ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪145 ............................... ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺒﺔ رﻫﺒﺮي از ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ :‬ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ!‪145 ..................................................................... ‬‬ ‫ب‪ .‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ‪ 13‬رﺟﺐ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪146 ............................................................................................................... ‬‬ ‫ج‪ .‬اﻣﺮوز ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻴﻌﻪ آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ!‪148 ......................................................................................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬اﻋﺎﻟم ﻣﻨﻌﺰل ﺑﻮدن ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ‪149 .............................................................. ‬‬ ‫ﻧﻘﺪ دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪149 ...................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫اول‪ .‬ﻧﻘﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ و وزارت اﻃﺎﻟﻋﺎت در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‪149 ..................................... ‬‬ ‫دو‪ .‬ﻣﻨﻌﺰل ﺑﻮدن ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺧﺎﻣﻨﻪاي از ﻣﻘﺎم وﺎﻟﻳﺖ و ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ از ﻣﻠﺖ‪150 ......................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻬﻢ‪ :‬ﺧﺪﺷﻪ در ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﺳﭙﺎه ﺑﺮاي ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ورود آذري ﺑﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ‪152 .................................................... ‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪154 .................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ .‬ﺳﺮﻛﻮب ‪ 28‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻗﻢ‪161 ............................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ اول‪ :‬ﺗﺪارك ﺳﺮﻛﻮب‪161 ............................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬رواﻳﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪162 ................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫دو‪ .‬دﻳﺪﮔﺎه ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪162 ........................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﻣﻌﺘﻜﻔﻴﻦ ﻗﻢ‪163 ................................................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ روﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﺒﺎرز ﺗﻬﺮان‪165 .................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬اﻃﺎﻟﻋﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪167 ....................................... ‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ دﻓﺘﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎتاﺳﺎﻟﻣﻲ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪168 ...............................................................................................................‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﺎﻟﻣﻲ‪168 .............................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻫﺸﺖ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪169 ............................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ دوم‪ :‬ﺣﻤﺎﺳﻪ! ﻗﻢ ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺳﺮﻛﻮبﮔﺮان‪170 .......................................................................................................................... ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﺸﻬﺪ‪ :‬ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ واﻋﻆ ﻃﺒﺴﻲ‪170 .................................................................................................................................. ‬‬ ‫ب‪ .‬ﻗﻢ‪ :‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ آﻳﺖاﷲ ﺟﻮادي آﻣﻠﻲ در ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ‪171 ............................................................................................. ‬‬ ‫ج‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﺲ از ﻣﺮاﺳﻢ ﻗﻢ‪174 ................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫‪ .1‬ﮔﺰارش روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ‪174 ................................................................................................................................ ‬‬ ‫‪ .2‬ﮔﺰارش روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﺎﻟﺖ‪176 ........................................................................................................................................................... ‬‬ ‫‪ .3‬ﮔﺰارش روزﻧﺎﻣﻪ ﻛﻴﻬﺎن‪177 ............................................................................................................................................................... ‬‬ ‫‪ .4‬ﮔﺰارش روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﺎﻟﻋﺎت‪177 ...................................................................................................................................................... ‬‬ ‫‪ .5‬ﮔﺰارش اﻧﺼﺎر وﺎﻟﻳﺖ‪178 .................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫‪ .6‬ﺳﺨﻨﺎن آﻳﺖاﷲ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻣﻘﺘﺪاﻳﻲ‪178 ....................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم‪ :‬رواﻳﺖ ﺳﺮﻛﻮبﺷﺪﮔﺎن‪181 ........................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي در روز واﻗﻌﻪ‪181 ................................................................................................................................... ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ‬

‫‪468 ‬‬

‫دو‪ .‬رواﻳﺖ ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‪183 ................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ‪183 .......................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺑﺮاﺋﺖ آذري ﻗﻤﻲ از ﺳﻠﻄﺎن ﺟﺎﺋﺮ در روز واﻗﻌﻪ‪193 .................................................................................. ‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻛﻞ دادﮔﺴﺘﺮي ﺗﻬﺮان و رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه وﻳﮋه روﺣﺎﻧﻴﺖ ‪194‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬ﻧﺎﻣﺔ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﺮان‪195 ................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮﻧﺸﺪة ﺣﺼﺮ‪198 ............................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي‪198 ...................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭼﻬﺎرم‪ :‬رواﻳﺖ اﻗﺘﺪارﮔﺮان از ﺳﺮﻛﻮب اﻧﺘﻘﺎدات ﻗﻢ‪199 ..................................................................................................‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﻤﺪي ريﺷﻬﺮي‪200 ...................................................................................................................... ‬‬ ‫دو‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻜﻴﻨﻲ‪200 ........................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬درس اﺧﺎﻟق‪ 29 ،‬آﺑﺎن ‪ 1376‬ﻣﺴﺠﺪ اﻋﻈﻢ‪200 ...................................................................................................... ‬‬ ‫ب‪ .‬ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻗﻢ‪ 30 ،‬آﺑﺎن ‪201 .................................................................................................................... 76‬‬ ‫ﺳﻪ‪ .‬آﻳﺖاﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰدي‪204 ............................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان ﻣﻮرخ ‪ 30‬آﺑﺎن ‪204 .................................................................................. 1376‬‬ ‫ب‪ .‬رﺋﻴﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ در ﺗﺒﺮﻳﺰ‪205 ................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﭼﻬﺎر‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺳﺮﻛﺎر ﺧﺎﻧﻢ دﻛﺘﺮ زﻫﺮا ﻣﺼﻄﻔﻮي دﺧﺘﺮ آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‪209 ............................................................... ‬‬ ‫ﭘﻨﺞ‪ .‬ﻣﺪرﺳﺎن ﺣﻮزه ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪213 ................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﺷﺶ‪ .‬ﺣﺒﻴﺐاﷲ ﻋﺴﻜﺮاوﺎﻟدي ﻣﺴﻠﻤﺎن دﺑﻴﺮﻛﻞ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺆﺗﻠﻔﻪ اﺳﺎﻟﻣﻲ‪214 ....................................................... ‬‬ ‫ﻫﻔﺖ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻫﻴﺄت رﺋﻴﺴﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن‪216 ..................................................................................................................................‬‬ ‫ﻫﺸﺖ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻧﻘﺎﻟب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪218 .............................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن در ﻗﺒﺎل ﺳﺮﻛﻮب ﻗﻢ‪219 ............................................................................................‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري و ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‪219 .......................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‪220 ............................................................................................................................................................................................... .‬‬ ‫رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪221 ............................................................................................... ‬‬ ‫ب‪ .‬ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ‪222 ................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﺣﺠﺘﻲﻛﺮﻣﺎﻧﻲ‪222 ......................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ آﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪﺟﺎﻟلاﻟﺪﻳﻦ ﻃﺎﻫﺮي اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﺔ اﺻﻔﻬﺎن‪222 ....................................................... ‬‬ ‫ج‪ .‬اﺣﺰاب و ﺗﺸﻜﻞﻫﺎ‪223 ................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫‪ .1‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻣﺠﻤﻊ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﺎرز‪223 ................................................................................................................................................ ‬‬ ‫‪ .2‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب اﺳﺎﻟﻣﻲ درﺑﺎره ﺣﻮادث أﺧﻴﺮ و ﻣﺎﺟﺮاي ﻗﻢ ‪224‬‬ ‫‪ .3‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺟﻤﻌﻲ از ﻛﺎرﮔﺰاران ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ‪228 ............................................................................................................................ ‬‬ ‫‪ .4‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﻧﺠﻤﻦﻫﺎي اﺳﺎﻟﻣﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪229 ................................ ‬‬ ‫د‪ .‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي اﺻﺎﻟحﻃﻠﺒﺎن ﺑﻪ اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎن‪230 .................................................................................................................................. ‬‬ ‫‪ ... ‬‬

‫‪ ..... ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ‬

‫‪469 ‬‬

‫‪ .1‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ اﻧﻘﺎﻟب و ﻧﻘﺪ رﺳﺎﻟﺖ‪230 .................................................................................................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻣﻮﺿﻊ ﻧﻬﻀﺖ آزادي و ﻣﻠﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲﻫﺎ‪235 ................................................................................................................ ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻴﺔ ﻧﻬﻀﺖ آزادي اﻳﺮان‪235 ............................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ب‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ‪ 52‬ﻧﻔﺮ از ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻧﻬﻀﺖ و ﻣﻠﻲﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪237 ..................................................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻔﺘﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ در ﺗﺎرﻳﺦ‪240 ................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر در اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺼﺮ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ‪241 .................................. ‬‬ ‫ب‪ .‬ﻃﺮح ﻳﻚ ﺳﻮال ﺳﺎده‪243 .......................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ج‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر در اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﻘﻮق و آزاديﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪245 ...................... ‬‬ ‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪248 ....................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺼﺮ‪255 ...................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ اول‪ :‬ﻣﻜﺘﻮﺑﺎت آذر ﺗﺎ اﺳﻔﻨﺪ ‪255 ............................................................................................................................................1376‬‬ ‫اول‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻛﻞ دادﮔﺴﺘﺮي ﺗﻬﺮان و رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه وﻳﮋه روﺣﺎﻧﻴﺖ‪255 .................................................... ‬‬ ‫اول‪ .‬ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪه از ﺣﻤﻠﻪ ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن وﺎﻟﻳﺖﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل وي‪256 .................................................... ‬‬ ‫دوم‪ .‬ﻧﻘﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﺠﺖاﺎﻟﺳﺎﻟم ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪257 ..................................................................................................................... ‬‬ ‫دوم‪ .‬دو ﻧﺎﻣﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن آﻗﺎي ﺧﺎﻣﻨﻪاي‪259 .................................................................................................................. ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻣﻘﺎم رﻫﺒﺮي ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎدات ﻋﻠﻤﺎي ﻗﻢ‪259 ........................................................................................ ‬‬ ‫ب‪ .‬دل ﻧﻮﺷﺘﺔ آذري ﺧﻄﺎب ﺑﻪ رﻫﺒﺮي‪265 .............................................................................................................................. ‬‬ ‫ج‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ رﺳﻤﻲ آذري ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﺎت رﻫﺒﺮي‪267 ......................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺳﻮم‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲرﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ در اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﺔ وي‪270 ......................................................... ‬‬ ‫‪ ‬دوﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲ‪274 ............................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﻘﺪ ﺑﻴﺎﻧﺎت ﺧﻄﻴﺐ ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬﺮان‪274 ................................................................................................................................. ‬‬ ‫ب‪ .‬ﺷﺮاﺋﻂ ﺎﻟزم ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﺒﺮي‪277 ....................................................................................................................... ‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪281 .......................................................................................................................................... 1376‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ دوم‪ :‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺑﻬﺎر ‪282 ............................................................................................................................................................. 1377‬‬ ‫اول‪ .‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺑﻮﻳﮋه ﺟﻮاﻧﺎن‪ 12 ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪282 ................................................................................... 1377‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺷﺮح ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ ﻣﻨﺘﻘﺪان‪282 ..................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ب‪ .‬ﺳﻪ اﺷﺘﺒﺎه روﺣﺎﻧﻴﻮن دوﻟﺘﻲ‪283 ................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ج‪ .‬وﻇﻴﻔﺔ اﻋﺘﺼﺎب و ﻓﺮﻳﻀﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻫﺒﺮي‪284 .................................................................................................................... ‬‬ ‫دوم‪ .‬ﺻﻮرت ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ‪ 20 ،‬ﺧﺮداد ‪284 ......................................................................................................................................1377‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺷﺶ ﻣﺎﻫﺔ آﺧﺮ‪287 ................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪290 ........................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ .‬ﻣﺮگ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﺔ ﻣﻨﺘﻘﺪ رﻫﺒﺮي‪295 .........................................................................................................................................‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﮔﺰارش روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ 24‬ﺑﻬﻤﻦ ‪295 .............................................................................................................................. 1377‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ‬

‫‪470 ‬‬

‫ب‪ .‬ﮔﺰارش ﺧﺎﻧﻮادة آذري ﻗﻤﻲ‪ 9 ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪296 ................................................................................................................. 1378‬‬ ‫ج‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ دﻳﮕﺮي درﺑﺎره ﺑﻴﻤﺎري آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‪299 ........................................................................................................... ‬‬ ‫د‪ .‬ﮔﺰارش ﺑﻴﺖ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ از آﺧﺮﻳﻦ روزﻫﺎي ﺣﻴﺎت اﻳﺸﺎن‪300 .............................................................. ‬‬ ‫‪ ‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ آذري ﻗﻤﻲ از ﻓﺮﺟﺎم اﻧﺘﻘﺎداﺗﺶ‪303 ............................................................................................................................ ‬‬ ‫ه‪ .‬ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺸﻴﻴﻊ‪ ،‬ﺗﺪﻓﻴﻦ و ﺗﺮﺣﻴﻢ‪305 ........................................................................................................................................................ ‬‬ ‫و‪ .‬ﭘﻴﺎمﻫﺎي ﺗﺴﻠﻴﺖ‪306 ........................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻳﻚ‪ .‬ﭘﻴﺎم ﺗﺴﻠﻴﺖ آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ رﺣﻠﺖ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‪306 ................ ‬‬ ‫‪ ‬دو‪ .‬ﺗﺴﻠﻴﺖ ‪ 56‬ﻧﻔﺮ از ﻓﻀﺎﻟي ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﺔ ﻗﻢ‪308 ......................................................................................................... ‬‬ ‫‪ ‬ﺳﻪ‪ .‬ﺗﺴﻠﻴﺖ ‪ 13‬ﻧﻔﺮ از ﻓﻌﺎﺎﻟن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺗﻬﺮان‪309 .......................................................................................... ‬‬ ‫ز‪ .‬دادﺧﻮاﻫﻲ دﺧﺘﺮ آﻳﺖاﷲ آذري ﻗﻤﻲ‪309 ......................................................................................................................................... ‬‬ ‫ح‪ .‬اﻃﺎﻟﻋﻴﻪﻫﺎي ﺑﻴﺖ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺎﻟﮕﺮد‪311 ..................................................................................... ‬‬ ‫ﺧﺎﺗﻤﻪ‪319 .................................................................................................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪327 ..................................................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‪333 .............................................................................................................................................................................................................................‬‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ آذري ﻗﻤﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪335 ................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻧﻘﺎﻟب‪340 ...................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‪352 .................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻛﻠﻲ از ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮي‪356 ........................................................................................................................... ‬‬ ‫وﺎﻟﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‪359 .............................................................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ‪369 ......................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺧﺎﻟﺻﻪ اﺷﻜﺎﺎﻟت ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ‪374 .......................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺻﺮف اﻧﻮاع اﻣﻮال دوﻟﺘﻲ‪376 ............................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد‪379 ........................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫راه ﭼﺎره ﭼﻴﺴﺖ؟‪382 ............................................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫رﺑﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ‪386 .......................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ‪391. ................................................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﻗﻮه ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ‪392 ............................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫ﻧﻘﺪ دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪرﺳﻴﻦ ﺣﻮزة ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‪397 ......................................................................................................................................... ‬‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪرﺳﻴﻦ‪401 ............................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﮔﺰﻳﺪة اﺳﻨﺎد‪413 ................................................................................................................................................................................................................................... ‬‬ ‫آﻟﺒﻮم ﺗﺼﺎوﻳﺮ‪431 ................................................................................................................................................................................................................................ ‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻠﻢ‪471 ................................................................................................................................................................................................................................. ‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ و ﻣﻘﺪﻣﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪474 ............................................................................................................................................................................................ ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻠﻢ‬ ‫ﺑﻬﻤﻦ ‪1392‬‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﻛﺘﺐ ﻛﺎﻏﺬي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه‪:‬‬ ‫ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي دوﻟﺖ در ﻓﻘﻪ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺳﻴﺎﺳﻲ در اﺳـﺎﻟم )‪(1‬؛ ﻧﺸـﺮ ﻧـﻲ‪،1376 ،‬‬‫‪ 223‬ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﭼﺎپ ﻫﻔﺘﻢ‪.1387 ،‬‬ ‫ دﻓﺘﺮ ﻋﻘﻞ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻃﺎﻟﻋﺎت‪ 483 ،1377 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪.1387 :‬‬‫ ﺣﻜﻮﻣﺖ وﻹﻳﻲ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﺔ ﺳﻴﺎﺳﻲ در اﺳﺎﻟم )‪(2‬؛ ﻧﺸﺮﻧﻲ‪ 431 ،1377 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﭼﺎپ‬‫ﭘﻨﺠﻢ‪ ،1387 ،‬وﻳﺮاﻳﺶ دوم‪ 445 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬ ‫ ﺑﻬﺎي آزادي‪ ،‬دﻓﺎﻋﻴﺎت ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮر در دادﮔﺎه وﻳﮋه روﺣﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻮﺷـﺶ زﻫـﺮا‬‫رودي )ﻛﺪﻳﻮر(‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻲ‪ 207 ،1378 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻲ‪ ،1379 ،‬وﻳﺮاﻳﺶ دوم‬ ‫‪ 248‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬ ‫ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺼﻨّﻔﺎت ﺣﻜﻴﻢ ﻣﺆﺳﺲ آﻗﺎ ﻋﻠﻲ ﻣﺪ‪‬رس ﻃﻬﺮاﻧﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻃﺎﻟﻋـﺎت‪،‬‬‫‪ ،1378‬ﺳﻪ ﺟﻠﺪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ او‪‬ل‪ :‬ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت اﺎﻟﺳﻔﺎر‪ 782 ،‬ﺻﻔﺤﻪ؛ ﺟﻠﺪ دو‪‬م‪ :‬رﺳﺎﺋﻞ و ﺗﻌﻠﻴﻘـﺎت‪،‬‬ ‫‪ 578‬ﺻﻔﺤﻪ؛ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬م‪ :‬رﺳﺎﺋﻞ ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﻈﺎت‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻘـﺎت ﻧﻘﻠﻴـﻪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳـﺮات و‬ ‫ﻣﻨﺎﻇﺮات‪ 577 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬ ‫ ﻣﻨﺎﻇﺮة ﭘﻠﻮرﻟﻴﺴﻢ دﻳﻨﻲ )ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳﺮوش و ﻣﺤﺴﻦ ﻛـﺪﻳﻮر(‪ ،‬اﻧﺘﺸـﺎرات ﺳـﺎﻟم‪،‬‬‫‪ 103 ،1378‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬ ‫ ﻣﺄﺧﺬﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻠﻮم ﻋﻘﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻧﻮري‪ 3 ،‬ﺟﻠﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻃﺎﻟﻋـﺎت‪،‬‬‫‪ 3418 ،1379‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬ ‫ دﻏﺪﻏﻪﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻲ‪ 883 ،1379 ،‬ﺻﻔﺤﻪ؛ ﭼﺎپ دو‪‬م‪.1379 ،‬‬‫ ﺳﻴﺎﺳﺖﻧﺎﻣﻪ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ )ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ در آﺛﺎر آﺧﻮﻧﺪ ﻣﺎﻟ ﻣﺤﻤـﺪﻛﺎﻇﻢ ﺧﺮاﺳـﺎﻧﻲ‬‫ﺻﺎﺣﺐ ﻛﻔﺎﻳﻺ(‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن اﺳﺎﻟم ﺳﻴﺎﺳﻲ در اﻳﺮان ﻣﻌﺎﺻـﺮ )‪ ،(1‬اﻧﺘﺸـﺎرات‬ ‫ﻛﻮﻳﺮ‪ 423 ،1385 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪.1387 :‬‬ ‫ ﺣﻖاﻟﻨﺎس‪ ،‬اﺳﺎﻟم و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ؛ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﻬﺮ ‪ ،1387‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻛﻮﻳﺮ‪ 439 ،‬ﺻـﻔﺤﻪ؛‬‫ﭼﺎپ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.1387‬‬

‫ب‪ .‬ﻛﺘﺐ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪه‪:‬‬ ‫ ﺷﺮﻳﻌﺖ و ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ :‬دﻳﻦ در ﺣﻮزة ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ 457 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪.1388 ،‬‬‫ ﺳﻮﮔﻨﺎﻣﺔ ﻓﻘﻴﻪ ﭘﺎﻛﺒﺎز اﺳﺘﺎد آﻳﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮي‪ 406 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬دي ‪.1392‬‬‫ اﺳﻨﺎدي از ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻧﺎﻣﻮس اﻧﻘﻺب‪ :‬ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ ﺳـﺎلﻫـﺎي ﭘﺎﻳـﺎﻧﻲ زﻧـﺪﮔﻲ‬‫آﻳﺖاﷲ ﺳﻴ‪‬ﺪﻛﺎﻇﻢ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻮاﺟﻬﺔ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ )‪،(1‬‬ ‫‪ 427‬ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬دي ‪.1392‬‬ ‫ ﻓﺮاز و ﻓﺮود آذري ﻗﻤﻲ‪ :‬ﺳﻴﺮي در ﺗﺤﻮل ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻜﺮي آﻳﺖاﷲ اﺣﻤﺪ آذري ﻗﻤـﻲ‪،‬‬‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻮاﺟﻬﺔ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﺎﻟﻣﻲ ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎي ﻣﻨﺘﻘﺪ )‪ 488 ،(2‬ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪.1392‬‬ ‫‪ -‬در ﻣﺤﻀــﺮ ﻓﻘﻴــﻪ آزاده اﺳــﺘﺎد آﻳــﺖاﷲ ﻣﻨﺘﻈــﺮي‪ 382 ،‬ﺻــﻔﺤﻪ‪ ،‬ﺑﻬﻤــﻦ ‪.1392‬‬

The Rise and Fall of Azari Qomi 13

The irst volume of this series was published in January 2014 in 417 pages as an e‐book titled: “Evidence of Dishonoring the Revolution: Examining the last years of Ayatollah S. Kazim Shari’atmadari’s life” (Asnadi az Shekaste Shodan‐e Namous‐e Enqelab: Neghahi fe Salhaye Payani‐e Zendeghani‐e Ayatollah Seyyed Kazim Shari’atmadari.) The third volume of this series titled “The Revolution and the Regime in Criticism: the Stories of Ayatollah Seyyed Muhammad Rawhani” (Enghelab wa nezam dar butey‐e Naqd: radhayay‐e Ayatollah Seyyed Muhammad Rawhani) will be published soon. The impossibility of publishing this book in Iran is the best sign of lack of freedom of expressing in the thirty‐fourth anniversary of the victory of 1979 revolution. In addition to independence/ sovereignty, this revolution was supposed to give Iranians freedom, justice and Islamic Republic, and to say good‐bye the personal absolute monarchy. And now we should seek for freedom, justice, republicanism and companionate Islam the same as thirty‐four years ago.

I welcome criticisms and suggestions from knowledgeable readers and consider their comments to be a tool for further clarifying the truth.

Mohsen Kadivar February 2014

12

Epilogue Instructors of Qom (Jame’ey‐e Modarresin‐e Hawze‐ye ‘Elmiye‐e Qom). The scanned manuscripts of Azari’s most important documents and photos are in their sections.

I admit that this research is not yet complete. I do not yet have access to all of the needed material, including the complete text of two important and extensive letters from Azari to Ayatollah Khomeini in 1984 and 1988. Unfortunately, I have not had a chance to read all of Azari’s earlier works either. This research, with all of its shortcomings, is an initial step in examining the theoretical and political transitions in Azari’s thought. Although he was stubborn, precipitous, and extremist, we cannot deny his purity, piety and simplicity. I hope that scholars expand research on this brave cleric.

6

11 Feb. 2014 will be the ifteenth anniversary of his passing.

I am thankful for the honor of compiling this book and hope that grand marja’s, the Supreme Leader, religious scholars and students, politicians, judiciaries, reformist and conservative political activists, security and intelligence officials, the illegal clerical court, the commanders and the officers of the Revolutionary Guard, the militia (Basij), undercover officers, and the members of pressure forces all have a chance to consider their actions in light of this book and know that their actions today will also be made the target of criticism and analyzed one day. Most importantly, they will be questioned on their actions and positions in the next realm.

The Rise and Fall of Azari Qomi (Faraz wa forud‐e Azari Qomi) is the second volume of a series titled, Movajeheye Jomhouri Eslami ba ‘Ulamaye Muntaqid (“The Dissident Ayatollahs and the Islamic Republic of Iran”). This series will analyze the opinions of critical Marja’s, senior clergy, and ulama on the one hand and the ways in which the Islamic Republic has responded to religio‐ political critics and peaceful opponents on the other hand. This series will show that most influential criticisms and disapprovals of the Islamic Republic came from the Marja’s and senior clergy, even though they were heavily suppressed. Information an documents about these criticisms have also been omitted, censored and destroyed, or distorted and falsified. I hope that the publication of this series is a step toward correcting both the recent history of Iran and Shi’ism and the ways in which officials respond to political critics and peaceful opponents.

The Rise and Fall of Azari Qomi 11

Leadership of the faqih and came to agree on the skillful supervision of the most learned marj’a as the role of the Supreme Leader, and this meant the rejection of political guardianship of the jurist by its original proponents.

The ideas of the later Azari are unknown even among experts.

It was not possible to publish, or even distribute, most of his writings after Dec. 1994. Many still know him as the early Azari with his previous positions. Even though in my books such as Nazariye‐haye Dowlat dar Fiqh‐e Shi’e (The Government’s Theories on Shi’i Fiqh) (1997) and Hokoomat‐e Vala‐yi (The Guardian Government) (1998) I explained the absolute guardianship of the jurist with repeated reference to Azari’s ideas and even though these books were published after his death, I was unaware of the change in Azari’s thought. Since I am sure almost all of the readers are also unaware of the later Azari’s position, I hope that this book will contribute to correcting this shortcoming.

5

I had not prioritized research about Azari’s opinions until, extraordinarily, I gained access to a collection of his hand‐written notes (from 1995 to 1998) that brought this topic to my attention.

I am thankful to Sa’eed Montazeri for providing the access to this valuable collection. A collection of articles, “Zekr‐e Mosibat‐e Ayatollah Azari Qomi” (“Remembering the Tragedy of Ayatollah Azari Qomi”), was published in eight segments from Mar. 2013 to July 2013 on my website and on the JARAS website.

I would like to thank Azari’s brave daughter, Fatemeh Azari, for responding to my questions. Her comments, especially about the house arrest, ill health, and passing of her father, were extremely valuable sources of first hand information for this research. The product of the second edition is The Rise and Fall of Azari Qomi: The Evolution of Ayatollah's Ahmad Azari Qomi's Thought (1923‐ 1999).

One of my students accepted the task of collecting newspapers, especially for the sixth, seventh and eighth chapters, another student volunteered to format and prepare the book, and the third translated the first draft of this epilogue. I thank them, even though I am not able to mention their names for the sake of their security. The full text of the most important letters and declarations of later Azari are in the appendix: 1): his Letter of 27 Oct. 1997 to President Khatami, and 2): his 15 Nov. 1997 critical analysis of the viewpoint of the Association of Seminary

10

Epilogue 1999. Ayatollah Montazeri is the only marja’ who issued his condolences for Azari’s death.

4

It was the later Azari’s defense of human rights that led me to this research, not the firmness of his opinions. Azari’s opinions are weak in discipline and moderation. However, despite his later opinions, Azari contributed the most service to the notion of an absolute Supreme Leadership until Dec. 1995. Regardless, the Islamic Republic confronted its critic in the most cowardly and merciless fashion, imprisoning, suppressing, and eliminating him against the law and shari’a. Although Montazeri’s criticism overshadowed Azari’s, we cannot deny the importance of the latter. I subscribed to Resalat Daily in the 1980s and the beginning of the 1990s. Azari’s articles were extremely in luential in my exposure to this aspect of political Islam. The absolute guardianship of the jurist (wilayat‐e mutlaqey‐e faqih) of which Khomeini spoke was congruent to Azari’s ideas from the 1987. I must also mention that I was never in agreement with and in favor of any of the economic and political positions of early Azari, even most of his later political standpoints.

Azari looked at matters through theories of expediency‐oriented jurisprudence (fiqh‐e maslehati), political Islam, and absolute guardianship of the jurist (wilayat‐e mutlaqey‐e faqih). For a few decades now, I have understood the absoluteness of the Supreme Leadership (wilayat‐e faqih) to lack any religious or rational foundations or evidence, and have considered the idea to be a branch of religious despotism. Without constructional reform in Islamic thought (ijtihad dar mabani wa ‘usul), and without the separation of religious institutions and the state (secularism), I do not think that any reform in Iran and Shi’i societies would be successful.

It is quite ironic, that the head of the Assembly of Experts on Constitution (Montazeri), who played the biggest role in including the guardianship of the jurist (wilayat‐e faqih) in the 1979 constitution, and the influential member of the Constitutional Review Committee (Azari), who played the biggest role in including an absolute guardianship of the jurist (wilayat‐e mutlaqey‐e faqih) in the constitution of 1989, were both suppressed by the second Absolute Supreme Leader for their unfavorable criticism of his religious greed. Both revised their opinions about the immediate (bil‐mubasherah) executive

The Rise and Fall of Azari Qomi 9

(amran‐e be ma’roof wa nahiyan az monker). He also advised Khamene’i that the Leader must be humble and modest.

In an open letter written in May 1998 to the youth, Azari apologized for the steps he had taken for Khamene’i’s Leadership.

He identified one of the cleric’s mistakes as his supposed guardianship of the people in matters other than fiqh, which the people and university professors were more capable of addressing. He claimed that this cause would fail if exposed to reactionary anti‐West sentiments; and it had already failed. Azari ordered the youth to strike and revolt in this letter by expressing the illegitimacy of the government. In his last piece of writing, Azari corrected his previous standpoints with the clarification of two points: 1) absolute and executive Leadership and other mandates belong to the Prophet and infallible Imams and Ayatollah Khomeini alone. Previous sayings and writings claiming otherwise are incorrect, for which Azari apologized to God, the Prophet, the people, and especially the religious intellectuals. 2) The “wali‐ye faqih or the Supreme Leader does not have any mandates outside of the constitution. What I have said before is about wilayat‐e faqih regarding scripture and hadith, and what I am saying now is about wilayat‐e faqih regarding the Constitution”.

In his last piece of writing before his final trip to the hospital, Azari writes: “Mr. Khamene’i is facing the crisis of the legitimacy of the Leadership, since according to the old constitution, he was not qualified (he was not a actual Marja’), and according to the new constitution, he is again not qualified, since he does not possess comprehensive (mutlaq) ijtihad. His selection took place in urgent circumstances and based on Imam Khomeini’s declaration, which was only supposed to continue until the public referendum. On this basis, appointment was not legal. Even though if he might be considered most learned in the subjects (mowzoo’at), no one considers him as the most learned in Shari’a rules (ahkam). I am not looking to weaken or destroy the wilayat‐e faqih. I am hoping to cleanse it of ornamentations that have raised it above the constitution, an endeavor that no one is willing to accept in the modern world. Delegating everything to the wilayat‐ e faqih is a mistake; religious despotism is the worst kind.”

Azari Qomi learned of serial murders in the daily newspapers while in the hospital, and exclaimed that he would reveal a truth about those behind the murders were he to live long enough.

However, the news of Azari’s death was heard on the radio ten days before his passing! Eventually, in a dubious and cruel manner, Ayatollah Ahmad Azari Qomi passed away on 11 Feb.

8

Epilogue opposition to the Leader’s critics. They raided and destroyed Ayatollah Montazeri’s hosseyniya and Ayatollah Azari’s office. The Supreme National Security Council, with order from the Supreme Leader, put the two “traitors” under house arrest for their own security in order to make examples out of them!

3

In the first hours of his arrest, Azari wrote in a declaration, “Khamene’i kills and tortures dissidents, abuses his authority, orders the sacrifice of the innocent, and continues to usurp the Leadership… I express my disgust of his cruelty and oppression.

His Guardianship is void and all related institutions, from the Friday prayer leadership (imamat‐e Jum’a) to other positions, are void as well.”

In a letter to Razini, the head of the justice department in Tehran, in Dec. 1997, Azari wrote, “The wilayat‐e faqih troops, just like the Shah’s troops, broke windows, broke doors, threw Qurans, prayer books (mafatih), and book of hadith from the window, and covered the street with their pages. They left nothing whole. They ushered the voices of today’s Zeynab’s (sister of Imam Husain), saying: ‘O, Yazid! Hit, you hit well! This is the wilayat‐e faqih’s beating stick, enjoy it.’ They showed no mercy to my ill family and my ill child, and left them without medicine and rest for days.”

Both dissident faqihs continued their criticism while under arrest. The head of the judiciary warned both that if they were to continue their criticisms, the “people” would take their next step more harshly! Azari became comatose twice during his 15 months of house arrest. Although he was cured twelve years prior, his leukemia returned. The regime became flustered with his second coma and sent him to Germany for medical attention. Upon his return to Iran and to health, doctors warned of his eventual death under house arrest. Ayatollah Mu’men Qomi appealed to the Supreme Leader, requesting Azari’s freedom, to which Khamene’i replied “To hell with it!”

Azari reconsidered most of his ideas and fatwas while under house arrest. He asked Allah and the Prophet for forgiveness and apologized to the people for the delegation of Khums (Shi’i funds) to the Supreme Leader through an “untimely fatwa”. He declared Montazeri as the most learned Marja’ (the highest in Shi’ite hierarchy), and in a letter to Khamene’i he warned him of oppressing the helpless and murdering the religious dissidents

The Rise and Fall of Azari Qomi 7

letter, Azari found Khamene’i’s absolute guardianship, even his whole guardianship, completely void based on the fact that he did not meet the necessary conditions of a qualified mujtahid for imitation (ja’iz al‐taqlid). He expressed that Khamene’i’s supreme leadership was permitted in a state of urgency (dharurat) and he could not continue except by the permission of the most learned mujtahid (jami’ al‐shara’it) in the Shi’ite hierarchy. He held the Leader responsible for the murders of the wizarat‐e Etela’at (Ministry of Intelligence) and for the first time, mentioned the illegal pressures of this ministry put on independent Shi’ite authorities (maraji’s), such as Ayatollahs Montazeri, Seyyed Mohammad Rowhani, and Seyyed Mohammad Shirazi.

Azari’s letter was welcomed in the religio‐political circles in Qom and Tehran. The Association of Instructors (Jame’ey‐e Modarresin‐e Hawze‐ye ‘Elmiye‐e Qom), however, attacked Azari in two harshly written declarations and either banned him from attending the meetings of the Association or Azari himself denied to attend. Two days later, assailants dressed as seminary students raided his classroom in Madrasay‐e Feiziya and attacked him while chanting “death to the anti‐wilayat‐e faqih” and ended his teaching career. His complaints to the “unrespectable and irresponsible head of the Wizarat‐e Etela’at” (Ministry of Intelligence) went unanswered.

In the summer of 1997, Azari learned that the Supreme Leader planned on monopolizing Shi’ite authority (marja’iyat) in addition to guardianship (wilayat) through the Association of Seminary Instructors of Qom. In other words, he was planning for Supreme Marja’iyat. Azari discussed this issue with Ayatollah Montazeri in Khaveh, a village near Qom and presented Motazeri with evidence.

Khamene’i’s goal of Supreme Marja’iyat was the basis for Azari and Montazeri’s public lecture on 14 Nov. 1997, in which they criticized the marja’iyat of the Supreme Leader. Montazeri’s point overshadowed Azari’s and the result of Montezeri’s objection was the suspension of the Supreme Leader’s plan for supreme marja’iyat. Montazeri clearly expressed the inadequacy of Khamene’i for marja’iyat and considered him and his intelligence agents’ interference with the matter of marja’iyat a “trivialization (ibtizal) of Shi’i marja’iyat”. Montazeri’s objection was the most effective objection to the legitimacy of the second Supreme Leader of the Islamic Republic.

The Association of Instructors (Jame’ey‐e Modarresin‐e Hawze‐ ye ‘Elmiye‐e Qom), along with the Ministry of Education and other official agents of Qom and Mashhad canceled classes, closed schools and offices, and organized governmental protests in

6

Epilogue Khamene’i was disqualified for marja’iyat, which to the ministry of culture (wezarat‐e Ershad) meant that Azari had insulted the Supreme Leader! Hence, the publication of the handbook of Azari’s Fatwas was considered to be in direct conflict with the expediency of the regime. Azari’s efforts to publish the work of his scholarly career were futile.

2

A meeting of the Association of Seminary Instructors of Qom (Jame’ey‐e Modarresin‐e Hawze‐ye ‘Elmiye‐e Qom) was organized to declare the qualified sources of imitation (maraji’‐e ja’iz al‐ taqlid), even though it had not reached the necessary number for issuing declarations. Only one person (Ayatollah Fazel Lankarani) signed the published declaration giving permission for imitation from the Supreme Leader. Azari Qomi was one of four members who opposed this decision, but Mohammad Yazdi and Ahmad Jannati were running this show. At that time (1994), Ayatollah Montazeri was the first person to mention Khamene’i’s incompetence for being a source of imitation (marja’iyat) to him in a private letter. Azari Qomi was the first jurist (faqih) to publicly declare the Supreme Leader’s incompetency as a marja’ in Nov. 1995, based on the criteria of the superior knowledge of fiqh as a requirement for marja’iyat.

The announcement of the incompetence cleric’s (Khamene’i) marja’iyat was Azari’s breaking point. The expediency of the regime was not an elixir that could legitimize even temporally the marja’iyat of an incompetent cleric (mujtahid‐e mutejazzi). Since about Dec. 1994 to Nov. 1995, Azari, who was a fervent devotee of the absolute guardianship of the jurist (wilayat‐e mutlaqey‐e faqih), realized the truth. The early Azari gave way to the later Azari.

Azari was being marginalized because of his new findings. At first, the Resalat Daily newspaper – founded and owned by Azari himself – stopped publishing his articles. In Dec. 1995, he was publishing his interviews and articles in the rival daily newspaper, Salam. His presence in the meeting of the Association was met with hostility and disagreement. After Ayatollah Araki, he became a proponent of Ayatollah Behjat’s as the most learned marja’.

Azari took advantage of the new circumstances after Khatami’s election as president in June 1997 and wrote an open letter of 34 pages to the new president, clarifying his new opinions and criticizing the Supreme Leader. In this historical

The Rise and Fall of Azari Qomi 5

of June 1989 that the religious taxes (wojuhat‐e shar’iya) should be paid exclusively to the jurist guardian, and that the payment of the khums (Shi’ite tax or 20%) to the sources of imitation (maraji’‐ e taqlid) is no longer expected.

Azari Qomi was a founding member and the first secretary of the Association of Seminary Instructors of Qom (Jame’ey‐e Modarresin‐e Hawze‐ye ‘Elmiye‐e Qom). The public declaration of the deposal of Ayatollah Shari’atmadari as the source of imitation (marja’iyyat‐e taqlid) by the Association of Seminary Instructors of Qom took place during his time as secretary. Mohammad Yazdi, the chief of that association’s political committee, wrote its draft.

Azari could be considered one the most notable representatives of jurisprudential Islam (Eslam‐e feqahati) in the economic sphere during the administration of prime minister Mir Hoseyn Musavi.

Azari advocated the free market and opposed any interference by both the government and any corporation in the market. He also believed that the expansion of an Islamic economy depended on the elimination of the ominous “bank, insurance, and stocks” triangle, even non‐usury banks, from the foundation of economic activity. At that time, Azari bounded the guardianship of the jurist (wilayat‐e Faqih) to the framework of the primary and secondary religious ordinances (ahkam‐e awwali wa thanawi‐e shar’i) for the realization of this section of the teachings of jurisprudential Islam (Eslam‐e feqahati), which was also the source of his criticism of Ayatollah Khomeini.

Azari, who believed that Ayatollah Golpayegani was the most learned (a’lam) Shi’ite authority (marja’) after Ayatollah Khomeini’s death, edited his own and published a handbook of fatwas in the name of Resaley‐e ‘Elmiya (not ‘Amaliya). It was completed a few months before Ayatollah Araki’s death and the first volume titled, Taghlid, Marja’iyat, wa Rahbari (Imitation, Religious Authority, and Leadership) was prepared for publication. However, surprisingly, he was not permitted to publish! Although Azari, according to his beliefs of that time, had offered the most support for the absolute guardianship of the jurist (wilayat‐e motlaghe‐ye faqih), he had also determined that is was necessary for the source of imitations to be learned in jurisprudence (a’lamiyyat‐e feqhi).

At the time, Khamene’i was trying to achieve spiritual authority (marja’iyat), and stipulation of this condition meant that

Epilogue

1

Ayatollah Ahmad Azari Qomi (1923‐1999) has expressed the largest authority for the jurist guardian (wali faqih) in the history of Shi’ism. After Ayatollah Khomeini’s announcement of the jurist’s absolute guardianship (wilayat mutlaqay‐e faqih) in Jan. 1988, Azari Qomi tried extensively to clarify the concept, contributed the most amount of literature on the topic, and published the closet interpretation to Khomeini’s own. Although until 1998 he was a conservative critic of Ayatollah Khomeini, Azari Qomi became one of the most well known supporters, propagators, and advocators of the Supreme Leadership during the first five years of hojjat ol‐eslam Khamene’i’s rule.

These are the major thoughts and beliefs of Azari Qomi between Feb. 1978 and Dec. 1994: Azari categorized the orders of the jurist guardian (wali faqih) as orders of guidance (ershadi) and master‐hood orders (mawlawi) between 1984‐1985 (when he was the representative of the people of Qom in the Parliament); he entered the concept of an absolute guardianship of the jurist (wilayat‐e mutlaqey‐e faqih) in the revised constitution of Islamic Republic of Iran in 1989 (when he was a member of the constitution’s review council); he defended Ayatollah Golpayegani’s leadership and Khamanei’s position as executive deputy in the Assembly of Experts on the Constitution (Majles‐e Khobregan‐e Ghanoon‐e Asasi) in 1989, when he was a member of the Assembly of Experts on the Supreme Leadership (Majles‐e Khobregan‐e Rahbari); Azari expressed that the jurist guardian (wali‐ye Faqih) may suspend practical monotheism (Tohid‐e ‘Amali), meaning that he authorized the worship of an‐other‐ than‐God, in a letter to Khomeini in 1988, which was then published in July 1989; and inally, he declared in the second half

Table of Contents

Prologue Introduction Section One: the Early Azari

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……

9 21 27

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...…………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………….…….……….

Chapter 1: the Revolutionary Azari 29 39 Chapter 2: the Conservative‐Critic Azari 73 Chapter 3: the Obedient‐to‐the‐Guardianship (wilaya) Azari Chapter 4: Supreme Leader’s claim of being a source of imitation 89 (marja’iyat) …………………………………………………………………………………………………………………………………..….

…………………………………………………………………………………………………..……………… …………………………….…

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...……………………….…………...

Section Two: the Later Azari

………………………………………………………………………………………………………………….………………………..

107

Chapter 5: the Negation of marja’iyat and the wilayat of Khamene’i111 161 Chapter 6: the Suppression of 19 Nov. 1997, Qom 255 Chapter 7: Resistance in the house arrest 295 Chapter 8: Unjust Death …………………………………………………………………..….

…………………………………………………………………………………….………….……….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………….……….…..

Conclusion

………………………………………………..…………………………...……………………………………………………………………………………………………………………………..….……………

References Appendixes Selection of Azari’s manuscripts Images Annotated Table of Contents From this Author

319 327 333 413 431 465 471

……………………..………………………………..………………………...……………………………………………………………………………………………………………………………….…………….…… …………………………………………………………..…………………...……………………………………………………………………………………………………………………….…….………………….

………………...………………………...………………………………………...…………………………….……………………….

…………………………………………………………………...........………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………….…………………………………………………………………………………………………………..………….………………

…………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………….

The Dissident Ayatollah of the Islamic Republic of Iran (2) (Movajeheye Jomhouri Eslami ba ‘Ulamaye Muntaqid) The Rise and Fall of Azari Qomi Faraz wa forud‐e Azari Qomi The Evolution of Ayatollah Ahmad Azari Qomi's Thought (1923‐1999) Seiri dar tahawwol‐e mabaniy‐e afkar‐e Ayatollah Ahmad Azari Qomi (1302‐1377)

Mohsen Kadivar (1959‐ )

First edition (as articles): Dhekr‐e Mosibat‐e Ayatollah Azari Qomi (Remembrance of the Tragedy of Ayatollah Azari Qomi) Esfand 1391 – Tir 1392/March – July 2013, Published on JARAS

Second edition (as e‐book): Bahman 1392/February 2014

488 pages Official Website of Mohsen Kadivar

kadivar@kadivar.com http://kadivar.com

The Dissident Ayatollahs of the Islamic Republic of Iran Series (2)

The Rise and Fall of Azari Qomi

The Evolution of Ayatollah Ahmad Azari Qomi's Thought

Mohsen Kadivar

2014