1
WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
2 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
“Goede omgevingskwaliteit gaat over het belang van aspecten als cultureel erfgoed, architectonische kwaliteit van bouwwerken, stedenbouwkundige kwaliteit en kwaliteit van natuur en landschap. Het gaat daarbij zowel om de menselijke beleving van de fysieke leefomgeving als om de intrinsieke waarden die de maatschappij toekent aan de identiteit van gebieden en aan dier- en plantensoorten.” Omgevingswet – memorie van toelichting (TK 33 962, nr. 3, blz. 63)
3
Voorwoord Het aantal plannen dat aan de commissie ter beoordeling werd voorgelegd was in 2019 beperkt. Dit is op zich niet vreemd omdat Landsmeer voor wat betreft nieuwbouw voornamelijk is aangewezen op inbreidingslocaties. Nieuwe uitleglocaties liggen niet voor de hand omdat de gemeente Landsmeer in uitbreiding beperkt wordt door de groene contouren van een prachtig waterlandschap. In de woonvisie 2016-2024 wordt onder de titel “Goed wonen in Landsmeer” ingegaan op de aantrekkelijkheid van Landsmeer als woongemeente maar ook op de beperkingen als het gaat om uitbreiding van de woningvoorraad. De plannen die afgelopen jaar door de commissie werden beoordeeld betroffen dan ook vooral kleinere plannen. Dit neemt niet weg dat ook deze kleinere plannen, en met name de plannen die gesitueerd zijn aan de kwetsbare linten, hun weerslag hebben op de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving waarin een dergelijk plan tot stand komt. Zoals ook beschreven in de welstandsnota Landsmeer uit 2012 vormen de noord-zuidgerichte linten door het dorpscentrum Landsmeer, door Purmerland en het landelijke lint van Landsmeer naar den Ilp belangrijke kwaliteitsdragers die de gemeente Landsmeer kenmerken, wil behouden en daar waar mogelijk wil versterken. Dit geldt ook voor de oost-west gerichte linten Van Beekstraat en Raadhuisstraat. Om de stedenbouwkundige, architectonische en culturele kwaliteiten van de linten te behouden dan wel te versterken werden initiatiefnemers en ontwerpers ook in 2019 meestal met succes door de commissie uitgedaagd en geïnspireerd om mooie plannen te maken die qua maat, schaal, vorm, compositie, materialisering en kleurstelling zorgvuldig ingepast zijn in de lintbebouwing.
Mochten er zich in de toekomst inbreidingsplannen voordoen in de tweedelijns bebouwing direct achter de linten op de grens met het open waterlandschap is het van belang om dergelijke initiatieven al in een vroeg stadium aan de commissie voor te leggen. Uit ervaring is gebleken dat een collegiale dialoog in een vroeg stadium van het planproces de ruimtelijke kwaliteit op een dergelijke delicate locatie ten goede komt en tegelijkertijd het planproces bevordert. Terugkijkend op het jaar 2019 ben ik van mening dat de commissie er wederom in is geslaagd om gemeente en initiatiefnemers, misschien niet zo zeer in kwantitatieve zin maar zeer zeker in kwalitatieve zin, te voorzien van passende ruimtelijke adviezen die recht doen aan Landsmeer als aantrekkelijke woongemeente. Ben Ewals, voorzitter Welstandscommissie Landsmeer
4 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
5
Inhoud 1.
Omgevingswet zet de toon
6
2.
Commissie, beoordelingskaders en werkwijze
8
BIJZONDER PLAN Appartementencomplex in de dorpskern, Landsmeer
12
3.
Uw adviezen in 2019
14
MONUMENT Aanwijzing tot gemeentelijk monument als voorwaarde voor de bouw van een woning, Landsmeer
20
KLEIN PLAN Twee vervangende nieuwbouwwoningen aan de Van Beekstraat, Landsmeer
22
4. Evaluatie en aanbevelingen HOE IS HET MET? OUD PLAN Het kerkje van ‘Evers’, Landsmeer
25
Colofon
28
26
6 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 1 Omgevingswet zet de toon Terugkijkend op het afgelopen jaar zien we dat de Noord-Hollandse gemeenten zich intensief aan het voorbereiden zijn op de Omgevingswet. Het is een immense opgave om op tijd klaar te zijn met de nieuwe vergunningsprocessen en het digitale stelsel. De omgevingsvisie en het omgevingsplan moeten gestalte krijgen. En dan komt ook het vraagstuk van de kwaliteitsadvisering om de hoek kijken. Dat is urgent, want voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet moeten alle gemeenteraden in Noord-Holland hun gemeentelijke adviescommissie ingesteld hebben. Zelfs als u niets wilt veranderen aan de advisering, moet de adviescommissie opnieuw worden ingesteld omdat de wettelijke grondslag van de oude commissie vervalt. Wel is het daarbij mogelijk om de oude commissie(s) over te laten gaan naar de nieuwe commissie. Dilemma’s Het afgelopen jaar bent u al geïnformeerd over de veranderingen ten aanzien van de advisering, zoals die in de Omgevingswet zijn opgenomen. In het voorgaande jaarverslag hebben we stilgestaan bij een aantal dilemma’s die daarmee samenhangen. Zoals de vraag hoe maatschappelijke participatie en advisering door deskundigen elkaar kunnen versterken. En de vraag of de advisering wordt ingezet tijdens het hele plan- of ontwerpproces, of alleen als een check aan het eind. Ook het dilemma van de proportionaliteit kwam aan de orde: hoe zorg je dat de advisering in goede verhouding staat tot de betekenis/invloed van een plan op de publieke ruimte, en hoe organiseer je het zo dat iedere initiatiefnemer de route vindt die het beste past bij de vraag? En last but not least: is kwaliteit een kwestie van regelgeving of van anders kijken? Het doel van de ruimtelijke kwaliteitsadvisering is niet het toetsen aan regels. Het gaat om een zorgvuldige en begrijpelijke afweging: draagt een initiatief bij aan de prettige leefomgeving die de gemeente en de gemeenschap voor ogen heeft. Handreiking om uw kwaliteitsadvisering ‘Omgevingswet-proof’ te maken Het afgelopen jaar heeft MOOI Noord-Holland actief meegewerkt aan de totstandkoming van een
handreiking voor het adviesstelsel onder de Omgevingswet. Deze handreiking werd gemaakt in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit (FRK). Op 17 februari 2020 werd het eerste deel van de handreiking gepubliceerd. Deel twee, met voorbeeldregels voor het instellingsbesluit van de nieuwe gemeentelijke adviescommissie, volgt spoedig. De handreiking is een handig hulpmiddel om in de komende periode de advisering over goede omgevingskwaliteit ‘Omgevingswet-proof’ te maken. Hoe zit het precies? Na het inwerkingtreden van de Omgevingswet blijft veel beleid en regelgeving gewoon van kracht. Hier zorgt de ‘bruidsschat’ voor die het Rijk aan de gemeenten meegeeft. Uw bestemmingsplannen, maar ook uw welstandsnota en lokaal cultureel erfgoedbeleid gaan automatisch over naar de nieuwe situatie en maken straks direct of indirect onderdeel uit van het omgevingsplan. Uw huidige Welstandscommissie Landsmeer is echter niet in die ‘bruidsschat’ opgenomen. In artikel 17.9 van de Omgevingswet wordt namelijk een nieuwe commissie geïntroduceerd: de gemeentelijke adviescommissie. Gemeenten hebben de taak om zelf invulling te geven aan deze commissie. Art 16.15a van de wet stelt dat gemeenten in ieder geval advies vragen aan de gemeentelijke adviescommissie bij een ingreep aan een rijksmonument en bij alle andere door de gemeenteraad en/of het college van B&W aangewezen gevallen. Dit kan zowel over omgevingsvergunningen als over beleid gaan. Op den duur kan in het omgevingsplan precies worden aangeven bij welke activiteiten advies gevraagd moet worden aan de commissie. Keuzes Met uitzondering van de genoemde advisering over rijksmonumenten, bepaalt u dus zelf hoe de advisering over omgevingskwaliteit wordt ingevuld en welke adviseurs daarbij worden ingeschakeld. De huidige adviescommissie kan vrij eenvoudig overgaan in de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. Maar de gemeente kan ook kiezen voor verdere doorgroei naar bredere en vroegtijdige advisering, waarvoor
7
de Tweede Kamer in een vrijwel unaniem aangenomen motie zijn voorkeur heeft uitgesproken. Ook de VNG, opdrachtgever van de handreiking, benadrukt dit streven: brede en vroege kwaliteitsadvisering is nodig bij uitnodigend en meer op ondersteuning van de initiatiefnemer gericht omgevingsbeleid. Dat gebeurt bij voorkeur in een helder en samenhangend adviesstelsel, zodat iedereen weet wie wanneer over wat adviseert. En waarbij de onafhankelijke advisering de ambtelijke processen aanvult en ondersteunt. Verder met advisering over goede omgevingskwaliteit Voor zover wij weten is er in uw gemeente nog geen plan gemaakt voor het nieuwe adviesstelsel. Wij willen graag in de aankomende ronde van regulier overleg met de portefeuillehouders (mei-juni 2020) met behulp van de VNG-handreiking verder praten over uw nieuwe adviesstelsel. Ons streven is om ervoor te zorgen dat we – in samenspraak met onze ambtelijke contactpersonen – in de eerste helft van 2020 een concreet ‘pakket’ kunnen aanbieden met een concept instellingsbesluit, benoemingsvoorstel, commissie-reglement en eventueel een aangepaste dienstverleningsovereenkomst. De inhoud van het kwaliteitsbeleid Uiteraard zijn dit vooral procedurele zaken. Eigenlijk gaan we veel liever met uw gemeente in gesprek over de inhoud van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet. Wat zijn uw ambities? Wat is uw opvatting van omgevingskwaliteit. In welke mate neemt de gemeente regie en wat wordt aan de mensen zelf overgelaten. Wat betekent dat voor de verschillende gebieden in de gemeente? En hoe weerspiegelt dat in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en ander beleid? De nieuwe vormgeving van het kwaliteitsbeleid onder de Omgevingswet is een zaak van onderzoeken en uitproberen. We doen dat graag samen met u.
8 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 2 Commissie, werkwijze en beoordelingskaders 2.1 Even voorstellen De Welstandscommissie Landsmeer is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Landsmeer.
terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur. In 2019 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:
Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en vakmanschap. De adviseurs zijn specialisten op het
ir. Ben Ewals Stedenbouwkundig adviseur en voorzitter van de commissie.
ing. Marcel Heijmans Architect, erfgoedadviseur en lid van de commissie.
Ir. Willemien van Duijn Architect en gemandateerd lid van de commissie.
9
De commissie werd ondersteund door:
Renee Stroomer CommissiecoĂśrdinator MOOI Noord-Holland
Sander Melk Plantoelichter gemeente Landsmeer
2.2 Werkwijze De gemeente legt de plannen aan de commissie voor in een openbaar toegankelijke vergadering. Initiatiefnemers en eventueel hun adviseur en/of ontwerper worden in de gelegenheid gesteld om het initiatief toe te lichten. Belanghebbenden en geĂŻnteresseerden zijn van harte welkom om de behandeling van de plannen te volgen. Er wordt gezorgd voor een prettige en respectvolle gespreksomgeving. De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via deze link. De adviezen Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; dus helder
geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden. Planregistratiesysteem Nu worden de adviezen nog vastgelegd in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, genaamd CorSys. De commissiecoĂśrdinator, de plantoelichter en de gemandateerde commissieleden hebben toegang tot dit systeem en kunnen te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. In 2020 wordt een nieuw verbeterd systeem ingevoerd, dat het digitaal werken nog
10 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
“Ruimtelijke kwaliteit is niet alleen de uiterlijke verschijningsvorm van een gebouw of bouwwerk, maar gaat ook over de betekenis van een plan voor de plek.”
11
verder verbetert. Dit nieuwe systeem krijgt de naam (MOOI) DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan. Gemandateerde commissie en ambtelijke behandeling Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Plannen met een bouwsom onder de €50.000,- worden ambtelijk afgehandeld. De plannen boven de €50.000,- worden door de plantoelichter ingedeeld als kleine plannen (zoals aanbouwen, dakkapellen, schuttingen of kleine wijzigingen. De kleine plannen komen voor de gemandateerde commissie, de meer omvangrijke plannen voor de grote commissie. Commissielid Willemien van Duijn is namens de Welstandscommissie gemachtigd, en vormt de gemandateerde commissie. Zowel de gemandateerde als de behandelend ambtenaar kunnen terugvallen op de grote commissie voor overleg. 2.3 Beoordelingskaders Er zijn meerdere gemeentelijke beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. De Welstandsnota Landsmeer, vastgesteld in 2012 door de gemeenteraad, is het belangrijkste. Via deze link kunt u de welstandsnota voor uw gemeente inzien. Ook bestaat er monumentenbeleid. Via deze link kunt u lezen welk monumentenbeleid uw gemeente voert. De beoordeling van bouwplannen ten aanzien van erfgoed worden behandeld door de eigen monumentencommissie van de gemeente Landsmeer. De beoordelingskaders zijn naar onze mening over het algemeen goed toepasbaar en dragen bij aan de constructieve dialoog die we voeren met initiatiefnemers. De kaders maken duidelijk wat de gemeente wil bereiken met het kwaliteitsbeleid en bieden houvast bij de begeleiding en de beoordeling van plannen. In de loop van 2019 zijn wij echter wel een aantal verbeterpunten tegen gekomen:
• De commissie ziet veel sloop/nieuwbouwplannen voorbij komen aan de karakteristieke linten van Landsmeer. De kenmerkende sobere architectuur wordt gesloopt en vervangen door een eigentijdse invulling. De commissie vraagt meer aandacht voor het behouden van het karakteristieke beeld van de linten, dan wel het versterken van de diversiteit gecombineerd met de heldere soberheid van de kleinschalige bebouwing uit alle tijdsperioden; • De linten zijn als waardevol aangemerkt door de gemeente, de commissie zou dan ook meer betrokken willen worden bij de bouwplannen aan de linten om zodoende de kwaliteit van de linten te waarborgen. Daarbij adviseert de commissie de keuze voor planbehandeling in de grote commissie niet af te laten hangen van de bouwsom, maar van de zichtbaarheid en de locatie.
12 PROJECT BIJZONDER PLAN
LANDSMEER
Appartementencomplex in de dorpskern
In de dorpskern van Landsmeer, op de kruising Raadhuisstraat-Dorpsstraat, wordt een appartementencomplex gebouwd ten behoeve van vijf woningen. De dorpskern behoort tot het lint dat door het waterrijke gebied van de polder Purmerland loopt. Lintbebouwing komt vrijwel langs het hele lint in een regelmatig patroon voor. Het volume bestaat uit twee lagen met kap en manifesteert zich aan het plein. Het ontwerp heeft een duidelijke classicistische grondslag. De commissie is van mening dat het belangrijk is dat het plan een gezicht naar de Dorpsstraat krijgt, de gevel aan het plein is van een tweede orde. Het dorpslint is namelijk in de (oorspronkelijke) stedenbouwkundige opzet van een eerste orde; bebouwing aan het lint dient zich dan ook te oriënteren op het lint. De commissie heeft in eerste instantie moeite met de gekozen architectuurstijl, de rijke klassieke elementen wijken teveel af van wat in de omgeving gebruikelijk is. De commissie is van mening dat het ontwerp niet past binnen de typologie van het dorpsbeeld en vraagt om een stedenbouwkundige onderbouwing van de wijze waarop de vrij forse massa reageert op de kleine korrel. De commissie adviseert een meer sobere vormgeving. Het ontwerp wordt aangepast waarbij, mede door de positionering op de kavel, rekening wordt gehouden met de bestaande korrelgrootte van de naastliggende bebouwing. In het ontwerp is meer geleding aangebracht en het hoekaccent middels een toren is beperkt tot één hoek. De commissie uit haar waardering voor het ontwerp en adviseert de ingezette geleding in detaillering, rooilijn, kleur- en materiaalgebruik te versterken zodat het pand nog meer aansluit op het pandsgewijze van de omgeving.
Volumestudie, Leloup Architecten
Gevel aan de Raadhuisstraat, Leloup Architecten
Gevel aan de Dorpsstraat, Leloup Architecten
14 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 3 Wat wij u adviseerden in 2018 3.1 Cijfers De Welstandscommissie Landsmeer heeft in 2019 advies uitgebracht over 19 aanvragen voor een omgevingsvergunning. In 2018 waren er 19 uitgebrachte adviezen. Bij 44% van de aanvragen kon in ĂŠĂŠn keer een positief advies gegeven worden. Bij 56% van de planbehandelingen was de In 2019 heeft de Welstandscommissie Landsmeer 21 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 2 betrekking initiatiefnemer of ontwerper aanwezig. Het aantal 21 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 2 betrekking In 2019 heeft de Welstandscommissie hadden op aanvragen van voorgaandeLandsmeer jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig preadviezen was in 2019 drie gevallen ten opzichte hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 34.vergunningaanvragen In 2019 de Welstandscommissie Landsmeer 21 behandeld, waarvan 2 betrekking van tweeheeft gevallen in 2018. hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 34. hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig Tabel 1 was het totaal aantal planbehandelingen 34. hadden, Tabel 1 SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Aantal planbehandelingen SOORT AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN Tabel 1 AANVRAAG Omgevingsvergunning 18 27 Omgevingsvergunning 18 27 SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN waarvan nieuwbouw 5 10 waarvan nieuwbouw 5 10 Omgevingsvergunning 18 27 waarvan verbouwing 13 17 verbouwing 13 17 waarvan nieuwbouw 5 10 Preadvies* 3 7 Preadvies* 3 7 waarvan verbouwing 13 17 Totaal 21 34 Totaal Preadvies* 321 734
Aantal Aantal planbehandelingen planbehandelingen Aantal planbehandelingen
* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was
* omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 3.Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen21 Totaal 34 3. * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: 3.
Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren:
Tabel 2planbehandelingen Aantal planbehandelingent.o.v. ten opzichte voorgaande jaren: Aantal voorgaande jaren Tabel 2 SOORT AANVRAAG 2019 2018 SOORT 2019 2018 Tabel 2 AANVRAAG Nieuwe aanvragen 19 19 Nieuwe aanvragen 19 19 SOORT AANVRAAG 2019 2018 Aanvragen van voorgaande jaren 2 3 Aanvragen van voorgaande jaren 19 2 3 Nieuwe aanvragen 19 Herhalingen 13 12 Herhalingenvan voorgaande jaren 213 Aanvragen 312 Totaal behandelingen 34 34 Totaal behandelingen 34 34 Herhalingen 13 12 Totaal behandelingen
34 Vorm van behandelingen Vorm van behandelingen Vorm Vorm van behandelingen Tabelvan 3 behandelingen Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN VERDELING AANVRAGEN Tabel 3 Totaal behandelingen Totaal behandelingen VERDELING AANVRAGEN Gemandateerd behandeld Gemandateerd behandeld Totaal behandelingen In de welstandscommissie In de welstandscommissie Gemandateerd behandeld behandeld behandeld In de welstandscommissie behandeld
2019 2019 34 34 2019
ADVIEZEN AAN B&W ADVIEZEN AAN B&W Tabel 4
2019 2019
34
Hoe Hoe vaak vaak behandeld? behandeld? Hoe Tabel 4 vaak behandeld? Tabel 4
45 % 45 %
2017 2017 16 16 2017 2 2 16 10 210 28 28 10
34
28
2018 2018 34 34 2018
2017 2017 28 28 2017
34
30 % 30 %
28
22 % 22 %
55 % % 45 55 %
70 % % 30 70 %
78 % % 22 78 %
55 %
70 %
78 %
2018 2018
2017 2017
Aanvragen van voorgaande jaren
2
3
2
Herhalingen
13
12
10
Totaal behandelingen
34
34
28
2019
2018
2017
34
34
28
15
Vorm van behandelingen Tabel 3 VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen Gemandateerd behandeld
45 %
30 %
22 %
In de welstandscommissie behandeld
55 %
70 %
78 %
Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld? Tabel 4 ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen*
2019
2018
2017
18
19
16
Bij eerste behandeling akkoord
22 %
32 %
44 %
Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)
22 %
32 %
6%
Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
33 %
11 %
19 %
Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)
6%
16 %
0%
Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken
11 %
5%
25 %
Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning
6%
5%
6%
* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.
Op de gemeentepagina van Landsmeer op onze website zijn meer cijfers te vinden.
16 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
Huidige woning aan de Van Beekstraat [Funda]
Jan Wilslezing 2019, foto: Daniel Nicolas
17
3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2019 zijn alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W. Effect van welstand aan de Van Beekstraat. De aanvraag betreft vervangende nieuwbouw van een woning aan het dorpslint. In tegenstelling tot de bestaande woning bestaat het ontwerp van de nieuwe woning uit een éénlaags volume met mansardekap met de nok parallel aan de straat. De entree bevindt zich in de rechterzijgevel. De commissie betreurt de sloop van de karakteristieke woning en heeft in eerste instantie bezwaar tegen de architectonische uitwerking. Zij adviseert de mansardekap aan te passen tot een ‘klassieke’ mansardekapvorm en de voorgevel representatiever vorm te geven door bijvoorbeeld de voordeur in de voorgevel te plaatsen waarbij aandacht voor de entree wenselijk is. De opmerkingen van de commissie worden overgenomen, de mansardekap wordt volgens de klassieke verhoudingen vormgegeven en de voordeur wordt in de voorgevel geplaatst. De commissie spreekt van een verbetering en acht het plan passend in het dorpslint. 3.3 Adviezen ruimtelijke plannen In 2019 zijn geen grote ruimtelijke plannen aan de orde geweest.
3.4 Kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. • Op 15 januari organiseerde MOOI Noord-Holland de Jan Wilslezing waarbij samen met de Stadsastronauten een reis werd gemaakt van uitzicht naar inzicht. Leidraad was het overzichtseffect dat optreedt bij een groot aantal astronauten die vanuit de ruimte naar de aarde kijken, met als gevolg de helderheid die ontstaat door op afstand naar de eigen leefomgeving te kijken. Veel van hen ervaren een overweldigend gevoel van verbondenheid met en verantwoordelijkheid voor onze aarde. Commissieleden Ben Ewals en Marcel Heijmans waren bij deze bijeenkomst aanwezig; • Op 7 juni 2019 organiseerde MOOI Noord-Holland de zomerbijeenkomst. Commissieleden Ben Ewals, Marcel Heijmans en Willemien van Duijn waren daarbij aanwezig.
18 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
Locatiebezoek Marcel en Willemien aan de stolpboerderij Kanaalweg 16, Landsmeer
19
3.5 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www. steunpunterfgoednh.nl. En de Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente. De gemeente Landsmeer heeft ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland: • Op 26 maart heeft de gemeente Landsmeer gebruikgemaakt van het LOKET OP MAAT. Namens het Steunpunt waren Ana van der Mark en Reinier Mees aanwezig, namens de gemeente Landsmeer was Kas Chong (afd. Volkshuisvesting en Monumenten) aanwezig. Onderwerpen van het gesprek waren het actualiseren van de monumentenlijst, subsidiemogelijkheden en een geïntegreerde commissie.
Begin 2019 wordt aan de commissie het plan voorgelegd voor de sloop/nieuwbouw van stolpboerderij ‘Welgelegen’ uit 1862. De bestaande stolpboerderij heeft een dubbel vierkant en is voorbeschermd. Door de slechte staat waarin de stolpboerderij verkeerd is besloten tot sloop en een nieuwe kleinere uitvoering terug te bouwen met een afmeting van 10 x 10 meter. De commissie betreurt de sloopplannen en brengt een locatiebezoek om de bouwkundige staat te kunnen beoordelen. Daaruit blijkt inderdaad dat de stolp zeer gehavend is en nagenoeg niet meer te redden. Tevens zijn door vele veranderingen nagenoeg geen bijzondere elementen meer aanwezig met uitzondering van het dubbel vierkant en de beeldbepalende voorgevel. De cultuurhistorische waarden zijn vooral gelegen in de landschappelijke setting van het volume in relatie tot het erf en het landschap. De commissie adviseert in samenspraak met de monumentencommissie het vierkant te hergebruiken en een nieuwe stolpboerderij te realiseren van twaalf bij dertien meter.
Volumestudie, Ron Vendrig Architect & Leegwater Architecten
Referentiebeeld moderne woning
21 PROJECT MONUMENT
LANDSMEER
Aanwijzing tot gemeentelijk monument als voorwaarde voor bouw van een woning aan het Noordeinde Het Noordeinde vormt samen met het Zuideinde de hoofdweg van het dorp Landsmeer. De planlocatie heeft de opzet die typisch is voor een lintdorp. Kenmerkend zijn de diepe kavels, de tweezijdige bebouwing en het continue patroon van bruggen over bermsloot die langs het Noord- en Zuideinde loopt. Het plan bestaat uit het bouwen van een nieuwe woning aan het lint op de bouwgrond die behoort tot het naastgelegen houten woonhuis. Dit woonhuis is in aanleg 17e -eeuws en daarmee het oudste huis van Landsmeer. De gemeente geeft aan medewerking te verlenen aan het splitsen van de bouwgrond op voorwaarde dat het houten woonhuis wordt aangewezen als gemeentelijk monument. In het vooroverleg wordt middels een volumestudie het plan aan de commissie toegelicht. De nieuwe woning wordt achter op het kavel gesitueerd in lijn met de achtergevel van het houten woonhuis. Hierdoor blijft de nieuwe woning in perspectief ondergeschikt. Aan de commissie worden referentiebeelden voorgelegd van een moderne- en een meer traditionele woning. Met het oog op de zichtbaarheid van het monument, een onderdeel van de kwaliteit ervan, is de commissie het eens met de situering achter op het kavel en spreekt haar voorkeur uit voor een meer schuurachtige woning, passend bij de positie op het kavel. Een moderne vormgeving is ook voorstelbaar, maar het nieuwe volume dient zich wel bescheiden op te stellen tegenover het monument. De commissie doet de aanbeveling een bouwhistoricus bij het plan te betrekken en dat historische verkenningen handvatten kunnen bieden bij nieuwe ontwikkelingen.
22 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
Huidige woning aan de Van Beekstraat
23
23 PROJECT KLEIN PLAN
LANDSMEER
Twee vervangende nieuwbouwwoningen aan de Van Beekstraat De Van Beekstraat vormt een typisch dorpslint en wordt gekenmerkt door een heldere ruimtelijke opbouw met kleinschalige bebouwing en een besloten karakter. Het plan betreft het slopen van de bestaande twee-onder-één-kapwoning aan de Van Beekstraat en deze te vervangen door twee vrijstaande woningen. De opzet van de woningen is gelijk: één laag met zadeldak, met de nok haaks op de weg en een verticale gevelopbouw. De voorgevels van de woningen worden voorzien van een erker en de entrees worden verbijzonderd middels een lattenstructuur. De woningen verschillen in kleur- en materiaalgebruik. De één wordt uitgevoerd in roodbruin metselwerk en de ander wordt wit gekeimd. De ‘traditionele woningen met een twist’ worden door de commissie voorstelbaar geacht aan het lint. Wel uit de commissie haar twijfels over de manier waarop de individualiteit is vormgegeven. Zij adviseert dit niet te benadrukken voor middel van contrasterend kleurgebruik, maar een variant uit te werken met twee kleuren metselwerk in aardetinten. Vanwege het aantal witte woningen dat al in de omgeving aanwezig is, behoeft dit de voorkeur boven wit gekeimde gevels. In de welstandsnota wordt namelijk aangegeven dat toe te passen kleuren voornamelijk aardetinten en donkergroen dienen te zijn. Daarnaast vraagt de commissie aandacht voor de entree. Deze is vrij gesloten en de commissie adviseert op een genuanceerde manier meer transparantie aan te brengen.
Twee nieuwe woningen aan de Van Beekstraat, Roozendaal Architekt
24 WELSTANDSCOMMISSIE LANDSMEER JAARVERSLAG 2019
Hoofdstuk 4 Evaluatie en aanbevelingen 4.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 20 mei vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats over het jaar 2019. De belangrijkste uitkomsten van dat gesprek zijn: • Over het algemeen spreken de commissie en de gemeente van een prettige onderlinge samenwerking; • De mogelijkheden tot het houden van vooroverleg zijn besproken; • De mogelijkheden tot vergaderen op locatie zijn besproken; • De ontwikkelingen met betrekking tot de Omgevingswet zijn besproken. 4.2 Overige aanbevelingen door de commissie De Welstandscommissie Landsmeer doet - vanuit haar ervaringen en inzichten - nog de volgende aanbevelingen: • De commissie wordt bij voorkeur in een eerder stadium betrokken bij omvangrijke of complexe initiatieven in de vorm van een vooroverleg. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag;
• De commissie adviseert de actualisering van de monumentenlijst weer op te pakken en daarbij te onderzoeken wat het stimuleren van (erfgoed voor) toerisme kan betekenen voor Landsmeer; • Blijf in uw gemeente steeds het debat voeren over de vraag hoe ruimtelijke kwaliteit, inclusief het cultureel erfgoed, kan worden ingezet als pijler voor de omgevingsvisie en het omgevingsplan. Hoewel bestaande beleidskaders, zoals de welstandsnota, na inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch onderdeel worden van het omgevingsplan (de zogenaamde ‘bruidsschat’), kan actualisatie van de huidige beleidskaders – gericht op een meer integrale, uitnodigende én meer inspirerende regelgeving – zeer nuttig zijn; • In 2020 zal de gemeenteraad moeten besluiten over de toekomst van de kwaliteitsadvisering, die begint na de invoering van de Omgevingswet. De kaders in de omgevingsvisie en het omgevingsplan zullen zeker aanleiding geven om de gemeentelijke adviescommissie constructiever en nog effectiever in te zetten. Eind dit jaar brengen wij samen met de VNG een handreiking uit over hoe dat zou kunnen. Het ambtelijke gesprek hierover is in uw gemeente al begonnen. Wij bevelen u aan begin volgend jaar met de VNG-handreiking in de hand het debat met ons te voeren; • Maak gebruik van de kennis en ervaring die aanwezig is bij medewerkers en adviseurs van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle vragen die spelen rond (het verduurzamen van) monumenten, cultuurlandschap, herbestemming en andere erfgoed-gerelateerde zaken. Het Steunpunt verwelkomt u graag tijdens activiteiten en bijeenkomsten.
25
4.3 Tot slot Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Welstandscommissie Landsmeer, aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen. De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2020 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.
Het Kerkje van Evers voor restauratie, Stadsherstel Amsterdam
Historische foto van het Kerkje van Evers, Stadsherstel Amsterdam
27
27 PROJECT HOE IS HET MET?
LANDSMEER
Het ‘Kerkje van Evers’ In 2016 heeft de commissie geadviseerd over de het herstel van het ‘Kerkje van Evers’. De gereformeerde kerk aan Noordeinde is, met inachtneming van het advies van de commissie, gerestaureerd en geschikt gemaakt voor bewoning. Hierbij is de oorspronkelijke vormgeving en kleurstelling hersteld. Op basis van kleurenonderzoek is de kerk voorzien van lichte neutrale kleuren, deze vervangen de overheersend donkergroene kleurstelling. Sinds 1927 heeft het kerkje verschillende bestemmingen gehad, waaronder een verenigingsgebouw en een verfwinkel van de familie Evers, waar het zijn naam aan ontleent. Om de kerk voor bewoning geschikt te maken zijn er een aantal eigentijdse ingrepen uitgevoerd, zoals de grote vensters met stalen kozijnen en openslaande luiken in de zijgevel. Tevens is aan de achterzijde van de kerk een moderne uitbouw gerealiseerd met zinken bekleding en verbonden aan de kerk met een tussenelement. Op 24 november 2017 werd de restauratie van het Kerkje feestelijk bezegeld met een open dag waarin iedereen in de gelegenheid werd gesteld het resultaat te bewonderen. De kerk is in ere hersteld en daarbij gerestaureerd naar het oorspronkelijke beeld.
Het Kerkje van Evers na restauratie, Hooyschuur Architecten
28
Colofon Auteur Renee Stroomer, coördinator Welstandscommissie Landsmeer Met bijdragen van José van Campen, Woord en Plaats Jef Mühren, directeur MOOI Noord-Holland Dorine van Hoogstraten, adjunct-directeur MOOI Noord-Holland Primo Reh, communicatieadviseur MOOI Noord-Holland Basisontwerp Funcke Creatieve Partners Uitwerking IAAY | Merijn Groenhart MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit Alkmaar, april 2020
MOOI NOORD-HOLLAND ADVISEURS OMGEVINGSKWALITEIT Emmastraat 111 1814 DP Alkmaar T 072 520 44 59 info@mooinoord-holland.nl www.mooinoord-holland.nl @overmooinh
