1. KLEIN INITIATIEF WORDT INTERNATIONALE BEWEGING 1.1 | HOE HET OOIT BEGON…
In Biafra – nu een deel van Nigeria - woedt begin jaren ‘70 een oorlog waarbij een deel van de bevolking doelbewust wordt uitgesloten van voedselhulp. Franse dokters zijn hier als hulpverleners van het Rode Kruis getuige van. Vanwege de neutraliteit van het Rode Kruis kunnen ze zich niet uitspreken. Een gelijkaardige situatie doet zich voor in Oost-Pakistan, het huidige Bangladesh, waar in 1970 een zware tyfoon honderdduizenden levens eist. Door nalatigheid van de centrale overheid zien 10 miljoen mensen geen andere oplossing dan naar India te vluchten. Ook de hulp van de Verenigde Naties is laattijdig en ontoereikend. Het medische tijdschrift Tonus lanceert al snel een oproep aan Franse artsen om hulp te gaan bieden aan de miljoenen mensen in nood. Journalisten en dokters zijn in 1971 als eersten actief betrokken bij de oprichting van Médecins Sans Frontières in Frankrijk, een medische hulporganisatie die een grotere vrijheid van handelen wil hebben én zich publiek wil uitspreken over bepaalde situaties. Enkele artsen richten in 1980 de Belgische tak van Artsen Zonder Grenzen (AZG) op. Vanuit een piepklein kantoortje aan de Waterloose Steenweg in Brussel stuurt de organisatie haar eerste hulpverlener uit. Het is een dokter die gaat werken in de vluchtelingenkampen in Thailand.
1.2 | GROEI
De ontwikkeling van de organisatie gaat snel en nieuwe landenprojecten gaan open: Tsjaad, Mali, Ethiopië. Het kleine groepje pioniers groeit uit tot een grote beweging. Bij de aardbeving in Armenië in 1988 laat de toenmalige Sovjet-Unie voor de eerste maal buitenlandse hulpverleners toe. AZG is er als één van de eersten om de enorme noden te lenigen. De val van de Berlijnse Muur in 1989 opent ook de grenzen naar het uiteenvallende Oostblok. Niet langer richt AZG zich alleen op ontwikkelingslanden; ze start nieuwe projecten in Oost-Europa. In het hoofdkantoor in Brussel komt naast de normale projectwerking ook een noodhulpafdeling om sneller en efficiënter op noodsituaties te kunnen reageren, en in verschillende landen worden bijkantoren opgestart die zich bezighouden met voorlichting, fondsen- en personeelswerving. Het medische werk omvat curatieve en preventieve verzorging en is zowel op urgenties als op langetermijnprojecten afgestemd. Verder werkt AZG rond voeding, sanitaire voorzieningen en psychosociale hulp. Waar mogelijk werken de teams nauw samen met regeringen en lokale organisaties om de medische structuren op nationaal niveau te versterken.
KLEIN INITIATIEF WORDT INTERNATIONALE BEWEGING 1
1.3 | SCHENDINGEN VAN HET HUMANITAIR RECHT
In de daarop volgende jaren zijn de medewerkers van AZG getuige van de etnische zuiveringen in voormalig Joegoslavië, de genocide in Rwanda, de uitroeiingspolitiek van Irak tegen de Koerden,... Dergelijke gruwelijke gebeurtenissen noodzaken AZG zich herhaaldelijk in het openbaar uit te spreken en de internationale gemeenschap te wijzen op haar verantwoordelijkheden. AZG beschouwt het als een deel van haar taak om publiek te getuigen over medische wantoestanden en ernstige schendingen van het humanitair recht in gebieden waar de organisatie werkzaam is. Dit heeft tot doel de internationale gemeenschap de ogen te openen over wat er zich daadwerkelijk afspeelt in bepaalde situaties, en om, indien mogelijk, de omstandigheden van de lokale bevolking te verbeteren. In 1995 wordt tijdens een internationale vergadering in het Franse Chantilly expliciet bevestigd dat pleitbezorging en het afleggen van getuigenis een integraal onderdeel vormen van het werk van AZG.
1.4 | NOBELPRIJS
In de jaren ’90 maakt AZG een stormachtige groei door. De schaalvergroting en de hogere eisen die aan de organisatie worden gesteld, nopen tot verdere professionalisering op gebied van rekrutering, voorbereiding en begeleiding van veldmedewerkers. AZG krijgt erkenning wanneer zij in oktober 1999 de Nobelprijs voor de Vrede krijgt. De onderscheiding geldt niet alleen voor haar medische werk, maar vooral ook voor haar optreden als pleitbezorger voor bevolkingsgroepen in nood. Het geldbedrag dat verbonden is aan de prijs wordt besteed aan een internationale campagne voor betaalbare medicijnen voor de armste bevolkingsgroepen in de wereld.
1.5 | 21STE EEUW
Aan het begin van het derde millennium worden humanitaire organisaties geconfronteerd met zeer omvangrijke opgaven. Behalve de interventies in conflictgebieden en de menselijke crisissen en drama’s moet AZG ook uitdagingen aangaan zoals medische uitsluiting, de verwoestingen door aids, de toename van epidemieën als tuberculose en malaria, de instorting van de openbare gezondheidssystemen, de afwezigheid van geneesmiddelen,… Tegenover deze nieuwe uitdagingen moet AZG haar eigen karakter bewaren: dat van een organisatie die midden in de samenleving staat, die via humanitaire en medische acties en het afleggen van getuigenis bijdraagt tot een neutrale en onafhankelijke hulpverlening aan mensen in nood.
KLEIN INITIATIEF WORDT INTERNATIONALE BEWEGING 2
2. HET HANDVEST VAN ARTSEN ZONDER GRENZEN Het centrale idee van het Handvest van Artsen Zonder Grenzen is dat mensen recht hebben op humanitaire hulp. Daaraan ontleent AZG haar opdracht om slachtoffers in oorlogen en crisissen bij te staan. Verder onderstreept het Handvest dat AZG een neutrale, onpartijdige en onafhankelijke organisatie is.
ALLE ARTSEN ZONDER GRENZEN ONDERSCHRIJVEN DE VOLGENDE PRINCIPES:
• AZG verleent hulp aan volkeren in nood, aan slachtoffers van menselijke of natuurrampen en van oorlogsgeweld, en doet dit zonder enig onderscheid van ras, religie, levensbeschouwing of politieke opvatting. • Artsen Zonder Grenzen is steeds neutraal en onpartijdig in naam van de algemeen erkende medische ethiek en het recht op humanitaire hulp, en eist de algehele vrijheid om haar taken uit te voeren. • De Artsen Zonder Grenzen verbinden zich ertoe de medische gedragscodes van hun beroep te respecteren en een volledige onafhankelijkheid ten opzichte van alle politieke, economische of religieuze machten te handhaven. • De Artsen Zonder Grenzen begrijpen de risico’s en gevaren van hun werkzaamheden en eisen voor zichzelf of hun rechthebbenden geen enkele andere vergoeding dan deze welke de organisatie hen zou kunnen geven.
HET HANDVEST VAN ARTSEN ZONDER GRENZEN
3
3. STRUCTUUR EN ORGANISATIE 3.1 | DE INTERNATIONALE STRUCTUUR INTERNATIONAAL NETWERK
Wereldwijd is AZG bekend onder de naam Médecins Sans Frontières (MSF). Dit is een netwerk van negentien nationale afdelingen die onderling verweven zijn. Alle negentien onderschrijven ze het Handvest (zie eerder) waarin de uitgangspunten van het werk van AZG beschreven staan. Op het gebied van communicatie, opleiding, logistiek, fondsenen personeelswerving wordt intensief samengewerkt. Ook in de hulpprojecten zelf zijn er veel samenwerkingsverbanden. In contacten met internationale instellingen en organisaties als de Europese Unie of de Verenigde Naties presenteert AZG zich als één geheel. VAN MONTREAL TOT HONGKONG
Vijf van de afdelingen voeren hulpprojecten uit en worden daarom “operationale centra” genoemd. Dit zijn België, Nederland, Frankrijk, Spanje en Zwitserland. De andere veertien landenkantoren of “partnersecties” richten zich voornamelijk op fondsenwerving, rekrutering, voorlichting en contacten met de media en het publiek in hun land. Zij bevinden zich in Australië, Canada, Denemarken, Duitsland, Griekenland, Hongkong, Italië, Japan, Luxemburg, Noorwegen, Oostenrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Zweden. In Genève zetelt het “Internationaal Bureau”, dat de onderlinge samenwerking en vertegenwoordiging coördineert. Dit bureau heeft bijkantoren in New York en Brussel. INTERNATIONALE RAAD
Iedere afdeling is zelfstandig en heeft een eigen juridische status, financierings- en organisatiestructuur, afhankelijk van de nationale wetgeving. De veertien partnersecties hebben elk een speciale band met één van de vijf operationale centra. Zo richten de bureaus in Denemarken, Hongkong, Italië, Luxemburg, Noorwegen en Zweden zich naar het operationale centrum in Brussel. Een Internationale Raad bespreekt geregeld de algemene beleidslijnen en actuele kwesties die de internationale samenwerking betreffen. Daarbij zijn de voorzitters van alle AZG-afdelingen aanwezig.
STRUCTUUR EN ORGANISATIE
4
3.2 | HET OPERATIONEEL CENTRUM VAN AZG-BELGIE
Het hoofdkantoor van de Belgische sectie van AZG is gevestigd in Brussel. Hier zetelen de algemene directie (met een studie- en lobbydienst), de Dienst Operaties, vijf ondersteunende afdelingen en een interne auditor.
DE ALGEMEEN DIRECTEUR is verantwoordelijk voor externe contacten en het algemene projectbeleid van AZG. Als humanitaire organisatie neemt AZG geregeld stelling over humanitaire thema’s. DE STUDIE- EN LOBBYDIENST van AZG volgt de operationele en humanitaire realiteit op de voet, stimuleert interne reflectie en maakt onze ervaringen en standpunten bekend bij andere organisaties en overheden. DE DIENST OPERATIES bestaat uit verschillende teams die elk een specifieke regio in de wereld opvolgen. Deze dienst staat in voor het concept, de uitvoering en de evaluatie van alle landenprojecten. Behalve de urgentieprojecten coördineert de dienst ook de acties op langere termijn. Dit departement zorgt tevens voor institutionele fondsen. DE VIJF ONDERSTEUNENDE AFDELINGEN: • DE MEDISCHE DIENST bestaat uit specialisten in o.a. geneeskunde, volksgezondheid,
psychosociale zorg, voeding, hygiëne, water- en saneringsprojecten, specifieke ziektes als aids of tuberculose, vaccinatie en laboratoriumwerk. Ze bieden technische ondersteuning aan de verschillende landenprojecten, organiseren opleidingen en beslissen over de medische oriëntatie van AZG. Deze dienst verzorgt tevens de contacten met externe medische specialisten en instellingen. • DE LOGISTIEKE AFDELING houdt zich bezig met transport, ICT en telecommunicatie, bouw, technische ondersteuning en rehabilitatie. Deze dienst verzorgt tevens de contacten met externe logistieke specialisten en instellingen en verzorgt opleidingen. MSF Supply is een coöperatieve vennootschap, opgericht in 1989, die zorgt voor de bevoorrading van AZG en tegemoet komt aan de noodzaak om grote hoeveelheden materiaal en geneesmiddelen aan te kopen tegen de beste prijs en op zeer korte termijn. Het bedrijf verzorgt de levering van materiaal en geneesmiddelen op het terrein. MSF Supply staat ook in voor het verpakken, het dedouaneren en het samenstellen van de noodhulpkits en de kwaliteitscontrole van de hulpgoederen en geneesmiddelen. • DE AFDELING PERSONEELSZAKEN houdt zich bezig met de rekrutering van de medewerkers die in de landenprojecten of op de hoofdzetel willen werken. Deze afdeling verzorgt ook technische vorming, managementtraining en staat tevens in voor de individuele begeleiding van het personeel. • DE AFDELING FINANCIEN is verantwoordelijk voor de financiële opvolging, de boekhouding en bijpassende informaticasystemen. Deze dienst verzorgt tevens de institutionele prospectie: relaties met instellingen en geldschieters voor de ontwikkeling van nieuwe projecten. • DE COMMUNICATIEDIENST bepaalt het externe communicatiebeleid met als doel de acties van AZG bij het grote publiek bekend te maken en te getuigen over het lot van volkeren in nood. De communicatiedienst verzamelt ook privé-fondsen die garant moeten staan voor de onafhankelijkheid van AZG. Ten slotte heeft AZG ook een interne auditor, die op een onafhankelijke manier de interne controlesystemen onderzoekt en evalueert, zowel op efficiëntie als op juistheid van de informatie.
STRUCTUUR EN ORGANISATIE
5
© Remco Bohle- Bunia DR CONGO
© Dieter Telemans - Birak TSJAAD
4. LANDENPROJECTEN 4.1 | DE START VAN EEN PROJECT
In principe start AZG een hulpprogramma op eigen initiatief. Toch is er vaak voorafgaand overleg met lokale autoriteiten of organisaties. Het komt ook voor dat AZG officieel om steun wordt gevraagd door een overheid of een internationale organisatie, zoals de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR). Om te kijken wat de directe medische behoeften in een gebied zijn, wordt eerst een verkennende opdracht uitgevoerd door enkele ervaren medewerkers. In overleg met lokale deskundigen doen zij een voorstel voor de te bieden hulp en hoe die hulp kan worden uitgevoerd. De bevindingen van deze verkenningsopdracht zijn uiteindelijk bepalend voor de beslissing of er al dan niet met een project wordt gestart. Het gaat erom precies te bepalen wie onze hulp nodig heeft. En dat hangt af van vele criteria. Wat zijn de directe medische noden? Verwachten wij dat het conflict zich zal uitbreiden en vinden we daarom dat we in dat gebied aanwezig moeten zijn? Zijn er reeds andere hulporganisaties ter plaatse? Is het gebied voldoende toegankelijk en veilig? Zijn er lokale organisaties of autoriteiten waarmee we kunnen samenwerken? Is onze onafhankelijkheid als organisatie gewaarborgd? Het belangrijkste criterium om al dan niet aan de slag te gaan, is de vraag of de situatie beantwoordt aan de kerndoelstelling van ons Handvest dat vermeldt: “medische noodhulp verlenen aan slachtoffers van menselijke of natuurrampen en van oorlogsgeweld”.
4.2 | HET RUNNEN VAN EEN PROJECT
In een projectland zijn de landverantwoordelijke en zijn team aansprakelijk voor de gang van zaken. Zij onderzoeken de situatie en hulpbehoeften ter plekke en bepalen de doelstellingen en de manier van werken. Het team doet dat vaak in overleg met de lokale en nationale autoriteiten. Meestal worden er op meerdere locaties in het land hulpprojecten uitgevoerd. Per locatie coördineert een projectleider het team van buitenlandse en lokale medewerkers. De projectleider rapporteert aan de landverantwoordelijke, die op zijn beurt wordt gesuperviseerd door de Dienst Operaties (zie eerder) in Brussel. Het Operationele Centrum van Brussel voert projecten uit in zo’n 40 landen . Alle Operationele Centra van AZG samen zijn actief in meer dan zeventig landen. Een overzicht van deze projecten vind je in het Internationale Activiteitenrapport dat kan worden aangevraagd op de hoofdzetel in Brussel of geraadpleegd op onze website (www.azg.be).
LANDENPROJECTEN
7
4.3 | INTERVENTIETERREINEN CONFLICTEN
Om oorlogsgewonden zo adequaat mogelijk op te vangen, stuurt AZG teams met chirurgen, anesthesisten, verpleegkundigen en logistieke medewerkers naar de plaats van het onheil. Dergelijke interventies zijn veeleisend en niet zonder gevaar. Vaak is er in conflictgebieden een nijpend tekort aan transport, communicatie en medisch materiaal. Vaak ook geven de oorlogvoerende partijen weinig prioriteit aan de veiligheid en de hulpverlening aan de lokale bevolking. Werken in conflictgebieden vraagt daarom een nauwkeurige selectie van het interventieteam en een zo groot mogelijke logistieke flexibiliteit. Het uitvoeren van chirurgische ingrepen vereist een minimum aan hospitalisatiecapaciteit en hygiëne: het opslaan en verdelen van medisch materiaal en geneesmiddelen, het ontsmetten van de lokalen en de instrumenten, de installatie en het onderhoud van de operatieblokken, en de opleiding van hulppersoneel zijn een bittere noodzaak. De teams staan ook in voor algemene medische steun en voedselhulp aan ontheemden. Voorbeeld: Wanneer in juli 2006 een conflict uitbreekt tussen Israël en Libanon, trekt AZG onmiddellijk naar het getroffen gebied. De organisatie focust zich in eerste instantie op het leveren van hulp, het ondersteunen van lokale medische structuren en het zoeken naar toegang tot inwoners die vastzitten in gevechtszones, om ook hen hulp te kunnen bieden. Nadat het staakt-het-vuren ingaat midden augustus, begint AZG met het evalueren van de noden in voordien onbereikbare gebieden, het bieden van medische en andere steun aan de terugkerende vluchtelingen en aan hun gastgemeenschappen en het leveren van voorraden aan de medische structuren in de meest getroffen gebieden. Eenmaal de acute fase is afgelopen en de wederopbouw gaat beginnen, beslist AZG haar activiteiten in het land af te bouwen. NATUURRAMPEN
Bij aardbevingen, tyfoons, overstromingen en vulkaanuitbarstingen loopt het aantal slachtoffers snel op. Dit gaat ook vaak gepaard met een ontwrichting en desorganisatie van de hulpdiensten. Onmiddellijk reageren met de adequate middelen is een noodzaak en vergt een doeltreffende logistieke organisatie. Bij AZG ligt gestandaardiseerd materiaal in de vorm van kits klaar voor gebruik in permanent aangevulde noodvoorraden. Praktische handleidingen zorgen ervoor dat de hulpverleners meteen aan de slag kunnen na aankomst in het rampgebied. Ook het op voorhand identificeren en bewaken van een aantal risicozones, en het lokaal aanleggen van noodvoorraden dragen veel bij tot het gevoelig inkorten van de reactietijd. Voorbeeld: Enkele dagen nadat een enorme tsunami op 26 december 2004 grote delen van Zuidoost-Azië verwoest, gaan teams van AZG aan het werk om hulp te bieden aan mensen die medische verzorging, voedsel, water, onderdak en andere elementaire zaken nodig hebben. AZG stuurt meer dan 200 medewerkers ter plaatse, die hun inspanningen concentreren op zwaar getroffen dorpen in Sri Lanka en Indonesië, met kleinschaliger activiteiten in Thailand, Maleisië en India. Al snel wordt evenwel duidelijk dat de medische noden beperkt zijn. AZG ziet het als haar voornaamste taak uit te kijken naar noden die over het hoofd worden gezien. In Thailand komt AZG Birmaanse gastarbeiders te hulp. In India biedt AZG psychologische bijstand. In Sri Lanka, waar de schade groter is, verleent AZG aanvankelijk medische hulp en verdeelt er hulpgoederen. Maar veruit
LANDENPROJECTEN
8
het meeste werk wordt verricht in Atjeh, Indonesië, waar veel gezondheidswerkers zijn omgekomen en waar de gezondheidsinfrastructuur volledig is verwoest. De programma’s gaan er van noodhulp tot chirurgie, van psychologische steun tot het heropbouwen van medische structuren. VLUCHTELINGEN EN ONTHEEMDEN
Conflicten en hongersnood geven vaak aanleiding tot massale vluchtelingenstromen. Wereldwijd zijn er tientallen miljoenen mensen die hun land verlaten hebben op zoek naar bescherming (vluchtelingen) of die verdreven zijn uit hun vaste woonplaats en op de vlucht zijn in eigen land (ontheemden of in het vakjargon “intern verplaatste personen” geheten). Vluchtelingen op zoek naar asiel in een gastland zijn doorgaans hun hele hebben en houden kwijt. Ze installeren zich waar ze kunnen en beginnen hun zoektocht naar voedsel en water. Deze overbelasting van de lokale voorzieningen zorgt vaak voor spanningen in het gastland. AZG heeft de afgelopen decennia de medische en logistieke opvang van vluchtelingen en ontheemden op punt gesteld. In samenwerking met de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR), die doorgaans de vluchtelingenkampen beheert, staat AZG in voor de medische verzorging en de voeding van de mensen, voor vaccinatiecampagnes en sanitaire voorzieningen. Voorbeeld: Eind 2003 wordt de noodtoestand in Darfur in West-Soedan voor het eerst onder internationale aandacht gebracht. Halverwege 2005 heeft het aanhoudende geweld in de regio ruim twee miljoen mensen uit hun huizen verdreven. 200.000 van hen vluchten naar buurland Tsjaad. Begin 2007 zijn de levensomstandigheden van de bevolking er weinig op vooruitgegaan. Honderdduizenden mensen leven nog steeds in ontheemdenkampen, waar ze net genoeg steun krijgen om te overleven. Op alle plaatsen waar AZG medische zorg verleent, vangen de teams een groot aantal slachtoffers van direct geweld op. Verkrachting en seksueel geweld zijn schering en inslag. AZG levert medische zorg, voedselhulp en drinkbaar water. Door het gebrek aan veiligheid blijft het moeilijk om grootschalige medische hulp te bieden in Darfur. EPIDEMIEËN EN ENDEMIEËN
Meer dan ooit teisteren nieuwe en oude ziekten onze planeet. Ziekten als cholera, difterie, ebola, gele koorts, hersenvliesontsteking of polio slaan opnieuw toe. In arme landen kan er door een gebrek aan voldoende financiële middelen in de gezondheidssector vaak niet snel en adequaat gereageerd worden. Als medische organisatie kan AZG zich beroepen op een groep van gespecialiseerde artsen en verpleegkundigen die zich ten allen tijde vertrekkensklaar houden. Zij zijn experts, zowel in het organiseren van preventieve vaccinatiecampagnes, als in het behandelen en genezen van reeds besmette personen. Voorbeeld: In 2006 dient AZG tussenbeide te komen bij een cholera-epidemie van nooit geziene omvang in Angola. Zeker zestien provincies worden getroffen op enkele maanden tijd, en er worden meer dan 50.000 zieken geregistreerd, waarvan bijna de helft alleen al in de hoofdstad Luanda. AZG reageert door het inrichten van 10 cholerabehandelingscentra in Luanda, en ontvangt op het hoogtepunt van de epidemie dagelijks tot 400 patiënten. Nog een extra 15 à 20 behandelingscentra worden opgericht in andere provincies. Behalve het behandelen van patiënten, helpt AZG ook met het verbeteren van water- en sanitaire voorzieningen.
LANDENPROJECTEN
9
Al verschillende jaren is de strijd tegen HIV/aids één van de grote operationele doelstellingen van Artsen Zonder Grenzen. Als één van de grootste medische ngo’s ter wereld, kan AZG onmogelijk aan de zijlijn blijven toekijken hoe de aidsplaag verder om zich heen grijpt en één van de grote obstakels vormt voor de ontwikkeling van heel wat landen, vooral dan in Afrika. AZG blijft haar aidsprojecten uitbreiden en geeft prioriteit aan landen waar het aantal seropositieven zeer hoog is, en waar de ziekte vandaag de belangrijkste doodsoorzaak is. Behalve preventie (voorlichting, uitdelen van condooms,...), strijdt AZG ook voor een betere toegang tot zorg (HIV-testen, vermijden van overdracht van moeder op kind, behandeling van opportunistische ziekten en toegang tot de aidsremmende antiretrovirale behandeling). Afhankelijk van het land en de context, worden de patiënten rechtstreeks in de medische centra van AZG behandeld, of doorverwezen naar de gezondheidscentra of ziekenhuizen waar AZG technische (zoals de opleiding van medisch personeel) en logistieke (bevoorrading van geneesmiddelen, waaronder de aidsremmers) ondersteuning biedt. In samenwerking met lokale activistengroepen, doet AZG ook aan lobbywerk bij de overheden om hen bewust te maken van het aidsprobleem en de zorg voor mensen met HIV/aids te verbeteren. De campagne “Toegang tot Basisgeneesmiddelen” speelt een cruciale rol in het verkrijgen van kwaliteitsgeneesmiddelen aan betaalbare prijzen. Gelijktijdig investeert AZG ook in operationeel onderzoek naar de strijd tegen aids. Voorbeeld: In Kenia ijvert AZG al jarenlang voor de verbetering van de levenskwaliteit van de talloze aidspatiënten. Teams van gezondheidswerkers bieden thuiszorg aan in de sloppenwijken en werken in ziekenhuizen en gezondheidscentra. AZG geeft psychologische ondersteuning en sociale bijstand. De organisatie werkt tevens binnen de structuren van het ministerie van Volksgezondheid: ze geeft opleidingen, doet aan supervisie en levert geneesmiddelen. VOEDSELHULP
Volgens de cijfers van de Verenigde Naties sterven elke dag 17.000 kinderen aan de gevolgen van een voedseltekort en de hieruit voortvloeiende gebrekkige weerstand tegen ziekten. De opdracht van AZG is het verzorgen van kinderen met acute ondervoeding. Zulke voedselprogramma’s liggen aan de basis van de medische urgentiehulp, vaak in het kader van conflicten en ontheemding. Het doel van onze programma’s is het doen dalen van de ziekte- en sterftecijfers als gevolg van acute ondervoeding. AZG biedt hulp in de verschillende stadia (van voedseltekort tot hongersnood), zowel preventief als reactief. AZG’s rol bestaat er meestal uit medische noodhulp te verschaffen, en voedselsteun te geven aan die mensen die er het meeste nood aan hebben, zoals kinderen, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en mensen met chronische of acute ziekten. AZG lobbyt ook voor voedselsteun, bijvoorbeeld wanneer ze bezorgd is over een groeiende crisis. Alhoewel AZG soms gerichte voedseldistributies uitvoert, is het uitzonderlijk voor de organisatie om betrokken te zijn bij grootschalige voedseldistributies, aangezien dit gewoonlijk de taak is van één van de VN-agentschappen, zoals het Wereldvoedselprogramma (WFP).
LANDENPROJECTEN
10
Voorbeeld: De regio die de Hoorn van Afrika wordt genoemd (Ethiopië, het noorden van Kenia en Somalië) wordt in 2006 door een nieuwe droogte getroffen. Tot in de lente van 2006 heeft het in het noorden van Kenia al drie jaar bijna niet meer geregend. De velden zijn volledig verschroeid en vrijwel al het vee is dood. De bevolking is dus alles kwijt. Het land is bovendien te droog om nog te kunnen worden bewerkt. Daarom begint AZG in die regio’s met voedingscentra voor ondervoede kinderen. POST-CONFLICTGEBIEDEN
Naast medische noodhulp engageert AZG zich ook op langere termijn in landen waar conflicten achter de rug zijn. Aangezien AZG in de meeste conflictgebieden ter wereld aanwezig is, duurt onze actie voort ook na het vechten, zolang de bevolking extreem kwetsbaar blijft. In sommige gevallen is de bevolking na de gevechten zelfs kwetsbaarder, door verplichte en vrijwillige ontheemding, de terugkeer van vluchtelingen en perioden van chaos. AZG’s hulp bestaat uit toegang tot kwaliteitszorg (inclusief medische centra en ziekenhuizen) voor de meest kwetsbaren in de onmiddellijke post-conflictperiode. Uiteindelijk moet het project kunnen overgenomen worden door andere spelers of gesloten worden. Voorbeeld: Hoewel de bloederige burgeroorlog in Liberia voorbij is en er in 2003 een overgangsregering aantrad, vechten de meeste Liberianen nog steeds om te overleven. Door het gebrek aan zorgverleners, vooral op het platteland, hebben veel mensen geen toegang tot basisgezondheidszorg. Bijgevolg lijden Liberianen heel vaak aan vermijdbare ziektes en laat de gezondheid van moeders en kinderen vaak te wensen over. AZG ijvert in Liberia in de eerste plaats voor een betere toegang tot eerste- en tweedelijnsgezondheidszorg. TOEGANG TOT GEZONDHEIDSZORG
De problematiek van toegang tot gezondheidszorg blijft een aandachtspunt voor AZG. In Europa houdt AZG zich vooral bezig met asielzoekers en migranten, die zich in een steeds vijandiger ingestelde omgeving staande moeten weten te houden. De overgrote meerderheid heeft geen enkele toegang tot basisgezondheidszorg en leeft in omstandigheden die Europese landen onwaardig zijn. Naast het leveren van medische zorg, legt AZG de nadruk op het afleggen van getuigenis en lobbywerk. Om op die manier een verandering van mentaliteit en eventueel wetgeving te bewerkstelligen. AZG heeft ook projecten voor uitgesloten groepen zoals daklozen, slachtoffers van geweld (inclusief seksueel geweld) en migranten en illegale arbeiders in de stedelijke omgeving van armere landen. Ook hier levert AZG medische basiszorg en vaak ook psychosociale ondersteuning. In rurale gebieden is het gevecht voor toegang tot gezondheidszorg vooral geconcentreerd op conflict- en postconflictgebieden (zie eerder). In meer stabiele landen richt AZG zich vooral op specifieke ziekten, waarbij ze vaak gebruik maakt van lobbywerk om de gebruikte behandelingsprotocollen te veranderen, of nieuwe te implementeren. Voorbeeld: Malaria is de belangrijkste doodsoorzaak in het West-Afrikaanse Ivoorkust. Sinds 2004 behandelt AZG al haar patiënten met de meest doeltreffende behandeling: een artemisinine-combinatietherapie (ACT). In september 2005 ondertekende ook het Ivoriaanse ministerie van Volksgezondheid het nieuwe behandelingsprotocol, maar tot
LANDENPROJECTEN
11
op heden werden nog geen praktische stappen ondernomen om dit ook effectief toe te passen. Via lobbywerk wil AZG de voordelen van het nieuwe protocol duidelijk maken en de gezondheidssector hiervan overtuigen. SPECIFIEKE THEMA’S
Doorheen de verschillende interventieterreinen waarin AZG hulp biedt (epidemieën, vluchtelingen, ontheemden,...) heeft AZG ook aandacht voor specifieke thema’s, die op één of andere manier in de projecten aan bod komen, of waar een apart project voor opgestart wordt. Het gaat hier ondermeer om geestelijke gezondheidszorg, gezondheidszorg voor vrouwen en toegang tot basisgeneesmiddelen. Voorbeeld: Na de aardbeving in Pakistan op 8 oktober 2005 stuurt AZG psychologen ter plaatse om de slachtoffers te helpen met het verwerken van de opgelopen trauma’s. Zij doen dit zowel tijdens individuele consultaties als tijdens groepssessies in de lokale gemeenschappen en via schoolbezoeken. 4.4 | AZG EN NOODHULPACTIES
In de lente van 1991 vluchten in de nasleep van de Golfoorlog bijna twee miljoen Koerden in een mum van tijd naar de Turkse en Iraanse grenzen. Gelijkaardige reusachtige en plotse vluchtelingenstromen komen de volgende jaren op gang in Somalië en voormalig Joegoslavië, in Myanmar en Tadzjikistan, in Centraal-Afrika en Kosovo... Ze zullen kenmerkend worden voor de jaren ’90. Maar er zijn niet enkel vluchtelingencrises. De wereld wordt ook opgeschrikt door enorme hongersnoden en epidemieën die bevolkingen halveren, of natuurrampen als aardbevingen of gigantische overstromingen die soms in enkele minuten tijd tienduizenden slachtoffers eisen. Niet alle urgenties behoren tot dezelfde categorie. In sommige gevallen gaat het om opflakkerende conflicten in chronisch onstabiele landen. Humanitaire hulpverleners leggen zich dan vooral toe op wat in het vakjargon “emergency preparedness” is gaan heten: het paraat staan in het land zelf voor het geval zich een crisis zou voordoen. Andere noodsituaties zijn plotse, onvoorspelbare rampen. Hier spreken we meer over “emergency response”, het onmiddellijk ingrijpen in geval van nood. De schaal, frequentie en het plotse van dergelijke noodsituaties oefenen enorme druk uit op de logistieke en organisatorische capaciteit van AZG. Bij elke crisis moeten steeds voedsel, water, sanitaire voorzieningen, onderdak en medische hulp zeer snel kunnen worden aangevoerd op de meest ontoegankelijke plaatsen, in uitzonderlijk moeilijke omstandigheden. Het leven van de slachtoffers hangt af van de snelheid en efficiëntie van de noodhulpinterventies. HOE BEREIDT AZG ZICH VOOR OP URGENTIES?
Om goed voorbereid te zijn, ziet AZG er op toe dat de organisatie steeds beschikt over voldoende en goed opgeleid personeel dat onmiddellijk inzetbaar is, over aangepaste voorraden en voldoende logistieke en financiële spankracht. FINANCIEN
Urgenties worden in een eerste fase gefinancierd met eigen fondsen, die niet voor één welbepaald project zijn voorbestemd (“niet geoormerkt”). Indien AZG reeds actief is in het getroffen land kan dit de interventie aanzienlijk vergemakkelijken. In bepaalde gevallen werkt AZG echter met aparte fondsen die door overheden of andere
LANDENPROJECTEN
12
organisaties ter beschikking worden gesteld voor specifieke landen of projecten (‘geoormerkt’). Soms wordt ook het publiek een financiële bijdrage gevraagd, of storten mensen spontaan geld in ons noodhulpfonds (zie verder). Dergelijke initiatieven hebben het voordeel dat AZG snel over voldoende fondsen beschikt en dus in alle onafhankelijkheid kan werken. PERSONEEL
Begin jaren negentig startte AZG-België met een noodhulpteam. Dit team groepeert mensen uit verschillende disciplines (medisch, paramedisch, logistiek…) die allen gespecialiseerd zijn in noodsituaties. Zij zijn onmiddelijk inzetbaar en worden tijdens de eerste weken van een crisis uitgestuurd om als eersten te reageren. Een klein verkenningsteam zal een eerste evaluatie van de toestand maken: hoe erg is de situatie, welk materiaal is nodig, hoeveel mensen zijn nodig, welk budget moet worden voorzien, waar kan de cargo landen? Naast het opstellen van urgentieprocedures en het opleiden van mensen, volgt het noodhulpteam van nabij de situatie in chronisch instabiele landen en helpt het de AZG-medewerkers ter plaatse om zich zo goed mogelijk voor te bereiden op nieuwe crisissen. BEVOORRADING
AZG heeft zich in de loop der jaren gespecialiseerd in crisisinterventies en heeft intussen de nodige expertise opgebouwd. Eén van de belangrijkste middelen waarover de organisatie beschikt zijn de gestandaardiseerde noodhulpkits, die - afhankelijk van de situatie - zijn samengesteld uit geneesmiddelen, voedsel of overlevingsmateriaal. Bij overstromingen gaan bijvoorbeeld generatoren en plastic zeilen voor onderdak naar de plaats van de ramp. De toegankelijkheid van een gebied en de aard van de ramp bepalen uiteindelijk of hulpgoederen gewoon ter plaatse worden uitgedeeld dan wel worden gebracht met vrachtwagens, boten of vrachtvliegtuigen. Speciaal voor de bevoorrading van grote hoeveelheden heeft AZG MSF Supply opgericht (zie eerder), een bedrijf dat zich bezighoudt met de aankoop, kwaliteitscontrole en het transport van hulpgoederen. Dit bleek nodig omdat geen enkel ander bedrijf in Europa op zulke korte termijn zulke grote hoeveelheden materiaal kon leveren. HET EINDE VAN EEN INTERVENTIE
Hoewel de overgang tussen crisis en de normalisering van de situatie meestal geleidelijk verloopt, neemt de rehabilitatiefase een aanvang wanneer de hoge sterfteen ziektecijfers terug onder controle zijn gebracht en er is tegemoet gekomen aan de basisbehoeften (water, voedsel, onderdak,…). Tijdens deze fase worden de hulpprogramma’s herbekeken en opnieuw afgestemd op de veranderende noden. In sommige gevallen zal AZG nog enkele maanden of jaren ter plaatse blijven om de situatie te ondersteunen; in andere gevallen zullen bepaalde projecten worden afgebouwd. Een choleraproject of vaccinatiecampagne wordt afgesloten als de epidemie bedwongen is. Nog in andere situaties worden projecten overgedragen aan de overheid (ministerie van Volksgezondheid), aan andere hulporganisaties die zich specialiseren in heropbouw of langetermijnhulp of aan lokale partnerorganisaties.
LANDENPROJECTEN
13
5. DE BELGISCHE PROJECTEN VAN AZG In onze Westerse samenleving wordt AZG steeds vaker geconfronteerd met de gevolgen van de achteruitgang van het sociale klimaat. Het is een situatie die onvermijdelijk tot uitsluiting leidt. Ook in België, al stond ons land de laatste jaren steevast in de top 10 van landen met de beste levenskwaliteit. Daarom richt Artsen Zonder Grenzen zich tot groepen die geen toegang hebben tot de gezondheidsstructuren en tot personen die omwille van hun situatie (asielzoekers, mensen zonder papieren, daklozen….) specifieke problemen hebben. AZG heeft op dit ogenblik twee projecten lopen in België. 5.1 | PROJECT ‘TOEGANG TOT GEZONDHEIDSZORG’
Mensen zonder papieren of asielaanvragers in de ontvankelijkheidfase hebben in theorie toegang tot gezondheidszorg. Jammer genoeg moeten we vaststellen dat de praktijk vaak voor problemen zorgt: de complexiteit, de verscheidenheid en de duur van de procedures om financiële tussenkomst van het OCMW te bekomen, gebrek aan informatie voor de patiënten,… De toegang tot gezondheidszorg is vaak enkel mogelijk als bemiddelaars een rol spelen tussen de verschillende instanties (OCMW, dokters, ziekenhuizen,...) om de nodige administratie in orde te brengen. In het project “Toegang tot Gezondheidszorg” verschaft AZG een duurzame toegang tot het systeem van gezondheidszorg door het uitvoeren van eerstelijnsgezondheidszorg (huisarts). AZG biedt gratis consultaties aan in Brussel en Antwerpen, telkens met een medisch, een psychologisch en een sociaal luik. Tijdens de consultatie wordt de patiënt eerst ontvangen door een sociaal assistent die een dossier opstelt. Deze gegevens zijn strikt vertrouwelijk en dienen enkel om de patiënten naar de juiste overheidsadministratie of medische diensten te kunnen verwijzen. De sociaal assistent probeert er ook voor te zorgen dat eventuele kosten voor de patiënt betaald worden. Een huisarts onderzoekt patiënten die niet onmiddellijk kunnen worden doorverwezen en neemt alle maatregelen die nodig zijn voor diens gezondheid (doorverwijzen naar een specialist, onderzoeken, hospitalisatie,…). De dokter kan de patiënt ook doorverwijzen naar een AZG-psycholoog. Door dit directe contact en de kennis die AZG zo opdoet, begrijpt de organisatie goed welke moeilijkheden deze mensen vaak ondervinden. Dit geeft AZG de nodige autoriteit om bevoegde instanties aan te spreken en te pleiten voor langetermijnoplossingen.
DE BELGISCHE PROJECTEN VAN AZG 14
5.2 | MEDISCHE BESCHERMING IN BELGIE
Via de Ithaca-gegevensbank biedt AZG informatie over de medische en sociale situatie in landen van herkomst van ernstig zieke patiĂŤnten. Dit moet de betrokken instanties of de persoon in kwestie toelaten om eventueel een terugkeer te overwegen, of om een verblijfsverlenging of -vergunning aan te vragen. Deze keuze kan bepaald worden door het feit of de benodigde geneeskundige behandelingen en zorg al dan niet ontbreken in het land van oorsprong. AZG zorgt ervoor dat deze informatie actueel, nauwkeurig en onpartijdig is, zodat de beslissing over deze vrijwillige terugkeer of de aanvraag tot een verblijfsverlenging of -vergunning met de juiste kennis van zaken kan genomen worden.
5.3 | ANDERE
Het Elisa-Centrum waar AZG gratis en anonieme aidstesten uitvoerde, is overgenomen door het St.Pietersziekenhuis in Brussel en het Helpcenter-Elisa in Antwerpen. AZG blijft verder de nu onafhankelijke vzw Mpore ondersteunen, waar psychologische hulp wordt verleend aan slachtoers van de Rwandese genocide.
DE BELGISCHE PROJECTEN VAN AZG 15
© Francesco Zizola - INDONESIE
©Chris Maluszynski|Moment - ITALIE
6. WERKEN VOOR AZG Vertrekken voor AZG doe je niet zo maar. Er gaat heel wat aan vooraf. Verder dan de nodige vakbekwaamheid, getuigt vertrekken van een oprecht en uitgesproken engagement voor bevolkingsgroepen in nood, met respect voor de grondbeginselen van het Handvest van AZG. Om haar operaties tot een goed einde te brengen, is AZG voortdurend op zoek naar geschikte kandidaten. 6.1 | GEZOCHTE PROFIELEN
Artsen Zonder Grenzen is een medische organisatie. Logisch dus dat ongeveer 60% van de uitgestuurde mensen een (para)medisch profiel heeft. Het gaat om artsen, verplegers, vroedvrouwen, apothekers, psychologen, chirurgen, anesthesisten…. De andere 40% wordt ingevuld met logistiek medewerkers, financieel verantwoordelijken en administratief personeel of mensen met een specifieke opdracht (water, sanitaire voorzieningen, hygiëne). Uitzonderlijker zijn de posten van o.a. laborant, maatschappelijk werker of gezondheidseconoom.
6.2 | AANWERVINGSCRITERIA
KWALIFICATIES Het medisch en paramedisch personeel moet in het bezit zijn van
een erkend diploma, in de meeste gevallen aangevuld met een opleiding tropische geneeskunde. De logistieke medewerkers moeten kunnen aantonen dat ze op bepaalde vakgebieden (mechanica, elektriciteit, bouw, informatica…) over organisatorische en praktische vaardigheden beschikken. Gewoonlijk wordt de nadruk op polyvalentie gelegd, maar voor sommige projecten zijn specifieke vaardigheden vereist. De administrateurs hoeven geen specifiek diploma in die richting voor te leggen; ze moeten echter een uitstekend analytisch vermogen hebben, en getuigen van een strikt beheer en een reëel gevoel voor prioriteiten. De financieel verantwoordelijken hebben meestal een diploma bedrijfskunde of economische wetenschappen. Ook de overheid van het gastland kan, naast de eisen van AZG, verlangen dat de medewerkers een diploma van universitair of hoger onderwijs hebben. Dit is dan met het oog op de afgifte van de werkvergunning. ERVARING Voorafgaande beroepservaring is een noodzakelijke voorwaarde om
een voldoende niveau van praktische bekwaamheid en een zekere professionele maturiteit te garanderen, en om zo over de nodige geloofwaardigheid voor de lokale gesprekspartners te beschikken. De vereiste ervaring varieert, naar gelang het profiel van de kandidaat en van de aangeboden functie, over het algemeen van minimum een tot twee jaar. TALENKENNIS De kandidaten die door de hoofdzetel in Brussel worden aangeworven, spreken vlot Frans of Engels, de twee meest gebruikte talen in de projectlanden. Kennis van het Portugees of Spaans is een belangrijke troef. Arabisch, Chinees of Russisch kunnen eveneens nuttig zijn. COMPUTERVAARDIGHEDEN Aangezien het gebruik van de computer in de AZG-projecten
wijdverbreid is (diverse verslagen, statistische analyse, voorraadbeheer, boekhouding en financieel beheer enz.) is een goede kennis van Word en Excel in principe een vereiste. Naargelang de functie, kunnen andere specifieke computervaardigheden worden gevraagd.
WERKEN VOOR AZG 17
LICHAMELIJKE CONDITIE De levens- en werkomstandigheden in de projectlanden
(klimaat, voeding, hygiëne, enz…) kunnen erg moeilijk zijn; een goede lichamelijke conditie, aangetoond aan de hand van een getuigschrift van werkbekwaamheid, is dus noodzakelijk. 6.3 | WERKEN MET LOKALE STAF
In de meeste landen waar AZG werkt, beschikt de organisatie over uitstekend lokaal personeel. Deze mensen kennen hun eigen land en context het best en zijn goed geplaatst om een plaatselijk team of project te adviseren of te leiden. Sommigen onder hen werken al jaren voor AZG en vormen dan ook het levende geheugen van de organisatie. Ze brengen een evenwicht in het team doordat ze de plaatselijke zeden en gebruiken kennen, en goed weten hoe hun eigen mensen functioneren.
6.4 | INTERESSE?
AZG zou niet bestaan zonder de mensen die er deel van uitmaken. Als het je iets zegt om met AZG mee te werken, aarzel dan niet om naar onze volgende informatieavond te komen. Dit is de eerste stap. Deze sessies vinden plaats elke tweede dinsdag van de maand in het Nederlands en elke tweede woensdag in het Frans, om 18u in de kantoren van AZG, Dupréstraat 94, 1090 Jette.
WERKEN VOOR AZG 18
7. ZONDER JOUW STEUN KOMEN WIJ NERGENS Het verlenen van medische hulp kost veel geld. Het ter plaatse krijgen van geneesmiddelen en andere hulpgoederen, het inzetten van artsen, verpleegkundigen en andere hulpverleners, en het inrichten van vluchtelingenkampen brengen veel kosten met zich mee. AZG heeft hiervoor een solide financiële basis nodig: privé-giften, maar ook hulp van regeringen, internationale organisaties, ondernemingen of stichtingen. Schenkers ontvangen geen enkel direct politiek, financieel of economisch voordeel. De zowat 360.000 Belgische donateurs die ons steunen met hun giften zijn van cruciaal belang voor AZG. Zij zorgen ervoor dat er geld is om hulp te bieden, maar ook dat onze financiële onafhankelijkheid gewaarborgd blijft. De organisatie maakt er een erezaak van om zoveel mogelijk inkomsten rechtstreeks ten goede te laten komen van de eigenlijke hulpacties.
WANNEER AZG 100€ ONTVANGT
[gemiddelde over drie jaar]
1,80 €
→GAAT NAAR BEWUSTMAKINGSACTIES
4,81 €
→DEKT DE WERKINGSKOSTEN VAN DE ORGANISATIE
2,59 €
→GAAT NAAR FONDSENWERVING
90,80 €
→DEKT DE KOSTEN VAN ONZE HULPACTIES OVER DE HELE WERELD
Een speciaal “noodhulpfonds” laat AZG onmiddellijk toe te helpen waar dat nodig is. Of het nu gaat om de slachtoffers van een ramp die veel media-aandacht krijgt, of om situaties waar onvoldoende over bericht wordt. Door dit fonds aan te vullen, ondersteunen sympathisanten onze interventies tijdens noodsituaties en geven ze ons tegelijkertijd de kans om door te gaan met onze wereldwijde hulpverlening. Mensen die ook zin hebben om ons werk een duwtje in de rug te geven, kunnen de methode kiezen die het beste bij hen past.
ZONDER JOUW STEUN KOMEN WIJ NERGENS 19
EENMALIGE STEUN
U kan kiezen voor een eenmalige steun op het algemene rekeningnummer van AZG: 000-0000060-60. Als schenker en sympathisant houdt AZG u regelmatig op de hoogte van de acties die we dankzij u verwezenlijken, en van het precieze gebruik van uw financiële steun (de rekeningen van de vereniging worden systematisch na onze algemene vergadering in juni bekendgemaakt). REGELMATIGE STEUN
AZG heeft verschillende formules uitgewerkt waarbij u via een doorlopende opdracht op regelmatige basis steun kan geven. Door elke maand een bedrag te schenken waarmee de minst bedeelden geholpen worden, wordt uw steun over het hele jaar gespreid. Hierdoor besparen we kosten, en komen nog meer van onze middelen rechtstreeks ten goede aan volkeren in nood. BIJZONDERE GEBEURTENISSEN
Elk jaar is er wel een gelegenheid waarop we met onze familie en vrienden feest vieren. Een geboorte, een communie, verjaardagen en huwelijksfeesten, een pensionering,… zoveel etappes in het leven die we de moeite waard vinden om te gedenken en te vieren. Al jarenlang wordt AZG benaderd door mensen die hun feest ook een humanitaire dimensie willen geven en een financiële geste willen doen ten voordele van mensen in nood. De boodschap die de feestvierders hun gasten willen overbrengen is heel eenvoudig: “Geef liever een keertje geen cadeaus, maar doe een gift ten voordele van AZG”. Minder leuke omstandigheden zoals een sterfgeval geven ook aanleiding tot een gebaar ten voordele van AZG (bloemen noch kransen, doe een gift aan AZG). Indien u wenst, is er eveneens een informatiebrochure over de praktische kant van een legaat ten voordele van AZG bij uw notaris of op aanvraag bij AZG beschikbaar. Heeft u belangstelling voor één van deze formules? Neem dan gerust contact met ons op. U kan bellen naar onze schenkersdienst op het nummer 02/474.74.76 of mailen naar schenkers@azg.be Indien het totaal van uw jaarlijkse giften (of het nu om een eenmalige gift of regelmatige steun gaat) 30 euro of meer bedraagt, dan ontvangt u automatisch een fiscaal attest in de loop van de maand maart van het jaar dat op de gift volgt. Op dezelfde manier kunt u, indien u lid bent van een sportclub of een schoolvereniging of als u denkt dat uw bedrijf zijn personeel zou kunnen mobiliseren, ook een origineel evenement organiseren ten voordele van AZG. U kan ons bereiken op het nummer 02/474.74.91 of via mail: events@azg.be
ZONDER JOUW STEUN KOMEN WIJ NERGENS 20