Hartz Panda
June Ira Ugarte de Aranoa Aritz Sauca Ramos
AURKIBIDEA Sarrera:.......................................................... 3. or. Ezaugarriak:.................................................. 3. or. Elikadura:....................................................... 5. or. Ugalketa:........................................................ 6. or Bizitokia eta bizimodua:................................. 7. or. Bitxikeriak:...................................................... 8. or.
SARRERA Panda handiaren izen zientifikoa “A i l u r o p o d a m e l a n o l e u c a “ da. Animalia ugaztun hau oso lasaia da. Bambua jaten du, eta Txinan, Japonian, etab.-en bizi egiten da. Belarjalea da, eta, lehen esan dugun bezala, oso lasaia baita, baina atzapar zorrotz batzuk ditu, bambua mozteko batez ere, eta era berean, animalia arriskutsuen edo baita ere bere espeziekoen aurka egten dute batzuetan.
EZAUGARRIAK Ugalketa garaia udaberrian izaten da. Haurdunaldiak 135 egun irauten ditu. Behin amaituta, normalean kume bat edo bi jaiotzen dira. Horregatik, kume bakar bat hartzen dute, eta beste kumea han utzi eta hiltzen uzten dute. Kumea jaiotzerakoan itsua da eta bere azalak kolore arrosa du. Amak kumeak elikatuko ditu 30 minutuz 6 eta 14 aldiz egunean. Ama kumeaz arduratuko da, kumeak bi urtera heltzen diren arte. Panda baten bizi itxaropena 12 urtetakoa da. Gehien iraun zuen pandak 36 urteraino heldu zen, hau da gizakientzat 144 urte.
Sichuaneko panda ezagunena da, ile zuri eta beltza dauka. Qinling espeziea ez da hain ugaria, ile arrea du. Belarrietan, muturran, begien ingurukoan eta sorbaldan ile ilunenak ditu normalean, eta aurpegian, sabelan eta bizkarrean ile zuriak ditu. Euren zangoetan bost atzamar dauzkate eta seigarren bat erpuru moduan. Euren begiak oso txikiak dira. Beste hartzen begien niniak borobilak dira, baina pandenak berriz katuenak bezalakoak dira. Pandak normalean animalia bakartiak dira. Euren jarduerarik garrantzitsuena eguzkitan jartzea da. Beste denbora gehiena lotan ematen dute. Tropikoetako animalia denez hibernatzeko ohitura galdu du. Gorputz handia dauka; 1,5-1,8 ,altueraz eta 80-.125 kg.raz pisatu ahal du. Buru borobiltsu bat dauka, eta isats motz bat; hankak, begiak, belarriak, eta solbardak beltzak ditu. Gorputzeko beste atal guztiak, zuriak dira. Ilea lodia da.
ELIKADURA Panda hartzak orojaleak dira, orokorrean banbuen ostoetaz eta kimuetaz elikatzen dira. Banbua nutrienteetan baxua denez ongi sentiarazteko pandak 30kg banbu jan behar dute egunero. Kantitate guzti hau jateko 16 ordu behar dute. Panda hartzek batzuetan ere arrautzez, haziez, ugaztun txikiez eta landareen bulbez elikatzen dira. Batzutan haragia jaten dute, orojaleak direlako.
UGALKETA Panda hartza emeak ugaltzen hasten dira 3-4 urtekin eta ugaltzeko epeak Apiriletik-Maiatzara irauten du, denbora honetan panda emeak eta panda arrek zuhaitzetan eta harrietan marka usaintsu batzuk uzten dituzte, hau da, pixa. Batzuetan panda arrek, panda eme berberarengatik borrokatzen dute.
Panda hartz emeak 2 edo 3 urtez behin erditzen dute. Jaiotzen den panda kumeak hamster baten tamaina du eta 75-175g inguru pisatzen du. Pandek 1edo 2 kume izaten dituzte. Panda hartzek bi kume izaten dituztenean batzuetan bat bakarrik bizitzen jarraitzen du, panda kumeek beroa behar dutelako eta zaindu behar zaielako. Panda kumeak 18 hilabeteekin independizatzen dira.
BIZITOKIA ETA BIZIMODUA Pandak Txinako hegoekialdean, Vietnamen eta Burman bizi dira, mendietako zonaldeetan. Bat baino gehiago bizi ahal dira elkarrekin.
BITXIKERIAK Mundu osoan 1000 hartz panda bsterik ez dira geratzen, gehienak Txinako Sichuan probintziako mendietan. Gainera, hartz panda handiak babesteko natur guneak ez dirudi arrakasta handia izan duenik, lurralde haietan gero eta jende gehiago bizi delako lurralde babestuta egon arren. Panda hartza ere bai produktu komertzial bezala oso erabilia da, pelutxezko pampinetan, ipuinetan, rock musika patrozinatzeko, etab. argazki hauetan ikus daitekeen bezala: