LEMUREA
Xabier Leonardo Pe単as Idoia Gayarre Corella
AURKIBIDEA
Sarrera:...............................................................3. or. Ezaugarriak:....................................................... 4. or. Elikadura:........................................................... 5. or. Ugalketa:............................................................ 6. or. Bizitokia eta bizimodua:...................................... 7. or. Bitxikeriak:........................................................... 8. or. .
SARRERA:
Lemurra: Lemurra, ugaztun bat da. Ilez beteta dago, beltza eta txuria da. Tximuen familiakoa da, horrek esa nahi du, pimatea dela. Lemurra gure familiakoa ote da? Bai, tximuen familiakoa eta gurea, primateak garenez, familia berekoak gara. Hau interesatzen ahal zaizue? Ba Idoia eta ni lan hau prestatu dugu zenbait puntuekin: Elikadura, ugalketa... Hemen daude argazki batzuk eta hauen azpian beren taldea.
GIZAKIAK
TXIMINOA
LEMURRA
EZAUGARRIAK “Lemur Catta” primate bat da. Esaten dute katuaren antza duela bere mugimendu barregarriengatik. Grisa eta txuri kolorekoak dira, begiak horixka dituzte, beraien inguruan duen triangeluar orban beltza izan ezik. Beste lemurretatik bereizten duena bere buztan luzea eta eraztunduna da. Larru leuna eta artiletsua du. Atzeko hankak aurrekoak baino luzeagoak ditu eta lau hanketan ibiltzen ohi da. Pisuari dagokionez, 2´5 eta 3´5. kilo arteko pisua izan ahal dute eta 39-49cm neurtzen dute. Bere eraztundun buztana 56-62cm neurtzera iritsi daiteke. Oso primate azkarrak dira eta izugarrizko saltuak emateko gaitasuna dute. Ugalketa sexuala dute eta biriken bidez arnasten dute.
ELIKADURA: Lemurra belarjalea da, hau da, landareak jaten dituela. Belarjale horrek dituen gustuko janariak hauek dira: fruituak, hostoak eta batzuetan nektarra, hau da, loreek duten sustantzia goxo bat. Janaria lortzen dute beren eskuei esker. Egarria dutenean ihintza eta euria zurrupatzen asetzen dute. Baita, fruituek duten zukuarekin ere.
UGALKETA Lemurrak animaliak bibiparoak dira, horrek esan nahi du, bizirik eta amaren sabeletik jaiotzen direla. Lehen esan dugun bezala, kumeak 3 urterekin izaten dituzte, normalean udaberrian izaten dituzte eta batzuetan udazkenean, baina beti denak taldean eta batera jaiotzen ohi dira. Ugalketa sasoian honela egiten dute: bi arra bere esku muturrean dituzten izerdi guruinak buztanean jartzen dituzte eta bata bestearen aurrean jartzen dira lehia moduan. Irabazten duena emearekin geratzen da. Seme bat daukate eta batzuetan bi. Ernaldu ondoren, 134-138 egunetara jaiotzan da semea. Honela zaintzen dituzte semeak: lehenengo, amaren bizkarrean egoten dira eta zaldun baten bista daukate. Hiru aste pasata, janari solidoa jaten dute eta lehenengo pausuak ematen dituzte amaren urrutitik. 5 hilabete pasata kumea bakarrik ibiltzeko gai da.
BIZITOKIA ETA BIZIMODUA Lemurra animalia endemikoa da, hau da, bakarrik leku batean aurki daitezke gure Lur planetan. Hegoaldeko hemisferioan, Afrikako hego ekialdean hain zuzen ere; Madagaskar izeneko irla batean.
Animalia lurraldekoia da, hots, bakarrik leku batean bizi da eta hor pasatzen du bere bizitza osoa. Arkaitzetan eta toki harritsuetan bizi ohi da. Gehienetan lemurek 5-etik 25eko taldeak osatzen dituzte.
BITXIKERIAK Eraztundun buztaneko lemurea oso berezia da, eguzkia hartzea asko gustatzen zaiolako: zuzen esertzen da, eskuak belaunen gainean dituela eta eguzkia hartzen hasten da. Eguzkia gurtzen egongo balitz bezala. “Los pingĂźinos de Madagaskarâ€? izeneko pelikulan lemur bat ateratzen da, pixka bat pentsatzen baduzue seguru-seguru jakingo duzuela zein den. Beste pista bat Julian deitzen da. Lemurea desagertzeko zorian dagoen animalia endemikoa da. Lemurrek bere amaren sorbalda igotzen direnean hiru astez jeitsi gabe egon daitezke. Begiak oso garatuak dituzte salto egiten dutenean distantziak neurtzeko.