Verrijk de kijk op Brugge

MUSEA BRUGGE EN PARTNERS VERLEGGEN DE GRENZEN VAN PUBLIEKSPARTICIPATIE

In Brugge leeft een grote interesse voor de stad en haar ontwikkeling. Menig Bruggeling kent de schilderachtige binnenstad als zijn of haar broekzak. Er zijn veel lokale stadsgidsen, de stad telt maar liefst drie heemkundige kringen en verschillende culturele erfgoedinstellingen hebben levendige vriendenverenigingen. Musea Brugge greep dit gegeven aan voor de opstart van een nieuw digitaliseringsproject in samenwerking met twee lokale partners: het Stadsarchief en de Openbare Bibliotheek. Verrijk de kijk op Brugge loopt sinds september 2020. Het doel is de ontsluiting van 19e en 20eeeuws werk op papier via de bekende kanalen ErfgoedBrugge.be, Erfgoedinzicht.be en de catalogus van de Openbare Bibliotheek. Voor het eerst zal dit gebeuren vanuit de input van Brugse erfgoedliefhebbers.

— Evelien De Wilde en Sarah Van Ooteghem

Louis Ghémar (ontwerper en prentmaker), P. Degobert (drukker), De graftomben van Karel de Stoute en Maria van Bourgondië in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Brugge uit Album Pittoresque de Bruges, Brugge, Bogaert-Dumortier en J. Buffa, 1840, handgekleurde lithografie, 275 x 335 mm, 0019.GRO0036.III © Musea Brugge, www.artinflanders.be, foto: Dominique Provost Een nieuwe kijk op Brugs erfgoed

Met de opening van BRUSK in 2025 zal ook de collectie werk op papier van Musea Brugge een onderkomen krijgen in een van de ‘state-of-the-art depots’ daar. In het aanpalende Musea Brugge Centre for Collection Research zal de collectie op afspraak te raadplegen zijn in een consultatieruimte. Om een optimale werking en dienstverlening te garanderen op de nieuwe locaties zet de afdeling Collectie momenteel maximaal in op collectieregistratie. Het digitaliseringsproject Verrijk de kijk op Brugge is een van de initiatieven om een inhaalbeweging te maken. Via ‘crowdsourcing’ wordt het lokale publiek maximaal betrokken bij dit project. Kennis delen over gelijkaardige collecties in de verschillende Brugse culturele erfgoedinstellingen is een tweede speerpunt van het vernieuwende traject.

Voor Verrijk de kijk op Brugge duikt Musea Brugge, samen met het Stadsarchief en de Openbare Bibliotheek, ruim een jaar lang in de Brugse collecties 19e- en 20e-eeuws werk op papier. Het gaat telkens om deelcollecties van eigenhandig werk en/of verzamelingen van kunstenaars die een link met Brugge hebben. Voor Musea Brugge gaat het om werk uit het Prentenkabinet en het Volkskundemuseum van kunstenaars of verzamelaars gelieerd aan de Brugse Academie voor Schone Kunsten en de Nijverheidsschool. Daartoe behoren tekeningen van Emile Rommelaere (1873-1961) en zijn leerling Guillaume Michiels (1909-1997), en het gedrukte en verzamelde werk van de Brugse drukker en lithograaf Auguste Ancot (1846-1896). Ook tekeningen en prenten van Flori Van Acker (1858-1940), werk op papier rond kunstenaar Edmond van Hove (1851-1913) en de vlaggenontwerpen van grafisch

Anonieme Engelse kunstenaar, Zicht op de zijgevel van het Sint-Janshospitaal en de Mariabrug, ca. 1850, GM_079_077, Verzameling Guillaume Michiels, Stadsarchief Brugge

kunstenaar André Vlaanderen (1881-1955) maken deel uit van de selectie. Uit het Stadsarchief en de Openbare Bibliotheek werden kaarten, albums, foto’s en losse of in publicaties gebundelde lithografieen gekozen, zoals uit de bijzonder veelzijdige collectie van Guillaume Michiels die in het Stadsarchief bewaard wordt. Ook minder bekende fondsen komen aan bod, waaronder de modelboeken van drukker Louis Bauweraerts (Stadsarchief) en foto’s uit de verzameling van Hervé Stalpaert (Openbare Bibliotheek).

Door het systematisch en gelijktijdig bestuderen van deze werken, worden voor het eerst ook onderlinge relaties tussen de verschillende stadscollecties in kaart gebracht. Dit is een belangrijke eerste stap in het onderzoek naar raakvlakken en overlappingen binnen de volledige Collectie Brugge, waartoe alle stedelijke erfgoedinstellingen, maar ook het OCMW en het religieuze erfgoed van Brugge behoren. Het Album Pittoresque de Bruges (1837-40) bijvoorbeeld, een royale Brugse publicatie van uitgever en drukker Joseph Buffa (1801-1864) en historicus Octave Delepierre (1802-1879), bevat paginagrote lithografieën van de meest pittoreske sites en monumenten van de stad en is in alle drie de collecties vertegenwoordigd. Nu eens in de vorm van een album, dan weer als losse illustraties. Nu eens in kleur, dan weer in zwart-wit.

Via het crowdsourcingluik dat aan het project is gekoppeld, vragen we de vele vrijwilligers om vanuit hun kennis over Brugge de stadsgezichten en de vele andere werken met Brugse link, te beschrijven. De beschrijvingen van de vrijwilligers vormen belangrijke informatie voor de twee projectregistratoren die in het kader van Verrijk de kijk op Brugge aangesteld zijn. Zij vertrekken vanuit de suggesties van de vrijwilligers om de objecten vervolgens professioneel en in hun volledigheid te registreren in de collectiedatabanken van Musea Brugge, de Openbare Bibliotheek en het Stadsarchief.

Samen aan de slag

Op 26 september 2020 ging het project feestelijk van start met een live en coronaproof georganiseerde bijeenkomst in Theaterzaal Biekorf. Maar liefst zestig geïnteresseerden woonden het evenement bij. De geselecteerde deelcollecties werden er toegelicht en het publiek kon voor het eerst kennismaken met het crowdsourcingplatform. Tijdens de bijeenkomst werd duidelijk dat dit project meteen omarmd werd. Bij het voorleggen van de verschillende objecten ontstond een enthousiasmerend ‘pingponggesprek’ tussen de aanwezigen die hun kennis uitwisselden, elkaar aanvulden en corrigeerden. Zo zorgde een prent met een voornaam gezelschap op de barge ter hoogte van de Katelijnepoort al voor veel stof tot discussie. Heel wat vrijwilligers die het evenement bijwoonden, schreven zich uiteindelijk ook in om thuis aan de slag te gaan met het beschrijven van de werken aan de hand van een speciaal voor het project opgestelde handleiding.

Op het platform DoeDat.be, een initiatief van de Plantentuin Meise, beschrijven de vrijwilligers wat ze afgebeeld zien en geven ze aan of het gaat om een gezicht van Brugge. Als dat het geval is, kunnen ze via een gps-tool de exacte locatie aangeven op de kaart van Brugge. Er worden bovendien tips uitgewisseld die ook bij het beschrijven van andere afbeeldingen van pas komen. Zo geven de vrijwilligers regelmatig belangrijke elementen aan voor de datering van de werken. Een van hen wist bijvoorbeeld een oude foto met een gezicht op de Vismarkt in het Brugse stadscentrum accuraat te dateren aan de hand van het ijzeren hekwerk van de brug aan het Huidenvettersplein, dat in de jaren ’50 werd vervangen door stenen muurtjes.

Verrijk de kijk op Bruggecommunity Het enthousiasme bij het startevent was voor de organisatoren een stimulans om meer bijeenkomsten te organiseren, maar helaas blijft de coronapandemie roet in het eten gooien. Als alternatief worden wel regelmatig online contactmomenten georganiseerd tussen maximaal vijf vrijwilligers en de projectmedewerkers. Tijdens deze ‘livesessies’ worden bepaalde aspecten van de collecties nader belicht, beelden interactief beschreven en tips uitgewisseld. We grijpen deze momenten ook aan om de vrijwilligers naar feedback te vragen over het project en de crowdsourcingtool. Nu we voorzichtig mogen uitkijken naar de versoepeling van de coronamaatregelen maken we plannen om op termijn fysieke livesessies te organiseren. De zon laat zich weer zien, dus is het tijd om de kijk op Brugge te verrijken in de buitenlucht. De projectgroep treft voorbereidingen voor twee kleinschalige stadswandelingen (7 en 14 juni 2021) langs enkele van de meest iconische en meest afgebeelde plekken in de stad. Aan de hand van verschillende beelden van deze locaties die in het kader van het project door de vrijwilligers

Links: Robert Wallis (prentmaker) naar een tekening van Robert Batty, Aankomst van de Gentse barge aan de Katelijnepoort in Brugge uit Scenery of the Rhine, Belgium and Holland, London, Robert Jennings & Co, 1826, staalgravure, 227 x 185 mm, 0019. GRO0010.III © Musea Brugge, www.artinflanders.be, foto: Dominique Provost

Rechts: Gezicht op de Vismarkt, foto, 1855-1955, GM_099_022, Verzameling Guillaume Michiels, Stadsarchief Brugge

beschreven zijn, analyseren de deelnemers samen met Christophe Dechaumes van Monumentenzorg de ontwikkelingen in de stad. Meer informatie daarover volgt binnenkort op VerrijkdekijkopBrugge.be.

Toekomstvisie

Verrijk de kijk op Brugge mag een succes worden genoemd. Binnen de drie maanden werd een eerste kaap van 2000 beschreven beelden bereikt, dankzij zowat 85 vrijwilligers. En, de groep groeit nog steeds aan. Intussen zijn al drie ladingen van elk 1000 beelden ter beschikking gesteld op het crowdsourcingplatform. De eerste resultaten overtreffen dus alle verwachtingen. Het enthousiasme waarmee de vrijwilligers het project mee realiseren, toont aan dat er een groot draagvlak is voor dit soort initiatieven.

Van bij de start was de opbouw en het behoud van het contact met onze vrijwilligers een belangrijk aandachtspunt. Het Stadsarchief werkt al langer met de input van vrijwilligers voor de ontsluiting van hun collecties. Musea Brugge en de Openbare Bibliotheek Brugge werken voor de eerste keer samen met vrijwilligers voor collectieregistratie. Verrijk de kijk op Brugge is voor deze instellingen dan ook een eerste stap in de kennismaking met en het onderzoek naar vrijwilligerswerk in de collectiewerking.

Musea Brugge, de Openbare Bibliotheek en het Stadsarchief zien dit project als een pilootproject in hun onderzoek naar de mogelijkheden tot de ontwikkeling van een meer geavanceerde, op maat gemaakte crowdsourcingtool waarmee de inzet van vrijwilligers bij collectieregistratie duurzaam kan worden verankerd. We hopen de toegewijde, lokale community die we met Verrijk de kijk op Brugge hebben leren kennen, te kunnen enthousiasmeren voor een langdurige participatie rond de registratie van het Brugse erfgoed!

Het project Verrijk de kijk op Brugge kwam tot stand met subsidie van de Vlaamse Overheid. Musea Brugge, Stadsarchief Brugge en de Openbare Bibliotheek Brugge kunnen voor expertise op vlak van digitalisering steeds terecht bij partners van dit project: de Brugse Erfgoedcel, Vlaamse Kunstcollectie en vzw meemoo. Warme oproep

Ben jij ook een Brugs erfgoedliefhebber en zou je graag je kennis delen, maar heb je de startdag gemist? Geen probleem, je kunt nog deelnemen! Musea Brugge is samen met de partners van het project Verrijk de kijk op Brugge nog steeds op zoek naar nieuwe vrijwilligers.

In juni organiseert Musea Brugge een kennismakingssessie waarin het gebruik van het crowdsourcingsplatform wordt uitgelegd. Meer info volgt op Verrijkdekijkopbrugge.be. Inschrijven via katrien.steelandt@brugge.be.

Alle verdere informatie over deelnemen en starten met beschrijven, is te vinden op de website Verrijkdekijkopbrugge.be.

Heb je een vraag of wil je iets meedelen? Je kunt de projectmedewerkers steeds bereiken via info@verrijkdekijkopbrugge.be.

Blijf je graag op de hoogte van het project? Schrijf je dan in op onze maandelijkse nieuwsbrief en volg ons via sociale media (#VerrijkdekijkopBrugge).