AUGUSTUS 2018 - NOTTEBOHMKRANT - ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE - DE BIBLIOTHEEK VOOR NEDERLANDSE TAAL, CULTUUR EN GESCHIEDENIS VAN VLAANDEREN
EEN
Nottebohm KRANT NOTTEBOHM INSPIREERT Editoriaal - An Renard en Koen Broucke Het eerste weekend van de grote vakantie waren we aan zee, in Oostende. Het was warm, de belofte van een lange en zonnige, zorgeloze zomer. We wisten enkel dat we die dag samen hier waren: op het strand en op de opening van een tentoonstelling met de verbluffende tekeningen van Léon Spilliaert uit de collectie van de Koninklijke Bibliotheek. We vroegen ons af, bij het kijken naar die duistere tekeningen van rond de eeuwwisseling: hoe zou Spilliaert de Nottebohmzaal getekend hebben? Zou hij details hebben weggelaten? Zou hij vooral het licht hebben getekend, geschilderd in gewassen Oost-Indische inkt? Zou hij voor een symmetrisch beeld gekozen hebben of eerder een perspectief met lange vluchtlijnen zoals de dijken of de zeppelins die hij tekende? De Nottebohmzaal is vele malen gefotografeerd, gebruikt als decor voor filmopnames en getekend door studenten en liefhebbers. De Nottebohmzaal inspireert. En zo inspireert ze ook de sprekers en het publiek tijdens de lezingen. Zij zijn steeds opnieuw verbaasd en onder de indruk van de sacraliteit van de ruimte. Een enkeling durfde wel eens de vergelijking te maken met de zondagse mis. We verdiepen ons dit najaar verder in de thematiek rond mei ‘68. Zoeken het buitenland op en graven naar de diepere psychologische betekenissen. En we eindigen met de expo “Schilders & Schrijvers: 50 jaar galerie De Zwarte Panter”, een verjaardag en een eerbetoon aan een gedreven galerist, een icoon in het Antwerpse en Vlaamse cultuurleven. In deze tweede editie leest u interviews met Adriaan Raemdonck, Pascal Verbeken en een column van Chris Van Camp. U vindt er alle praktische info over wat er op het programma staat en speciaal voor deze editie een cartoon van Kamagurka. En daarnaast bieden wij u, zoals het hoort bij verjaardagen, een geschenk als voorsmaakje op de tentoonstelling, een reproductie van een fragment uit Gebeten door het beest van schilder Fred Bervoets en dichter Marcel van Maele. Het belooft een mooi najaar te worden: we hopen in ieder geval u opnieuw te mogen ontmoeten.
© Victoriano Moreno
GALERIE DE ZWARTE PANTER VIERT GOUDEN JUBILEUM IN DE ERFGOEDBIBLIOTHEEK MET EEN EXPO
Een bibliofiele uitgave is meer dan alleen inhoud. Ook de buitenkant moet prikkelen en mooi ogen. Op 5 december 1968 opende Adriaan Raemdonck de deuren van galerie De Zwarte Panter in Antwerpen. Hij begon zonder duidelijk plan of doel. ‘Ik wist niet wat er van een galerist wordt verwacht.’ Een portret van de man achter de oudste galerie voor hedendaagse kunst in Vlaanderen. Sam Capiau Raemdonck werd in oktober 1945 in Pepingen geboren. Hij groeide op in het Pajottenland, waar kunst allesbehalve aanwezig was in zijn jonge leven. ‘Je mag niet vergeten dat ik opgroeide op den buiten, in een dorp. De schoonheid van het landschap en de natuur wakkerde mijn liefde aan voor alles wat mooi is. Maar het enige wat men bij ons thuis van kunst wist was dat Van Gogh zijn oor had afgesneden. Dat was niet bepaald een stimulans om zelf die richting te kiezen.’
Als zestienjarige zag hij in de krant een advertentie voor het boek Hedendaagse Schilderkunst in België van Jan Walravens. Het was een overzichtswerk met schilderijen van onder anderen Jean Brusselmans, de jonge Hugo Claus en James Ensor. Een volledig nieuwe wereld ging voor hem open. Op de cover stond een schilderij van Jan Cox Mama, ik ga eten. ‘Dat beeld fascineerde mij mateloos. Het is misschien wel het begin geweest van mijn artistieke droom.’ >> pag.2
ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE - Hendrik Conscienceplein 4 - 2000 Antwerpen - tel. +32 3 338 87 10 - consciencebibliotheek@stad.antwerpen.be 1
AUGUSTUS 2018 - NOTTEBOHMKRANT - ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE - DE BIBLIOTHEEK VOOR NEDERLANDSE TAAL, CULTUUR EN GESCHIEDENIS VAN VLAANDEREN
voorbode van veel meer. Samenwerking tussen een beeldend kunstenaar en een auteur werd een handelsmerk van De Zwarte Panter. Het resultaat zijn prachtige bibliofiele edities waarin beeld en tekst elkaar afwisselen, met aandacht voor zowel de binnen- als de buitenkant van de uitgave. ‘Niet alleen de inhoud vind ik belangrijk. De buitenkant moet nieuwsgierig maken en prikkelen. Het moet mooi ogen, maar tegelijk een gevoel van unheimlichkeit opwekken.’ Het zijn deze mappen en kunstenaarsboeken die Raemdonck eind dit jaar tentoonstelt. Waarom kiest hij ervoor om zijn gouden jubileum in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience te vieren? ‘Eerst en vooral omwille van mijn liefde voor alles wat van papier is gemaakt. Papier is een van de belangrijkste uitvindingen in de hele geschiedenis. Het is kwetsbaar en communicatief tegelijk. Dit maakt dat de uitgaven die we in de expo tonen hebbedingen zijn die door de liefhebbers worden gekoesterd als relikwieën.’
Kunstenaarsdroom Raemdonck ging naar Brussel, waar hij tussen 1962 en 1964 aan Sint-Lukas studeerde. Ondertussen liep hij stage als decorontwerper bij de toenmalige BRT. Eigenlijk wilde hij geen galerist, maar kunstenaar worden. Hij schilderde als een bezetene. ‘Als jonge man dacht en hoopte ik dat ik de nieuwe Jean Brusselmans zou worden’ zegt hij nu al lachend. In 1966 schreef hij zich in op de Academie van Antwerpen. ‘De levendige kunstgeschiedenis kregen we ’s avonds in café De Muze, een cultureel centrum avant la lettre. Veel van onze ideeën ontstonden niet op de Academie maar aan de toog.’ Daar kwam hij in contact met iconische figuren als Wannes Van de Velde, Ferre Grignard en de hele Antwerpse artistieke scene. In deze periode begon ook zijn vriendschap met Fred Bervoets, intussen nu al vijf decennia zijn compagnon de route. Op een blauwe maandag belde Bervoets aan met de vraag of hij een paar tubes verf kon lenen. Hij nam alles wat hij kon vinden mee naar zijn atelier een beetje verderop in de straat. Raemdonck vergezelde hem en keek toe hoe Bervoets alles meteen op het doek gooide. ‘Ik was helemaal overdonderd door wat ik zag. Dit was zo goed! Ik denk nog altijd dat dit het begin van het einde van mijn eigen schilderkunst is geweest.’
Sociaal engagement Als decorbouwer was hij het gewend om de handen uit de mouwen te steken. Voor een spotprijs huurde hij in de Wisselstraat een afbraakpand genaamd De Zwarte Panter, voordien een bekend bordeel. Het was een logische en noodzakelijke stap. ‘In Antwerpen had je toen de avant-garde galerie Wide White Space Gallery met artiesten als Panamarenko, Hugo Heyrman en Joseph Beuys. Zelf voelde ik evenwel de noodzaak om mijn eigen mogelijkheden af te tasten. Ik wilde met mijn eigen generatie aan de slag gaan, projecten uitvoeren en volop experimenteren.’ Iedere veertien dagen opende in De Zwarte Panter een nieuwe tentoonstelling met voornamelijk werk van studenten, professoren en generatiegenoten. Professioneel ging het er niet echt aan toe, alles gebeurde intuïtief. ‘Toch was die beginperiode fantastisch, elke tentoonstelling gaf mij een kick. Tegelijk kwam het vaak tot hoogoplopende discussies, die we dan vooral op café met de nodige emoties uitvochten (lacht).’ Toen het pand De Zwarte Panter in 1970 werd gesloopt, verhuisde de galerie. Raemdonck kreeg de kans om het zeventien-
de-eeuwse gotische Sint-Julianusgasthuis met bijbehorende kapel te huren. Het was de start van een ontdekkingsreis die ondertussen vijftig jaar duurt. ‘Eigenlijk wist ik niet eens wat er van een galerist wordt verwacht. Het was – en is nog steeds – een zoektocht. Je wordt voortdurend geconfronteerd met de wensen en betrachtingen van de kunstenaar die je zo goed mogelijk probeert te realiseren. De ene keer lukt dit al beter dan de andere.’
Ateliers en pilootgalerie Stap voor stap bouwde Raemdonck zijn galerie uit. Er werd volop geëxperimenteerd met oude en nieuwe grafische technieken. Samen met enkele vrienden richtte Raemdonck twee etsen zeefdrukateliers op. Daar werden de affiches gemaakt om de eerste expo’s van De Zwarte Panter aan te kondigen, allemaal originele zeefdrukken op een beperkte oplage tussen 100 en maximum 150 exemplaren. Het was een bewuste keuze om geen reproducties te maken. Alles moest beantwoorden aan de technieken van de oude meesters. Later kregen de affiches zelfs internationaal weerklank, toen ze werden tentoongesteld in onder andere Osaka, Boston en Praag. Intussen is De Zwarte Panter de langstlopende galerie in Vlaanderen. Voor Raemdonck is dit geen toeval. ‘Het was nooit een uitgangspunt om louter te streven naar commercieel succes. Een galerie openhouden is een engagement. Ik zie De Zwarte Panter als een pilootproject waar kunstenaars samenkomen, en waar ze hun eigen weg bewandelen. Ik hou dan ook vooral van de kunstenaar in zijn eigen biotoop, het atelier. Dat is niet de plaats waar je over financiën praat. Daar geniet je in stilte van de zoektocht van de kunstenaar.’
Schilders en schrijvers Met een grote dosis humor en zelfrelativering vertelt Raemdonck de geschiedenis van ‘zijn’ galerie. Elke expositie en elk kunstwerk roept herinneringen en soms sappige anekdotes op. Zoals die ene morgen waarop Fred Bervoets en Marcel van Maele bij hem thuis aanbelden met een fles wijn in de hand. Beide heren waren op de Suikerrui in een keldergat gesukkeld, waar ze de fles rode wijn zagen liggen. ‘Ze zeiden: Adriaan, we hebben het gevonden! Die bordeauxkleur, dat moet de binnenkant worden van onze nieuwe map!’ (lacht – deze uitgave is getiteld In rep en roer)
Hetzelfde kan worden gezegd van de vele boeken die de Erfgoedbibliotheek bewaart, goed voor ongeveer 35 kilometer gevulde boekenplanken. Het zijn allemaal artefacten die met veel zorg aan de toekomstige generaties worden doorgegeven. ‘Antwerpen heeft een zeer lange traditie op wereldniveau in het drukken van boeken. Met de uitgaven van De Zwarte Panter heb ik geprobeerd om dit verleden voort te zetten. De prachtige Nottebohmzaal is voor mij de gedroomde locatie om de confrontatie tussen het verleden, het heden en de toekomst aan te gaan. Normaal gezien zijn alle boeken gesloten die er in de kasten en rekken worden bewaard. Dat ik hier de mappen van De Zwarte Panter mag tonen, voor een keer allemaal geopend, is een bekroning op het werk van iedereen die deel uitmaakt van de geschiedenis van de galerie.’
Expo Schilders & Schrijvers: 50 jaar galerie De Zwarte Panter Deze overzichtstentoonstelling is een onderdompeling in de vijf decennia lange historiek van galerie De Zwarte Panter. Galerist Adriaan Raemdonck presenteert in de historische Nottebohmzaal een indrukwekkende keuze uit de 117 bibliofiele uitgaven die hij tot vandaag realiseerde. Het zijn opvallende creaties van beeldende kunstenaars die ook op het literaire vlak actief zijn: van Jan Vanriet over Pjeroo Roobjee tot Marcel van Maele. Eveneens verrassend zijn de samenwerkingen tussen schilders en schrijvers. Kunstenaars als Fred Bervoets, Jan Cox, Wilfried Pas en later Nick Andrews gingen een co-creatie aan met auteurs als Marnix Gijsen, Gerrit Kouwenaar, Jeroen Olyslaegers, Remco Campert en vele anderen. Een reeks affiches brengt de expo’s van de voorbije decennia opnieuw tot leven. PRAKTISCH • Van 6 december 2018 tot 13 januari 2019 in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Antwerpen • Geopend van dinsdag tot en met zondag, tussen 13.00u en 17.00u • Onder anderen Willem Elias, Nick Andrews, Ernest Van Buynder, Johan Pas en Jan Vanriet geven samen met Adriaan Raemdonck exclusieve rondleidingen. Bezoek consciencebibliotheek.be voor meer informatie.
De kunstige ontmoeting tussen Bervoets en Van Maele bleek de
2 ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE - Hendrik Conscienceplein 4 - 2000 Antwerpen - tel. +32 3 338 87 10 - consciencebibliotheek@stad.antwerpen.be
AUGUSTUS 2018 - NOTTEBOHMKRANT - ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE - DE BIBLIOTHEEK VOOR NEDERLANDSE TAAL, CULTUUR EN GESCHIEDENIS VAN VLAANDEREN
Lezingen MEI ‘68 BEGON AL EERDER IN DE USA zondag 23 september 2018 – 11.00 uur
Monika Triest, schrijfster, was docente aan het Antioch College in Yellow Springs, Ohio. Ze doet onderzoek naar de progressieve bewegingen in de USA, met focus op de revolutionaire jaren tussen 1968 en 1975. De progressieve bewegingen in de Verenigde Staten van Amerika zijn nauwelijks bekend. Deze lezing brengt hier verandering in en geeft een overzicht van meer dan een eeuw verzet. Welke verzetsbewegingen waren er aanwezig sinds het begin van de twintigste eeuw? Wat is het verband tussen mei ‘68 en het ontluikende feminisme, Black Power en de sterke anti-Vietnam beweging? Hoe verloopt het protest sinds president Trump aan de macht is?
DE ONVERWACHTE JAREN ZESTIG zondag 21 oktober 2018 – 11.00 uur
Mijntorens en hoogovens werden symbolen van neergang Op 18 november geeft Pascal Verbeken de laatste Nottebohmlezing van dit jaar. Hij bekijkt mei ‘68 vanuit een weinig belichte breuklijn in de Belgische geschiedenis. De werkloosheid werd groter in Wallonië dan in Vlaanderen. Voor zijn documentaire La terre promise ging Verbeken op zoek naar de verhalen achter dit verval. Interview - Koen Broucke Tot in de jaren zestig was Wallonië een welvarende regio. Vlamingen trokken naar de Waalse industriesteden om daar hun geluk te zoeken. Vandaag zijn de rollen omgekeerd. Hoe verklaar je ons beperkte geheugen hierover? Verbeken: Aan Waalse kant hangt er tot vandaag een soort schaamte over de periode die ‘le déclin’ genoemd wordt. De instorting van de zware industrie (steenkool, staal) was de oorzaak van een sociaal economische ravage, die ook een diep psychologisch litteken maakte. Tot vandaag. Symbolen van trots zoals mijntorens en hoogovens werden symbolen van neergang. Hoe gaat Vlaanderen om met ditzelfde verleden? Verbeken: Er is een vergelijkbare reflex. De luide marketing van het welvarende Vlaanderen dat alles goed voor mekaar heeft, wil liever niet herinnerd worden aan de zwarte jaren. Nochtans hebben die geduurd tot de eerste helft van de jaren zestig. Die
sociaal-economische verschuiving heeft ook een grote impact gehad op thema’s die traditioneel aan mei ‘68 verbonden worden zoals emancipatie. In jouw documentaire La terre promise schets je een onverbloemd beeld van Wallonië. Hoe is dit project tot stand gekomen? Verbeken: In 2007 verscheen mijn boek Arm Wallonië, dat later is bewerkt tot een driedelige Canvas-reeks. Van die berg opnamemateriaal is ook een documentaire voor de RTBF gemonteerd, La terre promise. Het is het epos van het half miljoen Vlamingen die als economische migrant naar de Waalse industrie en landbouwvelden trok, verteld door de laatste getuigen die ik ging opzoeken in Waalse rusthuizen. Hier zie je de realiteit achter het Belgische Scharnier haarscherp. Zo vertelt een bijna honderdjarige textielarbeidster hoe ze kort na de Eerste Wereldoorlog vanuit het armoedorp Scheldewindeke naar het economische groeiwonder Charleroi verhuisde met haar ouders. Aan het eind van haar leven woont ze in een gemeente met de hoogste werkloosheidscijfers van Europa. Dergelijke menselijke verhalen hebben mijn visie op België gevormd en veranderd. En tot slot: de lezing gaat door in de Nottebohmzaal. Ben je hier al een keer geweest? Verbeken: Neen. Ik ken de zaal alleen van foto’s. Als een paradijsje voor boekenfetisjisten. Het is een eer om er te spreken.
In deze lezing wordt het traditionele beeld van dit roemruchte decennium gekanteld en aangevuld met cultuuruitingen vanuit de hele wereld. Natuurlijk gaan de jaren zestig over The Beatles, Bob Dylan, Provo en de minirok. Maar wat gebeurde er eigenlijk in de rest van de wereld? Geopolitieke, artistieke en culturele ontwikkelingen achter het IJzeren Gordijn, in Afrika, Latijns-Amerika en Azië verruimen uw blikveld.
MEIN 68 zondag 11 november 2018 – 11.00 uur
Dirk De Wachter is psychiater-psychotherapeut en diensthoofd aan het Universitair Psychiatrisch Centrum van Kortenberg. Hij schreef diverse bestsellers, waaronder het maatschappijkritische Borderline Times.
© Jimmy Kets
PASCAL VERBEKEN STEEKT DE TAALGRENS OVER
Wat kan een psychiater die 8 jaar oud was in 1968 bijdragen aan de tegenstrijdige meningen die bij deze herdenking horen? Verwacht u in deze lezing niet aan een academisch discours maar aan een hoogst persoonlijke impressie van deze tijd, die al voorbij was toen de spreker zich ervan bewust werd. Uiteraard wordt in deze lezing over de psychiatrie gesproken, maar ook over de veranderingen in onze wereld en hoe die het omgaan met verdriet en tekort kleuren.
DE ONBESPROKEN REVOLUTIE zondag 18 november 2018 – 11.00 uur
Pascal Verbeken is reporter en auteur. Hij schreef onder andere Arm Wallonië en Grand Central Belge die verfilmd werden als documentaires op Canvas en RTBF.
© Michiel Hendryckx
© Tim Dirven
Geert Buelens is dichter, essayist en hoogleraar moderne Nederlandse Letterkunde in Utrecht en Stellenbosch. Dit voorjaar verscheen De jaren zestig. Een cultuurgeschiedenis waarin hij een verfrissende blik werpt op deze tijd.
De meeste beschouwingen over de jaren zestig gaan voorbij aan een belangrijke sociaal-economische omwenteling in België. De werkloosheid in Wallonië steeg en het gemiddelde inkomen kwam in Vlaanderen hoger te liggen. Er ontstond een ander België dat tot vandaag de politiek en de binnenlandse verhoudingen bepaalt. De lezing wordt geïllustreerd met fragmenten uit de documentaire La terre promise waarin de laatste generatie Vlamingen aan het woord komt die uit armoede of gebrek aan perspectieven naar Wallonië uitweek.
ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE - Hendrik Conscienceplein 4 - 2000 Antwerpen - tel. +32 3 338 87 10 - consciencebibliotheek@stad.antwerpen.be 3
Fred Bervoets (ill.) en Marcel van Maele, fragment uit Gebeten door het beest, Antwerpen, Galerie De Zwarte Panter. Uitgegeven ter gelegenheid van Die Internationale Kunstmesse te Basel in 1983.
Marcel van Maele en Fred Bervoets (ill.), fragment uit Gebeten door het beest, Antwerpen, Galerie De Zwarte Panter. Uitgegeven ter gelegenheid van Die Internationale Kunstmesse te Basel in 1983.
AUGUSTUS 2018 - NOTTEBOHMKRANT - ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE - DE BIBLIOTHEEK VOOR NEDERLANDSE TAAL, CULTUUR EN GESCHIEDENIS VAN VLAANDEREN
HEMELSE BAROK OP HET CONSCIENCEPLEIN
ALCHEMIE
Rondleidingen zowel voor groepen als voor individuele bezoekers. Schrijf u in op consciencebibliotheek.be/barok.
Acta sanctorum... Januarius, Antwerpen, 1643 Collectie Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
Column - Chris Van Camp Ik heb Antwerpen nooit gekend zonder De Zwarte Panter. Zelfs niet toen ik kind was. Wanneer mijn moeder en ik Lier ontvluchtten, liepen we steevast van het station langs de Meir naar de Hoogstraat en weer terug. Op fluisterende toon, alsof het geheime genootschappen betrof, markeerde ze twee haltes op de route. In de Vlaaikensgang wees ze op de voordeur van kleinkunstenares Della Bossiers en aan het eind van onze bedevaart gingen we ‘De Panter’ binnen. Recht uit de Kempen zonder drempelvrees. Mijn moeder toonde me waar Hugo Claus en zo kwamen. Ze knikte wat nors wanneer de man met het pluishaar en de bril die bij het gebouw hoorde passeerde: Adriaan Raemdonck. Er hing altijd wel volk rond waarvan de namen mijn moeder ontgingen, maar ze werd wel aangetrokken door het bijna artistiek sacrale van de plek.
klinisch strakke galerijen waar dronken discussie werd ingeruild tegen het keurslijf van de nieuwe zakelijkheid.
Daar gebeurde het. Ik ben er blijven komen. Mijn generatie knikte wel niet meer naar vreemden, hoe vertrouwd ze in dat decor ook werden. Doorheen de jaren kwam De Zwarte Panter mij steeds meer voor als een langgerekte retrospectieve over de legendarische Antwerpse scene in die ‘grave’ jaren zeventig. Een museum waar Bervoets gekoesterd werd, de spoken van Szukalski dwaalden en waar af en toe een evocatie van ‘de happening’ werd gebracht. Een kwestie van bewonderenswaardig verder ploegen. Van koppig indruisen tegen de oprukkende,
Ze herinneren mij eraan dat creatie iets ‘an sich’ is, een heilig moeten. Een drang en geen invulling van een maatschappelijke behoefte, van een bestelling quoi. Dat er werk is dat niet uit richtlijnen en decreten geboetseerd werd, maar het residu is van een individueel proces. En dat de weg naar ‘die creatie’ een kronkelig pad kan zijn afgezoomd met struiken vol rovers. Ik ben verzot op levende anachronismen en sluit mij er graag bij aan. De alchemie is niet dood. Ze wordt nu al een halve eeuw dagelijks in De Zwarte Panter bedreven.
Ik had nooit gedacht dat Adriaan de brug nog zou slaan naar een nieuwe generatie kunstenaars. En toch gebeurde het. Hij liet de Hopperiaanse verstillings-wave aan zich voorbijgaan en koos voor de exuberante kleuren en neo-barokke explosies van Nick Andrews. Voor de bijna hypnotiserende werking van de vibrerende landschappen en vloeibare figuren van Nick. Nick die qua gedrevenheid en soms ook liederlijkheid naadloos aansluit bij de nestors van De Panter. Type bloed- en drinkbroeders die dure eden zweren net voor zonsopgang. Die soms heerlijk getormenteerd het liefst buskruit willen leggen onder de scheefgroei van de wereld en wellicht tot de laatsten der ware libertijnen behoren.
Andere lezingen en activiteiten CULTUURMARKT
MIRAEUS LECTURE
DUEL OP ZONDAG
Vrij bezoek Nottebohmzaal en rondleidingen zondag 26 augustus 2018 – 11.00 uur
Ian Maclean – Andreas Frisius of Amsterdam, and the research for a niche in the international book market (1664 – 1675) woensdag 3 oktober 2018 – 18.00 uur
“Vrouw(en)boek(en)” zondag 28 oktober 2018 – 11.00 uur
EXPOSED MUSIC
Chantal Kesteloot – Waals federalisme of Belgisch nationalisme? De Waalse beweging aan het einde van de Eerste Wereldoorlog donderdag 15 november 2018 – 18.00 uur
EARLY BAROQUE MUSIC REVISITED Concert van Natashia Kelly & Brice Soniano zondag 2 september 2018 – 11.00 uur
OPEN MONUMENTENDAG
Curator Liesa Van der Aa nodigt het Spiral Consort & Waelrant kinderkoor uit in de Nottebohmzaal zaterdag 13 oktober 2018 – 20.00 uur
NISELECTURE
Vrij bezoek Nottebohmzaal, boekverkoop en rondleidingen zondag 9 september 2018 – 10.00 uur
INFO & TICKETS: www.consciencebibliotheek.be
4 ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE - Hendrik Conscienceplein 4 - 2000 Antwerpen - tel. +32 3 338 87 10 - consciencebibliotheek@stad.antwerpen.be
V.U.: An Renard, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Hendrik Conscienceplein 4, 2000 Antwerpen
Tijdens deze nieuwe rondleiding brengt u een combi-bezoek aan de Carolus Borromeuskerk en de Erfgoedbibliotheek. Beide gebouwen waren in de zeventiende eeuw onderdeel van hetzelfde barokke complex. Een gids neemt u mee op een historische trip en laat zien hoe de jezuïeten de laatste ketters met pracht en praal probeerden te overtuigen. Nergens wordt tastbaarder hoe barok en contra reformatie de hele zeventiende-eeuwse samenleving beïnvloedden.