mutua e k a i n a
2 0 1 2
informazioa 1 8 . z b k
ka lit a t e a
legeak
Arriskuaren izaeraren eragina arriskuaren ondoriozko prestaziorako haurdunaldian eta edoskitze naturalean
Mutualiak gogobetetasunari buruzko adierazleak hobetzen jarraitzen du 2012an Datu horiek, 2012an aholkularitza kolaboratzaileen eta kide diren enpresen gogobetetasun mailari buruz egindako ebaluazioetatik ateratzen dira.
gaur egun
Mutualiak 120 sendagile bildu ditu lesio muskulueskeletikoen ekografiari buruzko nazioarteko ikastaroan
Gizarte Segurantzaren erakunde kudeatzaileen edo kolaboratzaileen aldetik haurdunaldiko edo edoskitze naturaleko arrisku prestazioaren aintzatespena, onuradun izan daitekeen langileak lan egin duen enpresek burututako prebentzio jardueraren beraren araberakoa izan ohi da neurri handian. Gizarte Segurantzako beste prestazio batzuetan prestazioa, enpresaren jarduketarekin erlazionaturik ez dauden zenbait abagunek markatzen dute, baina haurdunaldian edo edoskitze naturalak irauten duen bitartean egon daitekeen arriskuaren ondoriozko prestazioaren kasuan, enpresaren jokaera funtsezkoa da, arriskua baieztatzeko zein arrisku hori saihesteko.
prest akunt z a
Mutualiak, Espainiako Ekografia Elkartearekin elkarlanean, Ekografia muskulueskeletikoaren Nazioarteko II. Ikastaroa antolatu zuen ekainaren 6tik 9ra. Ikastaro horretan, ekografiak lokomozio aparatuaren diagnostikoari eta tratamenduari egiten dion mesedea landu zen. Ikastaroa bi zatitan egon zen banaturik, hastapenekoa eta sakontzekoa, eta hainbat espezialitatetako 120 sendagilek hartu zuten parte.
Laneko arriskuen prebentzioari buruzko dibulgazio eta prestakuntza jarduerak urteko azken hiruhilekorako Prebentzio Sailak dibulgazio jardunaldiak eta prestakuntza ikastaroak eskaini ditu berriro ere aurtengo iraila-abendua epealdirako. Bost motatako jardunaldi monografiko eskaintzen dira, eta baita oinarrizko mailako funtzioak burutzeko oinarrizko gaikuntza ikastaroa ere, erdipresentziazko modalitatean. Guztiak ere doakoak dira.
e lka rri z k e t a
AZTI-Tecnalia, Ikerketari, Garapen teknologikoari eta Berrikuntzari ematen zaion V. Mutualia Sariaren irabazlea
Elkarrizketa egin diogu Rogelio Pozori, AZTI-Tecnaliako Zuzendari Nagusiari, apirilean Mutualia saria jaso zuena.
Eman iritzia MUTUA INFORMAZIOA gure aldizkari digitalaren zenbaki berri bat bidali dizugu, eta gustatzen zaizun ala ez, ezer aldatuko zenukeen edo formatuaz edo gaiez iruzkinik egin nahi duzun jakin nahi genuke. Lagundu nahi badiguzu, edozein iruzkin mota egin dezakezu hurrengo helbide elektronikoaren bitartez: mutuainformacion@mutualia.es
berdint asuna
Mutualiaren iritziz, berdintasunerako planek eta neurriek enpresen errentagarritasuna eta lehiakortasuna hobetzen dituzte Joan den maiatzaren 17an, MUTUALIAk, Emakundek (Emakumearen Euskal Institutuak) antolatutako Berdintasunerako IX. foroan hartu zuen parte. Oraingo honetan, gaia “Berdintasun esperientziak alor ekonomikoan” izan zen. Cristina Mendiak, Berdintasun agenteak, aukera berdintasunean eta lehiakortasunean aurrera egiteko emandako pausoei buruzko datuak eman zituen, “Berdintasun planek eta neurriek enpresen errentagarritasuna eta lehiakortasuna hobetzen dute” izenburupean Bilboko Euskalduna Jauregian burutu zen jardunaldian, Mutualian ezarritako zenbait Berdintasun Neurri azalduz.
www.mutualia.es 900 50 60 70 Aldizkariaren beste zenbaki batzuk interesatzen baldin bazaizkizu, sakatu hemen
a z a l a
mutua
informazioa e k a i n a
2 0 1 2
k a l i t atea
Mutualiak gogobetetasunari buruzko adierazleak hobetzen jarraitzen du 2012an Datu horiek, 2012an aholkularitza kolaboratzaileen eta kide diren enpresen gogobetetasun mailari buruz egindako ebaluazioetatik ateratzen dira.
Txostenek gogobetetasunari buruzko inkestetan lortutako emaitzak erakusten dituzte. Bertan, laburbildurik, honako atal hauek baloratzen dira: l Zerbitzuen ezagupena l Informazioaren kalitatea l Gestioen azkartasuna l Jasotako tratua l Balorazio orokorra
Gogobetetasunari buruzko Adierazle Orokorra Aholkularitza Kolaboratzaileetan
Gogobetetasunari buruzko Adierazle Orokorra Kide diren Enpresetan 10
10
9
9
8
8
7
7
7
6
6
6
6
5
5
5
5
4
4
4
4
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
0
0
0
0
10
10
9
9
8
8
7
8,21 8,21
2010 2010
8,34 8,34
2012 2012
7,48 7,48
7,63 7,63
2010 2010
2012 2012
Egindako azterlanek, eskainitako zerbitzuen kalitatearen hobekuntza neurtzeko eta hobekuntzarako ekintza planak definitzeko aukera ematen digute, besteak beste, gure zerbitzuen hedapen handiagoa, extranetean aplikazio gehiago eskaintzea eta web gunearen nabigagarritasuna hobetzea, intuiziorantz bideratuz. Mutualiak beraien laguntza eskertu nahi die aholkularitza eta enpresa guztiei, inkestei erantzuteagatik, beraien iritzia emateagatik eta oso balio handia eskaintzeagatik. Eskerrik asko.
Javier RodrĂguez Santurde, Mutualiaren Kudeaketa Saila
a z a l a
a z a l a
mutua
informazioa e k a i n a
2 0 1 2
l e g e ak
Arriskuaren izaeraren eragina arriskuaren ondoriozko prestaziorako haurdunaldian eta edoskitze naturalean Gizarte Segurantzaren erakunde kudeatzaileen edo kolaboratzaileen aldetik haurdunaldiko edo edoskitze naturaleko arrisku prestazioaren aintzatespena, onuradun izan daitekeen langileak lan egin duen enpresek burututako prebentzio jardueraren beraren araberakoa izan ohi da neurri handian. Gizarte Segurantzako beste prestazio batzuetan prestazioa, enpresaren jarduketarekin erlazionaturik ez dauden zenbait abagunek markatzen dute, baina haurdunaldian edo edoskitze naturalak irauten duen bitartean egon daitekeen arriskuaren ondoriozko prestazioaren kasuan, enpresaren jokaera funtsezkoa da, arriskua baieztatzeko zein arrisku hori saihesteko. Azken urteetan prestazio horrekin erlazionaturiko auzi kopurua asko zabaldu da, neurri handian, “arriskuko haurdunaldiâ€? gisa definitu daitekeen eta haurdunaldian egon daitekeen arrisku egoera baten arteko nolabaiteko nahasketa kontzeptualaren ondorioz. Beraz, jurisprudentziak mugatu egin ditu prestazioa eragiten duten egoerak, eta horretan zerikusi handia dute prestazio hori onartzeko aurkeztu den arriskuaren izaera generikoak edo espezifikoak. Kasu askotan enpresak arrisku egoera potentzialak daudela ziurtatzen du, eta langileak horien eragina izan dezakeela aldian behin, eta arrisku hori murriztea ezinezkoa dela, lanpostua egokitzen bada ere. Mota horretako arriskuak, joan-etorrietan istripuak izatekoa, eraso posibleak, aldian behin infekzioa sor dezaketen agenteekin erlazioa izatea‌, langileak egiten dituen jarduera guztietan eragina ez duten egoerak dira, eta ez daude hor zerbitzua eskaintzen den denbora guztian. Arrisku generikoak izenekoak dira, lanpostu horretan ari den beste edozein pertsonak ere badituenak, eta ez bakarrik haurdun dauden langileek. Haurdun dauden langileen taldeak balorazio berezia behar du, izaera hori dela eta, Laneko Arriskuen Prebentzioari buruzko Legearen 26.1. artikuluak xedatzen duenez. Legeak adierazten duen bezala, arriskuen ebaluazioak, haurdun dauden langileek edo duela denbora gutxi haurra izan dutenen arriskuaren izaera, maila eta iraupena zehaztu behar du, langileen edo umekiaren osasunean eragin kaltegarria izan dezaketen laneko prozeduren edo baldintzen aurrean, arrisku espezifikoa izan dezakeen edozein jardueratan. Hau da, babes berezia behar duten langile horiei dagokien alderdi zehatzaren ebaluazioak, talde horretan eragin berezia duten arriskuak zein diren adierazi beharko du. Arrisku berezi horien presentzia da haurdunaldian egon daitekeen arrisku egoerari buruzko informazioa eman dezakeena. Epaitegi Gorenak adierazten duenez, identifikazio hori egin ahal izateko, ezinbestekoa da arrisku horren izaera, hedapena eta ezaugarriak ezagutzea, eta baita langileak arrisku horren aurrean zenbat denbora egiten duen, eta arriskuei buruz egin den jarraipena, babesturiko egoerarekin erlazionatuz duen garrantzia zein den jakiteko. Arrisku baten aipamen hutsak, egoera bakoitzaren, jarduera bakoitzaren, arrisku indizeen edo arriskuaren aurrean egon beharreko denboraren berezitasunak aipatu gabe, babesturiko egoerarekin erlazionaturik duen garrantzia era objektiboan, berezian eta osoan ezagutzea ezinezko bilakatzen du, haurdunaldian zein edoskitze naturalak irauten duen bitartean bada ere. Are gehiago. Arrisku berezi horien argazki zehatz hori ezinbestekoa da lanpostua egokitzea ezinezkoa dela esaten duen enpresaren adierazpena baloratzeko eta, batez ere, egiaztatzeko. Gogoratu behar da arriskuen adierazpen orokorra egitea eta horren ondorioz enpresak, lanpostua egokituz, egoera bideratzea ezinezkoa dela adieraztea, ez dela erantzukizunik ez duen ekintza. Horrela, 2011ko martxoaren 17ko eta 18ko epaietan, Auzitegi Gorenak adierazi zuen ebaluazioaren emaitzek haurdunaldian edo edoskitzaroan ondorioak izan ditzakeen arriskua dagoela erakutsiko balute, enpresaren jarduketa funtsezkoa bilakatuko litzatekeela, eta neurriak hartzea posible eta bidezko izango balitz neurri horiek hartuko ez balira, enpresak horretan duen erantzukizun posiblearen arazoa planteatuko lukeela, izan ere, langileak arrisku egoera ez izateko duen eskubideak ez lukeelako enpresak lanpostua egokitzeko edo lanpostuz aldatzeko duen erresistentziaren eragina jasan beharko, eta, aldi berean, erakunde kudeatzaileak ez luke bere gain hartu beharko enpresak prebentzioaren alorrean dituen betebeharrak bete izan balitu sortuko ez litzatekeen prestazioaren kostua. Enpresak, lanpostua egokitzeko aukera guztiak agortzeko egin behar duen lan horretan mugikortasunak oso garrantzi handia du. Kasu honetan, mugikortasun funtzionalaren estatutu araudiak ez du mugatzen hori egiteko gaitasuna, izan ere, beste talde profesional batzuei dagozkien beste lanpostuetara aldi batera aldatzeko aukera eskaintzen baitu.
IĂąaki Esnal, Mutualiako Aholkularitza Juridikoko Letraduna
a z a l a
a z a l a
mutua
informazioa e k a i n a
2 0 1 2
g a u r egun
Mutualiak 120 sendagile bildu ditu lesio muskulueskeletikoen ekografiari buruzko nazioarteko ikastaroan Mutualiak, Espainiako Ekografia Elkartearekin elkarlanean, Ekografia muskulueskeletikoaren Nazioarteko II. Ikastaroa antolatu zuen ekainaren 6tik 9ra. Ikastaro horretan, ekografiak lokomozio aparatuaren diagnostikoari eta tratamenduari egiten dion mesedea landu zen. Ikastaroa bi zatitan egon zen banaturik, hastapenekoa eta sakontzekoa, eta hainbat espezialitatetako 120 sendagilek hartu zuten parte. Ekografia 80ko hamarkadaren amaieran hasi zen erabiltzen lokomozio aparatuan, baina asko eta asko aurreratu da teknika hori azken urteetan, ekipoen garapenari esker. Hori dela eta, oso egitura txikiak aztertzeko aukera ematen du, azalekoak batez ere. Ekografiak bere eraginkortasuna erakutsi du lokomozio aparatuko zenbait lesioren diagnostikoan, tendoien eta muskuluen lesioetan batez ere. Mota horretako lesioetan duen fidagarritasuna %90 ingurukoa da, RMNaren antzekoa. Hori dela eta, bere erabilera nabarmen hari da zabaltzen. Lokomozio aparatuan ekografia gehien erabiltzen den gorputzeko guneetako bat sorbaldako lesioena da. Lesio horiek oso maiz ematen dira. Esan behar da 50 urtetik gorako pertsonen %20k sorbaldako lesioak izaten dituela. Horien guztien artean, sorbalda minbera edo mahukatxo errotatzailearen tendinitisa da sarrien ematen dena. Zahartzearekin, artikulazioaren alterazioekin edo tendoien gehiegizko erabilerarekin erlazionatzen da, eta mina eta mugikortasunaren mugaketa eragiten ditu. Behealdeko gorputz adarretan ere sarritan erabiltzen da ekografia kirolarekin erlazionaturiko lesio muskularretan, harrikadaren sindromean edo barne bikiaren hausturan, eta baita belauneko tendoi errotulianoaren edo orkatilako Akileseko tendinitisetan, besteak beste. Ikastaroan ekografiaren erabileran sakondu zen, ez tresna diagnostiko gisa, gida terapeutiko gisa baizik, izan ere, gero eta gehiago erabiltzen da puntzioak edo traumatologian erabiltzen diren produktu anitzen infiltrazioak gidatzeko. Alor horretan, ekografiak orratzaren posizioaren kontrol zuzena izateko aukera eskaintzen dizu, eta horrela nabarmen hobetzen da infiltrazioa nahi den tokian egiteko teknika. Atal bat eskaini zitzaion, baita ere, ekografiak eremu muskulueskeletikoan egin duen azken ekarpen handiari, oso inbasio maila txikia duten zenbait kirurgiatan erabiltzeari, hain zuzen ere. Eremu horren barruan, tunel karpiarraren, eskumuturreko nerbio ertainaren konpresioaren, ebakuntza kontrolatzeko erabiltzeko aukera aztertu zen. Nerbioen harrapaketaren ondorioz gehien ematen den lesioa da, eta urtean 1.000 biztanletik lau inguruk izan ohi dute. Eskumuturrean egindako ebaki txiki baten bitartez ebakuntza gidatzeko ekografiak duen gaitasuna erakusten duten zenbait azterlan argitaratzen hasi dira. Horrela ez da zertan esku barrua ireki behar. Ikastaroaren aprobetxamendu maila oso ontzat hartua izan da, eta ikastaroan parte hartu dutenek oso balorazio orokor altua egin dute. Horrelako ekimenen eta lehen mailako ekitaldi zientifikoen antolakuntzaren bitartez, Mutualiak gizartearekiko duen erantzukizuna bultzatzen du, zientzia sarearen hobekuntzan eta prestakuntzan.
a z a l a
a z a l a
mutua
informazioa e k a i n a
2 0 1 2
p re s t akuntz a
Laneko arriskuen prebentzioari buruzko dibulgazio eta prestakuntza jarduerak urteko azken hiruhilekorako Prebentzio Sailak dibulgazio jardunaldiak eta prestakuntza ikastaroak eskaini ditu berriro ere aurtengo iraila-abendua epealdirako. Bost motatako jardunaldi monografiko eskaintzen dira, eta baita oinarrizko mailako funtzioak burutzeko oinarrizko gaikuntza ikastaroa ere, erdipresentziazko modalitatean. Guztiak ere doakoak dira.
Ikastaroak Mutualiako kide diren enpresa guztiei daude zabalik, oinarrizko gaikuntza ikastaroa izan ezik. Azken hori, Laneko Istripu estaldura duten eta kide diren langile autonomoek baino ezin izango dute egin. Dibulgazio jardueren egutegia honako hau da:
Jarduera Haurdun dauden, erditu berri diren edo esnea ematen ari diren emakumeen babesa. Legedia aplikagarria. Ebaluaziorako prozedura. Prestazioaren kudeaketa. Prebentzioaren kudeaketa enpresa txikietan. Enpresaren betebeharrak. Prebentzio Planaren burutzapena eta ezarpena. Laneko istripuen eta gaixotasun profesionalen ikerketa. Enpresaren betebeharrak. AT eta EP ikerketa metodologia. Kasu praktikoak. AT eta EP jakinarazpenak. Gaixotasun profesionalak. Gaixotasun profesionalen kontrola eta kudeaketa. EP koadroa, CEPROSS. Prebentzioa, balorazio ergonomikorako metodoa. Prebentzio baliabidea Presentzia, izendapena, ezaugarriak, kudeaketa‌ beharrezkoa egiten duten funtzioak, egoerak. Oinarrizko maila laneko arriskuen prebentzioan. INSHT-ren urruneko PRL-ko Oinarrizko Mailaren gaikuntza ikastaroa, ikasleari zuzendutako 5 orduko presentziazko jardunaldiarekin osatua
Nori zuzendua
Ordua
09:3011:30
09:3013:30 Enpresariak, agintariak, langile izendatuak, prebentzioko 09:30langile teknikoak, 12:30 AT estaldura duten autonomoak eta aholkularitza.
09:3013:30
09:3011:30
AT estaldura duten 08:30autonomoak. 13:30
Tokia
Ira. Urr. Aza. Abe.
Gasteiz
11
Donostia
18
Bilbo
25
Gasteiz
6
Donostia
13
Bilbo
20
Gasteiz
15
Donostia
29
Bilbo
22
Gasteiz
13
Donostia
20
Bilbo
27
Gasteiz
16
Donostia
23
Bilbo
30
Gasteiz
2
Donostia
9
Bilbo
16
Mutualiaren Prebentzio Saila
a z a l a
a z a l a
mutua
informazioa e k a i n a
2 0 1 2
e l k a rrizketa
AZTI-Tecnalia, Ikerketari, Garapen teknologikoari eta Berrikuntzari ematen zaion V. Mutualia Sariaren irabazlea Elkarrizketa egin diogu Rogelio Pozori, AZTI-Tecnaliako Zuzendari Nagusiari. AZTI-Tecnalia, itsasoarekin eta elikagaiekin erlazionaturiko ikerketetan aditua den zentro teknologikoa da, eta bere helburua gizartearen garapena bultzatzea eta bere jarduketa sektoreetan, itsasoan eta elikagaietan, lehiakortasuna hobetzea da, ikerketa eta berrikuntza teknologikoaren bitartez. Fundazioa, 200 profesional baino gehiagok osatzen duten diziplina anitzeko taldeak osatzen dute, bi unitate handitan antolatua: Itsasoari buruzko ikerketa eta Elikagaiei buruzko ikerketa. ARRAINEN SEXATZE SISTEMA AUTOMATIZATUA izeneko proiektuarekin, Laneko arriskuen alorreko ikerketari, garapen teknologikoari eta berrikuntzari ematen zaion V. Mutualia Sariaren irabazlea izan da. Orokorrean, zein jarduera eta zerbitzu eskaintzen ditu AZTI- Tecnaliak? Nori zuzenduta daude? AZTI-Tecnalia, itsasoarekin eta elikagaiekin erlazionaturiko ikerketan zentro teknologiko aditua da, arrantza eta elikagai sektorearen gizarte eta ekonomia garapenarekin konpromisoa duena, eta baita itsasoko ingurumenaren eta baliabide naturalen azterketarekin ere, garapen iraunkorraren testuinguruan. AZTI-Tecnaliak gizartean duen inplikazio aktiboa bere Xedean dago “ekonomian eta gizartean garapena sortzeko etengabeko konpromisoarekin”. Helburua guztientzat aurrerapena eta ongizatea bilatzea da, ikerketa zientifikoaren eta teknologiaren bitartez balioa sortuz. Horrela, AZTITecnalian inbertitzen den euro bakoitzeko, gizarteak hamabost euro inguruko itzulera jasotzen du, elkarlanean ari diren enpresetan eta erakundeetan ezarritako proiektuen onuren bitartez. 1981etik, AZTI-Tecnaliak enpresa, erakunde eta herri administrazio alorretako bezero kopuru zabala du, eta jakintzaren sorkuntzara bideraturiko ikerketa proiektuak egiten ditu haientzat, eta baita merkatura zuzendutako balio erantsi handiko produktu eta zerbitzu teknologikoak ere, ideiak bezeroentzako balio bilakatzen dituztenak. Horretarako, espezializazio maila altua duen diziplina anitzeko taldea du, 200 pertsona baino gehiagok osatua. Beraz, itsasoarekin eta elikagaiekin erlazionaturiko ikerketan eta berrikuntzan aritzen den enpresa izanik, zein erlazio dute AZTI-Tecnaliatik garatzen diren jarduerek laneko arriskuen prebentzioarekin? Betidanik AZTI-Tecnaliaren bereizgarri izan den faktoreetako bat, jarduera teknologikoan berriztatzeaz eta hobetzeaz gain, gure lan prozesuetan ere hobetzea eta berriztatzea izan da: gure bezeroei zuzendutako prozesuetan zein barruko jardueran bertan aplikatzen ditugunetan. Horrela, laneko arriskuen prebentzioaren alorrean aurrera daramatzagun politikak era praktikoan eta eraginkorrean egituratu dira, aurrerapen teknologikoa kontuan izanik, aurrerapen horren abantailez baliatuz eta prebentziozko ekintzaren printzipioak gure tekniketan eta garapenetan integratuz. Prebentzioaren kultura hori aspalditik joan da gure erakundean sartzen, eta gure lan egiteko modura heldu da, eta, inertziaz, baita gure bezeroei eta gizarte osoari bideratzen dizkiegun produktuetan eta zerbitzuetan ere. Gaur egun ezinezkoa da segurtasun eta osasun bermerik ez duen produktu berri baten garapen iraunkorra, garapen teknologikoa edo zerbitzua ulertzea, arriskuak desagerrarazi edo murriztu direlako. Lan egiteko era horrek, oinarri nagusietakoa laneko arriskuen prebentzioa izan duten produktu eta zerbitzu iraunkorrak sortzeko aukera emateaz gain, erakunde askok guregana jo dute, ildo espezifikoetan era aktiboan parte har dezagun. Hori gertatzen da, besteak beste, EAE-ko Laneko Arriskuen Prebentzioaren Sektore Planetan (Itsaspreben, Nekapreben eta Elikapreben), edo Segurtasun eta Osasun Estrategietan, Eusko Jaurlaritzako sailen bitartez, Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Sailaren bitartez, adibidez, edo Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Erakundearen (Osalan) bitartez. Nola eta noiz hasi zen AZTI-Tecnalia laneko arriskuen prebentzioan aplikatzen diren berrikuntzak garatzen? Duela 30 urte baino gehiago sortu ginenetik, gure bezeroek beti erakutsi izan dute ardura berezia laneko arriskuen prebentzioaren aurrean. Hori gure DNA-n dagoen zerbait da, eta lan egiteko orduan dugun kulturaren parte da. 1995ean Laneko Arriskuen Prebentzioaren Legea onetsi eta indarrean sartu aurretik, AZTIn gure jarduerarako zenbait protokolo eta araudi prestaturik genituen, eta baita laneko arriskuen prebentziorako sistema ere. Eta sistema horretan prebentzioaren kudeaketaz eta plangintzaz hitz egiten zen jada. Sentsibilitate hori kultura bilakatu zen, eta orduan eta orain, gure bezeroen zerbitzuetara eta produktuetara bideratzen zen. Zein berrikuntza proiektutan egin duzue lan orain arte? eta nola aukeratu dituzue? Laneko arriskuen prebentzioan garrantzi handia izan duten berrikuntza proiektu asko egin dira. Hau da prebentzioaren alorrean, berrikuntza bati esker, jasotzen dugun 2. saria. Lehen aldian, euskal arrantza flotari begira aurrera eramandako banakako babes ekipoen eta laneko jantzien zenbait garapen lani emandako saria izan zen. Orokorrean, gure proiektu guztiek zenbait aldagai sartzen dituzte: batzuek ekoizpen izaera dute, beste batzuk ingurumenarekin erlazionaturik daude, energiaren eraginkortasunari buruzkoa, besteak beste, eta, nola ez, laneko arriskuen prebentzio aldagaiak ere hor daude, interes berezia eskainiz segurtasun, ekonomia eta higiene alderdiei. Beharrezkoa da edozein proiektu teknologikoren diseinu fasean aldagai horiek sartzea, epe laburrean, ertainean eta luzean balioa eman dezaten. Onarpena handiagoa izango da, eta baita ekonomiaren eta gizartearen ikuspegietatik lortuko diren irabaziak ere. Horri dagokionez, arrisku gehigarririk gabe lan egiteko aukera ematen duten tunidoen arrantzarako kanabera automatikoak, polipasto automatikoak edo trasiego sistemak diseinatu ditugu, besteak beste. Baina elikagaien eta arrantzaren industriako lan prozesuak eta metodologiak ere hobetu ditugu, eta prozesu eta metodologia horiei esker, baldintza hobeagotan lan egin ahal izan dugu, ohitura seguruagoetan eta osasungarriagoetan. Gure oinarria, hasierako azterketa eta sektoreen eta sektore horien lan prozesuen, ekipoen eta tresnen ezagutza maila sakona izan da beti. Batzuetan gu izan gara hobekuntza puntuak identifikatu ditugunak, guk egindako diagnostikoen bitartez, eta beste batzuetan enpresak, erakundeak edo sektoreak izan dira beraien zalantzak edo beharrak planteatu dituztenak, eta gure talde teknikoak horietan oinarrituz hasi dira lanean. Proiektu horiek, zein onarpen maila lortu dute sektoreko enpresen artean? Proiektuek jaso duten harrera oso ona izan da orokorrean. Batzuk epe luzeagoan neurtu behar dira, eta beste batzuk, berriz, era zuzenagoan koantifika daitezke. Une honetan, 15 euroko gizarte onura ratioa dugu AZTI-Tecnaliaren proiektuetan inbertitzen den euro bakoitzeko. Emaitza hori posible izateko ezinbestekoa da gure bezeroek, enpresek eta erakundeek gugan jarri duten konfiantza eta gure proiektuen eta zerbitzuen alde egin duten apustua. Horrela, gure arteko harremana sendotu egin da. Jasotako erantzunaz oso pozik gaude, eta are gehiago une hauetan, ikerketaren alorreko apustuak eta elkarlanak askoz gehiago neurtzen eta aukeratzen baitira. Zuen proiektuetako bat V. Mutualia Sariaren irabazlea izan da, ARRAINEN SEXATZE SISTEMA AUTOMATIZATUA izenekoa, hain zuzen ere. Nola ezagutu zenuen arazo hori eta nola hasi zineten proiektu horretan lan egiten? AZTI-Tecnaliak zuzenean egiten du lan arrantza, itsaso eta elikagai sektoreekin, eta, ondorioz, sektore horiek egunero dituzten arazoak oso gertutik bizi ditu. Kasu honetan, bagenekien berdelaren kanpaina oso laburra zela denborari dagokionez, arrain bolumen handia mugitzen zuela, baina, hala ere, merkataritza balio mugatua erakusten zuela. Hori dela eta, sexatze sistema honen funtsa, arrantza sektorearen eta arrainaren ekoizpenean edo/eta eraldaketan lan egiten duten enpresen lehiakortasunaren hobekuntza bilatzean zentratu zen, produktuen balio erantsia handituz. Emaitza gisa, arrain espezieak sexuaren arabera bereiztuz, eta emeen arrautzak eskuratuz, gutxi gorabehera hamar aldiz handiagoa den merkataritza balioa lortzen da, espeziearen arabera. Horrela, arrainaren balio erantsia handitzeaz gain, enpresek beraien produktu eremua dibertsifikatu ahal izango dute, merkatua zabaldu egingo da eta, ondorioz, negozioaren bolumena ere handiagotu egingo da. Prebentzioarekin erlazionaturiko zein alderdi hobetu duzue proiektu horrekin? Alderdi garrantzitsuenetakoa izaera ergonomikoari dagokiona izan da. Mugimendu errepikakorrak eta gehiegizko esfortzuak erabat ezabatu dira eta, ondorioz, baita lanpostu horiekin erlazionaturiko arazo muskulueskeletikoak ere. Lanabes ebakiorren ondoriozko ebakiekin eta zinta garraiatzaileen harrapaketekin erlazionaturiko segurtasun arriskuak ere desagertu dira. Halaber, arrisku higienikoak murriztu egin dira, eta lan baldintzak hobetu, kontuan izanik, batez ere, 0-6ºC artean lan egiten dela, baldintza gogorretan, eta erabiltzen duten produktua izoztua egoten dela, 0º-tan. Sistema honekin, langileak sistema eta sistema horren eraginkortasuna kontrolatzen ditu eta horrez gain, prozesatu dezakeen pieza kopurua nabarmen handitzen da eta, ondorioz, merkataritza balio gehiago lortzen da. Oso berrikuntza prozesu osatua da. Proiektu honek ematen duen hobekuntza teknologikoaren bitartez, kontserba industrian berdela sexatzeko eta sailkatzeko prozesuarekin erlazionaturiko arriskuen %100 (ergonomikoarekin, segurtasunarekin eta higienearekin lotutakoak) ezabatu daitezke. Arrainen sexatze sistema automatizatua, gaur egun zenbait enpresatan ezarrita dagoen proiektua da. Zuen aurreikuspenen arabera, noraino helduko da? Ezarritako proiektuen nolabaiteko jarraipenik egiten al duzue? Arrakasta maila altua lortu duten zenbait esperientzia pilotu egin dira, eta orain industrian ezartzeko fasean gaude. Aurreikuspenen arabera, gure inguruko eremu geografikoa hartzeaz gain, nazioartera ere zabalduko da. Zein dira prebentzioaren alorrean lantzen ari zareten proiektu berriak? Proiektu eta zerbitzu askotan ari gara prebentzioa lantzen. Orain prozedurei, maniobrei eta lan seguruari buruzko zenbait gida amaitu dira, eta baita nekazaritza eta elikadura alorreko eta arrantza sektoreko zenbait aplikazio birtual ere. Izaera teknologiko handiagoa duten beste batzuk ere egin dira, eta horietan prebentzioa integratzen da, enpresekin eta erakundeekin elkarlanean arituz, pixkanaka azaleratuko diren instalazioen, ekipoen eta teknologien diseinuan, batez ere. Dena den, lehen ere esan dudan bezala, segurtasuna eta osasuna aldagaia, gure lan guztietan etengabe agertu ohi da. Elikagaien eta itsasoaren alorretan duzuen esperientzian oinarrituz, zuen iritziz prebentzioaren alorreko zein teknologia dira gehien ezagutzen direnak, gehien hedaturik daudenak, eta zein izango lirateke ezarpen handiagoa beharko luketenak? Zaila izango litzateke esatea zein diren prebentzio alorreko teknologia zabalduenak. Egia da sarritan, prebentzioaz hitz egiten dugunean, segurtasun diziplinetako gailuei eta aplikazioei buruz aritzen garela, hau da, istripuetatik babesten digutenei buruz, eta, beharbada, horiek izango dira gehien ezagutzen direnak, babesak, alarmak, ohartarazteko gailuak…. Gure iritziz, beharrezkoa da hasierako prozesuetan, ekipoen eta instalazioen prototipoen diseinuan eta garapenean, ezarri behar diren ezaugarri ergonomikoak eta higienikoak hobetuko dituztenak indartzea. Azken horiek dira osasuna bermatuko duten lan baldintzen hobekuntza eta, ondorioz, epe ertainean eta luzean askoz ere bizitza baldintza hobeak eragingo dituztenak. Hori guztia, laneko prebentzioarekin, informazioarekin eta prestakuntza praktikoarekin erlazionaturiko ezinbesteko elementuak ahaztu gabe, horiek ezinbestekoak baitira edozein lan prozesutan eta profesionalen gaitasunaren profilaren parte izan behar direlako. Horrez gain, ez dugu ahaztu behar beharrezkoa dela osasunaren zainketa gehiago bultzatu behar dugula, laneko arriskuen eraginaren oinarrizko ezagutzarako eta etengabeko hobekuntzarako tresna gisa, eta batzuetan gehien ahazten dugun diziplina izaten da, funtsezko tresna den arren.
a z a l a
a z a l a
mutua
informazioa e k a i n a
2 0 1 2
b e rdintasuna
Mutualiaren iritziz, berdintasunerako planek eta neurriek enpresen errentagarritasuna eta lehiakortasuna hobetzen dituzte Joan den maiatzaren 17an, MUTUALIAk, Emakundek (Emakumearen Euskal Institutuak) antolatutako Berdintasunerako IX. foroan hartu zuen parte. Oraingo honetan, gaia “Berdintasun esperientziak alor ekonomikoan” izan zen. Cristina Mendiak, Berdintasun agenteak, aukera berdintasunean eta lehiakortasunean aurrera egiteko emandako pausoei buruzko datuak eman zituen, “Berdintasun planek eta neurriek enpresen errentagarritasuna eta lehiakortasuna hobetzen dute” izenburupean Bilboko Euskalduna Jauregian burutu zen jardunaldian, Mutualian ezarritako zenbait Berdintasun Neurri azalduz. Jardunaldira EAE-ko zenbait enpresa gonbidatu zituzten (Kutxabank eta Doble Sentido). Enpresa horiek ere emakumeen eta gizonen arteko berdintasunean aurrera egiteko ari dira lanean. Alor ekonomikoan aurrera eraman dituzten berdintasun esperientziak aurkeztu zituzten. Berdintasun Plana ezartzeari esker lortzen diren ONURAK aipatu ziren. Honako hauek, besteak beste: l Erakundeko pertsona guztien baliabideen erabilera eragingarria. l Lanera ez joate indizearen murrizketa. l Lantaldearen errotazioaren murrizketa. l Produktibitatearen eta zerbitzuaren kalitatearen hobekuntza. l Talentua aukeratzeko eta talentuari eusteko aukera gehiago. l Sorkuntzaren eta berrikuntzaren garapen handiagoa. l Antolakuntza malgutasuna. l MUTUALIAk bezeroen eta gizartearen aurrean duen irudiaren hobekuntza. l Emakumeei aukera ematen die beraien lanean aukera berdintasunean garatzeko. Horrek, azken finean, eragina du erakundean bertan, pertsona guztien gaitasunak eta trebeziak gehiago aprobetxatzen baititu, eta horrek eragin zuzena du errentagarritasunean eta lehiakortasunean. Jardunaldiari amaiera emateko, DESBERDINTASUNAREN KOSTUAK BERDINTASUNAREN KOSTUAK BAINO ALTUAGOAK DIRELA esan zen, eta, hori dela eta, MUTUALIAk bide horretan aurrera egiten jarraitzeko duen konpromiso argia adierazi zuen. Bidea 2007ko urrian hasi zen, MUTUALIAko Berdintasunerako Batzordea eratu zenean.
Mutualiak, “berdintasuna enpresan” sarien banaketa ekitaldian hartu du parte Joan den maiatzaren 29an, Ana Matok, Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministroak, “Berdintasuna Enpresan” sariak banatu zizkien 2011ko deialdian saritutako 30 erakundeei, eta horietako bat MUTUALIA zen. Lanean berdintasun politikak aplikatzeagatik nabarmentzen diren erakundeentzat pizgarri eta aintzatespena den “bikaintasun marka” da. Lehen deialdian saria lortu zuten 36 erakundeekin, 66 dira jada Estatu osoan aintzatespen hori jaso duten erakundeak, eta Mutualia da hori lortu duen Laneko Istripuen Mutua bakarra.
Ignacio Lekunberri, María Bodón, Cristina Mendia, Ana Mato eta Miguel Angel Lujua.
a z a l a