Mutuainfo51eusk isuu

mutua informazioa

2015ko Ekaina 51 zbk.

QH EGIAZTAGIRIA

Mutualia egiaztagiria jaso duen lehenengo eta mutua bakarra da

AURKIBIDEA 05

GAUR EGUN 04

Ohiko batzar nagusirako deialdia

05

Mutualia qh egiaztagiria jaso duen lehenengo mutua da

09

06

Mutualia Ikasgela

07

Industriaren eta Enpresa Txiki eta Ertainen Zuzendaritza Nagusiak (IETEZN) “Empresario individual: Creación y puesta en marcha” argitalpena, 2015eko martxoan eguneratutakoa, aurkeztu du

08

Industriaren eta Enpresa Txiki eta Ertainen Zuzendaritza Nagusiak (IETEZN) “Empresario individual: Creación y puesta en marcha” argitalpena, 2015eko martxoan eguneratutakoa, aurkeztu du.

LEGEAK 09

Ordutegia zehazteko aukera legezko zaintzagatik edota senitarteko bat zaintzeko murrizketa eskatzean.

PREBENTZIOA

10

10

Ahotseko patologiei buruzko focus group.

FORMAKUNTZA 12

Segurtasunarekin loturiko jarrera arriskutsuak kudeatzeko tresnak.

SEGURTASUN ETA OSASUN GOMENDIOAK 13

13

BURUKO MINAK:

garai honetako oinaze bat

BERDINTASUNA

16 17

15

Genero-indarkeriaren biktima izandako emakumeen lan-integrazioa sustatzeko Sumamos talento izeneko jardunaldia.

16

Lanaldia: berdintasuna enpresan. berdintasun planen eta negoziazio kolektiboen artean.

MUTUALIA KIROLAREKIN BAT 17

Bela: Udarako kirol bikaina

UMOREA 19

3

Ogitartekoaren etenaldia

GAUR EGUN

Ohiko batzar nagusirako deialdia Mutualiako Kudeaketa Saila

MUTUALIA, Gizarte Segurantzarekin lankidetza duen 2zk.ko Mutuaren Zuzendaritza Batzordeak hauxe erabaki du adierazitako datan egindako bileran, Estatutuetako 22. eta 23. artikuluetan xedatutakoari jarraiki: 2015eko uztailaren 17an (ostirala) 12:00etan, aurreneko deialdian, eta 12:30ean, bigarren deialdian, Ohiko Batzar Nagusirako deia egitea mutualistei Donostian, lbaeta auzoko Arriola pasealekuko 26. zenbakian (Pakea klinika).

Gai-zerrenda

1.Presidentearen agurra.

2. Zuzendaritza Batzordearen kudeaketa txostena, memoria, balantzeak eta emaitzen kontuak -Gizarte Segurantzaren Kontu Hartzailetza Nagusiaren ikuskaritza txostenak ezagutu ostean- aztertzea eta, hala badagokio, onartzea. Gauza bera 2014ko ekitaldiko emaitza ekonomiko positiboarekin.

3.2016rako aurrekontuen aurreproiektuaren berri ematea, eta, hala badagokio, onartzea.

4.Prestazio Berezien Batzordearen kudeaketaren berri ematea.

5. Zuzendaritza Batzordeko kideak izendatzea eta berritzea.

6.Bilerako akta berresteko eta onartzeko bi kontu-hartzaile izendatzea.

7.Presidentearen hitzaldia.

8.Norberak lekarkeena.

Bertaratzeko eta botoa emateko eskubideak egikaritzeari dagokionez, jakinarazten dizuegu Mutualiaren egoitza sozialean eta operatiboan eta gainerako administrazio guneetan kontrol erregistroa dagoela, Ohiko Batzar Nagusiaren egunarekin eguneratua. Erregistro horretan, kidetutako enpresen zerrenda agertzen da, baita egiteko sozialak beteta dituzten enpresena ere, haiei buruz ditugun datuekin.

Erakundearekin kidetutako enpresaburu guztiek izango dute batzarrera bertaratzeko eskubidea. Hala ere, botoa eman ahal izateko, ezinbestekoa izango da egiteko sozial guztiak beteta izatea. Bertaratzeko txartela jasoko dute denek.

Kudeaketa txostena, memoria, balantzeak eta emaitzen kontuak -Gizarte Segurantzaren Kontu Hartzailetza Nagusiaren ikuskaritza txostenak ezagutu ostean- mutuaren webgunean kontsulta ditzakezue (www. mutualia.es), Batzar Nagusiaren aurreko 15 egunetan azken hauek Mutualiari jakinarazi bazaizkio, eta jakinarazpenaren datatik aurrera oro har.

Zuzendaritza Batzordeak eta nik neuk eskerrak ematen dizkizuegu etortzeagatik, eta arren eskatzen dizuegu, ekitaldiak hebeto antolatzeko, etorriko zareten ala ez adieraztea (944 252 503 telefono zenbakian). Bertaratze txartelak atxiki ditugu, eta eskatzen dizuegu, arren, parte hartzeko aukera izan ezean, ordezkapena beste mutualista baten esku uztea, horretarako txartel horiek erabilita. lldo horretatik, Zuzendaritza Batzordeko mutualista kideen zerrenda ere baduzue, nahi baduzue, ordezkapena haietako baten esku uzteko.

Bilbon, 2015eko martxoaren 26an Zuzendaritza Batzordea, Presidentea

4

GAUR EGUN

MUTUALIA QH EGIAZTAGIRIA JASO DUEN LEHENENGO MUTUA DA Madrid), 15k izar 1 lortu dute (IMQ Zorrotzaurre eta Mutualia, haien artean), eta beste 15k oinarrizko zigilua (Hospital Clínico de San Carlos, Hospital El Escorial…).

Mutualiako Kudeaketa Saila

Ekainaren 25ean Mutualiak QH egiaztagiria jaso zuen OINARRIZKO ZIGILUA + IZAR 1 kategorian, beste behin ere mutuak asistentzia-kalitaterekiko duen konpromisoaren eta etengabeko hobekuntzaren erakusgarri.

Egiaztagiria aldian-aldian berritzen da, erakundeak lortutako ziurtagiri berriak eta mantentzen dituenak kontuan hartuz. Hortaz, datozen urteetan maila altuagoak lortzeko aukera izango dugu.

Tankera honetako egiaztagiriak Mutualian dugun asistentzia-kalitate eta etengabeko hobekuntzarekiko konpromisoaren adierazgarri dira gure bezero, aliatu eta gizartearentzat, oro har.

Gure eskerrik beroena eta zorionak errekonozimendu hau lortzen lagundu duten Mutualiako guztiei.

Mutualiak eta bertako langile guztiek asistentziakalitatearekin konpromiso irmoa dute. 2013an UNE 179003 pazienteen segurtasun-arriskuen ziurtagiria lortu zuen lehenengo mutua izan ginen.

Oraingo honetan, QH (Quality Healthcare) egiaztagiriaren I. ediziora aurkeztu gara. Asistentziakalitatearen Espainiako Elkartearen (SECA) eta Espainiako Kalitatearen Elkartearen (AEC) laguntzaz, Osasun-integrazioaren garapenerako Institutuak sustatutako (IDIS) asistentziaren kalitatearen antzemate-sistema bat da.

Egiaztagiri honek kalitatearen adierazle sintetiko bat du oinarri, eta erakunde bakoitzak dituen ziurtagiri eta errekonozimendu desberdinak kontuan hartuz kalkulatzen da.

Mutualiak QH egiaztagiria jaso du OINARRIZKO ZIGILUA + IZAR 1 kategorian, eta hori lorpen handia da, batetik, saria egiaztagiriaren lehenengo edizioan lortu izanagatik eta, bestetik, lortutako mailagatik.

Gainera, egiaztagiria jaso duen lehenengo mutua gara.

Saria emateko ekitaldia ekainaren 25ean izan zen Madrilgo Villamagna hotelean. Mutualiatik Víctor Etxenagusia, Leire Sainz de Vicuña, Jesús Martínez eta Luis Canel joan ziren.

Lehenengo edizioan 75 erakunde aurkeztu dira guztira eta horietatik 37k bakarrik jaso dute saria: bakar batek ere ez du lortu maila gorenena (3 izar), 7k 2 izar lortu dituzte (haien artean, Hospital Universitario Moncloa eta Hospital Universitario HM 5

GAUR EGUN

Mutualia ikasgela Mutualiako Kudeaketa Saila

Uztailean Mutualia Ikasgelaren lehenengo ekitaldia egingo dugu. Aholkularitzak eta enpresak gonbidatuta zaudete: hainbat gai landuko ditugu modu praktikoan.

Zer da Mutualia Ikasgela??

Prestakuntza jardunaldiak; talde txikietan antolatuak (30-35 pertsona); iraupena 1h 15 min gutxi gora behera izango da; eta joera praktikoa izango dute.

Zerbait ordaindu behar da?

EZ, doako jardunaldiak dira.

Noiz izango da hurrengoa?

Lehenengo ekitaldia 2015eko uztailean izango da.

Zein gai jorratuko dira? (programatutakoak) 1. Ordezko ordainketa estranetan.

Gizarte Segurantzaren Zuzeneko Likidazio Sistema berria (SLD); orain arteko Cret@ Sistema osatuko du.

• Zorren grabazioa.

•Gorabeheren itzultze-eskaera.

•Ordainketen ordainagiria.

2. Autonomoen Jardunari Uztearen Prestazioa (CATA) Prestazioa jaso ahal izateko bete behar diren baldintza berriak.

Nola apuntatu naiteke?

Emaila bidaliko dizuegu ondorengo ekitaldiaren data eta izena emateko prozedura ezagutzera emateko.

Zalantzaren bat izanez gero jar zaitez harremanetan zure kudeatzailearekin edo Mutualiako Kudeaketa Sailarekin: 944 25 25 56

6

GAUR EGUN

Industriaren eta Enpresa Txiki eta Ertainen Zuzendaritza Nagusiak (IETEZN) “Empresario individual: Creación y puesta en marcha” argitalpena, 2015eko martxoan eguneratutakoa, aurkeztu du.

Mutualiako Kudeaketa Saila

«Banako enpresaburu» terminoak bi figura biltzen ditu: banako enpresaburua edo autonomoa eta ardura mugatuko ekintzailea. Biek alderdi komun asko dituzte, baina badaude bereizten dituzten zenbait ezaugarri ere. Horregatik zilegi da informazio zehatza sortzea.

Edukiak gida egitura du eta hiru esparrutan dago egituratuta: • Forma juridikoari eta sortze-prozesuari eta abiaratzeari buruzko informazioa.

• Sortze prozesurako izapideei buruzko informazio xehatua.

• Abian jartzeko izapideei buruzko informazioa.

Bestalde, hiru irakurketa maila ditu: • Informazio eskematikoa fluxugramen bidez.

• Informazio laburtua taulen bidez.

• Izapide bakoitzari buruzko informazio xehatua.

Gainera, informazio horretan, dokumentuetarako edo web atarietarako estekak ere jaso dira.

Industriaren eta Enpresa Txiki eta Ertainen Zuzendaritza Nagusiak (IETEZN) “Empresario individual: Creación y puesta en marcha” argitalpena aurkeztu du.

«Banako enpresaburu» terminoak bi figura biltzen ditu: banako enpresaburua edo autonomoa eta ardura mugatuko ekintzailea. Biek alderdi komun asko dituzte, baina badaude bereizten dituzten zenbait ezaugarri ere. Horregatik zilegi da informazio zehatza sortzea.

Edukiak gida egitura du eta hiru esparrutan dago egituratuta: • Forma juridikoari eta sortze-prozesuari eta abiaratzeari buruzko informazioa.

• Sortze prozesurako izapideei buruzko informazio xehatua.

• Abian jartzeko izapideei buruzko informazioa.

Bestalde, hiru irakurketa maila ditu: • Informazio eskematikoa fluxugramen bidez.

• Informazio laburtua taulen bidez.

• Izapide bakoitzari buruzko informazio xehatua.

PDF formatu nabigagarrian deskarga daiteke. Informazio horretan, dokumentuetarako edo web atarietarako estekak ere jaso dira. http://www.ipyme.org/Publicaciones/AutonomoCreacionPuestaEnMarcha.pdf 7

GAUR EGUN

Langile autonomoen Jarduera eteteagatiko prestazio-eskaeren % 40 urteko lehen hiruhilekoan onartu dira.

Mutualiako Kudeaketa Saila

2015eko lehen hiruhilekoan aplikatu da lehen aldiz langile autonomoen jarduera etetagatiko prestazioa erregulatzen duen araudia. Araudi hori 2014ko abenduan aldatu zuten lehen aldiz, Gizarte Segurantzarekin lankidetza duten mutualitateen sisteam berria erregulatzen duen Legearen bidez. Izan ere, mutualitate horiek, Enplegu Zerbitzu Publikoa eta Itsasoaren Gizarte Erakundea dira prestazio horien kudeatzaile nagusiak.

Profesional eta Langile Autonomoen Batasunaren (UPTA) arabera, hiruhileko horietako datuek (2.205 eskaera, ondo ebatzitako 812 espediente eta ebazteko dauden 472 espediente) erakusten dute arau berriak emaitza positiboak izan dituela. Izan ere, 2014. urte osoan, erreklamazioen % 25 bakarrik onartu zituzten eta eskaera kopurua ez zen 6.000ra iritsi. Ondorioz, eskatzaileen kopurua eta aldeko erantzunena hobetu dira.

Autonomoen egoera ekonomikoa justifikatzeko frogen erregulazioa izan da aldaketa nabarmenena, hori baita prestazioa jasotzeko arrazoi nagusietako bat.

Arau berrien interpretazio bateratua ahalbidetzeko gutuna, autonomoen elkarteekin hitzartutakoa, erakunde kudeatzaileei bidal diezaiela eskatzen dio UPTAk Gizarte Segurantzari. ÂŤArlo horretako helburuak lortzetik urrun gaude, eta denok saiatu beharko ginateke prestazio horrek jarduera utzi behar duten autonomoen gizarte-baldintzak hobetzeko, asko baitira oraindikÂť, esan du UPTAko idazkari nagusi SebastiĂĄn Reynak.

8

LEGEAK

ORDUTEGIA ZEHAZTEKO AUKERA LEGEZKO ZAINTZAGATIK EDOTA SENITARTEKO BAT ZAINTZEKO MURRIZKETA ESKATZEAN.

María Urizar. Mutualiako lege-aholkularitzako abokatua

Orain artean, Langileen Estatutuko 37.5 artikuluak honelaxe zehazten zuen: «Legezko zaintza dela eta, sei urtetik beherako umeren bat edo ordaindutako lanik egiten ez duen gutxitu fisiko edo psikikoren bat zuzenean zaindu behar dutenek lanaldia gutxitzeko eskubidea izango dute, soldata ere hein berean gutxituta; lanaldiaren heren bat izango da gutxienez, eta erdia gehienez ». Hala, 2015eko martxoaren 23an Auzitegi Nazionalak 49/2015 Epaian prezeptu honen aplikazioa modulatu du. Hala, telefonia-enpresa batean (Contact Center) adingabe bat zaintzeko lanaldia murriztea eskatu zuen langile baten kasua jasotzen da; astelehenetik igandera egiten du lan, eta bere lan-hitzarmenak zehazten du murrizketa ohiko jardunaldiaren arabera egingo zaiola, «eguneko» kalifikatzaileari kasurik egin gabe. Azken aldaketa hori Lan Merkatua Premiaz Egokitzeko neurriei buruzko 3/2012 Errege Lege Dekretuaren azken xedapenetako lehenaren bidez txertatu zen.

Epaiak zehazten duenez, Langileen Estatutuko 37.6 artikulua betez, “lan-hitzarmenek zehaztu ahal izango dituztela lan-murrizketako ordutegiak finkatzeko irizpideak”. Horrenbestez, lan-hitzarmenak laniturrien sisteman txertatzen direnez eta Contact Centerraren hitzarmena aldaketa indarrean jarri ondoren sinatu zenez, ulertzen da aldeen asmoa dela prezeptuaren edukiari eustea, estatutuaren erregulazioa hobetuta. Hortaz, bada nolabaiteko aplikatzeko lehentasuna, Langileen Estatutuko 3.3 artikuluan jasotzen dena; izan ere, ezartzen da bi arauren edo gehiagoren artean gatazkak sortzen direnean (dela estatukoak, dela adostutakoak), langileentzat mesedegarrien dena aplikatuko dela. Horrenbestez, arauak gutxieneko baldintza batzuk finkatu baino ez ditu egingo, eta hobetzeko aukera irekita utziko du (eskuarki negoziazio kolektiboaren bidez lortzen dena).

Hala, enpresak ezin dezake adierazi zuzendaritzaren antolaketa-konturik, ezta langile beharrik edota ekoizpen-jardueraren eskakizunik ere; izan ere, lehentasuna langileak soldata galerarekin egiten duen ahaleginak dauka, beste edozer antolaketa- edota ekoizpen-ekintzaren gainetik, eta enpresaburuak izango du argi eta garbi adierazi beharra zergatik ez duen eman murrizketa (EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren epaia, 2014-09-23).

Horrenbestez, aplikagarria den hitzarmenarekin bat, jardunaldia murrizteko eta ordutegia zehazteko lanei dagokienez, langileak egin beharko du aukera, bere ohiko jardunaldiaren barruan, eta lan-hitzarmenean aurreikusten diren eskakizunak eta baldintzak baino ez ditu bete beharko. Ondorioz, enpresak ezingo dio eskatu esandako ordutegi-zehaztapena «eguneroko» jardunaldi ohikoan egiteko nahitaez.

9

PREBENTZIOA

AHOTSEKO PATOLOGIEI BURUZKO FOCUS GROUP. Mutualiako Prebentzio Saila

Mutualian hainbat focus group antolatu ditugu mutualitate honek abiarazitako ekimen bat lantzeko: babestutako langileentzako ahotsaren eskola abiaraztea eta fonazio-aparatuaren patologiei buruzko eskuliburuaren argitalpena. Focus groupetan ahotsaren erabilera profesionalarekin lotutako kidetutako enpresek hartu dute parte, besteak beste, hezkuntzaren, musikaren eta prentsaren arloetakoek, eta beren ekarpenak egin dizkigute.

Ahotsa harreman pertsonaletan eta profesionaletan gehien erabiltzen den modua da. Ezinbestekoa da ezagutzak, pentsamenduak eta sentimenduak adierazteko eta komunikatzeko. Gainera, lanbide askotan, lantresna ere bada, irakasleen, abeslarien eta teleoperadoreen kasuan adibidez, eta etengabe erabiltzen dute. Horregatik, baliteke aldi baterako lanerako ezintasunak sortzea. Herritarren % 5ek ahots kordetako noduluak izaten ditu, baina irakasleen artean portzentajea % 17 eta % 57 artekoa izaten da.

Ahots-kordetako noduluak lanbide-gaixotasunen koadroan sartuta daudenetik, Laneko Arriskuak Prebenitzeko Legeak aintzat hartzen du ahotsaren asalduren ezaugarrien eta maiztasunaren azterketa.

Asaldura horien kasuak funtzionalak izan daitezke, gainesfortzuen edo ohitura txarren ondoriozkoak adibidez, edo inguruaren baldintzek eragin ditzakete (lehortasunak, erreberberazioek, etab.).

Arazo horiei aurre egiteko, Mutualiak hainbat jarduera antolatu ditu enpresek eta langileek prebentzio eta zuzenketa neurriak hartzeko. Guztiak focus groupetan landu dituzte. Hurrengo erakunde hauek hartu dute parte: Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak, Euskal Herriko Unibertsitateak, San Andres Ikastetxea Koop. Elk., Otxarkoagako Lanbide Eskolak, Basauri Ikastetxeak, BegoĂąazpi Ikastolak, Diario Vasco Kirol Elkarteak, Intermezzo Elkarteak, Centro Superior de MĂşsica fundazio pribatuak, Diocesanas fundazioak eta Sherpa 2 Investments enpresak. Hemendik, eskerrak eman nahi dizkiegu parte hartu duten eta ekarpenak egin dituzten guztiei.

Topaketa horien bidez, beste enpresa batzuetarako, alegia, beren jardueraren ondorioz sortzen diren halako patologiak prebenitu behar dituztenetarako, interesekoak izan daitezkeen jarduerak zehaztu ditugu.

Horietako bat ahotsaren patologiekin lotutako faktoreei buruzko eskuliburua da, batez ere, ahots-kordetako noduluei buruzkoa, eta arrisku-iturriak eta prebentzio-neurriak biltzen ditu. Eskuliburuak prebentzioarduradunei zuzendutako zati bat du, eta beste bat noduluak dituztenei edo izateko arriskua dutenei 10

PREBENTZIOA zuzendutakoa.

Bestalde, profesionalentzako ahots-eskola sortuko dute. Talde txikientzako hainbat saio prestatuko dituzte, disfonia saihesteko eta ahotsa zaintzeko teknikak erakusteko.

Azkenik, enpresako prebentzio-arduradunentzat eta zuzendarientzat mintegi tekniko bat prestatzen ari gara.

Horien bidez, ahotsean parte hartzen duten organoak lantzen eta ahotsa zaintzen ikasiko dute, eta ahotsa behartzera eramaten gaituzten kanpo elementuak aztertuko dituzte.

Gai honi buruzko informazio gehiago argitaratuko dugu.

11

FORMAKUNTZA

Segurtasunarekin loturiko jarrera arriskutsuak kudeatzeko tresnak.

Mutualiako Prebentzio Saila

Ekainaren 3an SEGURTASUNAREKIN LOTURIKO JARRERA ARRISKUTSUAK KUDEATZEKO TRESNAK mintegia egin zen Bilbon arrakasta handiz. Lantokietan segurtasunarekin lotutako jokabideak ezartzeko izandako aldaketak jorratu zituzten.

Mintegiak hiru hizlari izan zituen: Federico Fernández Diez UNEATLANTICOko Gizarte eta Humanitate Zientzien Fakultateko dekanoa, Estibaliz Perez ALUDIUMeko (garai bateko ALCOA) Segurtasun, Osasun eta Ingurumeneko arduraduna, eta Roberto Castaño Vallejo Gerdauko Segurtasuneko arduraduna. Beren erakundeetan erabili duten metodologikoa modu dibertigarri eta didaktikoan azaldu zuten, baita erakunde bakoitzean izan dituzten emaitzak ere.

Hona hemen hitzaldien laburpenak: «Eraikuntza-obretan laneko arriskuak prebenitzeko jarreren azterketa».

Federico Fernández Diez.

Federico Fernández Diezek segurtasuna bermatzeko jokabideak aldatzeko programak nola ezarri zituzten azaldu zuen. Halako programak ezartzeko zuzendaritza konbentzitzea beharrezkoa dela nabarmendu zuen. Hasierako konbentzimendu hori aprobetxatu behar da, baina hori bezain garrantzitsua da helburuak, betekizunak eta arduradunak zehaztuta dituen lan-metodologia ezartzea, jokabide aldaketa lortzeko.

Federicok esperientzia handia du, eta azaldu zuen jokabide seguruak ez direla kontzientziazio edo prestakuntza orokorrekin lortzen. Aitzitik, langile bakoitzak bere jarrera segurua landu behar du. Horretarako, enpresak jokabide seguruak bultzatu eta indartu behar ditu eta ez ditu zigortu edo oztopatu behar.

«Segurtasunarekin loturiko jarrera arriskutsuak kudeatzeko tresnak».

Estibaliz Pérez.

Estibaliz Pérez. ALUDIUMen abiarazitako proiektuan, prebentzioa «pertsona hori, zeregin hori, une hori» mailan dago, zeregin zehatz batean eragin dezaketen faktore guztiak kontuan hartzen baitira errore bat egiteko aukera ebaluatzeko (lan-ingurunea, norbanakoaren ezaugarriak, zereginaren eskakizuna...) eta horri aurre egiteko tresnak zehazteko.

«Jokabideak kudeatzeko programa».

Roberto Castaño.

Gardaun abiarazitako proiektuak uste du jokabideak lantzeko ezinbestekoa dela eragileekin zuzenean aritzeko tresnak izatea. Hala, lankideen jokabideak kudeatzeko etengabeko hobekuntza helburu duten hainbat tresna dituzte, eta zuzendariekin eta eragileekin erabiltzen dituzte.

12

OSASUN ETA SEGURTASUN GOMENDIOAK

BURUKO MINAK: GARAI HONETAKO OINAZE BAT Testu eta irudia: Koldo Azpitarte OrroĂąo

Zefalea edo buruko mina giza espeziearen oinaze formarik ohikoenetakoa da. Buruko mina aldizka agertzen da, oro har, eta zenbait motak medikuaren diagnostiko zehatza eta tratamendu espezifikoa eskatzen dute. Hortaz, ez da komeni nork bere kabuz sendagaiak hartzea.

Migraina Migrainaren kasuan, buruko min krisiak errepikakorrak dira, aldakorrak intentsitateari, iraupenari eta maiztasunari dagokienez, oro har hemikranialak, eta maiz, goragale eta gorakoari, fotofobiari eta fotosentikortasunari lotuak.

Noizbehinka sentikortasunaren, sistema motorraren edo hizkuntzaren defizitaren ondoren edo haiekin batera gertatzen dira, eta ariketa fisikoarekin okerrera jotzeko eta loarekin hobetzeko joera dute.

Migrainak populazioaren % 10-15 ingururi eragiten dio, eta emakumezkoengan da ohikoagoa. Pazienteen % 70ek aurrekariak ditu familiaren historia klinikoan. Gizonezkoengan haurtzaroan hasteko joera du, eta lehen hilekoarekin batera emakumezkoengan. Maiztasunak behera egiten du urteekin.

Krisiok zenbait elikagai mota hartzeak eragin ditzake, hala nola tiramina asko dutenak (gazta ondua, banana helduak, kakahueteak) eta kafeinan eta feniletilaminan oparoak direnak (txokolatea, kafea, kola, tea), bai eta ingurune-faktoreek (argi dirdiratsuek, usain biziek) eta lo-orduak edota estresa areagotzeak ere.

Bi migraina mota daude: Aurarik gabeko migraina (migraina arrunta): Ohikoena da.

Migraina auraduna (migraina klasikoa): Migraina mota horrek ÂŤauraÂť izeneko hainbat sintoma neurologiko itzulgarri ager ditzake: ikusmenaren nahasmenduak eta ikusmenarekin loturarik ez duten beste batzuk, esaterako paresia, parestesiak, disfasia eta entzumen- eta usaimen-haluzinazioak.

Aurretiko 24-48 orduetan pazienteek bestelako sintoma prodromikoak izan ditzakete; hala nola, umorealdaketak, adimen-trakestasuna, logalea edota goragalea.

Tratamendua. Faktore eragileak ezabatzeko ahalegina egin beharko da. Tratamendu farmakologikoa bitarikoa izan daiteke, sintomatikoa (aspirina, ibuprofenoa, naproxenoa, parazetamola, metoklopramida edo sumatriptan) zein profilaktikoa (beta-blokeatzeileak, kaltzio-antagonistak, antidepresibo triziklikoak), hilabeteko 3 edo 4 migraina-krisitik gora sufritzen dituztenei gomendatuko zaizkienak.

Tentsio-tipoko buruko mina Entitate ezberdinak baino, migraina arrunta eta tentsio-tipoko buruko mina antzeko prozesuak direla eta gaixotasun beraren bi muturrak irudikatzen dituztela uste da. Mina aldebikoa izaten da oro har, gorra, zapaltzailea, neurrizko intentsitatekoa, eta pazienteek buruaren zapaltze gisara deskribatzen dute, ilea

13

OSASUN ETA SEGURTASUN GOMENDIOAK ukitzean sentsazio mingarria eragiten duena. Buruko mina kroniko bilakatzen bada, antidepresibo triziklikoak baliagarriak dira hura kontrolatzeko.

Luku gisako buruko mina Gizonen artean da nagusi, eta 35 urte ingururekin hasten da. Mina intentsitate handikoa da, taupakaria eta ziztatzailea, eta batez ere bekokiaren eta begien aldeari eragiten dio. Kopetatiko izerditzearekin, malkojarioarekin, konjuntibako injekzioarekin eta sudur-kongestioarekin batera etorri ohi da, eta, zenbaitetan, erasandako aldeko betazalari eragiten dio. Egunean hainbat krisi izaten dira, ordu eta erdi baino gutxiago irauten dutenak eta hiru hilabetez ere luza daitezkeenak, ondoren hilabetetan edo urtetan asintomatiko iraun dezaketelarik. Batzuetan urtaro-aldaketei egozten zaizkie, eta gauez ager daitezke, loaldiaren hasieran.

Oheratzean hartutako ergotamina bidezko tratamenduak erantzun ona eman ohi du (gaueko krisien aurka).

Hemikrania paroxistiko kronikoa Batez ere emakume gazteek pairatzen duten koadro bitxia da, bekokiaren, begien eta loki-hezurraren aldeari eragiten diena, eta lepora, besora eta bularraren goialdera zabal daitekeena. Oso ongi erantzuten dio indometazina bidezko tratamenduari.

Trigeminoaren neuralgia Ez da buruko mina zentzu hertsian, eta aurpegiko algien multzoan sailkatu beharra dago. Nerbio trigeminoaren (aurpegia inerbatzen duenaren) 2. edo/eta 3. adarraren banaketa-aldeko min laburra da, intentsitate handikoa eta pazienteen arabera ÂŤkarranpa elektrikoÂť oso mingarriaren parekoa. Karbamazepinaren bitartez arrakastaz tratatu ohi da.

Zelula erraldoien arteritisaren ondoriozko buruko mina Zelula erraldoien arteritisa neurologian maiztasun handienarekin agertzen den arteriopatia inflamatorio ezinfekziosoa da. Buruko minaren koadro kliniko gutxi gorabehera osoa eragiten du, hau da, sukarra, sindrome konstituzionala eta murtxikatze- eta mihi-muskulaturaren klaudikazioa, eta lotura eduki dezake polimialgia erreumatikoekin. Ohikoagoa da arraza zuriko emakumeengan, 50 urtetik gorakoengan ia esklusiboki, eta oso eraginkorra izaten da prednisona bidezko tratamendua.

Garezur barruko hipertentsio idiopatikoa Emakume gazte eta gizenegien ohiko gaixotasun bat da. Oinarriko nahasmendu endokrino bati egozten zaio maiz. Garezur barruko hipertentsioaren bestelako kausak baztertu beharra dago.

Ondorioz: Azken batez, buruko mina patologia edo koadro kliniko jakin baten sintoma bat izan daiteke, eta beharrezkoa da diagnostiko zuzena egitea tratamendurik egokiena aurkitu ahal izateko. Hortaz, buruko min errepikakor baten edo ohikoa baino luzeago edo biziago baten aurrean, ezinbestekoa da lehen mailako arretako medikuarengana jotzea eta automedikazioa saihestea.

14

BERDINTASUNA

Genero-indarkeriaren biktima izandako emakumeen lan-integrazioa sustatzeko Sumamos talento izeneko jardunaldia.

Cristina Mendia, mutualiako efr managerra

Joan den 2015eko ekainaren 1ean Cristina MENDIA Sumamos talento jardunaldian izan zen MUTUALIAREN izenean. Emakumeen Erakundeak Genero-indarkeriaren biktimen lan-integrazioa: Espainia eta Norvegiaren arteko jardunbide onen trukea� antolatu du, Norvegiako Berdintasunaren aldeko eta Diskriminazioaren aurkako Bulegoaren laguntzaz. Jardunaldia Gizarte Zerbitzuen eta Berdintasunaren Estatuko Idazkaritzaren egoitzan ospatu zen.

Rosa UrbĂłnek, Emakumeen Erakundeko zuzendari nagusiak; Blanca Hernandezek, genero-indarkeriaren gobernuko ordezkariak; eta Johan Vibek, Espainiako enbaxadore norvegiarrak, inauguratu zuten topaketa.

Hainbat enpresatako ordezkariek hartu zuten parte, gehienak genero-indarkeriarik gabeko gizarte baten aldeko enpresa-sareko kideak, enpleguaren zerbitzu publikokoak eta lan-bitartekaritzan eta Espainia eta Norvegiako genero-indarkeriaren biktimen bitartekotzan adituak.

Emakumeen Erakundeko zuzendariak, Rosa UrbĂłnek, bitartekotzan aritzen diren enpresa eta erakundeen rolak genero-indarkeriaren erauztean eta biktimak lanean-txertatzean duen garrantziaz hitz egin zuen, eta adierazi zuen emakume horiek indarberritzeko oinarrizkoa dela, euren autoestimua hobetzen lagundu eta berriro ere euren bizitzen jabe izatea ahalbidetzen dielako.

Jardunaldiko helburuak, bi herrialde antolatzaileen artean alor horretako bizipenak trukatzeaz gain, honakoak izan ziren: enpresen parte-hartzeak genero-indarkeriaren biktimen lan-integrazioari eta kalte horren aurkako kontzientziazioari egiten dion mesedea azpimarratzea.

Gaur egun, 62 dira Osasun, Gizarte-zerbitzu eta Berdintasuneko Ministerioaren genero-indarkeriarik gabeko gizarte baten aldeko enpresak programan parte hartzen duten enpresak, eta aurreikusita dago beste 22 enpresak ere bat egitea.

2012az geroztik, programa honi esker 1.461 biktimak lana eskuratu dute, eta martxan jarri zenetik (2011. urtean) guztira ia 2.000k. Gainera, enplegagarritasuna hobetzeko egin diren tailerrez gozatzeko aukera izan dute (trebetasun sozialerako zein lanerako prestakuntza eta lana bilatzeko teknikak).

Sumamos talento jardunaldia genero-berdintasuna eta gamilia- eta lan-bizitza bateragarri egiteko programan dago txertatuta, eta Europako ekonomia-ereduaren (EEA Grants) funtsekin batera finantzatu da. l

15

BERDINTASUNA

LANALDIA: BERDINTASUNA ENPRESAN. BERDINTASUN PLANEN ETA NEGOZIAZIO KOLEKTIBOEN ARTEAN. Joan den ekainaren 25eanBERDINTASUNA ENPRESAN. BERDINTASUN PLANEN ETA NEGOZIAZIO KOLEKTIBOEN ARTEAN lanaldia egin zen MADRILGO KARLOS III.a UNIBERTSITATEAN Cristina Mendia, mutualiako efr managerra

Jardunaldian hainbat mahai-inguru egin ziren. Lehenengoan, sarrera soziologiko eta legal baten aurkezpena egin zuten, eta bertan, Karlos III.a Unibertsitateko irakasleek hartu zuten parte.

Bigarren MAHAI INGURUAN erakundeek hartu zuten parte: Estatuko Administrazio Orokorrak. berdintasun-planak bultzatzeko eta onartzeko ekintzak aurkeztu zituen.

Espainiako Enpresaburuen Elkarteen Konfederazioko ordezkariak, berdintasunaren mahai-inguruko kide eta Adeccoko Lege Araubideko zuzendari gisa, aukera-berdintasunaren enpresa sena eta berdintasun-politika ezartzea bermatzen duten berdintasun-planak aurkeztu zituen.

CC OOko. Emakumeen Idazkaritzak ere parte hartu zuen aukera-berdintasunari buruz sindikatuko ikuspegitik hitz egiteko.

Azkenik, Opa単el Emakumeen Erakundeak enpresen berdintasunarekiko konpromisoaren eraginaren inguruan jardun zuen.

Hirugarren MAHAI-INGURUAN Praktika onak berdintasun kontuetan jorratu zituzten; bertan, MUTUALIAren ordezkari Cristina Mendiak hitz egin zuen, eta azaldu zuen MUTUALIAK, Aukera Berdintasuna Enpresan bereizgarria duen enpresa erreferente gisa, zer berdintasun-neurri ezarri dituen bide horri ekin zionetik.

16

MUTUALIA KIROLAREKIN BAT

Bela Udarako kirol bikaina Euskal Kirol Federazioen Batasuna

Izan ere, itsasoan erabakiak norberak hartu behar ditu.

Neskek eta mutilek aukera-berdintasunean lehiatzeko aukera ematen duten kirol gutxi dago, eta bela da horietako bat.

Belaontzian nabigatzen ikastea erraza eta oso dibertigarria izan daiteke. Hala, umeek eta helduek egun atseginak eman ditzakete udan itsasoa zeharkatzen.

Euskadin hainbat eskola homologatu daude, eta udarako kirol erakargarrienetako batekiko zaletasuna pizteko eskaintza zabala dute.

Bela edonoren eskura dago. Bela arina ikasten hasteko adin egokiena 8-9 urte da. Hasieran, kirolarekin lehen harremana izateko, belaontzia hainbat lagunek partekatzen dute, 6 eta 7 ume arteko taldeek, hain zuzen. Ondoren, bakarrik edo bikotetan nabigatu daiteke.

Modalitate honetako lehen eskoletan, belak erabiltzeko moduak, ontzien zatiak, haize motak, aparailuak eta korapiloak ikasten dituzte. Norabideei eta maniobra nagusiei (biratzea, hautsian joatea, zeharka nabigatzea, haizearen alde joatea eta haizearen alde biratzea) buruzko eskolak jasotzen dituzte.

Eta bizitzan funtsezkoak diren beste alderdi batzuk ere ikasten dituzte, adibidez, laguntasuna eta taldeko lana. Kirol honen abantailen artean, itsasoarekiko kontaktu atsegina eta askatasun-sentsazioa ez ezik, segurtasuna lortzeko ere lagungarria da.

17

Era berean, ez du adinarekin lotutako muga handirik jartzen, naturarekiko lotura estua du eta abenturakutsua du.

Bela arineko oinarriak ikasi ondoren (Optimist, Laser, L’Equipe 420 eskolak, besteak beste) gurutzaldi-bela ikasten has daiteke. Plazeragatik nabigatu daiteke, kirola menderatzen duzula sumatzen, ontziaren abiadura optimizatuz. Udan, Kantauri itsasoan estropada garrantzitsuak izaten dira. Aurtengo Eskarra Garaikurra (51 urte bete dituena) eta Gurutzontzien Bizkaiko Lehiaketa egin dituzte, baina uztailean, gurutzaldi-belaontzietarako Euskadiko txapelketa garrantzitsuenetako bat da izango da: XXIV. Euskal Kostaldea Estropada-Urrezko Balea. Joan den mendeko 90eko hamarkadatik erreferentzia da Kantauri itsasoan, bai parte hartzen duten ontzien kopuruagatik (40 eta 50 ontzi artean unitate artean, baita J 80 klasekoak ere), bai kalitateagatik. Eta, hil honetan, Getxon egingo dute.

Bestalde, itsasoak zeharkatzen hamarkadak eman dituzten ontziak Gitana 2015 Kopan lehiatuko dira.

Itsasontzi klasikoak, antzinakoak eta tradizionalak bilduko ditu uztailaren 10ean, 11n eta 12an, AbraReal Sporting Club-ean.

Nabigatzea errutinatik ihes egiteko modu bikaina da, batez ere, oporraldian.

MUTUALIA KIROLAREKIN BAT Espezialitate hau probatzen duen edonor oso pozik egongo da nabigatzen eta ondo pasatuko du beti, haizea edozer dela, batez ere, zakarra denean eta olatuak handiak direnean.

Izan ere, olatuetan planeatu izango du, haizea aurpegian duela.

Itsasoaren ondoan bizi gara. Ez diezaiogun bizkarra eman.

18

UMOREA

OGITARTEKOAREN ETENALDIA Kepa Bilbao

19

mutua informazioa 2015ko ekaina 51 zbk.