IKIGAI_2b.indd 2
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
IKIGAI_2b.indd 3
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
Tytuł oryginału: Los secretos de Japón para una vida larga y feliz Projekt okładki: Ewa Iwaniuk/&Visual, www.andvisual.pl Redaktor prowadzący: Aleksandra Janecka Redakcja: Sławomira Gibka Redakcja techniczna: Anna Sawicka-Banaszkiewicz Korekta: Renata Kuk
© 2016 by Héctor García and Francesc Miralles All Rights Reserved For the illustrations © 2016, Marisa Martínez For the graphics © 2016, Flora Buki Translation rights arranged by Sandra Bruna Agencia Literaria, S.L. © for the Polish edition by MUZA SA, Warszawa 2017 © for the Polish translation by Katarzyna Mojkowska
ISBN 978-83-287-0484-8
Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA Wydanie I Warszawa 2017
IKIGAI_2b.indd 4
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
Mojemu bratu Aitorowi, który najczęściej ze wszystkich znanych mi osób powtarza: Stary, ja nie wiem, co mam w życiu robić! Héctor García
Wszystkim moim przyjaciołom – tym dawnym, obecnym oraz przyszłym – za to, że dają mi bezpieczne schronienie oraz motywację do podążania własną drogą. Francesc Miralles
IKIGAI_2b.indd 5
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
IKIGAI_2b.indd 6
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
Tylko będąc aktywnym, będziesz pragnął żyć sto lat. Przysłowie japońskie
IKIGAI_2b.indd 7
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
IKIGAI_2b.indd 8
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
Spis treści
TAJEMNICZE SŁOWO . . . . . . . . . . . .
I
11
FILOZOFIA IKIGAI Sztuka starzenia się młodo . . . . . . . . . . . . 17
II
ANTI-AGING – SEKRETY Co zmienić w codziennym życiu, by było długie i przyjemne . . . . . . . . . . . . 29
III
MISTRZOWIE DŁUGOWIECZNOŚCI Wyznania najstarszych ludzi Wschodu i Zachodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
IV
OD LOGOTERAPII DO IKIGAI Odnalezienie sensu istnienia jest ważne, by żyć dłużej i lepiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
V
STAN PRZEPŁYWU W KAŻDEJ CZYNNOŚCI Jak przeistoczyć pracę i czas wolny w przestrzeń rozwoju osobistego . . . . . . . 93
IKIGAI_2b.indd 9
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
VI
INSPIRACJE Z KRAINY STULATKÓW Tradycje i życiowe dewizy z Ogimi, które pomagają żyć długo i szczęśliwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
VII
DIETA IKIGAI Co jedzą i piją najbardziej długowieczni ludzie świata . . . . . . . . . . . . 149
VIII UMIARKOWANY RUCH TO DŁUŻSZE ŻYCIE Wschodnie ćwiczenia fizyczne, które sprzyjają zdrowiu i długowieczności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
IX
ODPORNOŚĆ I WABI-SABI Jak mierzyć się z problemami i zmianami w życiu, by nie zestarzeć się ze stresu i niepokoju . . . . . . . . . . . . . . . 199
EPILOG IKIGAI, SZKOŁA ŻYCIA . . . . . . . . . . . . . . . 217
IKIGAI_2b.indd 10
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
Tajemnicze słowo Ta książka narodziła się pewnej deszczowej tokijskiej nocy, kiedy to my, dwaj autorzy, spotkaliśmy się w jednej z tych knajpek, jakich jest w mieście na pęczki. Wcześniej czytaliśmy nawzajem swoje teksty, ale nie spotkaliśmy się dotychczas osobiście ze względu na dzielące stolicę Japonii i Barcelonę dziesięć tysięcy kilometrów. Skontaktował nas ze sobą wspólny znajomy i tak oto narodziła się przyjaźń, której owocem jest właśnie ta książka, i wygląda na to, że to więź na całe życie. Podczas następnego spotkania, które miało miejsce rok później, udaliśmy się na spacer po parku w centrum Tokio i tam zaczęliśmy rozmawiać na temat zachodnich nurtów w psychologii, a szczególnie logoterapii, czyli terapii sensu życia. Komentowaliśmy fakt, że podejście Viktora Frankla wychodzi ostatnio z mody, przynajmniej podczas sesji terapeutycznych, ustępując miejsca innym psychologicznym szkołom. Ludzie jednak nadal poszukują głębszego znaczenia tego, co robią i przeżywają. Wszyscy zadajemy sobie pytania takie jak: Jaki jest sens mojego życia? Czy chodzi tylko o zwykłą egzystencję, czy też mam jakąś wyższą misję do wypełnienia na ziemi? | 11 |
IKIGAI_2b.indd 11
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
Dlaczego istnieją osoby, które wiedzą, czego pragną, i żyją z pasją, podczas gdy inne popadają w marazm? Na pewnym etapie naszej rozmowy pojawiło się tajemnicze słowo: ikigai. To japońskie pojęcie, które można przetłumaczyć jako „szczęście płynące z bycia stale zajętym”, ma pewien związek z logoterapią, ale niesie ze sobą jeszcze głębsze znaczenie. Wydaje się również stanowić jedną z przyczyn kryjących się za niezwykłą długowiecznością Japończyków, przede wszystkim mieszkańców wyspy Okinawa. To właśnie tam na każde sto tysięcy mieszkańców przypada ponad dwudziestu czterech stulatków, co znacznie przekracza średnią światową. Jest wiele powodów, dla których mieszkańcy tej leżącej na południu Japonii wyspy żyją dłużej niż gdziekolwiek na świecie: żywność, proste życie na świeżym powietrzu, zielona herbata czy subtropikalny klimat – średnia temperatur jest tam zbliżona do hawajskiej – jednak przy bliższej analizie można podejrzewać, że jednym z sekretów jest to, iż ich życiem rządzi ikigai. Szukając informacji na temat tego pojęcia, zdaliśmy sobie sprawę, że nigdy nie ukazała się jakakolwiek książka zgłębiająca tę filozofię z punktu widzenia psychologii popularnonaukowej lub rozwoju osobistego i nie było prób przeniesienia jej na zachodni grunt. Czy to właśnie ikigai odpowiada za fakt, że na Okinawie jest więcej stulatków niż gdziekolwiek na świecie? W jaki sposób to miejsce inspiruje ich do pozostania aktywnymi | 12 |
IKIGAI_2b.indd 12
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
aż do samego końca? Jaki jest sekret długiego i szczęśliwego życia? Zgłębiając tę koncepcję, odkryliśmy, że na Okinawie położone jest wyjątkowe miasteczko; usytuowana na terenie wiejskim miejscowość zamieszkana przez trzy tysiące osób, zlokalizowana w północnej części wyspy, gdzie wskaźnik długowieczności jest najwyższy na świecie. Z tego powodu została ona okrzyknięta „miasteczkiem stulatków”. Postanowiliśmy, że przeprowadzimy tam obserwację terenu celem poznania sekretów japońskich stulatków, ponieważ w Ogimi – tak nazywa się ta miejscowość – staruszkowie wydają się aktywni i w pełni usatysfakcjonowani aż po kres swoich dni. Po roku badań teoretycznych, z aparatami fotograficznymi oraz dyktafonami, dotarliśmy do miasteczka, w którym nie tylko mówi się językiem przodków, ale także praktykuje religię animistyczną, której serce stanowi mityczny duch lasu o wielkich koronach: bunagaya. Ze względu na brak infrastruktury turystycznej byliśmy zmuszeni do zatrzymania się w domu położonym w odległości dwudziestu kilometrów od Ogimi. Gdy tylko dotarliśmy na miejsce, doświadczyliśmy niezwykłej uprzejmości ze strony mieszkańców miasteczka, którzy przez cały czas śmiali się i żartowali pośród zielonych wzgórz zroszonych krystalicznie czystą wodą. Właśnie tam dojrzewa większość japońskich shikuwas, okinawskich cytrusów, którym przypisuje się wielką moc antyoksydacyjną. | 13 |
IKIGAI_2b.indd 13
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
Czy to one stanowią sekret długowieczności mieszkańców Ogimi? Czy może krystalicznie czysta woda, w której parzą herbatę z moringi? Przeprowadzając wywiady z miejscową starszyzną, coraz bardziej zdawaliśmy sobie sprawę, że istnieje tu coś, co ma o wiele silniejszą moc od lokalnych produktów. Jest to niezwykła radość, którą tryskają miejscowi, sprawiająca, że ich życie staje się długą i przyjemną podróżą. I znów to tajemnicze ikigai. Ale na czym ono dokładnie polega? W jaki sposób można je zdobyć? Nie przestawało nas zaskakiwać, że ta przystań niemalże wiecznego życia znajduje się właśnie na Okinawie, w miejscu, gdzie pod koniec drugiej wojny światowej straciło życie dwieście tysięcy niewinnych ludzi. Jednak zamiast żywić urazę do agresorów, mieszkańcy Okinawy powołują się na ichariba chode, lokalne wyrażenie, które można tłumaczyć: „traktuj wszystkich, jakby byli twoimi braćmi, choćbyś spotkał ich pierwszy raz”. Jednym z sekretów mieszkańców Ogimi jest ich poczucie, że przynależą do lokalnej społeczności, w której od małego ćwiczą się w yuimaaru, pracy zespołowej, która zmusza ich do pomagania sobie wzajemnie. Pielęgnowanie przyjaźni, lekkostrawna dieta, odpowiednia ilość odpoczynku i pewna aktywność fizyczna stanowią składniki ich przepisu na zdrowie, a w sercu tej joie de vivre, radości życia, która stanowi impuls do cieszenia się kolejny| 14 |
IKIGAI_2b.indd 14
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
mi urodzinami oraz celebrowania każdego poranka, leży osobiste ikigai. Celem tej książki jest ukazanie czytelnikowi sekretów zdrowego i szczęśliwego życia japońskich stulatków oraz ofiarowanie narzędzi, dzięki którym odkryje on swoje ikigai. Kto je odnajdzie, będzie miał wszystko, czego trzeba do długiej i radosnej podróży przez życie. Dobrej drogi! Hectór García (Kirai) i Francesc Miralles
IKIGAI_2b.indd 15
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
IKIGAI_2b.indd 16
2016-12-22 13:10:29 Podstawowy czarny
I
FILOZOFIA IKIGAI Sztuka starzenia się młodo
IKIGAI_2b.indd 17
2016-12-22 13:10:30 Podstawowy czarny
IKIGAI_2b.indd 18
2016-12-22 13:10:30 Podstawowy czarny
Jaki jest twój sens życia? Według Japończyków każdy człowiek ma swoje ikigai, które pewien francuski filozof nazywał raison d’être. Niektórzy je znaleźli i są jego świadomi, inni noszą je w sobie, ale nadal poszukują.
To, co kochasz M
JA
IS
PA S
JA
To, czego potrzebuje świat
IKIGAI ZA
IE
To, w czym jesteś dobry
AN
W
PO W
OŁ
ÓD
To, za co mogą ci zapłacić
Dia
gra
m Marca Win
na
https://markwalkerscreenwriting.files.wordpress.com/2015/10/graph-1.png
| 19 |
IKIGAI_2b.indd 19
2016-12-22 13:10:30 Podstawowy czarny
Ikigai kryje się w naszym wnętrzu i wymaga pewnej dozy pełnych cierpliwości poszukiwań, byśmy odnaleźli to, co w naszym istnieniu jest najgłębsze. Według rdzennych mieszkańców Okinawy, wyspy o najwyższym współczynniku stulatków na świecie, ikigai to powód, dla którego wstajemy codziennie rano.
Proszę, nie poddawaj się Posiadanie jasnego i określonego ikigai, czyli wielkiej pasji, dostarcza satysfakcji, szczęścia oraz nadaje życiu sens. Misją tej książki jest to, by pomóc ci je znaleźć, a ponadto przekazać wiele kryjących się w japońskiej filozofii wskazówek, jak zapewnić zdrowie ciału, umysłowi i duchowi. Jedną z rzeczy, które zapewne cię zaskoczą, jeśli zamieszkasz na jakiś czas w Japonii, jest wielka aktywność mieszkańców nawet po przejściu na emeryturę. Tak naprawdę ogromna liczba Japończyków nie przechodzi na nią wcale, lecz nadal pracuje w dziedzinie, którą lubi, jeśli tylko zdrowie na to pozwala. Prawdę mówiąc, w języku japońskim nie istnieje nawet słowo oznaczające emeryturę w taki sposób, w jaki pojmujemy ją na Zachodzie – jako wycofanie się z pracy na zawsze. Jak potwierdza Jan Buettner, dziennikarz „National Geographic” i znawca Japonii, w tamtejszej kulturze posiadanie sensu życia jest tak istotne, że pojęcie emerytury w naszym rozumieniu tego słowa jest tam niepotrzebne. | 20 |
IKIGAI_2b.indd 20
2016-12-22 13:10:30 Podstawowy czarny