Halo, tu Ziemia. Dział robienia rzeczy by MSN Warszawa

Dział robienia rzeczy

WIEK PÓŁCIENIA Sztuka w czasach planetarnej zmiany WIOSNA-LATO

a acują iliard , ż e Z i e m ia ma około 4,5 m

Z M I E

, T U

Na u k o w c y sz

lat!

I A !

HA O L Oddaj to dziecku, a najlepiej poczytajcie razem tekst Katarzyna Witt

UWAGA!!! TREŚCI PRZEZNACZONE DLA DZIECI

z j ak

z em

iesz c z ać

się

aźn

ię is

yj ń prz

kamie

, że

raźn

i…

że

tak

. A na

czka

w et jest

Wspólny Dom

Dział robienia rzeczy

| WIEK PÓŁCIENIA. Sztuka w czasach planetarnej zmiany

kać że nikt nie będzie w stanie dłużej w nim miesz

Ludzie reagują bardzo różnie. Jedni są przerażeni, inni smutni, jeszcze inni udają, że nic się nie dzieje. Są też tacy, którzy mają nadzieję, że możemy jeszcze coś zrobić i zmieniają swoje życie, zachowanie, codzienne wybory. Część ludzi uważa, że wszystko zmyśliłem, a opowieść o złym stanie planety to jedno wielkie kłamstwo.

rnie, zma kos

zas ypa

zostanie

Wędrując po świecie, opowiadam ludziom o tym, co zmieniło się na Ziemi. Tłumaczę, co dzieje się z planetą i jej mieszkańcami – tymi ludzkimi i nieludzkimi organizmami. Musimy dzisiaj wszyscy zrozumieć, że to, co sami widzimy, jest tylko małym kawałeczkiem świata, każdy z nas zatem wie bardzo mało! Nikt nie powinien udawać, że to nie jego sprawa. Ziemia jest wspólnym domem, a każdy kto nie dba o dom albo sam go niszczy, może spodziewać się, że: śm u będzie iec ta k dom się w dom i dom am i

dnie rozpa

ga a iś o r ni z mam i, które pom

sięć ty

ółe

Każdy, kto spędzi na Ziemi parę M I L I A R D Ó W lat, odczuwa go zupełnie inaczej. I właśnie dlatego kamień nigdzie się nie spieszy. Nie musi jeździć samochodem ani latać samolotem, by szybciej zmieniać swoje położenie. A i tak wie wszystko!

ą gaj

Kamień jest poza tym bardzo rzetelnym dziennikarzem. Mówi jak jest. Specjalizuje się w śledztwach dotyczących Ziemi. Przygląda się działaniom człowieka, bo, jak wiadomo, żaden inny gatunek nie ma takiego rozmachu jak słynna ludzkość! Tylko nie pytajcie, jak kamień porusza się po świecie. Nie są znane strategie jego działań. Powiedział kiedyś w wywiadzie, że ludzie i tak tego nie zrozumieją,bo mają zupełnie inne pojęcie czasu. W wiecznym biegu i pośpiechu żyją tylko kilkadziesiąt lat. A czas kamienia jest czasem głębokim.

sięcy nó

alb

udzie mają takie przysłowia: „milczeć jak skała” albo „milczeć jak głaz”. Wydaje się, że kamienie nie mówią, ale jak temu nie zaprzeczyć, skoro nawet naukowcy patrzą na kamień, badają go, oglądają pod mikroskopem, wrzucają do dziwnych płynów i co? Potrafią wiele od kamienia dowiedzieć się o Ziemi – mnóstwo informacji!

im sto stonóg, któr

ie mają dzie

ko z a l e ż y o d Twoj

żki

na n

sum e w

Wsz yst

Możesz dorysować kamieniowi maleńkie nó

i po ś wi e ci e ? eszk a

To jest kamień. Jest mądry i stary, bo ma prawie tyle lat, co Ziemia. Wiele widział. Oddzielił się od swoich rodzinnych skał, by wykonać pewną misję.

UWAGA!!! TREŚCI PRZEZNACZONE DLA DZIECI

Na rysunkach widać, jak zmiany na planecie wpływają na życie zwierząt i ludzi. Przyjrzyj się im uważnie. Mieszkańcy olbrzymiej, lodowej wyspy to Innuici. Znajdź ją na mapie świata, by dowiedzieć się, jak nazywa się to miejsce?

Wiele osób wolałoby, żebym siedział cichutko gdzieś na pustyni, bo boją się, że jeśli zaczniemy troszczyć się o środowisko naprawdę, to oni stracą swoje pieniądze, na przykład dlatego, że upadną ich firmy. A przecież nawet za największe pieniądze świata nie da się kupić nowej planety! Narysuj różne miny ludziom w zależności od tego, jak reagują na wiadomości kamienia:

„to kłamstwa” przerażony

obojętny smutny

„stracę tylko pieniądze na tej ekologii”

„trzeba działać”

Czego nie widać tu,

e dam sobie rady sam ze wszystkim. Mus iem, to ni zę opow w o ż u iedzie ćd o h c ć w l i m e udzk i n iej mie

Narysuj ten gatunek:

u –l

Czy wiecie już co to za gatunek?

iej e zrobić albo zmienić, żeby na m wszystkim żyło się lep moż

Dla tych, którzy nie chcą się chować

tele w iz ji o

, co każdy tym

a ok ylk t tem Jes

y p o p na Z stę a to om i e m i n i g d y n i e p o o i c h , p st yśl o at m ce e ek om a a ł o s i ę m i l i a r d z i e l z o g o r ą s u s z o mo łu za ostatnio bar d uj ą ię p n t s że zale apiają się wyspy, pa ieniła dwie z auważyć, że zm

d z om. io m drzew , kam ieniom, ptakom czy

Obecność człowieka na Ziemi to także pojawienie się nowych gatunków. Jeden z nich powinien być Ci dobrze znany. Należą do niego osobniki cienkie, lekkie i puste w środku. Opanowały już wszystkie kontynenty, najwięcej jest ich w miastach, choć nie brakuje ich też w oceanach, a wiatr unosi je nawet na dalekie odludzia. Nawet jeśli mogą wydawać się delikatne i niewielkie – nie daj się oszukać! Są niezniszczalne, może nie aż tak długowieczne jak ja, ale ich rozpad trwa około kilkaset lat.

o o ob wa ły ep sca w t s a z erw ak szybko, jak iej ie i w imą acji! W niektórych m ą tak iej S go iel praw , ie nie ma śniegu. ś indz anie da kie ,d e p i rug ożary. J u ż t e ra z, gd z rzetrw i gdz ieś daleko walczy o p

ce i ch c z ł o w eC o s iek ydaj id ży m ie ku t k i a . J e ś l i w z i ej w al e d j d d s r c a j ie je ca , gd z z i a ł a ń s ą b a ż d uż o, czn e ie e s e cią s z cze t coraz t jest go w niebezpi rudniejsze i i n n y traci swój dom.

ian si Z m o, t l c ę, ż jed zne, e jesteś tutaj tak dług lsce e, Po wc i la n o a w i l ud cześnie nnych mniej. Wją lodo człow zi, na Z n opnie z w ierząt iemi t iedy jede i roślin. K

obce gaTunki!

widać gdzie indziej.

Pomożesz mi wymyślić taki poradnik? Możesz zapisać zasady albo je narysować! Niech rysunki będą odpowiedzią na pytanie:

Co można zrobić dla Ziemi? Dział robienia rzeczy

| WIEK PÓŁCIENIA. Sztuka w czasach planetarnej zmiany

dob

rze

nawet cho d

Człowiek ma wiele twarzy. Bardzo łatwo i szybko potrafi wytłumaczyć sobie wszystko w taki sposób, żeby nie okazało się, że zrobił coś źle. Dzieje się tak, gdy Ziemia

wysyła sygnały o tym, że nie czuje się najlepiej, jej stan się pogarsza i trudno jej złapać równowagę. Natura ma potężną siłę, bo potrafi się sama naprawiać i odradzać. Ale kiedy kula ziemska nieustannie się podgrzewa, powietrze jest zanieczyszczone toksynami i pyłami, kiedy w oceanach pływają tony plastiku a ludzie wydobywają ogromne ilości surowców każdego dnia, to natura już tylko cierpi, bo tego wszystkiego jest zwyczajnie za wiele! Czy wiecie, co człowiek wtedy robi? Czasem udaje, że go nie ma. Właśnie wtedy, gdy jest ostatnia szansa na naprawienie błędów albo chociaż powstrzymanie kolejnych szkód. Być może nauczył się kamuflażu od zwierząt, które potrafią przybrać kolor miejsca, w którym się znajdują. Kiedy

człowiek się tak chowa, to jakby mówił: „nie ma żadnego problemu, zostawcie mnie w spokoju”. Na zdjęciu widać to jak na dłoni. Kamienie potrafią być naprawdę świetnymi przewodnikami. Wiedzą o tym

art

yśc

b ie

pew

m ki

edyś o jednym

, kt

ałe

ną za

Podejrzane ślady

Żaden człowiek nigdy Przyjaźń tam nie dotarł międzygatunkowa

Wybierz jedno hasło i potraktuj je jako tytuł specjalnej wystawy, którą zrobisz ze swoich kamieni:

Znajdź 5 niedużych kamieni. Małe będą lekkie i pewnie zmieszczą się do kieszeni. Od teraz to Twoja kolekcja kamieni.

Wyjdź z domu, wybierz się na podwórko, do parku lub na łąkę. Nie zapomnij powiedzieć o tym komuś dorosłemu albo go ze sobą zabierz!

Co powiedział Ci dziś kamień?

bawę i zapisałem ją jako instrukcję.

Bardzo stary świat

Do wystawy używaj tego, co znajdziesz w domu, może to być wszystko.

Jeśli masz możliwość, rób zdjęcia swojej wystawie.

Każdego dnia wybierz inny tytuł dla wystawy. Wyobraź sobie, że to wyzwania dla Twojej wyobraźni.

Możesz pokazywać zdjęcia i wystawy swoim bliskim, rodzinie lub znajomym. Ciekawe, czy będą potrafili zgadnąć, „co mówią” kamienie? Czy uda im się dopasować tytuł do wystawy?

Możesz też zapraszać członków rodziny i przyjaciół do wspólnego wymyślania, w końcu co dwie głowy, to nie jedna!

Widoki na Ziemię

Żyjąc na Ziemi, patrzymy na nią codziennie i nieustannie, ale nie zawsze ją zauważamy. Jest tak ogromna, że kiedy chodzimy sobie po ulicy, nikt nie jest w stanie poczuć, że jest okrągła jak kula. Ale jednocześnie człowiek uwielbia otaczać się obrazami, dlatego mamy dużo obrazów planety – rysunków, fotografii, map. Są w gazetach, w muzeach, w książkach, atlasach. Są też za oknem, bo w końcu z każdego okna jest inny widok na Ziemię!

Widzimy ją z bliska i z daleka. W całości, w kawałku, w maleńkim fragmencie. Można zobaczyć ją z góry, chociaż trudno nam bardzo zajrzeć w jej głąb, czyli do środka kuli.

W Muzeum ostatnio pojawiły się bardzo zagadkowe obrazy Ziemi… Niestety nikt nie potrafi ich wyjaśnić. Spróbuj wymyślić dobrą historię tych obrazów.

Kto je wykonał i dlaczego?

| WIEK PÓŁCIENIA. Sztuka w czasach planetarnej zmiany

g e rz e z ni any p zuc z kamienie m

ró w nigdy

p óry ysz

Sł

Dział robienia rzeczy

ie la C

ień. Przygotowałem d

za s s pac odc e i.

ZNIKANIE SPRYTNE

am ok

ał r ow wy

zie

, gd tam z ił tylko

ląd

roz nie stawał się

UWAGA!!! TREŚCI PRZEZNACZONE DLA DZIECI

I NS P I R A C JA Kamienie można malować, owijać, wieszać, można je też łączyć, w czymś zanurzyć i odciskać jak stempel… A poza tym – kamienie mogą być wyspami na morzu, górskimi szczytami, kumplami patyków i liści, mogą też być małą jaskinią!

UWAGA!!! TREŚCI PRZEZNACZONE DLA DZIECI

Jak wygląda Ziemia? Zrób mały eksperyment: 1. Zamknij oczy i weź głęboki oddech. 2. Powiedz głośno słowo ZIEMIA. 3. Co zobaczyłeś/aś w swojej głowie? O czym pomyślałeś/aś ? Zapisz trzy słowa – skojarzenia:

to krajobraz nieco inny niż ten, do którego jesteśmy przyzwyczajeni. Czy mieszkają tu jacyś ludzie? A może zwierzęta? Weź flamaster i dorysuj organizmy żywe – sam/a zdecyduj jakie!

A teraz popatrz na ten globus:

Tym razem to praca z kolekcji Muzeum. Odpowiedz jednym słowem na pytanie (pierwsza myśl):

Jaka jest Ziemia? Czy to, co zobaczyłeś/aś miało wpływ na to, jakie słowo przyszło Ci do głowy? Eksperyment możesz powtarzać z przyjaciółmi i rodziną. Ciekawe, jakie słowa się pojawią… To, na co patrzymy wpływa na nasze myślenie. Jednocześnie ten sam obraz wywołuje u rożnych ludzi zupełnie inne myśli. Sprawdź to! Dział robienia rzeczy

| WIEK PÓŁCIENIA. Sztuka w czasach planetarnej zmiany

UWAGA!!! TREŚCI PRZEZNACZONE DLA DZIECI

iemię można oglądać na wiele sposobów. Nikt nie zdołałby zebrać wszystkich obrazów Ziemi, bo jest ich nieskończenie wiele! Ale Ziemi można też dotykać, uważnie słuchać czy badać ją w ruchu. Artyści robią to dość często. Jedni poświęcają Ziemi długie wędrówki. Inni tworzą ogromne rzeźby dla planety i w glebie. Są też tacy, którzy po prostu próbują się w niej zanurzyć. Na przykład budując sobie niezwykłe kryjówki i wyznaczając swoje ulubione miejsca!

czy

cie

Kam

Pusty

ien

nia

se pia

mią.

bł

ie pk

z Zie

oto

ło

ontakt

Dżung

miejsce, w którym chciał(a)byś nawiązać k

ze ?

Liś

y cz

rze

ry or

e naj

ożliwe psze m

czy

śna

ron

a le

ółk

Gó M W

r yob

obi aź s

Łąka

Ści

Jaskin

czy

sie

nie

aź

…

obr ie

bie

i n

ary

suj

taką

scen

kę! N

iech b

ędzie to

wyjątkowe miejsc

e – takie, w którym

yś po mógł(a)b

słuch

mi ć Zie

bar

ba zo,

rdz

w ou

aż

Jeszcze inny obraz planety dostarczyli nam naukowcy. Około 300 milionów lat temu na Ziemi był tylko JEDEN superkontynent! Badacze nadali mu imię PANGEA, co po grecku oznacza:

WSZECHZIEMIA! 6

Dział robienia rzeczy

| WIEK PÓŁCIENIA. Sztuka w czasach planetarnej zmiany

UWAGA!!! TREŚCI PRZEZNACZONE DLA DZIECI

angea to bardzo stary obraz Ziemi. Jeden wspólny ląd działa na wyobraźnię. Czy można sobie wyobrazić, że Pangea mogłaby dzisiaj pojawić się na nowo, ale tym PMieszkamy razem zamieszkać w naszych głowach? Ziemia jest jedna, to nasz wspólny dom i innego nigdy nie będzie. Nie są najważniejsze granice państw i kontynentów. tu wszyscy razem, obok siebie. Ludzie, zwierzęta, rośliny. Różne formy życia, od maleńkich po gigantyczne. Musimy dbać o siebie nawzajem! Wszyscy o wszystkich! Ziemia to obraz życia. Może właśnie o tym opowiada ten rysunek? Pokoloruj go!

Skoro jesteśmy przy zwierzętach – jak one widzą Ziemię? Spróbuj wykonać obrazy z perspektywy zwierząt, które mają dostęp do zupełnie innych widoków. Obrazy są różne w zależności od tego, jak poruszają się stworzenia czy jakich są rozmiarów. Narysuj, jak widzi świat…

Wiewiórka skacząca po drzewie

Wrona w locie

Kret w podziemnych korytarzach Dział robienia rzeczy

| WIEK PÓŁCIENIA. Sztuka w czasach planetarnej zmiany

Mrówka wędrująca wśród traw

(

nie:

2. Szkło jest przyjazne dla środowiska, bo powstaje z mocno podgrzanego piasku i nie zawiera toksycznych cząsteczek. tak: +

nie: $

3. Zwierzęta i rośliny mają takie same prawa, jak człowiek i są w pełni bezpieczne na Ziemi. tak:

nie: •

4. Człowiek żyje na Ziemi od samego początku jej dziejów. tak: !

nie: ?

5. Żółwie morskie zjadają torebki foliowe pływające w oceanach. tak: /

nie: •

6. Żeby uratować planetę, wystarczy tylko segregować śmieci. tak:

nie: ©

7. Zanieczyszczamy świat nie tylko odpadami, ale też światłem. tak:

∆

nie: @

w yniki

sz y fr

hasło

@= P

# = E

+ = L

• = A

= G

? = S

/ = T $ = M ∆ = K

KLUB

/ 2020. Dzięki uprzejmości Fundacji im. Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresia oraz Galerii Monopol, (s. 6) Anna i Lawrence Halprin, Warsztaty dot. eksperymentów w środowisku naturalnym. Zbuduj miasto z dryfującego drewna, 1966, Kolekcja Lawrence’a Halprina, Archiwa Architektoniczne Uniwersytetu w Pensylwanii.

• BOHATERA LUB BOHATERKI może jedna główna postać albo cała grupa czy drużyna działająca razem, która wykona misję!

zy wiecie, jak wygląda skrzynka z narzędziami? Każdy, nawet jeśli nie majsterkuje i nie naprawia pralek albo szafek, może też mieć coś podobnego do skrzynki z narzędziami. Wszystko zależy od tego, czego dana osoba potrzebuje do swoich zadań. Dzieci na przykład mają piórniki z kredkami, linijką i długopisem – to są narzędzia do pracy w szkole. Strażak musi mieć specjalny kombinezon i hełm, żeby ochraniać głowę i ciało podczas niebezpiecznych akcji. Artysta może potrzebować do pracy różnych rzeczy. Czasem będą to farby, czasem aparat fotograficzny, a innym razem kawałek papieru albo kupka piasku. A kamień? Co może mieć kamień? Jak mówiłem, dużo opowiadam, obserwuję planetę i robię notatki. Nie potrzebuję wielu przedmiotów, trudno byłoby mi je nosić. Ale też mam narzędzie! Moje narzędzie trudno jest dotknąć czy wziąć do ręki… Narzędziem mojej pracy są opowieści. Są dla mnie bardzo ważne i chciałbym opowiadać je już zawsze, do końca świata! Opowieści są najlepszym narzędziem do poruszania wyobraźni i emocji. Czy można nimi zmieniać świat na lepsze? Być może! Ja w to wierzę!

• PRZESZKODY albo inaczej trudność lub inne wyzwanie. Bestia może zamienić się w postać, która ma złe intencje, szkodzi lub przeszkadza, bo nie chce nic zmieniać, ale może też być rzeczą, na przykład górą śmieci. • POMOCNIKA jest ważny, bo będzie wspierał naszego bohatera/kę, jeśli nie jest postacią, to może na przykład być maszyną pożerającą plastikowe torby. • CELU tu chyba nie masz wątpliwości, misja dotyczy uratowania planety! To nasz cel główny, ale zawsze można wymyślać różne mniejsze misje i ważne zadania na drodze do realizacji tego głównego. Na przykład celem może być ochrona lasu, pokonanie plastiku czy wielka wymiana zabawek! o tylko przykładowe elementy bajki. Nie trzeba używać ich wszystkich, można je dowolnie wybierać. Zamiast pomocnika T może występować w bajce MĘDRZEC, ktoś, kto przekaże naszym bohater(k)om ważne lub tajne informacje o świecie. Postaci w bajce mogą być też poddane trudnej PRÓBIE, gdzie będą musiały nauczyć się zupełnie innych zasad życia. Wreszcie, w bajce mogą z powodzeniem wystąpić ZWIERZĘTA, które pokażą człowiekowi, jak bardzo jego zachowanie wpływa na ich życie i niszczy środowisko.

Poniżej znajdziesz różne inspiracje – różne zbiory klocków, z których możesz budować opowieść. Wybieraj, miksuj ze sobą, wyobrażaj sobie co, jak, gdzie, dlaczego i z kim mogłoby się wydarzyć. Do dzieła! • MIEJSCA dno oceanu supermarket śmieciogród wanna pełna wody zielone królestwo

Mam całą kolekcję historii o planecie – zdążyłem ich trochę nazbierać… Marzy mi się jednak, abyś wstąpił/a do mojego klubu opowiadaczy planetarnych! Chciałbym, aby było w nim jak najwięcej ludzi, a zwłaszcza dzieci, które mają świetne pomysły i chcą troszczyć się o Ziemię.

• RZECZY niezniszczalna plastikowa butelka góra zmieszanych śmieci rower dziesiąta para butów cebula, która przejechała pół świata fabryka dymiąca jak szalona

To wcale nie jest trudne, przygotowałem dla Ciebie małą grę, która pomoże Ci rozkręcić Twoje opowieści…

GeNeRaToR NoWyCh BaJeK

• POSTACI wściekły niedźwiedź polarny grupa naukowców małe bakterie żywiące się plastikiem łowca marzeń przyrodniczka

istorie są różne. Bywają krótkie, długie, H śmieszne, smutne, fantastyczne jak ze snu albo zupełnie prawdopodobne.

Są ich oczywiście tysiące albo i miliony, bo w każdym kraju są trochę inne, a w każdym domu powstają ich różne wersje. Historie są w filmach, książkach, obrazach, zdjęciach i rzeczach. Wyobraź sobie, że wyzwanie dla naszego klubu to bajki nowe, ekologiczne, które wyrosną w trosce o planetę. PODEJMUJESZ TO WYZWANIE? OD CZEGO ZACZĄĆ? Sprawdźmy szybko, z jakich klocków zbudowana jest bajka. W bajkach z dawnych czasów często pojawia się księżniczka. Musi uratować ją rycerz, wysłany przez króla. Oczywiście ratowanie nigdy nie jest łatwe, bo są różne przeszkody, jak na przykład smok, który pilnuje wieży. Często odwaga rycerza nie wystarcza, żeby pokonać bestię, dlatego dobrze sprawdzają się jacyś pomocnicy albo magiczne przedmioty.

• MISJA trudna walka z odpadami uratowanie Ziemi od betonu nowy porządek świata równość wszystkich organizmów żywych może zainspiruje Cię jedno zdanie? Możesz wyobrazić A sobie, że historia zaczyna się od któregoś z poniższych zdań. Rozwiń opowieść według tego, co podpowie Ci wyobraźnia… 1. 2. 3. 4. 5.

I śniło im się po nocach, że mają ciągle za mało i za mało. Zwierzęta biegły, ile sił w nogach. Został tylko jeden ziemniak. Uważał, że jego przyjemność jest rzeczą świętą! Nie poznała własnego domu.

Trzymam kciuki za nowe historie. Opowiadajcie je sobie, możecie zapisywać je jako słowa albo rysować jako obrazki. Chcesz się nimi pochwalić? Przynieś je do Muzeum nad Wisłą albo wyślij pod adres mailowy: uzyjmuzeum@artmuseum.pl uza n

tak:

1. Ziemia nieustannie się podgrzewa, co nazywamy globalnym ociepleniem.

ARNY

Każda odpowiedź to kolejny symbol do ułożenia hasła. Jeśli przepiszesz symbole według kolejności, otrzymasz zakodowane hasło. Aby poznać jednego z groźniejszych wrogów planety, rozkoduj hasło za pomocą szyfru.

zobaczyć ani dowiedzieć się o niej wszystkiego. Ale, niestety, wiele jest też widoków, które wywołują smutek i przerażenie, bo człowiek nie potrafi dbać o swój dom… Poniżej znajdziesz zdania prawdziwe i fałszywe. Za każdym razem musisz zdecydować – wybierając TAK lub NIE.

Gdy cała akcja się uda, rycerz w nagrodę będzie mógł sam zostać królem. Ten przykład bajki starego typu pokazuje nam, że potrzebujemy:

Y PLA

brazy Ziemi bywają fascynujące i nigdy się nie kończą. Każdy z nas mógłby całe O życie przyglądać się planecie i tak nie mógłby

uiz obywatela i obywatelki Ziemi

WIAD PO A

, Systemy izometryczne w przestrzeni izotropowej – projekcje map: ślimak, 1976. Dzięki uprzejmości artystki i Leslie Tonkonow Artworks + Projects, Nowy Jork, Agnes Denes, (s. 4) Systemy izometryczne w przestrzeni izotropowej – projekcje map: hot dog, 1976. Dzięki uprzejmości artystki i Leslie Tonkonow Artworks + Projects, Nowy Jork, (s. 5) S

Zdję cia

numeru strony): (s. 3) Manumie Qavavau, Bez tytułu. Dzięki uprzejmości artysty i West Baffin Eskimo Cooperative, (s. 4) Simryn Gill, z serii „Małe miasto na przełomie wieków”, 1999 / 2000. Dzięki uprzejmości artystki, (s. 4) Agne s De

ne s

ne Husky, La Noble Pastorale, 2016 / 2017. Dzięki uprzejmości artystki, (s. 5) Slavs & Tatars, Dunjas, Donyas, Dinias, 2012. Kolekcja Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, (s. 6) Maria Pinińska-Bereś, Modlitwa o deszcz, 1977