Sprawozdanie Muzeum Warszawy 2015 by Muzeum Warszawy

Sprawozdanie Muzeum Warszawy

2015 Warszawa 2016

Spis treści KONCEPCJA I OPRACOWANIE REDAKCYJNE

Małgorzata Mycielska na podstawie materiałów przygotowanych przez pracowników Muzeum Warszawy ZDJĘCIA (JEŚLI NIE PODPISANO INACZEJ)

Adrian Czechowski, Grażyna Kułakowska, Igor Oleś / Muzeum Warszawy PROJEKT GRAFICZNY, SKŁAD I PRZYGOTOWANIE DO DRUKU

Anna Piwowar KOREKTA

Muzeum Warszawy Warszawa 2016 Książka wydrukowana na papierze Alto 1.3 Blanc 115 g/m², złożona krojem Liberation NAKŁAD

1000 egzemplarzy DRUK

Argraf sp. z o.o., ul. Jagiellońska 80, 03-301 Warszawa

Wstęp

Organizacja Muzeum

Rada Muzeum

Inwestycje

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Wystawy

164

Zbiory

212

Biblioteka

257

Działalność naukowa

260

Wydawnictwa

276

Nagrody

285

Dział Promocji i Komunikacji

288

Dział Marketingu

298

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

299

Pion administracyjny

302

Finanse

303

Dotacje

306

Frekwencja

307

Przestrzeń Warszawy – imitacja prawdy

314

kolaże Macieja Bohdanowicza

Wstęp Szanowni Państwo, przez niemal cały 2015 rok północną pierzeję Rynku Starego Miasta, w której mieści się Muzeum Warszawy, przykrywała ogromna siatka zabezpieczająca, z rysunkiem kamienic i informacją o ich modernizacji. Był to widoczny znak intensywnych prac odbywających się na wielu poziomach i służących OdNowie naszego Muzeum. Wraz z kompleksową modernizacją głównej siedziby, rozpoczętej wiosną 2015 roku, trwają digitalizacja i konserwacja zbiorów, powiększanie kolekcji dzięki zakupowi muzealiów, a przede wszystkim przygotowanie nowej wystawy głównej. Spektakularnym sukcesem było otwarcie ekspozycji stałej i czasowej w Muzeum Warszawskiej Pragi. Praska ekspozycja stała mieści się w zaadaptowanych zabytkowych kamienicach i opowiada o historii oraz współczesności prawego brzegu Wisły, z wykorzystaniem nowoczesnych technik i instalacji artystycznych. Również wystawa Spór o odbudowę, zorganizowana w ramach Festiwalu Warszawa w Budowie, z Muzeum Sztuki Nowoczesnej, wzbudziła ogromne emocje warszawskiej publiczności. Odbywała się w nieużytkowanym obecnie, dawnym budynku liceum im. Klementyny Hoffmanowej przy ulicy Emilii Plater. Przedstawiona na wystawie szeroko rozumiana odbudowa Warszawy, oczyszczona z mitów, stała się pretekstem do interesującej dyskusji. Ten nurt pisania o historii, bez wstępnie założonej tezy, reprezentują nasze wydawnictwa – Plan Warszawy 1939. Książnica Atlas autorstwa Jarosława Trybusia i Pawła E. Weszpińskiego i Kompleks Pałacu. Życie społeczne stalinowskiego wieżowca w kapitalistycznej Warszawie Michała Murawskiego, a także badania naukowe poświęcone „nowym warszawiakom”, zwieńczone konferencją Skąd się wzięli warszawiacy? Konsekwencje społeczne, ekonomiczne i kulturowe migracji. Pałacyk przy ulicy Srebrnej, w którym mieści się Muzeum Woli, odzyskał swój przedwojenny wygląd dzięki pracom konserwatorskim wykonanym na jego elewacji. W ich trakcie odnaleziono ślady pięknego kamiennego detalu. W Muzeum – Miejscu Pamięci w Palmirach wzbogaciliśmy ekspozycję i zadbaliśmy o to, by dach pokryty roślinnością stał się ozdobą budynku. Centrum Interpretacji Zabytku przy ulicy Brzozowej zyskało podnośnik dla osób niepełnosprawnych i nowe ekspozytory z obszerną informacją, a także pomoce edukacyjne – makietę Starego Miasta, tyflografiki czy puzzle. W nurt edukacyjny doskonale wpisała się wystawa w Muzeum Farmacji Dziedzictwo kulturowe warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata, poświęcona przyrodnikowi, któremu zawdzięczamy cudowne dziewiętnastowieczne zielniki. Prowadzące szeroką działalność edukacyjną Muzeum Drukarstwa znów zmieniło siedzibę. I chociaż jest to lokalizacja tymczasowa, mamy nadzieję, że pozostanie na prawym brzegu.

Ewa Nekanda-Trepka, fot. MW

Wstęp

Uroczystość z okazji setnych urodzin profesora Janusza Durki Wszystkie nasze działania były możliwe dzięki hojności darczyńców – Miasta Stołecznego Warszawy, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorządu Województwa Mazowieckiego, które poprzez fundusze własne, instytucje nadzorowane oraz fundusze unijne wspierały nasze projekty, a także dzięki niezwykłemu zaangażowaniu pracowników i współpracowników Muzeum uczestniczących w zeszłorocznych projektach. O tym wszystkim oraz innych działaniach Muzeum Warszawy piszemy na następnych stronach Sprawozdania, w którym pełną relację z tego, co i jak robimy zdają osoby bezpośrednio zaangażowane w projekty. Wszystkim gorąco dziękuję za wspólną pracę. Mam nadzieję, że lektura tej publikacji będzie zajmująca nie tylko dla uczestników OdNowy Muzeum, ale także dla wszystkich zainteresowanych kulturą. Ewa Nekanda-Trepka DYREKTOR MUZEUM WARSZAWY

Profesor Janusz Durko, dyrektor Muzeum Historycznego m.st. Warszawy w latach 1951–2003, obchodził w 2015 roku setne urodziny. Muzeum Warszawy uczciło jego jubileusz

muzyczny skomponowany specjalnie na tę okazję przez Bartosza Kowalskiego. Dyrektor Ewa Nekanda-Trepka podkreślała symboliczne znaczenie utworu, który łącząc klasykę z nowoczesnością, odzwierciedla życzliwy stosunek prof. Durki do trwającego procesu modernizacji. W swoim przemówieniu profesor wspominał przedwojenne czasy dzieciństwa i wczesnej młodości, zachwycając doskonałą pamięcią i błyskotliwymi puentami. Jubileusz prof. Durki pokazał ideową ciągłość Muzeum Warszawy, które zmieniając i unowocześniając wizerunek, podejmując modernizację siedziby głównej, nawiązuje do założeń, jakie towarzyszyły instytucji od początku. Dzięki wieloletnim staraniom profesora Muzeum ma dziś zbiory, które można wykorzystać w taki sposób, by jak najlepiej podzielić się wiedzą zgromadzoną przez całe dekady. Proces ten nie byłby możliwy, gdyby nie lata tworzenia Muzeum niemal od podstaw. Budowa ta nie zakończyłaby się sukcesem, gdyby nie instytucjonalna trwałość, którą reprezentuje profesor Durko.

Gdy w grudniu 1951 roku obejmował stanowisko dyrektora Muzeum, Stare Miasto dopiero podnosiło się z gruzów. Mimo to już 4 lata później, w 1955 roku, udało się otworzyć w 11 odbudowanych kamienicach nową ekspozycję prezentującą 700-letnią historię Warszawy. Do opracowania plastycznego wystawy zaproszono architekta i scenografa, Stanisława Zamecznika, znanego z nowatorskiego podejścia do tworzenia ekspozycji. Zrealizowano koncepcję nowoczesnej wystawy, kontrastującej z mieszczańską architekturą kamienic. Grono ekspertów z Międzynarodowej Rady Muzeów (ICOM) uznało ówczesną ekspozycję ukazującą dzieje Warszawy za wzorcową. Dzięki staraniom profesora Durki Muzeum stało się swoistym laboratorium naukowym badającym historię Warszawy, słabo jeszcze wówczas rozpoznaną. Podczas jego długiej dyrektorskiej kariery udało się zgromadzić obszerne zbiory i rozszerzyć niewielki inwentarz, zastany w latach 50. Nietrudno dostrzec powinowactwo idei przyświecającej procesowi tworzenia Muzeum w latach 50., jako placówki poświęconej historii i współczesności miasta stołecznego, i obecnej modernizacji pod hasłem OdNowa. Dr Jarosław Trybuś, Zastępca Dyrektora ds. Merytorycznych, rozmawiał z profesorem Durką o bliskości obu koncepcji przy okazji podsumowania działań w Muzeum w roku 2013

Oliwia Mimi Bosomtwe DZIAŁ OPRACOWANIA ZBIORÓW

(ZOBACZ SPRAWOZDANIE MUZEUM HISTORYCZNEGO M.ST. WARSZAWY 2013, S. 12–15). Uroczystość z okazji setnych urodzin prof. Janusza Durki odbyła się 23 stycznia 2015 roku w staromiejskich piwnicach. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele władz miejskich, Dyrekcja Muzeum Warszawy, dawni współpracownicy i przyjaciele profesora, a także ludzie świata nauki i kultury. Były wicedyrektor Muzeum Andrzej Sołtan wygłosił laudację na cześć profesora, przypominając jego zasługi dla Muzeum oraz bawiąc gości anegdotami z czasów dawnej współpracy. Jarosław Jóźwiak, Zastępca Prezydent m.st. Warszawy, odczytał list przekazany przez prezydent Hannę Gronkiewicz-Waltz. Przemawiali również przedstawiciele Rady Warszawy i Dzielnicy Śródmieście. Towarzystwo Przyjaciół Warszawy odznaczyło profesora medalem Krystyny Krahelskiej. Muzeum przygotowało niecodzienny prezent – utwór

Prof. Janusz Durko, fot. MW

Organizacja Muzeum Schemat organizacyjny

Pracownicy

PION MERYTORYCZNY ZASTĘPCA DYREKTORA DS. MERYTORYCZNYCH

Dział Opracowania Zbiorów Dział Badań nad Warszawą Dział Archeologiczny Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń Dział Edukacji Biblioteka Centrum Interpretacji Zabytku Korczakianum Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. Wydawnictw

Oddziały Muzeum Warszawy: Muzeum Woli Muzeum Farmacji im. mgr. Antoniny Leśniewskiej Muzeum Drukarstwa Muzeum Ordynariatu Polowego Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry Muzeum Warszawskiej Pragi PION INWENTARYZATORSKI GŁÓWNY INWENTARYZATOR ZBIORÓW

PION KONSERWATORSKI GŁÓWNY KONSERWATOR ZBIORÓW

Dział Inwentaryzacji Zbiorów Dział Przechowywania Zbiorów Dział Udostępniania Zbiorów Pracownie Konserwacji: Malarstwa Mebli Papieru

DYREKTOR MUZEUM WARSZAWY

Pracownicy

PION ADMINISTRACYJNY PEŁNOMOCNIK DYREKTORA DS. ADMINISTRACYJNYCH

PION INWESTYCYJNY ZASTĘPCA DYREKTORA DS. INWESTYCYJNYCH

PION FINANSOWY GŁÓWNY KSIĘGOWY

PION DYREKTORA MUZEUM

Dział Logistyczny Dział Obsługi Muzeum Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. Bezpieczeństwa Samodzielne Jednoosobowe Stanowisko ds. Archiwum Zakładowego Dział Utrzymania i Serwisowania Technicznego Obiektów Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. Nadzoru Inwestycji Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. Inwestycji Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. Pozyskiwania Dotacji Dział Finansowo-Księgowy Samodzielne Jednoosobowe Stanowisko ds. Kontrolingu Samodzielne Jednoosobowe Stanowisko ds. Rachuby Płac Pełnomocnicy Dyrektora Muzeum Dział Kadr Dział Marketingu Dział Promocji i Komunikacji Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. Gromadzenia i Wyceny Zbiorów Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. Obsługi Prawnej i Zamówień Publicznych Samodzielne Jednoosobowe Stanowisko ds. BHP Administrator Bezpieczeństwa Informacji

PRACOWNICY MUZEUM. DANE Z 31 GRUDNIA 2015

233 115

Pracowników

223,45 etatu

109,975 etatu

Pracowników merytorycznych

48,1 etatu

Pracowników obsługi

39,025 etatu

Pracowników administracji

21,35 etatu

Pracowników technicznych

Ewa Nekanda-Trepka DYREKTOR

Pion merytoryczny dr Jarosław Trybuś ZASTĘPCA DYREKTORA DS. MERYTORYCZNYCH

Dział Opracowania Zbiorów Jacek Bochiński

Dział Archeologiczny Zbigniew Polak

Biblioteka Katarzyna Žák

KIEROWNIK

KIEROWNICZKA

Oliwia Mimi Bosomtwe Tomasz Bylicki Agnieszka Dąbrowska dr Paweł Ignaczak Elżbieta Kamińska dr Anna Kotańska Izabela Lewoczewicz Ewa Perlińska-Kobierzyńska Monika Siwińska Anna Topolska dr Paweł E. Weszpiński dr Ewa Wieruch-Jankowska

Kamila Baturo Karolina Blusiewicz Katarzyna Meyza Zuzanna Różańska-Tuta Urszula Skwara-Nieckuła Ewelina Więcek Elżbieta Wilczak-Dąbrowska Grażyna Zborowska-Znajkowska

Adam Borsuk Grażyna Deneka Paweł Smogorzewski Aldona Weselińska

KIEROWNICZKA

Małgorzata Berezowska Julian Borkowski Barbara Hensel-Moszczyńska Izabella Maliszewska Stanisław Maliszewski Romuald Morawski Katarzyna Wagner Krzysztof Zwierz

KIEROWNICZKA

Agnieszka Krasoń Andrzej Skalimowski

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń Joanna Trytek

Korczakianum Marta Ciesielska

KIEROWNICZKA

Dział Badań nad Warszawą Aleksandra Sołtan-Lipska

Centrum Interpretacji Zabytku Anna Zasadzińska

Ksenia Góreczna Julia Missala Krzysztof Ruść Ida Skrzeszewska Jakub Supera Michał Tański

KOORDYNATORKA PRAC KOMÓRKI

Magdalena Pęzińska Agnieszka Witkowska-Krych Samodzielne Wieloosobowe Stan. ds. Wydawnictw Małgorzata Mycielska Julia Odnous

Dział Edukacji Radosław Adamski KIEROWNIK

Patryk Jaworek Anna Kwiatkowska Władysław Roguski Katarzyna Szafrańska Anna Zdanowska

5 etatów

Kierownictwo

Organizacja Muzeum

Pracownicy

Oddziały Muzeum Warszawy Muzeum Woli Anna Banaś P.O. KIEROWNIKA

Maria Ejchman Magdalena Staroszczyk Muzeum Farmacji dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN KIEROWNICZKA

Anita Chodkowska Magdalena Ciepłowska Marcin Więcek Anna Zabiegałowska-Sitek

Pion administracyjny Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry Joanna Maldis

Muzeum Drukarstwa Warszawskiego Barbara Rogalska

Jarosław Skarżyński PEŁNOMOCNIK DYREKTORA DS. ADMINISTRACYJNYCH

KIEROWNICZKA

Maria Biegańska Michał Horoszewicz Joanna Makuch-Folwarska Łukasz Sobierajski Andrzej Zaborowski

Bartłomiej Grudnik Dominika Jarzyńska-Pokojska Monika Kościk Muzeum Warszawskiej Pragi Katarzyna Kuzko-Zwierz KIEROWNICZKA

Muzeum Ordynariatu Polowego dr Jacek Macyszyn KIEROWNIK

Radosław Głowacki Renata Sokołowska

Katarzyna Chudyńska-Szuchnik Karolina Jusińska Ewa Kalnoj-Ziajkowska Patrycja Labus-Sidor Adam Lisiecki Beata Mielcarz Anna Mizikowska Anna Wigura Jolanta Wiśniewska

Dział Logistyczny Janusz Kurczak

Dział Obsługi Muzeum Marzena Jentys

KIEROWNIK

KIEROWNICZKA

Mateusz Berkieta Michał Bogumił Mateusz Gołos Krzysztof Hernik Rafał Krasowski Radosław Lenczewski Dawid Łukasiak Tomasz Maślanka Artur Miniewicz Leszek Sokołowski Mariusz Stawski Edward Wydra Danuta Zembrzuska Magdalena Żarska

Krystyna Bielecka Jan Bliźniak Maryla Błachewicz Adam Burakowski Dominika Dragan-Alcantara Mirosława Gral Jolanta Haponiuk Marcin Józefecki Magdalena Jurczak Izabella Kielak Agata Kłoszewska Barbara Końska Małgorzata Kościelniak Aneta Kozak Anna Koźniewska Barbara Kwiatkowska Hanna Lasecka Maria Lejmanowicz Ewa Lenczewska Marzena Łasińska Anna Łęgowska Danuta Mantycka Małgorzata Marciniak Agata Mączka Maria Mróz Krzysztof Owczarczyk

Pion inwentaryzatorski Grzegorz Konsalik GŁÓWNY INWENTARYZATOR ZBIORÓW

Dział Inwentaryzacji Zbiorów Adrian Czechowski Igor Oleś Dorota Parszewska Aneta Pietrzkowska

Dział Przechowywania Zbiorów Zuzanna Sieroszewska-Rolewicz

Dział Udostępniania Zbiorów Agata Korycka

KIEROWNICZKA

Andrzej Filipkowski Magdalena Gryc Rafał Radziwonka Joanna Rykiel Krzysztof Skrabek

Agnieszka Rozciecha Aleksandra Różycka

Grażyna Piwko Teresa Przewodowska Bożena Rogowska Małgorzata Rosak Barbara Rosiak Maria Ruszczak Aleksandra Rykiel Małgorzata Rzepkowska Alicja Sokołowska Adrianna Szczepanik Elżbieta Tańska Anita Tomaszewska Barbara Trębicka Joanna Wiewiórka Agata Włodarczak Janina Zasada Justyna Żak Samodzielne Jednoosobowe Stan. ds. Archiwum Zakładowego Mirosław Zwierzchowski Samodzielne Wieloosobowe Stan. ds. Bezpieczeństwa Edward Nowak KOORDYNATOR PRAC KOMÓRKI

Paweł Mika Tomasz Walusiński

Pion inwestycyjny Artur Zbiegieni ZASTĘPCA DYREKTORA DS. INWESTYCYJNYCH

Pion konserwatorski Robert Kołodziejski GŁÓWNY KONSERWATOR ZBIORÓW

Pracownia Konserwacji Malarstwa Katarzyna Głogowska

Pracownia Konserwacji Mebli Edward Pawlikowski

Pracownia Konserwacji Papieru Igor Nowak

KOORDYNATOR PRAC KOMÓRKI

Anna Dąbrowska Beata Galperyn-Kołodziejska

Adam Wrzosek

Agata Kłos

Dział Utrzymania i Serwisowania Technicznego Obiektów Andrzej Karolak

Samodzielne Wieloosobowe Stan. ds. Inwestycji Joanna Dudelewicz

KIEROWNIK

KIEROWNICZKA

Marek Góreczny Rafał Koński Ryszard Kramek Adam Rogowski

Maciej Baran Krzysztof Chmielewski Michał Janiak Beata Koźliczak Marta Krakowska Janusz Mróz Wiesław Procyk Żaneta Urbaniak Andrzej Zacharski Agnieszka Zemlak

Samodzielne Wieloosobowe Stan. ds. Nadzoru Inwestycji Michał Janiak Beata Koźliczak Samodzielne Wieloosobowe Stan. ds. Pozyskiwania Dotacji Teresa Krupa

Organizacja Muzeum

Rada Muzeum

Pion finansowy Krystyna Salamonik-Latos GŁÓWNY KSIĘGOWY

Dział Finansowo-Księgowy Dorota Wyrębek

Samodzielne Jednoosobowe Stan. ds. Kontrolingu Mariusz Sejdak

KIEROWNICZKA

Samodzielne Jednoosobowe Stan. ds. Rachuby Płac Barbara Kobus

Aneta Derewęda Agnieszka Piętka Małgorzata Szopa Magdalena Zoń

W 2015 roku nastąpiła zmiana w składzie Rady Muzeum Warszawy. Uchwałą nr XIV/305/2015 Rady m.st. Warszawy z 9 lipca 2015 roku na miejsce Macieja Fijałkowskiego został powołany Robert Zydel.

Skład Rady

Omawiane zagadnienia

Pion Dyrektora Muzeum Pełnomocnik Dyrektora ds. Naukowo-Badawczych dr Magdalena Wróblewska

Samodzielne Wieloosobowe Stan. ds. Obsługi Prawnej i Zamówień Publicznych Daniel Błaszkiewicz Małgorzata Kania Maciej Malchar Marek Siółkowski Żaneta Urbaniak

Dział Promocji i Komunikacji Katarzyna Szacińska-Szymeczko KIEROWNICZKA

Tadeusz Baranowski Klementyna Belina-Brzozowska Joanna Bębenek Marcin Dziurdzik Julia Głogowska Grażyna Kułakowska Katarzyna Muranty-Sawicka Magdalena Skrętkowicz dr Anna Światłowska

Dział Kadr Agnieszka Manota KIEROWNICZKA

Katarzyna Lipka-Kadaj Katarzyna Roguska Kinga Wiśniewska Dział Marketingu Katarzyna Maciantowicz KIEROWNICZKA

Nina Belczyk Aleksandra Górecka Anna Skiba Magdalena Stankiewicz Jolanta Szyman Jolanta Zawistowska

Samodzielne Jednoosobowe Stan. ds. BHP Andrzej Gruszczyński

dr Tomasz Makowski

PROREKTOR DS. ROZWOJU SZKOŁY GŁÓWNEJ

PRZEWODNICZĄCY RADY MUZEUM WARSZAWY,

HANDLOWEJ

DYREKTOR BIBLIOTEKI NARODOWEJ

Sprawozdanie merytoryczne Muzeum Warszawy za 2014 rok

dr hab. Dorota Folga-Januszewska

Ewa Malinowska-Grupińska

PROF. ASP, PRZEWODNICZĄCA POLSKIEGO

PRZEWODNICZĄCA RADY M.ST. WARSZAWY

Sprawa przekazania Muzeum Ordynariatu Wojska Polskiego, oddziału Muzeum Warszawy, do Muzeum Wojska Polskiego

KOMITETU NARODOWEGO ICOM, ZASTĘPCA DYREKTORA MUZEUM

Maciej Miłobędzki

PAŁACU KRÓLA JANA III W WILANOWIE

WSPÓŁZAŁOŻYCIEL I CZŁONEK ZARZĄDU PRACOWNI JEMS ARCHITEKCI

Andrzej Golimont PREZES ZARZĄDU SZPITALA PRASKIEGO

Jarosław Myjak

Samodzielne Wieloosobowe Stan. ds. Gromadzenia i Wyceny Zbiorów dr Tomasz A. Pruszak

PW. PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO

WICEPREZES ZARZĄDU BANKU PKO BP

Jarosław Jóźwiak

prof. dr hab. Maria Poprzęcka

KOORDYNATOR PRAC KOMÓRKI

WICEPRZEWODNICZĄCY RADY MUZEUM

WYDZIAŁ ARTES LIBERALES UNIWERSYTETU

WARSZAWY, ZASTĘPCA PREZYDENTA

WARSZAWSKIEGO

Małgorzata Heymer Magdalena Kłos Maciej Rozbicki

Ryszard Wojtkowski dr hab. Andrzej Kunert

ZASTĘPCA NACZELNEGO DYREKTORA

SEKRETARZ RADY OCHRONY PAMIĘCI

ARCHIWÓW PAŃSTWOWYCH

WALK I MĘCZEŃSTWA

dr hab. Michał F. Woźniak STRUKTURA WYKSZTAŁCENIA

podstawowe

do 40 lat

41–55 lat

powyżej 55 lat

120 osób

osób

IM. LEONA WYCZÓŁKOWSKIEGO

BRITISH COLUMBIA MUSEUM W VICTORII

W BYDGOSZCZY

7 osób 13 osób

Maria Łukaszewicz

Robert Zydel

49 osób

RADNA M.ST. WARSZAWY

DYREKTOR BIURA MARKETINGU MIASTA

licencjackie

14 osób

magisterskie

102 osoby

habilitacja

osoby

PROF. UMK, DYREKTOR MUZEUM OKRĘGOWEGO

DYREKTOR KANADYJSKIEGO THE ROYAL

średnie

doktorat

prof. Jack Lohman

zasadnicze zawodowe

podyplomowe

Sprawa przyłączenia Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego do Muzeum Warszawy Projekt zmiany statutu Muzeum Warszawy i powołania trzeciego zastępcy dyrektora Muzeum Warszawy Projekt Regulaminu wyceny zbiorów Muzeum Warszawy Projekt Regulaminu deakcesji muzealiów w Muzeum Warszawy Budżet Muzeum na 2016 rok

M.ST. WARSZAWY

STRUKTURA WIEKU

Sprawozdanie finansowe Muzeum Warszawy za 2014 rok

prof. dr hab. Marek Ignacy Bryx

Bieżąca działalność Muzeum Warszawy Dotacje Muzeum Warszawy ze źródeł zewnętrznych, między innymi: – otwarcie Muzeum Warszawskiej Pragi; – poprawa oferty kulturalnej i dostępności Centrum Interpretacji Zabytku Muzeum Warszawy; – rozbudowa Muzeum – Miejsca Pamięci Palmiry, oddziału Muzeum Warszawy wraz z uzupełnieniem jego oznakowania; – modernizacja, konserwacja i digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie; – najważniejsze nabytki zakupione z pozyskanych funduszy zewnętrznych Plan działań merytorycznych Muzeum na 2016 rok

38 osób 9 osób 1 osoba

Inwestycje

Inwestycje Zaplanowany przez zespół zarządzający Muzeum Warszawy obszerny projekt Muzeum OdNowa składa się z wielu działań. W 2015 roku wszedł w fazę realizacji jeden z najważniejszych elementów tego zamierzenia – modernizacja siedziby głównej Muzeum na Rynku Starego Miasta. Przygotowana i uzgodniona przez Muzeum dokumentacja projektowa dla 11 zabytkowych kamienic oraz uzyskana dotacja finansowa od m.st. Warszawy oraz z funduszu norweskiego i Europejskiego Obszaru Gospodarczego pozwoliły na wyłonienie w przetargu generalnego wykonawcy i znaczne zaawansowanie prac modernizacyjnych i konserwatorskich. W 2015 roku zakończono prace konserwatorskie elewacji kamienic muzealnych, poprzedzone wnikliwymi badaniami w celu odtworzenia ich kolorystyki i wystroju architektonicznego. Zakończono również konserwację oryginalnych, ocalonych ze zniszczeń wojennych, polichromowanych drewnianych stropów w kamienicy przy Rynku Starego Miasta 34. Zaplanowana została modernizacja siedziby Muzeum Woli, oddziału Muzeum Warszawy. Po przygotowaniu dokumentacji projektowej i aplikacji uzyskaliśmy dotację z MKiDN oraz od m.st. Warszawy na prace budowlane i konserwatorskie obejmujące: wymianę tynków, rewaloryzację kamiennego wystroju elewacji, prace dekarskie, naprawy poszycia dachu, izolację i ocieplenie ścian fundamentowych piwnic, całościową wymianę stolarki okiennej i drzwi zewnętrznych, wykonanie zewnętrznej pochylni i wejścia dla osób niepełnosprawnych oraz zewnętrznego zejścia do kawiarni muzealnej projektowanej w piwnicy. Prace w tym zakresie zakończono w grudniu 2015 roku. Według przygotowanego projektu planujemy drugi etap prac polegający na modernizacji wnętrza i wyposażeniu budynku w nowoczesne instalacje wymagane we współczesnym muzeum. Centrum Interpretacji Zabytku zostało doposażone w dwa podnośniki dla osób z niepełnosprawnością, meble ekspozycyjne, dwa ekspozytory z ekranami dotykowymi i odpowiednią aplikacją. Na zewnątrz wykonano szyld i tablicę informacyjną z napisami w systemie Braille’a dla osób niedowidzących oraz podświetlany totem na ul. Zapiecek informujący o Muzeum Warszawy i Starym Mieście – miejscu światowego dziedzictwa UNESCO. Było to możliwe dzięki wnioskowaniu i pozyskaniu dotacji z funduszy UE z Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa mazowieckiego. Z dotacji w ramach programu MKiDN Patriotyzm Jutra zostały wykonane pomoce edukacyjne dla dzieci i model zabudowy warszawskiego Starego Miasta, wbudowany pod szklaną posadzką sali ekspozycyjnej CIZ. Muzeum Drukarstwa, odział Muzeum Warszawy zyskało nową siedzibę. Modernizację i adaptację lokalu przy ul. Ząbkowskiej 23/25 uzupełniło wyposażenie go w meble ekspozycyjne i nowe oświetlenie. Pozyskanie funduszy z programu MKiDN Dziedzictwo kulturowe, priorytet: Miejsca pamięci narodowej, pozwoliło zakupić dla Muzeum – Miejsca Pamięci Palmiry, oddziału Muzeum Warszawy, nowy zestaw multimedialny

Artur Zbiegieni, fot. MW

na ekspozycję oraz sprzęt audio i fotograficzny. W ramach tego dofinansowania zamontowano 19 nowych gablot ekspozycyjnych z wewnętrznym oświetleniem, zewnętrzne tablice informacyjne oraz wykonano automatyczny system zraszania roślinności zaprojektowanej i nasadzonej na dachu pawilonu Muzeum (wykonanie: Dział Utrzymania i Serwisowania Technicznego Obiektów). W wyniku konkursu architektonicznego na projekt zadaszenia dziedzińca wewnętrznego w siedzibie głównej, zwanego Lapidarium, zorganizowanego przez Muzeum wspólnie z Oddziałem Warszawskim SARP, pierwszą nagrodę uzyskał projekt Pracowni Architektonicznej ARE Stiasny & Wacławek. Architekci wykonali projekt pokonkursowej koncepcji architektonicznej oraz model zadaszenia dziedzińca wraz z fragmentem zabudowy okalającej Lapidarium. Dokumentacja projektowa i model posłużą do uzgodnienia i przygotowania planowanej inwestycji, która uatrakcyjni przestrzeń Muzeum. Zadaszenie dziedzińca o powierzchni 190 m² pozwoli na wykorzystanie tej przestrzeni na różnego rodzaju wydarzenia – wystawy, odczyty, konferencje, prelekcje, koncerty, projekcje czy spektakle. Umieszczona w narożniku szklana, okrągła winda połączy trzy poziomy przestrzeni ekspozycyjnej, co znacznie ułatwi dostęp dla zwiedzających, a szczególnie dla osób z niepełnosprawnością. Przygotowano dokumentację projektową analizy architektoniczno-urbanistycznej adaptacji dawnego zabytkowego zespołu młyna Michla przy ul. Objazdowej na nowoczesne magazyny muzealne wraz z pracowniami konserwatorskimi oraz docelową siedzibę Muzeum Drukarstwa Warszawskiego. W zespole tym projektowane są również magazyny pod wynajem dla instytucji miejskich oraz planowane uruchomienie tkalni żakardowych pozyskanych przez Muzeum z dawnej spółdzielni artystów ŁAD. Rewitalizacja obejmuje zabytkowy zespół poprzemysłowy o łącznej powierzchni 9130 m² wraz z magazynami do wynajęcia o powierzchni 1300 m². Na potrzeby międzynarodowego konkursu architektonicznego Europan, przygotowane zostały założenia do projektu pawilonu ekspozycyjnego Uratowane z Potopu, usytuowanego nad Wisłą. W pawilonie miały znaleźć się wydobyte z rzeki elementy kamiennego wystroju architektonicznego z warszawskich pałaców, zrabowane przez wojska szwedzkie w czasie potopu szwedzkiego w XVII wieku. W pracach jury tej edycji konkursu brała udział Ewa Nekanda-Trepka, Dyrektor Muzeum Warszawy, oraz Artur Zbiegieni, Zastępca Dyrektora ds. Inwestycyjnych. Zrealizowane w 2015 roku działania inwestycyjne były możliwe dzięki zaangażowaniu pracowników Muzeum, a szczególnie dwóch działów: Zespołu do spraw inwestycji, w którym zatrudniliśmy dodatkowy zespół konserwatorów oraz zespołu specjalistów, odpowiedzialnego za serwisowanie i utrzymanie techniczne obiektów muzealnych. Bardzo dziękuję wymienionym pracownikom za intensywną pracę i jej efekty. Artur Zbiegieni ZASTĘPCA DYREKTORA DS. INWESTYCYJNYCH

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

Modernizacja staromiejskich kamienic – głównej siedziby Muzeum

Zespół zarządzający Projektem Joanna Dudelewicz KIEROWNIK – KOORDYNATOR PROJEKTU

Marta Krakowska ASYSTENT KIEROWNIKA – KOORDYNATORA PROJEKTU

W 2015 roku trwały prace modernizacyjne siedziby Muzeum Warszawy rozpoczęte w 2013 roku jako projekt inwestycyjny Modernizacja, konserwacja oraz digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie. Projekt jest realizowany w ramach programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego, przy wsparciu udzielonym z funduszy norweskich i funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii oraz środków krajowych

WARTOŚ PROJEKTU

49 834 621 netto

Zespół inspektorów nadzoru konserwatorskiego dr hab. Wiesław Procyk INSPEKTOR NADZORU KONSERWATORSKIEGO W ZAKRESIE ARCHITEKTURY I RZE BY

60 297 591 zł brutto

W 2015 roku Projekt Muzeum otrzymał zwiększone dofinansowanie i aktualnie wysokość dofinansowania z funduszy NMF i EOG wynosi

Zarządzanie projektem modernizacji 15 313 320 zł Muzeum, realizując Projekt, powołało Komitet sterujący Projektem oraz Zespół zarządzający Projektem.

Zespół inspektorów nadzoru inwestorskiego ds. technicznych Piotr Piłkowski Beata Koźliczak

netto

Został też przedłużony termin realizacji Projektu do końca grudnia 2016 roku

dr hab. Krzysztof Chmielewski INSPEKTOR NADZORU KONSERWATORSKIEGO W ZAKRESIE MALARSTWA

Maciej Baran INSPEKTOR NADZORU KONSERWATORSKIEGO W ZAKRESIE MALARSTWA

Janusz Mróz INSPEKTOR NADZORU KONSERWATORSKIEGO W ZAKRESIE METALU

Zespół merytoryczny Barbara Hensel-Moszczyńska Jakub Supera Zespół ds. prawnych i zamówień publicznych Żaneta Urbaniak Małgorzata Kania Marek Siłkowski Daniel Błaszkiewicz Zespół ds. rozliczeń finansowych Dorota Wyrębek Mariusz Sejdak Zespół ds. promocji Aleksandra Derc-Jasińska Katarzyna Szacińska-Szymeczko Julia Głogowska Koordynacja i rozliczanie Projektu ze strony Partnera Projektu – Biura Funduszy Europejskich i Rozwoju Regionalnego W SZCZEGÓLNOŚCI:

Urszula Świerżewska-Chrzan ZASTĘPCA DYREKTORA

Edyta Mazur Hubert Mrozowski

Zespół inspektorów nadzoru oraz specjalistów ds. rozliczeń finansowych i zamówień publicznych ze Stołecznego Zarządu Rozbudowy Miasta na mocy porozumienia ws. zastępstwa inwestycyjnego wspierający Zespół zarządzający projektem W SZCZEGÓLNOŚCI:

Paweł Barański DYREKTOR SZRM

Sławomir Medak CZŁONEK KOMITETU STERUJĄCEGO

Zespół ds. rewitalizacji obiektów zabytkowych Dorota Czerwińska KIEROWNIK ZESPOŁU

Anna Fedoruk Leonia Wolska Inspektorzy nadzoru Adam Kleinschmidt Kinga Księżak Wiesław Krzyżyński Roman Kulczak Jolanta Startek Grzegorz Telecki Dział Utrzymania i Serwisowania Technicznego Obiektów Andrzej Karolak

Andrzej Zacharski INSPEKTOR NADZORU KONSERWATORSKIEGO W ZAKRESIE MATERIAŁOZNAWSTWA I FIZYKI BUDOWLI

KIEROWNIK

Marek Góreczny Rafał Koński Ryszard Kramek Adam Rogowski

Komitet sterujący Projektem

Umowa z generalnym wykonawcą

Przewodniczący Ewa Nekanda-Trepka

Joanna Dudelewicz

Edyta Mazur

DYREKTOR MUZEUM WARSZAWY

KIEROWNIK – KOORDYNATOR PROJEKTU

BIURO FUNDUSZY EUROPEJSKICH I ROZWOJU REGIONALNEGO

Skład dr Jarosław Trybuś

Dorota Wyrębek KIEROWNIK DZIAŁU FINANSOWO-KSIĘGOWEGO

Hubert Mrozowski

ZASTĘPCA DYREKTORA DS. MERYTORYCZNYCH

Joanna Trytek

BIURO FUNDUSZY EUROPEJSKICH I ROZWOJU REGIONALNEGO

Piotr Napierała

Jacek Pawłowski

Piotr Maślanka

PREZES ZARZĄDU

KIEROWNIK DZIAŁU PRZYGOTOWANIA PRODUKCJI

KIEROWNIK PRAC KONSERWATORSKICH W ZAKRESIE DETALU ARCHITEKTONICZNEGO

Dorota Czerwińska

Krzysztof Terka

Andrzej Karolczak

STOŁECZNY ZARZĄD ROZBUDOWY MIASTA

WICEPREZES ZARZĄDU

KIEROWNIK PRAC KONSERWATORSKICH

Kinga Księżak

Janusz Żurawski

Wit Podczerwiński

STOŁECZNY ZARZĄD ROZBUDOWY MIASTA

KIEROWNIK KONTRAKTU

Sławomir Medak

Robert Wanat

KIEROWNIK PRAC KONSERWATORSKICH W ZAKRESIE KONSERWACJI STROPU POLICHROMOWANEGO NUMER I I II

Artur Zbiegieni ZASTĘPCA DYREKTORA DS. INWESTYCYJNYCH

Krystyna Salamonik-Latos GŁÓWNA KSIĘGOWA

Jarosław Skarżyński P.O. PEŁNOMOCNIKA DYREKTORA DS. ADMINISTRACYJNYCH

Grzegorz Konsalik GŁÓWNY INWENTARYZATOR ZBIORÓW

Robert Kołodziejski GŁÓWNY KONSERWATOR ZBIORÓW

KIEROWNIK DZIAŁU ORGANIZACJI WYSTAW I WYDARZEŃ

Żaneta Urbaniak SAMODZIELNE WIELOOSOBOWE STANOWISKO DS. OBSŁUGI PRAWNEJ I ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

Marek Siołkowski SAMODZIELNE WIELOOSOBOWE STANOWISKO DS. OBSŁUGI PRAWNEJ I ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

STOŁECZNY ZARZĄD ROZBUDOWY MIASTA

Barbara Koryś BIURO KULTURY

Urszula Świerżewska-Chrzan

Marta Krakowska

ZASTĘPCA DYREKTORA BIURA FUNDUSZY EUROPEJSKICH I ROZWOJU REGIONALNEGO

PROTOKOLANTKA

Projekt pn. „Modernizacja, konserwacja oraz digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie”, realizowany w ramach programu „Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego”. Wsparcie udzielone z funduszy norweskich i funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, oraz środków krajowych.

W lutym 2015 roku Muzeum podpisało umowę z Generalnym Wykonawcą prac budowlanych i konserwatorskich, firmą Castellum sp. z o.o. z Wrocławia.

KIEROWNIK BUDOWY

KIEROWNIK ROBÓT SANITARNYCH W ZAKRESIE INSTALACJI WENTYLACJI MECHANICZNEJ I KLIMATYZACJI

Marek Ostrowski KIEROWNIK ROBÓT ELEKTRYCZNYCH

KIEROWNIK PRAC KONSERWATORSKICH W ZAKRESIE KONSERWACJI STROPU POLICHROMOWANEGO NUMER III

Sławomir Wietrzykowski

KOORDYNATOR KONTRAKTU, KOORDYNATOR PRAC KONSERWATORSKICH

Marcin Krawiec

Kacper Kozarzewski

KIEROWNIK ROBÓT

KOORDYNATOR PRAC KONSERWATORSKICH

KIEROWNIK ROBÓT W ZAKRESIE INSTALACJI NISKOPRĄDOWYCH

Bartosz Kulawiecki

Łukasz Sroka

Edward Suchmiel

SPECJALISTA DS. ROZLICZEŃ

KIEROWNIK ROBÓT W ZAKRESIE PRAC KONSERWATORSKICH ELEWACJI I WNĘTRZ

KIEROWNIK ROBÓT W ZAKRESIE OKABLOWANIA STRUKTURALNEGO

INŻYNIER BUDOWY

Jacek Mróz

Mariusz Masłosz

Marek Waraksa

KIEROWNIK PRAC KONSERWATORSKICH W ZAKRESIE KONSERWACJI ELEMENTÓW METALOWYCH

KIEROWNIK PRAC W ZAKRESIE INSTALACJI GASZENIA GAZEM

Sebastian Kamiński

Marek Trocha

KIEROWNIK PRAC W ZAKRESIE NAGŁOŚNIENIA

Joanna Kościuk

Tomasz Dziubiński

KOORDYNATOR PRAC W ZAKRESIE NISKICH PRĄDÓW

Jan Tyluś SPECJALISTA DS. BHP

Marcin Kozarzewski

Marcin Tofel

KIEROWNIK PRAC KONSERWATORSKICH W ZAKRESIE MALARSTWA (ELEWACJE)

KIEROWNIK ROBÓT SANITARNYCH

Mirosław Nowakowski

Inwestycje

zrealizowano I etap prac związanych z opracowywaniem aktualizacji rozwiązań projektowych wykonawczych odnośnie założeń projektów wystawy wykonano II i III, ostatni etap skanningu kamienic – skanning części wnętrz kamienic przy Rynku Starego Miasta 32, 34 i 36 wraz z filmem 3D zewnętrza i części wnętrz wykonano badania socjologiczne odnośnie do organizacji konferencji naukowej na temat migracji ludności, zorganizowanej przy udziale partnera Projektu z Islandii

Podpisanie umowy z generalnym wykonawcą remontu. Od lewej Krzysztof Terka, wiceprezes zarządu Castellum, i Ewa Nekanda-Trepka, Dyrektor Muzeum Warszawy, fot. MW

opracowano opinię ekspercką odnośnie do realizowanego I etapu projektu wystawy

Nadzór autorski

wyłoniono w ramach postępowania UZP audytów odnośnie do wielobranżowego projektu wystawy i kosztorysów oraz specyfikacji uwzględniającej wymagania przetargów unijnych

Nad realizacją prac budowlanych pracuje nadzór autorski – projektanci, którzy opracowali wielobranżowe projekty budowlane i wykonawcze: firma KB sp. z o.o. z Krakowa, w składzie: mgr inż. arch. Jerzy Wowczak mgr inż. arch. Ewa Wowczak dr inż. Stanisław Karczmarczyk mgr inż. Wiesław Bereza mgr inż. Erika Sefcic mgr inż. Andrzej Ciesielski mgr inż. Marta Gawor-Ciesielska

mgr inż. Bożena Utracka Ryszard Kowalski mgr inż. Andrzej Nowak inż. Marcin Florczyk inż. Jacek Balana inż. Tomasz Tokarz

trwała realizacja I etapu projektu wystawy trwały prace związane z koniecznością rysunków zamiennych na budowie trwała bieżąca realizacja szczegółowych programów konserwatorskich oraz konserwatorskiej dokumentacji powykonawczej

Realizacja projektu modernizacji w 2015 roku

trwała realizacja fotograficznej dokumentacji realizacji inwestycji

Prace wykonane w zakresie dokumentacji wykonano ekspercką opinię prawną odnośnie zakupu eksponatów, niezbędną do przedłożenia w MKiDN

wykonano ekspercką opinię opracowaną przez rzeczoznawcę sądowego w zakresie zaawansowania dokumentacji projektowej odnoszącej się do wystawy głównej

wyłoniono wykonawcę wielobranżowego projektu plastycznego wystawy głównej

przeprowadzono mediacje za pośrednictwem profesjonalnej firmy mediacyjnej służące porozumieniu z wykonawcą wystawy głównej

wykonano opracowania merytoryczne związane z uszczegółowieniem scenariusza merytorycznego wystawy wykonano ekspertyzę konserwatorską zrealizowaną przez rzeczoznawcę MKiDN odnośnie lokalizacji serwerowni w zabytkowych kamienicach siedziby głównej, która była niezbędna dla uzyskania opinii BSKZ

przygotowano koncepcję kuratorską dotyczącą części przestrzeni wystawienniczych przy udziale zewnętrznych specjalistów

Modernizacja staromiejskich kamienic

Prace wykonywane w zakresie pozwoleń administracyjnych

w ramach porozumienia ze SZRM wyłoniono w przetargu ograniczonym Generalnego Wykonawcę prac budowlanych i konserwatorskich – Castellum

W ramach prowadzenia prac budowlanych i konserwatorskich uzyskano pozwolenia Stołecznego Konserwatora Zabytków na:

w ramach postępowania przetargowego wyłoniono wykonawcę transferu malowideł ściennych z dawnej siedziby Wydawnictwa Iskry przy ulicy Niecałej 11 wraz z ich konserwacją oraz ponownym umieszczeniem na ścianach modernizowanej przestrzeni czytelni Muzeum w kamienicy nr 40

prowadzenie prac ziemnych na dziedzińcu wewnętrznym kamienicy Rynek Starego Miasta nr 34 i 32 pod nadzorem archeologicznym prowadzenie prac konserwatorskich przy elewacjach kamienic nr 34 oraz 36 w zakresie konieczności opracowania nowych programów prac konserwatorskich w wyniku prowadzonych badań konserwatorskich

zgodnie z przepisami UZP oraz wewnętrznymi regulacjami Muzeum dotyczącej polityki gromadzenia zbiorów oraz zakupu muzealiów przeprowadzono kilkadziesiąt komisji zakupowych, w ramach których dokonano zakupów eksponatów uzupełniających istniejące kolekcje muzealne

prowadzenie prac konserwatorskich przy sklepieniach i ścianach z odkrytymi polichromiami w pomieszczeniu na parterze kamienicy nr 36

w wyniku postępowań przetargowych wyłoniono wykonawców konserwacji eksponatów przeznaczonych na I etap wystawy głównej

prowadzenie prac konserwatorskich przy elewacjach 11 kamienic w celu przedstawienia technologicznej oraz projektu kolorystyki elewacji

w wyniku postępowania przetargowego wyłoniono wykonawcę digitalizacji kolekcji malarstwa i sreber ze zbiorów Muzeum

uzyskano zalecenia konserwatorskie w zakresie odstępstw ppoż., dotyczące zabytkowej stolarki drzwiowej oraz lokalizacji serwerowni

trwają prace przygotowawcze dotyczące tworzenia opisów przedmiotów zamówienia zgodnie z grupami doposażenia oraz weryfikacja rzeczowa zakresu i opisów zgodnie z zasadami UZP

zrealizowano kilkanaście komisji konserwatorskich z udziałem przedstawicieli SKZ uzgadniając zakres prac odnośnie konserwacji elewacji, wnętrz i polichromowanych drewnianych stropów, w tym również przy udziale rzeczoznawcy MKiDN w zakresie polichromii oraz przedstawicieli Narodowego Instytutu Dziedzictwa w zakresie kolorystyki elewacji

Promocja i informacja o Projekcie wykonano dwa etapy dokumentacji fotograficznej realizowanej modernizacji ukazujące prace budowlane i konserwatorskie, przeprowadzane w 11 kamienicach. Fotografie są wykorzystywane do celów promocyjno-informacyjnych Projektu, dla potrzeb MKiDN oraz będą elementem wydawnictwa promującego realizację Projektu (2 tom)

uzyskano bieżące zalecenia Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów w zakresie gaszenia gazem oraz Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej w zakresie ochrony ppoż. obiektu

Postępowania o udzielenie zamówienia publicznego

wykonano opracowanie naukowe dotyczące historii 11 kamienic siedziby głównej Muzeum – stanowiące element przygotowywanego wydawnictwa promującego realizację Projektu (1 tom)

w ramach pracy sądu konkursowego wyłoniono wykonawcę wielobranżowego projektu plastyczno-przestrzennego wystawy głównej wraz z nadzorami autorskimi – PL Studio Patryk Żurawski

Inwestycje

wykonano prace graficzne związane z dokumentacjami archiwalnymi dotyczącymi 11 kamienic siedziby głównej Muzeum – będące elementem wydawnictwa promującego realizację Projektu (1 tom)

W ramach działań związanych z Partnerem Projektu z krajów Darczyńców – Islandią i Instytucją Kultury Turf House (Islenski baerinn ehf, www.islenskibaerinn.is) odbyła się wizyta studyjna na Islandię w celu nawiązania ściślejszej współpracy z Partnerem oraz wypracowania scenariusza wspólnych działań i wymiany doświadczeń z zakresu działań konserwatorskich, wystawienniczych i edukacyjnych. W ramach wizyty studyjnej nawiązano współpracę m.in. z Turf House, Parkiem Narodowym w Thing ellir, wpisanym na listę UNESCO, Muzeum Narodowym oraz Miejskim w Rejkiawiku oraz Ambasadą RP w Islandii

wykonano skany z akt Archiwum Państwowego i Instytutu Sztuki na potrzeby wydawnictwa promującego realizację Projektu (1 tom) wykonano tłumaczenia związane z przygotowaniem wydawnictwa promującego realizację Projektu (1 tom) w ramach postępowań przetargowych wyprodukowano gadżety promocyjne i informacyjne dotyczące Projektu: pocztówki, torby, nośniki USB, kubki

Zorganizowano konferencję naukową Skąd się wzięli warszawiacy. Konsekwencje społeczne, ekonomiczne i kulturowe migracji, z udziałem Partnera z Islandii – Turf House, który przy tej okazji odbył wizytę studyjną w Warszawie, co pozwoliło na kolejną wymianę doświadczeń pomiędzy instytucjami. Na dwudniowej konferencji (3–4 GRUDNIA) przedstawiono wyniki specjalistycznych badań socjologicznych, zrealizowanych w ramach działania promocyjnego Programu. Konferencja była dwujęzyczna, tłumaczona symultanicznie oraz filmowana w celu szerszego udostępnienia na stronie internetowej

wykonano druk kalendarza wraz z notatnikiem zawierającym zdjęcia z budowy odbyły się seminaria, wizyty studyjne, delegacje i podróże związane z Partnerem Projektu, którym jest Islandia, oraz konferencje prasowe i reportaże TV

Zorganizowano również (19–20 PA DZIERNIKA) międzynarodową studencko-doktorancką konferencję naukową Po stronie rzeczy, z udziałem wybitnego naukowca z Norwegii, Bj rnara Olsena

Wywiad z Dyrektor Muzeum Warszawy przed kamienicami, fot. MW

Modernizacja staromiejskich kamienic

Zakupy digitalizacja konserwacja szkolenia dokonywano zakupów eksponatów uzupełniających istniejące kolekcje muzealne na wystawę główną, w tym m.in. zakupiono: brązy, rzeźby srebra i platery drobne rzemiosło artystyczne obrazy olejne i tempery oraz akwarele zdjęcia, negatywy tkaniny – ubiory zrealizowano całościowo digitalizację, skanning 11 kamienic z zewnątrz i części pomieszczeń wewnątrz 3 kamienic nr 32, 34 i 36 (przed rozpoczęciem prac budowlanych i konserwatorskich) wraz z realizacją rysunków i ortofotomap oraz filmu 3D pozwalającego na wykorzystanie go do celów projektowych, badawczych oraz wystawienniczych, jak i jako wizualizacji przestrzeni niedostępnych dla osób niepełnosprawnych ruchowo; opracowanie: Narodowy Instytut Dziedzictwa

Transfer malowideł z siedziby Wydawnictwa Iskry, fot. MW

Prace budowlane i konserwatorskie zewnętrza i wnętrz kamienic zakupiono i zarejestrowano dzienniki budowy postawiono rusztowania trwają badania konserwatorskie, m.in. stratygrafia

realizowano prace konserwatorskie muzealiów, które będą eksponowane w pierwszym etapie wystawy głównej. Konserwacji poddano m.in. obrazy, miniatury portretowe, papier – grafiki i rysunki, elementy rzemiosła artystycznego z brązu, ramy do obrazów, zbiory archeologiczne

trwają prace konstrukcyjne, wyburzeniowe, instalacyjne wykonano konstrukcję nowego zadaszenia dziedzińca kamienicy nr 32 i wymieniono zadaszenie dziedzińca kamienicy nr 34 wraz ze szkleniem

realizowano digitalizację zbiorów malarstwa i sreber, zdygitalizowano ok. 90 kolekcji malarstwa

trwa wymiana świetlików dachowych oraz realizacja ścianek szklanych wewnętrznych

zrealizowano, poprzez postępowania zgodne z UZP, usługi reklamowe – spoty w rozgłośni radiowej i ogłoszenia w prasie

realizowano tłumaczenia na język angielski tekstów niezbędnych do działań związanych z realizacją Projektu

zaprojektowano siatkę elewacyjną z wizerunkami kamienic i informacją o Projekcie oraz otrzymanym dofinansowaniu z funduszy NMF i EOG

zrealizowano delegacje pracowników na konferencję naukową oraz szkolenia z zakresu zamówień publicznych i zarządzania oraz archiwizacji dokumentacji

ukończono konserwację 2 z 3 drewnianych stropów polichromowanych

wykonano aktualizację podstrony internetowej Projektu: http://odnowa.muzeumwarszawy.pl/

zorganizowano wyjazd służbowy w związku z opracowaniem założeń merytorycznych wystawy głównej

trwa konserwacja detali kamiennych, drewnianych i metalowych oraz malarskich wewnątrz obiektu

wykonano aktualizację bieżących informacji na serwisach społecznościowych Muzeum

zrealizowano transfer malowideł ściennych z dawnej siedziby Wydawnictwa Iskry wraz z konserwacją tych malowideł (2 etapy umowy; pozostał 3 etap – montaż malowideł w czytelni Muzeum w kamienicy nr 40)

wymieniono warstwy posadzkowe i odciążeń stropów wraz ze wzmocnieniem niektórych stropów, jak np. pod archiwum biblioteczne i wentylatornię w kamienicy nr 32

trwają prace budowlane i konserwatorskie we wnętrzach, zakończono prace konserwatorskie zewnętrza (elewacje)

trwają prace związane z wymianą podnośnika i windy wraz z realizacją dodatkowych podnośników usprawniających komunikację osób z niepełnosprawnością ruchową

Przedstawiciele mediów w remontowanym Muzeum, fot. MW

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

Procentowe zaawansowanie prac budowlanych i konserwatorskich Nad realizacją prac budowlanych i konserwatorskich prowadzony jest nadzór inwestorski, konserwatorski i autorski. Wyburzenia i wykucia

Konstrukcja i pokrycie dachowe w kamienicy nr 36

Procentowe zaawansowanie prac instalacyjnych

Wzmocnienia pod ścianki działowe przeszklone

Instalacje wodno-kanalizacyjne

Instalacje wentylacji mechanicznej

Instalacje ciepła technologicznego

INSTALACJA WODY UŻYTKOWEJ, PRACE PRZYGOTOWAWCZE

PRZEWODY I IZOLACJE

PRACE PRZYGOTOWAWCZE, RUROCIĄGI I IZOLACJE

57%

90%

OSPRZĘT PRZEWODÓW

Nadproża stalowe nad drzwiami, wnękami i wzmocnienia

Konstrukcja i pokrycie dachowe w kamienicy nr 30

Okna wewnętrzne

INSTALACJA WODY UŻYTKOWEJ, RUROCIĄGI I IZOLACJE

43%

Instalacje elektryczne

WENTYLATORY

Wzmocnienia i naprawa pęknięć ścian

Ścianki działowe i zamurowania

Roboty budowlane dot. szybu windowego w kamienicy nr 42

Okna zewnętrzne Świetliki i wyłazy dachowe

INSTALACJA HYDRANTOWA, PRACE PRZYGOTOWAWCZE

96%

Strop nad I p. w kamienicy nr 6, magazyn biblioteki

80% KANALIZACJA SANITARNA I DESZCZOWA, PRACE PRZYGOTOWAWCZE

Instalacje c.o.

TRASY KABLOWE

PRACE PRZYGOTOWAWCZE

90%

99%

INSTALACJA CCTV I IT

RUROCIĄGI I IZOLACJE

Strop nad III p. w kamienicy nr 6, wentylatornia Elementy ślusarskie schodów i podestów stalowych, I p. Strop nad parterem w kamienicy nr 4, czytelnia i pracownia biblioteki

KANALIZACJA SANITARNA I DESZCZOWA, RUROCIĄGI

INSTALACJA AV GRZEJNIKI I ARMATURA

86%

88%

NSTALACJA CHŁODNICZA

Elementy ślusarskie schodów i podestów stalowych, III p.

Schody żelbetowe w kamienicy nr 30

Instalacje słaboprądowe

INSTALACJA HYDRANTOWA, RUROCIĄGI

Roboty malarskie

do Schody żelbetowe w kamienicy nr 4

CENTRALE WENTYLACYJNE

Tynki wewnętrzne Czerpnie dachowe

Rozbiórki podkładów i posadzek Roboty wykończeniowe dot. szybu windowego w kamienicy nr 30

37%

WYKONANIE INSTALACJI ZASILANIA WRAZ Z TABLICAMI ORAZ WYKONANIE INSTALACJI ODGROMOWEJ

INSTALACJA SYGNALIZACJI POŻARU, INSTALACJA SYSTEMU DSO, INSTALACJA SYSTEMU SYGNALIZACJI WŁAMAŃ, NAPADU I ZABEZPIECZENIA EKSPONATÓW

PRÓBY I URUCHOMIENIE

59%

90%

Strop nad I p. w kamienicy nr 4, magazyn biblioteki

45% Schody stalowe w kamienicy nr 38, IV p.

Konstrukcja i pokrycie dachowe w kamienicy nr 4

INSTALACJA SYSTEMU ODDYMIANIA

40%

Strop nad III p. w kamienicy nr 8 Zadaszenie, patio i schody przy kamienicy nr 32

Konstrukcja i pokrycie dachowe w kamienicy nr 6

Strop nad V p. w kamienicy nr 30

Konstrukcja i pokrycie dachowe w kamienicy nr 8

Strop nad I, II, III, IV p. w kamienicy nr 30, klatka schodowa

Konstrukcja i pokrycie dachowe w kamienicy nr 42

Strop nad III p. w kamienicy nr 32

Zadaszenie przy kamienicy nr 34, płyta rewizyjna

Strop nad I p. w kamienicy nr 42, magazyn akt

Zadaszenie przy budynku nr 36, konstrukcja

Ocieplenie stropu nad IV p. w kamienicy nr 28

Rampa przy kamienicach nr 28 i 30

Konstrukcja i pokrycie dachowe w kamienicy nr 40

Konstrukcja i pokrycie dachowe w kamienicy nr 38

Zadaszenie przy kamienicy nr 34, konstrukcja

OD MARCA DO GRUDNIA 2015 ROKU

zdemontowano

wywieziono

do transportu gruzu użyto

wmontowano

przeprowadzono konserwację

6475 m2

12 ton

3000 m3

ok. 15 000

56 ton

1943 mb

3500 m2

parkietów i podłóg

złomu stalowego, pochodzącego ze starych instalacji

gruzu ceglanego, zasypek pochodzących z odciążenia sklepień i bruzdowań pod nowe instalacje

wiader przeniesionych ręcznie przez pracowników budowy

stali jako wzmocnienie bruzd pod nowe instalacje, wzmocnienie stropów i konstrukcje pod podłogi podniesione

nowych kanałów instalacyjnych

tynków na elewacjach

Dźwigi osobowe i podnośniki

wykonano

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

Procentowe zaawansowanie prac konserwatorskich

Rynek Starego Miasta dziedzińce 1, 2 kamienice

ELEWACJE DZIEDZIŃCÓW

Rynek Starego Miasta Lapidarium kamienice

ul. Nowomiejska Lapidarium kamienice

Lapidarium podcienie, łączniki

Lapidarium patio 1

Lapidarium patio 2

Rynek Starego Miasta

ELEWACJA FRONTOWA

od ul. Krzywe Koło

40 75

42 75

28 85

42 75

100

prace konserwatorskie elewacji

100

konserwacja dekoracji sztukatorskiej

metaloplastyka

roboty wykończeniowe

rusztowania

rekonstrukcja złoceń na obramieniach owalnych okienek

–

ul. Nowomiejska

prace dokumentacyjne i badawcze

wymiana rynien i rur spustowych

od ul. Nowomiejskiej

90 65

–

prace dokumentacyjne i badawcze

rusztowania

100

prace konserwatorskie elewacji

100

konserwacja dekoracji (1) sztukatorskiej i (2) kamiennej

(1 2)

metaloplastyka

wymiana rynien i rur spustowych

i zabezpieczenia przed ptakami

70 (2)

roboty wykończeniowe

konserwacja tynków z polichromią

konserwacja elementów kamiennych

90 90

konserwacja sgraffita i dekoracji kamiennej

konserwacja sgraffita

konserwacja wątków ceglanych

65 Rynek Starego Miasta

ELEMENTY WYSTROJU WNĘTRZ

METALOPLASTYKA, KRATY HISTORYCZNE I POWOJENNE

30 prace dokumentacyjne konserwacja metaloplastyki

konserwacja elementów kamiennych

prace konserwatorskie przy zabytkowych polichromowanych stropach

do 10

100

konserwacja elementów drewnianych

konserwacja latarni (elementy drewniane)

prace dokumentacyjne i konserwatorskie

prace dokumentacyjne i badawcze

100

prace wstępne

100

tablica z brązu, prace dokumentacyjne, konserwatorskie i wstępne

prace konserwatorskie w różnych pomieszczeniach

od 15 do 100

RESTAURACJA STROPÓW POLICHROMOWANYCH

strop nr I (płaski na II piętrze, sceny religijne i rodzajowe), ok. 1730

strop nr II (belkowany na I piętrze, dekoracja emblematyczna), ok. 1620

strop nr III (kasetonowy na I piętrze, dekoracja „gotycka”), ok. 1620

Elewacje muzealnych kamienic w trakcie konserwacji, fot. Marcin Czechowicz

DEKORACJE SZTUKATORSKIE

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

Elewacje siedziby Muzeum Warszawy Szczegółowe zestawienie rzeczowo- nansowe prac rodzaj prac

Rynek Starego Miasta 28–42 oraz Nowomiejska 4–8

całkowite wynagrodzenie wykonawcy

wynagrodzenie wypłacone wykonawcy – stan z grudnia

procentowe zaawansowanie prac

netto

brutto

roboty budowlane

9 582 854,79

11 786 911,39

1 910 574,18

16,21

instalacje wod.-kan.

467 127,36

574 566,65

169 049,03

29,42

instalacja chłodnicza

336 097,90

413 400,42

243 906,25

59,00

instalacje wentylacji mechanicznych

2 385 826,36

2 934 566,42

808 465,64

27,55

instalacje c.o. i c.t.

848 533,11

1 043 695,73

767 129,52

73,50

instalacje elektryczne

2 404 467,17

2 957 494,62

1 027 443,63

34,74

instalacje słaboprądowe

7 046 223,69

8 666 855,14

1 947 237,76

22,47

instalacje gaszenia gazem

493 260,65

606 710,60

0,00

elewacja frontowa, kamienica nr 28

141 598,41

174 166,04

163 586,40

93,93

elewacja frontowa, kamienica nr 30

204 480,23

251 510,68

233 636,44

92,89

elewacja frontowa, kamienica nr 32

268 824,58

330 654,23

314 996,78

95,26

elewacja frontowa, kamienica nr 34

98 355,59

120 977,38

89 632,29

74,09

elewacja frontowa, kamienica nr 36

316 743,39

389 594,37

225 249,97

57,82

elewacja frontowa, kamienica nr 38

132 135,67

162 526,88

139 750,16

85,99

elewacja frontowa, kamienica nr 40

182 985,49

225 072,15

169 590,83

75,35

elewacja frontowa, kamienica nr 42

126 547,31

155 653,19

138 289,90

88,84

elewacja kamienicy nr 28 (od ul. Krzywe Koło)

296 948,07

365 246,12

253 143,61

69,31

elewacja kamienicy nr 4 (ul. Nowomiejska)

98 326,11

120 941,12

108 414,13

89,64

elewacja kamienicy nr 6 (ul. Nowomiejska)

119 043,73

146 423,79

54 213,16

37,02

elewacja kamienicy nr 8 (ul. Nowomiejska)

78 795,89

96 918,94

86 238,11

88,98

elewacja kamienicy nr 42 (od ul. Nowomiejskiej)

265 385,54

326 424,22

280 042,70

85,79

elewacje dziedzińców 1 i 2, kamienice nr 28, 30, 32

378 053,85

465 006,24

371 817,58

79,96

elewacje dziedzińca Lapidarium, kamienice nr 38, 40

147 672,89

181 637,66

151 931,27

83,65

elewacje dziedzińca Lapidarium, kamienice nr 4,6,8

175 469,34

215 827,29

177 688,91

82,33

elewacje dziedzińca Lapidarium, podcienia, łączniki

171 296,07

210 694,16

158 758,46

75,35

elewacja dziedzińca, patio 1

155 351,57

191 082,43

130 297,01

68,19

elewacja dziedzińca, patio 2

217 025,99

266 941,97

227 877,50

85,37

elementy wystroju wnętrz

2 958 898,49

3 639 445,14

1 692 709,15

46,51

trzy stropy polichromowane

998 400,00

1 228 032,00

917 204,86

74,69

tymczasowe zabezpieczenia stropów kamienica nr 40

15 244,75

18 751,04

10 005,75

53,36

PRACE OG LNOBUDOWLANE

PRACE KONSERWATORSKIE

RAZEM

Rekonstrukcja kolorystyki Projekt rekonstrukcji kolorystyki został wykonany na podstawie analizy badań odkrywkowych i laboratoryjnych. Prezentuje stan aktualnej wiedzy na temat kolorystyki zastosowanej w trakcie odbudowy kamienic na siedzibę Muzeum, otwartego w lipcu 1953 roku Celem przeprowadzonych badań było określenie kolorystyki elewacji z okresu odbudowy kamienic ze zniszczeń wojennych, a także rozpoznanie stanu zachowania i technologii wykonania powojennych warstw dekoracyjnych (oryginalnych) oraz analiza warstw zidentyfikowanych jako wtórne. Na elewacji frontowej kamienicy nr 34 starano się określić zakres występowania reliktów przedwojennej dekoracji malarskiej autorstwa Zofii Stryjeńskiej. Na podstawie wniosków z wykonanych badań odkrywkowych i laboratoryjnych opracowano wytyczne konserwatorskie dla prowadzonych prac konserwatorsko-restauratorskich na elewacjach kamienic.

AUTORZY OPRACOWANIA

CASTELLUM Sp. z o.o. ZLECENIODAWCA

MONUMENT SERVICE Marcin Kozarzewski WYKONAWCA

Marek Trocha KIEROWNIK PRAC BADAWCZYCH

Iwona Bartnik OPRACOWANIE DOKUMENTACJI DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA

Hubert Kosiniec OPRACOWANIE DOKUMENTACJI

Joanna Kadłubowska-Boruchalska OPRACOWANIE DOKUMENTACJI

Sylwia Pawełkowicz BADANIA LABORATORYJNE

Tynki

Proponowany program prac konserwatorskich dla tynków wszystkich elewacji zakładał pozostawienie nośnych, nieodspojonych i niezdegradowanych tynków przedwojennych, powojennych oraz późniejszych napraw i uzupełnień, o ile warstwy te miały wystarczające parametry techniczne. Zachowane tynki należało jedynie, w razie potrzeby, wzmocnić strukturalnie przy pomocy preparatów silikatowych na bazie modyfikowanego, potasowego szkła wodnego. Na elewacjach kamienic występują fragmenty cementowych tynków przedwojennych, powojennych tynków wapienno-piaskowych lub wapienno-cementowych oraz wiele łat i uzupełnień wykonanych podczas późniejszych remontów. W przypadku tak niejednorodnego podłoża zastosowanie klasycznych tynków wapienno-piaskowych, ze względu na ich niewielką elastyczność, wiąże się z ryzykiem powstawania spękań i odspojeń już na etapie ich wykonywania – obróbki na ścianie i procesu wiązania. Wapienno-piaskowe (ewentualnie zawierające dodatki hydrauliczne np. tras reński lub biały cement) tynki przygotowane fabrycznie zawierają także domieszki redyspergowanych żywic syntetycznych stabilizujących proces wiązania. Dodatek włókien poliamidowych zwiększa moduł sprężystości, zmniejszając jednocześnie możliwość spękań i odspajania się tynków.

W obrębie partii przyziemia, gdzie występuje znaczne obciążenie murów solami, konieczne jest zastosowanie systemu tynków renowacyjnych WTA. System ten, złożony z przygotowywanych fabrycznie, suchych zapraw charakteryzujących się stabilnym składem, gwarantuje trwałe parametry techniczne i użytkowe. Do prawidłowego wykonania renowacyjnych wypraw tynkarskich konieczne jest zastosowanie odrębnych zapraw o zróżnicowanych właściwościach, stanowiących w kolejności: warstwę sczepną (szpryc), tynk podkładowy (wyrównawczy) i właściwy tynk renowacyjny charakteryzujący się wysoką pojemnością porów i odpornością na działanie wody. Jednym z elementów systemu tynków renowacyjnych jest tynk nawierzchniowy, który może być także barwiony w masie. Klasyczne tynki wapienno-piaskowe nie powinny być stosowane, gdyż istnieje prawdopodobieństwo ich odspajania i odpadania. Z powyższych względów do prac konserwatorskich na elewacjach Muzeum zaproponowano zastosowanie jednolitego systemu tynków na wszystkie powierzchnie. Będą to zarówno tynki renowacyjne WTA, tynki naprawcze i podkładowe, masy sztukatorskie i wszelkie materiały pomocnicze oraz, zgodnie z przyjętym programem prac konserwatorskich, tynki nawierzchniowe, barwione w masie. Zastosowanie systemu jednego producenta

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

Malowidła

gwarantuje pełną kompatybilność komponentów i minimalizuje, pod warunkiem przestrzegania reżimów technologicznych, ryzyko błędów wykonawczych. Istotnym punktem programu prac konserwatorskich na elewacjach Muzeum jest rekonstrukcja barwionych w masie wypraw tynkarskich. Takimi tynkami pokryte były powierzchnie płaskie ścian oraz wykonano z nich wszystkie profile ciągnione i detale sztukatorskie, a także dekoracje sgraffito. Modyfikacja zapraw fabrycznych dodatkiem (ok. 10 ) odpowiednio frakcjonowanego piasku i dobrana metoda opracowania powierzchni pozwoli na odtworzenie wszystkich elementów dekoracji kamienic z uwzględnieniem kolorystyki, faktury i tekstury oryginalnych wypraw.

Rekonstrukcje kolorystyki z

Część powierzchni elewacji, oprócz barwnych tynków, miała wykończenie w postaci wymalowań wapiennych. Warstwy malarskie występują głównie na detalach architektonicznych (gzymsach, obramieniach okien), pojawiają się także na płaskich powierzchniach elewacji. Wymalowania na detalach, oprócz kolorystycznego ich wyróżnienia, maskowały niedoskonałości tynków barwnych na zagierowaniach profili. Wymalowania na zrekonstruowanych tynkach barwnych odtworzone zostaną w technice krzemianowej. Będą to zarówno wymalowania w pełni kryjące, jak i półkryjące oraz laserunkowe. Bazą farb silikatowych jest spoiwo zolowo-krzemianowe, powstałe z ustabilizowanej kombinacji zolu krzemionkowego i potasowego szkła wodnego, które wchodzi w reakcję z podłożem mineralnym. Jego silne działanie adhezyjne zapewnia także przyczepność do podłoży organicznych. Umożliwia to aplikację tego typu farb na prawie wszystkich podłożach budowlanych. Zastosowane zostaną dwa rodzaje farb elewacyjnych, których siła krycia będzie modyfikowana rozcieńczalnikiem.

Elewacje frontowe od strony ulicy Nowomiejskiej, il. Castellum

roku wykonane na podstawie analizy rezultatów badań konserwatorskich

Elewacje frontowe od strony Rynku Starego Miasta, il. Castellum

Elewacje frontowe od strony dziedzińców, il. Castellum

Elewacje frontowe od strony ulicy Krzywe Koło, il. Castellum

Elewacje od strony Lapidarium, il. Castellum

Inwestycje

Relikty malowideł Zofii Stryjeńskiej na elewacji kamienicy nr Zachowane relikty malowideł to dekoracje boniowań, ścian, gzymsów i obramień okien na elewacji frontowej, wykonane przez Zofię Stryjeńską w technice Keima w 1928 roku. Odkryte w trakcie badań konserwatorskich relikty zostaną poddane pełnej konserwacji, a ubytki tynków uzupełnione według technologii zaproponowanej dla pozostałych elewacji. Po udokumentowaniu relikty zostaną zamalowane farbą na bazie żywicy silikonowej w kolorze dobranym na podstawie wyników badań konserwatorskich. W razie potrzeby kolorystyka będzie modyfikowana laserunkiem wykonanym półlaserunkową farbą opartą na żywicy silikonowej. Zaproponowane farby, których bazą jest głównie żywica akrylowa z dodatkiem żywicy silikonowej, są całkowicie odwracalne i gwarantują możliwość bezpiecznego usunięcia z powierzchni malowanej w technice krzemianowej polichromii.

Odkrywki malowideł Stryjeńskiej, fot. Castellum

Sgraffito na elewacji kamienicy nr Wstępny program prac konserwatorskich, oparty wyłącznie na wizualnej ocenie stanu zachowania dekoracji sgraffito zakładał zdecydowanie lepszy stan zachowania tynków niż w rzeczywistości. Przeprowadzone badania analityczne i staranna ocena kondycji wszystkich elementów składowych dekoracji sgraffita na elewacji kamienicy Pod Murzynkiem, dają asumpt do weryfikacji pierwotnych założeń i zakresu ingerencji konserwatorskiej. Analiza porównawcza fotografii archiwalnych wskazuje jednoznacznie, że sgraffito jest powojenną rekonstrukcją. Wskazują na to znaczące rozbieżności w detalach rytu, powtarzającego w zasadniczy sposób podziały kompozycyjne (chociaż i tu występują różnice, szczególnie w dolnym pasie ponad tynkami cokołu: różna liczba elementów dekoracyjnych), ale różniące się proporcjami i wyglądem detali. Dekoracja przedwojenna, chociaż przetrwała w znakomitej większości, była prawdopodobnie w złej kondycji technicznej. Wierzchnia warstwa barwna (ugrowa) odspoiła się i odpadła na znacznej powierzchni. Zapewne zły stan tynków barwnych oraz błyskawiczne tempo prac prowadzonych w 1953 roku były podstawą do wykonania rekonstrukcji. W trakcie prac badawczych i odkrywkowych nie udało się odnaleźć żadnych fragmentów dekoracji przedwojennej lub wcześniejszych a także śladów działań wojennych (widocznych na

Modernizacja staromiejskich kamienic

fotografiach), co oznacza, że w znacznym zakresie wymienione zostały także tynki podkładowe. Niestety, dekoracje powojenne obarczone są takim błędem technologicznym

Obserwacje in situ potwierdzone zostały wynikami badań analitycznych. Warstwy tynków barwionych w masie wykazują silne spękania wewnętrzne oraz znaczną porowatość.

Stan dekoracji w roku 1947. Widoczne rozległe ubytki jasnych partii sgraffito, il. Castellum

jak pozostałe tynki barwne wykonane w tracie prac w 1953 roku. Ze względu na duży dodatek pigmentów zaburzone zostały proporcje zaprawy a proces karbonatyzacji nie przebiegł prawidłowo. Skutkiem tego jest bardzo niska kohezja tynku barwnego, szczególnie warstwy spodniej, ciemnoszarej. Tak osłabione warstwy, łatwo i szybko uległy dalszej degradacji pod wpływem czynników atmosferycznych. Późniejsze próby napraw polegające na usuwaniu zniszczonych fragmentów i konsolidacji pozostałości, przeprowadzane z zastosowaniem dostępnych wówczas konsolidantów (prawdopodobnie kazeiny oraz żywic winylowych czy akrylowych), proces ten dodatkowo przyspieszyły. Uszczelniona i pozbawiona dyfuzyjności powierzchnia powodowała dalszą degradację warstw spodnich, ich destrukcję i osypywanie. Silne spoiwa użyte do konsolidacji powodują deformacje i odrywanie sklejonych nimi przypowierzchniowych warstw tynków.

Wewnętrzne spękania warstw sgraffito w obrazie mikroskopowym, il. Castellum

Dekoracja sgraffito jest w stanie katastrofalnym. Na niemal całej powierzchni warstwa utwardzonego i wtórnego tynku wierzchniego (ugrowego) jest odspojona od podłoża a tynk spodni (szary) kruszy się i osypuje przy dotknięciu. Wypłukiwanie warstw tynków następuje także pod wpływem opadów atmosferycznych. Wykonane badania i obserwacje wskazują jednoznacznie, że obecny bardzo zły stan zachowania sgraffita nie pozwala na wykonanie jego efektywnej konserwacji. Właściwym postępowaniem konserwatorskim przy tak zaawansowanej destrukcji sgraffita będzie jego ostrożne usunięcie oraz rekonstrukcja. W trakcie prac należy nadal poszukiwać ewentualnych reliktów wcześniejszych dekoracji lub wymalowań.

Porównanie kompozycji sgraffito z 1928 roku i obecnej, zestawienie Castellum

Program prac naprawczych tynków podkładowych jest analogiczny do programów zaproponowanych do pozostałych elewacji. Rekonstrukcję dekoracji sgraffito proponuje się wykonać z klasycznej zaprawy wapienno-piaskowej modyfikowanej ewentualnie dodatkiem wapna lub cementu trasowego. Do barwienia zapraw użyć należy pigmentów suchych, pamiętając o właściwych proporcjach zaprawy. Zamiast stosowanej uprzednio czerni roślinnej zastosować syntetyczną czerń żelazową. Zapewnia ona skuteczniejsze pigmentowanie i mniejszą higroskopijność uzyskanych tynków.

Stan dekoracji sgraffito po usunięciu nawarstwień. Kolorem czerwonym zaznaczono relikty warstwy wierzchniej, ugrowej. Na żadnym fragmencie warstwa ta nie zachowała się w pełnej grubości, il. Castellum

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

charakterystyczną z odnalezionych warstw odsłaniano w większym zakresie. Wykonane odkrywki ponumerowano i szczegółowo udokumentowano fotograficznie i opisowo. Po zakończeniu badań in situ z wybranych odkrywek pobrano próbki do badań zykochemicznych. W opracowaniu zrezygnowano z podziału wyodrębnionych w trakcie badań stratygraficznych na poszczególne fazy chronologiczne. Określenie faz chronologicznych warstw przedwojennych jest utrudnione ze względu na stan zachowania i różny stopień ich adhezji i kohezji. Stratygrafia została zaburzona w trakcie działań remontowych – przedwojennych (1937) i powojennych (do 1950– 1955). W trakcie pobierania próbek do badań laboratoryjnych nie udało się wypreparować fragmentu obejmującego wszystkie warstwy stratygraficzne do wykonania szlifu. W przypadku nawarstwień wtórnych (wykonanych po roku 1955) klarowny podział utrudniają liczne, wykonywane jedynie lokalnie prace malarskie.

Piętro 2 8 6 4

Pomieszczenia z których pobrano próbki do badań analitycznych zapraw spoiw i pigmentów

Lokalizacja wykonanych odkrywek na elewacjach kamienic od strony Rynku Starego Miasta

Parter

Dekoracje sztukatorskie

Piętro 3 8

Sylwia Pawełkowicz

się na ustaleniu koloru oraz sposobu wykończenia zastosowanego w trakcie powojennej odbudowy i adaptacji na potrzeby muzealne. Na podstawie wykonanych odkrywek określono technologię wykonania warstw dekoracyjnych w zakresie umożliwiającym weryfikację programów prac konserwatorskich wykonanych w styczniu 2014 roku.

BADANIA ODKRYWKOWE ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ BADANIA LABORATORYJNE

Metodyka badań

AUTORZY OPRACOWANIA PROGRAMU PRAC KONSERWATORSKICH

CASTELLUM sp. z o.o. ZLECENIODAWCA

MONUMENT SERVICE Marcin Kozarzewski WYKONAWCA

Agnieszka Wielocha KIEROWNICZKA PRAC BADAWCZYCH

Joanna Kadłubowska-Boruchalska BADANIA ODKRYWKOWE ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ

Cesar Delgado Martin FOTOGRAFIE

Cel badań Celem przeprowadzonych badań była próba określenia kolorystyki dekoracji sztukatorskich w wybranych pomieszczeniach siedziby Muzeum Warszawy. Ze względu na charakter wnętrz oraz założenia prowadzonych prac konserwatorskich koncentrowano

Prace rozpoczęto od wytypowania pomieszczeń oraz fragmentów dekoracji sztukatorskich do przeprowadzenia badań odkrywkowych. Wybór pomieszczeń został dokonany na podstawie opracowań historycznych i programów prac konserwatorskich przygotowanych w fazie projektowej. Kierowano się również stanem zachowania i typem dekoracji. Prosta dekoracja sztukatorska pomieszczeń na wyższych kondygnacjach kamienic

(1–5 piętro) została zakwalifikowana jako całkowicie powojenna kreacja i wyłączona z badań konserwatorskich. Wykonano dokumentację fotograficzną stanu zachowania i przystąpiono do usuwania nawarstwień – głównie kolejnych warstw wymalowań emulsyjnych, zacierających oryginalną formę dekoracji. Badania konserwatorskie ograniczono do przesklepionych pomieszczeń na parterze. Wiadomo, że przyziemie kamienic nr 28, 30, 32, 34, 36 przetrwało działania wojenne. W trakcie powojennej odbudowy w zniszczonych pomieszczeniach przeprowadzono gruntowne remonty. Dekoracje sztukatorskie wykonano na nowo, nawiązując do pozostałości przedwojennego detalu. Na każdym z wytypowanych elementów dekoracji wykonano przynajmniej po jednej odkrywce z rozwarstwieniem schodkowym. Najwcześniejszą bądź najbardziej

6 6 4 4

Piętro 4

Piętro 1 8

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

Relikty historycznej dekoracji malarskiej

Wyniki badań laboratoryjnych Próbki W1–W16 pochodzą z dekoracji ściennej jednego z pomieszczeń na parterze, z trzech miejsc: spływu i żeber po lewej stronie wejścia, okolic zwornika w kształcie kwiatu oraz konsoli przy ścianie (po prawej stronie od wejścia). W próbkach tych stwierdzono występowanie podobnych pigmentów, co wskazuje, że odkryte fragmenty należą do jednej fazy chronologicznej. Paleta malowidła obejmuje: węglan wapnia, sadzę, czerwień i żółcień żelazową, aurypigment, minię, błękit organiczny (najprawdopodobniej indygo), smaltę. Szczególną cechą malowidła jest zastosowanie stosunkowo rzadko występującego aurypigmentu. Jest on jednym z podstawowych pigmentów. Występuje zarówno w partiach żółcieni, jak i czerni, zieleni i czerwieni. Zieleń otrzymywano, zgodnie z zaleceniami Cennina Cenniniego zawartymi w rozdziale O właściwościac koloru żółtego zwanego aurypigmentem z mieszaniny aurypigmentu i błękitu organicznego (indyga). Cennini w swoim traktacie zalecał stosowanie do aurypigmentu spoiwa klejowego. Warsztat pracujący w kamienicy musiał znać tę zasadę.

NAZWA PRÓBKI ZIDENTYFIKOWANE PIGMENTY

W – czarny pasek węglan wapnia, sadza, żółcień żelazowa; próbka przekazana na identyfikację spoiwa W – czerwień minia, węglan wapnia W – błękit smalta, błękit organiczny (najprawdopodobniej indygo), węglan wapnia, niewielka ilość gipsu, żółcień żelazowa W – ółcień węglan wapnia, niewielka ilość gipsu, żółcień żelazowa, być może minia W – czerwień aurypigment, minia, węglan wapnia W – ró owe tło węglan wapnia, niewielka ilość gipsu, prawdopodobnie pigmenty żelazowe W – czerń na ółcieni węglan wapnia, żółcień żelazowa, aurypigment, być może minia (lub biel ołowiowa lub masykot) W – zieleń aurypigment, błękit organiczny (najprawdopodobniej indygo), bardzo drobna czerwień żelazowa, węglan wapnia W – błękit błękit organiczny (najprawdopodobniej indygo), ślad aurypigmentu, węglan wapnia W

– czerń sadza, aurypigment, węglan wapnia

– ró tła sadza, czerwień żelazowa, żółcień żelazowa, węglan wapnia

– błękit smalta, czerwień żelazowa, węglan wapnia

W – ró sztukaterii gips, czerwień żelazowa, czerwień organiczna, czerń węglowa, najprawdopodobniej ultramaryna syntetyczna, dekstryna; zaciek ze spoiwa olejnego lub żywicznego W – warstwy wtórne minia z I fazy dekoracji barwnej; pigmenty żelazowe i węglan wapnia z dekoracji szaro-żółtej; oraz węglan wapnia w licznych pobiałach; w próbce W14 bis – biel tytanowa w dwóch warstwach białych współczesnych

Odnalezione w trakcie badań konserwatorskich relikty polichromii to wyjątkowe odkrycie, unikatowe w skali warszawskiego Starego Miasta. Znajdują się na sklepieniu pomieszczenia w parterze kamienicy nr 36 Podczas wykonywania odkrywek stratygraficznych pobrano próbki do badań identyfikacyjnych i podjęto próbę oznaczenia pimentów i spoiw. Na podstawie wyników badań komisja konserwatorska zadecydowała o usunięciu warstw oznaczonych jako wtórne (pobiały i monochromatyczne wymalowania). Po zakończeniu procesu wstępnego oczyszczania możliwe było określenie zakresu występowania reliktów oraz charakteru dekoracji malarskiej. Relikty polichromii występują na powierzchni żeber, konsol oraz zwornika. Detal sztukatorski pokrywają dwie warstwy pobiał wapiennych. Na powierzchni wysklepek nie odnaleziono śladów warstw barwnych, jedynie zachowane w stosunkowo złym stanie historyczne pobiały wapienne.

Dekoracja żeber, fot. MONUMENT SERVICE

Dekoracja konsol Na czterech konsolach znajdujących się na ścianie wschodniej pomieszczenia odkryto wielobarwne wymalowania w postaci ornamentów floralnych. Podobnie jak w przypadku żeber powierzchnię detalu architektonicznego wykonanego w zaprawie mineralnej pokrywają dwie warstwy pobiały wapiennej. W warstwie malarskiej w badaniach laboratoryjnych zidentyfikowano sadzę, węglan wapnia, smaltę, błękit organiczny (prawdopodobnie indygo), czerwień żelazową, żółcień żelazową oraz aurypigment. Usunięcie nawarstwień pozwoliło także na pokazanie pierwotnego kształtu konsol.

Parter 8 6 4

W – warstwy wtórne węglan wapnia w warstwach spodnich oraz biel tytanowa w dwóch warstwach wierzchnich W

– warstwy wtórne węglan wapnia

AUTORZY BADAŃ:

Laboratorium Konserwacji Sylwia Pawełkowicz mgr Sylwia Pawełkowicz KONSERWATOR DZIEŁ SZTUKI

Badania SEM-EDS wykonywane na Wydziale Geologii UW, Laboratorium Zakładu Geologii Inżynierskiej, mgr Marek Wróbel Badania nano-LC-ESI- -TOF, dr S. Hrdlicko a-Kucko a, biochemik

Miejsce pobrania próbek do badań laboratoryjnych, fot. MONUMENT SERVICE

Dekoracja eber Dekoracja konsol, fot. MONUMENT SERVICE

Na żebrach dekorację tworzą pasy w kolorze żółtym/ pomarańczowym (zidentyfikowane pigmenty: węglan wapnia, niewielka ilość gipsu, żółcień żelazowa, być może minia). Profil żebra podkreślono dodatkowo czarnymi pasami (sadza). Dekoracja została wykonana w technice klejowej.

Inwestycje

Dekoracja zwornika

Prace konserwatorskie

Na jedynym oryginalnym zworniku zachowało się wymalowanie w kolorze pomarańczowym. Zwornik został wykonany w zaprawie mineralnej, którą pokryto warstwą pobiały wapiennej i pomalowano farbą na bazie minii i aurypigmentu. Po usunięciu nawarstwień uwidocznił się oryginalny kształt zwornika.

Wykonanie szczegółowej dokumentacji fotograficznej powierzchni sklepienia w standardzie mapy fotograficznej oraz dokładnych zdjęć reliktów warstwy malarskiej Przeprowadzenie uzupełniających badań laboratoryjnych oraz kwerendy z zakresu historii sztuki Usunięcie nawarstwień z powierzchni ścian pomieszczenia i określenie zakresu występowania historycznych pobiał Doczyszczenie powierzchni sklepienia w partii wysklepek, usunięcie resztek nawarstwień – chemicznie i mechanicznie, metodą dobraną na podstawie prób Ostrożne doczyszczenie powierzchni reliktów dekoracji malarskiej Kompleksowe podklejenie odspojeń międzywarstwowych, wypełnienie pęcherzy

Dekoracja zwornika, fot. MONUMENT SERVICE

Modernizacja staromiejskich kamienic

Konserwacja zabytkowych stropów drewnianych

W 2014 roku opracowany został program konserwatorski dla trzech zabytkowych polichromowanych stropów drewnianych, które ocalały ze zniszczeń II wojny światowej (ZOBACZ: SPRAWOZDANIE MUZEUM WARSZAWY 2014, S. 37–48). Znajdują się one na pierwszym i drugim piętrze kamienicy przy Rynku Starego Miasta 34. Dwa z nich pochodzą z około 1620 roku, trzeci z około 1730 roku. Wojnę przetrwały dzięki wzmocnieniu ich konstrukcji żelbetową płytą wykonaną w latach 1938–1939, podczas prac przystosowujących kamienicę do potrzeb Muzeum Dawnej Warszawy, które miało tam swoją siedzibę. Program konserwatorski zakładał konsolidację warstw malarskich i niezbędne naprawy stolarskie, oczyszczenie powierzchni, przeprowadzenie analizy identyfikacyjno-rekonstrukcyjnej oraz prace restauratorskie. Działania te prowadzone były w 2015 roku przez dwie firmy konserwatorskie – CASTELLUM oraz MONUMENT SERVICE Marcin Kozarzewski.

Datowanie przyjęte we wcześniejszych opracowaniach na podstawie historii budynku i analizy formy stylistycznej dekoracji malarskiej TECHNIKA: strop wykonany z 23 belek z drewna jodłowego i sosnowego, belki łączone w technice brusowej, polichromowany w technice temperowej ( ) na zaprawie kredowo-klejowej INSKRYPCJE: brak LOKALIZACJA: drugie piętro kamienicy nr 34, pomieszczenie od strony Rynku Starego Miasta WYMIARY: 5,58 m 6,77 m, powierzchnia 37,77 m2 WCZEŚNIEJSZE KONSERWACJE: 1. 1938–1940, 2. 1951, 3. lata 80. XX wieku Powyższe dane nie uległy zmianie. Na podstawie badania metodą radiowęglową wiek drewna stropu określono na lata 1644–1700 lub po 1720 roku.

Skład zespołu konserwatorskiego mgr Magdalena Chudzik mgr Katarzyna Pierzchalska mgr Daria Pilch KONSERWATORKI MALARSTWA

Rodzaje badań oraz ich wykonawcy mgr Barbara Sowa-Holewińska ANALIZA PIGMENTÓW I SPOIW

prof. dr hab. inż. Marek Krąpiec ANALIZA DENDROLOGICZNA I RADIOWĘGLOWA DREWNA

Uzupełnienie ubytków wypraw tynkarskich i formy dekoracji sztukatorskich

Pochodzenie i datowanie polichromii

dr Witold Frąckowiak

Strop I płaski ze scenami religijnymi i rodzajowymi ok.

EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA

mgr Jan Ptak

Uzupełnienie ubytków pobiał

Kamienica pod nr 36, zwana „Pod Murzynkiem”, swój dzisiejszy kształt zawdzięcza w dużej mierze jednemu z właścicieli – Jakubowi Gianottiemu. On to właśnie, w latach 30. XVII wieku, ufundował dwa ozdobne portale kamienne oraz dekorowane, kamienne obramienia okienne. Stan zachowania oraz charakter dekoracji malarskiej nie pozwala na datowanie znaleziska, ale zarówno historia kamienicy jak i odnalezione pigmenty mogą wskazywać właśnie na wiek XVII, czyli okres działalności Gianottiego. Pomieszczenie, w którym znaleziono relikty historycznej polichromii, po zakończeniu trwających prac remontowych będzie jedną z sal wystawy głównej Muzeum Warszawy.

Scalenie kolorystyczne powierzchni pobiał na wysklepkach

IDENTYFIKACJA PŁÓTNA

Inspektorzy nadzoru rzeczoznawcy konsultanci prof. dr hab. Maria Lubryczyńska

Piętro 2

RZECZOZNAWCA

dr hab. Krzysztof Chmielewski

Wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej

INSPEKTOR NADZORU

dr Maciej Baran MONUMENT SERVICE Marcin Kozarzewski Agnieszka Wielocha Joanna Kadłubowska-Boruchalska

Czas trwania prac maj–listopad 2015

AUTORZY OPRACOWANIA PROGRAMU PRAC KONSERWATORSKICH

Cesar Delgado Martin FOTOGRAFIE

strop I

CASTELLUM Sp. z o.o. GENERALNY WYKONAWCA

Anit a Konserwacja Dzieł Sztuki Wit Podczerwiński PODWYKONAWCA

Fot. Marcin Czechowicz

Inwestycje

Skrócony przebieg prac

Modernizacja staromiejskich kamienic

LEGENDA

Rejestr stanu zachowania

papier płótno kity kredowe wstawki drewna pęknięcia łuski i pęcherze gwoździe

Prace rozpoczęto od wykonania dokumentacji fotograficznej i oceny stanu zachowania stropu Wykonano interwencyjne podklejenia i zabezpieczenia miejsc najbardziej zagrożonych Opracowano metodę podklejenia odspojeń oraz oczyszczenia powierzchni stropu i usunięcia przemalowań Skorygowano wykonane wcześniej uzupełnienia z wklejonych listewek i drobnych wstawek drewna Opracowano powierzchnię wykonanych uzupełnień z zaprawy kredowo-klejowej, usunięto nadmiary założone na powierzchnię warstw oryginalnych Wykonano miejscową impregnację powierzchni drewna Uzupełniono ubytki drewna, warstwy zaprawy. Powierzchnia kitów i uzupełnień została zaizolowana, założono warstwę werniksu retuszerskiego. Wykonano zdjęcie fotogrametryczne stanu zachowania powierzchni stropu

Strop I po oczyszczeniu, kitowaniu i werniksie, fot. Castellum

Opracowano wizualizację, projekt uzupełnień i rekonstrukcji warstwy malarskiej Wykonano uzupełnienia i rekonstrukcje warstwy malarskiej metodą naśladowczą na podstawie fragmentów zachowanych na stropie i opracowanego projektu wizualizacji Powierzchnię stropu pokryto warstwą werniksu końcowego Wykonano ortofotomapę stropu po konserwacji Wykonano dokumentację w formie pisemnej i fotograficznej z badań technologicznych i przeprowadzonych prac

Strop I, projekt uzupełnień i rekonstrukcji warstwy malarskiej, il. Castellum

Il. Castellum

kolor żółty kolor pomarańczowy kolor szary kolor czerwony kolor niebieski kolor zielony oznaczenie V

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

Ortofotomapa stropu I przed konserwacjÄ&#x2026;

Ortofotomapa stropu I po konserwacji

Fot. Kana

Fot. Castellum

Inwestycje

Strop II belkowy z dekoracją emblematyczną ok.

Modernizacja staromiejskich kamienic

Czas trwania prac maj–listopad 2015

Skrócony przebieg prac Prace rozpoczęto od wykonania dokumentacji fotograficznej i oceny stanu zachowania stropu

Piętro 1

Wykonano interwencyjne podklejenia i zabezpieczenia miejsc najbardziej zagrożonych Opracowano metodę podklejenia odspojeń zaprawy i pasów płótna oraz oczyszczenia powierzchni stropu i usunięcia przemalowań

strop II

Wykonano miejscową impregnację powierzchni drewna 42

Wykonano zdjęcie fotogrametryczne stanu zachowania powierzchni stropu po oczyszczeniu

CASTELLUM Sp. z o.o. GENERALNY WYKONAWCA

Opracowano wizualizację, projekt uzupełnień i rekonstrukcji warstwy malarskiej

Anit a Konserwacja Dzieł Sztuki Wit Podczerwiński

Strop II po oczyszczeniu, fot. Castellum

Strop II, projekt uzupełnień i rekonstrukcji warstwy malarskiej, il. Castellum

Rejestr stanu zachowania

PODWYKONAWCA

Uzupełniono ubytki drewna oraz zaprawy kredowo-klejowej

Dane przed i po rozpoczęciu prac RODZAJ: strop drewniany polichromowany TEMAT: konserwacja polichromii stropu AUTOR, WARSZTAT, SZKOŁA: autor nieznany, zapewne szkoła lokalna CZAS POWSTANIA: ok. 1620 TECHNIKA: strop belkowo-deskowy, polichromowany w technice temperowej INSKRYPCJE: brak LOKALIZACJA: pierwsze piętro kamienicy nr 34, pomieszczenie od strony

Powierzchnia oryginalnych nawarstwień i uzupełnień została podimpregnowana roztworem kleju glutynowego

LEGENDA

papier płótno kity kredowe wstawki drewna pęknięcia odspojenia

kolor żółty kolor pomarańczowy kolor szary kolor czerwony kolor zielony kolor niebieski

Wykonano miejscowe uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej akwarelami metodą drobnego kreskowania z uwzględnieniem formy dekoracji i jej stanu zachowania

Rynku Starego Miasta WYMIARY: 5,42 m 6,75 m, powierzchnia ok. 61 m2 WCZESNIEJSZE KONSERWACJE: 1. 1938–1940, 2. 1951

Powyższe dane nie uległy zmianie

Wykonano ortofotomapę stropu po konserwacji

Skład zespołu konserwatorskiego mgr Magdalena Chudzik mgr Katarzyna Pierzchalska mgr Daria Pilch

Wykonano dokumentację w formie pisemnej i fotograficznej z badań technologicznych i przeprowadzonych prac

KONSERWATORKI MALARSTWA

Rodzaje badań oraz ich wykonawcy mgr Barbara Sowa-Holewińska ANALIZA PIGMENTÓW I SPOIW

dr Witold Frąckowiak EKSPERTYZA MYKOLOGICZNA

mgr Jan Ptak IDENTYFIKACJA PŁÓTNA

Inspektorzy nadzoru rzeczoznawcy konsultanci prof. dr hab. Maria Lubryczyńska RZECZOZNAWCA

dr hab. Krzysztof Chmielewski

Il. Castellum

INSPEKTOR NADZORU

Fot. Marcin Czechowicz

dr Maciej Baran

Inwestycje

Ortofotomapa stropu II przed konserwacjÄ&#x2026;

Modernizacja staromiejskich kamienic

Ortofotomapa stropu II po konserwacji

Fot. Kana

Fot. Castellum

Inwestycje

Strop III kasetonowy z dekoracją geometryczną ok.

Dane przed rozpoczęciem prac RODZAJ: drewniany strop polichromowany CZAS POWSTANIA: ok. 1620 LOKALIZACJA: I piętro kamienicy nr 34, pomieszczenie w trakcie tylnym TECHNIKA ORYGINAŁU: strop drewniany (belki – świerki, podsufitka – jodła),

Piętro 1

polichromowany (m.in. węglan wapnia, glinka bolusowa czerwona) TECHNIKA WYKONANIA NAWARSTWIEŃ: tempera kazeinowa lub jajowa, masa woskowo-żywiczna WCZEŚNIEJSZE KONSERWACJE: 1. druga połowa XIX wieku, 2. lata 1938–1940, 3. 1954 strop III

Skrócony przebieg prac Wykonanie dokumentacji fotograficznej stanu zachowania obiektu przed rozpoczęciem prac konserwatorskich W miarę możliwości wykonanie odkrywki w stropie betonowym w celu określenia stanu zachowania konstrukcji stropu drewnianego

Opracowanie ekspertyzy mykologicznej, która określi zakres i metody niezbędnej dezynsekcji i dezynfekcji

Wykonawca MONUMENT SERVICE Marcin Kozarzewski

Prace badawcze: próba precyzyjnego datowania konstrukcji drewnianej stropu (określenie wieku drewna metodą dendrochronologiczną, alternatywnie C14 albo metodą rozkładu izotopów ołowiu); uzupełnienie badań stratygraficznych i identyfikacyjnych warstw polichromii (oznaczenie pigmentów i spoiw)

Kierownicy prac konserwatorskich Andrzej Karolczak KONSERWATOR MALARSTWA I RZE BY POLICHROMOWANEJ

Marek Trocha KONSERWATOR MALARSTWA I RZE BY POLICHROMOWANEJ

Marcin Kozarzewski KONSERWATOR MALARSTWA I RZE BY POLICHROMOWANEJ

Program prac konserwatorskich Marcin Kozarzewski KONSERWATOR MALARSTWA I RZE BY POLICHROMOWANEJ

Agnieszka Wielocha KONSERWATORKA MALARSTWA I RZE BY POLICHROMOWANEJ

KONSERWATORKA MALARSTWA I RZE BY POLICHROMOWANEJ

Kwerenda archiwalna ikonografia Karolina Zalewska HISTORYCZKA SZTUKI

Inwentaryzacja fotograficzna Cesar Delgado Martin FOTOGRAF

Inwentaryzacja rysunkowa Michał Bogusławski ARCHITEKT

Prace konserwatorsko-restauratorskie

I warstwa

warstwa czerwona (węglan wapnia, glinka bolusowa czerwona) PŁYCINY: warstwa szara na gruncie białym – projekt 1 BELKI STROPOWE:

II warstwa

Opracowanie pełnej dokumentacji konserwatorskiej z przeprowadzonych prac. Wykonanie ortofotomapy polichromii po zakończeniu prac konserwatorskich

dekoracja z geometrycznym motywem (1620) warstwa malarska żółta, biała, czerwona (kreda, czerwień żelazowa) PŁYCINY: dekoracja geometryczny wzór (1620) – projekt 5

materiały zastosowane pierwotnie

III warstwa

podłoże drewniane: belki stropowe – świerk, podsufitka – jodła

BELKI STROPOWE:

błękit organiczny, biel cynkowa, węglan wapnia, żółty, czerwony i czarny pigment (kwiat, kwatera z dekoracją z kwiatem z drugiej połowy XIX wieku); ultramaryna syntetyczna (i/lub błękit pruski ), biel cynkowa, węglan wapnia, pigmenty żelazowe (czerwień i żółcień), biel barytowa i tytanowa (tło, kwatera z dekoracją z kwiatem z drugiej połowy XIX wieku)

warstwa malarska: węglan wapnia, glinka bolusowa

materiały zastosowane wtórnie płótno: lniane, bawełniane biel ołowiowa, kreda ( ), ultramaryna syntetyczna, pigmenty żelazowe (czerwień i żółcień, zieleń), węglan wapnia, biel barytowa i tytanowa, smalta ( ), minia ( ) masa woskowo-żywiczna

Zdecydowano o pozostawieniu dwóch kwater, które mają pełnić rolę świadków. Pierwsza kwatera z dekoracją florystyczną (rozeta) została wyeksponowana już podczas wcześniejszych konserwacji, a jej datowanie przypada na drugą połowy XIX wieku. Sąsiednia kwatera została wyeksponowana podczas obecnej konserwacji. Obrazuje ona stan zachowania stropu przed rekonstrukcją. Pozostawienie tych dwóch fragmentów ma na celu zachowanie „świadków” historii stropu, jak i samej konserwacji. Zrekonstruowany strop wraz z pozostawionymi kwaterami (świadkami) reprezentuje wieloetapowe transformacje artystyczne i estetyczne dekoracji stropu na przestrzeni stuleci. Wykonana rekonstrukcja polichromii jest próbą zachowania autentyzmu przy jednoczesnej potrzebie wyeksponowania zabytkowego stropu oraz jego dekoracji malarskiej. Jednym z najważniejszych zadań było poznanie historii stropu. Analiza źródeł historycznych, wielowiekowych nawarstwień oraz badań konserwatorskich pozwoliła na podjęcie próby odtworzenia przeszłości. Nowa kreacja ma na celu odbudowę tożsamości miejsca oraz podniesienie wartości estetycznych przestrzeni.

spoiwo olejne (tłusta tempera)

materiały zastosowane podczas prac Paraloid B-72 (prod. Rohm and Haas) w toluenie

Lokalizacja i podklejenie łusek pierwotnej polichromii

Rozcieńczalnik szelakowy 98

Usunięcie zmienionych retuszy i przemalowań, wadliwych uzupełnień oraz mediów zastosowanych w trakcie XX-wiecznych konserwacji (określenie zakresu i sposobu oczyszczania polichromii na podstawie prób). Ze względu na rozległość i skalę poprzedniej ingerencji restauratorskiej, należy przeanalizować zasadność całkowitego usunięcia dawnych retuszy. Decyzję podjąć po przeprowadzeniu analizy formalnej i stwierdzeniu, czy istnieją przesłanki do wykonania nowej aranżacji

Kit biały do drewna (prod. Tikkurila)

Kacper Kozarzewski

Rezultat badań Ustalono obecność co najmniej trzech warstw chronologicznych:

strukcji odpowiadała świetlistością i połyskiem partiom oryginału (farby akwarelowe i temperowe utrwalane Paraloidem B72; farby żywiczne ketonowe; techniki mieszane). Jeśli chodzi o metodę retuszu należy wypróbować: – metodę trattegio prowadzonego wzdłuż słojów drewna – metodę selezione cromatica (drobne kreskowanie po formie), które daje lepsze efekty w przypadku drobnych, precyzyjnych form – retusz naśladowczy drobniejszych ubytków

Kontynuacja badań historycznych i analizy formalnej. W trakcie prac konserwatorskich wykonanie rekonstrukcji poglądowej

Koordynacja prac Agnieszka Wielocha

Modernizacja staromiejskich kamienic

Paraloid B-82 (prod. Rohm and Haas) w alkoholou Aceton (prod. DOREK) Denaturat biały (prod. Makropol Żyrardów) (prod. Blik)

Werniks matowy Mat Polycolor (prod. Maimeri) Drewno świerkowe Klej stolarski (prod. Pate ) Pigmenty suche (prod. Kremer)

Uzupełnienie ubytków podłoża drewnianego – wklejenie fleków, uzupełnienie ubytków kitem do drewna. Scalenie kolorystyczne tła nie powinno doprowadzić do powstania efektu „wycinanki” z niedopowiedzianymi elementami ornamentu geometrycznego. Technikę retuszu dobrać na podstawie prób tak, aby powierzchnia punktowań i rekon-

Małgorzata Ziółkowska KONSERWATORKA MALARSTWA I RZE BY POLICHROMOWANEJ

Marta Walczyńska KONSERWATORKA MALARSTWA I RZE BY POLICHROMOWANEJ

Rafał Nijak KONSERWATOR MALARSTWA I RZE BY POLICHROMOWANEJ

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

Badania oraz propozycja rekonstrukcji Il. MONUMENT SERVICE

Projekt

Projekt rekonstrukcji polichromii; tak zwany projekt minimalistycznej ingerencji z wykonaniem scalenia elementów, co do których nie ma wątpliwości

Projekt

Projekt polichromii uwzględniający: czerwień bolusową na całej powierzchni belek stropowych, której drobne skupiska widoczne są poza obecnymi czerwonymi liniami tworzącymi rytmiczne podziały; szarość na płycinach oraz czerwone pasy

Projekt

Prawdopodobnie pierwsza warstwa chronologiczna: czerwona kredowo-bolusowa (belki), szarość (płyciny)

Projekt

Projekt rekonstrukcji polichromii zakładający, że dekoracja geometryczna na belkach stropowych stanowi integralną część z płycinami. Projekt zakłada pozostawienie szarych elementów w formie „X” na płycinach. Takie rozwiazanie wynika ze zbyt małej liczby zachowanych „świadków” na tych płaszczyznach, można jednak zaobserwować na ich powierzchni mikroskopijne ilości łusek warstw malarskich w kolorze czerwonym, żółtym lub białym

Projekt

Ostatni projekt jest rozwinięciem propozycji 4. Uwzględnia on występowanie na szarej warstwie malarskiej w kształcie litery „X” bezpośrednio na niej leżących warstw: żółtej, białej oraz czerwonej. Pozostałości żółcieni i bieli występują tylko w niektórych partiach, lecz ich istnienie jest jednoznaczne. Po wykonaniu projektu kompozycja układa się w konsekwentną i logiczną całość

Fot. Marcin Czechowicz

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

Ortofotomapa stropu III przed konserwacjÄ&#x2026;

Ortofotomapa stropu III po konserwacji

Fot. Kana

Fot. MONUMENT SERVICE

Inwestycje

Transfer malowideł i rysunków ze ścian dawnej siedziby Wydawnictwa Iskry

Modernizacja staromiejskich kamienic

Proponowany program prac we wnętrzu czytelni Muzeum Warszawy

Przeniesienie zarysu kompozycji na ściany czytelni

Znani polscy graficy i rysownicy współpracujący z Wydawnictwem Iskry na ścianach jednego z pokoi rysowali przez lata humorystyczne scenki. Wraz ze zmianą siedziby przez Wydawnictwo kompozycje te zostały zdjęte, zabezpieczone i znajdą się w czytelni Muzeum Warszawy

Malowidła w dawnym Pokoju Grafików

Przygotowanie podłoża pod transfery Montaż – przyklejenie transferów do ścian czytelni Opracowanie łączenia poszczególnych elementów – uzupełnienie ubytków tynku masą tynkarską

Malowidła i rysunki zdjęte ze ścian Pokoju Grafików dawnej siedziby Wydawnictwa Iskry przy ulicy Smolnej 11 w Warszawie PRAWDOPODOBNY CZAS POWSTANIA: lata 60. XX wieku PRACE KONSERWATORSKIE: prof. ASP dr hab. Paweł Marek Jakubowski, konserwator dzieł sztuki

Uzupełnienie masą tynkarską ubytków tynku w obszarze tła do określonego formatu każdej kompozycji Retusz i rekonstrukcja malowideł i ich tła

Historia malowideł

Ściana zachodnia

Malowidła i rysunki znajdowały się na ścianach dawnej siedziby Wydawnictwa Iskry. Od 1952 roku mieściła się ona na drugim piętrze przedwojennej warszawskiej kamienicy przy ul. Smolnej 11. Lokal o powierzchni 365 m2 powstał z połączenia trzech przedwojennych mieszkań. W kamienicy tej w latach 30. XX wieku mieszkał Tadeusz Boy-Żeleński – pisarz, satyryk, krytyk i tłumacz. Przez wiele lat siedziba Iskier była miejscem pracy i twórczych spotkań wybitnych polskich grafików. Efektem pracy w dobrej atmosferze był tak zwany Pokój Grafików, w którym swoje obrazy i rysunki pozostawili na ścianach między innymi Józef Wilkoń, Janusz Stanny, Jan Młodożeniec, Mieczysław Kowalczyk, Danuta Konwicka, Janusz Grabiański, Szymon Kobyliński, Mirosław Pokora, Stanisław T pfer. Kamienicę przy Smolnej odzyskali przedwojenni właściciele, którzy następnie odsprzedali ją deweloperowi. Wydawnictwo przeniosło się do innego lokalu, natomiast malowidła i rysunki pozostały na ścianach. Ze względu na mający nastąpić tam kapitalny remont, przeznaczono je do zdjęcia i przeniesienia do czytelni Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta.

Wygładzenie pozostałej powierzchni ścian i pomalowanie ich na odpowiedni kolor, dobrze zestawiający się z zamontowanymi kompozycjami malarskimi Zało enia projektowe

Zdjęte malowidła powinny być zamontowane w pomieszczeniu czytelni Muzeum Warszawy, przy zachowaniu podobnego układu, jaki był w pomieszczeniu pierwotnym.

Ściana zachodnia

Ściana północna

Ściana zachodnia

Ściana północna

Prace konserwatorskie

Tynk pod malowidłami został ścieniony do grubości 10 mm. Po wzmocnieniu jego kohezji położono zaprawę wapienno-piaskową, w której zatopiono siatkę z włókna szklanego. Na tak wzmocnione podłoże (odwrocie malowideł) przyklejono warstwę interwencyjną – pięciomilimetrowy płat pianki styropianowej.

Projekt aranżacji przeniesionych malowideł w czytelni Muzeum

Inwestycje

Modernizacja staromiejskich kamienic

Dokumentacja przebiegu remontu siedziby głównej Muzeum Warszawy Zdjęcia Marcin Czechowicz

2015 przed remontem

Inwestycje

marzec

Modernizacja staromiejskich kamienic

kwiecieĹ&#x201E;

maj

Inwestycje

czerwiec

lipiec

Modernizacja staromiejskich kamienic

sierpieĹ&#x201E;

Inwestycje

wrzesieĹ&#x201E;

Modernizacja staromiejskich kamienic

paĹşdziernik

Inwestycje

listopad

Modernizacja staromiejskich kamienic

grudzieĹ&#x201E;

Inwestycje

Modernizacja Muzeum Woli

Modernizacja Muzeum Woli Dzięki działaniom modernizacyjnych zabytkowy obiekt – pałac przy ulicy Srebrnej, siedziba Muzeum Woli, został zabezpieczony i odzyskał swój pierwotny wygląd. Muzeum jest ważną instytucją z perspektywy rozwoju regionu i pełni istotną rolę w określeniu i podtrzymywaniu tożsamości i dziedzictwa kulturowego mieszkańców Warszawy i regionu. Zmodernizowany budynek, jako cenny, zachowany, oryginalny zabytek, jest ważnym elementem tego dziedzictwa

NAZWA ZADANIA INWESTYCYJNEGO:

Modernizacja Muzeum Warszawy – Oddział Wola – etap I

Muzeum Warszawy Wydatki zaplanowane w budżecie m.st. Warszawy, stan z 30 czerwca 2015

netto

dr Stanisław Karczmarczyk

KIEROWNIK PROJEKTU

NADZÓR KONSTRUKCYJNY

Biuro Projektowe Żera 2 ARCHITEKCI Tadeusz A. Żera

Piotr Piłkowski Tadeusz Murzyn

PROJEKT BUDOWLANY I WYKONAWCZY

NADZÓR INWESTORSKI

Ewa Domanus Michał Smoktunowicz

Firma Furmanek Renewal Sp. z o.o. S.K.A. z Daleszyc k. Kielc

PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH

GENERALNY WYKONAWCA PRAC BUDOWLANYCH I KONSERWATORSKICH

Ewa Domanus Michał Smoktunowicz dr hab. Wiesław Procyk NADZÓR KONSERWATORSKI

Wymieniono drzwi zewnętrzne za wyjątkiem frontowych, które zakonserwowano Zakonserwowano istniejący detal architektoniczny wystroju elewacji – portyk, kolumny, barierkę tarasu

Dokonano odbiorów końcowych prac przy udziale Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków

Wykonano modernizację wejścia do obiektu na poziomie -1

Pozytywnie rozliczono dofinansowanie zadania z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Wykonano nowe tynki wraz z malowaniem oraz założeniem powłoki anty-graffiti

Zgłoszono zakończenie inwestycji do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego

Naprawiono pokrycie dachowe wraz z wykonaniem nowych obróbek blacharskich

NAZWA JEDNOSTKI REALIZUJĄCEJ ZADANIE

925 000 zł Joanna Dudelewicz

Podpisano aneks z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego dotyczący zwiększenia dofinansowania do 550 000 zł netto na dodatkowe prace związane z odtworzeniem kamiennej dekoracji na elewacjach obiektu

550 000 zł netto dotacja MKiDN

Wydatki wykonane, stan z 31 grudnia 2015

925 000 zł netto

550 000 zł netto dotacja MKiDN

Zamontowano instalację odgromową

Prace projektowe Odtworzono kamienny detal architektoniczny wystroju elewacji

Opracowano opinię ornitologiczną dotyczącą występowania gatunków chronionych ptaków w okolicy budynku Muzeum, zgodnie z wymogiem decyzji WAiB Dzielnicy Wola

Wykonano nowe cokoły i opaski odwadniające

Paweł Krzysiek KIEROWNIK BUDOWY

Wykonano rozszerzenie ekspertyzy konstrukcyjnej o badania wszystkich stropów w budynku Wykonano badania konserwatorskie

Realizacja projektu modernizacji w 2015 roku

Prace realizacyjne – budowlane i konserwatorskie

Prace wykonane w zakresie formalnym

Odkopano fundamenty i ściany piwnic w celu ich osuszenia, wykonano izolacje oraz ocieplenie

Uzyskano decyzję Stołecznego Konserwatora Zabytków na realizację I etapu inwestycji – dotyczącego zewnętrza budynku

Zakupiono i zarejestrowano dziennik budowy oraz przekazano teren budowy wyłonionemu generalnemu wykonawcy, firmie Furmanek, który zabezpieczył teren budowy

Uzyskano decyzję organu administracji budowlanej Wydziału Architektury i Budownictwa Dzielnicy Wola, pozwalającą na realizację I etapu inwestycji

Podpisano umowę o dofinansowanie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego na realizację inwestycji w wysokości 400 000 zł netto

Przeprowadzono postępowanie przetargowe na wyłonienie generalnego wykonawcy prac budowlanych i konserwatorskich I etapu inwestycji

Uzyskano kolejną decyzję Stołecznego Konserwatora Zabytków na wykonanie odtworzenia kamiennych detali wystroju architektonicznego elewacji budynku na podstawie badań podczas realizacji inwestycji

Zatwierdzono dokumentację geologiczną wykopów odnośnie wykonania izolacji fundamentów budynku

Skuto zniszczone i niewłaściwe pod względem konserwatorskim tynki zewnętrzne Wykonano odkrywki, badania konserwatorskie pierwotnego wystroju architektonicznego elewacji Wykonano nowe przebicia okienne i drzwiowe, w tym przyszłe wejście do obiektu dla osób niepełnosprawnych ruchowo – wykonano również zewnętrzną pochylnię (w II etapie planowane jest wykonanie wewnętrznego podnośnika – windy) Elewacje Muzeum Woli przed (góra) i po (dół) modernizacji, fot. MW

wymieniono stolarkę okienną na nową, drewnianą, z zachowaniem zabytkowych podziałów

Inwestycje

Modernizacja Centrum Interpretacji Zabytku

Modernizacja Centrum Interpretacji Zabytku Przedmiotem projektu była poprawa jakości oferty kulturalnej Centrum Interpretacji Zabytku Muzeum Warszawy dzięki zakupowi dodatkowego wyposażenia, budowę internetowego portalu informacyjnego, przygotowanie identyfikacji wizualnej i informacji zewnętrznej o CIZ oraz zwiększenie dostępności obiektu dla osób z niepełnosprawnością NAZWA ZADANIA INWESTYCYJNEGO PROJEKT: Poprawa oferty kulturalnej i dostępności Centrum Interpretacji

Zabytku Muzeum Warszawy NAZWA JEDNOSTKI REALIZUJĄCEJ ZADANIE: Muzeum Warszawy NADZÓR NAD REALIZACJĄ PROJEKTU: Dział Utrzymania i Serwisowania

Technicznego Obiektów DOFINANSOWANIE: Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007–2013 WARTOŚ PROJEKTU: 717 718 zł POZIOM DOFINANSOWANIA: 85%

Realizacja projektu Wykonane prace Zakupiono dodatkowe wyposażenie Przygotowano system e-informacji kulturalnej poprzez udostępnienie zbiorów i informacji o Centrum Interpretacji Zabytku na portalu internetowym, kompatybilnym z interaktywną aplikacją w multimedialnych ekspozytorach na wystawie stałej Zaprojektowano i wykonano identyfikację wizualną i informację zewnętrzną o CIZ, w tym indywidualnie zaprojektowany totem informacyjny na ulicy Zapiecek Zwiększono dostępność obiektu dla osób z niepełnosprawnością zarówno wewnątrz (zakup i montaż platform dla osób z niepełnosprawnością ruchową), jak i na zewnątrz obiektu, poprzez oznaczenie go tablicą w języku Braille’a Uzupełniono ekspozycję stałą o materiały edukacyjne, których forma umożliwi korzystanie z nich przez zwiedzających o szczególnych potrzebach – niewidzących czy niedowidzących Muzuem Woli przed

i po modernizacji, fot. MW

Zwiększono możliwości wykorzystania obiektu na warsztaty, seminaria, seanse filmowe Totem informacyjny na ulicy Zapiecek, fot. MW

Inwestycje

Konkurs na zadaszenie dziedzińca muzealnego – apidarium

Konkurs na zadaszenie dziedzińca muzealnego – Lapidarium (ZOBACZ WIĘCEJ SPRAWOZDANIE MUZEUM WARSZAWY 2014, S. 56)

Opracowanie koncepcji architektonicznej przekrycia i aranżacji przestrzeni dziedzińca w Muzeum, położonego pomiędzy kamienicami przy Rynku Starego Miasta 38, 40, częściowo 36 oraz przy ul. Nowomiejskiej 4, 6 i 8 OGŁOSZENIE KONKURSU: 12 listopada 2014 SKŁADANIE PRAC KONKURSOWYCH: 3 lutego OGŁOSZENIE WYNIKÓW KONKURSU: 13 lutego LAUREACI KONKURSU: I nagroda, ARE Stiasny & Wacławek

Idea

Celem strategii projektowej jest wprowadzenie niezbędnych działań, które mają na celu stworzenie eleganckiej oprawy przestrzennej dla cennych i atrakcyjnych wizualnie zabytków obudowujących dziedziniec Lapidarium i tworzących przyjaznną przestrzeń wewnętrzną oraz dostosowanie jej do aktualnych potrzeb funkcjonalnych użytkowników pragnących być aktywnymi aktorami w teatrze muzealnych aktywności. Przestrzeń nowej aranżacji dziedzińca została zaprojektowana tak, aby prowadzić wzrok w kierunku jej najbardziej wartościowych elementów oraz by wyeksponować symbol Warszawy – Syrenę – oryginał znajdującej się tu XIX-wiecznej rzeźby Konstantego Hegla. Projekt zakłada jednorodną i spójną propozycję rozwiązania wnętrza Lapidarium w każdym z aspektów przestrzennych – w posadzce, przesklepieniu, szklanych ścianach, kompozycji zieleni, układzie funkcjonalnym, wprowadzonym oświetleniu i stosowanych materiałach. Wprowadzenie jasnych i konsekwentnych podziałów geometrycznych przestrzeni w interesujący sposób podkreśli malowniczość nieregularnego kształtu wnętrza zabytkowego dziedzińca.

Zmodernizowane wnętrza CIZ, fot. MW

ARE Stiasny & Wacławek

Wizualizacje zadaszenia Lapidarium, proj. ARE Stiasny & Wacławek

Edukacyjne puzzle do zajęć warsztatowych, fot. MW

Makieta zadaszenia Lapidarium, proj. ARE Stiasny & Wacławek

Inwestycje

Adaptacja zabytkowego kompleksu dawnego młynu Mic la

Adaptacja zabytkowego kompleksu dawnego młynu Michla Kompleks dawnego młynu Michla z przełomu XIX i XX wieku to istniejący do dziś wysoki budynek dawnego spichlerza, dawna portiernia oraz będące w stanie pełnej ruiny, pozbawione wartości szczątki stosunkowo młodych (z czasu PRL-u) zabudowań gospodarczych. Ponieważ w projekcie planu miejscowego przewidywana jest budowa nowej ulicy – przedłużenia ul. Kijowskiej, rejon ten zostanie przybliżony do dzielnic centralnych, a nowa droga zapewni szybki dojazd, także środkami komunikacji miejskiej. Dlatego też obiekt przeznaczono na wielofunkcyjne archiwa Muzeum Warszawy Wielofunkcyjne, gdyż przewidziano tu zarówno przechowywanie w odpowiednich warunkach zbiorów muzealiów związanych z Warszawą, ich opracowywanie, konserwację w pracowniach, ale także ich ekspozycję. Część pieczołowicie odnowionego, potężnego spichrza będzie (w sposób kontrolowany) udostępniana dla zwiedzających. Została ona zaprojektowana tak, by można było zaaranżować w niej zarówno wystawę stałą, jak i czasowe wystawy tematyczne. Z kolei przewidziany do zachowania skromny budynek portierni służyć będzie jako pomieszczenia administracyjne. Całość kompleksu będzie podpiwniczona jednym poziomem piwnic, na którym zostaną umieszczone zarówno pomieszczenia techniczne jak i strefa dojazdu: rozładunku i załadunku. Jako uzupełnienie proponuje się w niezależnej części budynku umieścić pomieszczenia magazynowe na wynajem, umożliwiające zmniejszenie kosztu jego utrzymania. Przestrzennie całość stanowi jeden kompleks, z wyraźnie akcentowaną wieżą ceglanego spichrza z czerwonej cegły. Nowy budynek otacza spichlerz z trzech stron, tworząc wewnętrzny kameralny dziedziniec. Od strony nowo projektowanej ulicy umieszczono funkcje ogólnodostępne (sklep, kawiarnia), zapewniające ożywienie przestrzeni publicznej. Powiązane będą one z reprezentacyjnym holem wejściowym prowadzącym zwiedzających od strony ul. Objazdowej w głąb budynku. Ożywieniu dzielnicy służyć też będzie zielona część działki, umożliwiająca akcydentalne ekspozycje lub wydarzenia plenerowe.

Architektura części projektowanych poprzez użycie cegły betonowej nawiąże do zabudowy historycznej tej części Pragi, zarazem szarym kolorem odróżni się od zabytkowej tkanki, uczytelniając czas budowy poszczególnych części kompleksu. ARE Stiasny & Wacławek Dokumentacja projektowa analizy architektoniczno-urbanistycznej adaptacji i rozbudowy kompleksu młyńskiego Ludwika Michla przy ulicy Objazdowej, na nowoczesne magazyny muzealne wraz z pracowniami konserwatorskimi oraz docelową siedzibą Muzeum Drukarstwa INWESTOR: Muzeum Warszawy POWIERZCHNIA DZIAŁKI: 5815 m2 POWIERZCHNIA ZABUDOWY: 3550 m2 POWIERZCHNIA CAŁKOWITA NADZIEMNA: 7773 m2 POWIERZCHNIA CAŁKOWITA PODZIEMNA: 4807 m2 RAZEM POWIERZCHNIA CAŁKOWITA: 12 580 m2 LICZBA KONDYGNACJI:

budynek istniejącego spichlerza: 6 nadziemnych – budynek nowy: 2 podziemnych: 2 INTENSYWNOŚ ZABUDOWY: 1,33 INTENSYWNOŚ ZABUDOWY WG. PROJEKTU PLANU MIEJSCOWEGO: 1,2 POWIERZCHNIA BIOLOGICZNIE CZYNNA: 1010 m2 = 17% POWIERZCHNIA UŻYTKOWA WRAZ Z KOMUNIKACJĄ:

budynku nowego i budynków istniejących 7953 m2 budynku na wynajem 1319 m2 POWIERZCHNIA UŻYTKOWA NETTO:

Zabytkowy spichlerz, stan obecny, fot. Joanna Dudelewicz

Makieta adaptacji i rozbudowy kompleksy, projekt ARE Stiasny & Wacławek

budynku nowego i budynków istniejących 7852 m2 budynku na wynajem 1103 m2 inwestycji 8995 m2 AUTORZY ANALIZY: ARE Stiasny & Wacławek

Opracowała Joanna Dudelewicz KIEROWNIK – KOORDYNATOR PROJEKTU

Muzeum Woli

Popularyzacja wiedzy o Warszawie Działalność Muzeum w 2015 roku upływała pod znakiem intensywnych prac nad wystawą główną i działań modernizacyjnych w jego siedzibie przy Rynku Starego Miasta, a także przygotowań do otwarcia wystawy stałej Muzeum Warszawskiej Pragi, remontu Muzeum Woli i Muzeum Farmacji. Mimo tej wyjątkowej sytuacji w Muzeum działo się wiele. W tym rozdziale Sprawozdania mogą się Państwo zapoznać z różnorodnością działań statutowych podejmowanych przez oddziały naszego Muzeum dr Jarosław Trybuś ZASTĘPCA DYREKTORA DS. MERYTORYCZNYCH

ODCZYTY, PRELEKCJE, SPOTKANIA OGÓŁEM W MUZEUM WARSZAWY

LEKCJE MUZEALNE

WARSZTATY

IMPREZY PLENEROWE I WYSTAWY CZASOWE

230

750

Muzeum Woli

ul. Srebrna 12, 00–810 Warszawa

aboratorium miasta to różnorodny program zainicjowany w 2013 roku i realizowany w Muzeum Woli również w 2015 roku. Składały się na niego wystawy, działania warsztatowe, popularyzatorskie czy związane z kolekcjonowaniem partycypacyjnym, odnoszące się do wybranych zagadnień z historii i współczesności Warszawy Kontynuowaliśmy także cykl wystaw w Sali Jednego Eksponatu, w tym roku poświęcony powojennej odbudowie Warszawy, program okalna Pamię Filmowa, program edukacji przestrzennej i architektonicznej dla dzieci MiastoKlocki, a w nim trzy nowe cykle zajęć: arsa ianistyczny, literacki oraz improwizacyjno-pisarski. Temat odbudowy Warszawy w kontekście współczesnego (społecznego) wizerunku miasta poruszany był przy okazji wystawy Trwa budowa. Warszawa zdaniem mieszkańców 19 – 1 . Innym ważnym motywem wystaw i wydarzeń był temat inkluzywności Warszawy i tak zwanych nowych warszawiaków. Związane z nim były wystawa prezentująca pamiętnik jednej z pierwszych w Warszawie masażystek, przyjezdnej Marii Jadwigi Strumff (Pamiętnik massażystki, czyli przestrzenie intymne Warszawy przełomu XIX i XX wieku) oraz program interdyscyplinarnego festiwalu Nowi Warszawiacy, na który złożyły się część teatralna, animacje społeczne i konferencja naukowa, organizowane przez Muzeum Warszawy wspólnie z Białołęckim Ośrodkiem Kultury i m.st. Warszawą. Rozpoczynając projekt aboratorium muzeum dofinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, podjęliśmy refleksję nad sposobami działalności muzealnej w kontekście idei muzeum partycypacyjnego. Przez pół roku, w gronie 30 uczestników aboratorium i w towarzystwie 4 specjalnych gości: Niny Simon, Jette Sandahl, Pauli dos Santos i Leontine Meijr an Mensch tworzyliśmy w Muzeum Woli – i gościnnie w Muzeum Warszawskiej Pragi – przestrzeń wymiany wiedzy i pomysłów na to, jak angażować odbiorców jako współtwórców muzeum oraz czym jest odpowiedzialne działanie instytucji w jej społecznym otoczeniu: wobec wspólnoty lokalnej i jej tak zwanej wspólnoty dziedzictwa. Anna Banaś P.O. KIEROWNIKA MUZEUM WOLI

24 133

14 599

2429

20 781

uczestników

PRELEKCJE, SPOTKANIA

2098 uczestników

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Warsztaty i spotkania

Muzeum Woli

Program Lokalna Pamięć Filmowa

Ekosystem Warszawa

Ptaki w Parku Wielkopolskim przy ulicy Filtrowej

Warsztaty animacji filmowej non-camera

SPACER 18 KWIETNIA

KURATORKI: Edyta Adamczak, Magdalena Staroszczyk

Warsztaty dla dzieci MiastoKlocki

Wycieczkę ornitologiczną poprowadził Stanisław Łubieński, pasjonat ornitologii, autor bloga Dzika Ochota, inicjator stworzenia ścieżki edukacyjnej Ptaki Szczęśliwic w Parku Szczęśliwickim.

23 MARCA – 23 CZERWCA | 8 SPOTKAŃ POMYSŁODAWCZYNI I KOORDYNATORKA: Joanna Sanecka-Wojda WSPÓŁPRACA: Magdalena Staroszczyk PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Dennis Wojda

Zwierzęta Warszawy

Proj. Ania Światłowska

SPOTKANIE 21 KWIETNA

Jak budowali my stolicę

O naszych dzikich sąsiadach opowiedział prof. Maciej Luniak, ornitolog i ekolog miasta, autor badań na temat miejskich ptaków, propagator idei parków przyjaznych przyrodzie. Jak zbada drzewo WARSZTAT 9 MAJA

Jak rozpoznać stan drzewa uczyła dr Marzena Suchocka, architektka krajobrazu, wykładowczyni SGGW. Proj. Dennis Wojda

Jadalna Warszawa

Ekosystem Warszawa to cykl spacerów, spotkań i warsztatów poświęconych przyrodzie stolicy, jej znaczeniu dla miasta i mieszkańców. Poruszane były kwestie drzew, dzikich zwierząt zamieszkujących miasto, uprawy roślin jadalnych, miejskiego pszczelarstwa. Omawiano sprawy tarć na linii miasto – natura, planowania przestrzennego, różnych wizji miasta, działań mieszkańców na rzecz przyrody.

SPOTKANIE 19 MAJA

O dzikich roślinach jadalnych oraz uprawach na działkach i w ogrodach społecznych opowiadali Jodie Baltazar oraz Paulina Jeziorek, twórczynie kolektywu Jadalnia Warszawa, zajmującego się mapowaniem roślin jadalnych oraz założycielki Wspólnego Ogrodu, edukacyjnego ogródka warzywno-owocowo-ziołowego przy Służewskim Domu Kultury.

Drzewa w mie cie

Jadalna Wola

SPOTKANIE 24 MARCA

SPACER 13 CZERWCA

O znaczeniu miejskich drzew opowiadała dr Marzena Suchocka, architektka krajobrazu, wykładowczyni SGGW, specjalistka od oceny stanu drzew i zarządzania miejskim drzewostanem, współpracująca z edukacyjnymi programami społecznymi (Drogi dla Natury) i społecznościami lokalnymi.

Poszukiwanie roślin jadalnych na Woli poprowadziła Jodie Baltazar, założycielka Fundacji Pi e. Pszczoły w mie cie SPOTKANIE 23 CZERWCA

O miejskim pszczelarstwie opowiedział Kamil Baj, pszczelarz pasjonat z wieloletnim doświadczeniem, popularyzator miejskiego pszczelarstwa, współzałożyciel Pszczelarium.

Atak słoneczników! WARSZTAT 11 KWIETNIA

Sadzenie słoneczników i roślin przyjaznych pszczołom w ogrodzie przed Muzeum. Warsztat poprowadziła Jodie Baltazar, założycielka Fundacji Pi e, współtwórczyni kolektywu Jadalnia Warszawa, zajmującego się mapowaniem roślin jadalnych, artystka, popularyzatorka miejskiego ogrodnictwa.

MARZEC–GRUDZIEŃ MIEJSCE: Muzeum Woli ORAZ EDYCJE PLENEROWE: Wola Park, Białołęcki Ośrodek Kultury,

Proj. Ania Światłowska

Fundacja na Rzecz Wspólnot Lokalnych „Na Miejscu”, Szpital Kliniczny im. Księżnej Anny Mazowieckiej przy ul. Karowej KURATORKA: Anna Banaś WSPÓŁPRACA: Hanna Nowak-Radziejowska, Magdalena Konieczna, Bronisław Kryciński, Sylwia Michalska, Joanna Wichowska PARTNERZY: Wola Park, Ikea Centres PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Ania Światłowska

Warsztaty poświęcone animacji eksperymentalnej techniką non-camerową (bezpośrednio na taśmie filmowej, bez użycia kamery, aparatu). To okazja do rysowania i malowania na pustej taśmie 8 lub 16 mm oraz na gotowym materiale filmowym (found footage), a następnie sprawdzenia efektów w projektorze. Uczestnicy zapoznali się z klasycznym i eksperymentalnym warsztatem filmu animowanego.

Tematem zajęć była Warszawa z jej bogatą i skomplikowaną historią, którą można odczytać w architekturze i przestrzeni. Warszawa to miasto „w budowie”. Razem z dziećmi w kolejnych odsłonach warsztatów – weekendowych i prowadzonych jako lekcje muzealne dla grup – przyglądaliśmy się, jak historycznie powstawała i jak obecnie rozwija się Warszawa, a także kim byli i są budujący i zamieszkujący ją warszawiacy.

Projekcja filmów z Akademickiego Klubu Filmowego Kadr oraz koncert Dokalski i Grzegorkiewicz KOORDYNACJA: Magdalena Staroszczyk WSPÓŁPRACA: Miłosz Hermanowicz, Monika Supruniuk GOŚCIE: Janusz Popławski ARTYŚCI: Olgierd Dokalski i Miron Grzegorkiewicz

Głównymi bohaterami wydarzenia były filmy z AKF-u „Kadr”, które powstawały w latach 80. ubiegłego wieku, pod okiem Janusza Popławskiego. Fabuły, dokumenty i rejestracje z „Kadru”, którego symboliczny trzydziesty jubileusz obchodziliśmy w Muzeum Woli, trafiły do Muzeum w ramach programu okalna pamię filmowa. Projekcji obrazów filmowych towarzyszyła zagrana na żywo muzyka na trąbkę i elektronikę w wykonaniu Olgierda Dokalskiego i Mirona Grzegorkiewicza.

Piast Budowniczy

Zanim stała się miastem, Warszawa była rybacką wioską. Wraz z powstaniem przeprawy i książęcego, drewnianego grodu, miejsce nabrało znaczenia. Stało się średniowiecznym miastem. Jak było zbudowane i kto w nim mieszkał Warszawa – pole demokracji

W XVI wieku do Warszawy zaczęła zjeżdżać szlachta na elekcje – wybór królów. Kiedy Warszawa stała się stolicą, królowie wprowadzili się do miasta. Zbudowano Zamek Królewski, a następnie inne zamki i pałace.

Olgierd Dokalski – (trąbka), muzyk i cybernetyk. Jest samoukiem i aktywną postacią na warszawskiej scenie muzyki improwizowanej Miron Grzegorkiewicz – projektant interakcji, muzyk, niedoszły teatrolog

Kamienice i ich mieszkańcy

W XIX wieku do Warszawy przyjechało jednocześnie wiele osób. Chcieli kształcić się, pracować i tworzyć miasto. Aby ich przyjąć, urosły w górę domy – powstały wielkie kamienice. Gdzie stanęły Kto w nich mieszkał Jakie były ich zalety, a jakie niewygody

Joanna Sanecka-Wojda – socjolożka, dziennikarka pisząca o przyrodzie, zaangażowana w działania na rzecz ratowania warszawskich drzew

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Cud Odbudowy

Muzeum Woli

Projekt Laboratorium muzeum

W trakcie drugiej wojny światowej Warszawa została niemal zupełnie zburzona. Po wojnie mieszkańcy rozpoczęli odbudowę miasta. Stawiali sobie pytania: Co odbudować najpierw

CZERWIEC–GRUDZIEŃ MIEJSCE: Muzeum Woli, Muzeum Warszawskiej Pragi, Muzeum Powstania

Warszawskiego KURATORKI: Hanna Nowak-Radziejowska, Aleksandra Janus, Anna Banaś PARTNER: Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Forum

Ląduje Pałac Kultury

Edukatorów Muzealnych, Państwowe Muzeum Etnograficzne / Muzeum dla Dzieci, Muzeum Powstania Warszawskiego PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Vi id Studio

Pałac Kultury jest dziś dla wielu symbolem Warszawy. Czy było tak zawsze Skąd w środku miasta wziął się taki wielki budynek Co musiało zniknąć, żeby się pojawił Czy jest on centrum miasta

Warsztaty w Wola Parku, fot. MW

Odczytanki MARZEC–KWIECIEŃ MIEJSCE: Muzeum Woli KURATOR: Paweł Dunin-Wąsowicz WSPÓŁPRACA: Anna Banaś, Hanna Nowak-Radziejowska, Magdalena

Konieczna, Bronisław Kryciński, Sylwia Michalska, Joanna Wichowska PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Ania Światłowska

W sobotnim cyklu warsztatowym sięgaliśmy po kultowe i nieznane książki przygodowe dla dzieci i młodzieży. Głosu ich bohaterom użyczał lektor i aktor Juliusz Dzienkiewicz. Po wysłuchaniu fragmentu lektury odbywały się warsztaty. Dzieci z tekturowych klocków i innych materiałów budowały przedstawioną w czytanym tekście i wyobrażoną przez siebie Warszawę.

Warsztaty w Wola Parku, fot. MW

Wygodny warszawiak

Czego dziś potrzebujemy do mieszkania Dużych okien, przez które wpada światło, wody w kranie, miejsca na wyrzucenie śmieci, podwórka. Chcieli nam to zapewnić budowniczowie blokowisk i osiedli domków jednorodzinnych. Jak im wyszło Co lepiej sprawdza się w mieście

The Hofesington Junior MARZEC–GRUDZIEŃ MIEJSCE: Muzeum Woli ORGANIZATORZY: Muzeum Woli, Klub Komediowy, Szkoła Impro PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Szkoła Impro

W mie cie w parku i nad rzeką

Ideą projektu aboratorium muzeum było stworzenie przestrzeni roboczej, w której zaproszeni goście – głośne nazwiska światowej i europejskiej muzeologii, wraz z przedstawicielami polskich muzeów i instytucji kultury wymienią się wiedzą, doświadczeniami i pomysłami, poszukają innowacyjnych rozwiązań i odpowiedzi na wyzwania ich codziennej pracy. Grupa warsztatowa liczyła 30 badaczy, kierowników działów edukacji, edukatorów, koordynatorów projektów, autorów publikacji o muzeach i dziedzictwie z całej Polski, reprezentujących różne typy instytucji. Uczestnicy pracowali warsztatowo kolejno z Niną Simon, dyrektorką wykonawczą Santa Cruz Museum of Art and History, Jette Sandahl, byłą dyrektorką Muzeum Kopenhagi, założycielką Muzeum Kobiet, Paulą dos Santos, aktywistką, socjomuzeolożką, prezeską MINOM ICOM oraz L ontine Meijer- an Mensch, wicedyrektorką Muzeum Kultur Europejskich w Berlinie. Wszystkie są zarówno ekspertkami, jak i praktyczkami reprezentującymi taki nurt myślenia, w którym muzeum stanowi narzędzie zmiany społecznej i budowania wspólnoty, lokalnej lub ponadlokalnej, wokół inkluzywnej tożsamości i historii.

Warsztaty z Niną Simon, fot. MW

Niezgoda czyni nas silniejszymi 18 WRZEŚNIA WYKŁAD MIEJSCE: Muzeum Powstania Warszawskiego PROWADZĄCA: Jette Sandahl

WIĘCEJ O PROGRAMIE: HTTP://LABORATORIUMMUZEUM.PL/PROGRAM/

Kolekcjonowanie i kuratorowanie konfliktów 18 WRZEŚNIA WARSZTAT

Muzeum nawiązanych relacji

MIEJSCE: Muzeum Woli

18 CZERWCA WARSZTAT

W Warszawie mamy wiele parków, a przez miasto płynie wielka rzeka. Jeden jej brzeg jest nawet dziki Dowiemy się, jak powstawały parki i co zyskujemy, mając w mieście dostęp do natury.

Dzieci w wieku od 8 do 12 lat wzięły udział w warsztatach kreatywnego pisania w grupie, prowadzonych z zastosowaniem ćwiczeń i zabaw znanych z improwizacji teatralnej. Owocem pracy uczestników było papierowe oraz elektroniczne wydanie gazetki „Hofesington Junior”, która ukaże się w Muzeum Woli, Klubie Komediowym oraz jako dodatek do głównego wydania „dorosłej” gazety „The Hofesington Post”.

Warszawa ro nie a co robimy my

Nasze miasto jest coraz większe. W centrum pną się w górę biurowce, a z dala od niego rozprzestrzeniają się osiedla, zwane „sypialniami”. Czy rzeczywiście w centrum tylko pracujemy, a poza nim – śpimy Gdzie chcemy bawić się, spacerować, chodzić do szkoły Jak chcemy, aby działało współczesne miasto

PROWADZĄCA: Jette Sandahl

MIEJSCE: Muzeum Woli PROWADZĄCA: Magdalena Staroszczyk

Muzeum partycypacyjne. Sposoby anga owania odbiorców jako współtwórców 18 CZERWCA WARSZTAT MIEJSCE: Muzeum Woli PROWADZĄCA: Nina Simon

Retoryka muzeum i jej konsekwencje 17 WRZEŚNIA SEMINARIUM MIEJSCE: Muzeum Woli PROWADZĄCA: Aleksandra Janus, Anna Banaś

Wykład Jette Sandahl, fot. MW

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Wej cie w muzeum

Muzealizacja: wersja aktualna

23 PA DZIERNIKA WARSZTAT

20 LISTOPADA WYKŁAD

MIEJSCE: Muzeum Woli

MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi

PROWADZĄCY: Wojciech Cichecki

PROWADZĄCA: L ontine Meijer- an Mensch

Nowa muzeologia czy nowe muzeologie

Muzeum Woli

Festiwale i akcje artystyczne Festiwal Nowi warszawiacy

Wola +Up Warm

23 PA DZIERNIKA SEMINARIUM MIEJSCE: Muzeum Woli PROWADZĄCE: Aleksandra Janus, Anna Banaś

Muzeum. Poznaj swoje narzędzie 24 PA DZIERNIKA WYKŁAD MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi PROWADZĄCA: Paula dos Santos

LIPIEC–GRUDZIEŃ MIEJSCE: Muzeum Woli EDYCJE PLENEROWE: Wola Park, Białołęcki Ośrodek Kultury, Fundacja

na Rzecz Wspólnot Lokalnych „Na Miejscu”, Szpital Kliniczny im. Księżnej Anny Mazowieckiej przy ul. Karowej KURATORKA: Hanna Nowak-Radziejowska ORGANIZATORZY: Muzeum Woli, Białołęcki Ośrodek Kultury, m.st. Warszawa, Dom Kultury Działdowska PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Vi id Studio

Jaka jest Warszawa Kim są współcześni warszawiacy Co sprawia, że tak trudno jednoznacznie odpowiedzieć na te pytania i tym samym zdefiniować tożsamość społeczną mieszkańców miasta Festiwal Nowi Warszawiacy to projekt, który składał się z trzech filarów: animacji społecznych Warszawa od środka (LIPIEC–PA DZIERNIK) w Muzeum Woli i Białołęckim Ośrodku Kultury, działań artystycznych (WRZESIEŃ–PA DZIERNIK) oraz debat, paneli dyskusyjnych i konferencji naukowej (PA DZIERNIK–GRUDZIEŃ). Różnorodne, interdyscyplinarne działania odbywające się w ramach Festiwalu są próbą zmierzenia się z tożsamością stolicy, oczekiwaniami jej mieszkańców i przyjezdnych. Zawierają krytyczną refleksję na temat zmian we współczesnej Warszawie.

Muzeologia spod znaku cokolwiek działa 24 PA DZIERNIKA WARSZTAT MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi PROWADZĄCA: Paula dos Santos

Wykład L ontine Meijer- an Mensch, fot. MW

Cykl warsztatów Nowa Towarowa PA DZIERNIK–GRUDZIEŃ MIEJSCE: Muzeum Woli PARTNER: Oddział Warszawski SARP, Pracownia Badań

i Innowacji Społecznej „Stocznia”, m.st. Warszawa, Ghelamco, Skanska PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Zespół Wespół

Nowa Towarowa łączy potencjał architektów, urbanistów, historyków, socjologów, ekonomistów oraz mieszkańców Warszawy. Cykl warsztatów eksperckich i konsultacji społecznych rozpoczął proces budowania tożsamości rejonu ulicy Towarowej dzięki wydobyciu najcenniejszych elementów identyfikacji przestrzennej i społecznej tej części Warszawy.

Warsztaty z Paulą dos Santos, fot. MW

WIĘCEJ O PROGRAMIE: HTTP://NOWATOWAROWA.PL/

Muzeum historii. Czyjej

Program Laboratorium miasta

19 LISTOPADA WARSZTAT MIEJSCE: Muzeum Powstania Warszawskiego PROWADZĄCA: Hanna Nowak-Radziejowska

Wasztaty Wola Warm+Up

Kolekcjonowanie i dokumentowanie współczesno ci

6–10 LISTOPADA MIEJSCE: Muzeum Woli UCZESTNICY: Pracownia Działań Przestrzennych, Wydział Sztuki Mediów,

20 LISTOPADA WARSZTAT

Proj. Joanna Bębenek

WIĘCEJ O PROGRAMIE: HTTP://NOWIWARSZAWIACY.PL/

Do wspólnego działania w przestrzeni Woli zaproszeni zostali studenci z Pracowni Działań Przestrzennych prof. Mirosława Bałki, prowadzonej na Wydziale Sztuki Mediów ASP w Warszawie, oraz studenci prof. Ulfa Aminde z Wei ensee Kunsthochschule w Berlinie. Pierwsze wspólne warsztaty obu pracowni odbyły się w Muzeum Woli oraz w przestrzeni dzielnicy między 7 a 10 listopada. W styczniu 2016 roku zostanie otwarta wystawa Wola Warm+Up, prezentująca efekty tej współpracy. Zaproszenie artystów to część pomysłu na rewitalizację Woli w kontekście jej pamięci i historii, prowadzonych przez Muzeum w ramach programu aboratorium miasta.

Instalacja dźwiękowa Słyszysz, Mirów?

Proj. Ania Światłowska

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie; Kunsthochschule Berlin Wei ensee KURATORKA: Anna Banaś WSPÓŁPRACA: Hanna Nowak-Radziejowska, Dorota Swinarska ORGANIZATOR: Muzeum Woli, Wolskie Centrum Kultury, Goethe-Insitut, Biuro Kultury m.st. Warszawy PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Joanna Bębenek

MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi PROWADZĄCA: L ontine Meijer- an Mensch

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

a zakończyła po ponad dobie, 30 sierpnia. W dzień i w nocy, każdy z 21 postulatów MKS był przez godzinę aranżowany muzycznie, wykonywany i rejestrowany. Artyści nie spali, tak jak przez wiele nocy nie spali autorzy postulatów, szukając solidarności tak, jak oni jej szukali niezależnie od osobistych przekonań, połączeni przez wspólny cel. Do współpracy Chór zaprosił kompozytorów i kompozytorki, dzięki czemu akcja zyska różnorodny wymiar. Różne osoby, różne podejścia, różne rozumienie czym jest solidarność i „Solidarność”, oraz jak odbierane są dziś postulaty Sierpnia’80. Każdą z 21 części utworu można było usłyszeć co godzinę na żywo w Muzeum Woli i jednocześnie w internecie, w formie specjalnej transmisji. Z połączonych części powstał film, w którym role odegrają teksty postulatów, chór, kompozytorzy, muzyka, zmęczenie i upływający czas. Pokaz filmu Szukając solidarności odbył się 31 sierpnia o godzinie 16 w Muzeum Woli.

10–16 SIERPNIA MIEJSCE: Kładka Pamięci przy ulicy Chłodnej AUTORKA: Wiktoria Julia Frydrych, Pracownia Sztuki Domeny Publicznej

prof. Krzysztofa Wodiczko, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie KURATORKI: Anna Banaś, Hanna Nowak-Radziejowska ORGANIZATORZY: Muzeum Woli, Dzielnica Wola m.st. Warszawy PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Ania Światłowska

Instalacja dźwiękowa przywołująca odgłosy ludzi przechodzących przez most łączący w 1942 roku małe i duże getto, towarzyszyła pomnikowi Kładka Pamięci przy ulicy Chłodnej. Odwoływała się do rocznicy likwidacji małego getta. Specjalnie zaplanowane spacery poświęcone były historii i architekturze ulicy Chłodnej. Poprowadzili je Tomasz Lec – architekt, autor pomnika Kładka Pamięci (12, 14, 16 SIERPNIA) oraz Jan Jagielski z Żydowskiego Instytutu Historycznego (13, 15 SIERPNIA)

Akcja Szukając solidarności Akcja Żaden ciężar / No burden

29–30 SIERPNIA, 31 SIERPNIA MIEJSCE: Muzeum Woli ARTYŚCI: Chór Eksperymentalny Gre Badanie (dyrygent Sean Palmer)

15 PA DZIERNIKA WYKONAWCY: Chór Eksperymentalny Gre Badanie KOORDYNACJA: Magdalena Staroszczyk

Piętnastego października 2015 roku w polskich instytucjach publicznych, placówkach kultury, organizacjach pozarządowych i w mediach był Dniem Solidarności z Uchodźcami. Do wspólnej akcji, podczas której mówiliśmy o tym, co nas łączy, a nie dzieli, przyłączyło się też Muzeum Woli. Chór Eksperymentalny Gre Badanie zaśpiewał e Ain t ea y, e s My rot er (On nie jest ciężki, On jest moim bratem) zespołu The Hollies w specjalnie przygotowanej na ten dzień aranżacji. Po symbolicznym koncercie odbył się pokaz filmów z serii arracje Migrantów.

Chór Gre Badanie, fot. MW

Chór Eksperymentalny Gre Badanie i Muzeum Woli po raz drugi zainicjowali 24-godzinną akcję muzyczną Szukając solidarności. Całodobowy happening był okazją do świętowania rocznicy podpisania porozumień sierpniowych i nastania krótkiego karnawału „Solidarności”. Sięgając po wpisany na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO dokument – 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS), spisany w czasie strajków w sierpniu 1980 roku w Gdańsku, chór Gre Badanie stworzył komponowany na żywo utwór pod tytułem Szukając solidarności. Akcja rozpoczęła się 29 sierpnia o 16, gdy chór spotkał się w Muzeum Woli,

Współpraca z instytucjami zewnętrznymi

Muzeum Farmacji im. mgr. Antoniny eśniewskiej

Muzeum Farmacji im. mgr. Antoniny Leśniewskiej ul. Piwna 31/33, 00-265 Warszawa

W 2015 roku Muzeum Farmacji obchodziło jubileusz 30-lecia istnienia. W dużej mierze był on podporządkowany organizacji wystawy czasowej Dziedzictwo kulturowe warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata oraz przygotowaniom do rearanżacji wystawy stałej Wystawa o Ferdynandzie Karo była dla naszego oddziału ogromnym przedsięwzięciem, opartym na badaniach naukowych prowadzonych od kilku już lat w wielu archiwach. Mogła ona przybrać ostateczną formę dzięki dofinansowaniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Towarzyszył jej bogaty program edukacyjno-popularyzatorski, zwieńczony zorganizowaną w październiku sesją naukową poświęconą zarówno bohaterowi wystawy, jak i samej historii przyrodniczego opisywania świata. Pod koniec roku pracownicy Muzeum skupieni byli na przygotowaniach do zbliżających się prac rearanżacyjnych – zarówno w zakresie wstępnych koncepcji merytorycznych, jak i ewakuacji zbiorów, które na czas remontu zostały spakowane i zgromadzone w magazynach. Od połowy grudnia Muzeum Farmacji jest zamknięte dla zwiedzających i z niecierpliwością czekamy na otwarcie w nowej odsłonie.

dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN, fot. MW

dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN KIEROWNICZKA MUZEUM FARMACJI

Wydarzenia Jubileusz 30-lecia Muzeum Farmacji 21 KWIETNIA MIEJSCE: Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, ul. Długa 16, Warszawa KURATORKA: dr hab. Iwona Arabas prof. PAN WSPÓŁPRACA: Magdalena Ciepłowska, Marcin Więcek, Anna Zabiegałowska-

-Sitek, Małgorzata Kościelniak, Marzena Łasińska, Anita Tomaszewska, prof. dr hab. Bożenna Gutkowska (Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne) PARTNER: PTFarm ORGANIZATOR: Muzeum Warszawy

WARSZAWSKA KOOPERATYWA SPOŻYWCZA SZKOŁA IMPRO CHÓR EKSPERYMENTALNY GRE BADANIE KRĄG OPOWIADACZY, ORGANIZATOR: MIKA GROCHOWSKA W RAMACH STYPENDIUM MKIDN POLSKO-UKRAIŃSKIE SEMINARIUM POPRZEZ KULTURĘ DLA ZMIANY SPOŁECZNEJ FUNDACJA KULTURO

W uroczystości 30-lecia istnienia Muzeum Farmacji uczestniczyli przedstawiciele środowiska farmaceutycznego, jak również liczne grono muzealników i pracowników naukowych. Korzystając z doniosłości chwili, wręczono również wyróżnienia „ambasador farmacji”. Po zakończeniu części oficjalnej goście zostali zaproszeni na tort i lampkę szampana, którym towarzyszył występ tenora przy akompaniamencie fortepianu.

Dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN i Ewa Nekanda-Trepka, Dyrektor Muzeum Warszawy, fot. MW

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Wykłady

Warsztaty w ramach akcji 60 + kultura

Spotkania referatowe organizowane we współpracy z Polskim Towarzystwem Farmaceutycznym

26, 27 WRZEŚNIA MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZENIE: Anna Zabiegałowska-Sitek

Sacrum a zdrowie. Od etiopskich dłubaczek do uszu po kult przodków na Madagaskarze

W ramach akcji MKiDN Kultura Dostępna uczestnicy oglądają prezentację poświęconą historii kosmetyki. Dowiadują się, jak kobiety dbały o urodę na przestrzeni wieków, jakie substancje roślinne i zwierzęce były wykorzystywane do codziennej pielęgnacji ciała. Poznają recepturę kremu do rąk, a następnie sami go wykonują.

GRUPA WIEKOWA: osoby po 60. roku życia

13 STYCZNIA MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZĄCY: dr Karolina Marcinkowska

Wykład był poświęcony tradycyjnym afrykańskim metodom leczniczym opartym na lokalnych wierzeniach. Szczególnie istotnym jego elementem było przedstawienie, jak kultura i religia przyczynia się do rozwoju systemów medycznych i jak silny ma wpływ na uzdrawianie chorych.

Tajemnice botaniki

Muzeum Farmacji im. mgr. Antoniny eśniewskiej

Lekcje muzealne

LEKCJE MUZEALNE

Otruci czy nie Schyłek panowania Piastów na Mazowszu MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZENIE: Marcin Więcek GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, liceum

Lato w mieście: Bolek i Lolek przez kontynenty MIEJSCE: Centrum Interpretacji Zabytku PROWADZENIE: Anna Zabiegałowska-Sitek, Maria Pawlak GRUPA WIEKOWA: klasy I–VI

Od wierzby do aspiryny MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZENIE: Marcin Dolecki GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, liceum

130

Ignacy Łukasiewicz – twórca wiatowego przemysłu naftowego WRZESIEŃ-GRUDZIEŃ MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZENIE: Anna Zabiegałowska-Sitek, Maria Pawlak GRUPA WIEKOWA: gimnazjum

Ro liny lecznicze i magiczne w kulturze Ajnów

MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZENIE: Marcin Dolecki GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, liceum

Apteka – pierwsze laboratorium chemiczne

Uczniowie oglądają prezentację multimedialną. Poznają działanie prasy do suszenia zebranych roślin i dowiadują się, jak oznaczać rośliny według klucza. Na zakończenie zajęć oglądają preparaty roślinne pod mikroskopem.

10 MARCA MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZĄCY: dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN

Ajnowie zamieszkują Sachalin i wyspy japońskie. Wykład był poświęcony stosowanym przez nich roślinom leczniczym, które zdaniem Ajnów mają również działanie magiczne. Ich nazwy zostały utrwalone dzięki wnikliwym badaniom Bronisława Piłsudskiego.

Mały botanik

MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZENIE: Marcin Dolecki GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, liceum

Historia stosowania substancji uzale niających MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZENIE: dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, liceum

2909

uczestników

WRZESIEŃ–GRUDZIEŃ MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZENIE: Anna Zabiegałowska-Sitek, Maria Pawlak GRUPA WIEKOWA: klasy I–VI

Warsztaty

Współpraca z instytucjami zewnętrznymi

Uczniowie oglądają prezentację multimedialną, dowiadują się, jak poprawnie zbierać, suszyć i rozpoznawać rośliny. Zapoznają się z działaniem prasy do suszenia zebranych roślin. Oglądają preparaty roślinne pod mikroskopem. Na zakończenie zajęć wykonują kartę zielnikową.

Warsztaty mydlarskie WRZESIEŃ–GRUDZIEŃ MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZENIE: Anna Zabiegałowska-Sitek GRUPA WIEKOWA: klasy III–VI

INSTYTUT HISTORII NAUKI PAN MUZEUM ZIEMI PAN MUZEUM TATRZAŃSKIE IM. TYTUSA CHAŁUBIŃSKIEGO W ZAKOPANEM MUZEUM CZĘSTOCHOWSKIE

Leki z polnej apteki

Uczniowie oglądają prezentację dotyczącą historii mydła. Poznają jego właściwości leczniczo-pielęgnacyjne, na które wpływ ma dobór odpowiednich substancji i dodatków roślinnych. Zapoznają się z naturalnymi metodami barwienia i aromatyzowania mydeł. Wykonują mydełko o fantazyjnym kształcie.

ZIELNIK WYDZIAŁU BIOLOGII UW PAŃSTWOWE MUZEUM GEOLOGICZNE IM. W.I. WERNADSKOGO W MOSKWIE

STYCZEŃ–CZERWIEC I WRZESIEŃ–GRUDZIEŃ MIEJSCE: Muzeum Farmacji PROWADZENIE: Maria Pawlak GRUPA WIEKOWA: przedszkole, klasy I–III

MUZEUM HISTORII NATURALNEJ W PARYŻU POLSKIE TOWARZYSTWO FARMACEUTYCZNE

Uczniowie oglądają prezentację multimedialną, poznają rośliny lecznicze, rozwiązują krzyżówkę, odgadują zgadywanki. Młodsi kolorują poznane na warsztatach zioła. Następnie samodzielnie w moździerzach rozdrabniają rośliny lecznicze.

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Muzeum Drukarstwa

Muzeum Drukarstwa ul. Ząbkowskia 23/25, 03-736 Warszawa

Dwa najważniejsze wydarzenia dla Muzeum Drukarstwa w 2015 roku to przeprowadzka z siedziby Muzeum Warszawy w Rynku Starego Miasta do nowej tymczasowej siedziby przy ulicy Ząbkowskiej oraz jubileusz 35-lecia Muzeum, które powołane zostało 12 czerwca 1980 roku przez ówczesnego Prezydenta m.st. Warszawy Jerzego Majewskiego Z początkiem roku został przeprowadzony remont i wyposażenie nowej siedziby według projektu aranżacji Wojciecha Cicheckiego i pod kierunkiem Idy Skrzeszewskiej z Działu Organizacji Wystaw i Wydarzeń. Do nowej siedziby przeniesiono zrekonstruowaną XVIII-wieczną Oficynę Drukarską wyposażoną w prasę drukarską oraz regały i przybory zecerskie. Stanowi ona większą część ekspozycji stałej Muzeum, którą uzupełniają dwie gabloty z przykładami artefaktów z dziedziny technik drukarskich i graficznych oraz ciekawsze książki z księgozbioru muzealnego i plansze z przykładami litografii. Specjalnie zaaranżowany regał mieści część księgozbioru specjalistycznego. Pozostałe zbiory (około 20 tysięcy artefaktów: maszyn, urządzeń technicznych, przyborów i materiałów drukarskich, a także wytworów sztuki drukarskiej – książek, czasopism, akcydensów i archiwaliów oraz specjalistyczny księgozbiór podręczny) z uwagi na brak miejsca znajdują się w magazynach w Pruszkowie. Od czerwca rozpoczęliśmy skontrum – ważną pracę merytoryczną i porządkującą zbiory. Działalność w tymczasowej siedzibie zainaugurowaliśmy 27 maja. Od 1 czerwca Muzeum jest czynne dla publiczności. Przestrzeń ekspozycji stałej jest także miejscem, w którym odbywają się zajęcia edukacyjne dla wszystkich grup wiekowych dzieci i młodzieży, warsztaty sobotnie, a także wydarzenia specjalne, takie jak: Festiwal Otwarta Ząbkowska, Noc Pragi na Ząbkowskiej, Warszawski Tydzień Kultury Bez Barier, Noc Muzeów, VI Warszawski Piknik Archiwalny poświęcony firmie Gebethner i Wolff, Europejskie Dni Dziedzictwa poświęcone znikającym z krajobrazu Warszawy zakładom poligraficznym PRL-u, którego organizatorzy przyznali nam wyróżnienie w uznaniu naszego udziału w organizacji edycji 2015 – Utracone dziedzictwo. Muzeum Drukarstwa uczestniczyło także w wydarzeniach organizowanych poza jego siedzibą, między innymi w: Festiwalu Książki dla Dzieci i Młodzieży w Arkadach Kubickiego; Targach Książki Artystycznej w Muzeum Sztuki Nowoczesnej; w targach rób sobie prezent w Muzeum Warszawskiej Pragi; Pikniku Naukowym na Stadionie Narodowym; wydarzeniu uropa zmienia Warszawę na placu Zamkowym. Poza siedzibą Muzeum przeprowadzaliśmy wykłady połączone z prezentacjami multimedialnymi. Muzeum odwiedzane jest przez publiczność indywidualną, a także przez uczestników spacerów krajoznawczych organizowanych przez organizacje społeczne działające na Pradze, jak Praska Ferajna.

Ważną dziedziną działalności Muzeum jest udostępnianie specjalistycznego księgozbioru podręcznego, udzielanie konsultacji i przeprowadzanie kwerend. Osoby zgłaszające się po pomoc to pracownicy nauki poszukujący informacji na temat historii książki i drukarstwa, a także niuansów technicznych i technologicznych czarnej sztuki lub technik graficznych; osoby pragnące obejrzeć pamiątki archiwalne lub fotografie ze spuścizn swoich krewnych, które zostały przekazane Muzeum przez inną część rodziny, lub sami ofiarodawcy artefaktów chcący zreprodukować przekazane materiały. Barbara Rogalska, fot. MW

Barbara Rogalska KIEROWNICZKA MUZEUM DRUKARSTWA

SPOTKANIA, PRELEKCJE

3765

uczestników Tymczasowa siedziba Muzeum Drukarstwa przy ulicy Ząbkowskiej, fot. MW

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Wydarzenia

27 MAJA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: zespół Muzeum Drukarstwa PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Ania Światłowska

Udział w . Pikniku Naukowym Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik pod hasłem Światło

Inauguracja odbyła się w obecności Dyrektor Ewy Nekandy-Trepki, Dyrektora dr. Jarosława Trybusia, Przewodniczącego Rady Muzeum Warszawy i Dyrektora Biblioteki Narodowej, dr. Tomasza Makowskiego, oraz Pawła Lisieckiego – burmistrza Dzielnicy Praga Północ. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele środowisk związanych z produkcją, dystrybucją i kolekcjonowaniem książki, a także przyjaciele Muzeum. W czasie inauguracji na prasie dociskowej ze zbiorów Muzeum Drukarstwa tłoczony był druk okolicznościowy ozdobiony linorytem ostonka autorstwa Joanny Makuch-Folwarskiej.

9 MAJA MIEJSCE: Stadion Narodowy w Warszawie KURATORZY: Paweł E. Weszpiński, Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: zespół Muzeum Drukarstwa ORGANIZATOR: Polskie Radio, Centrum Nauki Kopernik

Podczas Pikniku prezentowane były plansze z tekstem Marii Biegańskiej wiatło w typografii oraz z informacjami o Muzeum Drukarstwa. Ponadto uczestnicy mogli wytłoczyć druk okolicznościowy z linorytem Joanny Makuch-Folwarskiej rzcina i słońce.

Muzeum Drukarstwa

Noc Pragi na Ząbkowskiej

kwestarza Chodźki, a także kalendarzy, numerów „Tygodnika Ilustrowanego” oraz egzemplarzy nut i katalogów księgarsko-wydawniczych, pochodzących ze zbiorów Muzeum Drukarstwa. Można było samodzielnie wytłoczyć druk okolicznościowy na zabytkowej maszynie korektorskiej ozdobiony przekształconą okładką wydawnictwa jubileuszowego: J. Muszkowski, dziejów firmy ebet ner i Wolff 1 –193 , Warszawa 1938.

19 WRZEŚNIA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: zespół Muzeum Drukarstwa ORGANIZATOR: Urząd Dzielnicy Praga-Północ, Dom Kultury Praga

w Dzielnicy Praga Północ

Wydarzenie łączyło więto ąbkowskiej i oc Pragi. Ulica Ząbkowska była zamknięta dla ruchu kołowego od ulicy Targowej do ulicy Markowskiej, na stworzonym w ten sposób deptaku odbywały się różne imprezy. Muzeum pokazywało swoje zbiory podczas prezentacji multimedialnej autorstwa Michała T. Horoszewicza. Uczestnicy mieli możliwość wytłoczenia druku okolicznościowego na zabytkowej maszynie korektorskiej, był to linoryt autorstwa Joanny Makuch-Folwarskiej, przedstawiający obecną siedzibę Muzeum.

Europa Direct Europa zmienia Warszawę 22 CZERWCA MIEJSCE: pl. Zamkowy KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: Joanna Makuch-Folwarska, Łukasz Sobierajski ORGANIZATOR: Miasto stołeczne Warszawa

Podczas imprezy prezentowano dwie plansze: z tekstem Marii Biegańskiej wiatło w typografii i z informacją o Muzeum Drukarstwa. Uczestnicy mieli możliwość wytłoczenia linorytu Siedziba Muzeum Drukarstwa przy ulicy ąbkowskiej 3 autorstwa Joanny Makuch-Folwarskiej.

Inauguracja Muzeum Drukarstwa w nowej siedzibie przy ulicy Ząbkowskiej 23/25

Europejskie Dni Dziedzictwa Utracone dziedzictwo 19 WRZEŚNIA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: zespół Muzeum Drukarstwa ORGANIZATOR: Narodowy Instytut Dziedzictwa

Festiwal Otwarta Ząbkowska 11–12, 18–19, 25–26 LIPCA, 22–23 SIERPNIA, 5–6 WRZEŚNIA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: Maria Biegańska ORGANIZATOR: Dzielnica Praga Północ i organizacje społeczno-

Do udziału w tym wydarzeniu Muzeum Drukarstwa zostało zaproszone przez organizatorów i wyróżnione w podziękowaniu za dotychczasowy w nim udział. Prezentacja multimedialna autorstwa Łukasza Sobierajskiego i Joanny Makuch-Folwarskiej przedstawiała utracone dziedzictwo Warszawy w zakresie poligrafii – artefakty zachowane w zbiorach Muzeum, pochodzące ze zlikwidowanych warszawskich zakładów poligraficznych.

-artystyczne Pragi Otwarcie Muzeum Drukarstwa. Od lewej: dr Jarosław Trybuś, dr Tomasz Makowski, Ewa Nekanda-Trepka, Paweł Lisiecki, Barbara Rogalska, fot. MW

I Warszawski Piknik Archiwalny Cudzoziemcy w Warszawie organizowany z okazji Międzynarodowego Dnia Archiwów 13 CZERWCA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: Michał T. Horoszewicz, Łukasz Sobierajski ORGANIZATOR: Archiwum Polskiej Akademii Nauk

MUZEUM DRUKARSTWA ODDZIAŁ MUZEUM WARSZAWY

Drukarstwo_Ząbkowska_PLAKAT A2_3.indd 1

Podczas spotkania przedstawiana była prezentacja multimedialna poświęcona dziejom firmy wydawniczo-księgarskiej Gebethnera i Wolffa, towarzyszył jej pokaz oryginalnych wydawnictw firmy – dzieł literatury pięknej, między innymi pomnikowe wydania Quo vadis Sienkiewicza, Starej aśni Kraszewskiego czy Pamiętników

NOWA SIEDZIBA: UL. ZĄBKOWSKA 23/25 muzeumdrukarstwa.muzeumwarszawy.pl facebook.com/muzeum.warszawy instagram.com/muzeumwarszawy

ZAMAWIANIE ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH (GRUP) TEL. 22 620 60 42 22 596 67 17

22.05.2015 11:35

Proj. Ania Światłowska

Festiwal odbywał się w wybrane weekendy od lipca do września. W czasie wydarzenia ulica Ząbkowska była zamknięta dla ruchu kołowego od ulicy Targowej do ulicy Brzeskiej. Drugi weekend poświęcony był specjalnym wydarzeniom zorganizowanym przez ArtINN: 18 LIPCA

Muzeum odwiedzili uczestnicy spaceru Szlakiem praskich pracowni artystycznych i po oprowadzeniu przez Barbarę Rogalską wytłoczyli druk okolicznościowy na zabytkowej prasie korektorskiej. 19 LIPCA

Muzeum stało się jednym z punktów gry miejskiej pędzla w ucho. Jej uczestnicy wędrowali po Pradze, wykonując w różnych punktach, którymi były miejscowe pracownie artystyczne, zadania związane ze sztuką. W Muzeum Drukarstwa ich zadanie polegało na wytłoczeniu linorytu Ptaszek autorstwa Marii Biegańskiej i rozszyfrowaniu następnego punktu gry.

Płytka linoleum z wizerunkiem nowej siedziby Muzeum Drukarstwa, fot. MW

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Bogactwo druków i zasobów typograficznych tych zakładów reprezentowały książki i wzorniki czcionek tłoczone w drukarniach, z których żadna już nie istnieje. Wydawnictwa były udostępnione publiczności.

wierszy linotypowych, przyrządów zecerskich, gotowych składów czcionkowych. Następnie uczestnicy wytłoczyli na zabytkowej maszynie korektorskiej druk okolicznościowy.

Muzeum Drukarstwa

Z historią Muzeum Drukarstwa związana jest następna siedziba redakcji i drukarni „Życia ” – przy ulicy Marszałkowskiej 3/5, gdzie do niedawna planowane było przeniesienie Muzeum.

Warszawskie Targi Ksią ki Artystycznej 27 LISTOPADA MIEJSCE: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, ul. Pańska 3 KURATORKA: Barbara Rogalska ORGANIZATOR: Księgarnia Bookoff, rocznik Print Control,

Dłutkiem piórkiem rysikiem – artystyczne techniki graficzne 1, 2, 11 PA DZIERNIKA

Festiwal Ksią ki dla Dzieci i Młodzie y

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

PROWADZĄCE: Barbara Rogalska, Maria Biegańska

W ramach Festiwalu Muzeum przygotowało warsztat:

Warsztaty były przeznaczone między innymi dla osób z upośledzeniem intelektualnym. W trakcie zajęć, po wysłuchaniu krótkiego wprowadzenia na temat wykonywania linorytu uczestnicy mogli wyryć swój własny linoryt i wytłoczyć go na zabytkowej maszynie korektorskiej.

25 WRZEŚNIA MIEJSCE: Arkady Kubickiego, Zamek Królewski w Warszawie KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: Maria Biegańska ORGANIZATOR: Polskie Bractwo Kawalerów Gutenberga, Fundacja Historia

i Kultura, Zamek Królewski w Warszawie, Warszawskie Targi Książki, Murator E po

W ramach Festiwalu Książki dla Dzieci i Młodzieży Muzeum przygotowało dwie lekcje połączone z warsztatami:

Zebranie Zarządu Głównego Sekcji Poligrafów SIMP

Artystyczne techniki graficzne

7 PA DZIERNIKA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa PRZEWODNICZĄCY: Tadeusz Chęsy, Prezes Zarządu WSPÓŁPRACA: Zespół Muzeum Drukarstwa ORGANIZATOR: Sekcja Poligrafów SIMP

PROWADZĄCA: Maria Biegańska

Część praktyczna zajęć została poprzedzona wprowadzeniem w technikę wykonania linorytu. Następnie uczestnicy wytłoczyli swoje dzieło na zabytkowej prasie.

Członkowie Sekcji Poligrafów są od wielu lat zainteresowani sytuacją Muzeum Drukarstwa. Chcąc poznać nową siedzibę Muzeum, połączyli zwiedzanie ze swoim zebraniem statutowym. Miało ono charakter informacyjny. Na początku Kierownik Muzeum Barbara Rogalska przedstawiła aktualną sytuację Muzeum. Następnie przedstawiono informację na temat różnego rodzaju targów i konferencji związanych z książką i jej produkcją, po czym uczestnicy zapoznali się z obecną ekspozycją Muzeum.

Ksiąg iluminowanie PROWADZĄCA: Barbara Rogalska

Zajęcia plastyczne zostały poprzedzone wykładem o średniowiecznych sposobach zdobienia książek połączonym z pokazem faksymile Kodeksu Behema ze zbiorów Muzeum Drukarstwa i reprodukcji stron rękopisów. Następnie uczestnicy rysowali lub malowali swoje inicjały na specjalnie przygotowanych kartach.

Warszawski Tydzień Kultury Bez Barier

Dzień Drukarza w Muzeum Drukarstwa

WRZESIEŃ–PA DZIERNIK KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: Zespół Muzeum Drukarstwa ORGANIZATOR: Fundacja Kultury Bez Barier, Miasto Stołeczne Warszawa

17 PA DZIERNIKA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: Zespół Muzeum Drukarstwa ORGANIZATOR: Muzeum Drukarstwa i Sekcja Poligrafów SIMP

W ramach tego wydarzenia Muzeum Drukarstwa przygotowało dwa cykle warsztatów:

Wydarzenie, mające uczcić 35-lecie Muzeum Drukarstwa, poświęcone zostało przypomnieniu pierwszej powojennej gazety codziennej – „Życia Warszawy”. Najwcześniejsze jej lata związane były z Pragą: redakcja mieściła się w gmachu Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych przy ulicy Wileńskiej 2/4, a druk pierwszych numerów odbywał się w drukarni Zgromadzenia Braci Albertynów przy ulicy Grochowskiej 194/196.

Historia pisma i druku 29, 30 WRZEŚNIA, 10 PA DZIERNIKA PROWADZĄCY: Andrzej Zaborowski, Barbara Rogalska

Warsztaty poprzedzone wykładem wprowadzającym były przeznaczone między innymi dla osób niewidomych, które mogły zapoznać się z wyposażeniem Oficyny Drukarskiej, dotknąć czcionek metalowych i drewnianych,

Artystyczne techniki graficzne. Ilustracja dla dzieci PROWADZĄCA: Barbara Rogalska

Część praktyczną zajęć poprzedził wykład na temat historii technik graficznych oparty na dwóch planszach pokazujących tę historię. Następnie uczestnicy zapoznani zostali z techniką linorytu. Towarzyszący wydarzeniu pokaz książek dla dzieci ze zbiorów Muzeum Drukarstwa stanowić miał inspirację do wykonania własnego linorytu, który uczestnicy wytłoczyli na zabytkowej prasie introligatorskiej.

Wieczór gwiazdkowy Towarzystwa Biblio lów Polskich w Warszawie 10 GRUDNIA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa KURATORKA: Barbara Rogalska ORGANIZATOR: Towarzystwo Bibliofilów Polskich w Warszawie

TBP jest od wielu lat zaprzyjaźnione z Muzeum Drukarstwa. Wieczory gwiazdkowe to tradycyjne spotkania komilitonów Towarzystwa z okazji świąt Bożego Narodzenia, połączone z mini-aukcją książek ze zbiorów członków Towarzystwa. Gościna w Muzeum Drukarstwa nawiązuje do podobnych spotkań odbywanych w Salonie Warszawskiego Wydawcy Salomona Lewentala, mieszczącym się w pierwszej siedzibie Muzeum przy ulicy Łuckiej 1/3/5.

Dzień Drukarza w Muzeum Drukarstwa, fot. MW

Gośćmi wydarzenia byli członkowie Sekcji Poligrafów SIMP i dawni pracownicy „Życia Warszawy” oraz Prasowych Zakładów Graficznych RSW „Prasa”, a Muzeum zaprezentowało archiwalne egzemplarze pierwszych numerów gazety, księgi pamiątkowe poświęcone „Życiu Warszawy” i drukarni oraz mosiężną płytkę okolicznościową prezentującą w pozytywie pierwszą stronę pierwszego numeru. Uczestnicy mieli okazję wytłoczyć druk okolicznościowy ozdobiony linorytem Frankenthal autorstwa Joanny Makuch-Folwarskiej, przedstawiający typograficzną maszynę płaską arkuszową, znajdującą się w zbiorach Muzeum Drukarstwa.

Targi rzemiosła Zrób sobie prezent! 5–6 GRUDNIA MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: Muzeum Warszawskiej Pragi ORGANIZATOR: Muzeum Warszawy

W ramach targów odbyły się warsztaty: Artystyczne techniki graficzne PROWADZĄCE:

Barbara Rogalska, Joanna Makuch-Folwarska

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Na spotkanie przygotowana została plansza ze specjalnymi odbitkami linorytów z motywami świątecznymi (choinka, prezenty, św. Mikołaj) wykonanymi przez Joannę Makuch-Folwarską jako inspiracja dla publiczności. Prowadzące zaznajomiły uczestników z techniką wykonywania linorytu. Następnie mogli oni wykonać własny linoryt i wytłoczyć go na zabytkowej prasie. Odbitka służyła za prezent lub kartkę świąteczną.

Z TYpografią na Ty 14 LISTOPADA, 12 GRUDNIA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa PROWADZĄCY: Andrzej Zaborowski

Prowadzący omawiał powstanie i zastosowanie ruchomej metalowej czcionki, zapoznawał uczestników z pracą Oficyny Drukarskiej, rozkładem kaszty zecerskiej, budową prasy Gutenberga. W części praktycznej zajęć uczestnicy poznali pracę zecera, a następnie własnoręcznie składali krótki tekst i tłoczyli go na zabytkowej maszynie korektorskiej, aby na koniec rozebrać go na czcionki i umieścić ponownie w kaszcie.

Muzeum Drukarstwa

umożliwiającego druk tekstu z ruchomych czcionek, a także konsekwencje tego wynalazku dla historii i kultury. Po wykładzie uczestnicy samodzielnie składali z czcionek swoje imiona i tłoczyli je na zabytkowej maszynie korektorskiej.

Wykłady O Muzeum Drukarstwa jubileuszowo 15 MAJA MIEJSCE: Warszawskie Targi Książki, Stadion Narodowy PROWADZĄCA: Barbara Rogalska

Lekcje muzealne

W ramach WTK Muzeum przygotowało wykład połączony z prezentacją multimedialną, który przybliżał dzieje Muzeum, jego siedziby, działalność wystawienniczą, wydarzenia przez nie organizowane oraz zbiory.

Czar czcionki w Oficynie Drukarskiej PROWADZĄCY: Michał T. Horoszewicz, Andrzej Zaborowski GRUPA WIEKOWA: klasy IV–VI, gimnazja, licea

Celem lekcji jest przedstawienie historii pisma oraz książki z uwzględnieniem znaczenia wynalazku druku i jego wpływu na rozwój ludzkości. Uczestnicy poznają postać Jana Gutenberga, ewolucję materiałów i technik piśmienniczych, a także charakterystyczne elementy dawnych ksiąg, między innymi bogato zdobione inicjały. Korzystając z zasobów Oficyny Drukarskiej (prasa drukarska, regały z czcionkami), poznają pracę dawnych drukarzy i zecerów. Na zakończenie zajęć własnoręcznie tłoczą druk okolicznościowy.

Historia kształtowania się książki, jej postaci i elementów 19 MAJA MIEJSCE: Centrum Interpretacji Zabytku, Muzeum Warszawy PROWADZĄCY: Michał T. Horoszewicz

Wykład dla Uniwersytetu III wieku, połączony z prezentacją multimedialną ukazujący historię książki i kształtowanie się jej postaci. Omówione zostały elementy nawigacji w książce (kustosze, sygnatury, żywe paginy, paginacja stron) oraz elementy identyfikacji książki (incipit, e plicit, kolofon, karta tytułowa).

Tworzenie linorytu, fot. MW

Warsztaty Sobotnie zajęcia rodzinne

Postacie książki Abecadło z pieca spadło i na płytkę linoleum upadło

Prezentacja działania prasy Gutenberga, fot. MW

Choinkowy zawrót głowy

28 LISTOPADA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa PROWADZĄCA: Joanna Makuch-Folwarska

19 GRUDNIA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa PROWADZĄCA: Joanna Makuch-Folwarska

Prowadzący opowiadał najpierw o historii technik graficznych, a przede wszystkim o najmłodszej z nich – linorycie. Następnie uczestnicy mogli samodzielnie wykonać linoryt przedstawiający dowolną literę abecadła, inspirując się pracami artysty-grafika Joanny Makuch-Folwarskiej, i własnoręcznie wytłoczyć go na zabytkowej maszynie korektorskiej.

Prowadzący zapoznał uczestników z techniką wykonywania linorytu. Następnie mogli oni sami wykonać własny linoryt i wytłoczyć go na zabytkowej maszynie korektorskiej z drugiej połowy XX wieku lub wydrukować gotowy, okolicznościowy linoryt wykonany przez artystkę Joannę Makuch-Folwarską. W zamierzeniu wytłoczone odbitki miały być atrakcyjnym prezentem świątecznym.

18 SIERPNIA, 25 SIERPNIA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa PROWADZĄCA: Joanna Makuch-Folwarska

Prowadząca omawiała budowę morfologiczną książki w postaci kodeksu i proces jej kształtowania introligatorskiego. Wykład był wstępem teoretycznym do zajęć warsztatowych Wakacyjne szycie zeszytu, zorganizowanych przez Muzeum Warszawskiej Pragi.

Wykład w Muzeum Drukarstwa, fot. MW

Dłutkiem piórkiem rysikiem – artystyczne zabawy graficzne. Ilustracja dla dzieci

Europejski wynalazek druku i jego konsekwencje

PROWADZĄCA: Maria Biegańska GRUPA WIEKOWA: klasy III–IV

19 LISTOPADA MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa PROWADZĄCY: Michał T. Horoszewicz, Andrzej Zaborowski

Zajęcia warsztatowe poprzedza wykład o rodzajach technik graficznych. Uczestnicy zapoznają się z książkami – klasykami literatury dla dzieci, ilustrowanymi przez wybitnych grafików. Ilustracje są omawiane pod względem techniki ich wykonania, sposobu ilustrowania, przekazu graficznego, nastroju ilustracji w stosunku do

Wykład dla studentów I roku Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego, połączony z prezentacją multimedialną, ukazujący dzieje i problemy techniczne wynalazku Jana Gutenberga

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

treści książki. Następnie dzieci poznają technikę linorytu i własnoręcznie wykonują ilustrację z wyobraźni lub inspirowaną oglądanymi ilustracjami. Obrazek wytłoczą na zabytkowej prasie korektorskiej Dłutkiem piórkiem rysikiem – artystyczne zabawy graficzne PROWADZĄCA: Joanna Makuch-Folwarska GRUPA WIEKOWA: od klasy V, gimnazja, licea

Zajęcia warsztatowe poprzedza wykład z historii technik graficznych. W trakcie zajęć uczniowie poznają proces twórczy grafika – od projektowania, poprzez przygotowanie matrycy linorytniczej, do wykonania odbitki. Zapoznają się z różnymi rodzajami materiałów (papiery i farby drukarskie), narzędzi (wałki, prasy drukarskie, dłutka linorytnicze) oraz uczą się właściwego ich stosowania. W czasie zajęć mogą własnoręcznie wykonać linoryt, a później zrobić odbitkę linorytniczą na zabytkowej prasie korektorskiej.

Muzeum Drukarstwa

Współpraca z instytucjami zewnętrznymi

Jak powstaje ksią ka

Legendy warszawskie dłutkiem opowiedziane

PROWADZĄCY: Andrzej Zaborowski GRUPA WIEKOWA: klasy I–III

PROWADZĄCY: Barbara Rogalska, Maria Biegańska, Joanna Makuch-Folwarska GRUPA WIEKOWA: przedszkole, klasy I–II

W trakcie zajęć uczniowie zapoznają się z historią materiałów piśmiennych, druku i książki. Dostają do ręki pierwsze materiały pisarskie – model tabliczki glinianej i woskowej, dowiadują się jak powstawał i wyglądał zwój papirusowy, z czego wykonywano pergamin. Prowadzący przedstawia postać Jana Gutenberga – twórcy ruchomej, metalowej czcionki i omawia jej budowę. Następnie uczestnicy własnoręcznie tłoczą na zabytkowej prasie korektorskiej druk złożony z tych czcionek.

Podczas lekcji uczniowie słuchają jednej z warszawskich legend. Następnie uczestniczą w pracy artysty grafika, który wykonuje linoryt ilustrujący legendę. W czasie zajęć uczestnicy dowiadują się między innymi, co to jest i na czym polega technika druku wypukłego. Na pamiątkę każdy otrzymuje samodzielnie wytłoczoną odbitkę linorytu.

ARCHIWUM POLSKIEJ AKADEMII NAUK ART INN BIBLIOTEKA PUBLICZNA DZIELNICY BIELANY CENTRUM NAUKI KOPERNIK DOM KULTURY PRAGA FESTIWAL OTWARTA ZĄBKOWSKA FUNDACJA HISTORIA I KULTURA INSTYTUT INFORMACJI NAUKOWEJ I STUDIÓW BIBLIOLOGICZNYCH MUZEUM SZTUKI NOWOCZESNEJ NARODOWY INSTYTUT DZIEDZICTWA SEKCJA POLIGRAFÓW SIMP STOWARZYSZENIE MUZEALNIKÓW POLSKICH ODDZIAŁ MAZOWIECKI STOWARZYSZENIE PRASKA FERAJNA TOWARZYSTWO BIBLIOFILÓW POLSKICH W WARSZAWIE

Drewniane ołowiane literki zaczarowane

TOWARZYSTWO OPIEKI NAD ZABYTKAMI

PROWADZĄCY: Andrzej Zaborowski, Barbara Rogalska GRUPA WIEKOWA: 5 lat – II klasa

UNIWERSYTET III WIEKU URZĄD DZIELNICY PRAGA PÓŁNOC

W trakcie zajęć uczestnicy dowiadują się, kim był Jan Gutenberg, co to jest wierszownik, kaszta, jak zbudowana jest czcionka. Kim był zecer i na czym polegała jego praca. Następnie dostają drewniane czcionki, tak zwane drewniaki, z których układają wcześniej przygotowane wyrazy. Zajęcia kończą się własnoręcznym wytłoczeniem druku na zabytkowej prasie korektorskiej.

Płytka linorytnicza, fot. MW

URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO WARSZAWSKA GALERIA EKSLIBRISU „WYDAWCA”

LEKCJI MUZEALNYCH

FUNDACJA KULTURA BEZ BARIER

Andrzej Zaborowski podczas lekcji muzealnej, fot. MW

Ksiąg wiązanie – lekcje w ramach akcji Lato w mieście PROWADZĄCY: zespół Muzeum Drukarstwa GRUPA WIEKOWA: klasy I–IV

Drewniane czcionki, fot. MW

W trakcie lekcji przedstawiany jest rozwój postaci książki i zmienności materiału pisarskiego, z jakiego była ona wykonywana. Od sumeryjskiej tabliczki glinianej pokrytej pismem klinowym, poprzez papirusowy zwój zapisany egipskimi hieroglifami, po zwój pergaminowy. Proces formowania książki w postaci kodeksu – praca introligatora, formowanie składek, zszywanie bloku książki, wyjaśnienie do czego służy kapitałka, sporządzanie wyklejek i łączenie ich z blokiem książki, tworzenie okładzin oprawy, zdobienie okładzin (tłoczenia ślepe, barwione i złocone), łączenie okładzin z wyklejkami i blokiem książki. W ramach zajęć warsztatowych uczestnicy szyją własną książeczkę pod kierunkiem prowadzącego zajęcia.

2285

uczestników

100

101

Muzeum Ordynariatu Polowego

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Muzeum Ordynariatu Polowego

Zajęcia dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej

Wydarzenia

ul. Długa 13/15, 00-238 Warszawa

Koncert z okazji rocznicy wybuchu powstania listopadowego Dzień Podchorą ego w wykonaniu Warszawskiej Orkiestry Wojskowej z udziałem solistów

Ósmego grudnia 2015 roku minęło 5 lat od udostępnienia Muzeum zwiedzającym. W tym okresie naszą placówkę odwiedziło ponad 80 000 osób. Pozytywne opinie na temat naszej działalności, wyrażone między innymi we wpisach do ksiąg pamiątkowych, potwierdzają potrzebę istnienia muzeum o tym charakterze. W skali światowej Muzeum jest jedyną taką instytucją na 25 działających Ordynariatów Polowych Umiejscowiona w podziemiach Katedry Polowej Wojska Polskiego ekspozycja stała, na której zgromadzono 502 muzealia, ilustruje historię duszpasterstwa wojskowego na tle dziejów narodowych. Zgodnie z misją Muzeum starało się wzbogacić zbiory o nowe obiekty ilustrujące historię duszpasterstwa wojskowego od momentu przejęcia przez Polskę chrześcijaństwa do dziś. W ramach tych działań zakupiony został rysunek autorstwa Bronisława Wojciecha Linkego Scena obozowa, będący istotnym fragmentem ekspozycji stałej. Ważnym zadaniem realizowanym przez Muzeum była kontynuacja programu związanego z tworzeniem bazy biograficznej duszpasterstwa wojskowego. W tym zakresie współpracowaliśmy z Archiwum Akt Nowych, Centralnym Archiwum Wojskowym, Archiwum i Muzeum Prowincji Krakowskiej Kapucynów, Muzeum Towarzystwa Jezusowego, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Muzeum Niepodległości, Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Realizując przedsięwzięcia o charakterze dydaktyczno-kulturalnym i oświatowym, Muzeum miało do dyspozycji Centrum Konferencyjno-Wystawiennicze Katedry Polowej Wojska Polskiego, gdzie w 2015 roku przeprowadzonych zostało 19 prelekcji dla 1560 osób.

Cykl Za sprawę mojej ojczyzny w potrzebie WRZESIEŃ–LISTOPAD (7 ZAJĘ ) MIEJSCE: Centrum Zdrowia Dziecka, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci

w Helenowie, Zespół Szkół Specjalnych nr 105 w Warszawie

29 LISTOPADA MIEJSCE: Katedra Polowa Wojska Polskiego, ulica Długa 13/15, Warszawa ORGANIZATORZY: we współpracy z br. Kazimierzem Synowczykiem OFM

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Wokół grobu nieznanego ołnierza

Cap, gwardianem Klasztoru Kapucynów w Warszawie i dr. Tadeuszem Skoczkiem, Dyrektorem Muzeum Niepodległości w Warszawie

Zajęcia z historii i tradycji duszpasterstwa wojskowego dla młodzieży niepełnosprawnej.

Projekcja lmu dokumentalnego Duśka w re yserii Wandy Ró yckiej-Zborowskiej

Współpraca z instytucjami zewnętrznymi

29 PA DZIERNIKA ARCHIWUM AKT NOWYCH

Dokument o dr. Wandzie Połtawskiej, więźniarce obozu koncentracyjnego Ra ensbr ck i jej przyjaźni ze św. Janem Pawłem II.

MUZEUM NIEPODLEGŁOŚCI CENTRALNE ARCHIWUM WOJSKOWE

dr Jacek Macyszyn, fot. MW

PAŃSTWOWE MUZEUM ARCHEOLOGICZNE

Wykłady

ARCHIWUM MUZEUM PROWINCJI KRAKOWSKIEJ KAPUCYNÓW UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W WARSZAWIE

Cykl Historia duszpasterstwa wojskowego

MUZEUM TOWARZYSTWA JEZUSOWEGO PROWINCJI POLSKI POŁUDNIOWEJ AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ

WRZESIEŃ–LISTOPAD (7 WYKŁADÓW) MIEJSCE: Ośrodek Wsparcia dla Seniorów nr 1 i nr 2 w Warszawie PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

ARCHIWUM PROWINCJI WIELKOPOLSKO-MAZOWIECKIEJ TOWARZYSTWA JEZUSOWEGO

Czego bronili polegli niepokonani Czerwone maki i groza kanałów

POLITECHNIKA WARSZAWSKA MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Dr Jacek Macyszyn

Spacery

KIEROWNIK MUZEUM ORDYNARIATU POLOWEGO LEKCJI MUZEALNYCH

AKADEMIA POLONIJNA W CZĘSTOCHOWIE MUZEUM HISTORII POLSKIEGO RUCHU LUDOWEGO W WARSZAWIE

Cykl Historia i tradycja duszpasterstwa wojskowego

AKADEMIA HUMANISTYCZNA W PUŁTUSKU CENTRUM ZDROWIA DZIECKA OŚRODEK WSPARCIA DLA SENIORÓW NR 1 W WARSZAWIE

WRZESIEŃ – LISTOPAD (20 SPACERÓW) MIEJSCE: plac i ogród Krasińskich, Katedra Polowa WP PROWADZĄCY: Radosław Głowacki GRUPA WIEKOWA: dorośli (przewodnicy miejscy, żołnierze WP, seniorzy)

OŚRODEK WSPARCIA DLA SENIORÓW NR 2 W WARSZAWIE OŚRODEK TERAPEUTYCZNY TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ DZIECI W HELENOWIE

Czerwone maki i groza kanałów

ZWIĄZEK EMERYTÓW, RENCISTÓW I INWALIDÓW WARSZAWA-ŚRÓDMIEŚCIE

Warsztaty

DOWÓDZTWO GARNIZONU WARSZAWA MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ (DEPARTAMENT KOMUNIKACJI)

Księża w mundurach

665

uczestników

Ekspozycja w Muzeum Ordynariatu Polowego, fot. MW

102

LISTOPAD MIEJSCE: Centrum Konferencyjno-Wystawiennicze Katedry Polowej WP,

Muzeum Ordynariatu Polowego PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

103

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry

Spotkania

05-152 Czosnów

Spotkanie z uczniami i nauczycielami z Wielkiej Brytanii

W 2015 roku w Muzeum nastąpiły zmiany zarówno dotyczące ekspozycji, jak i przestrzeni otaczającej budynek. Były one możliwe dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Dziedzictwo kulturowe – Miejsca Pamięci Narodowej. Wieloaspektowy projekt: Rozwój Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry, oddziału Muzeum Warszawy wraz z uzupełnieniem jego oznakowania, jest początkiem realizacji założeń z 2011 roku, z których najważniejsze to stopniowe powiększanie ekspozycji W 2015 roku na ekspozycji pojawiło się 19 gablot, które stylistycznie i technologicznie nawiązywały do już istniejących. Zaprezentowano w nich 22 nowe obiekty – w większości poruszające pamiątki z powojennych ekshumacji, dzięki którym rodziny zidentyfikowały swoich bliskich. W chwili przekazania do Muzeum były w złym stanie zachowania. Konserwacja ich wymagała starannego doboru metod pracy i jej zakresu. Na przykład przy binoklach Stanisława Gierczyńskiego ze śladami piachu i krwi czy przy różańcu wykonanym przez Genowefę Mariannę Różyc ze sznurka pakowego w więzieniu na Pawiaku. Do rozwoju ekspozycji w ramach programu Dziedzictwo kulturowe przyczyniły się też zakupy sprzętu nagrywającego (na potrzeby Archiwum Historii Mówionej), aparatu fotograficznego (rejestracja wydarzeń) oraz projektora na ekspozycję. Inne działania w ramach projektu to zorganizowanie wieczoru wspomnieniowo-poetyckiego iec nie zgaśnie pamię (15 GRUDNIA), zainstalowanie automatycznego systemu zraszania roślinności na dachu budynku oraz zakup 3 informacyjnych tablic drogowych (lepsze oznakowanie dojazdu do obiektu). Pracownicy Muzeum kontynuowali prace związane z realizacją 2 programów badawczych: ista Pamięci oraz ac owa Pamię Arc iwum istorii Mówionej. Udało się nawiązać kontakt z 11 nowymi rodzinami ofiar (pozyskano nowe informacje i pamiątki), prowadzono też na potrzeby programów badawczych kwerendy w bibliotekach, archiwach i muzeach. Współpracowano ze środowiskami kombatanckimi, mieszkańcami kampinoskich wsi, niejednokrotnie świadkami i uczestnikami wydarzeń z lat 1939–1947, a także z wieloma instytucjami, ośrodkami i placówkami naukowymi. Tak jak w ubiegłych latach, odbyło się kilkadziesiąt imprez, uroczystości i spotkań, których Muzeum było organizatorem lub współorganizatorem. Niektóre zgromadziły tysiące uczestników, jak 55. Centralny Ogólnopolski Zlot Młodzieży Palmiry czy doroczne uroczystości patriotyczno-religijne we wrześniu. Na tych ostatnich ważnym akcentem był okolicznościowy list prezydenta Rzeczypospolitej Andrzeja Dudy skierowany do pracowników Muzeum w Palmirach oraz do pozostałych organizatorów i uczestników wydarzenia.

Spotkanie z przedstawicielami i podopiecznymi Salezjańskiego O rodka Pomocy Rodzinom w Warszawie 26 WRZEŚNIA KOORDYNATORKA: Dominika Jarzyńska-Pokojska

8 LUTEGO KOORDYNATORKA: Dominika Jarzyńska-Pokojska

Po zwiedzeniu ekspozycji z przewodnikiem oraz pokazie filmu dokumentalnego odbyło się spotkanie z pracownikiem Muzeum.

37 laureatów szkolnego konkursu wiedzy o najnowszej historii Europy z Wielkiej Brytanii zwiedziło ekspozycję i uczestniczyło w dyskusji dotyczącej najnowszej historii Polski.

Spotkania z młodzie ą gimnazjalną w ramach projektu edukacji ekologicznej Misja Przyroda – Zielone Szkoły w Parkach Narodowych

Wizyta pracownika United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie

10, 17, 24 WRZEŚNIA; 1, 8, 15, 22 PA DZIERNIKA (7 SPOTKAŃ) KOORDYNATORZY: Bartłomiej Grudnik, Dominika Jarzyńska-Pokojska

16 WRZEŚNIA KOORDYNATORZY: Joanna Maldis, Bartłomiej Grudnik

Joanna Maldis, fot. MW

Projekt (Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze PTTK, Unia Europejska) dotyczył dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego regionu; w jego ramach pracownicy Muzeum oprowadzali młodzież po ekspozycji, prezentowali filmy dokumentalne oraz prowadzili dyskusje dotyczące najnowszej historii Polski.

Spotkanie było kontynuacją współpracy i wizyt przedstawicieli dyrekcji, pracowników i donatorów waszyngtońskiego muzeum z ubiegłych lat. We wrześniu muzeum w Palmirach gościło pracownika archiwum/biblioteki tej instytucji – Vincenta E. Slatta. W trakcie spotkania omówiono między innymi politykę gromadzenia zbiorów w muzeach martyrologicznych.

Spotkanie z pracownikami Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokau cie MCEAH

Spotkanie z honorowymi krwiodawcami z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Honorowych Krwiodawców Dar serca

2 GRUDNIA KOORDYNATORKA: Joanna Maldis

19 WRZEŚNIA KOORDYNATORKA: Dominika Jarzyńska-Pokojska

W spotkaniu wzięły udział 22 osoby, między innymi Andrzej Kacorzyk, Zastępca Dyrektora Muzeum Auschwitz-Birkenau i dyrektor MCEAH oraz Marta Berecka, kierownik Projektu Edukacyjnego. Gościom zaprezentowano ekspozycję, a w trakcie dyskusji wymieniono się doświadczeniami dotyczącymi sposobu prezentacji tematyki martyrologicznej w muzeach. Księgozbiór biblioteki w Palmirach wzbogacił się o nowe pozycje przekazane przez uczestników spotkania.

Po mszy polowej, złożeniu kwiatów i zapaleniu zniczy na cmentarzu uczestnicy spotkania zwiedzili ekspozycję z przewodnikiem, obejrzeli w sali edukacyjnej film dokumentalny oraz uczestniczyli w spotkaniu z pracownikiem muzeum.

Akcja 60 + kultura w Palmirach 26–27 WRZEŚNIA KOORDYNATORKA: Dominika Jarzyńska-Pokojska

Akcja zorganizowana została w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura Dostępna. Przez dwa weekendowe dni oprowadzano seniorów po ekspozycji, prezentowano filmy dokumentalne oraz zorganizowano spotkanie z pracownikiem Muzeum.

Joanna Maldis KIEROWNICZKA MUZEUM – MIEJSCA PAMIĘCI PALMIRY

104

105

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Wieczór wspomnieniowo-poetycki Niech nie zgaśnie pamięć

Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry

Rocznicowe uroczysto ci patriotyczno-religijne

I Bielański Rajd Rowerowy do Puszczy Kampinoskiej

14 WRZEŚNIA KOORDYNATORZY: Joanna Maldis, Bartłomiej Grudnik,

15 GRUDNIA KOORDYNATORZY: Joanna Maldis, Bartłomiej Grudnik,

16 MAJA KOORDYNATORKA: Dominika Jarzyńska-Pokojska ORGANIZATORZY: Dzielnica Bielany m.st. Warszawy, Towarzystwo

Dominika Jarzyńska-Pokojska ORGANIZATORZY: Wojewoda Mazowiecki, Dyrekcja Kampinoskiego Parku Narodowego, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Wojskowa Akademia Techniczna, Dowództwo Garnizonu Warszawa, lokalne samorządy, szkoły i inni

Dominika Jarzyńska-Pokojska ORGANIZATORZY: Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry,

Muzeum Więzienia Pawiak

Wieczór był kontynuacją cyklu spotkań rozpoczętych w 2011 roku, upamiętniających ofiary egzekucji w Palmirach i Puszczy Kampinoskiej. Zaproszeni artyści scen warszawskich zaprezentowali na nim utwory poetyckie autorstwa osób rozstrzelanych w Palmirach, ich grypsy więzienne, wspomnienia współwięźniów i inne. 75. rocznica egzekucji mieszkańców Legionowa, fot. MMPP

Warsztaty

Uroczysto ci związane z umieszczeniem pamiątkowej tablicy na grobie Agnieszki Dowbor-Mu nickiej

Warsztaty Wojskowe rekonstrukcje historyczne a etyka 13 CZERWCA KOORDYNATORZY: Joanna Maldis, Bartłomiej Grudnik,

19 CZERWCA KOORDYNATORZY: Bartłomiej Grudnik, Dominika Jarzyńska-Pokojska ORGANIZATORZY: Towarzystwo Pamięci generała Józefa Dowbor-

Dominika Jarzyńska-Pokojska

-Muśnickiego (Lusowo, Wielkopolska), Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie, Urząd Gminy Czosnów

Warsztaty były kontynuacją cyklu rozpoczętego w 2014 roku, dotyczącego etyki w różnych aspektach odtwórstwa historycznego. W 2015 roku zajęcia kierowane do przedstawicieli grup rekonstrukcyjnych prowadzili historycy i rekonstruktorzy: Michał Dunin-Wąsowicz oraz Jan Nałęcz. Opiekę merytoryczną sprawował prof. dr hab. Zygmunt Kowalczuk, wykładowca etyki w Instytucie Bezpieczeństwa i Edukacji Obywatelskiej na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie.

Krzewienia Kultury Fizycznej „Chomiczówka”, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, Dyrekcja Kampinoskiego Parku Narodowego

Uroczystości, które są organizowane w Palmirach od wielu lat, we wrześniu, upamiętniają rocznicę wybuchu II wojny światowej oraz pierwszych egzekucji w Puszczy Kampinoskiej. Mszę, której przewodniczył Metropolita Warszawski ks. kardynał Kazimierz Nycz, zakończyła modlitwa ekumeniczna oraz Apel Pamięci. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele najwyższych władz państwowych, urzędów centralnych, samorządów, szkół, wojsko.

Rodzinny rajd połączony był z postojem przy Muzeum, podczas którego uczestnicy wydarzenia zwiedzali ekspozycję oraz oglądali filmy dokumentalne.

Nowodworski Międzynarodowy Rajd Pojazdów Zabytkowych 29 MAJA KOORDYNATOR: Bartłomiej Grudnik ORGANIZATORZY: Urząd Miasta Nowy Dwór Mazowiecki, AutomobilKlub

Uroczysto ci rocznicowe i msza polowa przy grobie błogosławionego księdza Zygmunta Sajny

Polski, Polski Związek Motorowy

W rajdzie uczestniczyło kilkadziesiąt zabytkowych pojazdów wyprodukowanych do 1950 roku. Ich właściciele zaprezentowali się w strojach z epoki, nadając wyjątkowy klimat całemu wydarzeniu. W pierwszym dniu imprezy, na mecie jednego z etapów w Puszczy Kampinoskiej, kierowcy zabytkowych aut zwiedzili Muzeum oraz obejrzeli w sali edukacyjnej filmy dokumentalne.

18 WRZEŚNIA KOORDYNATOR: Bartłomiej Grudnik

W uroczystości zorganizowanej dla upamiętnienia rocznicy egzekucji księdza Zygmunta Sajny (17 września 1940), wzięła udział młodzież z gimnazjum i liceum imienia zamordowanego kapłana z Góry Kalwarii; po złożeniu kwiatów i zapaleniu zniczy na cmentarzu zwiedzono muzealną ekspozycję.

Rajdy i biegi przełajowe Rajd pieszy imienia generała brygady Mikołaja Bołtucia – Szlakiem Kampinoskiego Parku Narodowego

Uroczystości Uroczysto ci upamiętniające . rocznicę egzekucji mieszkańców Legionowa i okolicznych miejscowo ci

7 MARCA KOORDYNATOR: Bartłomiej Grudnik ORGANIZATOR: Urząd Miejski w Łomiankach

Harcerki z portretem Agnieszki Dowbor-Muśnickiej, fot. MMPP 26 LUTEGO KOORDYNATORKA: Joanna Maldis

Oficjalne uroczystości zorganizowane w rocznicę egzekucji Agnieszki Dowbor-Muśnickiej (20–21 czerwca 1940) połączone były z umieszczeniem imiennej tablicy na jej grobie po 75 latach.

Oficjalne rocznicowe uroczystości zgromadziły w Palmirach rodziny ofiar oraz przedstawicieli władz Legionowa, lokalnych samorządów, szkół oraz mieszkańców okolicznych miejscowości.

106

Uczestnicy rajdu (około 100 osób) po zwiedzeniu ekspozycji i pokazie filmu dokumentalnego wyruszyli w 11-kilometrowy pieszy rajd szlakiem turystycznym do Łomianek, pod pomnik generała Mikołaja Bołtucia.

Rajd Pojazdów Zabytkowych, fot. MMPP

107

Muzeum Warszawskiej Pragi

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Muzeum Warszawskiej Pragi

Uroczysto ci rocznicowe i II Przełajowy Bieg Pamięci Janusza Kusocińskiego

ul. Targowa 50/52, 03-733 Warszawa

18 CZERWCA KOORDYNATORZY: Joanna Maldis, Bartłomiej Grudnik ORGANIZATORZY: Dowództwo Garnizonu Warszawa,

Rok 2015 był dla Muzeum Warszawskiej Pragi przełomowy. Pierwszą jego część zdominowało zadomawianie się w udostępnionej po remoncie pod koniec poprzedniego roku docelowej siedzibie oraz intensywna praca nad wystawą stałą i programem działalności. We wrześniu otwarta została stała ekspozycja, łącząca w niestandardowy sposób opowieść o przeszłości prawobrzeżnych rejonów miasta z odwołaniem do ich współczesnej specyfiki oraz miejscem na pracę warsztatową i dyskusje o przyszłości

Dyrekcja Kampinoskiego Parku Narodowego

W wydarzeniu zorganizowanym dla upamiętnienia ofiar największych egzekucji w Palmirach (20–21 czerwca 1940) uczestniczyli żołnierze Garnizonu Warszawa z dowódcą generałem brygady dr. Wiesławem Grudzińskim.

Zlot Młodzieży PTTK, fot. MMPP

Uroczysto ci rocznicowe i II Bieg Pamięci Palmiry

IMPREZY PLENEROWE

20 CZERWCA KOORDYNATORZY: Joanna Maldis, Bartłomiej Grudnik,

Dominika Jarzyńska-Pokojska ORGANIZATORZY: Fundacja Centrum Edukacji Olimpijskiej, Akademia

Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, Czosnów Sport Team, Dyrekcja Kampinoskiego Parku Narodowego, Urząd Gminy Czosnów

Bieg Pamięci Palmiry oraz marszobieg dla najmłodszych, zorganizowane zostały po raz drugi dla upamiętnienia ofiar czerwcowych egzekucji 1940 roku. Cieszyły się dużym zainteresowaniem. Na starcie stawiła się maksymalna liczba uczestników – 400 osób. Po zakończeniu zawodów złożono kwiaty i zapalono znicze na grobach ofiar oraz zwiedzano muzealną ekspozycję.

. Centralny Ogólnopolski Zlot Młodzie y PTTK Palmiry

5832

uczestników

17 PA DZIERNIKA KOORDYNATORZY: Joanna Maldis, Bartłomiej Grudnik,

Dominika Jarzyńska-Pokojska ORGANIZATORZY: Dyrekcja Kampinoskiego Parku Narodowego, Polskie

Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze PTTK, Związek Harcerstwa Polskiego, Wojsko Polskie, lokalne samorządy i inni

W Zlocie wzięło udział około 4 000 młodych ludzi z całej Polski. Wydarzenie, jak co roku odbywało się pod patronatem ministrów edukacji narodowej, obrony narodowej, sportu i turystyki. Edycja Zlotu poświęcona była upamiętnieniu 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej, 95. rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 roku oraz upamiętnieniu osób rozstrzelanych i poległych w czasie wojny w Puszczy Kampinoskiej. Zlot zakończył się uroczystościami na cmentarzu (Apel Poległych, złożenie wieńców i zapalenie zniczy na grobach) i w Muzeum (przekazanie urn z ziemią, tym razem pobraną z cmentarza wojennego w Ossowie, gdzie pochowani są żołnierze walczący z bolszewikami w 1920 roku).

Współpraca z instytucjami zewnętrznymi MUZEUM WIĘZIENIA PAWIAK UNITED STATES HOLOCAUST MEMORIAL MUSEUM W WASZYNGTONIE PAŃSTWOWE MUZEUM AUSCHWITZ-BIRKENAU MUZEUM STUTTHOF W SZTUTOWIE MUZEUM SPORTU I TURYSTYKI

Na początku 2015 roku ruszył program spotkań Praskie czwartki zawierający cztery odrębne cykle. Ich wspólnym celem jest przybliżanie zagadnień związanych z historią i współczesną specyfiką warszawskiej Pragi możliwie szerokiemu gronu odbiorców. Były to cykle: Sekrety starych ilustracji, Pora na dokument, Prawobrzeżni oraz Wykonano na prawym brzegu. zemieślnicy. Z tego ostatniego cyklu, złożonego ze spotkań z rzemieślnikami, którzy opowiadali o tradycji i historii swoich zakładów oraz prowadzili pokazy i warsztaty wprowadzające w tajniki technik rękodzielniczych, wyrastały kolejne przedsięwzięcia. Jednym z nich stała się filmowa dokumentacja międzypokoleniowej współpracy, którą zainicjowało Muzeum Warszawskiej Pragi. W jej ramach rzemieślnicy ze Specjalistycznej Spółdzielni Pracy „Stopa”, mieszczącej się od 1951 roku przy ulicy Ratuszowej oraz młoda projektantka Ewelina Czaplicka-Ruducha z warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych opracowali i wykonali awangardową parę obuwia. Proces powstania butów, zwanych mokasynami wyścigowymi, wykonanych rękami siedmiu szewców, śledził Jacob Dammas, duńsko-polski reżyser mieszkający na warszawskiej Pradze. Wraz z wystawą stałą została otwarta pierwsza w nowej siedzibie wystawa czasowa pod znaczącym tytułem Podarowa rzecz do Muzeum. Była ona okazją do zaprezentowania obiektów przekazywanych przez mieszkańców Pragi oraz innych części stolicy do Muzeum Warszawskiej Pragi od listopada 2007 roku. Dzięki ofiarności darczyńców Muzeum powiększyło swoje zbiory o około półtora tysiąca eksponatów. Poprzez przygotowanie wystawy chcieliśmy podkreślić także sam gest daru, świadczący o społecznym zaangażowaniu w tworzenie instytucji i silnym poczuciu lokalnej tożsamości. Zaczynając od takiej właśnie ekspozycji, pragnęliśmy podziękować wszystkim tym, którzy przynieśli do Muzeum swoje pamiątki, a wraz z nimi rodzinne i osobiste historie. Wystawa miała jednocześnie skłaniać do zadawania pytań o status rzeczy, ich miejsce w życiu codziennym oraz proces, jakiemu podlegają, gdy stają się eksponatami muzealnymi.

DYREKCJA KAMPINOSKIEGO PARKU NARODOWEGO INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJ AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO POLSKIE TOWARZYSTWO TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZE PTTK ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO

108

109

Katarzyna Kuzko-Zwierz, fot. MW

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Muzeum Warszawskiej Pragi

Spotkania Cykle spotkań Praskie czwartki STYCZEŃ – GRUDZIEŃ 2015 MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi ORGANIZATOR: Muzeum Warszawskiej Pragi

W KONANO NA PRAW M BRZEGU. RZEMIE LNIC PIERWSZY CZWARTEK MIESIĄCA KURATORKA: Katarzyna Chudyńska-Szuchnik

Poza własnymi wydarzeniami Muzeum Warszawskiej Pragi w 2015 roku udostępniało swoją przestrzeń na spotkania dotyczące szczególnie istotnych kwestii związanych z dziedzictwem i przyszłością warszawskiej Pragi, takich jak cykl konsultacji dotyczących zagospodarowania Bazaru Różyckiego czy debaty o Centrach Lokalnych. Stało się też miejscem spotkań i pracy dla mniej lub bardziej sformalizowanych lokalnych inicjatyw – gościło między innymi zespół Cała Praga Śpiewa podczas prób i bal seniorów organizowany przez Ośrodek Pomocy Społecznej z ulicy Brzeskiej.

Wieszanie neonu na elewacji Muzeum Warszawskiej Pragi, fot. MW

Cykl spotkań, warsztatów i wykładów, których bohaterami są prascy rzemieślnicy – mistrzowie tradycyjnego rzemiosła. W odróżnieniu od pozostałych spotkań w ramach Praskich czwartków większość spotkań odbywała się w pracowniach i warsztatach. Ich uczestnicy mogli bezpośrednio przyjrzeć się pracy rzemieślnika, poznać jego narzędzia, dotknąć używanych przez niego materiałów i wyrobów. W ramach tych działań została również podjęta współpraca z Wydziałem Wzornictwa Przemysłowego Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, pod hasłem Projektowanie oparte na rzemiośle.

Warsztaty studentek ASP w introligatorni na ulicy Białostockiej 7, fot. MW

Inauguracja cyklu 5 LUTEGO MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi

Warszawskie rzemiosło dawniej i dziś, wykład Magdaleny Stopy, historyczki sztuki, dziennikarki, autorki książki zemieślnicy warszawscy Kontynuując tradycje rodzinne – rozmowa z Filipem Stanowskim, właścicielem Galerii Sztuki Stara Praga & Pracownia Renowacji Mebli Prezentacja cyklu Wykonane na prawy brzegu. zemieślnicy – Katarzyna Chudyńska-Szuchnik

Katarzyna Kuzko-Zwierz KIEROWNICZKA MUZEUM WARSZAWSKIEJ PRAGI

5 MARCA

Od destruktu do antyku SPOTKANIA, PRELEKCJE

WARSZTATY

IMPREZY PLENEROWE

KONCERTY

WIZYTA W PRACOWNI. MIEJSCE: Galeria Stara Praga & Renowacja Mebli, ul. Brzeskiej 6

Spotkanie w Galerii Stara Praga, ulica Brzeska 6, fot. MW

9932

uczestników

1597

8568

uczestników

110

2456

Studenci ASP w praskich pracowniach rzemieślniczych, fot. MW

uczestników

111

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Muzeum Warszawskiej Pragi

7 MARCA

5 LISTOPADA

Dla ka dej klientki osobny fason

Rzemie lnicy i projektanci. Inspiracja i współpraca KURATORKA: Agata Napiórska, redaktor naczelna magazynu „Zwykłe Życie”

zemiosło w służbie wielkic kreatorów mody – wykład Aleksandry Jatczak z Pracowni Historii i Teorii Mody Wydziału Wzornictwa Przemysłowego Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Stopa – projekcja filmu w reżyserii Jacoba Dammasa. Pokaz rzemiosła w wykonaniu szewców ze Specjalistycznej Spółdzielni Pracy „Stopa”.

9 KWIETNIA

wiatło

WIZYTA W PRACOWNI MIEJSCE: Pracownia Lamp Witrażowych – Galeria Magedi ART, ulica Targowa 18

STAR CH ILUSTRACJI

DRUGI CZWARTEK MIESIĄCA MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi KURATOR: Adam Lisiecki

MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi

WIZYTA W PRACOWNI MIEJSCE: Pracownia Gorseciarska, ulica Grochowska 173/175

Pomalowa

SEKRET

Cykl wykładów, których zamysłem było ukazanie i szczegółowe omówienie obrazów, grafik oraz fotografii – bogatego materiału ikonograficznego dokumentującego prawobrzeżną Warszawę. Zaproszeni specjaliści podejmowali próbę kompleksowej i szczegółowej analizy tego, co widoczne, oraz tego czego nie widać na wybranych obiektach. Była to swoista próba adaptacji formuły wystawy Sala Jednego Eksponatu na potrzeby analizy materiału ikonograficznego.

Spotkanie w wytwórni Labmed, ulica Środkowa 11, fot. MW 6 SIERPNIA

12 LUTEGO

Od fraka do sutanny – moda na Grochowie

Canaletta Widok Warszawy do strony Pragi i jego znaczenia

WIZYTA W PRACOWNI MIEJSCE: Pracownia krawiectwa damskiego, ciężkiego i męskiego Walentego

Wykład dr. Artura Badacha, historyka sztuki (Zamek Królewski w Warszawie).

Piecyka, ulica Grochowska 91

12 MARCA

Rosyjski ład na warszawskiej Pradze

Wykład Andrzeja Buczyńskiego (Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego).

Spotkanie w Galeria Magedi ART, ulica Targowa 18, fot. MW Rzemieślnicy i projektanci, fot.MW 7 MAJA

Bi uteria dla kamienic

3 GRUDNIA

Nie ma jak bombka z Polski

POKAZ WYTWARZANIA SZTUKATERII MIEJSCE: Pracownia Sztukaterii Gipsowej Dekorum, ulica Ząbkowska 4

MIEJSCE: Fabryka Bombek Fogiel, ulica Kordeckiego 48/1

Wizyta w pracowni połączona z warsztatem zdobienia bombek.

Spotkanie w pracowni krawieckiej, ulica Grochowska 91, fot. MW 3 WRZEŚNIA

Oceń ksią kę po okładce WIZYTA W PRACOWNI MIEJSCE: Introligatornia Marii Podwójskiej, ulica Białostocka 7 8 PA DZIERNIKA

Wykład Andrzeja Buczyńskiego, fot. MW

Międzypokoleniowe spotkanie rzemie lników MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi KURATORKA: Agata Napiórska, redaktor naczelna magazynu „Zwykłe Życie”

Spotkanie w pracowni Dekorum, ulica Ząbkowska 4, fot. MW 2, 3 LIPCA

Warsztaty w Fabryce Bombek Fogiel, ulica Kordeckiego 38, fot. MW

Między laboratorium a galerią WIZYTA W PRACOWNI MIEJSCE: Wytwórnia szkła technicznego, laboratoryjnego oraz artystycznego

Labmed, ulica Środkowa 11

112

113

Muzeum Warszawskiej Pragi

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

10 WRZEŚNIA

19 LUTEGO

20 SIERPNIA

Judaika praskie z kolekcji yd Niemalowany

Dziecko jego życia. Rzecz o Kazimierzu Szpotańskim

PROWADZĄCA: Jolanta Wiśniewska

Wykład Pawła Szapiro (Fundacja Żyd Niemalowany).

PROWADZĄCA: Jolanta Wiśniewska

Antoni urowski – praski komendant w obliczu dwóch wrogów Prezentacja Stanisława Maliszewskiego (Muzeum Warszawy) z udziałem gości: Barbary Kolińskiej, Huberta Kossowskiego, przedstawicieli rodziny Antoniego Żurowskiego, środowisk kombatanckich i harcerzy.

Letni salon Pragi. O początkach Parku Aleksandryjskiego Praskiego

Projekcja filmu Dziecko jego życia w reżyserii Tadeusza Bystrama, z udziałem przedstawicieli rodziny Kazimierza Szpotańskiego, twórców filmu oraz rodziny pracowniczej FAE. Komentarz: Andrzej Rukowicz.

Wykład Łukasza Zwalińskiego (Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego).

19 MARCA

22 PA DZIERNIKA

Majlertowie – ogrodnicy w wielkim mie cie

17 WRZEŚNIA

12 LISTOPADA

PROWADZĄCA: Jolanta Wiśniewska

Najstarsze zdjęcie lotnicze warszawskiej Pragi

Spotkanie z Ludwikiem Majlertem i rodziną Majlertów.

Wykład dr. Krzysztofa Jaszczyńskiego (Fundacja Warszawa 1939).

16 KWIETNIA

10 GRUDNIA

PROWADZĄCA: Jolanta Wiśniewska

Od targu końskiego po bazar Europa

Spotkanie z Gideonem Nissenbaumem, synem Zygmunta Nissenbauma, wiceprezesem Fundacji Rodziny Nissenbaumów.

Rodzina Brunów. Historia prasko-warszawska Spotkanie z Pawłem i Fryderykiem Brunami, z udziałem Włodzimierza Gąsiorka, byłego pracownika Warszawskiej Fabryki Motocykli i Tomasza Szczerbickiego, dziennikarza, autora publikacji z dziedziny motoryzacji. Prezentacja zabytkowych motocykli z kolekcji Włodzimierza Gąsiorka.

Zygmunt Nissenbaum – przedsiębiorca i filantrop

Wykład Piotra Otrębskiego (dziennikarz, znawca Warszawy).

15 PA DZIERNIKA PROWADZĄCA: Anna Mizikowska

PRAWOBRZE NI

Agnieszka Osiecka – poetka z Saskiej Kępy Spotkanie z córką poetki Agatą Passent, przyjaciółmi: Janem Borkowskim i Ryszardem Traczem, biografką Karoliną Felberg-Sendecką. Minirecital Stanisława Soyki.

TRZECI CZWARTEK MIESIĄCA MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi KURATORKA: Jolanta Wiśniewska WSPÓŁPRACA: Anna Mizikowska

Cykl spotkań poświęconych postaciom i rodzinom, których życie związane było z prawobrzeżnymi dzielnicami Warszawy. Ich obecność zaznaczyła się w praskiej historii w rozmaity sposób, tak jak różnorodne były ich korzenie i sfery działalności. Oprócz sylwetek bardzo znanych, przypomnieliśmy także osoby zasłużone, lecz nieco zapomniane. Cykl jest częścią szerszego, kilkuletniego projektu, obejmującego także realizację wystawy i przygotowanie publikacji z pozyskanych materiałów biograficznych. Comiesięczne czwartkowe wydarzenia gromadziły rodziny bohaterów, historyków, arsa ianistów, dziennikarzy, znawców tematu oraz warszawiaków z prawej i lewej strony Wisły. Towarzyszyły im prezentacje filmów oraz niepublikowanych materiałów z rodzinnych archiwów, wykłady, wspomnienia i rozmowy. Wśród tych, którzy przyjęli nasze zaproszenie znaleźli się tak znakomici goście, jak Wiesław Ochman czy Stanisław Soyka.

Wykład Kamili Pijanowskiej, fot. MW 23 KWIETNIA

Tajemnice starych litografii. Widok Warszawy od strony Pragi Juliana Ceglińskiego

Wykład Kamilli Pijanowskiej (adiunkt w Gabinecie Rycin i Rysunków, Muzeum Narodowe w Warszawie). 14 MAJA

Plan regulacji Esplanady Praskiej i okolic Dworca Wileńskiego – przedwojenna koncepcja Magistratu na uporządkowanie Pragi

Wykład Ewy Kalnoj-Ziajkowskiej (Muzeum Warszawskiej Pragi). 11 CZERWCA

Lot nad Nową Pragą

rok

19 LISTOPADA PROWADZĄCA: Jolanta Wiśniewska

Ojciec Grzegorz Peradze – gruziński więty na warszawskiej Pradze Spotkanie z dr. Da idem Kolbaia (Studium Europy Wschodniej UW) i ks. dr. Henrykiem Paprockim (Prawosławne Seminarium Duchowne w Warszawie).

Spotkanie z Gideonem Nissenbaumem, fot. MW

17 GRUDNIA

21 MAJA

PRZYGOTOWANIE: Anna Mizikowska

Sabina i Władysław Sebyłowie – notatki z Brzeskiej Prezentacja Małgorzaty Wichowskiej (Muzeum Literatury w Warszawie) i Jolanty Wiśniewskiej (Muzeum Warszawskiej Pragi). Fragmenty tekstów Sabiny Sebyłowej i wiersze Władysława Sebyły czytała Joanna Gryga, aktorka Teatru Narodowego.

Wiesław Ochman. Z Ząbkowskiej do Metropolitan Opera Spotkanie z Wiesławem Ochmanem. Rozmowę prowadziła dziennikarka radiowej Dwójki, muzykolog – Anna Skulska.

18 CZERWCA

Wykład Jarosława Zielińskiego ( arsa ianista, autor publikacji naukowych i popularnonaukowych na temat Warszawy).

PROWADZĄCA: Jolanta Wiśniewska

Gaon Menachem Ziemba – mędrzec z ulicy Brukowej Wykład Rafała Żebrowskiego (Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma).

114

115

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych oraz fragmenty reportaży z Polskiej Kroniki Filmowej. Projekcjom dokumentów towarzyszyły komentarze ekspertów – filmoznawców oraz arsa ianistów. 29 STYCZNIA

W tym miejscu impresja dokumentalna re yser Tomasza Zygadło PRELEKCJE TOWARZYSZĄCE:

owe życie dokumentu, Tomasz Drwal (WFDiF) Krótka istoria zagospodarowania nieruc omości przy ulicy argowej 3 – Ewa Kalnoj-Ziajkowska (Muzeum Warszawskiej Pragi). Rozmowa na temat kulis powstawania dokumentu W tym miejscu z gościem specjalnym Krzysztofem Wierzbickim, asystentem reżysera Tomasza Zygadły.

Spotkanie z Wieslawem Ochmanem, fot. MW

PORA NA DOKUMENT CZWARTY CZWARTEK MIESIĄCA MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi KURATORKA: Katarzyna Chudyńska-Szuchnik PARTNER: Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych (WFDiF)

Muzeum Warszawskiej Pragi

25 CZERWCA

KOMENTARZ:

Gdzie diabeł mówi dobranoc, film dokumentalny re yserzy Władysław lesicki i Kazimierz Karabasz

Cezary Polak (dziennikarz, publicysta, związany z Grochowem, bacznie śledzący trendy prawobrzeżnych wytwórców, sprzedawców i konsumentów).

PRELEGENT:

Mikołaj Wojciechowski (dziennikarz, krytyk filmowy, wiceprzewodniczący legendarnego, pierwszego w Polsce DKF-u „Zygzakiem”, instruktor programowy Polskiej Rady Dyskusyjnych Klubów Filmowych, wieloletni redaktor tygodnika „Ekran”).

Spotkanie Kiedy Praga była stolicą… 22 STYCZNIA KOORDYNATORKA: Jolanta Wiśniewska

Spotkanie z Krzysztofem Jaszczyńskim z Fundacji Warszawa 1939. Tematem były pierwsze miesiące po zajęciu Pragi przez Armię Czerwoną i Wojsko Polskie we wrześniu 1944 roku. Przez krótki okres po wyzwoleniu Praga była faktyczną stolicą Polski – tu mieściły się nowe, tymczasowe urzędy państwowe, wychodziła prasa, zaczęły działać pierwsze instytucje kulturalne, szkoły. Na Pradze szukały schronienia tysiące warszawiaków, których domy zostały całkowicie zniszczone. Przez prowizoryczne mosty łączące oba brzegi Wisły przepływała prawdziwa rzeka ludzi.

23 LIPCA

Spacerek staromiejski re yser Andrzej Munk PROJEKCJA TOWARZYSZĄCA:

Spacerek staromiejski II – w roli prelegenta operator prof. Michał Bukojemski. 27 SIERPNIA

26 LUTEGO

Album film dokumentalny z cyklu Praskie pożegnania re yser Tadeusz Makarczyński

Cykl filmowy pokazujący prawobrzeżną Warszawę w obiektywie wybitnych polskich dokumentalistów: premierowe projekcje filmów zrekonstruowanych w ramach projektu DOKUMENT CYFROWO

WYKŁAD TOWARZYSZĄCY:

Kasprzycki o Pradze, Jerzy S. Majewski ( arsa ianista, autor artykułów, książek i spacerowników po Warszawie).

Ostatni przystanek film dokumentalny re yser Zbigniew Raplewski WYKŁAD I PREZENTACJA:

O cmentarzu bródnowskim opowiadał Piotr Wierzbicki ( arsa ianista).

Spacery

24 WRZEŚNIA 26 MARCA

Wielki kram, film dokumentalny z cyklu Praskie pożegnania, re yser Tadeusz Makarczyński WYKŁAD I POKAZ TOWARZYSZĄCY:

Antropolog na bazarze – komentarz dr hab. Sławomira Sikory (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW). o nam zostało z tyc lat? azar óżyckiego jesienią zimą 1 1 – pokaz fotografii dokumentalnej Adama Erdheima 30 KWIETNIA

Galeria, film dokumentalny z cyklu Praskie pożegnania re yser Tadeusz Makarczyński

Katarzyna Chudyńska-Szuchnik, fot. MW

WYKŁAD TOWARZYSZĄCY:

adeusz Makarczyński – twórca, którego inspirowała Warszawa – prof. Andrzej Kołodyński

Operator filmu prof. Michał Bukojemski oraz edukatorzy ze Stowarzyszenia Mierz Wysoko prowadzący współcześnie Klub na Brzeskiej.

PROWADZĄCY: Andrzej Buczyński

29 PA DZIERNIKA

11 LIPCA

Rzemieślnicy na Pradze. Projekcja wybranych fragmentów Polskiej Kroniki Filmowej Czyścibut Na Bagnie Brukarz Bez taboru Z daleka i bliska Mistrzowie z tradycją Usługi Warszawski latarnik Mistrz i synowie Brygada

wiątynia pamięci 8 SIERPNIA

Koszarowe imperium

KOMENTARZ:

28 MAJA

Ludzie z pustego obszaru re yserzy Władysław lesicki i Kazimierz Karabasz

26 LISTOPADA

Wykład Tadeusza Sobolewskiego (filmoznawca, krytyk i recenzent filmowy, związany z takimi tytułami, jak „Kino”, „Film” oraz „Gazeta Wyborcza”).

Cykl 5 spacerów z okazji stulecia opuszczenia Warszawy przez Rosjan. Trasy prowadziły po zakątkach prawobrzeżnej Warszawy, gdzie dotąd można odnaleźć relikty związane z carskim zaborcą. Przewodnik opowiedział związane z nimi historie i anegdoty.

GOŚ SPECJALNY:

Zbigniew Muszyński (filmoznawca i arsa ianista, w latach 1974–1983 pracował jako operator w Wytwórni Filmów Dokumentalnych).

WYKŁAD TOWARZYSZĄCY:

Cienie carskiej władzy na warszawskiej Pradze

Klub pod bazarem reporta re yserzy Grzegorz Skurski i Grzegorz Eberhardt

12 WRZEŚNIA

Carski tradycjonalizm wieku pary i elektryczno ci 10 PA DZIERNIKA

Kulturalny dinozaur

Handlowe tradycje Pragi. Projekcja wybranych fragmentów Polskiej Kroniki Filmowej Wiech na medal Komputer na miarę Na bazarze Wypożyczalnia.

14 LISTOPADA

Rosyjska pamię Grochowa

Fot. MW

116

117

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Wykłady

Muzeum Warszawskiej Pragi

przez Monikę Jakubiak oraz warsztaty introligatorskie, prowadzone przez Marię Podwójską z pracowni przy ulicy Białostockiej. Na specjalnym stoisku można też było kupić praski upominek – wytwór lokalnych rzemieślników, a także wziąć udział w akcji ostań cukiernikiem na jeden dzień.

Inspiracją do zorganizowania kiermaszu była historia dzielnicy, która zawsze pozostawała miejscem z wieloma językami, kulturami, smakami i opowieściami. Do udziału zostali zaproszeni wydawcy i wystawcy oferujący literaturę dziecięcą, podróżniczą, historyczną i beletrystyczną. Odwiedzający brali udział w dodatkowych atrakcjach – warsztatach szycia zeszytów metodą koptyjską, pokazie capoeiry oraz VIII Muzycznym Spacerze Ulicami Starej Pragi organizowanym cyklicznie przez Stowarzyszenie MY.

Urodziny Pragi 10 LUTEGO KOORDYNATOR: Adam Lisiecki

Miasto po drugiej stronie rzeki. O miejsko ci Pragi i nie tylko PROWADZĄCY: Krzysztof Zwierz

W ostatnim, niespokojnym roku rządów króla Władysława IV w Rzeczypospolitej, gdy na Ukrainie rosło niezadowolenie Kozaków, które przerodziło się później w groźne powstanie, a na zachodzie Europy Hiszpania uznała niepodległość Republiki Zjednoczonych Prowincji (późniejszej Holandii) – w tym samym czasie na Mazowszu, naprzeciwko Warszawy, po drugiej stronie rzeki Wisły, powstało nowe miasto: Praga. Dotychczasowi mieszkańcy stali się obywatelami nowego ośrodka, chronionymi przez prawa, a nadane przez króla przywileje sprzyjały wzrostowi zamożności nowego miasta. Z okazji kolejnych, 367 urodzin Pragi, z tekstem dokumentu lokacyjnego, widokami i planami z epoki przypominaliśmy o powstaniu miasta i jego różnych losach w XVII i XVIII wieku, aż do jego włączenia w struktury Warszawy.

Prowadzący spotkanie Maria Szabłowska i Paweł Sztompke, fot. MW

Zespół klasztorny bernardynów na Pradze. Zapomniane dzieło baroku PROWADZĄCY: dr Karol Guttmejer

Alicja Majewska i Włodzimierz Korcz, fot. MW

Przedmiotem wystąpienia był nieistniejący zespół klasztorny bernardynów wybudowany w I połowie XVII wieku na Pradze. Obok, z fundacji króla Władysława IV i jego żony Cecylii Renaty, wzniesiono Domek Loretański, kopię pierwowzoru z Loreto. Było to jedno z najciekawszych wczesnobarokowych założeń w Polsce i centralnej Europie. Kościół i klasztor zostały rozebrane w 1811 roku. Domek Loretański ocalał i został adaptowany na mały kościół parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Loretańskiej.

Program poprowadzili Maria Szabłowska i Paweł Sztompke. Wspominano powojenne początki, prezentowano ówczesne wiadomości radiowe, oprawę muzyczną tworzyły zaś nagrania, których słuchali warszawiacy w 1945 roku, oraz muzyka grana na żywo – specjalnie dla gości Muzeum zaśpiewała Alicja Majewska z towarzyszeniem akompaniamentu Włodzimierza Korcza.

II Praski Kiermasz Książek, fot. MW

Polskie Radio znów na Pradze

Warsztaty, kiermasze, wydarzenia

16 WRZEŚNIA KURATORKA: Anna Mizikowska PATRONAT MEDIALNY: Program I Polskiego Radia

Świat się kręci wokół Pragi – II Praski Kiermasz Ksią ek

Wydarzenie poświęcone działalności Rozgłośni Centralnej Polskiego Radia przy ulicy Targowej 63 w 1945 roku, tuż po wyzwoleniu stolicy. Miało formę audycji realizowanej w jednym pomieszczeniu – muzealnej sali konferencyjnej, z udziałem gości i muzyków występujących na żywo, co nawiązywało do warunków pracy dawnych radiowców.

20 CZERWCA KOORDYNATORKA: Julia Witkowska PARTNERZY: Grupo de Capoeira Angola ZIMBA, Fundacja Ludoteka Roszada,

Biblioteka Sąsiedzka, Fundacja Zmiana, Stowarzyszenie MY

118

Warsztaty Zrób sobie prezent! 5–6 GRUDNIA KOORDYNATORKA: Beata Mielcarz WSPÓŁPRACA: Katarzyna Chudyńska-Szuchnik, Patrycja Labus-Sidor

Przedświąteczne wydarzenie to dwa dni warsztatów. We wnętrzach muzeum stworzyliśmy przestrzeń na przyjemności małe i duże, wyciszenie płynące z prac manualnych, rozmowy z ciekawymi ludźmi, refleksje nad tym, czym jest obdarowywanie się i istota więzi, jakie łączą obdarowującego z obdarowywanymi. Pośród proponowanych działań znalazły się warsztaty robienia ozdób choinkowych i szycia drobiazgów prowadzone

Warsztaty rób sobie prezent , fot. Marcin Oli a Soto

119

Muzeum Warszawskiej Pragi

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Lekcje muzealne

Inne wydarzenia

W związku z wystawą stałą pracownicy Muzeum Warszawskiej Pragi w 2015 roku przygotowali lekcje muzealne, zapraszające dzieci i młodzież do wspólnego odkrywania prawobrzeżnej Warszawy. Poprzez eksponaty, relacje prażan i scenografię wystawy stałej uczestnicy mieli okazję do poznania wielu historii: niewielkiej osady, która stała się miastem, bazaru przyciągającego kupujących wielkim syfonem, wielowyznaniowej dzielnicy, gwarnych plaż i parków, dużych fabryk i małych pracowni rzemieślniczych, a także ulic, kamienic i podwórek inspirujących współczesnych artystów. Przygotowane zajęcia pozwalały wybrać uczestnikom ich ulubioną opowieść, były też okazją do twórczego działania i zadawania pytań o współczesność i przyszłość dzielnicy.

Poza tymi wydarzeniami w Muzeum Warszawskiej Pragi odbywały się seminaria i konferencje naukowe, warsztaty poświęcone Warszawskim Centrom Lokalnym, konsultacje dotyczące zagospodarowania Bazaru Różyckiego, próby zespołu Cała Praga Śpiewa, rozstrzygnięcia ogólnopolskich konkursów: Praski ślad Sebyły oraz ała Warszawa z Markiem Millerem opowiada dzieje azaru óżyckiego, premiery wydawnictw poświęconych Pradze czy bal seniorów organizowany przez Ośrodek Pomocy Społecznej Praga-Północ.

zabytków. W części warsztatowej uczestnicy projektowali swoją własną szczęśliwą gwiazdę. Celem lekcji jest rozwijanie w najmłodszych odbiorcach zdolności dostrzegania we własnym otoczeniu pamiątek po dawnych mieszkańcach Pragi, których spuścizna złożyła się na wielokulturowy charakter dzielnicy, uwrażliwienie na jej wartości oraz pobudzanie do twórczego działania. Słodkie dziedzictwo GRUPA WIEKOWA: przedszkola, klasy I–III LEKCJA MUZEALNA, WARSZTAT

Zajęcia poświęcone praskim fabrykom Wedla, Anczewskiego i Franboli, w których produkowano czekoladę. Słuchając historii rodzinnych przedsiębiorstw, uczestnicy poznali asortyment przedwojennych sklepów ze słodyczami; oglądali dawne reklamy i opakowania na czekoladki. W części warsztatowej dzieci dekorowały papierowe pudełko na słodycze „własnej” lub wybranej firmy oraz wymyślały dla niej hasło promocyjne. Celem warsztatów jest kształtowanie zdolności twórczego wykorzystywania języka, a także – poprzez prezentacje dawnej grafiki i typografii – wrażliwości estetycznej.

SCENARIUSZE LEKCJI: Anna Wigura, Katarzyna Chudyńska-Szuchnik,

Beata Mielcarz, edukatorki Muzeum Warszawskiej Pragi PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Joanna Bębenek

Do krokodyla Tajemnice straganów Ró yca GRUPA WIEKOWA: przedszkola, klasy I–III, IV–VI LEKCJA MUZEALNA, WARSZTAT

Muzeum mieści się przy ulicy Targowej, której nazwa wskazuje na handlowe tradycje dzielnicy. W trakcie zajęć uczestnicy dowiedzieli się gdzie i czym handlowano na Pradze oraz poznali historię najbardziej znanego warszawskiego targowiska – Bazaru Różyckiego. Zapoznając się z częścią wystawy stałej oraz słuchając towarzyszących jej fragmentów Archiwum Historii Mówionej, dzieci dowiedziały się, czym zaskakiwały kupujących stragany praskich kupców, a także co na Różycu robił krokodyl. W części warsztatowej uczestnicy wykonali to zwierzę z papieru, filcu lub tektury. Celem lekcji jest rozbudzenie ciekawości historii miejsca, rozwijanie kreatywności oraz zdolności manualnych.

Rozstrzygnięcie konkursu literackiego Praski ślad Sebyły, fot. MW

Praga na ywo – widok z tarasu GRUPA WIEKOWA: klasy I–III, IV–VI LEKCJA MUZEALNA, WARSZTAT

Z tarasu budynku biurowego Muzeum można zobaczyć w całej okazałości znany Bazar Różyckiego, fragmenty zabytkowej zabudowy: wielkomiejskich kamienic przy Brzeskiej, Ząbkowskiej i Targowej, Bazyliki na Kawęczyńskiej i katedry św. Floriana, słynny mural z gęsią i wreszcie dziedziniec muzealny. Uczestnicy lekcji sprawdzali, ile wiedzą na temat okolicy Muzeum, a także przekonali się, czy w panoramie miasta są w stanie dostrzec wskazany detal i rozpoznać, którego z ważnych zabytków jest częścią. Pod koniec lekcji dzieci spróbowały swoich sił w projektowaniu murali dla Pragi. Spotkanie ma charakter zabawy, która kształtuje w dzieciach spostrzegawczość i uważność. Szukanie wskazanych elementów w otoczeniu Muzeum jest pretekstem do poznania ciekawych historii ulic, kamienic i kościołów.

Gwiazdy znaki i zwierzaki Wręczanie nagród w konkursie ała Warszawa z Markiem Millerem opowiada dzieje azaru óżyckiego, fot. MW

Warsztaty Warszawskie entra okalne, fot. MW

GRUPA WIEKOWA: przedszkola, I–III LEKCJA MUZEALNA, WARSZTAT

Historia kamienic, w których znajduje się Muzeum, sięga końca XVIII wieku. Dzieci dowiedziały się, kto w nich mieszkał, a następnie szukając śladów przeszłości, oglądały zachowane elementy dekoracji malarskiej dwóch modlitewni żydowskich. Dowiedziały się, czym są znaki Zodiaku i jakie znaczenie mają w różnych kulturach. W trakcie zajęć przekazywane były informacje dotyczące różnorodności kulturowej Pragi oraz konserwacji

120

121

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

rzemieślnicze narzędzia oraz terminy takie jak: czeladnik, mistrz, majstersztyk, partacz, rzemiosło, rękodzieło. Celem zajęć jest promowanie wśród uczniów uznania dla kunsztu manualnego i przedmiotów, które solidnie wykonane, mogą służyć wiele lat. Ważnym aspektem jest docenienie kreatywności, która wiąże się z technikami rzemieślniczymi. Lekcja nawiązuje do cyklu spotkań i warsztatów w pracowniach rzemieślników, prowadzonych przez Muzeum w ciągu roku.

PRAGrA GRUPA WIEKOWA: klasy I–III, IV–VI SPACER EDUKACYJNY

W czasie zajęć uczniowie podzieleni na trzy grupy odbyli wędrówkę uliczkami Starej Pragi. Towarzyszyła im mobilna gra planszowa, na której przesuwali pionki po udzieleniu poprawnej odpowiedzi na zadanie pytanie. Zagadki, z jakimi zmierzyli się uczestnicy zabawy, dotyczyły historii i ciekawostek związanych z miejscem. Dzieci odkrywały między innymi tajemnice podwórkowych kapliczek, zabytkowe klatki schodowe, zwierzęta ukryte w detalach architektonicznych i repertuar typowej praskiej kapeli. Wycieczka ulicami Targową, Okrzei, Jagiellońską i Floriańską zakończyły się przy wybiegu dla praskich misiów. Spacer integruje grupę, rozbudza w dzieciach ciekawość i daje dużo satysfakcji z bezpośredniego doświadczenia miasta.

Od osady do miasteczka GRUPA WIEKOWA: klasy IV–VI LEKCJA MUZEALNA, WARSZTAT

Praga nie zawsze była dzielnicą Warszawy. Celem zajęć było przybliżenie dziejów tej części miasta od średniowiecznej osady, przez samodzielne miasteczko (połowa XVII wieku), aż do włączenia w granice Warszawy (koniec XVIII wieku). Na przykładzie miasteczka Pragi uczestnicy dowiedzieli się, czym jest miasto, jak powstaje, jakie są jego funkcje i cele oraz jakie prawa przysługują jego nowym mieszkańcom. Spróbowali także swoich sił w analizie źródeł historycznych – herbu Pragi Biskupiej, treści przywileju lokacyjnego czy dawnych planów miasta. Lekcja budzi zainteresowanie materiałami źródłowymi, rozwija poczucie patriotyzmu lokalnego i postawę działania samorządnego.

Praga z dymkiem GRUPA WIEKOWA: klasy IV–VI LEKCJA MUZEALNA, WARSZTAT

Zajęcia dla wszystkich miłośników słuchania opowieści o dawnych czasach, poświęcone niematerialnym zbiorom Muzeum Warszawskiej Pragi – Archiwum Historii Mówionej. Te relacje można odnaleźć w przestrzeni wystawy stałej pośród zdjęć i obiektów. Jaka idea przyświeca gromadzeniu wspomnień, o czym najczęściej mówią prażanie pytani o przeszłość i wreszcie: jaki obraz Pragi wyłania się z ich opisów Odpowiedzią na te pytania były komiksy wykonane przez uczestników. Celem warsztatu jest kształtowanie wyobraźni i zainteresowanie patrzeniem na historię nie tylko przez prymat encyklopedii i podręczników, ale również poprzez relacje jednostek.

Cała Praga w trzech budynkach GRUPA WIEKOWA: gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne LEKCJA MUZEALNA

Kontekstem dla wystawy stałej jest zabytkowa architektura. Historia najstarszych na Pradze kamieniczek oraz losy ich mieszkańców uzupełniają narracje tworzone przez obiekty i instalacje artystyczne w Muzeum. Zajęcia były propozycją interaktywnego zwiedzania ekspozycji, polegającego na wyszukaniu kluczowych dla dziejów Pragi osób, wydarzeń i miejsc, które nadały tej części miasta niejednorodne oblicze. Lekcja wykorzystuje potencjał dydaktyczny wystawy stałej. Poprzez pokazanie prawobrzeżnej Warszawy w możliwie najbardziej wszechstronnym ujęciu ma stanowić zachętę do szukania i odkrywania „własnej” Pragi.

W pracowni mistrza GRUPA WIEKOWA: klasy I–III, IV–VI LEKCJA MUZEALNA

W prawobrzeżnej Warszawie ciągle silne są tradycje rękodzielnicze, działa tu wiele warsztatów rzemieślniczych. To cenne dziedzictwo Pragi, które wiąże się z zawodami wykonywanymi od wieków, jak również inspiruje projektantów. W czasie zajęć uczniowie obejrzeli przedmioty wykonane współcześnie przez praskich rzemieślników (rzeczy codziennego użytku, części garderoby, dekoracje), aby odpowiedzieć na pytanie, czym różnią się od tych produkowanych masowo Na zajęciach uczniowie poznali także nazwy zawodów rzemieślniczych i specyficzne

122

Muzeum Warszawskiej Pragi

Współpraca z instytucjami zewnętrznymi

Praga w popkulturze GRUPA WIEKOWA: gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne LEKCJA MUZEALNA

CENTRUM KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ

W trakcie zajęć uczniowie zapoznali się z opisami prawobrzeżnych dzielnic we fragmentach współczesnej literatury, obejrzeli fragmenty znanych i kultowych filmów realizowanych na Pradze, dowiedzieli się, które plenery Warszawy, a zwłaszcza Starej i Nowej Pragi, inspirują reżyserów oraz artystów sztuk wizualnych i muzyków, czego efekt widać w wielu współczesnych teledyskach. Zajęcia są bezpośrednim nawiązaniem do wystawy stałej Muzeum Warszawskiej Pragi, gdzie w instalacji ideoteka pokazano współczesne wizualizacje do utworów ie masz cwaniaka nad Warszawiaka czy od na Pragę. W części warsztatowej zadaniem uczestników było stworzenie alternatywnego przewodnika z poznanymi miejscami, które uznają za najciekawsze do pokazania swoim rówieśnikom bądź turystom.

CHÓR SIRENES TEATR PARADOX BAZA AKCJI ZINTEGROWANEJ ANIMACJI STOWARZYSZENIE

ZMIANOM

TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ PRAGI STOWARZYSZENIE PROSZĘ BARDZO FUNDACJA ZMIANA STOWARZYSZENIE SERDUSZKO DLA DZIECI CAŁA PRAGA ŚPIEWA PRACOWNIE TWÓRCZE LUBELSKA 30/32 STOWARZYSZENIE PRACOWNIA ETNOGRAFICZNA STOWARZYSZENIE ARTGENERACJE FUNDACJA LUDOTEKA ROSZADA

Kulturowy tygiel

STOWARZYSZENIE KUPCÓW BAZARU RÓŻYCKIEGO

GRUPA WIEKOWA: gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne LEKCJA MUZEALNA

OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ PRAGA-PÓŁNOC PRZEDSZKOLE NR 163 Z ULICY MARKOWSKIEJ

Kilkuwiekową historię prawobrzeżnej Warszawy tworzyły zróżnicowane etnicznie i wyznaniowo społeczności. Wielokulturowość Pragi, choć w dużej części jest już przeszłością, dzięki zachowanym zabytkom ciągle jest widoczna w przestrzeni miejskiej. W trakcie lekcji uczestnicy poznali Pragę polską, żydowską i rosyjską. Szczególne miejsce poświęcone było również Wietnamczykom, którzy na początku lat 90. stali się najlepiej zorganizowaną grupę na Pradze. Zajęcia są okazją do poznania terminologii oraz różnic w obrzędowości, obyczajach, modzie i kuchni. Celem lekcji jest promowanie postawy otwartości, zrozumienia szeroko pojętej inności, uznania dla wielokulturowego dziedzictwa miasta oraz kształtowanie poczucia własnej tożsamości.

WIELOKULTUROWE LICEUM HUMANISTYCZNE IM. JACKA KURONIA WARSZAWSKA AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH UNIWERSYTET WARSZAWSKI SZKOŁA WYŻSZA PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ POLITECHNIKA WARSZAWSKA SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO

123

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Korczakianum

Wykłady

Prelekcje

Pracownia naukowa

16 STYCZNIA

14 STYCZNIA

ul. Jaktorowska 6, 01-202 Warszawa

PROWADZĄCA: Marta Ciesielska

Wykład dla grupy studenckiej z Wydziału Pedagogiki UW

Prelekcja dla grupy edukacji domowej

3, 30 MARCA

26 STYCZNIA

PROWADZĄCA: Marta Ciesielska

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

Wykłady dla pracowników Punktów Warszawskiej Informacji Turystycznej Stołecznego Biura Turystyki

Prelekcja dla grupy uczniów i nauczycieli szkół amerykańskich

24 KWIETNIA

17 LUTEGO

PROWADZĄCA: Marta Ciesielska

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

Wykład dla grupy studenckiej i wykładowców Katolickiego Uniwersytetu w Eichstaett, Niemcy

Prelekcja dla harcerzy i kadry Chorągwi Ziemi Lubuskiej ZHP

15 MAJA

13 MARCA

PROWADZĄCA: Marta Ciesielska

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

Wykład dla grupy studenckiej i wykładowców Uniwersytetu w Salzburgu, Austria

Prelekcja dla grupy uczniów, nauczycieli i rodziców ze Szkoły Podstawowej im. J. Korczaka w Brzozówce

3 CZERWCA

19 MARCA I 8 MAJA

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

Wykład dla studentów Centrum Badania i Nauczania Dziejów i Kultury Żydów w Polsce im. Mordechaja Anielewicza UW

Prelekcje dla grupy uczniów i nauczycieli szkół francuskich

10 CZERWCA

Prelekcja dla grupy uczniów polskich i niemieckich w ramach projektu edukacyjnego ladami anusza Korczaka

W działalności informacyjnej, konsultacyjnej i dokumentacyjnej Korczakianum w roku 2015 roku dominowała tematyka biograficzna. Dzięki kontaktom z rodzinami i krewnymi osób blisko i znacząco związanych z Januszem Korczakiem (wychowanków, współpracowników, przyjaciół) pozyskaliśmy relacje wspomnieniowe oraz kopie listów, dokumentów, fotografii z kilkunastu zbiorów prywatnych z Polski, Argentyny, Izraela, Szwecji Kwerenda własna w Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego przyniosła informacje o studentach UW, praktykantach Domu Sierot (5 osób) w latach 20. i 30. XX wieku. Współpracowaliśmy również przy zewnętrznych projektach biograficznych: dla serii wydawniczej Patroni naszyc ulic Instytutu Pamięci Narodowej opracowany został ilustrowany szkic biograficzny o Januszu Korczaku, dostępny także online. Dla projektu upamiętnienia europejskich ofiar Zagłady aum der amen, realizowanego przez Das Holocaust Denkmal (Berlin), przygotowaliśmy biogramy wybranych osób z Domu Sierot, które zginęły w niemieckiej akcji eksterminacji Żydów polskich w 1942 roku. Zbiory Korczakowskie wzbogaciły cenne archiwalia – 6 tak zwanych pocztówek pamiątkowych Domu Sierot z lat 30., częściowo wypisanych przez Korczaka. Pracownia Korczakianum, przyjmująca indywidualnych zainteresowanych, funkcjonowała cały rok, sala ekspozycyjna ze stałą wystawą dostępna była jedynie do 24 września, kiedy to w związku z naruszeniem substancji historycznego budynku został on zamknięty dla zwiedzających do odwołania. Z tego samego powodu część zasobów Korczakianum była niedostępna.

Marta Ciesielska, fot. MW

omesc ooling)

27 KWIETNIA PROWADZĄCA: Marta Ciesielska

PROWADZĄCA: Marta Ciesielska

Wykład dla grupy studenckiej i wykładowców Alice Salomon Hochschule w Berlinie

12 MAJA

6 LIPCA

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

Marta Ciesielska

ORGANIZATORZY: Fundacja dla Demokracji i Fundacja Solidarności

KOORDYNATORKA KORCZAKIANUM

Międzynarodowej

Prelekcja dla uczniów, nauczycieli i rodziców ze Szkoły Podstawowej im. J. Korczaka w Popowie

PROWADZĄCE: Marta Ciesielska i Agnieszka Witkowska-Krych

Wydarzenia

Spotkania w Korczakianum

edycja międzymuzealnej gry Raz, dwa, trzy Warszawiakiem jesteś Ty!

W sali ekspozycyjnej Korczakianum odbyły się 33 SPOTKANIA (w tym 17 obcojęzycznych, dla uczestników z Austrii, Białorusi, Francji, Izraela, Kanady, Niemiec, Tajlandii, USA): 17 WYKŁADÓW, dla grup studyjnych (studenci, pracownicy akademiccy, nauczyciele, metodycy, pracownicy Stołecznego Biura Turystyki, osoby zainteresowane tematami Korczakowskimi); 16 PRELEKCJI dla grup edukacyjnych (uczniowie, nauczyciele, rodzice). Tematyka: spuścizna życiowa Janusza Korczaka, działalność podstawowa i edukacyjna Korczakianum, związki Korczaka z Warszawą.

20 CZERWCA – 4 WRZEŚNIA GŁÓWNY ORGANIZATOR: Muzeum Powstania Warszawskiego

Gra rodzinna adresowana do dzieci i młodzieży, realizowana w 21 instytucjach kultury i techniki. W Korczakianum opracowane zostały karty zadań wypełniane na miejscu przez uczestników, którzy zwiedzając wystawą stałą, szukali potrzebnych informacji.

124

15 CZERWCA

Wykład dla nauczycieli z Białorusi, w ramach projektu dukacja obywatelska – więcej niż projekt

PROWADZĄCE: Marta Ciesielska i Agnieszka Witkowska-Krych

Prelekcja dla uczniów i opiekunów szkoły dla dzieci ulicy im. J. Korczaka w Bangkoku, Tajlandia

7 LIPCA PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

19 CZERWCA I 18 WRZEŚNIA

Wykład dla pedagogów z różnych instytucji edukacyjnych, Izrael

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

Prelekcje dla uczniów Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Kamionku Wielkim

7 LIPCA PROWADZĄCA: Marta Ciesielska

Wykład dla pedagogów i metodyków wychowania przedszkolnego w ramach projektu rzie ung zur erantwortung – Demokratie und Ac tung in der Paedagogik anusz Korczaks, Niemcy

125

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Korczakianum

Spotkania poza Korczakianum

Lekcje muzealne

Spacery

Spotkania autorskie

Masz prawo? Mam! Znasz prawo? Znam! ZIMA W MIEŚCIE

Spacer w okolicy Centrum Kultury Jidysz ulica Andersa

2 MARCA

21, 27 STYCZNIA

2 LIPCA

MIEJSCE: Centrum Kultury Jidysz

GRUPA WIEKOWA: klasy I–VI

GRUPA WIEKOWA: uczestnicy XII Letniego Seminarium Języka

WSPÓŁPROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

i Kultury Jidysz

Spotkanie z Małgorzatą B thner-Zawadzką, autorką książki Warszawa w oczac pisarek. Obraz i doświadczenie miasta w polskiej prozie kobiecej 1 –1939 23 SIERPNIA MIEJSCE: Centrum Kultury Jidysz PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

Spotkanie z Magdaleną Kicińską, autorką książki Pani Stefa Stefania Wilczyńska

Rozpoznano zasoby archiwalne drugiej placówki Korczakowskiej – Naszego Domu (1919–1944), dziś przechowywane nadal w Domu Dziecka nr 1 Nasz Dom im. Maryny Falskiej. Planowane jest ich scalenie ze zbiorami Korczakianum.

Konsultacje

ORGANIZATOR: Fundacja Shalom

Janusz Korczak

ycie i dzieło

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

Konsultacje prac licencjackich, magisterskich, dyplomowych (5), doktorskich (2) i publikacji/tematów badawczych i źródłowych (6).

LEKCJE MUZEALNE 23 KWIETNIA, 27 MAJA GRUPA WIEKOWA: klasy V–VI

Spacer po Muranowie terenie dawnego getta

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

23 SIERPNIA

Konsultacje pierwszej biografii najbliższej współpracownicy Janusza Korczaka, Stefanii Wilczyńskiej (1886–1942), autorstwa Magdaleny Kicińskiej – Pani Stefa, Wyd. Czarne. Ukazała się ona drukiem w maju 2015.

GRUPA WIEKOWA: uczestnicy Festiwalu Singera ORGANIZATOR: Fundacja Shalom

Warszawskie zwierzęta

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

LATO W MIEŚCIE 29 PA DZIERNIKA

2, 16, 23, 30 LIPCA, 6, 13 SIERPNIA

MIEJSCE: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

GRUPA WIEKOWA: klasy I–VI

Historia cmentarza ydowskiego przy ulicy Okopowej

PROWADZĄCA: Marta Ciesielska

PROWADZĄCY: edukatorzy z Działu Edukacji MW

19 LISTOPADA

Estera Winogron. Niezapomniana współpracownica Janusza Korczaka

Współpraca w ramach badań Bożeny Wojnowskiej i Marleny Sęczek z Instytutu Badań Literackich PAN dotyczących spuścizny Józefa (1844–1896) i Jakuba (1848–1912) Goldszmitów, ojca i stryja Korczaka.

GRUPA WIEKOWA: uczniowie Ochotniczego Hufca Pracy

przy Zespole Szkół nr 27 w Warszawie

Spotkanie z Adamem Jaromirem (Niemcy), autorem i wydawcą książki Ostatnie przedstawienie panny sterki oraz z Emi Saar (Izrael), bratanicą Estery Winogron, pracownicy Domu Sierot w getcie warszawskim

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych LEKCJE MUZEALNE

Prelekcje szkolne Biografia Janusza Korczaka 14 PA DZIERNIKA MIEJSCE: Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka w Zielonce PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

O aktywno ci zawodowej Korczaka 22 PA DZIERNIKA MIEJSCE: Ochotniczy Hufiec Pracy przy Zespole Szkół nr 27 w Warszawie

Prace edytorskie i archiwalne

Współpraca z instytucjami zewnętrznymi

W 2015 roku kontynuowane były prace nad wyborem materiałów o Domu Sierot i Głównym Domu Schronienia z lat 1939–1942. Zgromadzono podstawowy korpus źródeł (skany, kopie), głównie ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma (z zespołów Archiwum Getta Warszawskiego, tak zwane Archiwum Ringelbluma, oraz Żydowskiej Samopomocy Społecznej, Centosu Centrala Związku Towarzystw Opieki nad Sierotami i Dziećmi Opuszczonymi i Jewish Joint Distribiution Committee).

BIURO EDUKACJI URZĘDU M.ST. WARSZAWY CENTRUM KULTURY JIDYSZ FUNDACJA FORUM DIALOGU FUNDACJA SHALOM GIMPEL VERLAG (NIEMIECKIE WYDAWNICTWO) INSTYTUT BADAŃ LITERACKICH PAN INSTYTUT KULTURY POLSKIEJ – WYDZIAŁ POLONISTYKI UW INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJ KAPITUŁA WARSZAWSKIEJ NAGRODY WYCHOWAWCZEJ IM. JANUSZA KORCZAKA

Pozyskano z prywatnych zbiorów kopie archiwaliów rodzinnych ze spuścizn między innymi Matyldy Temkin (1903–1971), długoletniej praktykantki i pracownicy Domu Sierot; Chai Rywki Zysman (1920–1996), wychowanki; Estery Winogron (1914–1942), pracownicy.

PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

Wykłady

MIĘDZYNARODOWE STOWARZYSZENIE IM. JANUSZA KORCZAKA/ INTERNATIONAL JANUSZ KORCZAK ASSOCIATION (W TYM SZCZEGÓLNIE Z NALEŻĄCYMI DO MSK STOWARZYSZENIAMI: HOLENDERSKIM, IZRAELSKIM, NIEMIECKIM, SZWEDZKIM) MŁODZIEŻOWY OŚRODEK WYCHOWAWCZY W KAMIONKU WIELKIM

W kręgu Korczaka – źródła ludzie sprawy 13 LIPCA, 10 SIERPNIA, 14 WRZEŚNIA MIEJSCE: Centrum Interpretacji Zabytku

218

MUZEUM HISTORII ŻYDÓW POLSKICH POLIN

Podjęty został temat badawczy dotyczący powojennych dziejów historycznego budynku Domu Sierot, przeprowadzono kwerendy zachowanej dokumentacji z lat 1945 –1957/1958, w zasobach miejskich i innych instytucji.

MUZEUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO POLSKIE STOWARZYSZENIE IM. JANUSZA KORCZAKA ŻYDOWSKI INSTYTUT HISTORYCZNY IM. EMANUELA RINGELBLUMA

uczestników

126

127

Dział dukacji

Dział Edukacji Warszawa to pasjonujące miejsce – zarówno ze względu na historię, jak i współczesność. Misją Muzeum Warszawy jest przekazywanie i tłumaczenie fenomenu stolicy. Zajęcia edukacyjne w Muzeum i jego oddziałach przekładają ten temat na język dzieci i młodzieży, przedstawiając im go w sposób przystępny i angażujący

Urodziny w Muzeum

Warszawski Tydzień Kultury Bez Barier

CZERWIEC

ladami odbudowy Starego Miasta – dla osób z niepełnosprawno ciami słuchu i ruchu Wybudujemy wie ę – dla osób z niepełnosprawno cią intelektualną Urok przeszło ci – dla osób z niepełnosprawno cią wzroku

MIEJSCE: Muzeum Drukarstwa

Świętowanie urodzin w przestrzeni muzealnej połączone z zajęciami dotyczącymi legend warszawskich. W programie między innymi wykonanie okolicznościowej odbitki linorytniczej na zabytkowej prasie, układanie puzzli z postaciami z legend warszawskich oraz tort urodzinowy.

Działania edukacyjne łączą teorię z praktyką, na przykład z warsztatami manualnymi czy spacerem. Uczestnicy zajęć malują murale, w Muzeum Farmacji przeprowadzają doświadczenia chemiczne, w Muzeum Drukarstwa własnoręcznie tłoczą karty okolicznościowe i linoryty. Celem działań jest zainteresowanie młodszego pokolenia arsa ianistyczną pasją i ciekawością świata. Dla nauczycieli to także dobra okazja do urozmaicenia programu nauczania.

26, 30 WRZEŚNIA; 2, 3 PA DZIERNIKA

Europa Direct Europa zmienia obywateli

Zajęcia w formie wykładów oraz lekcji z częścią warsztatową dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Przygotowane zostały pomoce dydaktyczne dla niewidomych oraz audiodeskrypcja eksponatów.

Impreza plenerowa Europa zmienia Warszawę w ramach Punktu Informacji Europejskiej Europe Direct Warszawa

Festiwal Warszawa w Budowie

20–22 CZERWCA

Radosław Adamski

ORGANIZATOR: Biuro Funduszy Europejskich i Rozwoju

KIEROWNIK DZIAŁU EDUKACJI

ladami odbudowy Starego Miasta

Gospodarczego Urzędu m.st. Warszawy Radosław Adamski, fot. MW

Wydarzenia Cykliczne i jednorazowe, organizowane w ramach imprez miejskich i pozamuzealnych:

10 PA DZIERNIKA–10 LISTOPADA

MIEJSCE: plac Zamkowy, warsztaty w pawilonie Europa Direct

Międzyszkolny Projekt Edukacyjny Śladami ana Pawła

Animacje edukacyjne dotyczyły tematyki warszawskiej – uiz wiedzy o dzielnicach, osiedlach oraz budynkach użyteczności publicznej Warszawy, gra memory z przedstawieniami przedmiotów i symboli związanych z okresem PRL-u, krzyżówki sprawdzające wiedzę dotyczącą Starego Miasta (2 poziomy trudności) oraz zajęcia udze c walicie swoje poznajcie.

Oprowadzanie po Katedrze Polowej Wojska Polskiego oraz ekspozycji Muzeum Ordynariatu Polowego

Lato w mieście

MIEJSCE: dawny budynek IX LO im. Klementyny Hoffmanowej,

ul. Emilii Plater 29

Wystawa Spór o odbudowę, opowieść o planach i realizacji odbudowy Starego Miasta wzbogacona ikonografią i filmami archiwalnymi z wystawy.

Zajęcia prowadzone w ramach Projektu rozbudowy regionalnej kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Warszawy poprzez zakup kolekcji rzeźb Gustawa Zemły do nansowanej ze rodków MKiDN

MAJ

Zima w mieście Warszawa dzielnicami stoi 19–30 STYCZNIA MIEJSCE: Muzeum Warszawy, Rynek Starego Miasta 28–42

Wirtualny spacer śladami zabytków i ciekawostek związanych z dzielnicami Warszawy. W części warsztatowej – tworzenie schematów dzielnic z najbardziej rozpoznawalnymi budynkami przy użyciu przestrzennych puzzli.

MIEJSCE: Muzeum Ordynariatu Polowego

Sekrety Starego Miasta Zwierzęta Warszawy ladami odbudowy Starego Miasta Czerwone maki i groza kanałów

Działanie będące częścią projektu międzyszkolnego, przybliżające młodzieży historię i symbolikę miejsc, które odwiedził Ojciec Święty.

1 LIPCA–31 SIERPNIA

Dzień Dziecka dla dzieci i wnuków pracowników Muzeum Warszawy 30 MAJA

TEMATY ZAJĘ :

Nie tylko portrety czyli o symbolice warszawskich pomników Czerwone maki i groza kanałów Jak powstaje pomnik?

MIEJSCE: Centrum Interpretacji Zabytku, Korczakianum, Muzeum Ordynariatu

Polowego

GRA MIEJSKA:

Historia i topografia warszawskich pomników oraz płaskorzeźb przedstawiających zwierzęta opowiedziana w formie wirtualnego spaceru. Warsztaty plastyczne – wykonanie figurki domowego pupila bądź pomnika symbolizującego wybrane zwierzę.

Pomnik – symbol WYKŁAD:

Pomniki Warszawy LIPIEC – GRUDZIEŃ MIEJSCE: Muzeum Ordynariatu Polowego; Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia

MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi

Dni Otwartych Funduszy Europejskich

Impreza zamknięta, składająca się z zabaw ruchowych i zręcznościowych, gier, uizów oraz karaoke, związanych z tematyką kolejnictwa. Zwieńczeniem wspólnej zabawy była degustacja tortu w formie zabytkowej kolejki wąskotorowej.

Oprowadzanie po ekspozycji Muzeum Ordynariatu Polowego 9 MAJA MIEJSCE: Muzeum Ordynariatu Polowego

Coroczna ogólnopolska akcja mająca na celu promowanie wśród szerokiego grona odbiorców przedsięwzięć i inwestycji dofinansowanych z Funduszy Europejskich.

Dziecka, oddział rehabilitacyjny – uczniowie Zespołu Szkół Specjalnych nr 78 w Centrum Zdrowia Dziecka (pacjenci oddziału); Dom Pomocy Społecznej

Otwarcie Muzeum Warszawskiej Pragi

imienia św. Franciszka Salezego

Warsztaty dla dzieci 19–20 WRZEŚNIA MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi

Animacje edukacyjne dotyczące warszawskiej Pragi.

130

131

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Warsztaty

Projekt Patriotyzm Jutra TEMATY ZAJĘ :

Staromiejskie puzzle

Staromiejskie puzzle ladami odbudowy Starego Miasta

Sobotnie zajęcia dla rodziców z dziećmi

GRA MIEJSKA:

21 LISTOPADA; 5 GRUDNIA

Zbytek czy zabytek

MIEJSCE: Centrum Interpretacji Zabytku

WRZESIEŃ–LISTOPAD

GRUPA WIEKOWA: rodzice z dziećmi (6–10 lat)

Dział dukacji

W podziemnym wiecie warszawskich legend

Polskie listopady

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy 0–III)

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy 0–III, IV–VI)

Zwierzęta Warszawy

Powstanie Listopadowe

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy 0–III)

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

rok

Staromiejskie puzzle GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa

MIEJSCE: Centrum Interpretacji Zabytku; Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia

Dziecka, oddział rehabilitacyjny – uczniowie Zespołu Szkół Specjalnych nr 78 w Centrum Zdrowia Dziecka (pacjenci oddziału); Dom Pomocy Społecznej imienia św. Franciszka Salezego

Patriotyzm Jutra 2015 to ogólnopolski program grantowy wspierający inicjatywy angażujące społeczności w działania poświęcone pielęgnowaniu i promowaniu lokalnego dziedzictwa i kultury. Służy przywracaniu pamięci historycznej i budowaniu tożsamości opartej na znajomości własnej tradycji.

Zajęcia poświęcone historii odbudowy Starego Miasta w Warszawie po 1945 roku. W części warsztatowej uczestnicy „budują z przestrzennych, wieloformatowych puzzli dużą mapę Starego Miasta umieszczając na niej najbardziej rozpoznawalne, odbudowane budynki i pomniki Starówki.

(klasy 0–III, IV–VI, gimnazjum)

Warsztaty rękodzielnicze zdobienia ozdób choinkowych

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum,

16–17 GRUDNIA

osoby z niepełnosprawnością

Wybudujemy wie ę GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy 0-III),

osoby z niepełnosprawnością

ladami odbudowy Starego Miasta

MIEJSCE: szkoły podstawowe z oddziałami integracyjnymi w Warszawie

Warsztaty historyczne o ołnierzach Niezłomnych i rotmistrzu Pileckim Non omnis moriar 30 LISTOPADA MIEJSCE: Muzeum Ordynariatu Polowego UCZESTNICY: Osoby z niepełnosprawnością wzroku

Pierwsza część warsztatów – rys historyczny poświęcony sytuacji politycznej Polski po II wojnie światowej wzbogacony o 3 współczesne utwory muzyczne nawiązujące do tej tematyki. Druga część – oprowadzanie po fragmencie ekspozycji Muzeum Ordynariatu Polowego i dyskusja. W części warsztatowej uczestnicy poznają odznaczenia, które otrzymał rotmistrz Pilecki (omówienie ich symboliki i audiodeskrypcja).

GRUPA WIEKOWA: I klasa

Kolorowe kamienice

Uczestnicy poznają atrakcyjną technikę zdobniczą – decoupage. Następnie za jej pomocą własnoręcznie wykonują dekorację choinkową, wykorzystując styropianowe kule, barwne serwetki, brokaty i ozdobne tasiemki.

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–VI)

Lekcje muzealne Tematy lekcji muzealnych połączonych ze spacerami i zajęciami warsztatowymi.

Centrum Interpretacji Zabytku i Rynek Starego Miasta

Projekt Wolskie Ślady Historii Warszawska Wola na planach Warszawy

Legendy warszawskie

16 GRUDNIA

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy 0–III, IV–VI)

ORGANIZATOR: Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy

Od szczegółu do ogółu czyli jak odnaleź się na Starówce

Lekcja muzelna w CIZ, fot. M

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–VI)

Zapomniane zawody Warszawy

Skarby ludzko ci – wiatowe Dziedzictwo UNESCO

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–VI)

Panoramy Warszawy – piękno starej i nowej stolicy

Warszawa ginąca zniszczona odzyskana

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy 0–III, IV–VI)

GRUPA WIEKOWA: szkoły ponadgimnazjalne

Stacja Starówka czyli ciuchcią po Warszawie

Staromiejski zwierzyniec

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III, IV–VI), gimnazjum

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III)

Dawne gry i zabawy podwórkowe

Piwnice dawnej Warszawy (spacer)

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III)

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum,

dorośli

yli tu byli... O tych którzy przed nami na Starówce mieszkali Zajęcia na yczenie

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III, IV–VI)

MIEJSCE: XXXIII Dwujęzyczne Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja

Tutaj wszystko się zaczęło

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa

Kopernika, ul. Józefa Bema 76.

Nad Wisłą wszystko się zaczęło

Muzeum Warszawy było partnerem projektu, którego celem jest zachęcenie uczniów do poznawania historii Woli. Poprzez tego typu działania organizatorzy chcą budować tożsamość lokalną wśród młodych ludzi.

– warszawskie mosty

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III)

Muzeum Ordynariatu Polowego

Warszawa dzielnicami stoi

Mieszkańcy dwóch wiatów. Z Sofoklesem w ród ołnierzy

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III, IV–VI), gimnazjum

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum

Artystyczna zastawa dla przyjaciół

Piechociarze pancerniacy i lotnicy

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–III)

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–VI)

Lekcja muzelna w CIZ, fot. MW

132

133

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Dział dukacji

Opowie ci starych mundurów

Historia stosowania substancji uzale niających

Ginące zawody nieznane zawody

Zapomniane zawody Warszawy

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy VI–VI)

GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

MIEJSCE: Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka, oddział rehabilitacyjny

MIEJSCE: Rynek Starego Miasta

GRUPA WIEKOWA: uczniowie Zespółu Szkół Specjalnych nr 78 w Centrum

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III, IV–VI)

Czerwone maki i groza kanałów

Apteka – pierwsze laboratorium chemiczne

GRUPA WIEKOWA: gimnazjum

GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Muzeum Drukarstwa

Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry

Wiele twarzy warszawskiej syrenki

Na pomoc walczącej stolicy – Palmiry we wrze niu

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III)

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy IV–VI), gimnazjum

Zdrowia Dziecka (pacjenci oddziału)

Tajemnice staromiejskich zaułków

roku

Polska na Li cie wiatowego Dziedzictwa UNESCO

MIEJSCE: Rynek Starego Miasta, Centrum Interpretacji Zabytku, Barbakan

MIEJSCE: Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka, oddział rehabilitacyjny

GRUPA DOCELOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–III, IV–VI),

GRUPA WIEKOWA: uczniowie Zespółu Szkół Specjalnych nr 78 w Centrum

uczniowie szkół specjalnych, dorośli (pacjenci oddziału dziennego Mazowieckiego

Zdrowia Dziecka (pacjenci oddziału)

Centrum Psychiatrii Drewnica), uczestnicy IV Kongresu Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci

Ogrody i parki Warszawy – zielone płuca stolicy

ladami odbudowy Starego Miasta

MIEJSCE: Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka, oddział rehabilitacyjny

Palmiry – znani i nieznani. Historia polskich sportowców i olimpijczyków rozstrzelanych w Palmirach w czasie II wojny wiatowej

Drewniane ołowiane – literki zaczarowane GRUPA WIEKOWA: przedszkole (od 5 roku życia), szkoła podstawowa (klasy I–II)

GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

Czar czcionki w oficynie drukarskiej GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy IV–VI), gimnazjum, liceum

Konspiracja i Powstanie w Puszczy Kampinoskiej Niepodległa Rzeczpospolita Kampinoska

Dłutkiem piórkiem rysikiem – artystyczne zabawy graficzne. Ilustracja dla dzieci

GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III)

Wokół Palmir – cie ka edukacyjna GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa, gimnazjum

Dłutkiem piórkiem rysikiem – artystyczne zabawy graficzne

GRUPA WIEKOWA: uczniowie Zespółu Szkół Specjalnych nr 78 w Centrum

MIEJSCE: Stare Miasto, Centrum Interpretacji Zabytku

Zdrowia Dziecka (pacjenci oddziału)

GRUPA DOCELOWA: zkoły podstawowe, uczniowie szkół specjalnych,

niepełnosprawni

Nie tylko portrety czyli o symbolice warszawskich pomników MIEJSCE: Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka, oddział rehabilitacyjny GRUPA WIEKOWA: uczniowie Zespółu Szkół Specjalnych nr 78 w Centrum

Zajęcia Uniwersytetu Trzeciego Wieku

Zdrowia Dziecka (pacjenci oddziału)

7 STYCZNIA – 3 CZERWCA

Aby nie yli prawem wilka

KOORDYNATOR: Katarzyna Szafrańska

MIEJSCE: Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka, oddział rehabilitacyjny GRUPA WIEKOWA: uczniowie Zespół Szkół Specjalnych nr 78 w Centrum

7 STYCZNIA

Zdrowia Dziecka (pacjenci oddziału)

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Narodziny Warszawy czyli jak wyglądało ycie w redniowiecznym mie cie

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy V–VI) gimnazjum, liceum

Muzeum Woli

Legendy warszawskie dłutkiem opowiedziane GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–II)

Wawerskie Towarzystwo Uniwersytetu Trzeciego Wieku

Spacery

Wybór króla GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne, liceum

Jak powstaje ksią ka GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III)

Warszawa da się lubi czyli malujemy mury GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy IV–VI)

15 STYCZNIA PROWADZĄCY: Patryk Jaworek

Parki i ogrody Warszawy – Park Skaryszewski

Dzieje Warszawy w anegdocie

MIEJSCE: Park Skaryszewski w Warszawie

Uniwersytet Otwarty Trzeciego Wieku przy Towarzystwie Demokratycznym Wschód

GRUPA WIEKOWA: bez ograniczeń

Szlakiem legend warszawskich

Muzeum Farmacji

MiastoKlocki – sala kreatywnej zabawy i warsztaty architektoniczne dla dzieci

Mały botanik

MIEJSCE: Rynek Starego Miasta, Centrum Interpretacji Zabytku

9 LUTEGO

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy 0–III, IV–VI)

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Najdawniejsze dzieje ziem polskich

Jak budowali my stolicę

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–IV)

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III)

Grochowski Uniwersytet Trzeciego Wieku

Sekrety dawnej Warszawy MIEJSCE: Rynek Starego Miasta, Centrum Interpretacji Zabytku

Leki z polnej apteki

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–III, IV–VI)

GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–III)

Lekcje i warsztaty poza Muzeum Warszawy

Otruci czy nie Schyłek panowania Piastów na Mazowszu GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

19 LUTEGO PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

ycie codzienne w Warszawie Wazów

Potwory i upiory dawnej Warszawy

Uniwersytet Otwarty Trzeciego Wieku przy Towarzystwie Demokratycznym Wschód

MIEJSCE: Rynek Starego Miasta, Centrum Interpretacji Zabytku GRUPA WIEKOWA: przedszkole, szkoła podstawowa (klasy I–III, IV–VI)

Od wierzby do aspiryny

Legendy warszawskie

GRUPA WIEKOWA: szkoły ponadgimnazjalne

MIEJSCE: Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka, oddział rehabilitacyjny

Ignacy Łukasiewicz – twórca wiatowego przemysłu naftowego

4 MARCA

Szlakiem detali architektonicznych Starego Miasta

GRUPA WIEKOWA: uczniowie Zespółu Szkół Specjalnych nr 78

MIEJSCE: Rynek Starego Miasta, Centrum Interpretacji Zabytku

w Centrum Zdrowia Dziecka (pacjenci oddziału)

GRUPA WIEKOWA: szkoła podstawowa (klasy I–III, IV–VI), gimnazjum

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Dzieje Warszawy w anegdocie

Wawerskie Towarzystwo Uniwersytetu Trzeciego Wieku

GRUPA WIEKOWA: gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne

134

135

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

entrum Interpretacji abytku

9 MARCA

21 MAJA

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Kraina pomiędzy czyli dzieje Mazowsza do

roku

Centrum Interpretacji Zabytku

Polska na Li cie wiatowego Dziedzictwa UNESCO

Uniwersytet Otwarty Trzeciego Wieku przy Towarzystwie Demokratycznym Wschód

Grochowski Uniwersytet Trzeciego Wieku 11 MARCA PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

3 CZERWCA

Tajemnice staromiejskich zaułków

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Wawerskie Towarzystwo Uniwersytetu Trzeciego Wieku

Burzliwe dzieje warszawskich ko ciołów czę

17 MARCA 15 PA DZIERNIKA

Warszawa kryminalna

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Haliny Szwarc

Narodziny Warszawy czyli jak wyglądało ycie w redniowiecznym mie cie

Uniwersytet Otwarty Trzeciego Wieku przy Towarzystwie Demokratycznym Wschód

19 MARCA PROWADZĄCA: Katarzyna Wagner

Wolne elekcje – najwa niejsze wydarzenia w yciu nowo ytnej Warszawy

26 PA DZIERNIKA

Uniwersytet Otwarty Trzeciego Wieku przy Towarzystwie Demokratycznym Wschód

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Opowie ci warszawskich placów

Grochowski Uniwersytet Trzeciego Wieku

8 KWIETNIA PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

17 LISTOPADA

Warszawa kryminalna

PROWADZĄCA: Katarzyna Szafrańska

Wawerskie Towarzystwo Uniwersytetu Trzeciego Wieku

Dzielnice Warszawy – podziały prawdziwe i sztuczne

Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Haliny Szwarc

20 KWIETNIA PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

19 LISTOPADA

Tajemnice staromiejskich zaułków

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Grochowski Uniwersytet Trzeciego Wieku

Gdzie pracowali mieszkali odpoczywali polscy królowie – królewskie rezydencje Warszawy

Uniwersytet Otwarty Trzeciego Wieku przy Towarzystwie Demokratycznym Wschód

21 KWIETNIA PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Polska na Li cie wiatowego Dziedzictwa UNESCO

Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Haliny Szwarc

23 LISTOPADA PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Ogrody i parki Warszawy – zielone płuca stolicy

6 MAJA

Grochowski Uniwersytet Trzeciego Wieku

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

Burzliwe dzieje warszawskich ko ciołów czę

Rok 2015 minął nam pod hasłem nowych inwestycji. Ze wszystkich jestem dumna, ale z jednej szczególnie – Centrum Interpretacji Zabytku stało się miejscem dostępnym i przyjaznym także dla osób o szczególnych potrzebach

Wawerskie Towarzystwo Uniwersytetu Trzeciego Wieku

PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

ul. Brzozowa 11/13, 00-238 Warszawa

Zainstalowane zostały dwa podnośniki, dzięki czemu wszystkie przestrzenie w Centrum są przystosowane dla osób z niepełnosprawnością ruchową. Wzbogaciliśmy również wystawę stałą – pomoce edukacyjne umożliwiają poznanie historii odbudowy Starego Miasta osobom niewidomym. Na samodzielne jej prześledzenie pozwalają także znajdujące się tam materiały merytoryczne uzupełniające wystawę – zdjęcia lotnicze, inwentaryzacje zniszczeń czy historie osób związanych z odbudową. Niespodzianką dla zwiedzających jest makieta znajdująca się pod szklaną podłogą, wykonana w skali 1 : 200, pokazująca, jak pod względem urbanistycznym zmieniło się Stare Miasto po odbudowie. Dla młodszych gości atrakcję zapewnia układanie na makiecie puzzli i figurek staromiejskich zabytków. Nowy szyld i tablica informacyjna, także z opisem w języku Braille’a, wyposażenie wnętrza, szatnia, ławki dla zwiedzających – znaczne poprawiły standardy obsługi. W 2015 roku wpłynęliśmy także na poprawę jakości przestrzeni publicznej w pobliżu CIZ – nieestetyczny stojak na ulicy Zapiecek wymieniliśmy na nowy słup informacyjny. Wszystko to sprawiło, że podwoiła się frekwencja CIZ w stosunku do roku 2014. Mimo że skupiliśmy się na działaniach inwestycyjnych, nie zaniedbaliśmy naszej podstawowej działalności edukacyjnej. Podobnie jak w zeszłych latach program merytoryczny skupiał się wokół dwóch zagadnień – tematyki warszawskiej i problematyki światowego dziedzictwa UNESCO. Dzięki dużemu zainteresowaniu naszych słuchaczy odbyła się także kolejna z serii Podróży z Muzeum, tym razem zwiedzaliśmy miejsca światowego dziedzictwa w Niemczech. Anna Zasadzińska KIEROWNICZKA CENTRUM INTERPRETACJI ZABYTKU

Wawerskie Towarzystwo Uniwersytetu Trzeciego Wieku

15 GRUDNIA PROWADZĄCY: Radosław Głowacki

18 MAJA PROWADZĄCA: Katarzyna Wagner

Barwny wiat warszawskich mniejszo ci

Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Haliny Szwarc

Warszawa – stolica czy rezydencja

Grochowski Uniwersytet Trzeciego Wieku

UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU

19 MAJA PROWADZĄCY: Michał T. Horoszewicz

Historia kształtowania się ksią ki jej postaci i elementów

Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Haliny Szwarc

136

337

wykłady

uczestników

137

Anna Zasadzińska, fot. MW

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Projekt edukacyjny dotyczący zniszczenia i odbudowy Starego Miasta

entrum Interpretacji abytku

WARSZTATY HISTORYCZNE W RAMACH PROJEKTU EDUKACYJNEGO DOTYCZĄCEGO ZNISZCZENIA I ODBUDOWY STAREGO MIASTA

Dzięki współpracy z Muzeum Historii Polski – dofinansowaniu z programu Patriotyzm Jutra – w Centrum Interpretacji Zabytku odbywały się bezpłatne zajęcia edukacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych, upowszechniające wiedzę o zniszczeniu i odbudowie Starego Miasta oraz wyjaśniające przyczyny wpisania go na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zajęcia te zostały objęte patronatem Polskiego Komitetu ds. UNESCO. W ramach projektu zostały zaprojektowanie i wykonane pomoce użyte podczas serii bezpłatnych zajęć edukacyjnych.

ojciec, korespondent ówczesnej gazety „The Daily Worker”, został wysłany do zrujnowanej wciąż stolicy Polski. Jako chłopiec Cruickshank zamieszkał z rodziną na Starym Mieście, w domu przy ulicy Świętojańskiej. W programie znalazły się sceny filmowane w Muzeum Warszawy

19 LISTOPADA

Odbyła się konferencja prasowa, podczas której Ewa Nekanda-Trepka, Dyrektor Muzeum Warszawy, zaprezentowała efekty realizacji projektu.

LATO W MIEŚCIE

URODZINY STARÓWKI

EUROPEJSKIE DNI DZIEDZICTWA

1000

2127

1142

KWIECIEŃ–CZERWIEC, LISTOPAD

uczestników

Wyłonienie zwycięzców konkursu fotograficznego arwy światowego dziedzictwa oraz konkursu filmowego Moje miasto – asze dziedzictwo

ORGANIZATOR: Organizacja Miast Światowego Dziedzictwa (OWHC)

1 LIPCA – 31 SIERPNIA

Lato w mieście 15 KWIETNIA

73 zajęcia dla dzieci i młodzieży

4 KWIETNIA – 15 MAJA

25, 26 LIPCA

Opracowanie materiałów merytorycznych niezbędnych do wykonania pomocy edukacyjnych

Urodziny Starówki

Promocja książki Do zymu autorstwa dr. Olafa Kwapisa, niezwykle popularnego wśród publiczności wykładowcy Centrum Interpretacji Zabytku 17–24 MAJA

12, 13, 19, 20 WRZEŚNIA

Podró e z Muzeum. Bawaria szlakiem Wagnera i Ludwika II

Europejskie Dni Dziedzictwa. Utracone dziedzictwo

6 KWIETNIA – 30 CZERWCA

Warsztaty historyczne dla dorosłych

Przygotowanie scenariuszy zajęć przez Dział Edukacji Muzeum Warszawy. W konsultacji z Fundacją Kultura Bez Barier powstała audiodeskrypcja niezbędna do przeprowadzenia zajęć z osobami z dysfunkcją wzroku.

WRZESIEŃ

9 zajęć edukacyjnych dla młodzieży ze szkół podstawowych

Program będący rozwinięciem działalności edukacyjnej związanej z miejscami światowego dziedzictwa UNESCO. Pomysł na Podróże pojawił się podczas jednego z wykładów dr. Olafa Kwapisa z serii anim opuścisz stolicę. W ramach programu podróży odbyły się dwa wykłady: wprowadzający do wyprawy (8 MAJA) oraz podsumowujący podróż (9 CZERWCA)

Konferencja prasowa dotycząca modernizacja CIZ, fot. MW Projekt współfinansowany z programu Patriotyzm Jutra, którego operatorem jest Muzeum Historii Polski WARTOŚ PROJEKTU – 109 800 ZŁ KWOTA DOFINANSOWANIA – 25 000 ZŁ

24 WRZEŚNIA – 11 PA DZIERNIKA 6 MAJA

Warszawski Tydzień Kultury Bez Barier

Oficjalna wizyta Ambasadora Królestwa Niderlandów JE Paula Bekkersa

8 zajęć dla osób niepełnosprawnych 26, 27 WRZEŚNIA

Akcja

kultura

4 spotkania dla seniorów 29 PA DZIERNIKA

Dwie tury spotkań dla starszych mieszkańców Starego Miasta, podczas których zarejestrowane zostały ich wypowiedzi, wspomnienia i refleksje dotyczące odbudowy zarówno Starówki, jak i samej Warszawy

Wydarzenia

19 CZERWCA

Wizyta studyjna w ramach konferencji Study Space Warsaw, P oeni ities rban eco ery and esilience in t e Wake of onflict, risis and Disaster. Konferencja organizowana przez Wydział Prawa i Administracji UW

1–28 LUTEGO

Udział w grze miejskiej Odbijamy Starówkę, w ramach projektu Pokoc aj Starówkę

30 CZERWCA

Wizyta studyjna grupy studentów pod kierunkiem Bernadety Schaefer z Institut f r Architektur z Technische Uni ersit t Berlin

18 MARCA

W listopadzie trwały działania podsumowujące projekt. Ich efektem będą dwie publikacje – w „Kronice Warszawy” i „Almanachu Warszawy”

Promocja publikacji z serii Biblioteka Warszawska Kartka z pamiętnika uczennicy. Książka pamiątkowa szkoły aliny epnerówny 19 1–19 , pod red. Jolanty Niklewskiej, Muzeum Warszawy, 2014

25–26 LIPCA

Urodziny Starówki

Coroczne wydarzenie związane z rocznicą odbudowy Starego Miasta

MARZEC–KWIECEŃ

Współpraca z ekipą BBC przy realizacji programu Dan ruicks ank – esurrecting istory Warsaw. Dan Cruickshank, historyk, autor książek poświęconych architekturze i gospodarz programów BBC, m.in. ritain s est uilding czy Dan ruicks ank s Ad entures in Arc itecture, przyjechał do Warszawy na początku lat 50., gdy jego

Tyflografika, fot. MW

138

1 PA DZIERNIKA

Warszawski Tydzień Kultury Bez Barier ORGANIZATOR: Fundacja Kultury Bez Barier

Organizacja zajęć dla osób z niepełnosprawnością wzroku i słuchu

139

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

6 PA DZIERNIKA

Wizyta studyjna w ramach II Kongresu Konserwatorów Polskich Przeszłoś dla Przyszłości. Wśród gości znaleźli się wybitni przedstawiciele światowego i europejskiego środowiska konserwatorskiego, między innymi Gusta o Aroaz, Prezydent ICOMOS i Alfredo Conti, Wiceprezydent ICOMOS

entrum Interpretacji abytku

PROWADZĄCA: dr. hab Iwona Arabas, prof. PAN 12 STYCZNIA

wiat przyrody w gabinetach osobliwo ci 9 LUTEGO

Herbarium i um księ nej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej jako źródło wiedzy przyrodniczej 9 MARCA

Przyroda w kulturze Ajnów 22, 23 PA DZIERNIKA

ORGANIZATOR: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Galaktyka Gutenberga Seria Galaktyka Gutenberga służyła przybliżeniu dziejów Muzeum Drukarstwa, charakteru jego zbiorów i działalności, ale przede wszystkim wprowadzeniu w krainę typografii europejskiej poprzez postać jej twórcy – Jana Gutenberga. Uczestnicy wykładów mogli odbyć wędrówkę szlakiem początków sztuki drukarskiej na terenie Starego Miasta, a także przyjrzeć się postaci Samuela Orgelbranda, najznamienitszego drukarza i księgarza XIX wieku.

Wizyta studyjna Głównego Konserwatora Bawarii Mathiasa Pfeila

PROWADZĄCY: Michał T. Horoszewicz

WSPÓŁORGANIZATOR: Polski Komitet Narodowy ICOMOS

Seminarium szkoleniowe Wybrane problemy zarządzania dobrami dziedzictwa o największej wartości 11 PA DZIERNIKA ORGANIZATOR: Ambasada Japonii

Oficjalna wizyta księżnej Takamado 17 LISTOPADA

13 KWIETNIA 2 GRUDNIA

Wizyta studyjna Hannesa Larussona, przedstawiciela Muzeum Domów Torfowych w Selfoss na Islandii

Samuel Orgelbrand jego brat Maurycy i jego synowie w dziejach drukarstwa warszawskiego I i początku wieku 11 MAJA

Wykłady

Czy Jan Gutenberg był wynalazcą druku Trudne początki warszawskiego drukarstwa. Wykład połączony ze spacerem PROWADZĄCA: Barbara Rogalska

Cykl wykładów Muzeum OdNowa Muzeum Warszawy powstało w 1936 roku i przez 80 lat zgromadziło kolekcję ponad 290 tysięcy obiektów. Dziś składa się z siedziby głównej i siedmiu oddziałów. W czasie trwania remontu w siedzibie głównej, na spotkaniach w CIZ opowiadaliśmy o historii Muzeum i jego kolekcji oraz o tym, czym się zajmujemy na co dzień. Aptekarskie inspiracje w wiecie nauki i sztuki Zaczęliśmy od Muzeum Farmacji im. mgr. Antoniny Leśniewskiej, które w 2015 roku obchodzi 30-lecie istnienia. Cykl wykładów poświęcony został historii naturalnej i wykorzystywaniu wiedzy przyrodniczej w lecznictwie, które miało również wpływ na muzealnictwo: aptekarze i lekarze dzielili się swoją wiedzą z kolekcjonerami, tworzyli własne zbiory, byli teoretykami muzealnictwa. Jedną z najwspanialszych kolekcji historii naturalnej stworzyła księżna Anna Jabłonowska (1728–1800), która przyczyniła się do powstania projektu do dziś niezrealizowanego Narodowego Muzeum Przyrodniczego. Egzotyczna przyroda fascynowała także polskich badaczy, z których wielu było zesłańcami syberyjskimi. Dzięki nim świat dowiedział się m.in. o fascynującej kulturze Ajnów – ludu zamieszkującego Sachalin i wyspy japońskie.

8 CZERWCA

Warszawski azyl Gutenberga wykład z okazji rocznicy powstania Muzeum Drukarstwa połączony z warsztatami

W kręgu Korczaka – źródła ludzie sprawy Korczakianum zajmuje się (od 2001 roku w ramach Muzeum Warszawy) biografią osobistą i twórczą Henryka Goldszmita/Janusza Korczaka. W pierwszym wykładzie zaprezentowana została historia wyrosłego z ruchu społecznego ośrodka; oprócz gromadzenia i udostępniania zbiorów, Korczakianum od lat uczestniczy także w interdyscyplinarnych badaniach nad dziełem Korczaka. Drugi wykład poświęcony był kobietom, które znacząco przyczyniły się do życiowych wyborów Korczaka. Trzecie spotkanie dotyczyło kalendarzy w Korczakowskich domach dziecka: żydowskiego, który wyznaczał rytm tradycyjnych świąt w Domu Sierot; urzędowego, wskazującego na przykład czas nauki szkolnej oraz kalendarzy wewnętrznych, projektowanych przez mieszkańców Domu Sierot i Naszego Domu.

140

Proj. Ania Światłowska

141

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

PROWADZĄCA: Marta Ciesielska 13 LIPCA

Od archiwum społecznego do o rodka dokumentacji i badań

entrum Interpretacji abytku

Sześcioletni Plan Odbudowy, aż po uchwalony wreszcie w 1956 roku Plan Generalny dla m.st. Warszawy na lata 1955–1965, leżały niemal totalne ambicje.

Arystokracja w Warszawie

23 MARCA

Warszawskie pracownie stolarskie i pozłotnicze (Dzierla, Elis)

Lapidarium, dzieło kolekcjonera (amatora-artysty) i architekta, w którym zbiór przedmiotów niepięknych, wyszczerbionych i ułomnych a starożytnych nie uwłaczał godności zamożnych ludzi renesansu, wprost odnieść można do Starówki. Jej mury – wielokrotnie przebudowane – są artystyczną oprawą reliktów Miasta: Starej i Nowej Warszawy. Z ducha romantyczny zbiór pamiątek przeszłości – tu kamień węgielny i akt erekcyjny, tam codzienność „gnojowej góry” – dzieło odbudowy kilku pokoleń architektów i ich zleceniodawców będzie treścią cyklu.

Warszawa jako ważny ośrodek polityczny, gospodarczy oraz kulturalny od wieków przyciągała elity kraju. Magnateria, a później arystokracja posiadały tu swoje siedziby zamieszkiwane stale lub czasowo. Różnorodna kulturowo Warszawa okresu międzywojennego była także miejscem, w którym chętnie przebywali i do którego przybywali z innych stron kraju arystokraci i ziemianie. Zwłaszcza czas karnawałów – białego i zielonego – był dobrą okazją do spotkań, zabaw i nawiązywania kontaktów, czemu towarzyszył ściśle przestrzegany kanon zachowań. Przy tych i innych okazjach środowisko to pozostawało w bliskich relacjach ze sferami polityki i dyplomacji. Druga wojna światowa przyniosła arystokracji poważne straty osobowe, ale i kulturowe, uległo zniszczeniu wiele zabytków ruchomych i nieruchomych znajdujących się w Warszawie. Część rezydencji przetrwało wojnę, niektóre z nich zostały odbudowane i stały się siedzibą różnych instytucji. Warto się przyjrzeć, co zostało z tej spuścizny w dzisiejszym mieście.

PROWADZĄCA: Maria Sołtys

PROWADZĄCY: dr Tomasz A. Pruszak

2 LUTEGO

30 MARCA

Warszawa historyczna według autorów szkicu planu regulacyjnego z roku

Warszawskie siedziby arystokracji ze szczególnym uwzględnieniem losów dwudziestowiecznych

2 MARCA

29 CZERWCA

Miło nicy redniowiecznych wątków

Warszawa stolicą karnawału rodowiska arystokratycznego w dwudziestoleciu międzywojennym

27 KWIETNIA PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych

PROWADZĄCY: Andrzej Skalimowski

10 SIERPNIA

19 STYCZNIA

Kobiety Korczaka

Polską rządzi się z Warszawy

Najstarsze warszawskie pracownie cukiernicze Blikle Pomianowski Wróbel Teledziński

16 LUTEGO PROWADZĄCA: Agnieszka Witkowska-Krych 14 WRZEŚNIA

Kalendarze w Korczakowskich Domach

Wola – Laboratorium miasta W Muzeum Woli od 1974 roku prowadzona jest działalność muzealna i wystawiennicza, a od 2013 roku specjalny program aboratorium miasta. Zespół Muzeum przygląda się Warszawie, jej sprawom przeszłym, obecnym i przyszłym, poszukując nowych źródeł wiedzy historycznej (jak amatorskie taśmy filmowe), nowych sposobów zaangażowania odbiorcy oraz odpowiedzi na pytanie, czemu współcześnie służy instytucja muzeum

Odbudowa czy przebudowa Pierwszy okres odbudowy i spory z lat – 16 MARCA

Sze cioletni Plan Odbudowy Warszawy 20 KWIETNIA

Pałac Kultury i Nauki. Próba sowietyzacji przestrzeni publicznej Warszawy w latach – 18 MAJA

Pierwsza szczera narada architektów z

roku

15 CZERWCA

Warszawa po odwil y gomułkowskiej

Najstarsze warszawskie pracownie rzemieślnicze

PROWADZĄCA: Hanna Nowak-Radziejowska

Najstarsza spośród działających w Warszawie firm powstała w 1862 roku. Wytwórnia brązów Pracownia sztuki dekoracyjnej d. Bracia Łopieńscy mieści się przy ulicy Poznańskiej 24. Podobnych „firm-zabytków” jest niewiele i, co gorsza, ich liczba maleje z każdym rokiem. Los nie sprzyjał pracowniom rzemieślniczym zwłaszcza podczas II wojny światowej oraz półwiecza komunizmu. Najpierw zostało zburzone miasto, potem powojenna władza ogłosiła właścicieli prywatnych przedsiębiorstw wrogami systemu i obywatelami drugiej kategorii. Codziennością stały się kontrole, aresztowania i domiary podatkowe, po których firmy nie miały już prawa się podnieść. Do tego doszły, nieznane wcześniej na tę skalę, kłopoty z zaopatrzeniem. Transformacja ustrojowa po 1989 roku początkowo przyniosła radość, wkrótce jednak kolejną przeszkodę – zalew tanich towarów z Dalekiego Wschodu. Zdawałoby się, że rzemieślnicze zakątki nie mają już prawa przetrwać. A jednak niektóre z nich ciągle istnieją, na przekór i wbrew wszystkiemu, niczym ślady zaginionej cywilizacji.

12 PA DZIERNIKA

Muzeum jako laboratorium. O ró nych sposobach opowiadania historii PROWADZĄCA: Magdalena Staroszczyk 9 LISTOPADA

Bli ej codzienno ci miasta. Filmy nieprofesjonalne w kolekcji muzeum PROWADZĄCA: Anna Banaś 14 GRUDNIA

Muzeum jako miejsce wspólne – przestrzeń wspólna jako no nik historii

Odbudowa Warszawy od zaplecza W dyskusjach dotyczących powojennej odbudowy Warszawy przez kilkadziesiąt lat utrzymywała się opinia, jakoby urbaniści zafascynowani modernizmem stanęli przed szansą całościowego zaprojektowania miasta. Jego kształt i funkcja zależeć miały wyłącznie od ich rozwiązań. Spierano się jednak o to, w jakim zakresie odbudowywane miasto ma być zaprzeczeniem, w jakim zaś kontynuacją swej dawnej historii. Przekaz i sens tych rzeczowych jeszcze sporów, które w pierwszych trzech latach po wojnie toczyły się w Biurze Odbudowy Stolicy, zostały umiejętnie wykorzystane przez władze polityczne. Dla nich odbudowa stolicy stała się czynnikiem legitymizującym. U podstaw każdej z powojennych koncepcji, począwszy od wstępnych szkiców BOS, przez stalinowski

PROWADZĄCA: Magdalena Stopa 26 STYCZNIA

Najstarsze warszawskie piekarnie Kałasa Putka Cichowski Lubaszka 23 LUTEGO

Warszawskie pracownie brązownicze i grawerskie Łopieńscy Panasiuk Miecznik

142

Architekci i relikty miasta Stara i Nowa Warszawa

4 MAJA

Wokół placu Zamkowego – węzeł komunikacji czy turystyczna atrakcja

31 SIERPNIA

1 CZERWCA

Losy dóbr kultury arystokracji w Warszawie w okresie drugiej wojny wiatowej

Nie-zabytki Traktu Królewskiego i Traktu Starej Warszawy

30 LISTOPADA

6 LIPCA 2015

Arystokraci w mie cie – swoisty dress code w dwudziestoleciu międzywojennym

Rynek Starego Miasta – targowisko czy przybytek Muz 3 SIERPNIA

Ulice Piwna i Brzozowa – sprawy codzienne w rękach kobiet 7 WRZEŚNIA

Warszawa na dawnych planach Spojrzenie raczej analityczne

Miodowa czy Podwale – pałace Rzeczypospolitej Obojga Narodów w wieku 5 PA DZIERNIKA

Zanim powstał BOS – Warszawa stanisławowska po zniszczeniach wrze nia roku

Warszawę opisywało wielu i na wiele sposobów. Jednym z nich jest pokazanie jej uproszczonego obrazu – opowieść w języku mapy. Tu ulice przybierają kształt linii, ich imiona spotykają się, tworząc przedziwne sąsiedztwa, roślinność ma przez cały rok barwę zieloną, a jednym spojrzeniem można objąć kilkugodzinną wyprawę... W serii wykładów autor pochylał się nad kilkoma aspektami obrazowania miasta. Punktem wyjścia stały się ulice i drogi, bo wzdłuż nich rozwijała się Warszawa, toczyło się życie jej mieszkańców. Następna była refleksja o nazwach miejscowych – ich dziejach, logice i absurdzie.

2 LISTOPADA

.do uroku Starówki – pamiętniki in ynierów 7 GRUDNIA

Wszyscy ludzie Prezydenta – obraz zamierzonego porządku między a rokiem

143

entrum Interpretacji abytku

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Dwa ostatnie wykłady to spojrzenie na przedstawienie na planach tego, co naturalne i tego, co antropogeniczne. Jak pokazywano Warszawę na dawnych planach i co można z nich przeczytać – to podstawowe pytania, jakie autor stawiał sobie przed przygotowywanymi spotkaniami. PROWADZĄCY: dr Paweł E. Weszpiński 28 WRZEŚNIA

Miasto według kartografów – o planach miasta od do I wieku

26 PA DZIERNIKA

Szkielet miasta – o ulicach na planach Warszawy 23 LISTOPADA

Miejsca i ich imiona czę

– o toponomastyce Warszawy

28 GRUDNIA

Miejsca i ich imiona czę

Spacer Szyldy staromiejskie, fot. MW

– o toponomastyce Warszawy

Kultura materialna i obyczaje dawnych mieszka ców Warszawy

Szyldy staromiejskie

Cykl wykładów prezentuje wybrane aspekty życia codziennego mieszkańców dawnej Warszawy w jej różnych okresach historycznych. Pracownicy Działu Archeologicznego opowiadali o kulturze materialnej, obyczajach i warunkach życia w późnośredniowiecznym i nowożytnym mieście. Zagadnienia te prezentowane były na podstawie zabytków archeologicznych, przekazów pisanych oraz bogatej ikonografii, w sposób pozwalający na lepsze zrozumienie omawianych czasów.

Są jednym z najczęściej fotografowanych przez turystów detali warszawskiej Starówki. Małe dzieła sztuki rzeźbiarskiej i metaloplastycznej, tworzone na zlecenie państwowych firm w latach 50. i 70. przez znakomitych projektantów i wykonawców, toną obecnie w powodzi krzykliwych reklam. Kiedy, skąd i jakimi drogami przywędrował do polskich miast zwyczaj wieszania na elewacjach kamienic szyldów cechowych Dlaczego przybrały takie, a nie inne kształty Dlaczego zaczęły znikać z pejzażu XIX-wiecznego miasta i co się z nimi później działo Dlaczego po krótkiej przerwie pojawiły się ponownie i jaki to miało związek z najnowszymi losami Warszawy Cykl wykładów poświęcony był historii tradycyjnych szyldów cechowych, z braku lepszego określenia nazywanych „semaforami”. W pierwszym z nich była mowa o średniowiecznej genezie i historii rozwoju szyldów cechowych. Drugi, poświęcony powojennemu renesansowi tej formy reklamy, zakończony został spacerem ulicami Starówki w poszukiwaniu syren, bazyliszków i węży Eskulapa.

PROWADZĄCA: Katarzyna Meyza

Technika miała jednak także destrukcyjny wpływ na życie miasta. Szacuje się, że podczas II wojny światowej 85 zabudowy Warszawy zniknęło z powierzchni ziemi. Techniczne aspekty zniszczenia zabudowy stolicy po upadku powstania warszawskiego oraz zniszczenia getta są zagadnieniem słabo zbadanym i często pomijanym w historiografii. Palenie całych kwartałów miasta i wysadzanie jego zabudowy przeprowadzano metodycznie i z inżynierską precyzją. Do wywozu gruzu z terenu getta zastosowano również nowoczesne urządzenia i system technologicznych kolei wąskotorowych i bocznic normalnotorowych. Serię wykładów zamknęło spotkanie poświęcone historii kolei. Ruch kolejowy na linii średnicowej otwarto 2 września 1933 roku, trzy lata później zelektryfikowano ją wraz z pierwszymi liniami Węzła Kolejowego Warszawskiego. Budowa i elektryfikacja tej krótkiej linii miała doniosłe znaczenie techniczne i gospodarcze – w istotny sposób wpłynęła na zmiany urbanistyczne i układ komunikacyjny sieci kolejowej stolicy. Wykład dotyczy aspektów historycznych, technicznych i urbanistycznych budowy „średnicy”.

Cykl wykładów o dziełach sztuki i zespołach urbanistycznych wpisanych, podobnie jak warszawskie Stare Miasto, na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Podczas wykładów omówione zostały najważniejsze obiekty, wśród których znajdą się: historyczne centra Florencji, San Gimignano, Sieny, Pienzy, Urbino i Wenecji, Piazza del Duomo w Pizie, wille w Ti oli, wille medycejskie w Toskanii oraz zespoły pałacowe w Mantui i Sabbionecie. PROWADZĄCY: dr Olaf Kwapis 13 STYCZNIA

Piazza del Duomo Piza 27 STYCZNIA

Historyczne centrum Sieny 3 LUTEGO 2015

Historyczne centrum Florencji 24 LUTEGO

Historyczne centrum San Gimignano 10 MARCA

Historyczne centrum Urbino 24 MARCA

Historyczne centrum Pienzy 14 KWIETNIA

PROWADZĄCY: dr Zbigniew Tucholski

Wenecja i jej Laguna

20 LIPCA

28 KWIETNIA

ródlądowe porty Warszawy

Willa Hadriana i willa d’Estów w Tivoli

17 SIERPNIA

12 MAJA

Techniczne aspekty zniszczenia zabudowy warszawskiej wraz z terenem getta

Wille medycejskie 26 MAJA

21 WRZEŚNIA

Zespoły pałacowe Mantui i Sabbionety

Budowa i elektryfikacja linii rednicowej w Warszawie

19 PA DZIERNIKA

Fajki gliniane w Warszawie – obyczaj palenia tytoniu PROWADZĄCA: Ewelina Więcek

talia UNESCO

Francja UNESCO

16 LISTOPADA

Druga seria cyklu wykładów o wyróżnionych przez UNESCO dziełach sztuki i zespołach urbanistycznych, uznanych za dziedzictwo kulturowe ludzkości. Tym razem dotyczyła Francji – obiektów i miejsc istotnych dla dziejów tego kraju oraz sztuki światowej. W czasie spotkań uczestnicy dowiedzieli się, dlaczego akurat te zabytki znalazły się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO i co stanowi o ich wyjątkowej wartości.

Kuchenne rewolucje Lucyny wierczakiewiczowej PROWADZĄCA: Karolina Blusiewicz 21 GRUDNIA

Obuwie dawnych warszawian

PROWADZĄCA: Kamila Baturo

Technika w życiu i zagładzie miasta

25 MAJA

Od wieńca z winoro li do neonu czyli jak zwabi klienta

Seria wykładów dotyczyła zagadnień związanych z komunikacją i infrastrukturą techniczną Warszawy oraz technologicznych aspektów zniszczenia miasta. Pierwszy wykład obejmował historię żeglugi parowej na Wiśle oraz wszystkich trzech portów warszawskich: Czerniakowskiego, Handlowego na Pradze (Port Praski) oraz Żerańskiego.

22 CZERWCA

Wisienka na torcie czyli dyskretny urok nowej Starówki

144

PROWADZĄCY: dr Olaf Kwapis 6 PA DZIERNIKA

Arles – rzymskie i romańskie dziedzictwo 15 PA DZIERNIKA

Historyczne centrum Awinionu 20 PA DZIERNIKA

Dr Olaf Kwapis i Anna Zasadzińska, fot. MW

Historyczne centrum Lyonu

145

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

27 PA DZIERNIKA

Romańskie

Spacery

zelay

3 LISTOPADA

Reims – katedra koronacyjna królów Francji 17 LISTOPADA

Burzliwe dzieje katedry w Chartres 24 LISTOPADA

Katedra w Amiens 11 GRUDNIA

Historyczne centrum Strasburga 8 GRUDNIA

Proj. Ania Światłowska

Zespół pałacowy w Wersalu 15 GRUDNIA

Nad brzegami Sekwany – Pary

Osta ce – kamienice warszawskie i ich mieszka cy, czę Podróże z Muzeum rak

Przez ostatnie kilkadziesiąt lat kamienice były jednymi z najbardziej niedocenianych zabytków Warszawy. Te nieliczne, które przetrwały wojnę, musiały jeszcze stawić czoła nowemu systemowi, który eklektyzm i secesję uznał za „kierunki wsteczne”. Wiele kamienic rozebrano, a pozostałe odebrano właścicielom, skazując je na wieloletnią dewastację. Dziś część kamienic przeszła renowację i odzyskała dawne piękno, pozostałe zaś trwają w różnym stanie zaniedbania. Tylko w nielicznych można spotkać mieszkańców pamiętających jeszcze lata 30. XX wieku. Spacery odbyły się śladami tych właśnie domów, opisanych w trzech tomach książki autorstwa Magdaleny Stopy, ze zdjęciami Jana Brykczyńskiego – Ostańce. Kamienice warszawskie i ic mieszkańcy.

W kolejnym sezonie spotkań z serii Podróże z Muzeum, tematem wykładów było dziedzictwo archeologiczne oraz miejsca w Iraku, które figurują na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO albo na taki wpis czekają. Podczas podróży poznaliśmy Babilon, jedno z największych i najsławniejszych miast starożytnego Bliskiego Wschodu, miasto Hammurabiego i Nabuchodonozora, niewoli babilońskiej, miejsce śmierci Aleksandra Wielkiego, ale też miasto wieży Babel czy „wiszących ogrodów”, jednego z siedmiu cudów świata. Następnym przystankiem w podróży był północny Irak – tereny nad Tygrysem, Dolnym i Górnym Zabem, czyli kraina miasta-państwa Aszur. Odwiedziliśmy odkryte przez archeologów wspaniałe miasta, pałace królewskie, świątynie i fortyfikacje, ale też skromne domy prywatne. Tematem trzeciego spotkania była wpisana w zeszłym roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Cytadela w Erbil.

ródmie cie czę ródmie cie czę 22 SIERPNIA

Wola 26 WRZEŚNIA

Praga

PROWADZĄCY: Ali A. Al.-ibadi, Rebaz. J.A. Nanekeli

Wraz ze zmianą ustrojową, społeczną i gospodarczą lat 90. pojawiły się nowe możliwości (ale i nowe niebezpieczeństwa) w dziedzinie architektury czy kształtowania miasta. Synonimem Warszawy tamtego okresu jest dziś zarówno barwna fasada hotelu Sobieski, jak i wspomnienie bazaru szczelnie wypełniającego pustkę placu Defilad. To kontrast pomiędzy błyskiem szklanych wieżowców a jaskrawo wyklejonymi witrynami lokalnych sklepów. To także postmodernizm – częściej kojarzony ze stylistycznym pastiszem, rzadziej z konkretną wizją przestrzeni publicznej. Podczas spacerów uczestnicy cofali się o 20–25 lat po to, by tropić architektoniczne czy urbanistyczne ślady transformacji i traktować je jak preparaty martwego już organizmu. Mieli szansę na nowo odkryć obiekty kojarzone z estetyką postmodernizmu i inaczej spojrzeć na procesy, które ukształtowały ich najbliższą okolicę. PROWADZĄCA: Aleksandra Stępień 3 MAJA

Czym chata bogata Ró ne oblicza postmodernizmu w architekturze

PROWADZĄCY: Andrzej Skalimowski 2 MAJA

7 CZERWCA

Biuro Odbudowy Stolicy gmachy BOS-u przy ulicy Chocimskiej Belweder pawilon Szpitala Ujazdowskiego osiedle domków fińskich na Jazdowie

Mity o city. W poszukiwaniu centrum miasta 5 LIPCA

Półka kiczowatych bibelotów czyli o pamięci współczesnego miasta

6 CZERWCA

Pracownie i biura projektowe pałac Pod Blachą pałac Błękitny ulica Królewska

2 SIERPNIA

Między wielkomiejskim spektaklem a lokalną codzienno cią

4 LIPCA

1 SIERPNIA

25 LIPCA

Trans ormacje Wokół Warszawy lat

Cykl spacerów poświęcony instytucjom i ludziom, którzy planowali, a następnie realizowali odbudowę Warszawy w latach 1945–1955. Tak wielkie przedsięwzięcie, jakim była odbudowa zniszczonego miasta, wymagało lokalowego zaplecza. Żeby pomieścić wszystkich architektów, urbanistów i kreślarzy, należało zająć, a z czasem wybudować obiekty, w których mogliby wykonywać swoją pracę. Podobnymi mechanizmami rządziła się administracja państwowa i partyjna, która z czasem potrzebowała coraz więcej przestrzeni użytkowej. W trakcie spacerów uczestnicy oglądali między innymi kamienice, w których ulokowano dyrekcję Biura Odbudowy Stolicy, domki fińskie postawione dla jego pracowników, Dom Partii oraz gmachy biur projektowych wzniesionych w latach 50. Cykl został zakończony spacerem po Powązkach Wojskowych – miejscu spoczynku wielu fachowców i artystów związanych z odbudową Warszawy.

23 MAJA 27 CZERWCA

Od Aszur do Niniwy. O historii i archeologii północnego Iraku

–

Ostańce – kamienice warszawskie i ich mieszkańcy ródmie cie czę

20 STYCZNIA

Odbudowa Warszawy Ludzie i instytucje

Gmachy administracyjne kamienica Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy Dom Partii Mincówka ulica Krucza gmach Ministerstwa Rolnictwa

PROWADZĄCA: Magdalena Stopa

PROWADZĄCY: dr Franciszek M. Stępniowski

entrum Interpretacji abytku

6 WRZEŚNIA

Powrót do miasta. Architektura i urbanistyka jako sposób na pustkę Aleksandra Stępień – historyczka sztuki, zajmuje się powojenną architekturą Warszawy i badaniami nad przestrzenią miasta. Przygotowywała wykłady i oprowadzania dla Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Fundacji Bęc Zmiana czy Festiwalu Nauki. Publikowała w internetowym portalu kwartalnika „Res Publica”, w „2 3D” oraz w antologiach i wydawnictwach pokonferencyjnych Postmodernizm polski. Arc itektura i urbanistyka, Warszawa 2013, Pod dyktando ideologii. Studia z dziejów arc itektury i urbanistyki w Polsce udowej, Szczecin 2013. Od 2012 roku członkini stowarzyszenia Miasto Moje a w Nim

Mieszkania decydentów i ludzi odbudowy ulica Koszykowa aleja Przyjaciół ulica Marszałkowska 5 WRZEŚNIA

Cmentarz Wojskowy na Powązkach. Miejsce spoczynku wielu artystów architektów i in ynierów Andrzej Skalimowski – absolwent Instytutu Historycznego UW, w Instytucie Historii PAN przygotowuje biografię Józefa Sigalina, naczelnego architekta Warszawy, pracownik Centrum Interpretacji Zabytku Muzeum Warszawy

17 LUTEGO

Magdalena Stopa – historyczka sztuki, dziennikarka, autorka książek o Warszawie i jej mieszkańcach: zemieślnicy warszawscy, Kapliczki warszawskie, Ostańce. Kamienice warszawskie i ic mieszkańcy, Słodka Warszawa, leb po warszawsku, My, rowerzyści z Warszawy

Cytadela w Erbil PROWADZĄCY: dr Dariusz Szeląg 17 MARCA

Babilon wiecznie ywy

146

147

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Warszawski socrealizm

Pójdę na Stare Miasto

entrum Interpretacji abytku

proces przemian. Wyrazem tej zmienności, obok architektury, układów komunikacyjnych czy stratyfikacji społecznej jest nazewnictwo miejskie. Są w Warszawie ulice, które nazwy zmieniały po wielokroć. Mimo tej niestałości przechowują one historie i mówią o tradycjach tych miejsc. Spacery wiodły szlakami przemianowanych ulic. Był to jednak tylko przyczynek do gawędy o przestrzeni – tak w perspektywie historycznej, jak współczesnej.

PROWADZĄCY: dr Przemysław Deles 31 MAJA

W 35 rocznicę wpisu Historycznego Centrum Warszawy na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w Muzeum Warszawy odbył się cykl spacerów poświęconych dekoracjom Starego i Nowego Miasta. Podczas spotkań uczestnicy dowiedzieli się, kto tworzył dekoracje plastyczne na Starym i Nowym Mieście, jaka była ich tematyka i co inspirowało twórców, a także jakie techniki zastosowali do ich wykonania. Spacery były próbą powrotu do czasów odbudowy Starówki, czyli do lat 50. XX wieku, odtworzenia ich klimatu i wirtualnym spotkaniem z budowniczymi, artystami i mieszkańcami.

Cykl spacerów poświęconych architektonicznemu i urbanistycznemu dziedzictwu socrealizmu w stolicy. Budowane w I połowie lat 50. XX wieku gmachy, osiedla i założenia miejskie powstawały w konkretnym kontekście politycznym i ideologicznym, który często przesłaniał ich walory funkcjonalne i estetyczne. Pałac Kultury i Nauki wciąż bywa postrzegany wyłącznie jako symbol sowietyzacji miasta, w gmachach ministerstw widzi się tylko siedziby komunistycznych władz, powstanie MDM to dla niektórych jedynie próba wymazania z pamięci przedwojennej Warszawy. Tymczasem każde z założeń urbanistycznych odwiedzanych w trakcie spacerów ma przemyślaną funkcję i estetykę, jest świadectwem czasów, gdy całościowy plan i harmonia poszczególnych elementów zajmowały wysoką rangę w sztuce budowania miast. Kontekst ideologiczny jest już historią, kompozycja przestrzenna do dziś określa charakter tych miejsc. Czy dziedzictwo I połowy lat 50. może wzbogacić nasze spojrzenie na współczesne przemiany estetyczne Warszawy

PROWADZĄCA: Urszula Zielińska-Meissner 16 MAJA

Dekoracje malarskie i sgraffita na Starym Mie cie 20 CZERWCA

Dekoracje malarskie i sgraffita na Nowym Mie cie 18 LIPCA

Dekoracje plastyczne na Starym i Nowym Mie cie 15 SIERPNIA

PROWADZĄCY: Krzysztof Mordyński

Co nam zostało z tych lat czyli podró w czasie – sklep lekarz, fryzjer, kawiarnia, kino

17 MAJA

19 WRZEŚNIA

Mieszkańcy Starego Miasta – próba rekonstrukcji

Mariensztat osiedle jako element krajobrazu 21 CZERWCA

Urszula Zielińska-Meissner – historyczka sztuki, od wielu lat związana z ochroną zabytków Warszawy i jej dziedzictwem. W latach 1998–2002 kustosz, a następnie współpracownik Muzeum Teatralnego w Warszawie. Od 2001 roku nieprzerwanie pracuje w Biurze Stołecznego Konserwatora Zabytków

Pałac Kultury i Nauki po czym pozna dominantę 19 LIPCA

O ministerstw czyli aleja gmachów władzy 16 SIERPNIA

30 SIERPNIA

Wiedeński szyk dr Przemysław Deles – historyk, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, kustosz w Ośrodku Badań Historycznych oraz kierownik Projektu Rezydencje Europy w Zamku Królewskim w Warszawie, badacz zagadnień z zakresu dziejów podróży oraz ideologii i propagandy władzy

PROWADZĄCY: Piotr Otrębski 9 MAJA

Odbudowa na dwa koła

Z Gnojowej Bednarska czyli z salonu Warszawy stromo ku Wi le

Czy rozpoczęta jeszcze w latach 40. XX wieku budowa nowych dzielnic Warszawy poza jej przedwojennymi granicami to odbudowa czy ekspansja Niezależnie od tego, jak ją nazwiemy, mówi nam ona prawdopodobnie więcej o urbanistycznej rzeczywistości tamtych czasów niż śródmiejskie inwestycje. Proces ten, wytyczany w kolejnych planach, podążał za dwoma głównymi postulatami: masowego mieszkalnictwa dla klasy robotniczej oraz rozwoju ciężkiego przemysłu. Właśnie te hasła stały się tematami dwóch rowerowych wypraw architektonicznych.

13 CZERWCA

Od placu elaznej Bramy do Kercelaka czyli jak handlowano w dawnej Warszawie 11 LIPCA

W trójkącie literackim – d. Erywańska i okolice 8 SIERPNIA

Gdzie ten Marywil? Czyli na trakcie senatorów 12 WRZEŚNIA

Rondo Mokotowskie – wielkomiejski koniec miasta Piotr Otrębski – doktorant na Uniwersytecie Warszawskim, dziennikarz, autor audycji radiowych i publikacji o Warszawie, organizator i sędzia Varsa ianistycznych Mistrzostw Amatorów „Retroring”, współtwórca klubokawiarni Retrospekcja przy ulicy Bednarskiej

PROWADZĄCY: Paweł Pedrycz 30 MAJA

Osiedle Koło – Osiedle Przyjaźń. Od modernizmu do socrealizmu

Poznaj swoją dzielnicę Wola

29 SIERPNIA

Wola może być dla współczesnej Warszawy przestrzenią odkrywania, jak powstaje i działa miasto. W czasach wolnych elekcji stawała się miejscem świętowania demokracji szlacheckiej, od XVIII wieku rozwijał się tu przemysł, w ślad za nim postępowała migracja robotników i przedsiębiorców. Wola była dla Warszawy zarówno rozsadnikiem różnorodności (religijnej, etnicznej, społecznej), jak i polem eksperymentów (w organizacji przemysłu czy mieszkalnictwa). Współcześnie znowu intensywnie się rozwija, przyprawiając o ból głowy miłośników miejskiego ładu. Pod warstwą chaosu przestrzennego znajdują się tu także chaos i luki w pamięci, dotyczącej między innymi warszawskiego getta oraz rzezi ludności Woli.

Okolice erania. Industrialne oblicze odbudowy

Plac Konstytucji jako urbanistyczne dzieło sztuki 20 WRZEŚNIA

Muranów wielkomiejsko

Dwie ulice na krzy

Z przewodnikiem w ręku

i sielanka

Spacery po mieście, którego już nie ma – Warszawie XIX wieku. Dały możliwość spojrzenia na miasto z perspektywy niecodziennej – anglosaskiej literatury podróżniczej. W ramach wędrówki istniejącymi oraz nieistniejącymi ulicami i placami uczestnicy „byli oprowadzani” między innymi przez brytyjskich dyplomatów i ich żony, amerykańskich i angielskich polityków oraz poetów, australijskiego ministra, indyjskich oficerów, wybitnych dziennikarzy londyńskich i nowojorskich, ortopedów i chirurgów, tajemniczych anonimów. Spojrzeliśmy na Warszawę oczami księcia Wellingtona, siostrzeńca Jane Austen, znakomitego poety Bayarda Taylora i wielu innych.

Krzysztof Mordyński – historyk, doktorant Instytutu Sztuki PAN, zajmuje się historią warszawskiej architektury i urbanistyki przełomu lat 40. i 50. XX wieku

Paweł Pedrycz – praktykujący architekt i doktorant na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Interesuje się teorią projektowania, zwłaszcza odzwierciedlaniem się aktualnych procesów cywilizacyjnych w przestrzeni. Poza działalnością zawodową i naukową zajmuje się edukacją architektoniczną w ramach Towarzystwa W Przestrzeni

mię ma znaczenie, czyli tam, gdzie ulice zmieniały nazwy Pojęcie palimpsestu – rękopisu spisanego na używanym wcześniej materiale – można z powodzeniem odnieść do rzeczywistości miejskiej. W Warszawie takie nadpisanie jednego tekstu na drugim realizuje się wyraźnie i bezwzględnie. Dynamika przekształceń cechuje Warszawę od wieków, a wydarzenia takie jak najazd Szwedów czy powstanie warszawskie drastycznie przyśpieszały ten

PROWADZĄCY: Michał Krasucki 24 MAJA

Przemysł na Woli od wiatraków do Art Norblin PROWADZĄCY: dr Zbigniew Tucholski 28 CZERWCA

Kolejowa Wola

Spacer Warszawski socrealizm, fot. MW

148

149

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

PROWADZĄCY: Ewa Andrzejewska

PROWADZĄCA: Jolanta Wiśniewska

26 LIPCA

19 LIPCA

Dzieje Woli na cmentarzu ewangelicko-augsburskim

Znani i nieznani. Ludzie Pragi

PROWADZĄCA: Hanna Nowak-Radziejowska

PROWADZĄCY: Adam Lisiecki

23 SIERPNIA

Wola czasów wojny getto ydowskie polska ludno i powstanie warszawskie na Woli

entrum Interpretacji abytku

16 SIERPNIA

cywilna

Dzień wolny. Na pla ę czy do Portowej PROWADZĄCY: Jarosław Kaczorowski

PROWADZĄCY: Paweł Pedrycz

20 WRZEŚNIA

27 WRZEŚNIA

Fabryki Kamionka. Drugie ycie

Mieszkania i ich mieszkańcy osiedla projektowane ze społeczną wra liwo cią

Jarosław Zieliński – historyk, arsa ianista. Autor i współautor kilkudziesięciu publikacji poświęconych Warszawie, książek oraz przewodników historycznych po warszawskich dzielnicach. Współtwórca reaktywowanego miesięcznika „Stolica”

Michał Krasucki – historyk sztuki, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, doktorant Instytutu Sztuki PAN, współinicjator miejskiego Zespołu ds. Warszawskich Historycznych Pracowni Artystycznych przy Prezydencie m.st. Warszawy, któremu przewodniczy. Autor publikacji na temat architektury miasta (Warszawskie dziedzictwo postindustrialne, Żol. Ilustrowany atlas arc itektury Żoliborza)

Adam Dylewski – rodowity prażanin. Autor przewodników krajoznawczych i książek historycznych, w tym wielu z dziedziny judaistyki, między innymi tłumaczonego na kilka języków przewodnika ladami Żydów Polskic . Obecnie pracownik Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Zbigniew Tucholski – pracuje jako adiunkt w Instytucie Historii Nauki i Techniki PAN. Autor licznych rozpraw naukowych na temat historii techniki i inżynierii miejskiej

Jolanta Wi niewska – pracowniczka Muzeum Warszawskiej Pragi, autorka licznych publikacji poświęconych prawobrzeżnej Warszawie

Ewa Andrzejewska – działaczka miejska, współpracuje z Fundacją Hereditas. Przewędrowała z warszawiakami większość dzielnic miasta, ale najbliższa jest jej Wola – mieszka tu bowiem od dziecka

Adam Lisiecki – pracownik Muzeum Warszawskiej Pragi – specjalista do spraw edukacji. Badacz praskiej ikonografii

Hanna Nowak-Radziejowska – kierowniczka Muzeum Woli, animatorka kultury, współautorka projektów społeczno-kulturalnych (między innymi Odzyskiwanie – Targówek Fabryczny, Reblok, 4 czerwca: Wyłącz System)

Jarosław Kaczorowski – znawca i miłośnik Pragi, szczególnie jej dawnej architektury przemysłowej. Współautor przewodnika dydaktycznego o Warszawie wielokulturowej

Poznaj swoją dzielnicę Praga Cykl spacerów poświęcony prawej stronie Warszawy, a w szczególności jednej z najstarszych dzielnic stolicy – Pradze. Uczestnicy plenerowych spotkań przyglądali się architekturze mieszkalnej i fabrycznej tej części miasta, religijnym aspektom życia codziennego oraz sposobom spędzania wolnego czasu przez dawnych i obecnych prażan. PROWADZĄCY: Jarosław Zieliński 17 MAJA

Praski dom mieszkalny PROWADZĄCY: Adam Dylewski 21 CZERWCA

ydowskie dziedzictwo prawobrze nej Warszawy

150

151

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

19. Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik

oc Muzeów w Muzeum Warszawy

Noc Muzeów w Muzeum Warszawy

Anatomia warszawska to nocna podróż po oddziałach Muzeum Warszawy, w ramach której można było zbadać swoją warszawską tożsamość, poszukać odpowiedzi na pytania o umysł, duszę i ciało, emocje i pamięć „prawdziwego warszawiaka”.

Anatomia Warszawska

16 maja MIEJSCE: wszystkie oddziały Muzeum Warszawy poza kamienicami

w Rynku Starego Miasta (w remoncie)

9 MAJA MIEJSCE: Stadion Narodowy TEMAT WIODĄCY: Światło PROGRAM MERYTORYCZNY MUZEUM WARSZAWY:

SCENARIUSZ: Mika Grochowska KOORDYNATOR DZIAŁAŃ ODDZIAŁÓW: Anna Mizikowska WSPÓŁPRACA: Muzeum Jazzu, przy wydarzeniu

zego szukali jazzmani na Pradze

Paweł E. Weszpiński

PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Ania Światłowska

Wystawa Dawna Warszawa światłem kartowana

Muzeum, dzięki różnorodności swoich oddziałów, stanowi doskonałą platformę do badania tematu tożsamości. Każdy oddział na jedną noc stał się swoistym laboratorium Warszawy i zapraszał warszawiaków do oglądania samych siebie. Noc Muzeów była doskonałą okazją, aby przyjrzeć się poszukiwaniu tożsamości i w żartobliwy, czasem ironiczny sposób pokazać jego różne aspekty. Badając anatomię warszawską, trzeba było odpowiedzieć na pytania: Co kocham Czego się wstydzę Jakie mam marzenia Na jaką chorobę cierpię Czy jeśli nie urodziłem się w Warszawie, mogę odnaleźć tu swój dom Do 3.00 nad ranem trwała potańcówka w rytmie lat 50. w Muzeum Warszawskiej Pragi.

ILUSTRACJE: fragmenty map i planów Warszawy ze zbiorów Muzeum Warszawy OPRACOWANIE GRAFICZNE PLANSZ: Anna Piwowar OPROWADZANIE PO WYSTAWIE: Paweł E. Weszpiński, Katarzyna Wagner, Rafał Radziwonka

Mapa, jak każdy przekaz informacyjny odbierany zmysłem wzroku, istnieje o tyle, o ile jest poddana działaniu światła. Zarówno na etapie redakcji, rysowania oraz druku, jak i czytania gotowego dzieła. Światło stanowi jednak nie tylko o istnieniu przekazu, ale też o jego cechach. Wychodząc z takiego założenia, podczas Pikniku podzieliliśmy się refleksją badawczą, będącą wycinkiem badań naukowych prowadzonych w Muzeum Warszawy. Dotyczyła ona pracy nad zbiorami kartograficznymi Muzeum, realizowanej w sposób nietypowy – z perspektywy kartografa. Ekspozycja oraz rozmowy prowadzone przez pracowników Muzeum z uczestnikami Pikniku zachęcały do refleksji nad przedmiotami, obiektami, które są esencją działalności każdego muzeum i które nieraz w niespodziewany sposób potrafią odpowiedzieć na frapujące pytania. Wystawa była jednym z wydarzeń, poprzez które Muzeum Warszawy uczestniczyło w programie obchodów Międzynarodowego Roku Mapy zorganizowanego pod patronatem ONZ przez Międzynarodową Asocjację Kartograficzną.

W namiocie Muzeum Warszawy, fot. MW

PODCZAS NOCY MUZEÓW (WSZYSTKIE ODDZIAŁY)

Muzeum Drukarstwa PROGRAM MERYTORYCZNY MUZEUM DRUKARSTWA W NAMIOCIE MUZEUM WARSZAWY: Andrzej Zaborowski OBSŁUGA PRASY DRUKARSKIEJ: zespół Muzeum Drukarstwa

Podczas Pikniku uczestnicy mogli samodzielnie wykonać druk okolicznościowy z linorytu wykonanego w Muzeum Drukarstwa, korzystając z zabytkowej prasy drukarskiej. Stoisko odwiedziło ponad 2000 zwiedzających.

11 260 uczestników

Proj. Ania Światłowska

152

153

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

oc Muzeów w Muzeum Warszawy

Centrum Interpretacji Zabytku

Korczakianum

Muzeum Ordynariatu Polowego

Duma i uprzedzenie, czyli paradoks Starego Miasta EMOCJE 19.00–01.00 Z czego powinniśmy być dumni, a czego w sobie nie doceniamy Odpowiedź kryła się w historii odbudowy Starego Miasta. Dlaczego naprawdę Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Mikro istorie z Domu dzieci DUSZA 19.00–22.00 To był wieczór opowieści o życiu przedwojennej Warszawy i mieszczącym się w niej Korczakowskim Domu Sierot. Przewodnikami byli jego główni mieszkańcy, czyli dzieci. Ich oczami oglądaliśmy świat drobnych, codziennych spraw, z którego wyłonił się autentyczny, żywy obraz wyjątkowej instytucji. Mozaika pamięci, błyski minionej Warszawy zawarte w mikrohistoriach przeznaczone były zarówno dla młodszych, jak i starszych.

Patriotyzm stolicy SERCE/ROZUM 19.00–01.00 Warszawa od zawsze była miejscem demonstracji uczuć patriotycznych. Jak współczesny warszawiak wyraża swój patriotyzm Z bronią w ręku czy w codziennym trudzie Serce kontra rozum. Gdzie ukrywa się twój patriotyzm 22.00–23.00 Katedra Polowa Wojska Polskiego, koncert organowy w wykonaniu wirtuoza Emanuela Bączkowskiego.

Fot. MW

Muzeum Warszawskiej Pragi

Wszystkie drogi prowadzą na Pragę CHARAKTER 19.00–03.00 Na Pragę jeździło się zawsze – po żywność, nielegalne dokumenty, ciuchy z Zachodu, obcą walutę, płyty. Dziś można tu znaleźć znikające rzemiosło, lokalne smaki, wolniej płynący czas i fragmenty ocalałej Warszawy. Autentyczność, lokalność, przedsiębiorczość, kreatywność, szczególny fason, język i styl – tu były zawsze. Z czego prażanie mogą być dumni Czego szukają warszawiacy na Pradze

Fot. MW Fot. MW

Muzeum Farmacji im. mgr. Antoniny Le niewskiej

oroba duszy, ciała i umysłu współczesnego warszawiaka CIAŁO 19.00–01.00 Na jedną noc Muzeum Farmacji zamieniło się w centrum diagnostyczne dla warszawiaków. Na miejscu na gości czekał specjalista ze szczegółową ankietą. Niezależnie na jaką warszawską chorobę zapadłeś, jedno jest pewne, tu znalazłeś na nią lek.

Muzeum Drukarstwa

Warszawa drukowana DZIAŁANIE 19.00–01.00 Rzemiosło, ręcznie wykonywane przedmioty, sztuka druku i jej dawne metody, typografia warszawska. W czasie Nocy Muzeów przedstawiliśmy naszą Oficynę Drukarską. Chcieliśmy firmować szlachetną sztukę typografii i razem z publicznością tłoczyć na zabytkowej prasie korektorskiej druki okolicznościowe. Każdy mógł zabrać do domu własnoręcznie wykonany linoryt.

Fot. MW

Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry

Pamię CZUŁOŚ 18.00–20.00 Opowieści i anegdoty z życia poległych. Jakimi byli ludźmi Co ich inspirowało, interesowało Jak wpływali na swoją rzeczywistość Pamięć konkretnych historii tych, którzy odeszli wraz ze znikającą Warszawą. Nasza pamięć. Zaopiekuj się – przyjedź, posłuchaj i zapal świeczkę. W sali audiowizualnej można było zobaczyć, jak Janusz Kusociński zdobywał złoty medal na Olimpiadzie w Los Angeles w 1932 roku, obejrzeć film Marka Piwowarczyka iepodległa zeczpospolita Kampinoska. Fot. MW

Barbakan

Fot. MW Fot. MW

154

zego na Pradze szukali jazzmani? – spotkanie z Markiem Karewiczem, Krzysztofem Sadowskim, Pawłem Brodowskim (we współpracy z Muzeum Jazzu). Pokaz wybranych fotografii Marka Karewicza, wybitnego fotografika gwiazd jazzu i estrady (tylko w tę jedną noc). Praskie inspiracje yrmanda – premiera książki eglane ciało – gorący oddec . Warszawa eopolda yrmanda. Udział wzięli: Sylwia Chutnik, Małgorzata Litwinowicz-Droździel, Marcin Gołąb i Włodzimierz Pessel.

Mury w obronie – arbakan METAMORFOZY | 19.00–01.00 Czy siedziałeś choć raz z dziewczyną na murach Barbakanu nocą Może, co gorsza, grałeś jej na gitarze To była krótka opowieść o tym, do czego naprawdę służą warszawiakom obiekty historyczne. Pokazaliśmy, jak zmieniła się rola murów obronnych Warszawy ze względu na ich praktyczne zastosowanie.

155

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Zamieszkując z nami, można było sprawdzić, jaką rolę pełnisz w warszawskiej rodzinie. Noc Muzeów w Muzeum Woli odbyła się tradycyjnie z udziałem Chóru Eksperymentalnego Gre Badanie, improwizatorów ze Szkoły Impro oraz sąsiadów – nestorów wolskiej opowieści. odzina na spacerze Kolonia Wawelberga – po XIX-wiecznym, niezwykłym osiedlu mieszkaniowym przy ulicy Górczewskiej 15A oprowadził Andrzej Chybowski.

Aukcja prac ana ykowskiego

Aukcja prac Jana Cykowskiego Rzeźby znalezione Niezwykłe znalezisko – rzeźby projektu Jana Cykowskiego odkryte w niszczejącej kamienicy, zaowocowało współpracą pomiędzy Muzeum Warszawy, Muzeum Narodowym w Warszawie i firmą Feni Group. Kameralna aukcja odbyła się w ogrodzie Królikarni.

Przedmiotem aukcji były 74 rzeźby, 2 z nich zostały przekazane przez firmę Feni do kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Warszawy, 6 zaś, jako darowizna żyjącym spadkobiercom. Aukcja odbyła się w ramach wydarzeń związanych z wystawą Figury retoryczne. Warszawska rze ba arc itektoniczna 191 –19 .

Fot. MW

Potańcówka w rytmie lat 50. Prowadzenie DJ Bigos (Piotr Wierzbicki). A ponadto: leżaki na tarasie, duety muzyczne, współczesny przewodnik multimedialny po pracowniach rzemiosła

Fot. MW

odzina na spacerze Skwer Sierpnia 19 – na tyłach budynków Wolska 58, Płocka 21, 25, 27, 29 ich mieszkańcy zapraszali na pokaz zdjęć i pogawędki historyczne o Woli. Od przodu i od tyłu – monodram inspirowany iemcewiczem od przodu i tyłu, wystawił Mateusz Nowak na balkonie Muzeum Woli.

Michał Suchora prowadzący aukcję, fot. MW

Fot. MW

na Pradze, pisanie bajek i kolorowanie komiksów przez dzieci, praska jadłodajnia literacka, labirynt piwnic, zwiedzanie dawnej żydowskiej Modlitewni. Muzeum Woli

Warszawa – dom WIĘ 19.00–01.00 Muzeum Woli mieści się w XIX-wiecznym domu rodziny Sikorskich. Budynek przetrwał i stoi samotnie pomiędzy blokami. W Noc Muzeów zamienił się znów w rodzinny dom. Rodzinę tworzyli współcześni mieszkańcy – przyjezdni i rodowici warszawiacy. Jak dzielili się obowiązkami i przywilejami Kto trzymał kasę i płacił rachunki Kto smażył przetwory na zimę Kto był głową rodziny

Agnieszka Tarasiuk, kuratorka Muzeum Rzeźby, fot. MW

Katalog aukcji, proj. Ania Światłowska, fot. MW

23 LIPCA MIEJSCE: Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni ORGANIZATOR: Muzeum Warszawy, Muzeum Rzeźby im. Xawerego

Dunikowskiego w Królikarni, Feni Group KOORDYNATORZY: Oliwia Mimi Bosomtwe, Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń MW; Piotr Drewko PROWADZENIE AUKCJI: Michał Suchora PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ I KATALOGU AUKCJI:

Ania Światłowska

156

157

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Warszawa w Budowie 7 Wystawa festiwalowa została przygotowana we współpracy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i Muzeum Warszawy, które było odpowiedzialne przede wszystkim za produkcję wystawy i kwerendy, udostępniło też liczne obiekty ze swoich zbiorów. Pracownicy Muzeum uczestniczyli w konsultacji elementów scenariusza oraz opracowali część tekstów umieszczonych na ekspozycji

Rzeźby na aukcję, fot. MW

Projekty pomników i rzeźb architektonicznych, socrealistyczne przedstawienia sportowców i żołnierzy, portrety twórców kultury, postacie alegoryczne – dzieła te, pochodzące z lat 40., 50. i 60. XX wieku, nie wpisały się w kanon polskiej rzeźby, a ich autor rzadko był wzmiankowany w literaturze przedmiotu. Dziś jego prace mają wartość historyczną – są znakiem swojego czasu. Świeże, pozbawione uprzedzeń spojrzenie pozwala docenić ich walory artystyczne: dobrze zakomponowane bryły, umiejętnie uchwycony ruch portretowanych postaci, dyskretnie, lecz sugestywnie przekazane emocje. Przez dziesięciolecia pozostawały zapomniane. Pokrywając się coraz grubszą warstwą kurzu, stały w pracowni artysty przy ulicy Koszykowej 49a w Warszawie. Cały budynek wraz ze znajdującymi się w nim ruchomościami został zakupiony przez Feni Grup – grupę spółek zajmującą się kompleksową odnową i sprzedażą lokali w historycznych kamienicach. Wiosną 2015 roku zarząd Feni Group, odkrywszy zbiór rzeźb w przyziemiu jednej z remontowanych kamienic, zwrócił się o pomoc do Muzeum Warszawy oraz Muzeum Rzeźby w Królikarni – oddziału Muzeum Narodowego w Warszawie. Dzięki współpracy dwóch stołecznych muzeów i firmy Feni Group udało się zorganizować błyskawiczną akcję ratunkową: spuścizna po Janie Cykowskim została zabezpieczona, wywieziona z placu budowy i zdezynfekowana. Chwilową przystań odnalezionym pracom zapewniło Muzeum Rzeźby w Królikarni, nie wszystkie jednak zostały włączone do muzealnych inwentarzy. Część dzieł wystawiono na aukcję publiczną. Rzeźby trafiły do osób prywatnych i firm, które zagwarantowały im opiekę, a dochód ze sprzedaży pomógł muzeum w dalszej realizacji misji ochrony i popularyzacji dziedzictwa kultury.

10 października – 11 listopada MIEJSCE: dawny budynek liceum im. Klementyny Hoffmanowej, ul. Emilii Plater 29, Warszawa ORGANIZATORZY: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i Muzeum Warszawy KURATOR: Tomasz Fudala (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) WSPÓŁPRACA KURATORSKA: Szymon Maliborski (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) PRODUKCJA: Joanna Trytek, Julia Missala (Muzeum Warszawy) ARTYŚCI I AKTYWIŚCI MIEJSCY BIORĄCY UDZIAŁ W WYSTAWIE:

3 Pokoje z kuchnią, Ilona Błaut, Tymek Borowski, Jakub Certowicz, Maciej Chodziński, Rafał Dominik, Franciszek Cieślak, E a He elke, Michał Januszaniec, Kolektyw Syrena, Michał Mioduszewski, Marina Napruszkina, Maciej Salamon, Jan Smaga, Jerzy Bohdan Szumczyk, Agnieszka Wach, Wojciech Zasadni, Ewa Zielińska KWERENDY: Oliwia MimiBosomtwe, Ewa He elke, Karolina Matysiak, Igor Łysiuk KONSULTACJE: Maria Sołtys (OW SARP), prof. Sławomir Gzell, Grzegorz A. Buczek, dr Justyna Zdunek-Wielgołaska (Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej), Tymek Borowski, Rafał Dominik TEKSTY: Beata Chomątowska, dr Dominika P. Brodowicz, Tomasz Fudala, Werner Huber, prof. Dariusz Jarosz, Ewa Perlińska-Kobierzyńska, Kolektyw Syrena, Konrad Łaski, Szymon Maliborski, Grzegorz K. Mika, Przemysław Pospieszny, Andrzej Skalimowski, Maria Sołtys, Aleksandra Kędziorek, Paweł Wajnicki, Ewa Zielińska, Marta Żakowska TŁUMACZENIE: Grzegorz Stompor, Małgorzata Buchalik REDAKCJA: Jolanta Kossakowska, Katarzyna Szaniawska ARCHITEKTURA WYSTAWY: Maciej Siuda WSPÓŁPRACA: Katarzyna Dąbkowska, Aleksandra Borzęcka, Rodrigo Garc a-González WSPÓŁPRACA: Katarzyna Witt, Aleksandra Nasiorowska (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) REALIZACJA: Ida Skrzeszewska, Ksenia Góreczna, Krzysztof Ruść, Michał Tański, Stanisław Miszkiel (Muzeum Warszawy), Michał Kałużny, Mariusz Maciejewski, Jo o Parracho dos Lebre Och, Monika Woźniak, Rafał Król, Leszek Jasiński WYKONAWCA: APA VIA Tomasz Tarnowski KOMUNIKACJA: Arletta Wojtala (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) PROJEKT GRAFICZNY: Piotr Chuchla PARTNERZY: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Archiwum Państwowe w Warszawie, Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, Instytut Polski w Tel Awiwie, Szkoła Architektury, Dizajnu i Inżynierii Cywilnej ZHAW Winterthur, Oddział Warszawski Stowarzyszenia Architektów Polskich, Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Klub 1500 m2

Jacek Bochiński KIEROWNIK DZIAŁU OPRACOWANIA ZBIORÓW MUZEUM WARSZAWY

Agnieszka Tarasiuk KURATORKA MUZEUM RZE BY IM. XAWEREGO DUNIKOWSKIEGO, ODDZIAŁ MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE

Warszawa w udowie

Wystawa Spór o odbudowę

Produkcja wystawy

Odbudowa Warszawy, rozpoczęta 70 lat temu, była wynikiem profesjonalnych dyskusji toczonych na polu urbanistyki od początku XX wieku o tym, jak żyć i mieszkać. Wystawa prezentowała, w jaki sposób stworzono nowoczesne miasto i jakie były główne kwestie sporne, o których dyskutowano. Dziś, gdy planowanie przestrzenne nie ma wysokiej pozycji w debacie publicznej, założycielski wkład odbudowy w obecny kształt stolicy bywa ignorowany. Wystawa prezentowała powojenną odbudowę jako sposób wychodzenia z kryzysu. Nie była ona, jak się często dziś uważa, fanaberią jednego systemu politycznego czy decyzją podyktowaną tylko emocjami, ale planowaniem zakorzenionym w dyskusjach urbanistów jeszcze przed zniszczeniem miasta w 1944 roku. Trzeba przyznać planistom Biura Odbudowy Stolicy, że choć nie udało im się uratować wszystkich budynków, a wiele ze względów planistycznych bądź politycznych rozbierano, to zaproponowany wtedy pomysł na miasto sprawił, że spełnia ono swoje stołeczne funkcje, odzyskało mieszkańców, otrzymało nowe architektoniczne oblicze, a nowe bloki zabudowy zyskiwały zielone wnętrza. Architekci-konserwatorzy odbudowę pomników kultury od fundamentów uzasadniali koniecznością edukacji przyszłych pokoleń. Inni rekonstrukcji zabytków przeciwstawiali konieczność nowych inwestycji. Wytaczali argumenty związane z wysokimi kosztami prac nad zabytkami, a nawet podważali wartość zabytkową wielu ocalałych budynków. Nie uważali za wartą ratowania ciasnej zabudowy z przełomu wieków. Historyzujących czy secesyjnych budynków sprzed 30–40 lat w ogóle nie uznawano za zabytkowe. Za priorytet uchodziło zapewnienie stolicy możliwości logicznego rozwoju. Do sukcesów odbudowy należało wyznaczenie dzielnicy zabytkowej, zachowanie skarpy warszawskiej jako zielonego serca miasta, zapewnienie mieszkańcom dopływu świeżego powietrza dzięki klinom nawietrzającym, wskazanie stref kluczowych dla administracji państwowej, szkolnictwa wyższego czy transportu szynowego. To w odbudowie położono nacisk na poprawę sytuacji mieszkaniowej i poprawienie alarmujących statystyk z czasu międzywojnia. Do dziś korzystamy z ukształtowanych wtedy przestrzeni publicznych i terenów otwartych. Zrozumienie odbudowy może nieść istotne znaczenie dla pozytywnych przemian i myślenia o przyszłości Warszawy. Współczesna tkanka miasta i jego układ przestrzenny został przecież ukształtowany w wyniku decyzji podjętych 70 lat temu, gdy rozpoczęto dźwiganie z ruin zniszczonej stolicy.

Budynek liceum zaprojektowany przez architekta Jerzego Baumillera, wybudowany na początku lat 60 stanowił ogromne wyzwanie dla producentów wystawy ze względu na braki w infrastrukturze elektrycznej, przeciwpożarowej i komunikacyjnej. Na działania Muzeum Warszawy związane z produkcją wystawy złożyły się: Wynajem przestrzeni wystawowej oraz uzyskanie wszelkich niezbędnych pozwoleń na jej realizację w dawnym budynku liceum Współpraca z architektem Maciejem Siudą przy przygotowaniu dokumentacji przetargowej dla wykonawcy wystawy Wyłonienie w przetargu wykonawcy wystawy i współpraca przy realizacji projektu Wykonanie gablot wystawowych z elementów mebli szkolnych Montaż części obiektów, podpisów Montaż i ustawienie oświetlenia Zapewnienie obsługi ekspozycji na wystawie Sprzątanie przestrzeni przed otwarciem i w trakcie wystawy Wsparcie techniczne w trakcie montaży i demontaży Obsługa transportów obiektów i elementów wystawienniczych PRZESTRZEŃ WYSTAWY: ponad 1000 m2 LICZBA EKSPONATÓW ORYGINALNYCH ZE ZBIORÓW MUZEUM WARSZAWY:

83 (rysunki na kalce, szkice, obraz olejny, zdjęcia) LICZBA OBIEKTÓW ZE ZBIORÓW MUZEUM WARSZAWY POKAZYWANYCH JAKO REPRODUKCJE: 19 (zdjęcia)

Tomasz Fudala KURATOR WYSTAWY SPÓR O ODBUDOWĘ

158

159

Popularyzacja wiedzy o Warszawie

Werniza wystawy

Warszawa w udowie

Ekspozycja

Od lewej: Tomasz Fudala, kurator wystawy; Jarosław Trybuś, Zastępca Dyrektora ds. Merytorycznych; Jarosław Jóźwiak, Zastępca Prezydenta m.st. Warszawy; Małgorzata Omilanowska, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Fot. Marcin Oli a Soto

Fot. Jakub Certowicz

160

161

162

163

Wystawy czasowe

Wystawy

Studenci architektury o przyszłości Pragi MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi KURATOR: Grzegorz A. Buczek KOORDYNACJA: Anna Wigura

Wystawy czasowe W 2015 roku odbyło się 21 wystaw czasowych. Miały one miejsce w oddziałach Muzeum Warszawy: Muzeum Woli, Muzeum Warszawskiej Pragi, Muzeum Farmacji oraz poza Muzeum Warszawy, jako wystawy plenerowe. Odbudowa Warszawy rozpoczęta w 1945 roku, 70 lat temu, była tematem wiodącym w programie merytorycznym Muzeum w 2015 roku. Bezpośrednie nawiązanie do niego stanowił przede wszystkim cykl wystaw w Sali Jednego Eksponatu oraz wystawa Trwa budowa w Muzeum Woli

Fot. MW

19 stycznia – 1 marca

Na wystawie prezentowane były projekty wykonane w Katedrze Projektowania Urbanistycznego i Krajobrazu Wiejskiego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, pod kierunkiem prof. Sławomira Gzella, w roku akademickim 2014/2015. Powstały one w kontekście zapowiadanej przez rząd ustawy o rewitalizacji oraz planowanych przez miasto działań rewitalizacyjnych mających w najbliższych latach objąć warszawską Pragę. W dyskusję nad rolą planów miejscowych w tym procesie włączyli się pracownicy Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, przygotowując i prowadząc semestralne ćwiczenie z projektowania takiego rodzaju planów. Jednym z eksperymentalnych celów ćwiczenia było odważne poszukiwanie nowych form zapisów planu miejscowego, odpowiadających na wyzwania rewitalizacji i odchodzących od rutyny planistycznej.

Wola Wawelbergów Reinefarth w Warszawie. Dowody zbrodni

MIEJSCE: wystawa plenerowa – MIEJSCE: Muzeum Woli KURATORKA: Hanna Nowak-Radziejowska WSPÓŁPRACA: Anna Banaś, Magdalena

Staroszczyk ARANŻACJA: Wojciech Cichecki TYPOGRAFIA, ANIMACJA: Michał Szota PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ:

Ania Światłowska PARTNERZY: Muzeum Powstania Warszawskiego, Dom Spotkań z Historią, Goethe-Institut w Warszawie, Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o., Towarzystwo Przyjaciół Woli, Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, Gagarin Studio

24 maja – 31 października

5 sierpnia 2014 – 21 maja 2015

W trakcie rzezi Woli trwającej od 5 sierpnia 1944 roku, według różnych szacunków zamordowano od 30 000 do 60 000 mieszkańców dzielnicy. Generał SS Heinz Reinefarth, zwany w tym kontekście katem Warszawy, po wojnie został burmistrzem na wyspie Sylt i deputowanym do Landtagu Szlezwika-Holsztynu. W 70. rocznicę mordu na ludności cywilnej, 5 sierpnia 2014 roku w Muzeum Woli otwarto wystawę będącą współczesną próbą przemyślenia odpowiedzialności Heinza Reinefartha. Wystawa opierała się na nieznanych w Polsce dokumentach z wstępnego postępowania śledczego w sprawie Reinefartha, które było prowadzone przez prokuraturę niemiecką we Flensburgu w latach 1963–1967.

Kolonia Wawelberga, ul. Górczewska 15 ORGANIZATORZY: Muzeum Woli,

Kolonia Wawelberga, Stowarzyszenie Mieszkańców i Przyjaciół ARANŻACJA WYSTAWY: Michał Szota PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ:

Michał Szota

Hipolitowi Wawelbergowi przyświecała myśl o zgodnym współistnieniu ludzi różniących się pochodzeniem, wyznaniem i statusem społecznym. Gorąco wierzył, że wspólne zamieszkanie „pod jednym dachem” zlikwiduje antagonizmy rasowe i wyznaniowe, zatrze różnice społeczne, a przez to przyczyni się do budowania polskiej, przyszłej państwowości. W latach 1898–1900 jego szczodrość jako fundatora oraz kunszt architekta, Edwarda Goldberga doprowadziły do stworzenia na Woli Kolonii Wawelberga – domów Fundacji Tanich Mieszkań im. Hipolita i Ludwiki małżonków Wawelbergów. Podczas pierwszego Święta Kolonii otwarta została wystawa plenerowa, przedstawiająca historię oraz idee, które przyświecały powstaniu Kolonii.

(ZOBACZ WIĘCEJ, SPRAWOZDANIE MUZEUM WARSZAWY 2014, S. 114–115)

Wydarzenia i wykłady PROWADZĄCA: Hanna Nowak-Radziejowska

Fot. MW

25 MARCA

Proces w Norymberdze 1 KWIETNIA

Heinz Reinefarth – historia ledztwa 15 KWIETNIA

Psychologia zbrodniarzy w wietle dokumentów procesowych 29 KWIETNIA

Rozliczanie przeszło ci nazistowskiej w Niemieckiej Republice Demokratycznej 20 MAJA

Historikerstreit czyli dyskusja niemieckich historyków o nazistowskiej przeszło ci w to samo ci Niemiec Zachodnich Fot. MW DYŻURY HISTORYKA: Marek Strok OPROWADZANIA KURATORSKIE: Anna Banaś

164

165

Wystawy

Dziedzictwo kulturowe warszawskiego armaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata

Wystawy czasowe

11 czerwca –10 grudnia Fot. MW

MIEJSCE: Muzeum Farmacji im. mgr Antoniny

Wydarzenia towarzyszące wystawie

Leśniewskiej.

Pokazy filmowe – 6 spotkań poświęconych filmom nawiązującym do tematu wystawy

KURATORKA: Magdalena Ciepłowska KIEROWNIK PROJEKTU: dr hab. Iwona Arabas,

prof. PAN

Zajęcia dla dzieci opierające się na pokazach filmu Wielka podróż olka i olka

WSPÓŁPRACA: Teresa Krupa, Anna Zabiegałowska-Sitek, Anna Zasadzińska, dr Zoja Bessudnowa (Państwowe Muzeum Geologiczne im. W.I. Wernadskogo w Moskwie), assoc. prof. Piotr Daszkiewicz (Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu), Ewa Kaczmarzyk (Muzeum Częstochowskie) ARANŻACJA: Wojciech Cichecki

Lekcje muzealne Mały botanik Sesja naukowa Dziedzictwo kulturowe warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata

PROJEKT KATALOGU I IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Ania Światłowska PARTNERZY: Instytut Historii Nauki PAN,

Muzeum Ziemi PAN, Muzeum Tatrzańskie im. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, Muzeum Częstochowskie, Zielnik Wydziału Biologii UW, Państwowe Muzeum Geologiczne im. W.I. Wernadskogo w Moskwie, Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu PATRONAT HONOROWY: Ambasador Republiki Czeskiej, Ambasador Węgier, Prezydent m.st. Warszawy oraz Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne PATRONAT MEDIALNY: RMF Classic (współpraca redakcyjna), „Farmacja Polska”, „Spotkania z zabytkami”, „Gazeta Farmaceutyczna”, „Menager Apteki”, TVP Warszawa Wystawa dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach priorytetu: Wspieranie działań muzealnych

KATALOG WYSTAWY:

Dziedzictwo kulturowe warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata AUTORKA TEKSTU: dr hab. Iwona Arabas prof. PAN REDAKCJA: Tadeusz Baranowski TŁUMACZENIE: Olga Mysłowska PROJEKT GRAFICZNY I SKŁAD: Ania Światłowska ISBN 978-83-62189-43-4

Celem wystawy było przedstawienie sylwetki znamienitego polskiego badacza przyrody, warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo (1845–1927) i zwrócenie uwagi na jego wkład do nauki światowej, a także podkreślenie tego, że ówczesną znajomość świata przyrody w dużej mierze zawdzięczano niewielkiej grupie naukowców, którzy mimo trudnych warunków życia i licznych przeciwności wytrwale i konsekwentnie poznawali i opisywali świat. Dzięki Ferdynandowi Karo do muzeów przyrodniczych i instytutów botanicznych na całym świecie trafiło ponad 80 tysięcy kart zielnikowych z syberyjskimi roślinami. Podczas wystawy w Muzeum Farmacji prezentowano wykonane przez niego okazy z wielu miejsc na Syberii. Obok autentycznych kart zielnikowych Ferdynanda Karo na wystawie można było również podziwiać żywą roślinę odkrytą przez niego, a także zajrzeć do jego korespondencji z innymi botanikami.

Katalog wystawy, proj. Ania Światłowska, fot. MW

Fot. MW

166

167

Wystawy

Nowi warszawiacy Historie awansów społecznych drugiej połowy

Wystawy czasowe

wieku

13 sierpnia – 31 października

PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ:

Na wolskiej działce, należącej do planowanej inwestycji Mennica Legacy Tower, odbył się wernisaż plenerowej edycji wystawy o nowych warszawiakach, dla których XIX-wieczna Warszawa stała się przestrzenią emancypacji i awansu. To historie ludzi, którzy samodzielnie zapracowali na swój sukces kształcąc się, pracując, angażując się w życie społeczne.

Ania Światłowska

(ZOBACZ WIĘCEJ, SPRAWOZDANIE MUZEUM WARSZAWY 2014, S. 112–113)

MIEJSCE: wystawa plenerowa – działka Mennica

Legacy Tower u zbiegu ulic Prostej i Żelaznej KURATORKA: dr Joanna Kubicka ARANŻACJA: Anna Śliwka, Agata Ł. Wierzbicka ORGANIZATORZY: Muzeum Woli, Mennica Legacy Tower

Pamiętnik massażystki, czyli przestrzenie intymne Warszawy przełomu i wieku MIEJSCE: Muzeum Woli KURATORZY: Anna Banaś,

Hanna Nowak-Radziejowska, Piotr Kubkowski ARANŻACJA: Beza Projekt PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ:

Vi id Studio

Podarować rzecz do muzeum KURATORKA: dr Ewa Klekot WSPÓŁPRACA: Ewa Kalnoj-Ziajkowska ARANŻACJA: Wojciech Cichecki PROJEKT ULOTKI I FOLDERU: Wiktor Podgórski

8 września – 20 grudnia

Maria Jadwiga Strumff z domu Szancer była jedną z pierwszych masażystek w XIX-wiecznej Warszawie. Nowa warszawianka, ochrzczona Żydówka, opuszczona żona z czworgiem dzieci – zarazem wnikliwa obserwatorka, swoje obserwacje „typów ludzkich” i własnego życia katalizowała, pisząc pamiętnik. Dotąd niepublikowany, jest jednym z nielicznych znanych polskich, kobiecych pamiętników tego czasu. Po ponad stu latach, dzięki darczyńcy – Tadeuszowi Strumffowi, który oddał do zbiorów Muzeum pamiętnik swojej babki, możemy podejrzeć świat, do którego dotąd nie mieliśmy dostępu.

20 września 2015 – 10 stycznia 2016 Wystawa prezentowała obiekty przekazane do Muzeum Warszawskiej Pragi przez mieszkańców dzielnicy. Dzięki akcji zbierania pamiątek z prawobrzeżnej Warszawy, rozpoczętej w listopadzie 2007 roku, Muzeum powiększyło swoje zbiory o około 1500 obiektów. W większości są to pamiątki rodzinne i pospolite przedmioty z ostatnich 100–150 lat. Na ekspozycji znalazły się z pozoru banalne rzeczy codziennego użytku i osobiste pamiątki zwykłych ludzi, odsłaniające praskie historie, które się z nimi wiążą. Ważnym celem wystawy było też pytanie o to, co dzieje się z obiektem ofiarowanym Muzeum. Co motywuje ludzi do przynoszenia do Muzeum swoich pamiątek Co Muzeum uznaje za wartościowe i dlaczego Jak funkcjonuje przedmiot użytkowy czy pamiątka, gdy stają się obiektem muzealnym

Fot. MW

Proj. folderu Wiktor Podgórski, fot. MW

Fot. MW

168

169

Wystawy czasowe

Wystawy

Trwa budowa – Warszawa zdaniem mieszka ców

–

22 września 2015 – 10 stycznia 2016

MIEJSCE: Muzeum Woli KURATORZY: Jan Mencwel, Jan Wiśniewski PARTNERZY: Miasto Stołeczne Warszawa, Oddział

Warszawski SARP, Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” oraz Ghelamco i Skanska PARTNERZY MEDIALNI: „Gazeta Wyborcza”, Bryla.pl, „Dom & Wnętrze”, „FUTU”, „F5”, „Notes na 6 tygodni” ARANŻACJA WYSTAWY: Zespół wespół PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ:

Zespół wespół WYSTAWA W RAMACH PROJEKTU NOWA TOWAROWA

Wydarzenia towarzyszące 15 LISTOPADA WARSZTATY RODZINNE PROWADZĄCY: Maciej Turczyniak (Fundacja Archeologia Fotografii)

Fot. Zespół wespół

Od wiatła do obrazu. Warsztaty z cyjanotypii 18 LISTOPADA WYKŁAD PROWADZĄCA: dr Ewa Klekot

Kupcy i cuda czyli skąd się wzięło muzeum 25 LISTOPADA WYKŁAD PROWADZĄCA: Anna Mizikowska

Historie rodzinne – jak je uchwyci i zachowa 2 GRUDNIA WYKŁAD PROWADZĄCA: dr Ewa Klekot

Ludzie i rzeczy w muzeum Warsztaty z cyjanotypii, fot. MW

6 GRUDNIA PROWADZĄCA: dr Ewa Klekot

Oprowadzanie kuratorskie 6 GRUDNIA WARSZTATY DLA DZIECI PROWADZĄCE: grupa I co było dalej, Krystyna Bocheńska i Natalia Leszczyńska

Podró e przez kurze czyli wielkie historie zaklęte w małych przedmiotach

Fot. Zespół wespół

W 1945 roku Warszawy nie było. Budynki zostały zburzone, mieszkańcy zginęli lub zostali wypędzeni z miasta. Jednak gdy tylko pojawiła się taka możliwość, ruiny zaczęły zapełniać się ludźmi, a kolejne fale powracających i przybywających rozpoczęły odbudowę. Mieszkańcy uprzątnęli gruzy tworząc miejsce na rekonstrukcję starej i stworzenie zupełnie nowej Warszawy. Pisano wówczas, że warszawiacy „zagłosowali nogami” za odtworzeniem swojego miasta – choć z początku przedsięwzięcie dźwignięcia go z ruin wydawało się niemożliwe do zrealizowania. Wystawa Trwa budowa to próba spojrzenia na Warszawę z perspektywy trzech typów miejskiej zabudowy, które najmocniej kształtują obraz miasta: ikon, ulic oraz budynków mieszkalnych. Poszukiwanie najlepszej formy dla każdego z nich było jednym z najważniejszych wyzwań odbudowy – także wtedy, gdy głoszono rekonstrukcję dawnej Warszawy. Od rozpoczęcia odbudowy mija właśnie 70 lat, ale debata na otwarte wówczas tematy trwa. Ciągła praca na „wersji roboczej Warszawy” dla wielu jest problematyczna – bo przecież miasto musi mieć ustalony raz na zawsze charakter, a odbudowa powinna się wreszcie skończyć. Ale ta pozorna wada może być zaletą. Życie w mieście będącym w stałym ruchu to wyzwanie, by angażować się w jego zmianę. Choć murować warszawiacy już nie muszą, nadal każdy może włączyć się w dalszą „odbudowę”. Na początek – przez wyrobienie sobie opinii i zabranie głosu.

9 GRUDNIA WYKŁAD PROWADZĄCA: Jolanta Wiśniewska

Zwykłe – niezwykłe. Wokół akcji zbierania pamiątek

–

16 GRUDNIA WYKŁAD PROWADZĄCY: Adam Lisiecki

Warszawska Praga i jej mieszkańcy na fotografiach darowanych do muzeum

170

171

Wystawy

Wystawy czasowe

Detale mostu Poniatowskiego

od 9 grudnia 2015

KURATORKA: Ewa Perlińska-Kobierzyńska ARANŻACJA: Wojciech Cichecki

Fot. Zespół wespół Fot. MW

Wystawa plenerowa na dziedzińcu Muzeum Warszawskiej Pragi dawała możliwość przyjrzenia się z bliska detalom rzeźbiarskim ław mostu Poniatowskiego. Była to unikatowa okazja do kontaktu z oryginalnymi, ponad stuletnimi fragmentami mostu, które przeleżały na dnie Wisły przez ponad 60 lat. Najciekawszymi elementami dekoracji ław są zaplecki z herbami guberni Królestwa Polskiego. Na wystawie można było zobaczyć dwa z nich: herb guberni płockiej i guberni piotrkowskiej. Największy prezentowany element ma ponad 1,5 m szerokości, najmniejszy około 60 cm.

30 października 2015 – 28 lutego 2016

Gustaw Zemła Warszawskie Pomniki MIEJSCE: Muzeum Woli KURATOR: Jacek Bochiński ARANŻACJA: Jacek Bochiński, Krzysztof Ruść,

Ksenia Góreczna PROJEKT FOLDERU I PLAKATU: Joanna Bębenek

a mam

lat…

MIEJSCE: Muzeum Woli ORGANIZATORZY: Fundacja ONE, Muzeum Woli HONOROWY PATRONAT: Prezydent Miasta

Stołecznego Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz Projekt dofinansowany ze środków Muzeum Historii Polski, w ramach programu Patriotyzm Jutra

Fot. MW

Na wystawie zaprezentowano 6 rzeźb Gustawa Zemły zakupionych w 2015 roku ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Stanowią modele bądź projekty do warszawskich pomników: Polegli Niepokonani, Bitwy pod Monte Cassino, Henryka Sienkiewicza i Juliusza Słowackiego.

17 grudnia 2015 – 6 stycznia 2016 Jak z bliska można przyjrzeć się wspomnieniom Skąd jesteśmy, co pamiętamy z dzieciństwa, jak wchodziliśmy w dorosłość, co kształtowało naszą historię – naszą i naszego miasta Sześć zespołów fotograficzno-literackich – Katarzyna Kryńska i Paulina Gorzkowska, Szymon Szcześniak i Włodek Dembowski, Monika Kotecka i Karolina Poryzała / kurkot kollekti , Kama Rokicka i Michał Janów, Monika Krzesiak i Ewa Sularz, Małgorzata Cień i Adam Adamczyk – zmierzyło się ze wspomnieniami seniorów pamiętających pierwsze lata odbudowy stolicy. Ich historie są źródłem powstających autorskich opowieści zachowujących „osobistą pamięć miasta”. Wystawa Ja mam 20 lat… odsłania projekty w budowie. Jak artysta przetwarza rzeczywistość Jak ją widzi i interpretuje Jak powstaje dzieło WIĘCEJ O PROJEKCIE: HTTPS://JAMAM20LAT.WORDPRESS.COM/

Fot. MW

172

173

Wystawy

Sala ednego ksponatu

Sala Jednego Eksponatu Odbudowa Warszawy 3 kwietnia – 31 grudnia MIEJSCE: Muzeum Woli KIEROWNICZKA PROJEKTU:

Magdalena Staroszczyk KURATORZY:

Jacek Bochiński, Hanna Nowak-Radziejowska, Magdalena Staroszczyk KURATORZY POSZCZEGÓLNYCH ODSŁON:

Jacek Bochiński, Maria Ejchman, Hanna Nowak-Radziejowska, Ewa Perlińska-Kobierzyńska, Rafał Radziwonka, Magdalena Staroszczyk, Lidia Świerczek, dr Paweł E. Weszpiński, dr Ewa Wieruch-Jankowska

Zniszczenia dokonane przez Niemców w 1944 roku objęły mury, sklepienia oraz część gotyckiej wieży. Wnętrze zostało spalone. Odbudowa obiektu była realizowana w latach 1945–1956 według projektu Haliny Kosmólskiej. Odtworzono pierwotny, XV-wieczny charakter świątyni, z zachowaniem wystroju późniejszych kaplic barokowych.

ie ucieka się ... do miejsc, gdzie lepiej. ostaje się tam, gdzie ciężko. o by się nawet człowiek bał, c ociażby cierpiał i le znosił . Maria Dąbrowska, Pielgrzymka do Warszawy

Wydarzenia towarzyszące

Siedemdziesiąt lat po zakończeniu II wojny światowej Muzeum Woli prezentowało wystawę poświęconą rozpoczętemu wówczas procesowi odbudowy miasta. Sala Jednego Eksponatu, wyjątkowa przestrzeń comiesięcznej ekspozycji innego obiektu ze zbiorów Muzeum Warszawy, w 2015 roku stała się miejscem spotkania z powojenną historią stolicy Polski, ideą odbudowy i kontrowersjami wokół jej przebiegu, spotkania ze wspólną pamięcią o trudzie i cudzie podniesienia miasta z ruin

3 MARCA WYKŁAD KURATORSKI PROWADZĄCA: Magdalena Staroszczyk

Widok ruin. Do wiadczy zburzonego miasta 14 MARCA KONWERSATORIUM PROWADZĄCE: Hanna Nowak-Radziejowska, Magdalena Staroszczyk

Literatura źródła dokumenty. Warszawa

WSPÓŁPRACA ANIMACYJNA:

Agata Pietrzyk-Sławińska ARANŻACJA: Wojciech Cichecki PROJEKT GRAFICZNY: Michał Szota PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ:

Ania Światłowska WSPÓŁPRACA REALIZACYJNA: Ksenia Góreczna,

Stanisław Miszkiel, Krzysztof Ruść, Michał Tański

–

19 MARCA WARSZTATY DLA DOROSŁYCH

To pokój, w którym można spędzić czas z historią i jej materialnymi śladami. To przestrzeń do dyskusji i dzielenia się wspomnieniami, doświadczeniem, wiedzą. Laboratorium praktyk, w którym Muzeum Warszawy szuka i wypracowuje rozwiązania dla współczesnego miejskiego muzeum historycznego. Tematem kolejnych odsłon była odbudowa Warszawy. W trakcie wystaw pokazano eksponaty odnoszące do historycznych wydarzeń, których sproblematyzowanie ukazuje napięcia między indywidualnymi perspektywami warszawiaków powracających do miasta i nowych mieszkańców stolicy, a tym, co zbiorowe oraz polityczne. Jak zniszczenie miasta otworzyło pole dla urbanistycznych utopii Co pozostało po „tamtej”, przedwojennej czy okupacyjnej Warszawie – nie tylko w sferze widzialnej, na powierzchni, ale również tej ukrytej – pod ziemią Wreszcie: jakie konsekwencje ma proces odbudowy dla dzisiejszej Warszawy – zarówno w architektonicznej tkance miasta, jak i w myśleniu o nim, w postawach mieszkańców stolicy Co mogą nam powiedzieć napięcia okresu powojennego o aktualnych problemach i konfliktach społecznych To tylko niektóre z pytań, stawianych w trakcie wystawy oraz towarzyszących jej wykładów, spotkań i warsztatów.

PROWADZĄCA: Agata Pietrzyk

Trzy kwadranse z obiektem Fot. MW

22 MARCA WARSZTATY ARCHITEKTONICZNE DLA DZIECI W SALI EDUKACYJNEJ MIAS OK O KI PROWADZĄCY: Magdalena Konieczna, Bronisław Kryciński

Odbudowa Warszawy

Cały naród buduje swoją stolicę Plakat Wiktora Górki z września 1790/P KURATORKA ODSŁONY: Lidia Świerczek TECHNIKA: papier, druk barwny WYMIARY: wys. 101 cm, szer. 69 cm

2–30 kwietnia

roku Wiktor Górka (1922–2004) – artysta grafik, współtwórca polskiej szkoły plakatu. Seria Cyrk czy plakaty do przedstawień teatralnych i filmów, takich jak mierzc bogów, eszta jest milczeniem, Kabaret, weszły do kanonu grafiki użytkowej. Prezentowany plakat z 1954 roku powstał na potrzeby Społecznego Funduszu Odbudowy Kraju i Stolicy. Jego ekspozycja w cyklu poświęconym powojennej odbudowie Warszawy była okazją do podjęcia tematów polskiej plastyki po 1945 roku – w odsłonie socrealistycznej i „poodwilżowej” propagandy oraz kontekstu politycznego odbudowy. Wydarzenia towarzyszące

Ruiny kościoła NMP na Nowym Mieście Rysunek Eugeniusza Arcta z roku

3–31 marca

7, 14 KWIETNIA WYKŁAD KURATORSKI PROWADZĄCA: Lidia Świerczek

Plakat SFOS w zbiorach Muzeum Warszawy MHW 19321 KURATORZY ODSŁONY: Magdalena Staroszczyk,

Jacek Bochiński TECHNIKA: papier, kredka, ołówek WYMIARY: wys. 40,7 cm, szer. 34,1 cm

Eugeniusz Arct (1899–1974) – malarz i pedagog był w okresie międzywojennym związany z kręgiem młodych malarzy skupionych wokół Tadeusza Pruszkowskiego. Od 1946 roku uczył malarstwa w warszawskiej ASP, w 1950 roku został tam profesorem. Malował przede wszystkim barwne, nastrojowe pejzaże i widoki miejskie, wpisujące się w nurt postimpresjonizmu. Jego dorobek sprzed 1939 roku uległ podczas ostatniej wojny niemal całkowitemu zniszczeniu. W okresie powojennym malował wiele motywów warszawskich. Wśród prac o tej tematyce są także rysunki powojennych ruin. W tym cyklu powstał rysunek przedstawiający zrujnowany kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny – jeden z najstarszych w Warszawie, ufundowany dla Nowego Miasta na początku XV wieku przez księżnę Annę Mazowiecką.

174

18 KWIETNIA WARSZTAT DLA MŁODZIEŻY I DOROSŁYCH PROWADZĄCE: Hanna Nowak-Radziejowska, Magdalena Staroszczyk

– 26 KWIETNIA WARSZTATY PLASTYCZNE DLA DZIECI W SALI EDUKACYJNEJ MIASTOKLOCKI PROWADZĄCA: Magdalena Konieczna

Plakat dla Warszawy Fot. MW

26 KWIETNIA WARSZTATY DLA DOROSŁYCH PROWADZĄCA: Agata Pietrzyk

Trzy kwadranse z obiektem

175

Wystawy

Sala ednego ksponatu

Tablica Biura Odbudowy Stolicy do zawieszania na budowlach zabytkowych wykonana po

5–28 maja

roku

Album otograficzny Odbudowa Warszawy – z roku. Dar ana i anusza Bułhaków dla prezydenta m st Warszawy Stanisława Tołwi skiego

BRAK SYGNATURY KURATORKI ODSŁONY: Magdalena Staroszczyk,

AF 30862/1-30897 KURATORKA ODSŁONY:

Lidia Świerczek, dr Ewa Wieruch-Jankowska

Hanna Nowak-Radziejowska

TECHNIKA: szkło, drewno malowane, elementy metalowe WYMIARY: szer. 45 cm, wys. 50 cm ( /-2,5 cm), gł. 7 cm

Fot. MW

2–30 czerwca

TECHNIKA: papier, odbitki fotograficzne

na papierze

W styczniu 1945 roku powołane zostało Biuro Organizacji Odbudowy Warszawy (BOOS). W lutym 1945 roku kolejnym dekretem powołano Biuro Odbudowy Stolicy (BOS) i całe Biuro Organizacji Odbudowy Warszawy włączono w jego strukturę. Na czele BOS stanął Roman Piotrowski, zastępcami zostali: Józef Sigalin i prof. Witold Plapis. W latach 1945–1946 pracownicy Biura Odbudowy Stolicy dokonali kompletnej inwentaryzacji zniszczeń i oceny stanu technicznego budynków nadających się do odbudowy. Zbadali, przeszukali i zabezpieczyli ruiny zabytków. Tablica, której fragment był prezentowany, podczas prac inwentaryzacyjnych służyła do oznaczania zabytkowych budynków. Następnie zmieniła swoją funkcję – została przerobiona na szafkę na klucze. Obecnie, jako eksponat muzealny, jest pretekstem do otwarcia dyskusji na temat działalności BOS-u. Wydarzenia towarzyszące 14 MAJA WYKŁAD KURATORSKI PROWADZĄCE: Hanna Nowak-Radziejowska, Magdalena Staroszczyk

BOS w Warszawie

–

. Dwugłos kuratorski

18 MAJA WARSZTATY DLA DOROSŁYCH PROWADZĄCA: Agata Pietrzyk

Trzy kwadranse z obiektem 28 MAJA SPOTKANIE I DYSKUSJA Z UDZIAŁEM CZŁONKÓW TOWARZYSTWA URBANISTÓW POLSKICH PROWADZĄCY: Jan Mencwel i Magdalena Staroszczyk

Fot. MW

Jan Bułhak (1876–1950) w 1945 roku podjął decyzję o przeniesieniu się z Wilna do Warszawy. Po II wojnie światowej kontynuował swoje dzieło – w ostatnich latach życia wyruszał na wyprawy, by dokumentować Polskę, w tym zniszczenia miast i tak zwane ziemie odzyskane. Zrealizował w tym czasie zbiór Polska w fotogramac ana uł aka i Syna. Prezentowany album z fotografiami wykonanymi przez Jana Bułhaka i jego syna Janusza w Warszawie w latach 1945–1948 zawiera trzydzieści sześć zdjęć ukazujących proces odbudowy stolicy z powojennych zniszczeń, w skromnej oprawie i z dedykacją. Został ofiarowany ówczesnemu prezydentowi Warszawy Stanisławowi Tołwińskiemu.

Co nam zostało z odbudowy

Wydarzenia towarzyszące 28 CZERWCA WARSZTAT DLA DOROSŁYCH I MŁODZIEŻY PROWADZĄCA: Monika Supruniuk

Fotogramy i szlachetne techniki fotograficzne

176

177

Wystawy

Opakowanie po czekoladkach Pomadki wyprodukowanych przez Zakłady Przemysłu Cukierniczego im lipca w

Sala ednego ksponatu

7–31 lipca

roku

MHW 28372 KURATORKA ODSŁONY: Magdalena Staroszczyk TECHNIKA: papier, druk kolorowy WYMIARY: wys. 2,2 cm, szer. 17 cm, dł. 25,3 cm

Fot. MW

W 1950 roku Fabrykę E. Wedel przemianowano na Zakłady Przemysłu Cukierniczego im. „22 lipca”. Pod tym szyldem w 1952 roku wyprodukowane zostało pudełko czekoladek prezentowane na wystawie. Wieczko pudełka oddaje nastrój lipca 1952: znaczące daty towarzyszą socrealistycznemu wizerunkowi robotnika pracującego na rusztowaniu – jak można się domyślać – powstającej Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej.

MHW 130/a-d i MHW 129/1-2 KURATORKA ODSŁONY: Maria Ejchman TECHNIKA: metal, odlew (zły stan zachowania) WYMIARY: wys. 42 cm, szer. 20 cm oraz trzy

23 LIPCA WYKŁAD KURATORSKI

mniejsze, ukruszone fragmenty

Historia fabryki E. Wedla na tle przemian społeczno-politycznych

Warszawa Mapa miasta w skali wraz z inwentaryzacją zniszcze popełnionych przez Niemców w latach – z roku

TECHNIKA: papier, druk barwny WYMIARY: szer. 100 cm, wys. 75 cm

Fragmenty kandelabru wydobytego z piwnicy domu przy ulicy Żelaznej po

Wydarzenia towarzyszące PROWADZĄCA: Magdalena Staroszczyk

MHW 85PL KURATOR ODSŁONY: dr Paweł E. Weszpiński

Fot. MW

4–31 sierpnia

Wydarzenia towarzyszące 6 SIERPNIA WYKŁAD KURATORSKI PROWADZĄCY: dr Paweł E. Weszpiński

Fot. MW

roku Fot. MW

178

8–30 września

W latach 70. XX wieku, podczas rozbiórek XIX-wiecznych kamienic przy ulicy Żelaznej, w jednaj z nich znaleziono metalowe fragmenty trudnego do rozpoznania przedmiotu. Trafiły do zbiorów Muzeum Woli, w których znajdują się do dziś. Prezentowany obiekt – metalowy świecznik, skorodowany i trwale uszkodzony – jest pretekstem do poszukiwania informacji na jego temat, a także przywołania powojennych losów ulicy Żelaznej.

Prezentowany na wystawie plan, wydany w 1949 roku przez Główny Urząd Pomiarów Kraju, opracowany został przez L. Kowalskiego i Felicjana Piątkowskiego na podstawie radzieckich zdjęć lotniczych wykonanych wiosną 1945 roku. Jest to wyjątkowy przykład mapy propagandowej, której nie upowszechniono z powodu cenzury. Jak można sądzić, obawa przed wykorzystaniem planu o kartometrycznym podkładzie przez siły wrogiego Zachodu była większa niż korzyści płynące z jego warstwy tematycznej.

Zderzenie prawdy i propagandy. Mapa zniszczeń Warszawy z i jej prekursorzy

roku

179

Wystawy

Wystawa stała Muzeum Drukarstwa

Premiowa Pożyczka Odbudowy Kraju Obligacje z roku MHW A/V/1338 KURATOR ODSŁONY: Rafał Radziwonka TECHNIKA: papier, druk barwny WYMIARY: wys. 20 cm, szer. 28 cm

3–30 listopada

Obligacja na okaziciela Premiowej Pożyczki Odbudowy Kraju z 1946 roku w wysokości 500 złotych to kolejny obiekt w odsłonie. Archiwum Naukowe Muzeum Warszawy dysponuje dwoma takimi obligacjami – każda stanowiła jedną czwartą całościowego arkusza na łączną kwotę 2000 złotych. Była to jedna (emisja C) z serii pożyczek państwowych przeznaczonych na zgromadzenie funduszy na odbudowę kraju po II wojnie światowej. Została ogłoszona przez Ministerstwo Skarbu 16 lutego 1946 roku. Łącznie zdecydowano się na wypuszczenie 5 serii takich obligacji (A, B, C, D i E), w których 4 pierwsze liczyły po 10 000, a ostatnia – 5000 sztuk. Skarb Państwa chciał w ten sposób uzyskać 4,5 miliarda złotych. Osoby, które nabyły obligacje, mogły liczyć na ich wykupienie przez Skarb Państwa do 15 kwietnia 1969 roku. Odbywało się to poprzez losowanie pewnej liczby obligacji dwa razy w roku (15 kwietnia i 15 października). Premiowa Pożyczka Odbudowy Kraju cieszyła się dużą popularnością. Stanowiła stabilną inwestycję, ponieważ jako zastaw pod nią podano wszelkie mienie ruchome i nieruchome państwa.

Wystawa stała Muzeum Drukarstwa Otwarcie wystawy MIEJSCE: ul. Ząbkowska 23/25 KURATORKA: Barbara Rogalska WSPÓŁPRACA: zespół Muzeum Drukarstwa ARANŻACJA: Wojciech Cichecki PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ:

Ania Światłowska

27 maja Inaugurację wystawy stałej w nowej, tymczasowej siedzibie zaszczycili swoją obecnością Ewa Nekanda-Trepka, Dyrektor Muzeum Warszawy, dr Jarosław Trybuś, Zastępca Dyrektora ds. Merytorycznych, dr Tomasz Makowski, Przewodniczący Rady Muzeum Warszawy i Dyrektor Biblioteki Narodowej, oraz Paweł Lisiecki, burmistrz Dzielnicy Praga Północ. Ponadto w spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele środowisk związanych z produkcją, dystrybucją i kolekcjonowaniem książki, a także przyjaciele Muzeum. Większą część ekspozycji stanowi przeniesiona z siedziby Muzeum Warszawy na Rynku Starego Miasta Oficyna Drukarska z odtworzeniem prasy drukarskiej z 2. połowy XVIII wieku, regałami zecerskimi, maszynami korektorskimi i całym wyposażeniem. Ekspozycję uzupełniają dwie gabloty z przykłami artefaktów z dziedziny technik drukarskich i graficznych oraz najciekawszymi książkami z księgozbioru muzealnego, a także plansze przedstawiające wybrane wytwory użytkowej sztuki litograficznej.

Wydarzenia towarzyszące 26 LISTOPADA WYKŁAD KURATORSKI PROWADZĄCY: Rafał Radziwonka

Odbudowa Polski i Warszawy – Po yczka z sposoby emisji i wykupu

roku uchwalenie

Fot. MW

Projekt do stalli w katedrze św ana wykonany przez Marię Zachwatowicz około 7099/PL KURATORKA ODSŁONY:

Ewa Perlińska-Kobierzyńska TECHNIKA: kalka, ołówek, tusz WYMIARY: szer. 94 cm, wys. 70 cm

19 grudnia 2015 – 16 lutego 2016

roku

Projekty rekonstrukcji wyposażenia katedry św. Jana na zlecenie Rady Prymasowskiej Odbudowy Kościołów Maria Zachwatowicz wykonała w latach 1955–1965. Mimo iż Katedrze przywrócono wygląd zbliżony do pierwotnego gotyckiego, zdecydowano się na odtworzenie barokowych stalli z balkonami, ławek oraz ostatecznie niezrealizowanych konfesjonałów. Rysunki projektowe tego wyposażenia Maria Zachwatowicz wykonała na podstawie przedwojennych fotografii. Najważniejszym zrekonstruowanym elementem wyposażenia były drewniane stalle, ufundowane przez Jana III Sobieskiego po powrocie spod Wiednia. Ustawione po obu stronach prezbiterium składają się z dwóch ław po dwadzieścia dwa miejsca, przeznaczonych dla kanoników i prałatów. Najbardziej dekoracyjnym elementem są bogato zdobione zaplecki. Na ich środkową część składają się: prostokątne płyciny z herbami Sobieskich oraz żony króla Marii Kazimiery d’Ar uien. Herby oddzielone są pilastrami będącymi tłem dla dwunastu pełnoplastycznych figur świętych. Położone powyżej balkony podtrzymywane przez konsole z główkami aniołków powstały wcześniej niż stalle, przyjmuje się, że około 1660 roku.

180

Wystawa stała w Muzeum Drukarstwa, fot. MW

181

Wystawy

Wystawa stała Muzeum Warszawskiej Pragi

Weekend otwarcia

19–20 września

KOORDYNATOR: Adam Lisiecki PATRONI MEDIALNI: AMS, „Gazeta Stołeczna”,

„Stolica”, TVP Warszawa

wrze nia sobota Kącik dla dzieci

12.00–18.30

PROWADZĄCY: edukatorzy Muzeum Warszawy

oraz animatorzy z Biblioteki Sąsiedzkiej i Fundacji Zmiana

Jak porządkowa domowe archiwum WARSZTATY

13.00–14.30 PROWADZĄCA: Marta Jaszczyńska, Archiwum Państwowe w Warszawie

Opowieści babci i dziadka często wywoływały u wnuków zainteresowanie dziejami rodziny. Ponadto miewali oni szuflady i pudełka pełne rodzinnych pamiątek (fotografii, listów, medali, starych paszportów, aktów stanu cywilnego, świadectw szkolnych, pamiętników, pocztówek, znaczków). Przy pomocy tych skarbów ilustrowali swoje opowieści. Po latach wiele osób staje przed wyzwaniem uporządkowania takiego zbioru przedmiotów i stworzenia z nich rodzinnego archiwum. Podczas warsztatów uczestnicy dowiadywali się, jak te pamiątki zachować, przechowywać oraz jakie wnioski można z nich wyciągnąć.

Fundacja Ludoteka Roszada to projekt bazujący na ruchomej bibliotece gier. Nie chodzi jednak tylko o zabawę – gry planszowe stanowią dla Fundacji pretekst do organizacji otwartych spotkań, rozmów, pokazania, że wszyscy są ważni i równi. Wybierane są takie gry, w których każdy ma coś do powiedzenia, dominują kooperacja i dobra zabawa, a nie rywalizacja. Wspólne granie z Fundacją to przede wszystkim domowa atmosfera pełna szacunku, radości i równości. Tak było także w Muzeum Warszawskiej Pragi. Projekcje filmu dokumentalnego Stopa minut 15.00, 15.30, 16.00 REŻYSERIA: Jacob Dammas PRODUKCJA: Graniza KOPRODUKCJA: Muzeum Warszawy

Gry planszowe 14.00–16.30

PROWADZĄCY: Fundacja Ludoteka Roszada

Fot. MW

Film opowiada o międzypokoleniowej współpracy pomiędzy tradycyjną pracownią szewską a młodą projektantką. Doszło do niej dzięki Muzeum Warszawskiej Pragi. Efektem kooperacji była awangardowa para butów nazwanych „mokasynami wyścigowymi”. Obserwatorem procesu stał się

186

duńsko-polski reżyser. Jego film dokumentalny przedstawia pierwszą wizytę projektantki Eweliny Czaplickiej-Ruduchy w Specjalistycznej Spółdzielni Pracy „Stopa” oraz wspólny proces powstawania butów. Nowe legendy warszawskie SPEKTAKL

15.00–16.00 OPOWIADAJĄCY: Małgorzata Litwinowicz i Jarosław Kaczmarek, Grupa Studnia 0. MUZYKA: Robert Lipka

Pełna muzyki opowieść, której akcja toczy się w warszawskich autobusach, tramwajach, na przystankach i stacjach metra. To właśnie tam pojawił się Bazyliszek, który po wiekach powrócił znów do Warszawy w nowej, zaskakującej postaci. Mówi się o nim na placu Szembeka i na Różycu, przy ZOO i nad Wisłą. Widziano go wszędzie i nikt już nie jest bezpieczny. Opowiadacze wspólnie ze słuchaczami rozwiązywali tajemnicę powrotu Bazyliszka, śledząc jego tropy po lewej i prawej stronie Wisły. Kolejne opowieści były przystankami otwierającymi szkatułki z warszawskimi opowieściami, zadaniami i zagadkami dla wszystkich uczestników. Sojusznikami w tym procesie byli fantastyczni i historyczni mieszkańcy Warszawy: Syrena, która śpiewa po afrykańsku, cygański muzykant z tramwaju nr 25, Złota Kaczka, która zmieniła adres zamieszkania i inni jeszcze, starzy i nowi bohaterowie.

Praskie narracje WARSZTATY KOMIKSOWE DLA MŁODZIEŻY

17.00–18.30 PROWADZĄCY: Daniel Chmielewski

absolwent wydziału grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Autor albumów Zostawiając powidok wibrującej czerni i apętlenie, a także krótkich form komiksowych, często o charakterze eseistycznym i autobiograficznym

Warsztat komiksowy prowadzony z wykorzystaniem anegdot z muzealnego Archiwum Historii Mówionej oraz mapy satelitarnej prawobrzeżnej Warszawy nadrukowanej na wykładzinie w przestrzeni zwanej praskim penthouse’em, na drugim piętrze muzealnych kamienic.

Oficjalne otwarcie wystawy 18.45–19.00

Podczas otwarcia głos zabrała Prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz Waltz, Wojewoda Mazowiecki Jacek Kozłowski, Dyrektor Muzeum Warszawy Ewa Nekanda-Trepka oraz Kierowniczka Muzeum Warszawskiej Pragi, Katarzyna Kuzko-Zwierz.

Wizja Lokalna – praski przegląd wideoklipów 21.00–22.00

PROWADZĄCA: Katarzyna Chudyńska-Szuchnik,

Muzeum Warszawskiej Pragi

Spotkanie z autorami wystawy i z zespołem Muzeum Warszawskiej Pragi 17.00–18.30

PROWADZĄCY: Cezary Polak

Podczas otwarcia wystawy stałej nie mogło zabraknąć rozmowy z osobami zaangażowanymi w jej tworzenie. Uczestnikami dyskusji byli: dr Jarosław Trybuś, Zastępca Dyrektora ds. Merytorycznych; Katarzyna Kuzko-Zwierz, Kierowniczka Muzeum Warszawskiej Pragi; Joanna Trytek, Kierowniczka Działu Organizacji Wystaw i Wydarzeń Muzeum Warszawy, odpowiedzialna za produkcję wystawy; Jan Sukiennik z pracowni 307kilo, kurator wystawy; Charlie Koolhaas, holenderska artystka i fotografka, współautorka konkursowej koncepcji oraz dwóch instalacji artystycznych prezentowanych na wystawie.

Występ Pablopa o i Ludzików w Muzeum Warszawskiej Pragi zgromadził liczną publiczność wypełniającą muzealny dziedziniec. Paweł Sołtys, laureat Paszportów „Polityki” w 2014 roku, mieszkający na prawym brzegu, wykonał wraz z zespołem wiele utworów warszawskich, w których pojawiały się też prawobrzeżne wątki.

Fot. MW

Pablopa o i Ludziki KONCERT

19.00–20.30

W nawiązaniu do wystawy, na której znajduje się instalacja Wideoteka, w wieczór jej otwarcia goście wzięli udział w pierwszym przeglądzie klipów muzycznych inspirowanych prawobrzeżną Warszawą. Plenery Warszawy, a zwłaszcza Starej i Nowej Pragi, inspirują nie tylko filmowców, ale również artystów sztuk wizualnych i muzyków. Przegląd był okazją, aby przyjrzeć się, jakie miejsce zajmuje Praga w popkulturze. Po prezentacji teledysków zgromadzona publiczność wybrała najlepsze z nich. W finałowej trójce znalazły się: 1. K. Czarnecka & M. Łubieński, ast coast west coast 2. Pablopa o i Ludziki, Indziej 3. Va amuffin, ooligan ootz

Fot. MW

187

Wystawy

Wystawa stała Muzeum Warszawskiej Pragi

Projekt i realizacja wystawy

wrze nia niedziela Kącik dla dzieci

12.00–17.00

PROWADZĄCY: edukatorzy Muzeum Warszawy

oraz animatorzy z Biblioteki Sąsiedzkiej i Fundacji Zmiana

Jak prowadzi badania genealogiczne WARSZTATY

12.30–14.00 PROWADZĄCA: Magdalena Masłowska,

Archiwum Państwowe w Warszawie

Genealogia to fascynująca i niekończąca się układanka, w której elementami jesteśmy my sami, nasi przodkowie i krewni. Na warsztatach uczestnicy dowiadywali się, jak odnaleźć przodków w dokumentach przechowywanych w archiwach. Poznawali materiały archiwalne wykorzystywane w genealogii oraz bazy danych dostępne w internecie, pomocne w prowadzeniu poszukiwań. Projekcje filmu dokumentalnego Stopa minut 14.00, 14.30, 15.00

Praskie małe historie ZABAWY TEATRALNE DLA DZIECI

12.30, 14.30 PROWADZĄCE:

Natalia Leszczyńska (aktorka, lalkarka) i Krystyna Bocheńska (animatorka kultury), formacja I co było dalej

soboty 19 września. Jej oficjalne otwarcie zostało jednak zaplanowane jako osobne wydarzenie, by zaznaczyć wagę tego wydarzenia w całości weekendowego programu oraz jej znaczenie w kontekście działalności Muzeum Warszawskiej Pragi. Otwarcie było okazją do spotkania z kuratorką, dr Ewą Klekot, która wnikliwie przyjrzała się zbiorom pozyskanym w ramach akcji gromadzenia praskich pamiątek i dokonała wyboru do wystawy. Na spotkaniu było też obecnych wielu darczyńców, którzy przyczynili się do wzbogacenia muzealnych zbiorów.

18.00–20.00

Zespół projektowy oraz

307kilo

Andrzej Karolak Marek Góreczny Adam Rogowski Edward Nowak Paweł Mika

Charlie Koolhaas

Jan Sukiennik Marcin Śliwiński WSPÓŁPRACA:

Tomasz Fudala Weronika Gońda Zofia Gońda Krzysztof Lang Michał Jachuła Kaj Małachowski Malwina Wadas / paniodpolskiego.pl Karolina Zalewska ZESPÓŁ KONSULTACYJNY MUZEUM WARSZAWY:

Anna Topolska Jolanta Wiśniewska Krzysztof Zwierz Karolina Marcinkowska Adam Lisiecki Agata Maksimowska Romuald Morawski Katarzyna Kuzko-Zwierz Barbara Hensel-Moszczyńska

17.00–18.00

Podczas gdy pierwszy dzień otwarcia obfitował w oficjalne wizyty i przemówienia, drugi był wspólnym świętowaniem w sąsiedzkim gronie. Popołudniu na dziedzińcu pojawiły się stoły z poczęstunkiem, zachęcające do niespiesznego biesiadowania i spędzania czasu w dobrej atmosferze.

PROJEKT WYSTAWY:

307kilo Bartłomiej Popiela Jan Sukiennik PROWADZĄCY PROJEKT:

Patryk Żurawski

Fot. MW

Na zakończenie wieczoru odbył się koncert seniorów i muzyków od lat zaprzyjaźnionych z Muzeum Warszawskiej Pragi. Wraz z nimi przenieśliśmy się w świat warszawskiej gwary, ballad podwórzowych, które niegdyś musiały wypełniać pobliskie kamienice-studnie oraz zakamarków prawobrzeżnej części miasta.

Joyce Caboor Maciej Chodziński Andrei Juc Cezary Kępka Marcin Kropidło Kacper Kuczyński Katarzyna Łygońska Agata Nowak Marta del Olmo Rubio Teresa Piecuch Izabela Rogucka PROJEKT IDENTYFIKACJI WIZUALNEJ:

188

Zuzanna Sieroszewska-Rolewicz KIEROWNICZKA

Promocji i Komunikacji, Marketingu, Organizacji Wystaw i Wydarzeń, Logistyczny, Obsługi Muzeum, Utrzymania i Serwisowania Obiektów, Edukacji, Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. Bezpieczeństwa

Druki towarzyszące wystawie

Elżbieta Tańska Anna Koźniewska Andrzej Filipkowski Joanna Rykiel Magdalena Gryc Ewa Lenczewska Rafał Radziwonka

Sala argu Praskiego. Przewodnik towarzyszący wystawie stałej Muzeum Warszawskiej Pragi wydanie dla słabowidzących wersja angielskojęzyczna wersja rosyjskojęzyczna AUTORZY OPRACOWANIA: Adam Lisiecki, Romuald Morawski, Marcin Śliwiński PROJEKT GRAFICZY: Jakub Jezierski SKŁAD: Maciej Chodziński

EKIPA TECHNICZNA:

Krzysztof Hernik Mateusz Gołos Mariusz Stawski Leszek Sokołowski Dawid Łukasiak Artur Miniewicz Michał Bogumił

Sala istorii Pragi. Przewodnik towarzyszący wystawie stałej Muzeum Warszawskiej Pragi wydanie dla słabowidzących wersja angielskojęzyczna wersja rosyjskojęzyczna

Tomasz Maślanka

AUTORZY OPRACOWANIA:

KIEROWNIK

Katarzyna Kuzko-Zwierz, Adam Lisiecki, Marcin Śliwiński, Krzysztof Zwierz PROJEKT GRAFICZY: Jakub Jezierski

Mateusz Berkieta KONSERWACJA:

Robert Kołodziejski GŁÓWNY KONSERWATOR

Beata Galperyn-Kołodziejska Edward Pawlikowski Adam Wrzosek Agata Kłos Igor Nowak SPRZĄTANIE:

Maryla Błachewicz Mirosława Gral Hanna Lasecka Maria Lejmanowicz Barbara Trębicka

Realizacja

PAS Projekt Archistudio

DZIAŁ ORGANIZACJI WYSTAW I WYDARZEŃ MUZEUM WARSZAWY:

Instytucje współpracujące

Oliwia Mimi Bosomtwe Ksenia Góreczna Julia Missala Stanisław Miszkiel Krzysztof Ruść Ida Skrzeszewska Michał Tański

Fot. MW

MAGAZYNY:

Projekt budowlano-wykonawczy Muzeum Warszawskiej Pragi

KIEROWNICZKA

KURATORKA: dr Ewa Klekot WSPÓŁPRACA: Ewa Kalnoj-Ziajkowska ARANŻACJA: Wojciech Cichecki PROJEKT ULOTKI I FOLDERU: Wiktor Podgórski

DZIAŁY:

Jakub Jezierski

Joanna Trytek

16.00–17.00

KOORDYNACJA: Adam Lisiecki

IT:

ORAZ

Spotkanie z autorami wystawy czasowej Podarować rzecz do Muzeum i oficjalne jej otwarcie

Otwarcie wystawy

KONCEPCJA KURATORSKA:

SCENARIUSZ KURATORSKI:

Podwieczorek przy wspólnym stole

Uczestniczące w spotkaniu dzieci miały okazję poznać różne zagadnienia związane z historią warszawskiej Pragi, a jednocześnie aktywnie uczestniczyć w opowiadaniu historii. W trakcie spotkania dzieci – w myśl hasła iec Praga inspiruje maluc y – grały na instrumentach, wcielały się w role, rozwiązywały zagadki, tworzyły własne opowieści.

Pierwsza wystawa czasowa była dostępna dla zwiedzających już od

Cała Praga piewa i CzessBand

Archiwum Państwowe w Warszawie Muzeum Historii Miasta Lublina Muzeum Narodowe w Warszawie Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie Narodowe Archiwum Cyfrowe Soho Factory Stadion Narodowy w Warszawie United States Holocaust Memorial Museum Żydowski Instytut Historyczny

189

Publikacje towarszyszące wystawie, proj. Jakub Jezierski, fot. MW SKŁAD: Maciej Chodziński

Kolekcjoner istorii Materiały edukacyjne – mapki dla dzieci AUTORKI OPRACOWANIA: Anna Wigura, Patrycja Labus-Sidor REDAKCJA: Tadeusz Baranowski PROJEKT GRAFICZNY: Daniel Chmielewski

Wystawy

Wystawa stała Muzeum Warszawskiej Pragi

Kalendarium powstawania wystawy

18 grudnia 25 lutego 2013 2014

25 i 26 października 2014

1 kwietnia 2015

19 września 2015

wyłonienie w drodze konkursu koncepcji ekspozycji Muzeum Warszawskiej Pragi

„Parapetówka" w Muzeum Warszawskiej Pragi. Otwarcie budynku Muzeum z wystawą czasową i Archiwum Historii Mówionej

rozpoczęcie prac przez głównego wykonawcę wystawy stałej firmę UMAK

otwarcie Muzeum Warszawskiej Pragi wraz z wystawą stałą i wystawą czasową

pierwsze spotkanie Zespołu konsultacyjnego Muzeum Warszawy z zespołem 307kilo, zwycięzcą konkursu na koncepcję ekspozycji

Finansowanie Wystawa stała sfinansowana została z dotacji Biura Kultury m.st. Warszawy 2012 2013 2014 2015

156 168,00 zł 76 557,16 zł 750 627,69 zł 3 582 896,27 zł

całkowita dotacja

943,24 m2

zł

592

237

Montaż wystawy, fot. MW

POWIERZCHNIA WYSTAWIENNICZA W MUZEUM WARSZAWSKIEJ PRAGI

DNI PRACY OD PROJEKTU KONCEPCYJNEGO WYSTAWY STAŁEJ DO REALIZACJI

190

LICZBA OBIEKTÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ NA WYSTAWIE STAŁEJ

191

Wystawy

Krótki przewodnik po wystawie

Strefa Praskie historie parter

Strefa wej cia parter

Gości wchodzących do Muzeum Warszawskiej Pragi głównym wejściem od strony ulicy Targowej wita przestrzeń, w której zachowane elementy zabytkowych kamieniczek splatają się z kampową estetyką rozwiązań zaproponowanych przez projektantów. Jednym z nich jest umieszczona nad wejściem konstrukcja odwołująca się do dawniej istniejącego w tym miejscu przejazdu bramnego, innym – wprowadzenie do przestrzeni Muzeum elementów kojarzących się z wnętrzami domowymi, jak sofa czy wzorzyste dywany. Strefa wejścia stanowi zapowiedź charakteru samej ekspozycji, łączącej opowieść o przeszłości z artystycznymi interpretacjami. Ekspozycja została podzielona na cztery główne strefy: Praskie istorie, przedstawiające procesy i zjawiska kształtujące przez wieki prawobrzeżną Warszawę, Praskie interpretacje, które stanowią artystyczną wypowiedź z perspektywy współczesności, Praskie świadectwa, czerpiące z zarejestrowanych w muzealnym Archiwum Historii Mówionej opowieści mieszkańców, oraz Praskie kultury, których centrum, w obrębie posesji zachowane są dwa pomieszczenia dawnych modlitewni żydowskich.

Wystawa stała Muzeum Warszawskiej Pragi

Strefa wejścia, fot. Jakub Certowicz

Wchodząc do pierwszej przestrzeni strefy Praskic istorii, jesteśmy otoczeni przez ponad czterysta wizerunków. Ułożone chronologicznie panoramy, portrety, grafiki, fotografie, film oraz media cyfrowe pokazują zmieniający się obraz miasta i jego mieszkańców. Towarzyszy im biegnąca po podłodze oś czasu, na której zestawiono kluczowe wydarzenia, a także gabloty z planami umożliwiającymi odniesienie widoków i wydarzeń do przestrzennego rozwoju miasta. Sposób prezentacji zgromadzonych na ścianach eksponatów i reprodukcji pozbawionych podpisów, daje możliwość podjęcia samodzielnej identyfikacji miejsc czy sytuacji, a przez to zaangażowanego zwiedzania. Dokładne opisy obiektów wraz z krótkim wprowadzeniem dotyczącym danego okresu historycznego zostały umieszczone w specjalnie przygotowanych przewodnikach po wystawie, które można dostać przed wejściem. Centralne miejsce w tej sali zajmuje makieta przedstawiająca XVIII-wieczny kształt prawobrzeża. Utrwala ona szczególny moment w historii tej części miasta. Jest to przedstawienie Pragi wraz z fragmentami Golędzinowa i Skaryszewa u szczytu rozwoju tych samodzielnych organizmów miejskich, które w 1791 roku zostały oficjalnie włączone w obręb Warszawy. Jednocześnie makieta daje wyobrażenie o kształcie miasta, które w ciągu najbliższych kilkunastu lat właściwie przestało istnieć w związku z tragicznymi wydarzeniami „rzezi Pragi” z 1794 roku i wyburzeniami napoleońskimi z początku XIX wieku, a jednak ma kontynuację we współczesnej przestrzeni Pragi.

Strefa Praskie istorie, fot. Jakub Certowicz

System informacji, proj. Jakub Jezierski

192

193

Wystawy

Wystawa stała Muzeum Warszawskiej Pragi

Strefa Praskie historie piętro I

Strefa Praskie interpretacje piwnice

Sala targu praskiego, należąca również do strefy Praskic istorii, opiera się na jednej z najważniejszych charakterystyk Pragi od początku jej istnienia, sformalizowanej przywilejem nadania praw miejskich przez króla Władysława IV i aktualnej do dziś. Zjawiskiem tym jest handel, który w znaczący sposób kształtował przestrzeń miejską (nazwa głównej ulicy – Targowa nie wzięła się znikąd), na wystawie stał się zaś inspiracją do sposobu prezentowania treści. Siedem ekspozytorów nawiązujących kształtem do popularnych szczególnie w latach 90. XX wieku „szczęk”, prezentuje tematy: lokacji Pragi, targów prawobrzeżnej Warszawy, rzemiosła, fabryk i przemysłu, społeczeństwa obywatelskiego, rekreacji i sportu oraz infrastruktury. Pośrodku sali znalazła się instalacja atający dywan holenderskiej artystki Madelon Vriesendorp. Odwołując się do praktyk handlu ulicznego polegającego na wykładaniu towarów niekiedy bezpośrednio na ziemi, zestawiła ze sobą muzealne obiekty, również te podarowane do Muzeum przez mieszkańców, z przedmiotami codziennego użytku. Część z nich artystka wypatrzyła w prawobrzeżnych sklepikach i antykwariatach.

Strefę Praskic interpretacji tworzą instalacje artystyczne. Stanowi ona przeciwwagę dla poprzedniej strefy – proponuje spojrzenie na Pragę z perspektywy teraźniejszości, przyjrzenie się jej charakterystycznym zjawiskom czy symbolom, a poprzez nie – wizerunkom dzielnicy, jakie przenikają do obiegowych opinii i kultury popularnej. Na szczególną uwagę zasługuje w tym kontekście instalacja autorstwa Doroty Podlaskiej, zatytułowana Stadion. Ukazuje ona metamorfozę obiektu wzniesionego częściowo z gruzów Warszawy w latach 50. XX wieku, czyli Stadionu Dziesięciolecia Manifestu Lipcowego w zbudowany na nowo na jego miejscu Stadion Narodowy – inwestycję związaną z odbywającymi się w Polsce Mistrzostwami Euro 2012. Do wydarzeń, które miały miejsce w tej lokalizacji, odsyła seria zdjęć, na których zobaczymy między innymi samospalenie Ryszarda Siwca podczas centralnych obchodów Dożynek (1968), mszę celebrowaną przez papieża Jana Pawła II (1983) czy koncert Ste ie ego Wondera (1989). Pośród fotografii stawiających Pragę w centrum wydarzeń symbolicznych nie tylko Warszawy, ale i całego kraju, znajduje się

Sala targu praskiego, fot. Jakub Certowicz

System informacji, proj. Jakub Jezierski

Instalacja Stadion, fot. Jakub Certowicz

monitor z rejestracją akcji artystycznej przeprowadzonej przez artystkę w sektorze wietnamskim funkcjonującego w tym miejscu w latach 1989– 2008 Jarmarku Europa. Na środku sali umieszczono natomiast przestrzenny obiekt przedstawiający dach stadionowego stoiska handlowego.

System informacji, proj. Jakub Jezierski

194

195

Wystawy

Wystawa stała Muzeum Warszawskiej Pragi

Zgodnie z zamysłem twórców ekspozycji muzealny dziedziniec z drzewem pośrodku jest przedłużeniem wystawy, jej piątą strefą. Altana może pełnić funkcję kameralnej sceny dla podwórzowych orkiestr czy niewielkich zespołów muzycznych. Figura niebieskiego niedźwiedzia nawiązuje do charakterystycznych sylwetek praskich misiów widocznych przy wjeździe na Pragę aleją „Solidarności”. Różnorodność zestawionych obiektów jest parafrazą praskiego lunaparku, niegdyś ważnego ośrodka rekreacji. Przestrzeń, w której w niedługim czasie zagości także kawiarnia, ma pełnić rolę miejsca spotkań i swobodnego spędzania czasu nie tylko jako wytchnienie po zwiedzaniu ekspozycji.

Strefa Praskie świadectwa piwnice

Ważną częścią ekspozycji, odwołującą się do procesu powstawania Muzeum Warszawskiej Pragi i działalności związanej z budowaniem relacji społecznych w praskim kontekście, jest strefa Praskic świadectw. Tytułowe świadectwa to przede wszystkim nagrania dźwiękowe rejestrowane w ramach ciągłego projektu Muzeum – Archiwum Historii Mówionej, ale też fotografie, dokumenty, przedmioty związane z historią wybranych postaci i rodzin praskich. Szczególnym darem jest zbiór negatywów i zdjęć z zakładu fotograficznego działającego przy ulicy Targowej 78 przez niemal stulecie. Został on znaleziony wraz z szyldem lokalu na strychu kamienicy przez rzeźbiarza Mikołaja Starowieyskiego, zamierzającego w tym miejscu urządzić swoją pracownię, i przekazany Muzeum. Wybrane ze zbioru zdjęcia, pochodzące z różnych lat działania zakładu, prezentują różne twarze, epoki, stroje oraz okazje, tworzą swoisty portret mieszkańców dzielnicy.

Katarzyna Kuzko-Zwierz KIEROWNICZKA MUZEUM WARSZAWSKIEJ PRAGI

Strefa Praskie świadectwa, fot. Jakub Certowicz

Strefa Praskich kultur podejmuje temat

wielokulturowego oblicza warszawskiej Pragi. Jej szczególną część stanowią sale dawnych modlitewni żydowskich z zachowanymi malowidłami poddanymi konserwacji. Ścienne dekoracje są najważniejszym elementem tego fragmentu wystawy nie ze względu na artyzm wykonania, ale dlatego, że są one materialnym świadectwem obecności społeczności żydowskiej, stanowiącej przed wojną około jedną trzecią mieszkańców Pragi. W obrębie głównego malowidła zachował się też napis fundacyjny wiążący funkcjonowanie tego miejsca z konkretnymi osobami. Zgodnie z informacjami zawartymi w prawym

dolnym rogu obrazu jego wykonanie ufundowali w 1934 roku Izrael Jehuda, Jehoszua, Josef i Zew – synowie Dawida Grinsztajna. We wnętrzach dawnych modlitewni znajdują się monitory z komentarzami dotyczącymi programu ikonograficznego oraz mapą synagog i modlitewni na Pradze, a także kalendarium żydowskiej społeczności Pragi.

Dziedziniec Muzeum Warszawskiej Pragi, fot. Jakub Certowicz

Strefa Praskie kultury, fot. MW

196

System informacji, proj. Jakub Jezierski

197

Wystawy

Wystawa główna Muzeum Warszawy

Wystawa główna Muzeum Warszawy Rozstrzygnięcie konkursu na koncepcję plastyczno-przestrzenną sal ekspozycyjnych wystawy głównej

Rok 2015 był trzecim rokiem intensywnej pracy zespołu kuratorów wystawy głównej. Po przeglądzie zbiorów (2013–2014), przedyskutowaniu i podjęciu decyzji o koncepcji wystawy jako prezentacji wyłącznie oryginalnych przedmiotów ze zbiorów Muzeum Warszawy, pogrupowanych w gabinetach tematycznych, po wybraniu dla nich pomieszczeń w muzealnych kamienicach przy Rynku Starego Miasta przyszedł czas na tworzenie koncepcji samej ekspozycji W styczniu w konkursie zostali wyłonieni projektanci wystawy głównej, pracownia PL Studio, z którymi zespół kuratorów pod moim kierownictwem rozpoczął w marcu ścisłą współpracę. Kolejne spotkania doprowadziły do wypracowania wspólnej koncepcji plastycznej ekspozycji. Współpraca był niezwykle intensywna. W jej efekcie, w drugiej połowie roku otrzymaliśmy koncepcję architektoniczną całej wystawy głównej i projekt połowy gabinetów. Prace nad pozostałymi przeniesione zostały na 2016 rok. Naszym podstawowym założeniem było stworzenie projektów 21 gabinetów, w których prezentowane będą wyłącznie oryginalne eksponaty o bardzo różnym charakterze, w taki sposób, by nic nie rozpraszało uwagi oglądających. Zastosowane zostały oszczędne środki prezentacji, które w opinii wielu mogą uchodzić za tradycyjne. Tak, uznaliśmy, że konsekwentnie realizowana przez nas koncepcja prezentacji oryginalnych przedmiotów – świadków historii, wymaga wyciszenia wszystkiego, co mogłoby odwracać uwagę od tych często drobnych, zwyczajnych rzeczy. Stąd decyzja o rezygnacji z jakichkolwiek multimediów w przestrzeni wystawy. Wypracowana koncepcja plastyczna ekspozycji opiera się na najprostszych, wykonanych ze stali malowanej na czarno lub biało gablot i postumentów. Ich nowoczesna forma odcina się od zabytkowej architektury kamienic, nie konkurując z nią. Obie rzeczywistości – historycznych wnętrz i wystawy pozostają wobec siebie autonomiczne. W kontakcie z tak różnorodnymi przedmiotami ważna jest informacja o nich, stąd poświęciliśmy wiele uwagi i czasu tej właśnie kwestii, tworząc schemat hierarchii informacji tekstowej na wystawie. Powstające zwarte teksty, precyzyjnie i świadomie tworzone podpisy eksponatów, złożone wygodnym dla czytelnika krojem pisma o sprawdzonym i zróżnicowanym rozmiarze, pozwolą przekazać niezbędną wiedzę o niemal 4000 przedmiotów, które znajdą się na naszej wystawie. Uporządkowanie warstwy tekstowej to także decyzje dotyczące nazw gabinetów oraz tytułu całej wystawy. Nazwaliśmy ją zeczy warszawskie – z całą świadomością dwuznaczności tej zbitki słów: prezentujemy bowiem warszawskie przedmioty, za którymi stoją warszawskie sprawy. Rzeczom warszawskim towarzyszyć będzie kompendium wiedzy o mieście, nazwane Danymi warszawskimi. Nad nimi pracuje odrębny zespół kuratorów. W 2016 roku czeka nas finał procesu projektowania i przejście do niemniej trudnej fazy realizacyjnej wystawy, w tym wszystkich druków, audioprzewoników i programu towarzyszącego. Cały ten proces zakończy się wiosną 2017 roku – otwarciem nowej wystawy głównej Muzeum Warszawy.

Konkurs ogłoszony został 18 października 2014 roku. Do końca roku odbyły się dwa spotkania dla projektantów chcących wziąć w nim udział. Miały one na celu zapoznanie projektantów z ideą wystawy głównej oraz sposobem pracy nad nią, a także były okazją do obejrzenia wnętrz muzealnych kamienic tuż przed rozpoczynającym się remontem. (ZOBACZ WIĘCEJ: SPRAWOZDANIE MUZEUM WARSZAWY 2014, S. 148–152)

Skład Sądu Konkursowego

dr Jarosław Trybuś, fot. MW

Maciej Miłobędzki

Joanna Dudelewicz

JEMS ARCHITEKCI – PRZEWODNICZĄCY SĄDU KONKURSOWEGO

KIEROWNICZKA PROJEKTU MODERNIZACJI

Monika Siwińska Tomasz Thun-Janowski DYREKTOR BIURA KULTURY URZĘDU M.ST. WARSZAWY

TOWARZYSTWO PROJEKTOWE

KIEROWNICZKA DZIAŁU ORGANIZACJI WYSTAW I WYDARZEŃ

Warszawa Kraków Łódź Berlin Opole Ostrów Mazowiecka Poznań

14 pracowni 9 pracowni 2 pracownie 1 pracownia 1 pracownia 1 pracownia 1 pracownia

DO DRUGIEGO ETAPU KONKURSU ZAKWALIFIKOWANYCH ZOSTAŁO:

6 zespołów

dr Jarosław Trybuś

Maria Ceran, Mateusz Świętorzecki

ZASTĘPCA DYREKTORA DS. MERYTORYCZNYCH MW

SĘDZIOWIE REFERENCI

Konstancja Gierba Jacek Bochiński KIEROWNIK DZIAŁU OPRACOWANIA ZBIORÓW

SEKRETARZ KONKURSU, BEZ PRAWA GŁOSU

307Kilo Architekci Małgorzata Zmysłowska m-ost MOOD Design Nizio Design International PL Studio Patryk Żurawski Pracownia WWAA

Ogłoszenie wyników 21 STYCZNIA

I NAGRODA

III NAGRODA

SUMA NAGRÓD

(e ae uo)

65 000 zł netto PL Studio Patryk Żurawski arch. Zuzanna Bujacz arch. Agnieszka Łańko arch. Patryk Żurawski

307Kilo Architekci Nizio Design International WYRÓŻNIENIA

Małgorzata Zmysłowska m-ost MOOD Design Pracownia WWAA

dr Jarosław Trybuś ZASTĘPCA DYREKTORA DS. MERYTORYCZNYCH, GŁÓWNY KURATOR WYSTAWY

200

29 pracowni z całej Polski

KURATORKA GABINETU SREBER I PLATERÓW WARSZAWSKICH

Joanna Trytek prof. Jerzy Porębski

DO KONKURSU DOPUSZCZONYCH ZOSTAŁO:

201

220 000 zł netto

Wystawy

Uzasadnienie werdyktu jury

Wystawa główna Muzeum Warszawy

I Nagroda PRACA OZNACZONA NUMEREM 429201, PL STUDIO

Zadaniem Sądu konkursowego był wybór projektanta wystawy głównej Muzeum Warszawy. Nadesłane propozycje aranżacji zróżnicowanych w skali i charakterze przestrzeni wystawowych miały pozwolić Sądowi ocenić poziom umiejętności warsztatowych autorów, ich sposób rozumienia postawionego zadania, zgodność przyjętych założeń z oczekiwaniami Muzeum, umiejętność dostrzeżenia kontekstu i znaczenia historycznych wnętrz, ich specyficznych wartości, atmosfery, relacji elementów scenograficznych i prezentowanych eksponatów. Szczególną uwagę Sąd zwracał na spójność, klarowność idei, skupienie się na prezentacji eksponatów, podporządkowanie środków wyrazu charakterowi wnętrz, jakość detalu, dobór materiałów. Wyjątkowe miejsce i ranga przedsięwzięcia miały wpływ na duże zainteresowanie konkursem. Wart podkreślenia jest ogrom pracy i zaangażowania zarówno po stronie konkurujących, jak i organizatorów. Na konkurs wpłynęły 23 prace, z których 6 zostało zakwalifikowanych do drugiego etapu. Zadanie okazało się bardzo trudne i niewiele zespołów poradziło sobie ze złożonością problematyki. Poziom zaprezentowanych w pracach konkursowych idei był niezwykle zróżnicowany, podobnie jak umiejętności warsztatowe i stopień rozumienia historycznego kontekstu. Sąd, korzystając z zapisów Regulaminu Konkursu, jednomyślnie zdecydował więc o zmianie podziału nagród i wyróżnień (w ramach całkowitej przeznaczonej na ten cel kwoty, traktowanej jako forma publicznego przyrzeczenia). Aby odzwierciedlić znaczne różnice w jakości prac, nie przyznano drugiej nagrody. Pierwsza nagroda w wysokości 65 000 złotych została przyznana pracy oznaczonej numerem 429201. ( ) Sąd był całkowicie zgodny, że odznaczająca się wyjątkową kulturą projektową, skromnością, kompleksowym rozwiązaniem złożonej problematyki wystawienniczej i komunikatywnością przekazu praca przewyższa w istotny sposób jakość pozostałych propozycji, a jej autorzy podejmą twórczy i zakończony sukcesem dialog z Muzeum, przyczyniając się do powstania niepowtarzalnej, wyjątkowej ekspozycji.

I nagroda, PL Studio, wizualizacje

202

Zwycięska praca w opinii Sądu najlepiej spośród finalistów spełniła warunki konkursu. Istotą koncepcji jest skupienie się na eksponowanych przedmiotach. Istniejące wnętrza są tłem, jak piszą autorzy, drugoplanowym bohaterem wystawy. Stąd minimalistyczne podejście do projektowanej aranżacji, w której przestrzeń Muzeum wyczyszczona została z rozpraszających uwagę elementów, a odbiór eksponatów nie jest niczym zakłócony. Nie oznacza to, że nowa wystawa i muzealne obiekty nie wchodzą w dialog z otaczającą architekturą. Poprzez trafny dobór materiałów, charakter ekspozycji oraz zaproponowane detale wydobyta i dowartościowana została zabytkowa przestrzeń kamienic. Sąd pragnie zaznaczyć, że nagrodzona praca odznacza się niezwykłą kulturą podania, czytelnością i komunikatywnością przekazu, konsekwencją, a także bardzo wysokimi walorami estetycznymi. Poparte jest to głęboką analizą przestrzeni. Praca jest skromna i oszczędna w swoim wyrazie, ale jednocześnie bardzo spójna, posiada zdecydowany charakter oraz dużą siłę oddziaływania. Ponadto projekt potraktowano w sposób kompleksowy. Uwzględniono potrzeby osób o różnym zakresie niepełnosprawności, rozwiązano całościowo problem oświetlenia, informację dźwiękową oraz wizualną, na wysokim poziomie warsztatowym zaprojektowano wiele detali. W pracy konkursowej nieznacznie przekroczono założony budżet na realizację wystawy.

I nagroda, PL Studio, wizualizacje

203

Wystawy

Wystawa główna Muzeum Warszawy

Negocjacje i podpisanie umowy

Zespół kuratorów i podział wystawy na gabinety

Kluczowe dla zapisów umowy z zespołem wyłonionym w konkursie było przyjęcie założenia, że praca nad projektem wykonawczym ma się odbywać w formie regularnych spotkań kuratorów i projektantów. Rozwiązanie to miało pozwolić na pogodzenie ze sobą wymagań kuratorskich, estetycznych oraz zabytkowej przestrzeni budynku siedziby głównej Muzeum.

GABINET ARCHEOLOGICZNY GABINET SYREN WARSZAWSKICH

kuratorki Agnieszka Dąbrowska, Monika Siwińska

GABINET POCZTÓWEK

kuratorka Elżbieta Kamińska

GABINET PLANÓW I MAP WARSZAWY GABINET DETALI ARCHITEKTONICZNYCH

Fot. MW

GABINET WIDOKÓW WARSZAWY GABINET FOTOGRAFII

Prace nad projektem koncepcyjnym i wykonawczym wystawy głównej rozpoczęły się w marcu. W ciągu pierwszych 2 tygodni odbyło się ponad 20 spotkań, podczas których kuratorzy poszczególnych gabinetów przedstawili swoje koncepcje i specyfikę zbiorów, nad którymi sprawują pieczę wraz z pierwszym wyborem przyszłych eksponatów. Nad całością prac czuwał Jarosław Trybuś – kurator główny wystawy, a prace zespołu kuratorskiego koordynował Jakub Supera. Tak jak w poprzednich latach były one prowadzone w metodologii agile de elopment, zgodnie z którą rozwijano kolejne elementy projektu w toku regularnej współpracy. Taki sposób pracy nad wystawą pozwolił uniknąć wielu błędów. Oprócz spotkań w sprawie poszczególnych gabinetów (między 3 a 10 tygodniowo) odbywały się cotygodniowe spotkania koordynacyjne z projektantami, w czasie których omawiane były kwestie wymagające koordynacji z osobami realizującymi modernizację siedziby głównej, opracowującymi założenia do przetargów na wyposażenie, odpowiadającymi za bezpieczeństwo i inne. Jako data wiążąca dla zakończenia projektowania pierwszej części gabinetów oraz opracowania koncepcji plastycznej całości przyjęty został moment przekazania dokumentacji architektonicznej – projektu wykonawczego przez projektantów ekspozycji na przełomie lipca i sierpnia. Prace projektowe nad drugą połową gabinetów przeniesione zostały na 2016 rok.

Zespół projektantów

Prace nad wystawą główną

Od lewej projektanci: Patryk Żurawski, Klementyna Świeżewska, Aleksandra Matyas, fot. MW

204

PL Studio ARCHITEKTURA:

architekci: Patryk Żurawski, Agnieszka Łańko, Marcin Bieńka, Michał Sokołowski WSPÓŁPRACA:

architekci: Luiza Anyszka, Cezary Nazaruk, Bartosz Łysikowski, Adrianna Maliszewska IDENTYFIKACJA WIZUALNA I GRAFIKA:

Aleksandra Matyas, Agnieszka Łańko, Patryk Żurawski, Klementyna Świeżewska, Damian Langosz KOORDYNATOR PROJEKTU:

Paulina Żywczyk, Luiza Anyszka

kurator Krzysztof Zwierz

GABINET SUWENIRÓW

GABINET POMNIKÓW

Projektowanie wystawy głównej

kuratorka Karolina Blusiewicz

GABINET RYSUNKÓW ARCHITEKTONICZNYCH GABINET PORTRETÓW GABINET MEDALI GABINET BRĄZÓW WARSZAWSKICH GABINET UBIORÓW GABINET GOCLA GABINET GALANTERII PATRIOTYCZNEJ GABINET RELIKWII GABINET OPAKOWAŃ FIRM WARSZAWSKICH GABINET SCHIELÓW

kurator Tomasz Bylicki kurator dr Paweł E. Weszpiński kuratorka Ewa Perlińska-Kobierzyńska kurator Jacek Bochiński kuratorzy Anna Kotańska, Anna Topolska, Mikołaj Grospierre kuratorzy Andrzej Skalimowski, Katarzyna Wagner kuratorzy Małgorzata Heymer, dr Tomasz A. Pruszak kuratorka Aleksandra Sołtan-Lipska kuratorka dr Ewa Wieruch-Jankowska kuratorka Agnieszka Dąbrowska kuratorka dr Ewa Klekot kuratorka dr Jolanta Niklewska kurator Julian Borkowski kuratorzy Małgorzata Berezowska, Marcin Więcek kuratorka dr Ewa Klekot

KONSTRUKCJA:

dr inż. Jacek Nabzdyk, mgr inż. Michał Jędroszkowiak

KOMPENDIUM WIEDZY O WARSZAWIE

INSTALACJE ELEKTRYCZNE:

mgr inż. Zbigniew Waszczuk, mgr inż. Janusz Steczkowski

kuratorzy Zofia Oslislo-Piekarska, Paweł Jaworski, Grzegorz Piątek, Karol Piekarski, Klementyna Świeżewska

DZIEJE KAMIENIC

kuratorki Barbara Hensel-Moszczyńska, Klementyna Świeżewska

INSTALACJE ELEKTRYCZNE OŚWIETLENIA:

mgr inż. Marcin Skubiszewski, inż. Marcin Węgrzynek KOSZTORYSY I SPECYFIKACJE TECHNICZNE:

Bartłomiej Siekierkowski, Paulina Hławniak, Marta Jakubowska

Prezentacja wystawy głównej, fot. MW

Praca zespołu kuratorów, fot. MW

205

Kuratorki dr Anna Kotańska i Anna Topolska, fot. MW

Wystawy

Wystawa główna Muzeum Warszawy

Struktura informacji na wystawie

Struktura informacji tekstowej na wystawie głównej

Wiele uwagi i czasu zespół kuratorów poświęcił uporządkowaniu kwestii informacji tekstowych na wystawie. Tego zadania podjęły się dr Ewa Klekot, która w swojej pracy naukowej zajmuje się również refleksją nad sposobami w jaki muzea komunikują się ze swoimi odbiorcami, oraz Małgorzata Mycielska, odpowiedzialna za wydawnictwa muzealne. Istotą opracowanej koncepcji było nie tylko określenie struktury tekstów towarzyszących gabinetom i obiektom, ale również określenie ich zawartości rozumianej jako lista informacji do umieszczenia wraz z zalecaną kolejnością ich podawania czytelnikowi. Refleksja nad strukturą informacji przyniosła bardzo ważny dla odbioru wystawy wniosek – niezbędne okazało się wyróżnienie w każdym z gabinetów przedmiotów wiodących, które dzięki swojej specyfice oraz poprzez swoją historię i związek z Warszawą stanowić będą rodzaj jej esencji. Szersze opisy trzech przedmiotów wiodących w każdym gabinecie pozwolą sprawniej poznać wystawę widzom mającym mniej czasu na jej zwiedzanie. Tym samym przedmioty wiodące ułożą się w pierwszą z kilku planowanych ścieżek zwiedzania wystawy głównej.

wprowadzenie ogólne do całej wystawy

tekst wprowadzający do gabinetu

grupa obiektów bez indywidualnych metryczek: opis + informacja metryczkowa

architektura budynków muzeum: opisy

przedmioty wiodące w poszczególnych gabinetach: opisy + informacja metryczkowa

grupa obiektów: opis

Seminarium wyjazdowe w Nieborowie 15–17 CZERWCA

Dookreślenie struktury informacji wymagało od zespołu kuratorskiego przeorganizowania przygotowanych materiałów. W tym celu zorganizowane zostało seminarium, które odbyło się w pałacu w Nieborowie. W ciągu 3 dni, 20 godzin roboczych spotkań analizowano dobór przedmiotów wiodących oraz dyskutowano dobór informacji w każdym z gabinetów wystawy głównej, a także ostatecznie ustalono nazwy wszystkich gabinetów, kierując się kryterium ich komunikatywności. W seminarium wzięli udział kuratorzy oraz autorki struktury informacji – Małgorzata Mycielska i dr Ewa Klekot.

metryczki zespołów identycznych lub bardzo podobnych obiektów, które nie posiadają opisu grupowego

metryczki obiektów ujętych w opisie grupowym

Prace zespołu kuratorów i projektantów nad wystawą główną, fot. MW

Seminarium wyjazdowe w Nieborowie, fot. MW

206

207

metryczki obiektów nieujętych w opisie grupowym

Wystawy

Wystawa główna Muzeum Warszawy

Wdrożenie wystawy głównej

17 LISTOPADA

Tate Britain

Chris Stephens (Head of Displays and Lead Curator, Modern British Art) oprowadzał po wystawie stałej, która została poddana w ostatnich latach modernizacji i została przeorganizowana tak, aby w sposób chronologiczny ukazywać 500 lat brytyjskiej sztuki.

Proces projektowania wystawy, oprócz wniosków dotyczących struktury informacji tekstowej, przyniósł również refleksję na temat udziału pracowników Muzeum w tworzeniu i powstawaniu wystawy. Liczba spraw pojawiających się w trakcie spotkań koordynacyjnych z projektantami spowodowała, że niezbędnym stało się włączenie wszystkich działów Muzeum we wdrożenie wystawy głównej. Przyjęta została koncepcja pełnej współpracy pionów administracyjnego, konserwatorskiego, inwentaryzatorskiego oraz merytorycznego. Pierwsze spotkanie odbyło się 14 maja i zapoczątkowało serię cotygodniowych zebrań, na których w formie warsztatowej omawiane były kolejne zagadnienia. Jako kwestie wdrożeniowe potraktowane zostały wszystkie te działania, które nie mieszczą się ściśle w koncepcji i programie wystawy. W związku z tym pod dyskusję poddano dziesiątki zagadnień różnej wagi, jak obsługa ekspozycji, regulamin zwiedzania, wygląd toalet, sposoby uzupełniania wody w nawilżaczach na wystawie. Proces ten pomógł również poznać dokładnie założenia wystawy głównej osobom dotąd w nią niezaangażowanych.

18 LISTOPADA

ictoria

Albert Museum

Anais Aguerre (Head of International Initiati es), Leanne Manfredi (Learning Programme manager) oraz Rachel Murphy (Senior E hibitions Manager) naświetliły sposób konstruowania programu oraz podział obowiązków przy realizacji brytyjskiego i zagranicznego program wystaw V&A Museum. National History Museum

Dan Wormald ( uality Learning Consultant and Curation Manager) opowiedział o przemianach w technikach ekspozycyjnych National History Museum i o tym, jakie założenia przyświecają przestrzeni edukacyjnej In estigate, gdzie widzowie mają bezpośredni dostęp do próbek i narzędzi badawczych, takich jak mikroskopy, miarki, wagi.

Program wystawy głównej W sierpniu odbyły się pierwsze spotkania z pracownikami Działu Edukacji, podczas których przeanalizowana została dotychczasowa działalność Muzeum pod kątem grup docelowych, do jakich adresowana jest oferta Muzeum. Kluczowa była konkluzja, że działalność ta skupia się na osobach najmłodszych (do ukończenia gimnazjum) i najstarszych (w wieku emerytalnym). Celem planowanych długofalowych działań jest zbudowanie szerokiej publiczności Muzeum, która będzie się wywodzić nie tylko z ruchu turystycznego. Program skierowany do tych osób ma odpowiadać na ich potrzeby i realizować ideę Muzeum jako instytucji towarzyszącej w poznawaniu fenomenu Warszawy.

19 LISTOPADA

Design Museum

Nina Due (Head of E hibitions) podzieliła się doświadczeniami z procesu budowania nowej siedziby głównej Design Museum w zabytkowym budynku Commonwealth Institute. Museum of London

Frazer Swift (Head of Learning) oprowadzał po wystawie stałej, która ma charakter narracyjny i zawiera zarówno oryginały, jak i kopie muzealiów.

Wizyta studyjna w Londynie

Tate Modern

Zapoznaliśmy się z modelem budowania wystaw czasowych.

17–20 LISTOPADA UCZESTNICY: Pracownicy Działu Organizacji Wystaw i Wydarzeń

oraz Działu Edukacji

20 LISTOPADA

National Gallery

Belinda Philpott (Head of Creati e) opowiedziała o zasadach pracy działu Design odpowiedzialnego za opracowanie wystaw od koncepcji plastycznej, przez projekt wykonawczy, po kampanie reklamowe i projekt materiałów towarzyszących wystawie. Jane Knowles (Head of E hibitions) przedstawiła zasady pracy działu odpowiedzialnego za budżetowanie i produkcję wystaw.

Londyn to kolejne miasto odwiedzane w ramach wizyt studyjnych zespołu pracującego nad wystawą główną Muzeum Warszawy. W związku z przejściem od koncepcji do realizacji założeń kuratorskich uczestnikami kolejnej wizyty byli pracownicy Działu Edukacji oraz Działu Organizacji Wystaw i Wydarzeń. Od nich zależeć będzie jakość programu towarzyszącego wystawie i jej realizacja. Uwaga skupiła się na instytucjach wystawienniczych, które mają międzynarodową renomę i są punktami odniesienia dla muzeów na całym świecie. Jednocześnie kluczowym kryterium doboru odwiedzanych instytucji był rodzaj ekspozycji – oparcie jej na posiadanych zbiorach. Museum of London zostało dobrane ze względu na miejski profil zbiorów, mimo że sama ekspozycja ma charakter narracyjny.

Opracował Jakub Supera Wizyta studyjna w Londynie, fot. MW

208

KIEROWNIK PROJEKTU OPRACOWANIA SCENARIUSZA WYSTAWY GŁÓWNEJ

209

Wizyta studyjna w Londynie, fot. MW

Pion Inwentaryzatorski

Zbiory Pion Inwentaryzatorski

Inwentaryzacja zbiorów Ewidencja nabytków bie ących

W 2015 roku prace działów i pracowni pionu inwentaryzatorskiego skupiły się głównie na wykonaniu następujących czynności:

W 2015 roku Dział Inwentaryzacji Zbiorów oraz pracownicy wydelegowani do prac inwentaryzatorskich w oddziałach Muzeum zewidencjonowali 1106 nabytków bieżących, w tym:

Dział Inwentaryzacji Zbiorów Inwentaryzacja nabytków bieżących oraz przeprowadzenie kontroli stanu faktycznego zbiorów z zapisami w księgach inwentarzowych. W roku 2015 roku przeprowadzono skontrum zbiorów Muzeum – Miejsca Pamięci Palmiry, rozpoczęto skontrum zbiorów Muzeum Drukarstwa oraz zbiorów fotograficznych.

ZBIORY ARCHIWALIÓW HISTORYCZNYCH:

107 poz. inwentarzowych w tym:

88 darów i 19 zakupów

ZBIORY ARTYSTYCZNO-HISTORYCZNE:

Dział Przechowywania Zbiorów

150 poz. inwentarzowych

ZBIORY FARMACEUTYCZNE:

w tym:

98 poz. inwentarzowych

58 darów i 92 zakupy

Wewnętrzna organizacja magazynów zbiorów (po zakończonej przeprowadzce zbiorów z siedziby głównej Muzeum przy Rynku Starego Miasta na czas jej remontu) oraz bieżąca obsługa ruchu wewnętrznego zbiorów, głównie związana z digitalizacją oraz przeglądami kuratorskimi i konserwatorskimi zbiorów w ramach prac nad scenariuszem wystawy głównej.

Dział Udostępniania Zbiorów Organizacja nowo powstałego (listopad 2014) Działu Udostępniania Zbiorów oraz bieżąca realizacja zadań polegających na kompleksowej obsłudze zewnętrznych kwerend i wypożyczeń zbiorów oraz udostępnianiu ich cyfrowych odwzorowań. W celu ułatwienia korzystania ze zbiorów muzealnych, zarówno przez osoby prywatne jaki i instytucje, ujednolicone zostały zasady ich udostępniania: http://muzeumwarszawy.pl/zbiory/

w tym:

72 dary i 26 zakupów Grzegorz Konsalik, fot. MW

6 poz. 11 poz. 19 poz. 15 poz. 51 poz. 14 poz. 25 poz. 4 poz.

oraz

malarstwo gra ka rysunek rzeźba rzemiosło artystyczne zabytki kultury materialnej medale i numizmaty ubiory

88 poz. zewidencjonowanych w spisie nie-muzealiów, w tym:

darów i 2 zakupy

ZBIORY MUZEUM DRUKARSTWA:

351 poz. inwentarzowych

ZBIORY PLANÓW I RYSUNKÓW ARCHITEKTONICZNYCH:

92 poz. inwentarzowe

w tym:

2 dary i 349 zakupów

w tym:

51 darów i 41 zakupów

Pracownia Digitalizacji Zbiorów

oraz

Digitalizacja zbiorów muzealnych przewidzianych do prezentacji na nowej wystawie głównej, której otwarcie planowane jest na rok 2017. Powyższe zbiory były digitalizowane przez Pracownię Digitalizacji Zbiorów Muzeum Warszawy, jak również przez wykonawcę zewnętrznego, dzięki środkom finansowym uzyskanym z grantu Modernizacja, konserwacja oraz digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie, realizowany w ramach Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego.

3 poz.

35 poz. kartogra a 57 poz. rysunki architektoniczne

zewidencjonowane w spisie nie-muzealiów, w tym:

3 dary ZBIORY FOTOGRAFICZNE:

294 poz. inwentarzowe

ZBIORY MUZEUM ORDYNARIATU POLOWEGO:

w tym:

4 poz. inwentarzowych

208 darów i 93 zakupy

w tym:

Grzegorz Konsalik

4 dary

GŁÓWNY INWENTARYZATOR ZBIORÓW

oraz

INNE DOBRA KULTURY:

7 poz.

3 poz.

zewidencjonowanych w spisie nie-muzealiów, w tym:

ZEWIDENCJONOWANE W SPISIE NIE-MUZEALIÓW

3 dary

7 darów

212

213

Zbiory

Ewidencja zbiorów niezinwentaryzowanych

opracowanie specyfikacji do zakupu nowego wyposażenia dla Pracowni Digitalizacji Zbiorów (sprzęt fotograficzny i akcesoria);

ZINWENTARYZOWANO:

331

muzealiów

oraz:

189

innych dóbr kultury ze zbiorów Muzeum Ordynariatu Polowego

Dokonanie oceny 4135 zdjęć w formacie RAW, wykonanych przez zewnętrznego wykonawcę w ramach digitalizacji zbioru malarstwa i sreber.

110

muzealiów

Pion Inwentaryzatorski

Dokumentacja wizualna zbiorów wykonana w ramach zamówienia zewnętrznego dzięki rodkom finansowym uzyskanym z NMF i EOG

innych dóbr kultury ze zbiorów Muzeum Farmacji

Skontrum zbiorów 15–30 CZERWCA

Skontrum zbiorów Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry KIEROWNICZKA KOMISJI SKONTROWEJ: Magdalena Kłos SKŁAD KOMISJI SKONTROWEJ: Stanisław Maliszewski, Dominika Jarzyńska-Pokojska, Rafał Radziwonka

W 2015 roku w ramach Projektu Modernizacja, konserwacja oraz digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie, współfinansowany ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Europejskiego Obszaru Gospodarczego i w ramach Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego, wykonano cyfrową dokumentację fotograficzną 1550 obrazów i grafik (projekt w trakcie realizacji).

W wyniku skontrum stwierdzono 17 braków. W przypadku 5 pozycji inwentarzowych stwierdzono jedynie braki poszczególnych składników danego muzealium. 20 LIPCA 2015 – 31 SIERPNIA 2016 (PLANOWANY KONIEC)

Skontrum zbiorów Muzeum Drukarstwa KIEROWNICZKA KOMISJI SKONTROWEJ: Dorota Parszewska SKŁAD KOMISJI SKONTROWEJ: Michał Horoszewicz, Maria Ejchman

Opracowali Igor Oleś, Adrian Czechowski FOTOGRAFOWIE

22 GRUDNIA 2015 – 22 GRUDNIA 2018 (PLANOWANY KONIEC)

Skontrum zbiorów fotograficznych KIEROWNICZKA KOMISJI SKONTROWEJ: Aneta Pietrzkowska SKŁAD KOMISJI SKONTROWEJ: Stanisław Maliszewski, Romuald Morawski

Udostępnianie zbiorów W roku w Dziale Udostępniania Zbiorów zostały zrealizowane następujące zadania

Digitalizacja zbiorów Dokumentacja wizualna zbiorów

ZREALIZOWANO:

W 2015 roku Pracownia Digitalizacji Zbiorów wykonała cyfrową dokumentację wizualną (skany i zdjęcia) 2698 muzealiów (zbiory fotograficzne oraz muzealia artystyczno-historyczne)

kwerend, w tym:

przez instytucje kultury

Rozpoczęcie prac nad sporządzeniem nowej wewnętrznej instrukcji dotyczącej digitalizacji zbiorów w Muzeum Warszawy: sporządzenie instrukcji dotyczącej zasad skanowania zbiorów o podłożu papierowym; sporządzenie instrukcji dotyczącej fotografowania zbiorów o podłożu papierowym;

przez inne instytucje

przez osoby prywatne

Z prośbą o przeprowadzenie kwerendy w zbiorach Muzeum Warszawy zwrócili się między innymi: Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Warszawie, Europejskie Centrum Artystyczne im. F. Chopina, Dom Spotkań z Historią, Muzeum Historii

214

muzealiów na następujące wystawy czasowe:

ZREALIZOWANO

Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, wystawa ucjan Kintopf – mistrz żakardu i ego uczniowie

160

zamówień dotyczących udostępnienia dokumentacji wizualnej zbiorów, w wyniku których udostępniono

Deutsches Historisches Museum, wystawa 1945 – Defeat. Liberation. New Beginning. Twelve European countries after the Second World War

1105

cyfrowych odwzorowań muzealiów na zamówienia złożone przez:

instytucji kultury

innych instytucji

Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, wystawa Figury retoryczne. Warszawska rze ba architektoniczna 1918–1970

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie / Muzeum Warszawy, wystawa Spór o odbudowę, w ramach festiwalu Warszawa w Budowie 7

osób prywatnych

Wyżej wymienione cyfrowe wizerunki zbiorów zostały udostępnione do następujących publikacji: Cherezińska E., Turniej cieni, wyd. Zysk i S-ka, Warszawa 2015

Muzeum Historii Polski, wystawa Ziemia obiecana. Miasto i nowoczesnoś Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, wystawa Metafora świata. Filip II jako władca i kolekcjoner

muzealia w depozyt długoterminowy do następujących muzeów:

Herzog V., Der fürstliche Badepavillon als zweckmäßige und repräsentative Bauaufgabe im 17 und 18 Jahrhundret, Deutscher Kunst erlag, Berlin 2016

Dom Urodzenia Fryderyka Chopina i Park w Żelazowej Woli

Jackiewicz D., Fotografowie Warszawy: Konrad Brandel 1838–1920, wyd. Dom Spotkań z Historią i Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2015

Inne prace wykonane przez Pracownię Digitalizacji Zbiorów

MUZEUM WYPOŻYCZYŁO 1755 MUZEALIÓW, W TYM:

Dehnel J., Proteusz, czyli o przemianach. Spacerownik po historii Muzeum Narodowego w Warszawie, wyd. Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2015

Opracowała Aneta Pietrzkowska ADIUNKT (VACAT NA STANOWISKU KIEROWNIKA DZIAŁU)

Żydów Polskich POLIN, Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie – oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach. W trakcie realizacji są kwerendy przeprowadzane przez Muzeum Historii Polski oraz Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

Majewski S.J., Urzykowski T., Spacerownik po PKiN, wyd. Agora SA, Warszawa 2015

Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie – oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach

Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

1586

muzealia do konserwacji:

Piskorz-Braneko a E., Stanaszek Ł.M., Strój wilanowski z nadwiślańskiego rzecza, red. nauk. A. Mironiuk-Nikolska, t. 45, cz. IV. Mazowsze i Sieradzkie, z. 11, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 2015

I etap konserwacji dotyczący Projektu Modernizacja, konserwacja oraz digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie, współfinansowany ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Europejskiego Obszaru Gospodarczego w ramach programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego

Warchoł M., istoryczne wię by dac owe kościołów w Warszawie, wyd. Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków w Warszawie, Warszawa 2015

215

Zbiory

1012

dezynfekcja zbiorów Muzeum Woli:

Udostępnianie zbiorów w magazynach do celów kuratorskich oraz konserwatorskich

muzealiów książek i zespołów archiwalnych oraz tzw. materiał masowy pochodzący z wykopalisk wypożyczonych do dezynfekcji:

dezynfekcja zbiorów farmaceutycznych:

Pion Inwentaryzatorski

7592

150

KARTACH EWIDENCYJNYCH ODNOTOWANO RUCH MUZEALIÓW ZWIĄZANY Z:

kuratorskich i konserwatorskich przeglądów zbiorów dokonanych w ramach prac nad scenariuszem wystawy głównej

dezynfekcja zbiorów archeologicznych:

KONSERWACJĄ ZBIORÓW:

około

1012

książek oraz teczek z archiwaliami

1284

muzealiów

791

pudeł z tzw. „materiałem masowym”

PRZEGLĄDAMI KONSERWATORSKIMI:

KWERENDAMI NAUKOWYMI:

wydano z magazynów:

DIGITALIZACJĄ MALARSTWA I GRAFIKI:

w wyniku których udostępniono

muzealiów w innych celach

1600

Opracowała Agata Korycka KIEROWNICZKA DZIAŁU UDOSTĘPNIANIA ZBIORÓW

4800

577

muzealiów

jednostek archiwalnych

1032

muzealiów

UŻYCZENIEM ZBIORÓW

w depozyt długoterminowy poza muzeum:

na wystawy czasowe poza muzeum:

na wystawy w Muzeum Warszawy, w tym:

muzealia

1755

muzealiów

Przechowywanie zbiorów Obsługa ruchu wewnętrznego

Prace działu związane z zakończeniem przeprowadzki zbiorów z siedziby głównej Muzeum przy Rynku Starego Miasta do magazynów tymczasowych I kwartał

100

ŁĄCZNIE SPORZĄDZONO

Prowadzenie przejściowych magazynów zbiorów, obsługujących ruch wewnętrzny muzealiów

235

Udział w pakowaniu/rozpakowywaniu zbiorów

rewersów wewnętrznych, obejmujących

Nadzór nad transportami zbiorów

obrazów olejnych i ram wydano z magazynów

1316 muzealiów, w tym:

7592

Organizacja 7 magazynów tymczasowych zlokalizowanych w Muzeum Warszawskiej Pragi

muzealia

Prowadzenie ewidencji magazynowej

ORAZ SPORZĄDZONO

Po zakończonej przeprowadzce zbiorów w 2015 roku wprowadzono ponad 8000 kart ewidencyjnych zawierających informacje dotyczące aktualnego miejsca przechowywania zbiorów.

222 grafik

434

muzealia z kolekcji Schiele

wydano z magazynów

800

obrazów

1500 muzealiów, w tym:

500

700

muzealiów z kolekcji Miecznika

grafik

kart transportowych obejmujących

Reorganizacja istniejących magazynów zbiorów

W ramach reorganizacji magazynów zbiorów zmieniono lokalizację następujących zbiorów: Zasoby archiwalne przeniesiono z magazynów Muzeum Farmacji oraz z Korczakianum do głównego magazynu archiwaliów w siedzibie tymczasowej Muzeum w Pałacu Kultury i Nauki.

muzealiów na wystawę czasową Podarowa rzecz do Muzeum w Muzeum Warszawskiej Pragi

130

200

muzealiów wydanych z magazynu na wystawę stałą w Muzeum Warszawskiej Pragi

wyrobów z metalu

innych muzealiów

muzealiów na wystawę czasową Spór o odbudowę w ramach festiwalu Warszawa w Budowie 7

1248

muzealia

Zbiory medali i numizmatów oraz ubiorów przeniesiono z magazynów w siedzibie tymczasowej Muzeum w Pałacu Kultury i Nauki do magazynów usytuowanych w Muzeum Warszawskiej Pragi.

muzealiów na wystawę czasową rzeźb Gustawa Zemły do Muzeum Woli

Opracowała Zuzanna Sieroszewska-Rolewicz KIEROWNICZKA DZIAŁU PRZECHOWYWANIA ZBIORÓW

216

217

Zbiory

Pion Konserwatorski

Pion Konserwatorski Pokaz obiektów w ramach przetargów na prace konserwatorskie

Głównym zadaniem Pionu Konserwatorskiego w 2015 roku był udział w przygotowaniu obiektów muzealnych do dwóch dużych wystaw stałych: w Muzeum Warszawskiej Pragi oraz w kamienicach przy Rynku Starego Miasta. Wymagało to zaangażowania wszystkich trzech pracowni konserwatorskich, w tym Pracowni Konserwacji Papieru, oraz – wznawiającej swoją działalność w tymczasowej siedzibie w Pałacu Kultury i Nauki – Pracowni Konserwacji Malarstwa. Ze względu na różnorodny charakter zbiorów konserwatorzy niejednokrotnie stawali przed koniecznością uporania się z zadaniami daleko wykraczającymi poza wąski profil ich specjalizacji. Przeglądy wstępne, opiniowanie stanu zachowania, na przykład elementów porcelanowej zastawy stołowej, tkanin dekoracyjnych i ubiorów czy szeroko pojętej sztuki użytkowej, były wyzwaniem ale także okazją do poszerzenia wiedzy konserwatorskiej. Ponadto ogromna liczba obiektów wymagających przeprowadzenia zabiegów konserwatorskich sprawiała, że konieczne było precyzyjne rozdzielenie zadań na prace możliwe do wykonania w pracowniach muzealnych oraz takie, które musiały zostać zlecone pracowniom specjalistycznym poza Muzeum. Wiązało się to z koniecznością właściwego wydatkowania środków finansowych w ramach projektu Modernizacja, konserwacja oraz digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie. Zlecenie zadań konserwatorskich pracowniom wyłonionym w trybie przetargu wymagało zorganizowania pokazu różnorodnych obiektów. Konieczne było przy tym osobiste zaangażowanie konserwatorów. W trakcie realizacji tego zadania, odbywały się liczne komisje konserwatorskie oceniające postępy i wyniki prac. Zwieńczeniem tego złożonego procesu był odbiór obiektów po konserwacji. Robert Kołodziejski

Komisje konserwatorskie i odbiór obiektów po konserwacji

Robert Kołodziejski, fot. MW

W PRACOWNIACH KONSERWATORSKICH POZA MUZEUM PODDANO KONSERWACJI: około

450

grafik akwareli planów map albumów fotograficznych około

500

punc/matryc metalowych

12 obrazów olejnych

21 ram do obrazów

28 metalowych obiektów archeologicznych

GŁÓWNY KONSERWATOR ZBIORÓW

5 miniatur Projekt pn. „Modernizacja, konserwacja oraz digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie”, realizowany w ramach programu „Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego”. Wsparcie udzielone z funduszy norweskich i funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, oraz środków krajowych.

W TRZECH PRACOWNIACH KONSERWATORSKICH MUZEUM WARSZAWY PEŁNEJ KONSERWACJI PODDANO

67 obiektów

218

Fot. Robert Kołodziejski

219

Zbiory

Pracownia Konserwacji Malarstwa

Pion Konserwatorski

Wybrane realizacje konserwatorskie

Początek roku 2015 upłynął pod znakiem przeprowadzki zbiorów Muzeum Warszawy do nowych magazynów. Byliśmy zaangażowani między innymi w nadzór konserwatorski podczas transportu, pakowanie i rozpakowywanie muzealiów. Opieka obejmowała nie tylko zbiory malarstwa, ale również obiekty z innych dziedzin, od kamieni litograficznych po żyrandole. Właściwą działalność konserwatorską pracownia rozpoczęła w marcu, włączając się w przygotowania do wystawy głównej Muzeum Warszawy. Wiązało się to z koniecznością przeprowadzenia przeglądów konserwatorskich muzealiów wytypowanych przez kuratorów poszczególnych gabinetów. Celem tych przeglądów był wybór obiektów, które miały zostać przygotowane do ekspozycji w pracowni muzealnej oraz w specjalistycznych pracowniach konserwatorskich poza Muzeum. Najciekawsze działania w ramach konserwacji obrazów to te, podczas których spod wtórnych nawarstwień i pożółkłych werniksów odzyskiwaliśmy dobrze zachowaną, oryginalną warstwę malarską, przywracając dziełom utracony blask. Tak było w przypadku Portretu eresy z Ku niczów Woydowej autorstwa Henri-Francois Riesenera, czy Widoku warsztatu kamieniarskiego w Warszawie autorstwa Józefa Rapackiego. Jednocześnie ogromna większość naszych zadań w ramach przygotowań do nowej ekspozycji Muzeum Warszawy to mniej efektowne, ale konieczne do przeprowadzenia interwencje konserwatorskie, takie jak korekta retuszy i werniksu czy uzupełnienie drobnych ubytków warstwy malarskiej. Katarzyna Głogowska KOORDYNATOR PRACOWNI KONSERWACJI MALARSTWA

Stan przed konserwacją

Wygląd w świetle UV. Widoczne zielonkawe świecenie werniksu oraz szerokie czarne plamy obrazujące obszar przemalowań

Portret Teresy z Ku niczów Woydowej Henri-Fran ois Riesener ( ) ok. 1816; wym. 75,6 × 60,7 cm; MHW 2921

Obraz przeznaczony na ekspozycję w Gabinecie portretów na wystawie głównej Muzeum Warszawy. Wymagał usunięcia pożółkłego werniksu, przemalowań i starych kitów. Ze względu na rozległe ubytki warstwy malarskiej konieczne było wykonanie rekonstrukcji dużych partii kompozycji. Pozwoliło to na wyeksponowanie świetnie namalowanych, dobrze zachowanych fragmentów karnacji i twarzy postaci.

Stan po konserwacji

220

221

Zbiory

Pion Konserwatorski

Inne obiekty poddawane zabiegom konserwatorskim

Widok warsztatu kamieniarskiego w Warszawie Józef Rapacki 1901; wym. 90 × 120 cm; MHW19565

Obraz przeznaczony na ekspozycję w Gabinecie widoków Warszawy na wystawie głównej Muzeum Warszawy. Cała powierzchnia obrazu pokryta była silnie pożółkłym werniksem oraz szerokimi przemalowaniami, spod których udało się odsłonić duże fragmenty oryginalnej warstwy malarskiej.

Stan przed konserwacją

Wygląd w trakcie prac konserwatorskich. W lewym górnym rogu widoczny fragment malatury oczyszczony z wtórnych nawarstwień

Stan po konserwacji

Dziedziniec Uniwersytetu Warszawskiego M. Zaleski

Portret ana Pawła uszczewskiego M. Bacciarelli

XIX w.; wym. 78 × 51,5 cm; MHW 2525 – PRACE NIEUKOŃCZONE

XVIII w.; wym. 62,5

Portret Królowej Marii Ludwiki autor nieznany

Syrenka Warszawska A. Grabarz

XIX w.; wym. 68 × 50 cm; MHW 1571

wym. 128

Portret Mieczysława Nalewajskiego J. Wi niewski

Leżący G. Zemła

1960; wym. 36,5 × 29,5 cm; MHW 20974

1967, wym. 51

49 cm; MHW 1973

97,5 cm; MHW 29271

60 cm; MHW 29350

Portret Marianny Garbolewskiej autor i datowanie nieznane wym. 81 × 68,5 cm; MHW 2024

Przeglądy konserwatorskie – ocena stanu zachowania szacowanie zakresu ewentualnych prac konserwatorskich uzupełnianie kart w ewidencji Musnet

Portret Edwarda Klopmanna autor i datowanie nieznane wym. 77 × 63,1 cm; MHW 15860

Autoportret Edwarda Czerwi skiego datowanie nieznane

PRZEGLĄDY DO WYSTAWY GŁÓWNEJ MUZEUM WARSZAWY

wym. 52,4 × 39,7 cm; MHW 3235

Portret księcia Zdzisława Lubomirskiego B. Czedekowski Pałac w Wilanowie autor nieznany

PRZEGLĄDY NA POTRZEBY WSPÓŁPRACY Z INNYMI INSTYTUCJAMI

Portret Stanisławy Wegnerowej W. Dietrych

ok. 1850; wym. 78 × 50 cm; MHW 15996

1899; wym. 135

Cała powierzchnia obrazu była pokryta silnie pożółkłym werniksem, który nadawał zielonkawy odcień błękitowi nieba. Usunięcie werniksu pozwoliło przywrócić piękną kolorystykę pejzażu oświetlonego popołudniowym słońcem.

998 obiektów

1936; wym. 140 × 104 cm; MHW 4744

(wypożyczenia i zwroty depozytów)

87 cm; MHW 19019

Portret Zygmunta Floręckiego W. Chorembalski 1910; wym. 80,6 Stan przed konserwacją

Wygląd podczas usuwania pożółkłego werniksu

63 obiekty

58 cm; MHW 20077

OCENA STANU ZACHOWANIA NABYTKÓW

Autoportret Tatiany Stanisławy Manassein Tarchan Maurawi Paradowskiej Gajewskiej wym.43

32,3 cm; MHW 20898

274

Portret Danuty Suchodolskiej Wojnar K. Borzym I poł. XX w.; wym. 81

Stan po konserwacji

obiekty

65 cm; MHW 23430

Fot. Katarzyna Głogowska

222

223

Zbiory

Pracownia Konserwacji Mebli

Pion Konserwatorski

Wybrane obiekty po restauracji

W roku 2015 w Pracowni Konserwacji Mebli została przeprowadzona i ukończona konserwacja 14 obiektów zabytkowych, z czego największą część stanowiły meble stylowe. W minionym roku ukończone zostały prace przy 7 meblach zabytkowych, w tym przy jednym nietypowym, przeznaczonym na wystawę stałą Muzeum Warszawskiej Pragi. Była to lada cechu piekarzy (SYGN. MHW 211/D), której konstrukcja pochodzi z początku XIX wieku. Na potrzeby wystawy praskiej wykonane zostały również prace przy obiektach niebędących meblami, w tym dwóch wyżymaczkach. Szczególnie jedna z nich (MHW 29014), początkowo w bardzo złym stanie, wymagała sporego nakładu pracy, łącznie z zabiegami rekonstrukcyjnymi.

Kanapa (MHW 51/S), przeznaczona do gabinetu Dyrektora Muzeum Warszawy w odnowionej siedzibie

Odkryta częściowo konstrukcja oparcia kanapy po zdjęciu górnych partii tapicerki – stan przed pracami konserwatorskimi

Zdemontowane elementy uszkodzonej łukowej części oparcia z rzeźbieniem oraz lewego łącznika

Łączenie segmentu łukowego z prawym bokiem oparcia po dokonaniu klejeń scalających wszystkie połamane elementy tworzące prawy łuk oparcia. Użyto specjalnie dopasowanych podkładek i ochraniaczy gumowych

Wybrane meble wymagające restauracji kanapa (MHW /51/S) z II poł. XIX wieku wymagająca skomplikowanych napraw uszkodzonego oparcia, a następnie jego wykończenia kanapa z podrzeźbianymi w palisandrze i orzechu nogami i oparciem (z depozytu Muzeum Literatury) witryna w stylu biedermeier (MHW 27647) Przykładem prac konserwatorskich niedotyczących mebli był Autoportret dwarda zerwińskiego – obraz na desce (MHW 23235). W tym wypadku wykonano konieczne naprawy przed restauracją warstw malarskich. Oprócz ukończonych 14 obiektów kontynuowane były prace przy 3 innych meblach stylowych, spośród których empirowa komoda (MHW 17163) wymagała szczególnych nakładów pracy przy realizacji zabiegów przygotowawczych pod wykończenie w politurze przewidziane na rok 2016.

Wklejanie trzeciego, ostatniego elementu wzmocnienia w naprawionym łuku oparcia. Widoczne uzupełnienia drewnem brzozowym na zewnętrznej powierzchni oparcia i w górnej części pionowego stężenia

Konstrukcja oparcia kanapy po dokonaniu wszystkich koniecznych napraw i uzupełnień. Widoczne wzmocnienia w obu narożach łukowych, na poziomych i pionowych elementach oparcia

Oparcie kanapy po wykończeniu politurą szellakową i przywróceniu oryginalnego układu tapicerskiego

Lada cechu piekarzy (MHW 211/D), przeznaczona na ekspozycję stałą Muzeum Warszawskiej Pragi

Pod koniec roku 2015 rozpoczęły się również prace przy pierwszych trzech fotelach neobiedermeierowskich z kompletu 12 stanowiących wraz z rozkładanym stołem wyposażenie sali konferencyjnej Muzeum Warszawy. Edward Pawlikowski KOORDYNATOR PRACOWNI KONSERWACJI MEBLI

Widok ogólny przed pracami konserwatorskimi. Widoczne m.in. odspojenia intarsji na ścianie frontowej i ubytki w dolnej poziomej profilowanej listwie ozdobnej

224

Reperacje ścianki frontowej przy zdemontowanej przedniej części denka. Widoczne kołki wbite na klej, wprowadzone dla wzmocnienia połączenia odłupanej dolnej partii frontu

225

Doklejanie zewnętrznej listwy ozdobnej obramienia wieka po wypełnieniu szczeliny pęknięcia podłużną wstawką jesionową

Zbiory

Pion Konserwatorski

Wy ymaczka (MHW 29014, MP 173), przeznaczona na ekspozycję stałą Muzeum Warszawskiej Pragi

Doklejanie przedniej części dna lady po wykonaniu reperacji części tylnej

Widok spodu lady po pracach restauratorskich. Widoczne uzupełnienie wzdłużnych ubytków w spodzie i końce dorobionych kołków dębowych na obwodzie skrzynki

Wyżymaczka przed konserwacją. Widoczne zużyte, brudne wałki gumowe, częściowo owinięte bandażami. Dolna deszczułka zniszczona przez owady

Widok wyżymaczki od strony drewnianego fartucha zasłaniającego wałki, kompletnie zniszczonego przez owady. Wszystkie elementy silnie zabrudzone

Elementy wyżymaczki po rozłożeniu i dokładnym oczyszczeniu. Części drewniane zabezpieczone pokostem z terpentyną na gorąco

Deszczułka z dolnej części wyżymaczki wyreperowana drewnem bukowym, po zabiegach dwukrotnej impregnacji na gorąco

Widok centralnej części wyżymaczki po montażu wszystkich oczyszczonych i zabezpieczonych części. U dołu widoczna zrekonstruowana deszczułka – przed impregnacją

Ogólny widok wyżymaczki po wszystkich zabiegach konserwatorskich i pracach rekonstrukcyjnych. Dolna, zrekonstruowana deszczułka po impregnacji

Widok lady cechowej po wszystkich pracach restauratorskich. W górnej części wysunięte wieczko schowka z dorobionym chwytem z profilowanej listwy jesionowej

Kanapa z depozytu Muzeum Literatury, podrzeźbiana w palisandrze i orzechu Widok mebla przed rozpoczęciem prac konserwatorskich. Zniszczona, stara tapicerka zasłania ubytki i uszkodzenia elementów konstrukcyjnych i częściowo dekoracyjnych

Reperacja dolnej części przedniej oskrzyni kanapy – wklejanie podłużnej wstawki sosnowej w miejscu największych ubytków. Pozostałe liczne otworki po gwoździach wypełniane kołkami na klej

Operacja doklejania ozdobnego, wąskiego paska z obłogu palisandrowego na zewnętrznym łuku oskrzynienia – część lewa kanapy

Autoportret Edwarda Czerwi skiego (MHW 23235), obraz na desce

Szczegół reperacji przedniej lewej nogi. Widoczne doklejane za pomocą ścisków sprężynowych małe wstawki z drewna orzechowego w miejscach ubytków rzeźbień

Zabieg łączenia podzespołu prawej poręczy z bokiem oparcia po wykonaniu poprzednich prac restauratorskich. Dla uzyskania prawidłowego sklejenia wykorzystano odpowiednio ustawiony i zamocowany sztywno sosnowy klocek pomocniczy

226

Uszkodzenie dolnego prawego narożnika obrazu – pęknięcie wzdłuż doklejonej dolnej listwy, prostopadłej do klejonych lipowych desek podobrazia

Widok centralnej części wyżymaczki po montażu wszystkich oczyszczonych i zabezpieczonych części. U dołu widoczna zrekonstruowana deszczułka – przed impregnacją

Klejenie odłupanej dolnej listwy poprzecznej przy zapewnieniu płaszczyzny lica obrazu i izolacji podkładek drewnianych. Obraz ułożony na belkach wyklejonych pasami filcu

Klejenie odłupania lewego końca dolnej listewki z użyciem korytkowych podkładek drewnianych wyłożonych filcem. Cały obraz spoczywa na podkładach z filcem

Zabieg doklejania pasków obłogu brzozowego do obu bocznych powierzchni dolnej listewki stabilizującej (spążki) – przygotowanie do dalszego jej dopasowania w gnieździe

Widok dolnej części obrazu po ukończonej reperacji połączenia desek lipowych z poprzeczną listewką sosnową

Widok ogólny mebla po wszystkich pracach restauratorskich, łącznie z wykończeniem w nowej politurze szellakowej. Zachowano oryginalne warstwy tapicerskie, wprowadzając jedynie nowy materiał obiciowy

227

Fot. Edward Pawlikowski

Zbiory

Pracownia Konserwacji Papieru Pracownia zaczęła działalność w lutym 2015 roku, wraz z zatrudnieniem dwojga wykwalifikowanych konserwatorów papieru (absolwenci Wydziału Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu). Po uzupełnieniu wyposażenia pracowni w niezbędny sprzęt, materiały i chemię konserwatorską rozpoczęły się prace związane z dwoma ogromnymi przedsięwzięciami: wrześniowym otwarciem wystawy stałej w Muzeum Warszawskiej Pragi i przygotowaniami do nowej ekspozycji głównej Muzeum Warszawy. Priorytetowym zadaniem był przegląd prawie 4 000 obiektów na podłożu papierowym i realizacja najpotrzebniejszych prac konserwatorskich, których wymagało wiele z nich. Oprócz tego na bieżąco angażowaliśmy się w wydarzenia takie jak Sala Jednego Eksponatu, wystawa czasowa w MWP Podarowa rzecz do Muzeum czy wystawa Spór o odbudowę w ramach festiwalu Warszawa w Budowie 7. Zbiory obiektów na podłożu papierowym w kolekcji Muzeum są niezwykle zróżnicowane pod względem technologicznym i merytorycznym. W związku z tym każdy z około stu obiektów, które trafiły w 2015 roku do Pracowni, przedstawiał inny problem konserwatorski i wymagał indywidualnego podejścia, jak chociażby rozpadające się fragmenty Traktatu Ojców Pirke Awot znalezione podczas prac budowlanych na terenie obecnego Muzeum Warszawskiej Pragi, plan Warszawy lwowskiej Książnicy-Atlas z 1939 roku, którego niedopasowane bryty ułożyliśmy na nowo, aby umożliwić jego digitalizację i publikację, czy wymagający ingerencji w zniszczoną warstwę graficzną plakat reklamowy Fiata 125p. Wiele prac miało charakter profilaktyczny, dzięki czemu mogliśmy uchronić od całkowitej destrukcji list do rodziny napisany z bombardowanej w czasie wojny stolicy, zabezpieczyć kapliczkę ulepioną z więziennego chleba w izolatce na Pawiaku czy fragment „Kuriera Warszawskiego” z listą ofiar katyńskich.

Pion Konserwatorski

Plan niwelacyjny miasta Warszawy z roku Williama Heerleina Lindleya 1912, MHW 8237/PL

do kolejnej publikacji z serii Plany Warszawy wydawanej przez Muzeum Warszawy

Prace konserwatorskie

Plan miasta stołecznego Warszawy Instytut Kartograficzny imienia E. Romera Wydawnictwo S. A. Ksią nica-Atlas Lwów 1939, MHW 119/PL

pełne przygotowanie do kolejnej publikacji z serii Plany Warszawy wydawanej przez Muzeum Warszawy

Igor Nowak KOORDYNATOR PRACOWNI KONSERWACJI PAPIERU

Przed konserwacją

Konserwacje pełne Plakat Cały naród buduje swoją stolicę, Wiktor Górka wrzesień 1954, MW 1125/P

na wystawę w Sali Jednego Eksponatu

Po konserwacji Stan przzed i po konserwacji

228

229

Zbiory

Pion Konserwatorski

Konserwacje zachowawcze

ŁĄCZNIE PEŁNEJ KONSERWACJI PODDANO

Ksią ka – Prasa Warszawska z biblioteki Muzeum Warszawskiej Pragi

51 obiektów

Ksią ka Warsaw Uprising z biblioteki Muzeum Warszawskiej Pragi

Mapa Warszawy w skali wraz z inwentaryzacją zniszczeń popełnionych przez Niemców w latach – z roku (MHW 85/PL), na wystawę w Sali Jednego Eksponatu

inne ksią ki (I.66, I.64, II.26), z

biblioteki Muzeum Warszawskiej Pragi

mapy na wystawę czasową Dziedzictwo kulturowe warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata w Muzeum Farmacji

(MHW 8578/PL, MHW 8612/1-4/PL, MHW 8630),

Modlitewnik ydowski Machzor (MP 617), na wystawę stałą Muzeum Warszawskiej Pragi

Fragmenty traktatu Pirke Awot znalezionego podczas prac budowlanych przy budynku Muzeum Warszawskiej Pragi, na terenie posesji Targowa 50/52

Komentarze do Talmudu (MP 3), na wystawę stałą Muzeum Warszawskiej Pragi

Archiwalia z czasów okupacji (MP A/I/5-8), na wystawę czasową Podarowa rzecz do Muzeum w Muzeum Warszawskiej Pragi

Traktat przed konserwacją

Wielkoformatowy plan na podło u z tworzywa sztucznego (MHW 8299/PL), na wystawę stałą Muzeum Warszawskiej Pragi

Obiekty na wystawę czasową Prawobrzeżni, planowanej w Muzeum Warszawskiej Pragi w 2016 roku

pudełka po czekoladkach Wedla na wystawę stałą w Muzeum Warszawskiej Pragi

Tableau fotograficzne zakładu Perkun (AF 37191), na wystawę stałą Muzeum Warszawskiej Pragi

Obiekty przed udostępnieniem na wystawę czasową Podarowa rzecz do Muzeum w Muzeum Warszawskiej Pragi

planów (MHW 1777/PL, MHW 9/PL, MHW 5664/PL, MHW 37/PL, MD 2655/AK),

Ozdoba choinkowa wykonana przez Józefa Gosławskiego przeznaczona na wystawę czasową w Muzeum Warszawskiej Pragi

na wystawę stałą Muzeum Warszawskiej Pragi obiektów na podło u papierowym na wystawę stałą w Muzeum Warszawskiej Pragi

Rysunek architektoniczny – projekt do stalli w katedrze w. Jana wykonany przez Marię Zachwatowicz około 1968 roku (MHW 7099/PL), na wystawę czasową w Sali Jednego Eksponatu

Grafiki z widokami Warszawy (MHW 20763, MHW 17109, MHW 20760),

Pudełko na kapliczkę z chleba wystawę główną Muzeum Warszawy

na wystawę główną Muzeum Warszawy

(MHW 726 D), na

planów Warszawy na wystawę główną Muzeum Warszawy

Traktat po konserwacji

Współczesna grafika przedstawiająca widok Warszawy wystawę główną Muzeum Warszawy

(MHW 15960), na

Rysunki architektoniczne Plakat reklamowy Fiata

Wielkoformatowy plan Warszawy (MHW 19), na wystawę główną Muzeum Warszawy

(MHW 4281/PL, MHW 4282/PL),

pełna konserwacja obiektów przed digitalizacją

Makieta zajezdni tramwajowej z ulicy In ynierskiej ŁĄCZNIE KONSERWACJI ZACHOWAWCZEJ PODDANO

Torba skórzana

230

(MP 44)

Arkusz z Kuriera Warszawskiego z kolekcji Jerzego Winszego (wypożyczenie do digitalizacji)

obiektów Plakat przed konserwacją

niadaniówka

Plakat po konserwacji

231

Zbiory

Pion Konserwatorski

Przeglądy ocena stanu zachowania i opinie konserwatorskie

Opinie konserwatorskie Opinie o warunkach przechowywania i warunkach klimatycznych panujących w magazynach i salach wystawowych Muzeum Warszawy

ZBIORY I NABYTKI MUZEUM WARSZAWY Z DZIAŁÓW:

Archiwum

Dział Inwentaryzacji Zbiorów

Asysty konserwatorskie przy organizacji wystaw czasowych Prace pomocnicze w przygotowywaniu obiektów do zdjęć w Pracowni fotograficznej (wyprostowanie arkuszy, demontaż obiektu z ramy lub oprawy, oczyszczenie obiektu z zabrudzeń zewnętrznych)

Zalecenia konserwatorskie dotyczące sposobu eksponowania i przechowywania obiektów w Muzeum Warszawy

Muzeum Drukarstwa

3531

obiektów przeznaczonych na ekspozycję główną Muzeum Warszawy

prac Bronisława Kopczyńskiego udostępnionych na wystawie czasowej w Muzeum Literatury

120

obiektów przeznaczonych na wystawę stałą w Muzeum Warszawskiej Pragi

ozdób choinkowych autorstwa Józefa Gosławskiego wypożyczonych na wystawę czasową w Muzeum Warszawskiej Pragi

fotografii przeznaczonych do wypożyczenia w celu przeprowadzenia badań w warszawskiej ASP

obiektów udostępnionych na wystawie czasowej w Sali Jednego Eksponatu w Muzeum Woli

100

ŁĄCZNIE PRZEGLĄDY KONSERWATORSKIE DOTYCZYŁY

obiektów udostępnionych na wystawie czasowej Podarowa rzecz do muzeum w Muzeum Warszawskiej Pragi

Pomoc w przygotowaniu obiektów do digitalizacji: w miarę możliwości odklejenie obiektów z podkładek lub wyjęcie z passe-partouts lub ram (około 700 obiektów)

Opinie na temat programu prac konserwatorskich proponowanych przez konserwatorów zewnętrznych biorących udział w przetargach

Wykonywanie obwolut ochronnych do akt, fotografii i innych wybranych obiektów celem zabezpieczenia ich podczas przechowywania w magazynach

Opinia o projekcie szufladera do eksponowania zbiorów w Gabinecie Rysunków Architektonicznych na wystawie głównej Muzeum Warszawy

Badania i próby konserwacji fotografii

Pozostałe prace Opis konserwacji planu Warszawy z 1939 roku (MHW 119/Pl) do publikacji Plan miasta stołecznego Warszawy, Instytut Kartograficzny imienia E. Romera, Wydawnictwo S. A. Książnica Atlas, wów, 1939, z serii Plany Warszawy wraz z wykonaniem dokumentacji fotograficznej przebiegu prac Wykonanie obwolut z papieru bawełnianego i bezkwasowego na fotografie, medale i archiwalia wypożyczone do digitalizacji od Jerzego Winszego Spotkanie z dziennikarzami „Gazety Wyborczej” na Akademii Sztuk Pięknych (Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki) mające na celu przybliżenie aspektów konserwatorskich przygotowania obiektów do wystawy głównej Muzeum Warszawy

12 obiektów udostępnionych na wystawie czasowej Dziedzictwo kulturowe warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata w Muzeum Farmacji

Fotografia w trakcie osłabiania efektu silver mirroring

Wypo yczenia obiektów

Odbiory konserwatorskie obiektów po konserwacji w pracowniach zewnętrznych m.in. z Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji Dzieł Sztuki

3952

obiektów udostępnionych na wystawie Spór o odbudowę w ramach festiwalu Warszawa w Budowie 7

Łącznie przeprowadzono osiem asyst przy przekazaniu obiektów papierowych do konserwacji w pracowniach zewnętrznych oraz na wystawy czasowe Muzeum Warszawy i instytucji zewnętrznych

Uczestnictwo w komisjach zakupowych Muzeum Warszawy

obiektów

Uczestnictwo w przygotowaniach do otwarcia wystawy stałej Muzeum Warszawskiej Pragi

232

Fot. Igor Nowak

233

234

235

Zbiory

Dary i zakupy

Dary i zakupy Polityka gromadzenia zbiorów Muzeum Warszawy

W 2015 roku zakończył się pierwszy etap prac Zespołu ds. opracowania polityki gromadzenia zbiorów. Polegał on na analizie kolekcji Muzeum Warszawy oraz jego oddziałów dokonanej we współpracy z opiekunami poszczególnych zespołów obiektów Regularne spotkania miały na celu przedstawienie stanu aktualnego zbiorów oraz planów ich rozwoju. Analizowano cechy poszczególnych kolekcji, które świadczą o ich wyjątkowości na tle innych zbiorów publicznych o podobnym charakterze. Kolejnym etapem prac Zespołu w 2016 roku będzie przygotowanie dokumentu Polityka gromadzenia zbiorów Muzeum Warszawy. Dokument ten stanie się jednym z elementów strategii rozwoju Muzeum Warszawy, określi bowiem priorytety rozbudowy kolekcji, jej zakres tematyczny i rodzaje pozyskiwanych do niej artefaktów. Wyznaczy też jasne kryteria przyjmowania nabytków, dzięki którym pracownicy Muzeum będą mogli dokonywać wyważonego i odpowiedzialnego wyboru, unikając przyjmowania obiektów niepasujących do profilu instytucji. Spójna polityka gromadzenia zbiorów pozwoli na zarządzanie w sposób planowy stale powiększającą się kolekcją, poprzez kolejność prac związanymi z opieką nad poszczególnymi zbiorami. Małgorzata Heymer SAMODZIELNE WIELOOSOBOWE STANOWISKO DS. GROMADZENIA I WYCENY ZBIORÓW

Pozyskiwanie i wycena zbiorów W 2015 roku prowadzone były intensywne działania w celu pozyskiwania interesujących i cennych artefaktów do zbiorów Muzeum, zwłaszcza pod kątem tworzonej wystawy głównej Szczegółowo określono zasady pozyskiwania artefaktów poprzez wprowadzenie Regulaminu pozyskiwania artefaktów do zbiorów Muzeum Warszawy. Zgodnie z zakresem obowiązków pracownicy jednostki Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. Gromadzenia i Wyceny Zbiorów za pośrednictwem stosownych Komisji prowadzili działania w zakresie wyceny zbiorów. Poza wyceną pozyskanych w 2015 roku darów rozpoczęto duży i mający trwać kilka lat Projekt wyceny zbiorów. W ramach tego Projektu poszczególne Komisje będą miały za zadanie dokonać zarówno bieżących wycen zbiorów, jak i tych zaległych. Pracownicy Samodzielnego Wieloosobowego Stanowiska

236

Zespół ds. opracowania polityki gromadzenia zbiorów Ewa Nekanda-Trepka DYREKTOR MUZEUM WARSZAWY

dr Jarosław Trybuś ZASTĘPCA DYREKTORA DS. MERYTORYCZNYCH

Barbara Hensel-Moszczyńska PRACOWNIK DZIAŁU BADAŃ NAD WARSZAWĄ

Jacek Bochiński KIEROWNIK DZIAŁU OPRACOWANIA ZBIORÓW

Grzegorz Konsalik GŁÓWNY INWENTARYZATOR ZBIORÓW

dr Tomasz A. Pruszak SAMODZIELNE WIELOOSOBOWE STANOWISKO DS. GROMADZENIA I WYCENY ZBIORÓW

Małgorzata Heymer KOORDYNATORKA PRAC ZESPOŁU, SAMODZIELNE WIELOOSOBOWE STANOWISKO DS. GROMADZENIA I WYCENY ZBIORÓW

ds. Gromadzenia i Wyceny Zbiorów oprócz przyjmowania i rozpatrywania kierowanych do Muzeum ofert również sami prowadzili poszukiwania na rynku antykwarycznym, na przykład poprzez monitorowanie ofert aukcyjnych. W wyniku tych działań udało się pozyskać do zbiorów liczne i cenne pozycje. Najważniejsze zakupy były możliwe dzięki wsparciu udzielonemu z funduszy norweskich w ramach projektu Modernizacja, konserwacja oraz digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie, realizowanego w ramach programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego. Fundusze te umożliwiły w 2015 roku zakup 9 widoków i portretów warszawskich w malarstwie i grafice, 24 wyrobów warszawskiego rzemiosła artystycznego, w tym 21 wyrobów z dziedziny złotnictwa, 18 wyrobów brązowniczych, 1 rzeźby oraz 73 negatywów i 7 fotografii. Wśród najbardziej wartościowych przedmiotów nabytych dzięki funduszom norweskim należy wymienić Autoportret z profilu Józefa Rapackiego z około 1900 roku, olej na płótnie (MHW 29267), Portret Karola Filipa Malcza Józefa Simmlera z 1860 roku, olej na płótnie (MHW 29357). Z tych samych funduszy nabyto do zbiorów bardzo cenne wyroby złotnicze, a wśród nich srebrną (wewnątrz złoconą) empirową teierę Jana Macieja Schwartza z około 1815 roku (MHW 29278), srebrny samowar Karola Jerzego Lilpopa z około 1830 roku (MHW 29280/A-H), zegarek kieszonkowy z repetierem Franciszka Bluma z pierwszej połowy XIX wieku z kopertą ze srebra złoconego (MHW 29314), 2 srebrne wczesnoklasycystyczne wazy do zupy z około 1780 roku Jana Jerzego Bandaua (MHW 29307/A-B; MHW 29309/A-B), srebrną klasycystyczną wazę do zupy Jerzego Karola Lilpopa z około 1815 roku (MHW 29308/A-B), srebrną cukiernicę owalną klasycystyczną Szymona Staneckiego z przełomu XVIII i XIX wieku (MHW 29252) i srebrną cukiernicę skrzynkową Karola Filipa Malcza z około 1840–1845 roku (MHW 29313). Bardzo interesującą pozycją jest też suknia wieczorowa Syrena autorstwa Grażyny Hase z początku lat 90. XX wieku o wzorze rybiej łuski (MHW 29339). Z wyrobów brązowniczych szczególnie zwraca uwagę wazon z gałązką ostu autorstwa Grzegorza Łopieńskiego z końca XIX wieku (MHW 29337) i główny element niezrealizowanego projektu na konkurs pomnika Powstania Warszawskiego w Warszawie autorstwa Piotra Tadeusza Rzeczkowskiego z 1984 roku (MHW 29390). Zbiory muzealne dzięki funduszom norweskim powiększyły się też o materiały ikonograficzne, w tym aż 73 negatywy przedstawiające tematy warszawskie z lat 1915–1924 autorstwa Henryka Poddębskiego (MHW AN 103000 – MHW AN 103072) oraz współczesną pracę Janka Zamoyskiego Miasto z 2014 roku, odbitka fotograficzna w złoconej ramie (MHW AF 37427). Ponadto dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Regionalne Kolekcje Sztuki Współczesnej pozyskaliśmy znakomitą kolekcję rzeźb profesora Gustawa Zemły, w tym dwa szkice rzeźbiarskie do warszawskiego pomnika Polegli Niepokonani, jeden z nich eżący wykonany z brązu w 1967 roku (MHW 29350) i drugi eżący z tarczą I powstały z terakoty w 1959 roku (MHW 29349), dwa gipsowe modele do warszawskiego pomnika Bitwy pod Monte Cassino – skrzydlona kolumna I z 1995 i 1996 roku (MHW 29351; MHW 29352/A-B), projekt pomnika Henryka Sienkiewicza wykonany w brązie w 2001 roku (MHW 29353) oraz projekt pomnika Juliusza Słowackiego z gipsu metalizowanego z 1961 roku (MHW 29354/A-B).

237

Statystyki pracy wykonanej przez Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. Gromadzenia i Wyceny Zbiorów Komisje ds. gromadzenia zbiorów

58 ODBYTYCH KOMISJI DS. GROMADZENIA ZBIORÓW, W TYM:

w zakresie zakupów

w zakresie darów

424 POZYCJE OFERTOWE PRZEDSTAWIONE NA KOMISJACH DS. GROMADZENIA ZBIORÓW, W TYM:

348

w zakresie zakupów

w zakresie darów

294 POZYCJE OFERTOWE PRZEDSTAWIONE NA KOMISJACH DS. GROMADZENIA ZBIORÓW Z WYNIKIEM POZYTYWNYM, W TYM:

226

w zakresie zakupów

w zakresie darów

ródła zakupów artefaktów

171 pozycji ofertowych zaakceptowanych do zakupu od osób prywatnych

42 pozycje ofertowe zaakceptowane do zakupu w antykwariatach i galeriach

42 pozycji ofertowych pozyskanych na aukcjach

Zbiory

Dokonano też zakupów ze środków własnych Muzeum Warszawy, w tym na szczególną uwagę zasługują dwa zespoły projektów architektonicznych: Ogród Saski autorstwa Romualda Gutta i Aliny Scholtz, 25 sztuk (MHW 8688/PL – MHW 8712/PL) oraz Cmentarz Poległych w Powstaniu Warszawskim na Woli autorstwa Romualda Gutta i Aliny Scholtz, 15 sztuk (MHW 8713/PL – MHW 8727/PL), list starszych warszawskiego Arcybractwa św. Anny z 1641 roku (MHW A I 3833), srebrne pudełko na cygara z herbem Wieniawa z lat 30. XX wieku (MHW 29340), portret Jana Fryderyka Wilhelma Malcza przypisywany Józefowi Simmlerowi z 3 ćwierci XIX wieku, olej na płótnie (MHW 29358), trzy srebrne lichtarze Jana Jerzego Holkego z lat 20. XIX wieku (MHW 29379/1-3), srebrna cukiernica skrzynkowa Wojciecha Birkowskiego z 1894 roku (MHW 29381/A-B) srebrne szczypce do cukru Jana Macieja Schwartza z około 1830 roku (MHW 29380), srebrne naczynko na puder Antoniego Riedla z 1890 roku (MHW 29393/A-B) oraz pantofle damskie z warszawskiej pracowni szewskiej Jana Kielmana z lat 40. XX wieku (MHW 29386/1-2). Wśród artefaktów darowanych Muzeum Warszawy przez osoby prywatne były liczne archiwalia, projekty architektoniczne, pocztówki, fotografie, ubiory, opakowania, w tym cenne pojemniki apteczne. dr Tomasz A. Pruszak SAMODZIELNE WIELOOSOBOWE STANOWISKO DS. GROMADZENIA I WYCENY ZBIORÓW

Dary i zakupy

Wyceny

Najważniejsze dary i zakupy

965 POZYCJI INWENTARZOWYCH WYCENIONYCH PRZEZ KOMISJĘ DS. WYCENY ZBIORÓW, W TYM:

351

120

494

darów z 2015 roku

elementów wyposażenia Muzeum projektu Stanisława Żaryna i jego współpracowników, zewidencjonowane w 2015 roku jako nie-muzealia

pozycje inwentarzowe uczestniczące w ruchu muzealiów w 2015 roku

KIEROWNIK PROJEKTU

Małgorzata Heymer ZASTĘPCA KIEROWNIKA PROJEKTU

Maciej Rozbicki SEKRETARZ PROJEKTU

Rada konsultantów ds. wyceny zbiorów dr Tomasz A. Pruszak

PRZEWODNICZĄCY RADY

Zofia Morka Tomasz Bylicki

Komisje ds. wyceny poszczególnych rodzajów zbiorów Komisja ds. wyceny zbiorów Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry Joanna Maldis PRZEWODNICZĄCA KOMISJI

Komisja ds. wyceny zbiorów Muzeum Farmacji dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN PRZEWODNICZĄCA KOMISJI

Marcin Więcek Anna Zabiegałowska-Sitek Komisja ds. wyceny archiwaliów Rafał Radziwonka

156 pozycji – Komisja ds. wyceny zbiorów Muzeum Farmacji

3815

Komisja ds. wyceny zbioru planów i rysunków architektonicznych Ewa Perlińska-Kobierzyńska PRZEWODNICZĄCA KOMISJI

dr Paweł E. Weszpiński Andrzej Skalimowski Katarzyna Wagner Komisja ds. wyceny zbioru ikonografii dr Anna Kotańska

Anita Chodkowska Magdalena Pęzińska

PRZEWODNICZĄCA KOMISJI

Jacek Bochiński dr Ewa Wieruch-Jankowska Agnieszka Dąbrowska

Elżbieta Kamińska Anna Topolska

pozycji – pozycji – Komisja Komisja ds. wyceny ds. wyceny muzealiów zbioru planów artystycznoi rysunków -historycznych architektoi zbiorów nicznych wydzielonych

PRZEWODNICZĄCY KOMISJI

Komisja ds. wyceny muzealiów artystyczno-historycznych w tym zbiorów wydzielonych rodziny Schiele i Jerzego Waldorffa oraz nie-muzealiów Małgorzata Heymer

MHW 29349 – MHW 29354

POZYCJI INWENTARZOWYCH WYCENIONYCH W RAMACH PROJEKTU WYCENY ZBIORÓW, W TYM:

Struktura Projektu wyceny zbiorów dr Tomasz A. Pruszak

Zespół sze ciu rzeźb Gustawa Zemły

4091

pozycji – Komisja ds. wyceny zbiorów Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry

Zakupy muzealiów do zbiorów Muzeum Warszawy były możliwe w 2015 roku dzięki dotacjom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, funduszom przeznaczonym na poszerzanie kolekcji w ramach dotacji z Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Biura Kultury, a także środkom własnym Muzeum. Komisja ds. Gromadzenia Zbiorów dokonała przeglądu 424 oferowanych obiektów, z czego do zbiorów pozyskano 294 obiekty – 226 w drodze zakupu, 68 jako dary

Sześć rzeźb Gustawa Zemły pozyskanych do zbiorów Muzeum to modele, projekty lub prace związane z warszawskimi pomnikami: Poległych Niepokonanych 1939–1945, Bitwy o Monte Cassino, Henryka Sienkiewicza i Juliusza Słowackiego (niezrealizowany). Rzeźby poszerzyły muzealną kolekcję redukcji, modeli i autentycznych elementów warszawskich pomników. Gustaw Zemła (ur. 1931) jest zaliczany do najwybitniejszych współczesnych polskich rzeźbiarzy zajmujących się rzeźbą pomnikową, sakralną i studyjno-kameralną. W latach 1952–1958 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w której następnie pracował przez ponad pół wieku jako wykładowca na Wydziale Rzeźby (1958–2012). Jest autorem wielu znanych pomników, które na trwałe wpisały się w pejzaż polskich miast: Powstańców Śląskich w Katowicach (1967), Władysława Broniewskiego w Płocku (1972), Polegli Niepokonani 1939–1945 w Warszawie (1973), Czynu Polaków w Szczecinie (1979), Dekalogu w Łodzi (1995), Bitwy o Monte Cassino w Warszawie (1999). Od 1986 roku zrealizował dziewięć pomników papieża Jana Pawła II. W latach 60. i 70. XX wieku Gustaw Zemła należał do artystów, którzy przełamywali stereotypowe rozwiązania stosowane w polskiej rzeźbie pomnikowej. Stworzył formułę pomnika, który był jednocześnie nowoczesny w formie, czytelny w wyrazie i osadzony w tradycji. Rezygnując z tradycyjnej realistycznej figury na cokole, artysta nie przedstawiał tematu wprost, ale poprzez symbol, metaforę. Jego prace z tego okresu charakteryzowała oszczędność środków wyrazu, operowanie zwartą bryłą i monumentalizm. Widać w nich inspiracje starożytną sztuką grecką. Jednym z ulubionych motywów artysty stały się skrzydła nawiązujące do uskrzydlonej bogini zwycięstwa Nike, kojarzące się z wolnością i wyzwalaniem się człowieka z krępujących go więzów. Wiele pomników Gustawa Zemły odnosi się do polskiej historii, pamięci o dramatycznych wydarzeniach XX wieku, dotyczy ludzkiego cierpienia, heroizmu – tematów o dużym ładunku emocjonalnym. Na początku lat 80. XX wieku nastąpił wyraźny zwrot Gustawa Zemły w kierunku form tradycyjnych, bardziej realistycznych oraz tematyki religijnej. Jacek Bochiński KIEROWNIK DZIAŁU OPRACOWANIA ZBIORÓW

Dominika Jarzyńska-Pokojska Bartłomiej Grudnik

238

239

ZREALIZOWANE WYDATKI NA MUZEALIA

781 354,77 zł

98 152,77 zł

683 202 zł

ze środków własnych

z otrzymanych dotacji W TYM:

633 202 zł

50 000 zł

z dotacji z Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Biura Kultury

z dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zakup rzeźb Gustawa Zemły

Zbiory

Dary i zakupy

Le ący z tarczą I Gustaw Zemła MHW 29349

terakota; wys. 21 cm, dł. 52 cm; 1959 Zakup dofinansowany ze środków MKiDN

Postać powalonego przez wroga wojownika rozpoczyna cykl poszukiwań formalnych, które doprowadziły do ukształtowania ostatecznej formy wojownika z monumentu Polegli Niepokonani 1939–1945.

Fot. MW

Le ący Gustaw Zemła MHW 29350

brąz; wys. 51 cm, dł. 60 cm; 1967 Zakup dofinansowany ze środków MKiDN

Półleżąca zdeformowana postać bez głowy i kończyn. Rzeźba może być traktowana zarówno jako świadectwo kształtowania się idei plastycznej pomnika Polegli Niepokonani 1939–1945, jak i samodzielne dzieło sztuki – ponadczasowy symbol bólu i cierpienia.

Fot. MW

Uskrzydlona kolumna I Gustaw Zemła

Uskrzydlona kolumna II Gustaw Zemła

MHW 29351

MHW 29352/A-B

gips; wys. 84 cm; 1995 Zakup dofinansowany ze środków MKiDN

gips; wys. 170 cm; 1996 Zakup dofinansowany ze środków MKiDN

Model pomnika Bitwy o Monte Cassino w skali 1 : 10. Nawiązuje do rzeźby Nike z Samotraki.

240

Model pomnika Bitwy o Monte Cassino w skali 1 : 5.

241

Zbiory

Dary i zakupy

Model pomnika Henryka Sienkiewicza Gustaw Zemła MHW 29353

brąz; wys. 50 cm; 2001 Zakup dofinansowany ze środków MKiDN

Model pomnika odsłoniętego w 2000 roku w warszawskich Łazienkach.

Fot. MW

Ogród Saski – projekt odbudowy Romuald Gutt, Alina Scholtz

Fot. MW

MHW 8688/PL

Projekt pomnika Juliusza Słowackiego Gustaw Zemła

kalka, tusz; 55,6 54,4 cm; 1947–1948 zakup ze środków własnych

Zespół 25 kalek z projektami odbudowy Ogrodu Saskiego. Stanowią one pokłosie konkursu z 1947 roku na rozplanowanie placu Zwycięstwa (dawnego placu Saskiego) oraz Osi Saskiej. Nowa kompozycja plastyczna ogrodu wraz z otaczającym go terenem (nigdy w całości nie zrealizowana) jest dziś ważnym dokumentem prezentującym koncepcje przestrzenne z pierwszego okresu odbudowy miasta. Oprócz tego zespołu kolekcja Muzeum wzbogaciła się o 15 rysunków przedstawiających Cmentarz Poległych w Powstaniu przy ulicy Wolskiej, również projektu Gutta i Scholtz.

MHW 29354/A-B

gips metalizowany; wys. 73 cm; 1961 Zakup dofinansowany ze środków MKiDN

Projekt niezrealizowany, wykonany na konkurs w 1961 roku, w którym zdobył II nagrodę. Siedzącemu poecie towarzyszy uskrzydlona muza.

Fot. MW

Aplika okucie na mebel firma Braci Łopieńskich MHW 29259

brąz odlewany, złocony; 27 9 cm; k. XIX w. zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

Okucie na Mebel z końca XIX wieku wykonane jedną z najbardziej znanych firm brązowniczych w Warszawie – Braci Łopieńskich. Wzór nawiązuje do wzorów francuskich. Harmonijne proporcje w połączeniu z bogactwem elementów zdobniczych, zwłaszcza z różnorodnością opracowania kwiatów, stanowią doskonały przykład wyrobu z brązu złoconego. Opracował Jacek Bochiński

Fot. MW

Opracowała Ewa Perlińska-Kobierzyńska

242

243

Zbiory

Dary i zakupy

Suknia wieczorowa Syrena proj. Grażyna Hase MHW 29339

żakard jedwabny, atłas jedwabny, szycie maszynowe i ręczne; wys. 159 cm, szer. w ramionach 37 cm; początek lat 90. XX w. zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

Suknia Syrena to wieczorowa kreacja z żakardu z motywem rybiej łuski. Połyskliwa złocistozielona tkanina wykorzystana została do uszycia prostej, dopasowanej do figury, długiej sukni z niedużym okrągłym dekoltem, bez rękawów, z rozcięciem wzdłuż lewego boku, wykończonym efektowną asymetryczną falbaną imitującą rybi ogon. Niewątpliwym walorem sukni jest jej skojarzenie z herbem Warszawy. Wzór tkaniny odtworzony został na podstawie projektów opracowanych w latach 30. XX wieku na potrzeby Centralnej Doświadczalnej Stacji Jedwabniczej w podwarszawskim Milanówku na zlecenie założycieli placówki Henryka i Stanisławy Witaczków.

Fot. MW

Siłacz Precz z drogi Stanisław Czarnowski

Tłok pieczętny w kształcie Wenus z Milo firma Braci Łopieńskich

MHW 29327

MHW 29360

brąz, odlew, patynowanie; wys. 47,5 cm; po 1908 zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

brąz złocony, polerowany; wys. 7,6 cm; lata 20–30. XX w. zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

Rzeźba jest miniaturą pomnika stojącego przy ulicy Brzozowej 1/3 w Warszawie. Artysta otrzymał za nią wyróżnienie na Salonie Paryskim i nagrodę Akademii Petersburskiej. Pomnik został odsłonięty w 1908 roku. Zdjęcie niemal identycznej rzeźby zostało opublikowane w czasopiśmie „Tygodnik Ilustrowany” nr 31 z 21 sierpnia 1908 roku i podpisane PRECZ Z DROGI!

Tłok ma unikatowe rozwiązanie figuralne w formie miniatury rzeźby Wenus z Milo. Odlew i jego opracowanie wyróżniają się wysokim poziomem wykonania.

Fot. MW

Pantofle damskie Pracownia szewska Jan Kielman MHW 29386/A-B

skóra, szycia ręczne i maszynowe; wys. 9,5 cm, szer. 23,5 cm; lata 40. XX w. zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

Para damskich pantofli w typie Mary Jane na niskim obcasie, z paskiem na podbiciu. Uszyte z brązowej skóry, na szwach ozdobione beżową ażurową lamówką. To wyrób jednej z najbardziej znanych warszawskich pracowni szewskich, działającej od 1883 roku do dziś. Fot. MW

Opracowała dr Ewa Wieruch-Jankowska

244

245

Zbiory

Wazon z Syreną Wytwórnia Wyrobów Ceramicznych STEATYT, proj. Zygmunt Buksowicz

Opakowanie po pa cie do butów AN BU MHW 29406/A-B

wyrób fabryczny, blacha, farby emaliowe, tłoczenie; wys. 2,3 cm, śr. 6,1 cm; 1926–1939 zakup ze środków własnych

MHW 29315

porcelana, farby ceramiczne, szkliwa opalizujące i metaliczne; wys. 26,5 cm, śr. podstawy 9,6 cm; ok. 1965 zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

Wazon o pękatym, gruszkowatym brzuścu to wyrób charakterystyczny dla katowickiej wytwórni Steatyt. Właściciel pracowni, Zygmunt Buksowicz, projektował naczynia o przestylizowanej formie, z fantazyjną fakturą i zdobieniami w intensywnych barwach, z wykorzystaniem połyskujących i opalizujących szkliw. Wazon zdobi sylwetka Syreny, uczesanej w modny w latach 60. XX wieku „koński ogon”. Obiekt, utrzymany w żartobliwej, balansującej na granicy kiczu konwencji, stanowi ciekawe uzupełnienie muzealnego zbioru warszawskich suwenirów.

Pudełko po paście do obuwia pochodzi z warszawskiej fabryki środków chemicznych i farb An Bu założonej przez Antoniego Buszka (malarz, ceramik, technolog farbiarstwa, m.in. związany z Warsztatami Krakowskimi, gdzie prowadził pracownie batików, dyrektor Towarzystwa Popierania Przemysłu Ludowego, członek Rytmu). Ciekawe, utrzymane w duchu lat 30. XX wieku wzornictwo pudełka niewątpliwie należy powiązać z osobą Antoniego Buszka. Obiekt wzbogacił muzealną kolekcję warszawskich opakowań. Fot. MW

Fot. MW

Papiero nica z widokiem Trasy W-Z Centrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Cepelia”

Opakowanie po czekoladkach z fabryki czekolady Franciszek Fuchs i synowie

MHW 29308/A-B

MHW 29345/A-B

srebro próby 3, srebro sztancowane, giloszowane, grawerowane; wys. 10,1 cm, szer. 6,1 cm, głęb. 0,9 cm; lata 50. XX w. zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

tektura, papier, folia aluminiowa; wys. 2,8 cm, szer. 24 cm, gł. 13,2 cm; lata 30. XX w. dar

Bombonierka jest jedną z kilkunastu zgromadzonych w Muzeum Warszawy pamiątek po firmie Franciszek Fuchs i Synowie. Ta najstarsza warszawska wytwórnia słodyczy założona została w 1829 roku, a po 1945 roku funkcjonowała pod nazwą Syrena. Pozyskane do zbiorów opakowanie zdobi motyw kwiatowy, stylizowany w duchu art déco. Papierowa okleina w kolorze cynobrowej czerwieni uzupełniona została metalicznymi nadrukami, tłoczeniami i aluminiową folią. Pudełko przywodzi na myśl blaszane puszki, które uważane były za opakowania bardziej luksusowe niż te wykonane z tektury.

Dary i zakupy

W latach 50. XX wieku na warszawskich suwenirach pojawiał się widok trasy W-Z. W ten sposób podkreślano możliwości techniczne nowego systemu politycznego i ukazywano dynamiczny rozwój stolicy. W zbiorach Muzeum jest jeszcze kilka innych obiektów wykorzystujących ten motyw. W zakupionej papierośnicy urzeka sugestywna i nieco naiwna symbolika nowoczesności. W tunelu trasy W-Z umieszczono tramwaj stojący poprzecznie do kierunku ruchu, ponieważ takie ujęcie pozwoliło na jednoznaczne zdefiniowanie jego sylwetki. Realizm ustąpił pola czytelności przekazu.

Fot. MW

Opracowała Agnieszka Dąbrowska

246

Fot. MW

247

Zbiory

Samowar Sukcesorzy Karola Jerzego Lilpopa (Jakub Marcińczyk)

Dary i zakupy

Dzbanek do kawy Ludwik Nast syn MHW 29253/A-B

srebro próby 84, srebro wyoblone, wybijane, sztancowane, giloszowane, grawerowane, odlewane, złocone, cyzelowane, drewno czernione; wys. 23,6 cm, szer. 20,4 cm, gł. 11,9 cm; lata 70–80. XIX w. zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

MHW 29280/A-H

srebro próby 12, srebro wybijane, moletowane, sztancowane, odlewane, złocone, drewno czernione; wys. 35 cm, szer. 25,4 cm, gł. 22 cm; ok. 1835 zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

Ekskluzywny samowar ozdobiono roślinnymi, moletowanymi (wytłaczanymi) taśmami, jego brzusiec wsparto na pełnoplastycznych figurach smoków, a kran zakończono głową delfina. Powstał on w jednym z najlepszych warsztatów złotniczych Warszawy, wysokim umiejętnościom twórcy zawdzięcza swą szlachetną, pełną uroku formę.

Dzbanek mimo bogatej dekoracji jest harmonijny i spójny w wyrazie. Jego powierzchnię zdobi modne w latach jego powstania giloszowanie – rodzaj grawerunku złożonego z drobnych, płytkich nacięć, tworzących bogaty, geometryczny ornament o powtarzających się motywach. Warsztat prowadzony przez rodzinę Nastów działał od lat 20. do 80. XIX wieku. Muzeum posiada niewiele prac powstałych w ostatnich latach jego istnienia, stąd uzupełnienie kolekcji o taki właśnie wyrób.

Fot. MW

Waza do zupy Karol Jerzy Lilpop MHW 29308/A-B

srebro próby 12, srebro wybijane, odlewane, złocone; wys. 30 cm, szer. 32 cm, gł. 27,3 cm; lata 20. XIX w. zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

Imbryk Jan Maciej Schwartz MHW 29278

Waza powstała w okresie, kiedy w warszawskim złotnictwie dominowała stylistyka empire’owa. Cechuje ją tak charakterystyczna dla najlepszych warszawskich sreber z tego czasu subtelna elegancja, którą osiągnięto dzięki wyważonej, klarownej formie. Srebra wykonywane przez Lilpopa świadczą o jego wysokim kunszcie zawodowym i wyczuciu estetycznym. Z jego warsztatu wychodziły spójne w formie i dekoracji, szlachetne wyroby złotnicze. Zakupiona do zbiorów waza ukazuje poziom, który osiągały wyroby tego złotnika.

srebro próby 12, srebro wybijane, rytowane, odlewane, złocone, drewno czernione; wys. 2,1 cm, szer. 25,2 cm, głęb. 10,7 cm; ok. 1815 zakup współfinansowany ze środków NMF i EOG

Imbryk ozdobiony na brzuścu i pokrywce dość wąskimi puklami, z grawerowaną taśmą roślinną pod wylewem. Ten ciekawy przedmiot korpusowy został wykonany bez użycia mechanicznie wytłaczanych elementów, które w Warszawie upowszechniły się w latach 20. XIX wieku i były w tym okresie stosowane również przez Schwartza (podobny w formie, lecz ozdobiony moletowaną taśmą imbryk datowany na około 1827 rok znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie).

Fot. MW

248

Fot. MW

249

Zbiory

Dary i zakupy

Przyznanie prawa miejskiego Aleksandrowi Hauboli Magistrat m.st. Warszawy MHW A/I/3795

litografia, rękopis; 46 44,5 cm; 1866 zakup ze środków własnych

Dyplom przyznający Aleksandrowi Hauboli prawo miejskie Warszawy z podpisami prezydenta, generała majora Kaliksta Witkowskiego i czterech członków Magistratu miejskiego. Dzięki prawu miejskiemu Aleksander Haubola znalazł się w gronie osób protegowanych przez Magistrat. Mógł legalnie prowadzić handel czy rzemiosło na terenie Warszawy oraz nabywać tu nieruchomości. Posiadał także czynne i bierne prawo wyborcze do władz miejskich.

Fot. MW

List od starszych Arcybractwa w. Anny w Warszawie do członków tego Bractwa w Kazimierzu Starsi Arcybractwa św. Anny w Warszawie

Fot. MW

Fili anka Szymon Stanecki

Fot. MW

Obwieszczenie – list gończy za Dobiesławem Damięckim i Janiną Ireną Górską Gen. Paul Moder, SS Gruppenf hrer

MHW 29395

srebro próby 12, srebro wybijane, odlewane, złocone; wys. 6,2, śr. 6,6 cm; przełom XVIII i XIX w. zakup ze środków własnych

Filiżanka wykonana została w warsztacie prowadzonym przez Szymona Staneckiego, rzemieślnika należącego do grona najzdolniejszych złotników działających w 4. ćwierci XVIII i początkach XIX wieku. Ze względu na historię tworzenia kolekcji sreber warszawskich zakup ten ma dla Muzeum szczególne znaczenie. W zbiorach od 1969 roku znajdował się srebrny spodek (MHW 16679) sygnowany przez Szymona Staneckiego. Po 46 latach dołączyła do niego filiżanka, która pierwotnie tworzyła z nim komplet. Na obydwu obiektach znajduje się identyczny monogram wiązany AS, który pozwolił na identyfikację przedmiotów. Po raz pierwszy udało się nam połączyć w naszej kolekcji elementy zestawu rozproszonego przez historię.

MHW A/III/791

druk, papier; 94,5 63 cm; 1941 zakup ze środków własnych

List gończy polsko-niemiecki (Bekanntmachung) za małżeństwem aktorów Dobiesławem Damięckim i Janiną Ireną Górską. Władze niemieckie mylnie podejrzewały ich o przeprowadzenie lub współudział w dniu 7 marca 1941 roku w zabójstwie Karola Juliana Syma, dyrektora Teatru Miasta Warszawy (kolaborującego z SS). Za informacje o podejrzanych oferowano sumę 3000 złotych.

MHW A/I/3833

rękopis, 24 41,8 cm; pieczęć woskowa owalna na sznurku, 6 4 cm; 1641 zakup ze środków własnych

List w języku łacińskim informuje o istnieniu Bractwa w Warszawie i zawiera pozdrowienia dla członków Bractwa w Kazimierzu. Potwierdzony podpisami oraz pieczęcią woskową w metalowej puszce zawieszoną na sznurze.

Fot. MW

Opracował Rafał Radziwonka

Opracowała Monika Siwińska

250

251

Zbiory

Dary i zakupy

Fotogra e i pocztówki

Fot. Henryk Poddębski

W 2015 roku udało się uzupełnić kilka kolekcji zbieranych od wielu lat. Ikonografię szkolnictwa wzbogacił album prywatnej Żeńskiej Szkoły Marii Tołwińskiej mieszczącej się przy ulicy św. Barbary 4, z lat 1916–1920. Zawiera on 58 fotografii w większości podpisanych (AF 37263–37321). Powiększył się także zbiór negatywów autorstwa Henryka Poddębskiego. Dla Muzeum Woli zakupiono fotografię pocztówkową kommemoratywną ks. Mieczysława Krygiera z parafii św. Wawrzyńca, który zginął śmiercią męczeńską 5 sierpnia 1944 roku (AF 37249), a dla Muzeum Pragi 2 zdjęcia z Fabryki Narzędzi Chirurgicznych Alfonsa Manna (AF 37328–37329). Z tego samego źródła pochodzą dwie interesujące fotografie z poświęcenia sztandaru mistrzów kominiarskich z 1927 roku (AF 37330–37331). Inne wyróżniające się zespoły fotografii opisano poniżej. Dokonano też zakupów od współczesnych twórców: Agnieszki Rayss z Warszawy – cykl wydruków artystycznych z 2015 roku u się zaczyna koniec miast poświęcony wodociągom i kanalizacji (AF 37369–37374) oraz Jana Zamoyskiego Miasto (panorama) z 2014 roku w specjalnej złoconej oprawie (AF 37428). Zbiór pocztówek wzbogacił się głównie o obiekty z lat 60–80. XX wieku, z wyjątkiem siedmiu unikatowych, które trafiły do Korczakianum oddziału Muzeum Warszawy.

kilka bardzo ciekawych scen rodzajowych na Pradze zarejestrowane wydarzenia w czasie zmiany zaborcy – jeńcy rosyjscy, żołnierze niemieccy, wymiana szyldów, zdejmowanie symboli carskich (np. z gmachu Poczty Głównej)

Poległym za Ojczyznę – instalacja czasowa ustawiona w alei Maja AN 103065

listopad 1920

pozostałości po rosyjskim zaborcy – pomniki tuż przed demontażem: pomnik Iwana Paskiewicza i Pomnik Polaków poległych za wierność swojemu monarsze inaczej Zdrajców narodu na placu Zielonym (obelisk w trakcie rozbiórki) obecność kolejnego okupanta w mieście – niemieckie napisy na przystankach, nowe firmy, pałac Staszica jako Soldatenheim, żołnierze w pikielhaubach na ulicach miasta fotografie świadczące o polskiej obecności – Straż Obywatelska i Milicja Miejska, wartownie przed gmachami, polskie orły przed bramą Uniwersytetu

Warszawa Praga. Zniszczona infrastruktura kolejowa przez wycofujące się wojska rosyjskie AN 103011

sierpień 1915

Pochód Narodowy 3 maja 1916 roku – zbiórka na placu Zamkowym, przemarsz Krakowskim Przedmieściem pierwsze lata po odzyskaniu niepodległości: uroczystości z udziałem Wojska Polskiego na placu Zamkowym

Negatywy Henryka Poddębskiego AN 103000-103072

negatywy szklane w formatach 13 18 (69 szt.) i 9 9 (4 szt.) zakup od Krystyny i Krzysztofa Kukiełów, ze środków NMF i EOG

pomnik Poległym za Ojczyznę w formie sarkofagu, zwieńczony orłem w alei 3 Maja, z listopada 1920 roku

Negatywy przeleżały nieopisane wśród innych rodzinnych negatywów około 100 lat. Po identyfikacji okazały się rewelacyjnymi świadectwami epoki – okresu I wojny światowej i pierwszych lat kształtowania się niepodległego państwa polskiego. Najwcześniejsze zostały wykonane przez młodego, 25-letniego, ale znanego już fotografa. Dotąd w zbiorach Muzeum Warszawy nie było tak wczesnych jego prac. Pozyskany zbiór 73 negatywów możemy przedstawić w następujących grupach:

Port lotniczy Warszawa i warsztaty lotnicze na Mokotowie, po 1919 roku sprowadzenia prochów Henryka Sienkiewicza do Warszawy i uroczystości przed Dworcem Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej – udekorowany ołtarz z medalionem pisarza i dwie ogromne postacie wojów zrobionych z papier-mâché, 26–27 października 1924 roku

Sprowadzenie prochów Henryka Sienkiewicza do Warszawy fragment dekoracji przed Dworcem Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej AN 103072 26 października 1924

Unikatowa kolekcja uzupełniła i znacznie wzbogaciła zbiór negatywów Henryka Poddębskiego w Muzeum Warszawy. Jego wczesne prace pokazały nam, jak mimo młodego wieku, był to już ukształtowany fotograf. Znakomita jakość, ciekawe ujęcia, różnorodność tematów pokazują artystę, wnikliwego dokumentalistę i człowieka, który wytrwale wyszukuje i zapisuje na kliszy detale warte zapamiętania, zapisania i przekazania potomnym.

cykl dramatycznych ujęć mostów zniszczonych przez Rosjan, przeprawy przez Wisłę i ich organizacja, kolejne etapy budowy mostu na palach Beselera i jego inauguracja, zatopione statki u brzegów Wisły zniszczenia infrastruktury kolejowej po stronie praskiej – wypalone dworce i całkowicie zruinowane hale fabryczne i magazyny kolejowe

252

253

Zbiory

Maria Strumff, masażystka, autorka pamiętnika. Zdjęcie W. Twardzicki, k. XIX w.;

Rewers Pocztówki Pamiątkowej z Domu Sierot AI 9079

AF 37344

Fotografie rodziny Marii Strumff

Dary i zakupy

–

Pocztówki Pamiątkowe ze stemplami Domu Sierot

AF 37332-37368; dublety; 1591/-1594/V dar Tadeusza Strumffa z Warszawy

AI 9078-9084

Blisko 40 fotografii dotyczących Marii Jadwigi Strumff z domu Szancer, jej dzieci i rodziny. Na zdjęciach często też występują pacjentki Marii, albowiem opuszczona przez męża, samotnie wychowująca czworo dzieci, musiała zapewnić im środki utrzymania. Zajęła się masowaniem albo jak się wówczas mówiło „mięsieniem”. Spośród fotografii, niestety w większości w średnim stanie zachowania, wyróżniają się te zrobione w dobrych warszawskich zakładach fotograficznych (J. Golcz, M. Borkowska, J. Mieczkowski). Stanowią one cenny dodatek do niezwykle interesującego pamiętnika Marii Strumff, na podstawie którego w Muzeum Woli można było obejrzeć wystawę Pamiętnik massażystki, czyli przestrzenie intymne Warszawy przełomu I i wieku.

Do zbiorów Korczakianum trafiło 7 unikatowych pocztówek z lat 30. XX wieku. Tradycyjne pocztówki zostały nieco przerobione i potraktowane jako pamiątka z ważnego wydarzenia w sierocińcu przy ulicy Krochmalnej 92. Awersy to najczęściej widoki lub reprodukcje rycin, rewersy natomiast zaklejono na całej powierzchni i zrobiono „Pocztówkę Pamiątkową”, opatrując ją stosownymi tekstami i numerowanym stemplem Samorząd / „Domu- / Sierot” .

dar Haima Megira

Zbiór fotografii Haliny Skibniewskiej

–

AF 37375-37426

dar Mariusza Rytla

Około 50 zdjęć Haliny z domu Erentz Skibniewskiej i jej męża Zygmunta Skibniewskiego (1905–1994), znanych polskich architektów i urbanistów, posłów na Sejm. Fotografie pochodzą z różnych lat życia: przedwojenne z matką, z pisemnej matury (fot. J. Malarski), studiów, w pracowni architektonicznej, na osiedlu Sady Żoliborskie, podczas obchodów 1 maja, na wystawach i spotkaniach. Na szczególną uwagę zasługują 4 zdjęcia francuskich aktorów z Th tre National Populaire (TNP) Jeana Vilara, zrobione na ulicach Warszawy – wśród nich Gerard Philips i towarzysząca grupie Halina Skibniewska (1954 rok). Opracowała Elżbieta Kamińska

254

Fot. MW

Portret Karola Filipa Malcza

Autoportret z profilu

Józef Simmler

Józef Rapacki

MHW 29357

MHW 29267

olej na płótnie; 80 64,5 cm; 1860 zakup ze środków NMF i EOG, dar Haima Megira

olej na płótnie naklejonym na tekturę; 46 zakup ze środków NMF i EOG

Portret przedstawia Karola Filipa Malcza (1797–1867), znanego złotnika, który od 1828 roku prowadził warsztat i sklep ze srebrami przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. W zbiorach Muzeum Warszawy znajdują się liczne wyroby z tego renomowanego zakładu. Autorem obrazu jest wybitny malarz warszawski, Józef Simmler (1823–1868), specjalizujący się w typowo akademickich i reprezentacyjnych portretach warszawskiej burżuazji oraz arystokracji. Obraz nabyty do zbiorów ma bardzo dobrą proweniencję. Wystawiano go na wystawie pośmiertnej artysty w Warszawie w 1868 roku, na ekspozycji jego dzieł w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w 1924 roku oraz na poświęconej mu wystawie monograficznej w Muzeum Narodowym w 1979 roku.

To drugi portret własny Józefa Rapackiego (1871–1929) w zbiorach Muzeum Warszawy. Chęć uwieczniania siebie w różnych pozach i sytuacjach to ciekawy aspekt twórczości tego artysty, który portrety malował stosunkowo rzadko. Autoportret z profilu powstał około 1900 roku, kiedy Rapacki był już uznanym i nagradzanym artystą. Obraz stanowi cenne uzupełnienie kolekcji jako przykład autoportretu warszawskiego artysty, tym bardziej że większość prac Rapackiego spłonęła w 1939 roku podczas bombardowania Warszawy. W zbiorach Muzeum Warszawy twórczość Rapackiego reprezentowana jest głównie przez litografie oraz kilka obrazów w technice olejnej.

Opracował dr Tomasz A. Pruszak

Opracowała Małgorzata Heymer

255

37,5 cm; ok. 1900

Zbiory

Darczyńcy – osoby, które w 2015 roku podarowały obiekty przyjęte do zbiorów Muzeum Warszawy

Dzbanek apteczny

K nigliche Porzellan Manufaktur w Berlinie MF 61/DS, SYGNATURA APTECZNA „SYRUP./RIBIUM”

porcelana malowana; wys. ok. 24 cm, śr. korpusu ok. 12,5 cm, szer. obiektu z wylewką; ok. 15 cm; 1763–1800, dar

Iwona Arabas Andrzej Borodzik Krystyna Cedro-Ceremużyńska Magdalena Chudzińska Andrzej Filipkowski Witold Frenkiel Danuta Joanna Gallert Anna Gulmantowicz Anuncjata Imstepf Andrzej Koperski Ewa Korzeniowska-Gradowska Zofia Kowalska Maria Kruszewska-Rotwand Ryszard Kuc Wincenty Kućma Piotr Kulesza Marian Lewicki Magdalena Lubczyńska-Zaremba Lubomira Michalak Ewa Nekanda-Trepka Haim Megira Elżbieta Monika Oleksiak Ewa Popławska Elżbieta Rozparzyńska Mariusz Rytel Marzena Skulska-Lundgren Janina Sokołowska Michał Kazimierz Stalski Bożena Steinborn Tadeusz Strumff Marcin Surgiewicz-Śliwiński Elżbieta Szańkowska Edward Szymczak Grażyna Świątecka Piotr Tomaszewski Józef Wojnowski Jacek Wolski

Naczynie wykonane w stylu późnobarokowym. Służyło do przechowania syropu porzeczkowego (Sirupus Ribium = Sirupus Papaveris). Pomimo słabego stanu zachowania obiekt jest ważny dla badań nad historią XVIII-wiecznych naczyń aptecznych z racji zachowanej sygnatury jego wytwórcy.

Butelka apteczna z korkiem

Wytwórca nieznany MF 3896/A-B

szkło uranowe wydmuchiwane w formie bez obrotu, obróbka hutnicza, szyldzik z sygnaturą apteczną emaliowany; wys. ok. 18 cm (z zatyczką), wym. korpusu: szer. ok. 8 cm, głęb. ok. 7 cm; 2. poł. XIX w. (od l. 40. XIX w.), dar

Butelka apteczna z korkiem, wykonana ze szkła uranowego w wariancie żółto-zielonym. Nazwa szkła pochodzi od jednego ze składników zestawu szklarskiego – związków uranu, które nadały mu charakterystyczną, jaskrawą barwę. Naczynie służyło do przechowywania eteru.

Pucharek apteczny z nakrywą

Wytwórca naczynia nieznany MF 3895/A-B SYGNATURA APTECZNA „PULV./CANTHARID”

porcelana, drewno; wys. z nakrywką ok. 12 cm, śr. korpusu ok. 7 cm; od k.XVIII w. do ok. 1870, dar

Przechowywano w nim bardzo ciekawy preparat – Pulvis Cantharidum, czyli proszek z pancerzy chrząszczy z gatunku Pryszczel lekarski (Lytta esicatoria L., tzw. mucha hiszpańska). Preparat ten stosowany był przez Arabów jako afrodyzjak, natomiast w Europie na przełomie XVIII i XIX wieku oraz w pierwszym dziesięcioleciach XIX wieku wykonywano z niego roztwór do usuwania brodawek i tatuaży. Pulvis Cantharidum jest trujący w małych dawkach (czerwony kolor sygnatury aptecznej informuje o silnym działaniu środka).

Antikwa Galeria Blanka NBP Departament Emisyjno-Skarbcowy

Biblioteka Rok 2015 był dla Biblioteki Muzeum Warszawy czasem dużych i ważnych zmian zarówno organizacyjnych, jak i technologicznych. Ze względu na trwające prace remontowe siedziby głównej, od września Biblioteka działa w dwóch siedzibach – w czytelni Muzeum Warszawskiej Pragi (zbiory arsa ianistyczne) oraz w Pałacu Kultury i Nauki (zbiory z zakresu sztuki, historii, bibliografii oraz czasopisma). Katarzyna Žák KIEROWNICZKA BIBLIOTEKI

Katarzyna Žák, fot. MW

Gromadzenie zbiorów

Udostępnianie zbiorów

DO ZBIORÓW GŁÓWNYCH BIBLIOTEKA POZYSKAŁA ŁĄCZNIE

BIBLIOTEKĘ ODWIEDZIŁY

654 687 oluminów druków zwartych

roczników czasopism

32 woluminy

963 jednostki biblioteczne

PRACOWNICY BIBLIOTEKI WYKONALI

ŁĄCZNIE W ZBIORACH BIBLIOTEKI MUZEUM WARSZAWY PRZYBYŁO

1651 jednostek bibliotecznych z kupna, wymiany i darów

ZAKUPIONE ZOSTAŁY

kwerend

9505,02 zł

W związku z przejęciem części obowiązków, związanych z opracowywaniem bibliografii, Biblioteka zainicjowała wprowadzanie zgromadzonych wcześniej danych do modułu bibliografii regionalnej systemu bibliotecznego. W tym celu pracownicy przeszli specjalistyczne szkolenie, zorganizowane dla nich przez Bibliotekę Narodową. Od czerwca wprowadzili łącznie 1579 rekordów bibliograficznych, zawierających informacje dotyczące treści oraz recenzji poszczególnych pozycji.

Współpraca z Mazowiecką Biblioteką Cyfrową Opracowanie zbiorów Katalogowanie wpływu bie ącego oraz retrokonwersja zbioru arsa ianów OD 26 CZERWCA

jednostki biblioteczne za sumę

256

WYPOŻYCZENIA MIĘDZYBIBLIOTECZNE OBJĘŁY

DO INWENTARZA ZBIORÓW W CZYTELNI MUZEUM WARSZAWSKIEJ PRAGI WPROWADZONO

273

Opracował Marcin Więcek

osoby

oraz

Opracowanie Bibliografii Warszawy – druki zwarte wydane do roku

Pracownicy, korzystając z systemu bibliotecznego, wprowadzili łącznie 1452 rekordy bibliograficzne druków zwartych wraz z rekordami egzemplarzy oraz 20 tytułów czasopism wraz z zasobami.

257

Regularnie przekazywany jest również materiał do skanowania i umieszczania na platformie Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej. W tym zakresie nawiązano współpracę z Biblioteką Publiczną m.st. Warszawy. W roku 2015 wprowadzono 251 publikacji (4224 skany).

258

259

Projekty badawcze

Działalność naukowa Projekty naukowe inicjowane i realizowane w Muzeum w 2015 roku ogniskują się wokół trzech głównych zagadnień: rzeczy kolekcjonowanych w Muzeum Warszawy, fenomenu Warszawy oraz historii Muzeum i muzeologii

W 2015 roku w Muzeum zainicjowany został także projekt, którego efektem ma być zbadanie współczesnej publiczności, ze szczególnym uwzględnieniem doświadczania rzeczy w warunkach ekspozycji muzealnej. Wyniki badań zostaną zaprezentowane podczas seminarium w 2016 roku. Ponadto Muzeum uczestniczy w projekcie badań publiczności warszawskich instytucji kultury, zainicjowanym przez Biuro Kultury. dr Magdalena Wróblewska PEŁNOMOCNICZKA DYREKTORA DS. NAUKOWO-BADAWCZYCH

W ramach pierwszego z nich realizowane są projekty, których celem jest poznanie gromadzonych przez Muzeum obiektów. Te „rzeczy warszawskie” badane są na różne sposoby, zarówno poprzez historyczne i ideologiczne konteksty, a także specyfikę ich form i materii. Działaniom zmierzającym do opracowania i lepszego poznania zbiorów towarzyszy refleksja metodologiczna. Przejawiała się ona w dialogu ze studentami, doktorantami i pracownikami instytucji muzealnych podczas międzynarodowego seminarium Po stronie rzeczy / On the side of things. Towarzyszyły mu wykłady gościnne wybitnych znawców problemu, prof. Bj rnara Olsena (Uniwersytet Arktycznej Norwegii w Troms ) oraz prof. Antoniego Ziemby (Instytut Historii Sztuki UW i Muzeum Narodowe w Warszawie). „Rzeczy warszawskie” poddawane są także konserwacji i digitalizacji, których wyniki dają podstawy do dalszych badań. Fenomen Warszawy badany jest w Muzeum w perspektywie historycznej i współczesnej. Ta ostatnia, jako naturalny punkt odniesienia, stała się w 2015 roku przedmiotem szczególnego zainteresowania. Muzeum Warszawy przeprowadziło w partnerstwie z Biurem Marketingu Miasta m.st. Warszawy i Centrum Komunikacji Społecznej badania, które miały odpowiedzieć na pytanie o pochodzenie współczesnych mieszkańców stolicy i modele ich przywiązania do miasta. Wyniki badań zostały zaprezentowane w grudniu na konferencji Skąd się wzięli Warszawiacy? Wchodziła ona w dialog z organizowanym przez Muzeum Woli Festiwalem Nowi Warszawiacy. Konferencja prezentowała zagadnienie migracji do miasta w szerokiej perspektywie historycznej – od początków jego istnienia do współczesności. Trzecim obszarem, którego dotyczą projekty badawcze, jest muzeologia i historia Muzeum. W związku ze zbliżającą się 80. rocznicą powstania Muzeum, przypadającą na 2016 rok, podjęty został projekt badania jego przeszłości przez pryzmat wystaw. Celem jest nie tylko opracowanie szczegółowego kalendarium i dokumentacji. Towarzyszyć mu będzie problemowe ujęcie historii instytucji z perspektywy realizowanych w niej od początków istnienia ekspozycji, które odsłaniają często pomijane w głównych narracjach konteksty i uwikłania, także polityczne.

Projekty badawcze dr Magdalena Wróblewska, fot. MW

Historia wystaw w Muzeum Warszawy OPIS: projekt opracowania krytycznego i wydania publikacji REALIZACJA: Dział Badań nad Warszawą, Dział Opracowywania Zbiorów

Laboratorium Muzeum OPIS: projekt dotyczący idei muzeum partycypacyjnego, z udziałem zagranicznych muzeologów

KIEROWNIK PROJEKTU: Katarzyna Wagner

KIEROWNIK PROJEKTU: Hanna Nowak-Radziejowska

REALIZACJA: Muzeum Woli

OPIEKUN MERYTORYCZNY: dr Magdalena Wróblewska UCZESTNICY: dr Anna Kotańska, Andrzej Skalimowski

Archiwum Historii Mówionej OPIS: projekt polega na zbieraniu relacji na temat historii i życia społecznego Pragi

e Muzeum Kartogra ii Warszawy OPIS: projekt opracowania, digitalizacji i udostępnienia zbiorów kartograficznych dotyczących Warszawy

REALIZACJA: Muzeum Warszawskiej Pragi KIEROWNIK PROJEKTU: Anna Mizikowska

REALIZACJA: Dział Opracowywania Zbiorów, we współpracy z Biurem

Geodezji i Katastru UM Warszawy oraz Biblioteką Publiczną m.st. Warszawy KIEROWNIK PROJEKTU: dr Paweł E. Weszpiński OPIEKUN MERYTORYCZNY: dr Magdalena Wróblewska

Baza biogra iczna kapelanów wojskowych REALIZACJA: Muzeum Ordynariatu Polowego KIEROWNIK PROJEKTU: dr Jacek Macyszyn

Atlas Historyczny Warszawy OPIS: planowane wydanie w ramach „Atlasu Historycznego Miast Polski”

Listy pamięci REALIZACJA: Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry, we współpracy z Muzeum Więzienia Pawiak, Polskim Czerwonym Krzyżem, Centralnym Archiwum Wojskowym, Fundacją Polsko-Niemieckie Pojednanie i Muzeum Niepodległości

REALIZACJA: Dział Opracowywania Zbiorów, we współpracy z Instytutem Historycznym PAN KIEROWNIK PROJEKTU: dr Paweł E. Weszpiński OPIEKA MERYTORYCZNA: dr Magdalena Wróblewska

Archiwum Historii Mówionej Zachować Pamięć REALIZACJA: Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry, we współpracy

z Muzeum Więzienia Pawiak, środowiskami kombatantów AK, Polskim Czerwonym Krzyżem, szkołami im. osób rozstrzelanych w Palmirach

Lokalna Pamięć Filmowa OPIS: projekt opracowania zbiorów amatorskich filmów o Warszawie

Stare Miasto w Warszawie – ku nowemu obliczu Zmiany w procesie modernizacji i postrzegania dzielnicy staromiejskiej na początku wieku

REALIZACJA: Muzeum Woli KIEROWNIK PROJEKTU: Magdalena Staroszczyk

REALIZACJA: Dział Badań nad Warszawą KIEROWNIK PROJEKTU: Krzysztof Zwierz

260

261

Działalnoś naukowa

Bibliografia Warszawy – druki zwarte wydane do roku OPIS: kontynuacja wydawanej w Muzeum Bibliografii Warszawy, w formie cyfrowej bazy danych

Konferencje naukowe

Warszawski przemysł szkła aptecznego i laboratoryjnego w pierwszej połowie wieku dysertacja doktorska przygotowywana przez Marcina Więcka

10.30–12.150

Ubiory kobiece z lat – w świetle otogra ii ze zbiorów Muzeum Warszawy dysertacja doktorska przygotowywana przez Agnieszkę Dąbrowską

Bożena Pysiewicz, Anna Knapek

REALIZACJA: Paweł Smogorzewski, Adam Borsuk

Zbiór Marty i Jerzego Mieczników – opracowanie naukowe KIEROWNIK PROJEKTU: Aleksandra Sołtan-Lipska

Pamiętnik Warszawiaka – opracowanie źródeł KIEROWNIK PROJEKTU: Małgorzata Berezowska

Pytanie o architekturę Lech Niemojewski między teorią a praktyką dysertacja doktorska przygotowywana przez Ewę Perlińską-Kobierzyńską

Koncesje aptekarskie i praktyka ich przyznawania warszawskim aptekarzom w dwudziestoleciu międzywojennym

–

KIEROWNIK PROJEKTU: Anita Chodkowska

Warszawa i jej społecze stwo w okresie Wielkiej Wojny Północnej – dysertacja doktorska przygotowywana przez Rafała Radziwonkę

Prace nad edycją Dzieł zebranych Janusza Korczaka REALIZACJA: Korczakianum, we współpracy z Instytutem Badań Literackich

PAN oraz International Janusz Korczak Association KIEROWNIK PROJEKTU: Marta Ciesielska

Zmysłowe eksponaty, czyli o aktywności przedmiotów w muzealnym pudełku / Sensual E hibits, or the Acti ity o Things in the Museum Bo

Pomiędzy dziełem sztuki a arte aktem etnogra icznym – jak zre zygnować z dyscyplinowania rzeczy w praktykach muzealnych / Between the Work o Art and the Ethnographic Arte act How to Dispense with Disciplining Things in Museum Practices Katarzyna Maniak

Materialny wymiar dematerializacji dzieł sztuki / The Material Dimension o the Dematerialisation o Works o Art Kinga Olesiejuk

Otwarcie konferencji Po stronie rzeczy / On the Side of Things, od lewej: Katarzyna Kuzko-Zwierz, dr Magdalena Wróblewska, Oliwia Mimi Bosomtwe, Agnieszka Dulęba, Sebastian Gawłowski, fot. MW

12.30–13.45

Zawłaszczenia neo awangardowych obiektów wizualnych / Appropriating Neo A ant Garde isual objects Victoria Popo ics

óze Sigalin – Biogra ia pierwszego naczelnego architekta Warszawy dysertacja doktorska przygotowywana przez Andrzeja Skalimowskiego

Nadzór archeologiczny przy realizacji projektu remontu i modernizacji Muzeum Warszawy zlokalizowanego przy Rynku Starego Miasta nr - oraz przy ul. Nowomiejskiej – wykonywanych na mocy decyzji konserwatorskiej nr N

Neo czy zombie? Spór o ormalizm oraz kwestia nowego mate rializmu w polskiej sztuce aktualnej / Neo, or Zombie? Dispute o er Formalism and the ssue o New Materialism in the Polish Current Art Karolina Plinta

REALIZACJA: Dział Archeologiczny, Ewelina Więcek i Zuzanna Różańska

Konferencje naukowe Dysertacje doktorskie Po stronie rzeczy / On the Side o Things

Rola środowiska Biblioteki Warszawskiej w życiu naukowym kulturalnym i społecznym Warszawy w latach – dysertacja doktorska przygotowywana przez Aleksandrę Sołtan-Lipską

Międzynarodowe seminarium studentów i doktorantów zorganizowane w ramach projektu OdNowa, we współpracy z prof. Bj rnarem Olsenem z Uni ersity of Arctic Norway, Troms

Mieszczanie i podatki Nierówności majątkowe w wybranych miastach Rzeczypospolitej wieku dysertacja doktorska przygotowywana przez Katarzynę Wagner

MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi 19–20 PA DZIERNIKA ORGANIZATOR: Muzeum Warszawy

Opieka nad dzieckiem w getcie warszawskim w latach – dysertacja doktorska przygotowywana przez Agnieszkę Witkowską-Krych

KOORDYNATORKI PROJEKTU: dr Magdalena Wróblewska,

Oliwia Mimi Bosomtwe

Program konferencji 19 PA DZIERNIKA

Miasto Sejmowe Warszawa – uwarunkowania rozwoju miasta – dysertacja doktorska przygotowywana przez Krzysztofa Zwierza

15.15–16.30

Sztuka w świecie wirtualnym – czy wirtualne muzeum może zastąpić prawdziwy kontakt z dziełem sztuki? / Art in the irtual World – Can irtual Museum E perience Substitute Real Contact with a Piece o Art? Diana Stelowska-Morgulec

Sztuka postinternetowa a problem zwrotu obiektowego / Post nternet Art or the Problems o Being Object oriented Prof. Bjørnar Olsen, fot. MW

Arkadiusz Półtorak 16.45–18.00

Sprawczość rzeczy w sztuce Europy Północnej – Studium wybranych przypadków / Agency o Things in Art o Northern Europe in – – case studies prof. Antoni Ziemba 18.15–19:30

Pożegnanie ze znaczeniem? Rzeczy, a ektywne spotkania i iasko interpretacji / Farewell to meaning? Things, A ecti e Encounters and the Fallacy o nterpretation prof. Bj rnar Olsen

10.00–10.30

otwarcie konferencji

dr Jarosław Trybuś, Zastępca Dyrektora ds. Merytorycznych dr Magdalena Wróblewska, Pełnomocniczka Dyrektora ds. Naukowo-Badawczych

262

Prof. Antoni Ziemba, fot. MW

263

Działalnoś naukowa

Sesja naukowa Dziedzictwo kulturalne warszawskiego armaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata

20 PA DZIERNIKA 10.00–11.15

Co mówią przedmioty? Zwrot ku rzeczom w twórczości Claesa Oldenburga i Roberta Rauschenberga lat i wieku / What Are Things Saying? A Shi t Towards Things in the Work o Claes Oldenburg and Robert Rauschenberg in the s and s

MIEJSCE: sala Staszica w Pałacu Staszica

Skąd się wzięli warszawiacy? Konsekwencje spo łeczne, ekonomiczne i kulturowe migracji / Where Ha e the arso ians Come From? Social, Econo mic and Cultural Conse uences o Migration

Program sesji otwarcie konferencji 10.30

Z dziejów zbieractwa przyrodniczego w i wieku

połowie

prof. dr hab. Zbigniew Wójcik, Sekcja Badań nad Historią Syberii przy Komitecie Historii Nauki i Techniki PAN, Warszawa

MIEJSCE: Muzeum Warszawskiej Pragi 3–4 GRUDNIA ORGANIZATOR: Muzeum Warszawy KOORDYNATORZY PROJEKTU: dr Magdalena Wróblewska, Krzysztof Zwierz,

PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ:

11.00

ródła do bada syberyjskich w zasobie Archiwum PAN w Warszawie

PARTNERZY: Muzeum Domów z Torfu w Selfoss na Islandii, Biuro Marketingu

Ania Światłowska

20 PA DZIERNIKA ORGANIZATOR: Muzeum Warszawy

Zofia Małkowicz

Konferencje naukowe

KIEROWNIK PROJEKTU: dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN PARTNERZY: Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk

Kłopoty z rzeczami Praca The Man Who Ne er Threw Anything Away The Garbage Man lji Kabako a w kontek ście Gombrowiczowskiej obsesji / Trouble with Things lya Kabako s work The Man Who Ne er Threw Anything Away The Garbage Man in the Conte t o Gombrowicz s obsession

Sesja naukowa towarzysząca wystawie KARO. Dziedzictwo kulturowe warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata, dofinansowanej ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach priorytetu Wspieranie działań muzealnych. Konsekwencją wielkich odkryć geograficznych końca XV i pierwszej połowy XVI wieku była refleksja nad nieznanym światem przyrody istniejącym poza Europą. Przyrodnicza inwentaryzacja świata rozpoczęta pod koniec średniowiecza oparta była wciąż na wiedzy starożytnej. Poznawanie otaczającego świata zaczęło łączyć się z dążeniem do coraz intensywniejszego korzystania z jego bogactw, a przede wszystkim podporządkowaniem wiedzy o przyrodzie możliwościom wykorzystania jej w medycynie. Pod koniec XVII wieku rozpoczęła się nowa era w przyrodniczym poznaniu świata. Zaczęto organizować ekspedycje naukowe, w których uczestniczyli naturaliści, kartografowie, astronomowie i artyści-rysownicy, dokumentujący ilustracjami nieznany świat. Jednym z takich odkrywców był warszawski farmaceuta Ferdynand Karo (1845–1927), który dobrowolnie spędził wiele lat na Syberii, zbierając rośliny. Stworzył tam około 80 000 kart zielnikowych, które rozsyłał do instytucji naukowych na całym świecie.

Maja Gomulska 12.00–13.45

Materialność i podmiotowość architektury / Materiality and Subjecti ity o Architecture Ale ander Makho

Oblicza współczesnej architektury i urbanistyki a ich podmio towość / New Faces o Contemporary Architecture and Urban Planning and Their Actorship Magdalena Wiśniewska

Czuła architektura Ku teorii architektury podmiotowej / Sensiti e Architecture Towards the Theory o Actor Architecture Sebastian Gawłowski 15.00-–16.45

Wpływ nowych materiałów na ideową reprezentację / The n luence o New Materials in Creation o nner Appearance Olena Yakimo a

Kochanie, chyba zmniejszyłem ludzkość Transhumanizm w sztuce projektowania / Honey, Think Shrunk the Human Race Transhumanism in the Art o Designing Grzegorz Zyzik

Niematerialny świadek historii – czyli po co napisy na dzwo nach? / A Non material Witness o History, or Why nscriptions on Bells?

Katarzyna Wagner Miasta m.st. Warszawy, Centrum Komunikacji Społecznej m.st.Warszawy PROJEKT IDENTYFIKACJI GRAFICZNEJ: Ania Światłowska

Anita Chodkowska, Archiwum PAN, Warszawa

Międzynarodowa konferencja realizowana we współpracy z Muzeum Domów z Torfu w Selfoss w Islandii – Partnerem Muzeum Warszawy w projekcie OdNowa oraz z instytucjami miejskimi: Biurem Marketingu Miasta m.st. Warszawy, Centrum Komunikacji Społecznej m.st. Warszawy. W wydarzeniu uczestniczyli badacze reprezentujący różne dziedziny nauki, którzy pokazywali skalę zróżnicowanego kulturowo i geograficznie pochodzenia mieszkańców Warszawy, zarówno historycznie, jak i współcześnie. Zaprezentowali wkład i zaangażowanie osób przyjezdnych w budowanie tożsamości miasta na podstawie nowych badań nad warszawiakami oraz badań historycznych dotyczących mieszkańców i imigrantów w Warszawie. Częścią szczególną wydarzenia była prezentacja wyników badań na temat tożsamości współczesnych mieszkańców całej Warszawy oraz dwóch warszawskich dzielnic (Woli i Białołęki), przygotowanego we współpracy przez Muzeum Warszawy i Biuro Marketingu Miasta m.st. Warszawy, w ramach projektów Nowi Warszawiacy oraz OdNowa. Wydarzenie zostało realizowane w ramach projektu Modernizacja, konserwacja oraz digitalizacja obiektów zabytkowych siedziby głównej Muzeum Warszawy przy Rynku Starego Miasta w Warszawie, będącego częścią Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego, przy wsparciu udzielonym z funduszy norweskich i funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, oraz środków krajowych.

11.30

The Research o Mineral Natural Resources in Russia in Century

dr Zoja Bessudnowa, Państwowe Muzeum Geologiczne Rosyjskiej Akademii Nauk im. B.I. Wernadskogo, Moskwa 13.00

Historia polskiej botaniki wieku w świetle dokumentów przechowywanych w Narodowym Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu dr hab. Piotr Daszkiewicz, Narodowe Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu, Paryż 13.30

Komunikacja lądowa i wodna na Syberii na przełomie i wieku dr Zbigniew Tucholski, Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa 14.00

Thesaurus plantarum sybericarum badania lorystyczne Ferdynanda Karo na Syberii

dr hab. Iwona Arabas prof. PAN, Muzeum Farmacji, Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa 16.00

Problemy nazewnictwa roślin na przykładzie nowych gatunków odkrytych przez Ferdynanda Karo dr Adam Halamski, Instytut Paleobiologii PAN, Warszawa 16.30

Ferdynand Karo i jego prace lorystyczne w okolicach Częstochowy

Agata Felczyńska 17.00-18.15

mgr Ewa Kaczmarzyk, Muzeum Częstochowskie, Częstochowa

Dwie godziny z życia cyborga, czyli spektakl Krzyszto a Garbaczewskiego / Two Hours rom the Li e o a Cyborg, or the Krzyszto Garbaczewski Spectacle

17.00

Karolina Brzezińska

dr Michał Pędracki, Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa

Rośliny lecznicze w tradycyjnej medycynie Zabajkala

Aktor czy przedmiot? Rekwizyty w spektaklach Tadeusza Kan tora / An Actor, or an Object? Stage Props in Tadeusz Kantor s Spectacles Beata Kustra

Proj. Ania Światłowska

264

265

Działalnoś naukowa

Program konferencji

Napływ ludności żydowskiej do Warszawy w czasach saskich i stanisławowskich – Uwarunkowania prawne, pochodzenie osadników i rozwój społeczności

3 GRUDNIA

dr Paweł Fijałkowski, Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie

9.00–9.30

otwarcie konferencji

Napływ Żydów do Warszawy i Pragi w wieku

Ewa Nekanda-Trepka, Dyrektor Muzeum Warszawy Robert Zydel, Dyrektor Biura Marketingu Miasta m.st. Warszawy dr Jarosław Trybuś, Zastępca Dyrektora ds. Merytorycznych dr Magdalena Wróblewska, Pełnomocniczka Dyrektora ds. Naukowo-Badawczych

połowie

dr Hanna Węgrzynek, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Epsteinowie – warszawiacy zapomniani

Badania na temat tożsamości Warszawy oraz jej mieszka ców, przeprowadzone we współpracy przez Muzeum Warszawy i Biuro Marketingu Miasta m st Warszawy MODERATOR: dr Magdalena Łukasiuk, Instytut Stosowanych Nauk

Naukowe

Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego

Otwarcie panelu badań po więconych to samo ci mieszkańców Warszawy

I. Arabas Genious Loci i starożytności . ubileusz 3 lecia Muzeum Farmacji im. mgr. Antoniny eśniewskiej w Warszawie, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2015, t. 60, nr 3, s. 165–168.

Czynniki wpływające na przywiązanie do Warszawy i tożsamość warszawską

4 GRUDNIA

Warszawskiego

Publikacje pracowników

15.30–18.00

Robert Zydel, Biuro Marketingu Miasta m.st. Warszawy; dr Magdalena Wróblewska, Muzeum Warszawy

dr Anna Wiernicka, Warszawa

9.30–11.30 MODERATOR: prof. Andrzej Karpiński, Instytut Historyczny Uniwersytetu

9.00–10.35 MODERATOR: Dominik Owczarek, Instytut Spraw Publicznych

prof. Maria Lewicka, Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego

Niemieckojęzyczni mieszka cy osiemnastowiecznej Warszawy

Przemysław Piechocki, Biuro Marketingu Miasta m.st. Warszawy

I. Arabas recenzja Antoni Bartunek: Dejiny slo ensk ho lekárnict a, I, Preszow 1 , „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2015, t. 60, nr 4, s. 195–196.

ak postrzegamy Warszawę oraz jej mieszka ców?

I. Arabas Ferdynand Karo bohaterem wystawy w Muzeum Farmacji w Warszawie, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2015, t. 60, nr 4, s. 205–208.

Marta Kuc-Czerep, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

Skąd się wzięła Warszawa? Archeologia o kulturowej i etnicznej tożsamości pierwszych mieszka ców miasta

Entepreneurs o German Origin in Warsaw During the Economic Upswing –

Zbigniew Polak, Muzeum Warszawy; dr Maciej Trzeciecki, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Nowi obywatele Starej Warszawy

dr Keya Thakur-Smolarek, Aleksander-Br cker-Zentrum, Uni ersit t Halle-Wittenberg, Niemcy

–

Prawosławni kapelani carskiego garnizonu Warszawy – duszpasterze rosyjskiej migracji w stolicy polskiej prowincji

Jakub Lorenc, Krzysztof Mrozowski, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

Nowi warszawiacy Starego Miasta

Publikacje pracowników

–

Słoiki s rodowici warszawiacy – jak widzą się nawzajem?

Adrian Wójcik, Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

I. Arabas recenzja omas oetz, Cudowny lek. Robert Koch, Ludwik Pasteur i prątki gruźlicy The Remedy: Robert Koch, Arthur Conan Doyle, and the uest to Cure Tuberculosis , „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2015, t. 60, nr 4, s. 197–198.

Warszawa w doświadczeniu mieszka ców

Marta Byrska, Paweł Ciacek, Millward Brown przy Komitecie Historii Nauki i Techniki PAN, Warszawa

Andrzej Buczyński, Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego

wieku w nazwach kamienic

K. Baturo istoria szyldów semaforowyc , w: Szyldy na Starym Mieście w Warszawie. Dobre praktyki dla właścicieli i użytkowników, Warszawa 2015.

10.45–12.50

Prezentacje bada dotyczących migracji na slandii, przygotowane przez Muzeum Domów Tor owych w Sel oss – Partnera Muzeum Warszawy w projekcie OdNowa

Krzysztof Zwierz, Muzeum Warszawy

Migracje mieszka ców Warszawy w epoce stanisławowskiej dr Radosław Poniat, Instytut Historii i Nauk Politycznych Uniwersytetu w Białymstoku

K. Baturo Katalog zabytkowyc semaforów, w: Szyldy na Starym Mieście w Warszawie. Dobre praktyki dla właścicieli i użytkowników, Warszawa 2015.

MODERATOR: prof. Grażyna Szelągowska, Instytut Historyczny Uniwersytetu

Warszawskiego

Reykja ik s Architectural Policy in the Late

11.40–13.40 MODERATOR: dr Błażej Brzostek, Instytut Historyczny

th Century

Hannes Larusson, Icelandic Turf Houses, Sigurjón Badur Hafsteinsson, Uni ersity of Iceland

Uniwersytetu Warszawskiego

J. Borkowski arcerska działalnoś konspiracyjna, pobyt na Pawiaku i dalsze losy uliusza ogdana Deczkowskiego ejota , audańskiego , „Niepodległość i Pamięć. Czasopismo humanistyczne” 2015, nr 4, s. 105–154.

Fjallkonan and Her Place in Reykja ik in the Post War Period

Migracja drobnej szlachty ziemi liwskiej do Warszawy w drugiej połowie i wieku

Olga Hołownia, Uni ersity of Iceland

dr Mirosław Z. Roguski, Stowarzyszenie Zamek Liw. Stowarzyszenie Kulturalne Ziemi Liwskiej

Children Migration in celand A ter

Awans społeczny w Warszawie drugiej połowy Nowe perspektywy badawcze

Polish Migrants in the Capital Area o celand

J. Borkowski Ignacy Solarz i tragedia P A u, „Zgrupowanie Radosław. Pismo Grupy Historycznej «Zgrupowanie Radosław ” 2015, nr 9, s. 55–59.

Tinna Gr tarsdóttir, Uni ersity of Iceland

wieku

Anna Wojtyńska, Uni ersity of Iceland

dr Joanna Kubicka, Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego

Analiza demogra iczna ludności Warszawy przełomu i wieku na przykładzie Ksiąg Ludności Stałej i Niestałej

14.00–15.15 MODERATOR: dr Krzysztof Mikołajewski, Dyrektor Centrum Komunikacji

Łukasz Sobechowicz, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

Społecznej m.st. Warszawy

Projekt Warszawa wielonarodowa Cudzoziemscy mieszka cy stolicy –

Adaptacja kulturowa migrantów ze wsi i małych miejscowości do Warszawy po wojnie światowej

Robert Zydel, otwarcie panelu badań społecznych współczesnych warszawiaków, fot. MW

J. Bochiński Projekty warszawskiej rze by pomnikowej ustawa emły – najnowsze nabytki Muzeum Warszawy, „Almanach Muzealny” 2015, t. 9, s. 211–219 w druku .

O. M. Bosomtwe Sonety czarnomorskie, „Res Publica: Uwolnić moc. Powrót imperiów” 2015, nr 220, s. 58–83.

Agata Gołąb, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

Katarzyna Madoń-Mitzner, Dom Spotkań z Historią

A. Dąbrowska Warszawskie sklepy w latac międzywojennyc . wagi na marginesie badań kolekcji zabytków kultury materialnej Muzeum Warszawy, „Almanach Warszawy” 2014, t. 8, s. 313–333.

Warszawiacy pochodzenia wietnamskiego na kulturowej mapie stolicy

15.00–17.00 MODERATOR: dr hab. Rafał Żebrowski, Żydowski Instytut Historyczny

dr Grażyna Szymańska, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego

w Warszawie

Szkoci w Warszawie w – wieku Od Szotów co z opałkami chodzą do bankierów i burmistrzów Michał Zbieranowski, Warszawa

266

267

Działalnoś naukowa

Publikacje pracowników

A. Dąbrowska akrycia głowy w zbiorac Muzeum Warszawy, „Almanach Warszawy” 2015, t. 9, s. 317–334 w druku .

R. Radziwonka Kontrybucje nakładane na warszawski organizm miejski w latac 1 –1 1 , „Annales Uni ersitatis Mariae Curie Skłodowska” 2015, t. 13, nr 1, Sectio L: Artes, s. 117–136.

E. Wieruch-Jankowska Miłoś i jej związek z zastawą na warszawskim stole I w., w: Miłoś w kulturze polskiej, red. W. Łysak, Poznań 2015, s. 149–166.

A. Dąbrowska Warszawski szyk. O zbiorze ubiorów i akcesoriów Muzeum Warszawy. w: Materiały konferencji naukowej z cyklu Warszawska jesień arc iwalna Warszawa ma wiele twarzy w druku .

M. Siwińska Przedmioty użytkowe od raci opieńskic w zbiorach Muzeum Warszawy, „Almanach Warszawy” 2014, t. 8, s. 335–351.

E. Wieruch-Jankowska Wymowa symboliczna wybranych nagrobków ludzi PRL-u pochowanych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkac , w: Oblicza utopii, obłudy i zakłamania, red. W. Łysiak, Poznań 2015, s. 143–154.

M. Siwińska Projekty metaloplastyczne ulii Keilowej w kolekcji platerów Muzeum Warszawy, „Almanach Warszawy” 2015, t. 9, s. 335–352 w druku

B. Hensel-Moszczyńska red. merytoryczna Jarosław Trybuś, Paweł E. Weszpiński, Plan Warszawy 1939. Plan miasta stołecznego Warszawy, Instytut Kartograficzny im. . omera, Wydawnictwo S. A. Książnica Atlas, wów. e zbiorów kartograficznyc Muzeum Warszawy, Muzeum Warszawy, Warszawa 2015.

A. Sołtan-Lipska Mazowszanie na Uniwersytecie Krakowskim w I wieku i pierwszej połowie II wieku, w: Dzieje Mazowsza, t. 2 1626–1795, red. J. Tyszkiewicz, Pułtusk 2015, s. 459–486.

M.T. Horoszewicz Orgelbrandiana w zbiorach Muzeum Drukarstwa Warszawskiego, „Almanach Warszawy” 2014, t. 8, s. 289–312.

A. Sołtan-Lipska Artystyczna Pracownia rązowniczo rawerska rodziny Mieczników 193 – 1 , w: rązownictwo Warszawskie. Materiały z sesji zorganizowanej przez Stowarzyszenia Historyków Sztuki w druku .

P. Ignaczak Nieznany rysunek Camille’a Pissarro w Muzeum Narodowym w Poznaniu, „Studia Muzealne” 2015, s. 139–145.

J. Trybu Suma arc itektury. Ostatnie dzieło o dana Pniewskiego / The Sum of Architecture. The Last Work of Bohdan Pniewski, przeł. Monika Tacikowska, w: eatr Wielki – Opera arodowa , Warszawa 2015, s. 189–206.

K. Kuzko-Zwierz Fenomen warszawskic ciuc ów , w: eglane ciało, gorący oddec . Warszawa eopolda yrmanda, Warszawa 2015.

J. Trybu Mit Warszawy przedwojennej, w: Jarosław Trybuś, Paweł E. Weszpiński, Plan Warszawy 1939. Plan miasta stołecznego Warszawy, Instytut Kartograficzny im. . omera, Wydawnictwo S. A. Książnica Atlas, wów. e zbiorów kartograficznych Muzeum Warszawy, Warszawa 2015, s. 7–31.

K. Kuzko-Zwierz istoria mówiona w muzeac . Przegląd projektów prowadzonyc przez polskie placówki muzealne, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej” 2015 w druku . J. Macyszyn Powstanie Wielkopolskie 191 –1919, „Niepodległość i Pamięć. Czasopismo humanistyczne” 2015, R. XXII, nr 1(49), s. 81–103.

K. Wagner e attle of ar a 1 , w: Great Northern War Compendium, red. S. Kling, St. Louis, Missouri, ol. 1, 2015.

J. Macyszyn Żółkiewska kolegiata – pomnik c wały żołnierskiej, w: Sobieski wokół spisków i konfederacji, red. M. Nagielski, Warszawa 2015, s. 187–203.

K. Wagner H. Kowalski Swedish Army and the Marbles from Warsaw. Outline of t e 1 t century treasures retrie ed from t e istula ri erbed project, „Historisk Tidskrift” złożone do druku .

E. Perlińska-Kobierzyńska Wielka Wieś allerowo i Park admorski im. arosza Derdowskiego, w: Modernizmy, t. 3, Województwo pomorskie, red. A. Szczerski w druku .

P.E. Weszpiński J. Trybu Plan Warszawy 1939. Plan miasta stołecznego Warszawy, Instytut Kartograficzny im. . omera, Wydawnictwo S. A. Książnica Atlas, wów. e zbiorów kartograficznych Muzeum Warszawy, Warszawa 2015.

E. Perlińska-Kobierzyńska Między centrum a prowincją. Architektura miast powiatowych województwa pomorskiego: rudziądza, Starogardu, czewa i Wej erowa, w: Modernizmy, t. 3, Województwo pomorskie, red. A. Szczerski w druku .

E. Wieruch-Jankowska Herbata na warszawskim stole I wieku. wyczaje i akcesoria, „Annales Uni ersitatis Mariae Curie-Skłodowska”, 2015, t. 13, Sectio L: Artes, s. 23–48.

E. Perlińska-Kobierzyńska a zapleczu owego wiatu – między modernizmem a socrealizmem, w: Socrealizmy i modernizacje, red. A. Sumorok, T. Załuski w druku .

E. Wieruch-Jankowska Wybrane zagadnienia dawnego oświetlenia Warszawy na przykładzie owego wiatu, w: ec nika w dziejac cywilizacji – z myślą o przyszłości, red. S. Januszewski, Wrocław 2015, s. 199–214.

T.A. Pruszak ózef randt w kręgu rodziny i przyjaciół, w: ózef randt 1 1–191 . Między Monac ium a Orońskiem, red. M. Bartoszek, Orońsko 2015.

M. Ciepłowska Ferdynand Karo w Muzeum Farmacji, „Gazeta Farmaceutyczna” 2015, nr 7 (279), s. 24 M. Ciepłowska Zbiory florystyczne Ferdynanda Karo, „Spotkania z Zabytkami” 2015, nr 9–10, s. 65–67 M. Ciepłowska Wystawa o Ferdynandzie Karo w Muzeum Farmacji Oddział Muzeum Warszawy, „Aptekarz Polski” 2015, nr 107 (85e), s. 40–41

E. Wieruch-Jankowska orsety warszawianek I wieku i moda europejska, w: iało, strój, iżuteria w kontekście przemian kulturowyc , społecznyc i politycznyc I wieku, Lublin 2015, s. 133–147.

M. Ciepłowska ubileusz 3 lecia Muzeum Farmacji im. Mgr Antoniny eśniewskiej, Oddział Muzeum Warszawy, „Aptekarz Polski” 2015, nr 107 (85e), s. 42–43

A. Witkowska-Krych oś z niczego, czyli przepisy kulinarne w dobie kryzysu. Analiza treści wybranyc książek kuc arskic wydanyc w ostatniej dekadzie P , w: Wyzwoleni, ale nie wolni 19 –19 9 . Studia z istorii najnowszej, t. 2, Warszawa 2015, s. 74–80.

M. Ciepłowska I. Arabas Do zobaczenia w Warszawie, „Kwartalnik Nauki i Techniki” 2015, nr 4 (60), s. 201–203 M. Ciesielska enryk oldszmit, pseudonim pisarski anusz Korczak biogram . Stefania Wilczyńska biogram , w: Aktualnoś pedagogii oraz pedagogiki anusza Korczaka i Stefanii Wilczyńskiej, Włocławek 2015, s. 15–21.

M. Wróblewska iografia rzeczy, życie obrazu, w: Obraz żywy. Studia z metodologii istorii sztuki, red. M. Poprzęcka, Warszawa 2015, s. 89–104.

A. Dąbrowska M. Siwińska Warszawskie suweniry, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 10, s. 40–41.

M. Wróblewska Photography as a Practice of Spatial Description, w: Aesthetic Practices and Spatial Descriptions. onfigurations of Micro, Macro, Meso, red. H. Baader, M. Becker, N. Dinkar, Florencja 2015 w druku . M. Wróblewska eyond epresentation P otograp y As w: After Post-Photography, red. M. Gourie a, F. Tietjen złożony do druku .

B. Grudnik Rzecz o Legionie, „wSieci Historii” 2015, nr 5, s. 62–65. B. Grudnik Stanisław Piasecki, czyli Prosto z mostu , „wSieci Historii” 2015, nr 2, s. 31–33.

ing,

A. Lisiecki s. 21–22.

E. Perlińska-Kobierzyńska Warszawa w rysunkach arc itektonicznyc , „Skarpa Warszawska” 2015, nr 10, s. 40–41.

Popularnonaukowe I. Arabas M. Ciepłowska Do zobaczenia w Warszawie, „Kwartalnik Nauki i Techniki” 2015, nr 4, s. 201–203.

T.A. Pruszak J. Bochiński Sztuka Warszawy, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 2, s. 26–27.

J. Bochiński ustaw emła – Klasyczny romantyk, w: „Kwartalnik Rzeźby Orońsko” 2015, nr 3–4, s. 81–85.

T.A. Pruszak J. Bochiński Sztuka Warszawy, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 4, s. 52–53.

J. Bochiński T.A. Pruszak Sztuka Warszawy, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 2, s. 26–27.

R. Radziwonka Sztuka w archiwaliach (zbiory muzeum), „Skarpa Warszawska” 2015, nr 8 (77), s. 60–61.

J. Bochiński T.A. Pruszak Sztuka Warszawy, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 4, s. 52–53.

M. Siwińska A. Dąbrowska Warszawskie suweniry, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 12, s. 40–41.

J. Bochiński M. Siwińska E. Wieruch-Jankowska Sztuka Warszawy, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 5 s. 42–43.

M. Siwińska Sztuka Warszawy – kolekcja sreber, „Skarpa arszawska” 2015, nr 6, s. 42 – 43.

J. Bochiński Warszawskie rze by pomnikowe ustawa emły, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 11, s. 56–57.

M. Siwińska Sztuka Warszawy – kolekcja sreber, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 3, s. 18–19.

K. Chudyńska-Szuchnik Wyścigowe mokasyny, „Wysokie Obcasy”, dodatek do „Gazety Wyborczej” z 11 lipca 2015.

268

iezwykłe odkrycie, „Stolica” 2015, nr 8–9,

269

Działalnoś naukowa

Działalność pracowników w organizacjach i towarzystwach naukowych, komitetach redakcyjnych i stowarzyszeniach

M. Siwińska J. Bochiński E. Wieruch-Jankowska Sztuka Warszawy, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 5, 2015, s. 42–43. A. Sołtan-Lipska rązy z pracowni Mieczników, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 9, s. 58–59. A. Sołtan-Lipska Kalendarz warszawski. istopad 1 – luty 1 , „Kronika Warszawy” 2015, z. 1 (151), s. 7–31. A. Sołtan-Lipska Kalendarz warszawski. Marzec–sierpień „Kronika Warszawy” 2015, z. 2 (152), s. 7–25.

1 ,

A. Sołtan-Lipska 9 lat Kroniki Warszawy , „Kronika Warszawy” 2015, z. 2 (152), s. 111–122. E. Wieruch-Jankowska J. Bochiński M. Siwińska Sztuka Warszawy, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 5, s. 42–43.

Marta Ciesielska

dr Jacek Macyszyn

Komitet Redakcyjny Dzieł Janusza Korczaka

Stowarzyszenie Muzealników Polskich

SEKRETARZ

CZŁONEK

Komitet Redakcyjny reedycji Dzieł Janusza Korczaka

Stowarzyszenie Polskich Spadochroniarzy

CZŁONKINI

CZŁONEK

Kapituła Warszawskiej Nagrody Wychowawczej im. Janusza Korczaka

Stowarzyszenie dam i Kawalerów Orderu św. Stanisława w Polsce

CZŁONKINI

PREZES

Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka

Joanna Maldis

CZŁONKINI ZARZĄDU

International Council of Museums (ICOM) CZŁONKINI

Międzynarodowe Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka – International Janusz Korczak Association

Stowarzyszenie Muzealników Polskich, Oddział Mazowiecki

CZŁONKINI ZARZĄDU

CZŁONKINI

dr hab. Iwona Arabas prof. PAN

Agnieszka Dąbrowska

Katarzyna Meyza

Komitet Historii Nauki i Techniki PAN

Stowarzyszenie Historyków Sztuki Oddział Warszawski (Klub Kostiumologii i Tkaniny Artystycznej)

Association Internationale pour l’histoire du erre (AIHV). Polski Komitet Narodowy

CZŁONKINI

dr Paweł Ignaczak

Ewa Nekanda-Trepka

Towarzystwo Historyczno-Literackie, Paryż

Rada konserwatorska w województwie warmińsko-mazurskim

CZŁONEK

CZŁONKINI

Stowarzyszenie Historyków Sztuki

Rada Muzeum Literatury

CZŁONEK

CZŁONKINI

Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem Osiemnastym

Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków

CZŁONEK

CZŁONKINI

International Council of Museums (ICOM)

Stowarzyszenie Architektów Polskich SARP

CZŁONEK

CZŁONKINI

Rada Muzeum Łazienki Królewskie

Liga Miast i Miejsc UNESCO

CZŁONEK

SEKRETARZ

WICEPRZEWODNICZĄCA

Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne WICEPRZEWODNICZĄCA ZARZĄDU ODDZIAŁU WARSZAWSKIEGO

M. Więcek Dwa Muzea Farmacji, „Manager Apteki” 2015, nr 1 (77), s. 64–66.

Działalnoś pracowników w organizacjac i towarzystwac naukowyc , komitetac redakcyjnyc i stowarzyszeniac

Zespół Sekcji Historii Farmacji CZŁONKINI ZARZĄDU

M. Więcek s. 62–64.

iałe złoto, „Manager Apteki” 2015, nr 7 (83),

Rada Naukowa IHN PAN i Archiwum PAN CZŁONKINI

A. Witkowska–Krych anusz Korczak 1 1 9 –19 , broszura z serii Patroni naszyc ulic, Warszawa 2015, s. 24.

Akad mie International d’Histoire de la Pharmacie

A. Witkowska-Krych My wyc owujemy was, ale i wy nas wyc owujecie , czyli o zgodzie anusza Korczaka na prawdziwy dialog, „Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny Meritum” 2015, nr 2, s. 42–47.

The International Council of Museums (ICOM)

Ewa Kalnoj-Ziajkowska

Hanna Nowak-Radziejowska

A. Witkowska-Krych recenzja Mic ał ic y, Zawsze jest dzisiaj, „Kronika Warszawy” 2015, nr 1, s. 182–185.

„Farmacja Polska”

Stowarzyszenie Historyków Sztuki

Rady programowej Dzielnicowego Domu Kultury Węglin

CZŁONKINI KOMITETU REDAKCYJNEGO

CZŁONKINI

Jacek Bochiński

Grzegorz Konsalik

Zespół ekspercki OWSARP przy projekcie Nowa Towarowa

Stowarzyszenie Muzealników Polskich

CZŁONKINI

CZŁONEK

Julian Borkowski

Polskie Stowarzyszenie Inwentaryzatorów Muzealnych

Stowarzyszenie Muzealników Polskich

CZŁONEK

CZŁONKINI

International Society for the History of Pharmacy DELEGATKA ZESPOŁU SEKCJI HISTORII FARMACJI

A. Witkowska-Krych recenzja Małgorzata t ner awadzka, Warszawa w oczach pisarek. Obraz i doświadczenie miasta w polskiej prozie kobiecej 1864–1939, „Kronika Warszawy” 2015, nr 1, s. 185–188.

CZŁONEK

K. Zwierz Warszawska Syrena, „Skarpa Warszawska” 2015, nr 7, s. 52. K. Zwierz współautorstwo tekstów i red. merytoryczna Sala istorii Pragi. Przewodnik towarzyszący wystawie stałej Muzeum Warszawskiej Pragi, Warszawa 2015.

Forum Edukatorów Muzealnych CZŁONKINI

Zbigniew Polak

Katarzyna Kuzko-Zwierz

Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność” przy Muzeum Warszawy

Pracownia Studiów Miejskich przy Instytucie Kultury Polskiej UW

Warmińsko-Mazurska Wojewódzka Rada Ochrony Zabytków, kadencja 2011–2015

SEKRETARZ

CZŁONKINI

CZŁONEK

Stowarzyszenie Szarych Szeregów

Polskie Towarzystwo Historii Mówionej

dr Tomasz A. Pruszak

KIEROWNIK ARCHIWUM (MUZEUM HARCERSTWA)

CZŁONKINI

Rada Muzeum przy Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu

Stowarzyszenie Szarych Szeregów Krąg „Zamek”

Stowarzyszenie Gwara Warszawska

CZŁONEK KOMENDY KRĘGU

CZŁONKINI

Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”

Patrycja Labus-Sidor

CZŁONEK

Stowarzyszenie Muzealników Polskich Oddział Mazowiecki

PRZEWODNICZĄCY

Magdalena Ciepłowska

CZŁONKINI

Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne CZŁONKINI

Stowarzyszenie Muzealników Polskich CZŁONKINI

270

271

Działalnoś naukowa

Barbara Rogalska

Katarzyna Wagner

Stowarzyszenie Muzealników Polskich Oddział Mazowiecki

CZŁONKINI

Kapituła Konkursu Mazowieckie Zdarzenie Muzealne Wierzba, organizowanego przez Stowarzyszenie Muzealników Polskich, Oddział Mazowiecki i Urząd Marszałkowski

The International Council of Museums (ICOM)

CZŁONKINI JURY

S enska Historiska F reningen

CZŁONKINI

Towarzystwo Bibliofilów Polskich w Warszawie

dr Paweł E. Weszpiński

CZŁONKINI ZARZĄDU, SKARBNICZKA

Zespół Historii Kartografii przy Instytucie Historii Nauki PAN Rada Muzeum Sportu i Turystyki

CZŁONEK

CZŁONKINI

Zespół Nazewnictwa Miejskiego

Zuzanna Sieroszewska-Rolewicz

CZŁONEK

The International Council of Museums (ICOM) Związek Harcerstwa Polskiego

CZŁONKINI

ASYSTENT SEKRETARZA REDAKCJI

WICEPRZEWODNICZĄCY KOMISJI STOPNI INSTRUKTORSKICH HUFCA ZHP WARSZAWA-ŻOLIBORZ SEKRETARZ SĄDU HARCERSKIEGO HUFCA ZHP WARSZAWA-ŻOLIBORZ CZŁONEK SĄDU HARCERSKIEGO CHORĄGWI STOŁECZNEJ ZHP

„Almanach Warszawy”

Muzeum Harcerstwa

CZŁONEK REDAKCJI

REDAKTOR NACZELNY ROCZNIKA NAUKOWEGO „HARCERSTWO”

Łukasz Sobierajski

Towarzystwo Lindleyowskie Societas Lindleiana

Stowarzyszenie Muzealników Polskich Oddział Mazowiecki

SEKRETARZ

Andrzej Skalimowski „Kwartalnik Historyczny”

CZŁONEK

dr Ewa Wieruch-Jankowska

Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział Warszawski

Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków

CZŁONEK

CZŁONKINI

Aleksandra Sołtan-Lipska

Marcin Więcek

Stowarzyszenie Muzealników Polskich, Oddział Mazowiecki

Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne

CZŁONKINI

CZŁONEK

Towarzystwo Miłośników Historii, oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego

Stowarzyszenie Muzealników Polskich

CZŁONKINI

CZŁONEK

Polskie Towarzystwo Numizmatyczne

Anna Wigura

CZŁONKINI

Stowarzyszenie Sztuka-Edukacja-Promocja CZŁONKINI

Magdalena Staroszczyk Uczelniana Organizacja Studencka ueer UW

dr Magdalena Wróblewska

CZŁONKINI

Stowarzyszenie Historyków Sztuki CZŁONKINI

dr Jarosław Trybu Stowarzyszenie Historyków Sztuki

Rada Naukowa „Almanachu Warszawy”

CZŁONEK

CZŁONKINI

Stowarzyszenie Muzealników Polskich Oddział Mazowiecki

Anna Zabiegałowska-Sitek

CZŁONEK

Stowarzyszenie Muzealników Polskich CZŁONKINI

Zespół Nazewnictwa Miejskiego

Działalnoś pracowników w organizacjac i towarzystwac naukowyc , komitetac redakcyjnyc i stowarzyszeniac

Pracownicy w Stowarzyszeniu Muzealników Polskich Oddział Mazowiecki

Jacek Bochiński zespół kuratorski projektant Wojciech Cichecki wyróżnienie IX edycji konkursu Mazowieckie Zdarzenia Muzealne – Wierzba, w kategorii Najciekawsza wystawa za cykl wystaw Sala Jednego Eksponatu: nowoczesność

Radosław Adamski dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN Małgorzata Berezowska Jacek Bochiński Julian Borkowski Tomasz Bylicki Magdalena Ciepłowska Julia Głogowska Barbara Hensel-Moszczyńska Małgorzata Heymer Magdalena Kłos Grzegorz Konsalik Agata Korycka Patrycja Labus-Sidor Jacek Macyszyn Joanna Maldis Izabella Maliszewska Stanisław Maliszewski Katarzyna Meyza Romuald Morawski Edward Pawlikowski dr Tomasz A. Pruszak Barbara Rogalska Joanna Rykiel Łukasz Sobierajski Aleksandra Sołtan-Lipska Anna Topolska dr Jarosław Trybuś Katarzyna Wagner dr Paweł E. Weszpiński Marcin Więcek Jolanta Wiśniewska Anna Zabiegałowska-Sitek

Julian Borkowski odznaka pamiątkowa Stowarzyszenia Grupa Historyczna „Zgrupowanie Radosław” z legitymacją nr 308/2015, za działalność popularyzatorską i współpracę dyplom honorowy i medal Za upamiętnianie walk o Warszawę 1939–1945, w dowód szczególnego uznania za wybitny wkład w popularyzację historii walk o Warszawę w II wojnie światowej

dr Anna Kotańska wyróżnienie w konkursie Klio 2015 dla publikacji Zamku Królewskiego oannici i ic związki z Polską, Warszawa 2014, artykuł: Poprzez służbę c orym i rannym żołnierzom – Służba Ojczy nie – Szpital akonu Maltańskiego w Warszawie

Hanna Nowak-Radziejowska Anna Bana Magdalena Staroszczyk III miejsce w IX edycji konkursu Mazowieckie Zdarzenia Muzealne Wierzba, w kategorii Projekt edukacyjny za MiastoKlocki – program edukacyjny w Muzeum Woli

Barbara Rogalska wyróżnienie w uznaniu za zaangażowanie w organizację 23. edycji Europejskich Dni Dziedzictwa Utracone Dziedzictwo

Katarzyna Wagner za książkę Katarzyna Wagner, Paweł E. Weszpiński, Plan Warszawy 1 eorges ouis le ouge, Warszawa 2014 I miejsce w IX edycji konkursu Mazowieckie Zdarzenia Muzealne Wierzba, w kategorii Najciekawsze wydawnictwo muzealne wydane lub współwydane przez placówkę muzealną II nagroda w II edycji przeglądu Muzeum Widzialne, w kategorii Wydawnictwa książkowe lub multimedialne

Nagrody i odznaczenia za działalność naukową i popularyzatorską

dr Paweł E. Weszpiński za książkę Katarzyna Wagner, Paweł E. Weszpiński, Plan Warszawy 1 eorges ouis le ouge, Warszawa 2014 I miejsce w IX edycji konkursu Mazowieckie Zdarzenia Muzealne Wierzba, w kategorii Najciekawsze wydawnictwo muzealne wydane lub współwydane przez placówkę muzealną

Anna Zasadzińska

CZŁONEK

International Council of Museums (ICOM) Collegium Ci itas

CZŁONKINI

WYKŁADOWCA

II nagroda w II edycji przeglądu Muzeum Widzialne, w kategorii Wydawnictwa książkowe lub multimedialne

Małgorzata Berezowska dyplom honorowy i medal Za upamiętnianie walk o Warszawę 1939–1945, w dowód szczególnego uznania za wybitny wkład w popularyzację historii walk o Warszawę w II wojnie światowej

272

dr Magdalena Wróblewska III nagroda w II edycji przeglądu Muzeum Widzialne, w kategorii Wydawnictwa książkowe lub multimedialne za publikację Fotografie Ruin. Ruiny fotografii 19 – 1 , Warszawa 2014

273

Działalnoś naukowa

Muzeum w organizacjach krajowych i międzynarodowych

W pierwszej edycji do programu dołączyły DOM SPOTKAŃ Z HISTORIĄ LASY MIEJSKIE – WARSZAWA MUZEUM HISTORII ŻYDÓW POLSKICH POLIN MUZEUM SZTUKI NOWOCZESNEJ W WARSZAWIE MUZEUM WARSZAWY NOWY TEATR

Muzeum Warszawy jest członkiem instytucjonalnym Międzynarodowej Rady ds. Muzeów ICOM (The International Council of Museums)

ORKIESTRA SINFONIA VARSOVIAPROM KULTURY SASKA KĘPA TEATR POWSZECHNY

W ramach ICOM Muzeum ma delegowanych przedstawicieli w trzech komitetach międzynarodowych:

TEATR STUDIO

INTERCOM (International Committee for Museum Management) Ewa Nekanda-Trepka

TEATR SYRENA TR WARSZAWA

CAMOC (International Committee for the Collections and Acti ities of Museums of Cities) dr Jarosław Trybuś

ZACHĘTA – NARODOWA GALERIA SZTUKI

ICMS (International Committee for Museum Security) Artur Zbiegieni Muzeum Warszawy jest członkiem Warszawskiej Organizacji Turystycznej

Partnerzy projektu ADESTE

Programu rozwoju publiczno ci ADESTE

FITZCARRALDO FOUNDATION

W kwietniu Muzeum Warszawy dołączyło do programu rozwoju publiczności zainicjowanego przez Biuro Kultury m.st. Warszawy, będącego częścią międzynarodowego projektu ADESTE realizowanego przy wsparciu Komisji Europejskiej. Ideą rozwoju publiczności (audience development) jest przekonanie, że instytucje kultury powinny być świadome, do jakich grup adresują swoje działania. W ramach warszawskiej edycji odbyły się 3 szkolenia z zarządzania strategicznego, dzięki którym nie tylko podniosły się kompetencje poszczególnych osób, ale przede wszystkim zostały nawiązane kontakty pomiędzy instytucjami. Powstały dwie grupy robocze, w ramach których omawiane są sprawy komunikacji (w tym skoordynowanie kalendarzy wydarzeń) oraz metody badań publiczności.

ENCATC DANISH CENTER FOR ARTS & INTERCULTURE MELTING PRO. LABORATORIO PER LA CULTURA UNIVERSITY OF DEUSTO – INSTITUTE OF LEISURE STUDIES THE AUDIENCE AGENCY INSTITUTE OF CREATIVE AND CULTURAL ENTREPRENEURSHIP GOLDSMITHS – UNIVERSITY OF LONDON LOS ANGELES COUNTY MUSEUM OF ART THE INDIA FOUNDATION FOR THE ARTS

274

275

Zestawienie publikacji

Wydawnictwa Nagrody i wyróżnienia dla publikacji, zdobyte w prestiżowych konkursach, oraz coraz szybciej sprzedające się nakłady utwierdzają nas w przekonaniu, że kierunek nadany wydawnictwom muzealnym w 2013 roku jest dobry Nowe książki miały wiele pozytywnych recenzji, co świadczy o tym, że zostały zauważone i docenione przez opiniotwórcze media. Dzięki temu są bardziej rozpoznawalne i docierają do coraz szerszego grona odbiorców. Dlatego też mogą ukazywać się w większych nakładach, co oprócz szerszej ich dostępności wpływa na niższą cenę. Wydawnictwa są ważnym elementem strategii Muzeum Warszawy na najbliższe lata. Zarówno wydane dotychczas, jak i planowane książki mają za zadanie popularyzację wiedzy o Warszawie, jej zabytkach, kulturze, zjawiskach społecznych i znaczących postaciach. To opracowania krytyczne, w dużej mierze oparte na zbiorach muzealnych, przygotowywane z udziałem badaczy związanych z Muzeum i specjalistów z innych instytucji – historyków, kartografów, historyków architektury, sztuki i fotografii, antropologów, socjologów, uwzględniające współczesne perspektywy teoretyczne nauk humanistycznych. Jednocześnie dzięki swojej tematyce, przystępnemu językowi i układowi treści, przemyślanemu tak, aby aparat naukowy nie utrudniał czytania, książki te są ciekawe dla każdego, kto jest zainteresowany historią i współczesnością Warszawy. Starannie dobrany materiał ilustracyjny oraz perfekcyjnie opracowaną szatę graficzną wydawnictw doceniają także miłośnicy pięknych książek.

Zestawienie publikacji wydanych przez Muzeum 2015

tytuł publikacji

rodzaj

ISBN

nakład

data wydania

978-83-62189-48-9

2000

lipiec

978-83-62189-67-0

2000

listopad

500

lipiec

Publikacje naukowe Kompleks Pałacu. Życie społeczne stalinowskiego wieżowca w kapitalistycznej Warszawie

druk czarno-biały, miękka oprawa

Michał Murawski, redakcja naukowa i tłumaczenie Ewa Klekot

Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds Wydawnictw

Seria Plany Warszawy

Małgorzata Mycielska, fot. MW

Plan Warszawy 1939, Plan miasta stołecznego Warszawy, Instytut Kartograficzny imienia . omera, Wydawnictwo S. A. Książnica Atlas, wów. Ze zbiorów kartograficznych Muzeum Warszawy

druk kolorowy, twarda i miękka oprawa – zestaw

Jarosław Trybuś, Paweł E. Weszpiński oraz Ryszard Mączewski, Witold Pietrusiewicz

Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds Wydawnictw

elementy publikacji Plan Warszawy 1939, Plan miasta stołecznego Warszawy, Instytut Kartograficzny im. . omera, Wydawnictwo S. A. Książnica Atlas, wów

książka

978-83-62189-60-1

reprint

978-83-62189-61-8

plan z opracowaniem

978-83-62189-62-5

plan z opracowaniem

978-83-62189-63-2

broszura

978-83-62189-64-9

broszura

978-83-62189-65-6

reprint

978-83-62189-66-3

Plan miasta stołecznego Warszawy Plan miasta stołecznego Warszawy z naniesioną siatką ulic z 2015 roku Plan miasta stołecznego Warszawy z zaznaczonymi najważniejszymi obiektami Ulice i place oznaczone na Planie miasta stołecznego Warszawy wydanym przez Książnicę Atlas we wowie w 1939 roku

Małgorzata Mycielska SAMODZIELNE WIELOOSOBOWE STANOWISKO DS. WYDAWNICTW

dział odpowiedzialny za wydanie publikacji

autor/tłumacz

Obiekty oznaczone na Planie miasta stołecznego Warszawy wydanym przez Książnicę Atlas we wowie w 1939 roku Plan m. st. Warszawy 1 Skorowidz ulic i placów

Katalog aukcji

ze by znalezione – aukcja prac ana ykowskiego

276

druk kolorowy, miękka oprawa

Jacek Bochiński, Agnieszka Tarasiuk

277

Dział Promocji i Komunikacji

Wydawnictwa

rodzaj

tytuł publikacji

Zestawienie publikacji

dział odpowiedzialny za wydanie publikacji

autor/tłumacz

ISBN

nakład

data wydania

tytuł publikacji

Katalogi wystawy stałej Muzeum Warszawskiej Pragi druk czarno-biały, miękka oprawa

Adam Lisiecki, Romuald Morawski, Marcin Śliwiński

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-46-5

2800

wrzesień

Sala Targu Praskiego. Przewodnik towarzyszący wystawie stałej Muzeum Warszawskiej Pragi. Wydanie dla słabowidzącyc

druk czarno-biały, miękka oprawa

Adam Lisiecki, Romuald Morawski, Marcin Śliwiński

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-47-2

250

wrzesień

Sala Historii Pragi. Przewodnik towarzyszący wystawie stałej Muzeum Warszawskiej Pragi

druk czarno-biały, miękka oprawa

Katarzyna Kuzko-Zwierz, Adam Lisiecki, Marcin Śliwiński, Krzysztof Zwierz

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-44-1

2800

wrzesień

druk czarno-biały, miękka oprawa

Katarzyna Kuzko-Zwierz, Adam Lisiecki, Marcin Śliwiński, Krzysztof Zwierz

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-45-8

250

wrzesień

druk czarno-biały, miękka oprawa

Adam Lisiecki, Romuald Morawski, Marcin Śliwiński

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-52-6

125

wrzesień

druk czarno-biały, miękka oprawa

Adam Lisiecki, Romuald Morawski, Marcin Śliwiński

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-51-9

druk czarno-biały, miękka oprawa

Katarzyna Kuzko-Zwierz, Adam Lisiecki, Marcin Śliwiński, Krzysztof Zwierz

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-50-2

druk czarno-biały, miękka oprawa

Katarzyna Kuzko-Zwierz, Adam Lisiecki, Marcin Śliwiński, Krzysztof Zwierz

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-49-6

Hall of Praga’s History. uide to t e Permanent ibition of The Praga Museum of Warsaw

druk czarno-biały, miękka oprawa

Katarzyna Kuzko-Zwierz, Adam Lisiecki, Marcin Śliwiński, Krzysztof Zwierz

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-53-3

Hall of Praga’s History. uide to t e Permanent ibition of The Praga Museum of Warsaw. dition for t e isually impaired

druk czarno-biały, miękka oprawa

Katarzyna Kuzko-Zwierz, Adam Lisiecki, Marcin Śliwiński, Krzysztof Zwierz

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-54-0

Hall of Praga Marketplace. uide to t e Permanent ibition of The Praga Museum of Warsaw

druk czarno-biały, miękka oprawa

Adam Lisiecki, Romuald Morawski, Marcin Śliwiński

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

978-83-62189-55-7

Hall of Praga Marketplace. uide to t e Permanent ibition of The Praga Museum of Warsaw. dition for t e isually impaired

druk czarno-biały, miękka oprawa

Adam Lisiecki, Romuald Morawski, Marcin Śliwiński

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

Podarowa rzecz do muzeum. Katalog wystawy czasowej w Muzeum Warszawskiej Pragi. Muzeum Warszawy Give an object to the museum. atalogue of t e temporary e ibition at the Praga. Museum of Warsaw .K

. . .

. .

dział odpowiedzialny za wydanie publikacji

autor/tłumacz

ISBN

nakład

data wydania

Katalogi wystawy czasowej Muzeum Warszawskiej Pragi

Sala Targu Praskiego. Przewodnik towarzyszący wystawie stałej Muzeum Warszawskiej Pragi

Sala Historii Pragi. Przewodnik towarzyszący wystawie stałej Muzeum Warszawskiej Pragi. Wydanie dla słabowidzącyc

rodzaj

o .

druk kolorowy, zestaw luźnych kart w kopercie

Ewa Klekot

Muzeum Warszawskiej Pragi

978-83-62189-57-1

500

wrzesień

druk kolorowy, zestaw luźnych kart w kopercie

Ewa Klekot, tłumaczenie Marta Rozmysłowicz

Muzeum Warszawskiej Pragi

978-83-62189-58-8

500

wrzesień

druk kolorowy, zestaw luźnych kart w kopercie

Ewa Klekot, tłumaczenie Tatiana Wojtas

Muzeum Warszawskiej Pragi

978-83-62189-59-5

500

wrzesień

500

czerwiec

200

grudzień

Katalog wystawy czasowej Muzeum Farmacji

1300

125

KARO. Dziedzictwo kulturowe warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata

druk czarno-biały 1 kolor, miękka oprawa

aboratorium muzeum. Społecznoś

druk czarno-biały 1 kolor, miękka oprawa

wielu autorów, redakcja Anna Banaś, Aleksandra Janus

Muzeum Woli

978-83-62189-74-8

aboratorium muzeum. Społecznoś

publikacja online

wielu autorów, redakcja Anna Banaś, Aleksandra Janus

Muzeum Woli

978-83-62189-75-5

dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN, tłumaczenie Olga Mysłowska

Dział Promocji i Komunikacji

978-83-62189-43-4

Publikacja pokonferencyjna Muzeum Woli

wrzesień grudzień

wrzesień Rocznik Muzeum Warszawy

1300

„Almanach Warszawy”, tom IX 2015

druk czarno-biały 1 kolor, miękka oprawa

redaktor naczelna Aleksandra Sołtan

ISSN 2449-6650

„Almanach Warszawy”, tom IX 2015

publikacja online

redaktor naczelna Aleksandra Sołtan

ISSN 2450-2952

300

grudzień

wrzesień grudzień

Druki promocyjne projektu modernizacji Muzeum OdNowa

278

1300

125

1300

wrzesień 1500

grudzień

druk kolorowy, twarda oprawa

Dział Promocji i Komunikacji

1000

grudzień

druk kolorowy, trójdzielny

Dział Promocji i Komunikacji

1000

grudzień

1000

maj

druk kolorowy, twarda oprawa

Notes warszawski Kalendarz warszawski ścienny

wrzesień

opracowanie merytoryczne Barbara Hensel-Moszczyńska

Sprawozdanie Muzeum Warszawy

wrzesień Sprawozdanie Muzeum Warszawy 2014

125

Dział Promocji i Komunikacji

Kalendarz warszawski

druk kolorowy, miękka oprawa

koncepcja i redakcja Małgorzata Mycielska

Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds Wydawnictw

279

978-83-62189-42-7

Wydawnictwa

Wybrane publikacje

Wybrane publikacje Sprawozdanie Muzeum Warszawy

Kompleks Pałacu Życie społeczne stalinowskiego wieżowca w kapitalistycznej Warszawie

OPRACOWANIE: Małgorzata Mycielska

AUTOR: Michał Murawski TŁUMACZENIE I REDAKCJA NAUKOWA:

na podstawie materiałów przygotowanych przez pracowników Muzeum Warszawy

Ewa Klekot

ZDJĘCIA (JEŚLI NIE PODPISANO INACZEJ):

REDAKTOR PROWADZĄCA:

Adrian Czechowski, Grażyna Kułakowska, Krzysztof Skrabek / Muzeum Warszawy

Małgorzata Mycielska REDAKCJA: Małgorzata Jurkiewicz KOREKTA: Julia Odnous INDEKS NAZWISK: Anna Jurkiewicz FOTOEDYCJA: Katarzyna Iwańska

PROJEKT GRAFICZNY, SKŁAD I PRZYGOTOWANIE DO DRUKU: Anna Piwowar REDAKCJA I KOREKTA: Julia Odnous WYDAWCA: Muzeum Warszawy

PROJEKT GRAFICZNY I SKŁAD:

Krzysztof Bielecki WYDAWCA: Muzeum Warszawy Wydanie I Warszawa 2015 TYTUŁ ORYGINAŁU: The Palace Comple : The Social Life of a Stalinist Skyscraper in Post-Socialist Warsaw ISBN: 978-83-62189-48-9 NAKŁAD: 2000 egzemplarzy 384 strony, format 152 235 mm, druk czarno-biały, oprawa miękka, wersja językowa polska, 114 ilustracji PREMIERA KSIĄŻKI: 28 lipca, Sala Rudniewa, Pałac Kultury i Nauki

Wydanie I Warszawa 2015 ISBN: 978-83-62189-42-7 NAKŁAD: 1000 egzemplarzy 296 stron, format 200 260 mm, druk kolorowy, wersja językowa polska, 364 zdjęć DATA WYDANIA: maj

Fot. MW

Sprawozdanie Muzeum Warszawy 1 różni od zeszłorocznego przede wszystkim to, że wiele miejsca poświęcono w nim modernizacji kamienic muzealnych w Rynku Starego Miasta, w związku z trwającym kompleksowym remontem i przygotowaniami do otwarcia nowej wystawy głównej, w ramach projektu OdNowa Muzeum finansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W tej edycji Sprawozdania znalazł się także rozdział dotyczący nowego Muzeum Warszawskiej Pragi, w którym opisana została jego geneza oraz nowe budynki muzealne i proces ich powstawania. Podsumowano prace nad wystawą główną, prowadzone w 2014 roku przez zespół kuratorów. Szczegółowo opisano wydarzenia organizowane przez Muzeum i jego oddziały – wystawy czasowe, stałe, a także wykłady, spacery i lekcje muzealne. Wiele miejsca poświęcono gromadzeniu i przechowywaniu zbiorów oraz darom i zakupom nowych muzealiów. Podsumowana została działalność naukowa działów merytorycznych. Znalazła się w nim również relacja dotycząca zadań realizowanych przez dział administracyjny Muzeum. Frekwencja i finanse pokazane zostały w formie diagramów. Sprawozdanie podzielone zostało na następujące rozdziały: Organizacja Muzeum, Rada Muzeum, Inwestycje, Wydarzenia, Wystawy czasowe, Wystawa główna, Wystawa stała w Muzeum Warszawskiej Pragi, Wystawa stała w Barbakanie, Zbiory, Konserwacja, Działalność naukowo-badawcza, Biblioteka, Archiwum Naukowe, Wydawnictwa, Popularyzacja wiedzy o Warszawie, Edukacja, Nowa identyfikacja graficzna, Promocja, Marketing, Administracja, Finanse, Pozyskane dotacje, Frekwencja. Fot. MW

Michał Murawski, młody brytyjski antropolog o polskich korzeniach, nie jest uwikłany w lokalne dyskusje ani obarczony emocjami, które zwykle towarzyszą badaczom-tubylcom zajmującym się Pałacem Kultury i Nauki. Z dystansu ukazuje więc nie tylko kulisy powstania tego kłopotliwego daru Związku Radzieckiego dla Warszawy, ale i całą złożoność jego funkcjonowania od przełomu 1989 roku do dziś. Interesuje się w równym stopniu wyobraźnią zbiorową – miejskimi legendami o podziemnych korytarzach, ekscentrycznymi pomysłami na Pałac z czasu transformacji, dyskusjami i konfliktami wokół zagospodarowania otaczającego go placu Defilad, trudnymi do rozstrzygnięcia kwestiami własności gruntów pod placem, a nawet pałacową fauną – kotami i sokołami. Wszystko to składa się na tytułowy „kompleks Pałacu” – mieszankę uwielbienia i nienawiści – oraz pokazuje skomplikowane relacje Pałacu z miastem. Spotkanie z autorami publikacji wydanych z okazji -lecia PKiN zorganizowane przez Dział Promocji i Komunikacji Muzeum 7 SIERPNIA MIEJSCE: Księgarnia Moda na Czytanie

w Domu Braci Jabłkowskich PROWADZĄCA: Bogna Świątkowska UCZESTNICY PANELU: autorzy publikacji

Magdalena Budzińska, Beata Chomątowska, Jacek Fota, Michał Murawski, Błażej Pindor, Magdalena Stopa Od lewej: Błażej Pindor, Magdalena Budzińska, Beata Chomątowska, Bogna Świątkowska, Magdalena Stopa, Michał Murawski, Jacek Fota, fot. MW

280

281

Wydawnictwa

Nowa historia Warszawy

Nowa historia Warszawy Plan Warszawy , Plan miasta stołecznego Warszawy, nstytut Kartograficzny imienia E Romera, Wydawnictwo S A Książnica Atlas, Lwów SERIA: PLANY WARSZAWY ze zbiorów

kartograficznych Muzeum Warszawy AUTORZY: Jarosław Trybuś, Paweł E. Weszpiński KONCEPCJA SERII I POSZCZEGÓLNYCH PUBLIKACJI Z SERII: Paweł E. Weszpiński RECENZJA TEKSTU PLAN MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY KSIĄŻNICY-ATLAS Z 1939 ROKU:

Publikacja ma się ukazać na przełomie 2018 i 2019 roku. Będzie to wizja dziejów stolicy jednego z najbardziej utalentowanych historyków młodego pokolenia

Harmonogram prac Prace nad publikacją określone zostały w harmonogramie. W kolejnych miesiącach autor dostarczał będzie rezultaty w formie sprawozdań z przeprowadzonych kwerend zawierających także wypisy źródłowe, hasła kluczowe, szkice (od października 2015 do kwietnia 2016), fragmentów tekstu i wyników kwerend (od maja 2016 do maja 2017) oraz fragmentów tekstu i całości opracowania (do października 2018)

Dr hab. Błażej Brzostek (ur. 1977) jest absolwentem Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego. W 2001 roku obronił magisterium w Instytucie Historycznym, w 2002 roku dyplom DEA w cole des hautes tudes en sciences sociales w Paryżu, a w 2005 roku doktorat w Instytucie Historycznym UW. Od 2006 roku jest adiunktem tamże. Najważniejsze publikacje: Robotnicy Warszawy. Konflikty codzienne 19 –19 , Warszawa 2002; Za progiem. odziennoś w przestrzeni publicznej Warszawy 19 – 19 , Warszawa 2007; Paryże Innej uropy. Warszawa i ukareszt, I i wiek, Warszawa 2015.

dr hab. Wiesław Ostrowski, Zakład Geoinformatyki, Kartografii i Teledetekcji, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego KONSULTACJA NAUKOWA:

dr hab. Beata Konopska, Instytut Geodezji i Kartografii, Zespół Historii Kartografii przy Instytucie Historii Nauki PAN AUTORZY OPRACOWANIA: Ryszard Mączewski, Witold Pietrusiewicz, Jarosław Trybuś, Paweł E. Weszpiński REDAKCJA MERYTORYCZNA:

Barbara Hensel-Moszczyńska REDAKCJA: Małgorzata Jurkiewicz, Małgorzata Mycielska KOREKTA: Julia Odnous PROJEKT GRAFICZNY SERII: Anna Piwowar

Wstępny konspekt opracowania Założenie tej pracy polega na przedstawieniu autorskiej wizji dziejów stolicy – nazwanej roboczo „nową”. Zakładając że dotychczas pisane historie Warszawy zachowują swą wartość informacyjną, a także właściwe czasom ich powstania walory intelektualne, proponuję książkę, która byłaby silniej związana z potrzebami (i postawami) współczesnego czytelnika, zarówno mieszkańca miasta, który chciałby lepiej je poznać, jak i przybysza, który pragnąłby je „zrozumieć”.

SKŁAD I PRZYGOTOWANIE DO DRUKU:

Anna Piwowar

Fot. Marcin Oli a Soto

REDAKTOR PROWADZĄCA:

Małgorzata Mycielska WYDAWCA: Muzeum Warszawy Wydanie I Warszawa 2015 ISBN: 978-83-62189-67-0 NAKŁAD: 2000 egzemplarzy 146 stron (książka), format 130 240, druk kolorowy, oprawa twarda (książka) i miękka (opracowania), wersja językowa polska, 45 ilustracji PREMIERA KSIĄŻKI: 25 listopada, Muzeum Warszawskiej Pragi

W 1939 roku lwowska Książnica-Atlas, wiodące wydawnictwo kartograficzne w dwudziestoleciu międzywojennym, opublikowała Plan miasta stołecznego Warszawy. Była to kolejna, zaktualizowana edycja planu wydawanego od 1935 roku, prezentująca nowe podejście do grafiki opracowania kartograficznego. Warszawa z czasu powstania Planu to miasto w trakcie przemian. Szybkie zmiany zachodzące w przestrzeni rozwijającej się stolicy były wyzwaniem dla kartografów Książnicy-Atlas, którzy korzystali z nowych planów urbanistycznych, wprowadzając ich niezrealizowane jeszcze elementy do treści Planu. To właśnie stanowi o oryginalności publikacji Książnicy-Atlas – jest tu przedstawiona Warszawa istniejąca i Warszawa projektowana. Wojna przerwała realizację wielu projektów uwzględnionych na Planie, ukazuje on zatem obraz Warszawy w pół drogi między przeszłością a przyszłością. To druga publikacja z nagradzanej serii Plany Warszawy, przybliżającej współczesnym odbiorcom najciekawsze osiągnięcia kartografii, a za ich pośrednictwem – pokazującej nierzadko zaskakującą historię rozwoju przestrzennego stolicy. Plan z 1939 roku zmusza do ponownego przemyślenia mitu przedwojennej Warszawy i pokazuje, jak mogłaby ona wyglądać, gdyby nie wybuch II wojny światowej.

Nowo

ogólnej konceptualizacji odmiennej od istniejących dotychczas

Proponowane ujęcie polegałoby na odwróceniu klasycznej narracji „od czasów najdawniejszych do współczesności”, czyli wyjściu od problemów współczesnych ku „archeologii” zjawisk, które w kolejnych stuleciach wpływały na rozwój Warszawy, jej kształt materialny i społeczny, a także na wyobrażenia i stereotypy, związane z tym miastem. Pozwoliłoby to, być może, na bardziej plastyczne przybliżenie jego historii dzisiejszym odbiorcom książki (i świadkom codzienności Warszawy), dla przyszłych zaś odbiorców stanowiłoby bardziej wymowny obraz cech stolicy i dyskusji wokół niej w 1. ćwierci XXI wieku. W ten sposób książka mogłaby, nieco paradoksalnie, przedłużyć swą aktualność.

dr Błażej Brzostek, fot. MW

Plany Warszawy to seria wydawnicza w której opracowywane są plany ze zbiorów kartograficznych Muzeum Warszawy. Każda publikacja zawiera reprint oryginalnego planu wraz ze szczegółowym opracowaniem kartograficznym oraz szkic historyczny przedstawiający miasto w okresie powstania planu. Fot. MW

282

ujęcia polega na

283

Wydawnictwa

wprowadzeniu wyników nowszych i najnowszych badań historycznych socjologicznych czy antropologicznych a tak e nowszych pytań kreowanych przez te dyscypliny

Nagrody

Autor o pisaniu nowej historii Warszawy

„Historia nie jest zamkniętą kapsułą, pisze się ją wciąż na nowo. Przeszłości bowiem nie ma. Jej ślady zostają w pamięci, a potem już tylko w opisie. Każdy kolejny jest nową wizją, możemy wśród nich wybierać. Ci, którzy cenią wizję linearną, w której będzie wiele kolejno następujących po sobie faktów, znajdą ją w kilku już wydanych historiach Warszawy. Ta, którą zamówiło u mnie Muzeum, ma być inna. Chcę wychodzić od konkretu i rozbudowywać opowieść za pomocą rozmaitych źródeł. ( ) Przeszłość to przede wszystkim zasób interpretacji zdarzeń. A także mitów osnutych wokół nich. Tych ostatnich już nie możemy sprawdzić. Historia Warszawy to wiele takich interpretacji i mitów. ( ) Co więc definiuje Warszawę Nie ma wspaniałej architektury, wyjątkowej urbanistyki, wielkich kolekcji, świetnego klimatu, niezwykłego pejzażu, doskonałej infrastruktury. To, co ją wyróżnia, pozostaje w sferze moralnej i symbolicznej. Warszawę definiuje opowieść o przeszłości, o powstaniach, o przezwyciężaniu zniszczeń. ( ) Elity warszawskie oglądając Wiedeń i Paryż, wiedziały, że Warszawa do nich nie dorasta. I tak już pozostanie. Ale to obraz cząstkowy. Należałoby go skontrastować z tym nieelitarnym. Dla chłopów czy robotników, którzy tu przyjeżdżali za pracą, Warszawa była megalopolis. Obietnicą wszystkiego, co najlepsze. To oni stworzyli ten mocny, lokalny, warszawski patriotyzm, który nie jest elitarny, lecz plebejski. Dotyczy ludzi, dla których Warszawa jest wszechświatem ( ) .

Dla zarysowania wielu problemów, jakie objawiają się w życiu wielkiego miasta, konieczne jest odwoływanie się do zróżnicowanego materiału, nie tylko klasycznych źródeł pisanych, ale i do historii mówionej, a także efektów dociekań różnych nauk, które interesują się sprawami życia społecznego (socjologii, antropologii kultury, historii sztuki, ekonomii etc.). Ponieważ znaczna liczba tego rodzaju prac pojawiła się w ostatnich latach, a ogromna liczba prac istniejących (także dawnych, na przykład przedwojennych) nie doczekała się szerszego wykorzystania, rozsądne wydaje się odwołanie do nich. Pojawiają się także coraz to nowe perspektywy i pytania badawcze, które warto podjąć, między innymi te, które wiążą się z krążeniem elit, stosunkami mniejszości i grup dominujących, ich dyskursami, relacjami między miastem a wsią, kobietami i mężczyznami, mieszkańcami osiadłymi i przybyszami etc. W powstającym obrazie przeszłości Warszawy mogłyby zostać ukazane te zmienne i ruchliwe relacje między jej materialnością a żywiołem społecznym, między elementami stałymi i zmiennymi, między zjawiskami utrwalającymi ład społeczny a rozsadzającymi go. uwzględnieniu w szerszej skali komparatystyki ukazującej Warszawę na tle innych miejskich o rodków Europy

Dla ukazania specyfiki i znaczenia Warszawy niezbędne wydaje się sięgnięcie do komparatystyki i ukazywanie miasta na tle regionu (Europy Środkowej), w porównaniu z innymi metropoliami danych czasów, z wykorzystaniem źródeł ukazujących zewnętrzne postrzeganie Warszawy. Należy więc sięgnąć do relacji przybyszów, ale nie tylko aby – jak często bywało – poszukiwać w nich obrazu miasta „jakim było”, lecz raczej gry wyobrażeń i stereotypów, z jakich wyłonić się może obraz miejsca Warszawy na mapach mentalnych kontynentu.

Fragment wywiadu udzielonego Tomaszowi Urzykowskiemu, dziennikarzowi „Gazety Stołecznej”

MiastoKlocki – program edukacyjny w Muzeum Woli KONCEPCJA: Hanna Nowak-Radziejowska WSPÓŁPRACA: Anna Banaś, Magdalena

Staroszczyk

III miejsce KONKURS:

IX edycja konkursu Mazowieckie Zdarzenia Muzealne – Wierzba KATEGORIA: projekt edukacyjny ORGANIZATOR: Samorząd Województwa Mazowieckiego, współpraca Stowarzyszenie Muzealników Polskich, Oddział Mazowiecki w Warszawie

Ania Światłowska ze statuetką Dobry Wzór, fot. MW

Książki nagrodzone w konkursie PTWK, fot. MW

Publikacja Fotogra ie Ruin Ruiny otogra ii –

Publikacja Georges Louis Le Rouge Plan Warszawy dedykowany Stanisławowi Augustowi, Królowi Pol skiemu Wielkiemu Księciu Litewskiemu, przez jego pokornego i uniżonego sługę Le Rouge a

AUTORKA: Magdalena Wróblewska PROJEKT GRAFICZNY: Magdalena Piwowar

Nominacja

KONKURS: 55. edycja konkursu

Najpiękniejsze Książki Roku 2014 ORGANIZATOR: Polskie Towarzystwo

Wydawców Książek

Paweł E. Weszpiński PROJEKT GRAFICZNY: Anna Piwowar

I nagroda

Ewa Nekanda-Trepka, Hanna Nowak-Radziejowska i Anna Banaś z nagrodą Wierzby, fot. MW

Publikacja Fotogra ie Ruin Ruiny otogra ii –

AUTORKA: Magdalena Wróblewska PROJEKT GRAFICZNY: Magdalena Piwowar

Sala Jednego Eksponatu nowoczesno

KURATORZY: Jacek Bochiński oraz opiekunowie

III nagroda

zbiorów Muzeum

KONKURS: Muzeum Widzialne KATEGORIA: wydawnictwa książkowe

Wyró nienie

lub multimedialne ORGANIZATOR: Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów

KONKURS: IX edycja konkursu Mazowieckie Zdarzenia Muzealne – Wierzba KATEGORIA: wystawa ORGANIZATOR: Samorząd Województwa Mazowieckiego, współpraca Stowarzyszenie Muzealników Polskich, Oddział Mazowiecki w Warszawie

Identyfikacja wizualna Muzeum Warszawy PROJEKT: Ania Światłowska

Publikacja Georges Louis Le Rouge Plan Warszawy dedykowany Stanisławowi Augustowi, Królowi Pol skiemu Wielkiemu Księciu Litewskiemu, przez jego pokornego i uniżonego sługę Le Rouge a AUTORZY: Katarzyna Wagner,

Paweł E. Weszpiński

Nagroda

Koncepcja książki zakłada wyraźne powiązanie narracji z materiałem poglądowym (kartograficznym, ikonograficznym), który winien nie tyle „ilustrować” tekst, ile stanowić jego część, swego rodzaju dopowiedzenie. Podobną rolę spełniać powinny cytaty, odnoszące się do jak najbardziej zróżnicowanej podstawy źródłowej, ze szczególnym uwzględnieniem dokumentów osobistych (listy, dzienniki), prasy oraz literatury pięknej.

AUTORZY: Katarzyna Wagner,

KONKURS: XXII edycja konkursu Dobry Wzór 2015 KATEGORIA: grafika użytkowa i opakowania ORGANIZATOR: Instytut Wzornictwa Przemysłowego

PROJEKT GRAFICZNY: Anna Piwowar

Wyró nienie

KONKURS: 55. edycja Konkursu Najpiękniejsze Książki Roku 2014 ORGANIZATOR: Polskie Towarzystwo Wydawców Książek

KONKURS: IX edycja konkursu Mazowieckie Zdarzenia Muzealne – Wierzba KATEGORIA: publikacja ORGANIZATOR: Samorząd Województwa Mazowieckiego, współpraca Stowarzyszenie Muzealników Polskich, Oddział Mazowiecki w Warszawie

Statuetki nagrody Wierzba, fot. MW

Paweł E. Weszpiński PROJEKT GRAFICZNY: Anna Piwowar

II nagroda

KONKURS: Muzeum Widzialne KATEGORIA: wydawnictwa książkowe

lub multimedialne ORGANIZATOR: Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów

dr Błażej Brzostek

284

285

286

287

Dział Promocji i Komunikacji

Dział Promocji i Komunikacji 2015 rok był w niemal 80-letniej historii Muzeum Warszawy wyjątkowy – spędzony bowiem w całości poza siedzibą główną. Miało to wpływ na komunikację Muzeum, w której wątki dotyczące trwającego remontu niemal całkowicie zastąpiły działalność prowadzoną przy Rynku Starego Miasta, a głównymi wydarzeniami stały się te mające miejsce w oddziałach Muzeum Warszawy Rok 2015 to nabierające intensywności przygotowania do otwarcia wyremontowanej siedziby głównej na Rynku Starego Miasta, które nastąpi wiosną 2017 roku. Będzie to kluczowy dla nas moment, kiedy po latach niebytności przedstawimy się naszej widowni niemal na nowo, z nową wystawą główną, nowym programem i nową stroną internetową. Był to także rok utrwalania nowej identyfikacji wizualnej Muzeum, wdrożonej w 2014 roku, nagrodzonej w konkursie Dobry Wzór 2015 organizowanym przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Naszym doświadczeniem w tym zakresie podzieliliśmy się na szkoleniu dla muzealników przeprowadzonym przez NIMOZ. Najważniejszym wydarzeniem w życiu oddziałów było otwarcie wystawy stałej i pierwszych wystaw czasowych w Muzeum Warszawskiej Pragi. Wkrótce po tym praski oddział został nominowany w plebiscycie WDECHY 2015 w kategorii miejsce roku. Dostaliśmy również drugą nominację WDECHY 2015 - w kategorii wydarzenie roku - dla 7. edycji festiwalu Warszawa w Budowie, który od lat organizujemy wspólnie z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Wystawa tegorocznej edycji została oceniona przez media jako jedna z najważniejszych w 2015 roku. Jako miejskiej instytucji publicznej zależy nam na tym, żeby Muzeum Warszawy było jak najbardziej otwarte na potrzeby mieszkańców i wrażliwe na kwestie społeczne nierozerwalnie związane z życiem warszawiaków. Dlatego weszliśmy w dialog z mieszkańcami dotyczący tego, jakie jest miasto i jakie według nich być powinno. Dialog ten prowadziliśmy nie tylko za pośrednictwem festiwalu Warszawa w Budowie, ale także poprzez liczne działania Muzeum Warszawskiej Pragi, Muzeum Woli i współpracę z partnerami. Oddział na Pradze aktywnie wspiera społeczność lokalnych rzemieślników, przedstawiając szerszej publiczności ich doświadczenie i warsztat. Zastanawialiśmy się również nad tym Skąd się wzięli warszawiacy w ramach dwudniowej konferencji naukowej organizowanej wspólnie z partnerami.

Nasze oddziały dołączyły również do akcji u dostaniesz wodę z kranu, w ramach której każdy może w placówkach Muzeum napić się wody zupełnie za darmo, wsparliśmy organizację Manify 2015, udostępniliśmy nasze przestrzenie dla akcji Szlachetna Paczka i na bal seniorów na Pradze. Staramy się także dbać o środowisko naturalne – na każdym zaproszeniu umieszczamy ekoformułę, czyli zachętę do skorzystania z komunikacji miejskiej lub roweru. Poniższe dane dotyczą pracy naszego działu, skupionej na obsłudze projektów Muzeum, jego oddziałów i wydawnictw w obszarze public relations, współpracy z mediami, obecności w mediach społecznościowych, monitorowania mediów, projektowaniu i produkcji materiałów promocyjnych.

Katarzyna Szacińska-Szymeczko, fot. MW

Katarzyna Szacińska-Szymeczko KIEROWNICZKA DZIAŁU PROMOCJI I KOMUNIKACJI LICZBA ODWIEDZIN NA STRONIE INTERNETOWEJ MUZEUMWARSZAWY.PL I PODSTRONACH POSZCZEGÓLNYCH ODDZIAŁÓW I LOKALIZACJI

ogółem

690 958 odsłon Muzeum Warszawy 361 453 odsłony Muzeum Warszawskiej Pragi 142 548 odsłon (w tym 37 613 odsłon na muzeumpragi.pl) Centrum Interpretacji Zabytku 55 700 odsłon Muzeum Woli 49 501 odsłon

Konferencje prasowe i briefingi W roku 2015 Dział Promocji i Komunikacji 10 razy zapraszał przedstawicieli mediów lokalnych i ogólnopolskich na briefingi i konferencje prasowe.

Również briefing w Centrum Interpretacji Zabytku (19 LISTOPADA) wzbudził żywe zainteresowanie ze względu na rozpoczynające spotkanie wspólne układanie puzzli, co zachęciło dziennikarzy do aktywnego odkrywania nowej oferty Centrum Interpretacji Zabytku.

Niektóre z tych wydarzeń szczególnie zasługują na uwagę i przypomnienie ze względu na nietypową, atrakcyjną formę spotkań. Przykładem może być wizyta we wnętrzach staromiejskich kamienic po rozpoczęciu prac modernizacyjnych (18 MAJA). Wyposażeni w konieczne na placu budowy kaski i odblaskowe kamizelki, licznie przybyli przedstawiciele mediów mogli podczas tej wizyty zobaczyć między innymi proces renowacji zabytkowych polichromowanych sufitów drewnianych oraz odkrytą konstrukcję sklepienia sieni w parterze kamienicy nr 30.

Muzeum–Miejsce Pamięci Palmiry 20 164 odsłony Muzeum Farmacji 18 573 odsłony

Briefing w Centrum Interpretacji Zabytku, fot. MW

Wyjątkowe ze względu na prestiż wydarzenia było spotkanie z mediami przed otwarciem wystawy stałej oraz pierwszej wystawy czasowej w Muzeum Warszawskiej Pragi (17 WRZEŚNIA), a także konferencja prasowa odbywająca się w dawnym budynku IX LO im. Klementyny Hoffmanowej przed otwarciem 7 edycji festiwalu Warszawa w Budowie (8 PA DZIERNIKA), który Muzeum Warszawy od 2013 roku współorganizuje z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.

Muzeum Drukarstwa 12 746 odsłon Korczakianum 10 454 odsłony OdNowa 8781 odsłon Muzeum Ordynariatu Polowego 4698 odsłon

Przedstawiciele mediów w remontowanym Muzeum, fot. MW

288

289

Dział Promocji i Komunikacji

Media społeczno ciowe Facebook

Zdjęcia łosia brodzącego w Wiśle niedaleko Starego Miasta

stycznia

grudnia

7746

10 151

polubień

329

polubień

komentarz

udostępnień

13 748 zasięg Zaproszenie na warsztaty z tworzenia bomb kwiatowych

średni przyrost dzienny

6,5 polubień maksymalny zasięg pojedynczego posta

25 880

115

polubień

komentarz

udostępnień

9 140 zasięg

104 Instagram

Najpopularniejsze tre ci

grudnia

MUZEUM WARSZAWY

Fotorelacja z otwarcia 7 edycji festiwalu Warszawa w Budowie

55 zdjęć

autorstwa Marcina Oli y Soto Spotkanie z dziennikarzami przed otwarciem wystawy stałej Muzeum Warszawskiej Pragi, fot. MW

257

polubień

komentarzy

udostępnienia

5996

129 729

obserwujących

odsłony pojedynczych zdjęć NAJPOPULARNIEJSZE ZDJĘCIA:

35 117

zasięg albumu MUZEUM WARSZAWSKIEJ PRAGI

Relacja na żywo z Nocy Muzeów w Muzeum Warszawskiej Pragi, wrzucane w czasie rzeczywistym Konferencja prasowa przed otwarciem wystawy Spór o odbudowę w ramach festiwalu Warszawa w Budowie 7, fot. Marcin Oli a Soto

polubień

komentarz

udostępnienia

10 292 zasięg

111

290

291

Dział Promocji i Komunikacji

Wybrane projekty graficzne AUTORKA: Ania Światłowska

Cykl spotkań Praskie zwartki

Cykl wystaw Sala ednego ksponatu

Plakat spotkania W Domu o Pałacu

Plakat konferencji Muzealna EduAKCJA Warszawy

Identyfikacja otwarcia Muzeum Warszawskiej Pragi

Targi rób sobie prezent

Katalog wystawy Dziedzictwo kulturalne warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata, fot. MW

Informator dotyczący remontu siedziby głównej

Informator ogólny Muzeum, fot. MW

Kalendarz i notes warszawski 2016, fot. MW

292

293

Dział Promocji i Komunikacji

Obecno

Dział Promocji i Komunikacji

w mediach

Kampanie reklamowe

CAŁKOWITA LICZBA PUBLIKACJI PRASOWYCH NA TEMAT MUZEUM WARSZAWY WRAZ Z ODDZIAŁAMI

WYSOKOŚ EKWIWALENTU REKLAMOWEGO

Zrealizowane kampanie reklamowe dla projektów kluczowych, w tym:

4182

(źródło: Instytut Monitorowania Mediów)

21 612 000 zł

dla projektu OdNowa – modernizacja staromiejskich kamienic

(wzrost o 40 )

dla otwarcia wystawy stałej Muzeum Warszawskiej Pragi dla kiermaszu świątecznego rób sobie prezent

15 937 000 zł

LICZBA PUBLIKACJI INTERNETOWYCH

dla wydawnictw Muzeum Warszawy: Fotografie ruin. uiny fotografii 19 – 1 autorstwa Magdaleny Wróblewskiej Kompleks Pałacu. Życie społeczne stalinowskiego wieżowca w kapitalistycznej Warszawie autorstwa Michała Murawskiego, w tłumaczeniu Ewy Klekot Plan Warszawy 1939 Książnicy Atlas autorstwa Pawła E. Weszpińskiego i Jarosława Trybusia.

3221

3013

Patroni medialni Dział Promocji i Komunikacji współpracował z następującymi patronami medialnymi:

2292

„Gazeta Wyborcza” wyborcza.pl AMS TVP Warszawa Radiowa Jedynka RMF Classic 2014

2015

RDC

LICZBA PUBLIKACJI W KANAŁACH RADIOWYCH I TELEWIZYJNYCH

histmag.org „Spotkania z zabytkami”

730 LICZBA PUBLIKACJI PRASOWYCH

w prasie ogólnokrajowej

2014

2015

„Skarpa Warszawska”

w prasie lokalnej

208 14

„Stolica”

575

2014

254

2015

2014

294

2015

2014

2015

2014

2015

295

Dział Organizacji Wystaw i Wydarzeń

Dział Marketingu Kontynuacja modernizacji staromiejskich kamienic przy jednoczesnej działalności wystawienniczej, edukacyjnej, wydawniczej oraz popularyzatorskiej była wyzwaniem w obliczu zamknięcia księgarni w siedzibie głównej przy Rynku Starego Miasta. W trosce o zaspokojenie potrzeb dotychczasowych odbiorców oraz docierania do nowych grup docelowych podjęliśmy wiele działań, mających na celu aktywizację sprzedaży w przestrzeniach poza Muzeum. Prowadziliśmy działalność własną w: Centrum Interpretacji Zabytku, Muzeum Woli, Muzeum Drukarstwa, Muzeum Farmacji, Muzeum – Miejscu Pamięci Palmiry, Korczakianum oraz Muzeum Warszawskiej Pragi.

Katarzyna Maciantowicz, fot. MW

Katarzyna Maciantowicz KIEROWNICZKA DZIAŁU MARKETINGU

W roku 2015 najważniejszymi zadaniami był dwa duże przedsięwzięcia wystawiennicze: finał projektu dotyczącego budowy wystawy stałej w Muzeum Warszawskiej Pragi oraz trzecia już organizowana wspólnie z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie edycja festiwalu Warszawa w Budowie 7. Dział odpowiada za realizację projektów merytoryczno-wystawienniczych Muzeum Warszawy. Różnorodność tematyczna realizowanych działań zakłada stałą współpracę z większością działów Muzeum. Koncepcja kuratorska, oprawa scenograficzna, wypożyczenia, konserwacja, przygotowanie eksponatów, współpraca ze specjalistami i artystami, w końcu budowa wystaw, produkcja imprez, zakończone rozliczeniami budżetowymi – te wszystkie elementy składają się na plan każdego projektu.

Joanna Trytek, fot. MW

Joanna Trytek KIEROWNICZKA DZIAŁU ORGANIZACJI WYSTAW I WYDARZEŃ

Księgarnie

W WYBRANYCH KSIĘGARNIACH WARSZAWSKICH SPRZEDANO:

Bęc Zmiana Zamek Królewski Dom Spotkań z Historią Warszawska Informacja Turystyczna Księgarnia im. Bolesława Prusa Polski Dom Książki Serenissima / Art Bookstore Czuły Barbarzyńca

Mimo zamknięcia księgarni, w siedzibie głównej Muzeum, w kamienicy nr 42 przy Rynku Starego Miasta, sprzedaż bezpośrednia w pozostałych punktach osiągnęła liczbę:

18 000

674 książki za sumę 22 441 zł 48 książek za sumę 1957 zł 63 książki za sumę 1635 zł 1114 artykułów za sumę 8864 zł 169 książek za sumę 6369 zł 20 książek za sumę 556 zł 12 książek za sumę 280 zł 6 książek za sumę 235 zł

artykułów

Wystawa w Muzeum Warszawskiej Pragi PRZYGOTOWANIA I REALIZACJA TRWAŁY

BUDŻET PRODUKCJI WYNOSIŁ

592

3 866 000

dni

złotych brutto

POWIERZCHNIA WYSTAWIENNICZA EKSPOZYCJI STAŁEJ MUZEUM WARSZAWSKIEJ PRAGI

NA WYSTAWIE ZNAJDUJE SIĘ

Otwarcie Muzeum Warszawskiej Pragi

za łączną kwotę:

166 000 zł

We wrześniu została otwarta wystawa stała w Muzeum Warszawskiej Pragi. W strefie wejścia zorganizowano księgarnię oferującą produkty komplementarne do działań wystawienniczych i edukacyjnych – wydawnictwa arsa ianistyczne oraz upominki nawiązujące do praskiej strony stolicy.

w tym:

237

eksponatów

943,24 m

część z nich objęta jest cyklicznym programem wymian ze względów konserwatorskich

KONKURS ZOSTAŁ ROZSTRZYGNIĘTY

PRACE KONCEPCYJNE ROZPOCZĘŁY SIĘ

arsa iana charytatywna

3070

11 700

1430

wydawnictw własnych

materiałów muzealnych

wydawnictw komisowych

za sumę

60 000 zł

58 000 zł

42 000 zł

Zrealizowany w kwietniu projekt miał na celu upowszechnianie wiedzy o kulturze i sztuce związanej z Warszawą. W odpowiedzi na liczne prośby zainteresowanych instytucji i placówek zostało podjęte i zrealizowane działanie popularyzujące zasoby Muzeum. Ponad 20 placówkom przekazliśmy powyżej 5000 wydawnictw i materiałów reklamowych.

298

18 grudnia 2013 roku

lutego 2014

299

Wystawa Spór o odbudowę w ramach edycji festiwalu Warszawa w Budowie Wystawa cieszyła się największym powodzeniem w siedmioletniej historii festiwalu. Dawną szkołę – liceum im. Klementyny Hoffmanowej, w której zbudowana została ekspozycja, odwiedziło w ciągu czterech tygodni 15 241 osób. Projektant wystawy, architekt Maciej Siuda, umieścił ją w przestrzeni dawnych klas i korytarzy szkolnych. Tkanka wyposażenia i infrastruktury budynku została wykorzystana i przetworzona na elementy ekspozycyjne wystawy. Dawne ławki, krzesła, tablice posłużyły jako budulec ekspozytorów.

300

301

Pion administracyjny Pion administracyjny jest odpowiedzialny za planowanie i wdrażanie procedur pozwalających na skuteczne i bezpieczne realizowanie statutowej działalności Muzeum w poszczególnych obszarach. Odpowiada za efektywne zarządzanie procesami i kosztami administrowania majątkiem Muzeum oraz sprawne funkcjonowanie zaplecza administracyjnego i obszarów merytorycznych

Jarosław Skarżyński, fot. MW

W swoich kompetencjach ma większość zadań związanych z organizacją codziennego funkcjonowania Muzeum. Zakres prac tego obszaru został szczegółowo sprecyzowany w Regulaminie Organizacyjnym Muzeum wprowadzonym w życie Zarządzeniem Dyrektora Muzeum Warszawy w roku 2014. Obecnie Pion Administracyjny zarządza 18 lokalizacjami na terenie Warszawy oraz w Palmirach i Pruszkowie. Są to oddziały muzeum, pomieszczenia biurowo-administracyjne, pracownie konserwatorskie oraz magazyny zbiorów. Rozproszony model struktury, z uwagi na specyfikę Muzeum, nakłada na komórki organizacyjne pionu szczególne wymagania w zakresie nadzoru nad zawieranymi umowami: najmu, mediów, telefonii, usług informatycznych, serwisowymi, ochrony fizycznej i bezpieczeństwa, w tym: systemów ppoż., SWIN czy CCTV. Jarosław Skarżyński PEŁNOMOCNIK DYREKTORA DS. ADMINISTRACYJNYCH

Pion Administracyjny w roku

nadzorował realizację bud etu w wysoko ci

Komórki organizacyjne Pionu Administracyjnego Dział Logistyczny Janusz Kurczak P.O. KIEROWNIKA DZIAŁU

Realizuje zadania z zakresu spraw: logistycznych, administracyjnych, informatycznych, jak również wspiera działania Muzeum w zakresie technicznym

Dział Obsługi Muzeum Marzena Jentys KIEROWNICZKA

Realizuje zadania z zakresu spraw: obsługi ekspozycji, funkcjonowania sekretariatów i kancelarii Muzeum, jak również zapewnia utrzymanie czystości w lokalizacjach muzeum

Samodzielne Wieloosobowe Stanowisko ds. bezpieczeństwa Edward Nowak Realizuje zadania związane z bezpieczeństwem Muzeum, to jest sprawami zabezpieczenia fizycznego i elektronicznego

Samodzielne Jednoosobowe Stanowisko ds. Archiwum Zakładowego

zł netto

Finanse Rok 2015 był kolejnym, w którym hasło OdNowa stanowiło punkt wyjścia do realizowanego programu Muzeum. Odnowa dotyczyła także przemian ekonomiczno-finansowych. Wdrożenie nowoczesnych rozwiązań księgowych, takich jak: zarządzanie projektami, rozliczanie kosztów według miejsc ich powstawania, a przede wszystkim organizacja pracy w systemie budżetów zadaniowych, doskonale sprawdziło się i wpłynęło na lepszą współpracę między pracownikami różnych działów współuczestniczących w procesie realizacji projektów Rozwiązania te stanowiły czytelne narzędzie systemu raportowania na potrzeby Dyrekcji oraz pracowników odpowiedzialnych za wydatkowanie środków publicznych pochodzących z różnych źródeł. Bieżąca informacja o stanie realizacji projektów pozwoliła na utrzymanie terminowości rozliczeń oraz ułatwiła rozpoznanie, na jakim etapie jest dane zadanie. Dzięki tym metodom pracy udało się wypracować wspólną płaszczyznę porozumiewania się – przejrzystą, czytelną, operującą wspólnym, zrozumiałym dla stron językiem. Niebagatelną zasługę w organizacji i wdrożeniu nowych rozwiązań finansowych ma nowo utworzona komórka organizacyjna, jaką jest Samodzielne Jednoosobowe Stanowisko ds. Kontrolingu. Połączenie działań merytorycznych, administracyjnych, technicznych i pozostałych zaowocowała wykorzystaniem w stu procentach dotacji podmiotowej na działalność statutową w 2015 roku. Decyzja Dyrektora Muzeum o nadaniu kierownikom odpowiedzialności za wydatkowanie publicznych środków finansowych okazała się celna zarówno w procesie zarządzania, jak i w realizacji celów operacyjnych oraz wykonawczych. Potwierdziła, iż Muzeum może aspirować do bycia instytucją nowoczesną i prężnie działającą, a jego pracownicy rozumieją skomplikowany świat finansów i przekładają jego język na konkretne działania. Krystyna Salamonik-Latos GŁÓWNA KSIĘGOWA

Mirosław Zwierzchowski W zakres realizowanych zadań wchodzą sprawy związane z funkcjonowaniem Archiwum Zakładowego

302

303

Krystyna Salamonik-Latos, fot. MW

Finanse

Majątek zł

Majątek Wydatki majątkowe 2015

5 400 481,29 zł

Zrealizowane wydatki majątkowe na zakup rodków trwałych

zł

w tym: ze środków własnych z otrzymanych dotacji w tym: z otrzymanej dotacji Biura Kultury: Wykonanie stałej ekspozycji Praga Zakupy Inwestycyjne w tym: z otrzymanej dotacji Biura Kultury i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Modernizacja Muzeum Woli w tym: z otrzymanej dotacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego: Centrum Interpretacji Zabytku w tym: z otrzymanej dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Rozwój Muzeum Palmiry Wystawa Dziedzictwo kulturowe warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji świata

Przychody netto ze sprzeda y i zrównane z nimi w tym

zł

PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY NETTO

124 702,92 zł Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

499 085,33 zł

Zmiana stanu produktów

151 147,57 zł

4 484 918,58 zł 2 316 689,15 zł 155 683,00 zł

Dotacje organizatora na działalność bieżącą

21 558 134,00 zł

Pozostałe dotacje i przychody na działalność statutową

1 452 167,90 zł

22 Wydawnictwa i publikacje

2 182 504,35 zł

Koszty działalno ci operacyjnej

zł

493 934,63 zł

52 443,90 zł 14 000,00 zł

108 854,49 zł

Amortyzacja

2 241 952,30 zł

Zużycie materiałów i energii

1 666 559,54 zł

Usługi obce

5 132 021,31 zł

15 Bilety wstępu 75 001,53 zł

13 Materiały muzealne

zł

Zrealizowane wydatki na muzealia w tym: ze środków własnych z otrzymanych dotacji, w tym: z otrzymanej dotacji z Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Biura Kultury w tym: z otrzymanej dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zakup rzeźb Gustawa Zemły

98 152,77 zł 683 202,00 zł

w tym: ze środków własnych z otrzymanych dotacji

Nakłady na inwestycje w

Nakłady na inwestycje i muzealia w

przyjęte w

50 000,00 zł

zł

z otrzymanych dotacji, w tym:

14 063 905,00 zł 2 695 411,68 zł

Pozostałe koszty rodzajowe

816 526,78 zł

Wartość sprzedanych towarów i materiałów

125 619,04 zł

Pozostałe przychody operacyjne

0,00 zł

9505,02 zł

zł 106 981,87 zł 11 110 867,82 zł 11 034 502,82 zł 49 000,00 zł

52 436,50 zł

zł

Dotacje na środki trwałe

nie przyjęte do ewidencji

z otrzymanej dotacji Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Biura Kultury w tym: z otrzymanej dotacji Biura Kultury: Realizacja filmu ratowane z potopu w tym: z otrzymanej dotacji Biura Kultury: Zakupy Inwestycyjne

Wynagrodzenia

64 711,73 zł

Wynajem powierzchni

zł

w tym: ze środków własnych

117 316,78 zł

Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

633 202,00 zł

Zrealizowane wydatki na zbiory biblioteczne

Podatki i opłaty

1 949 025,92 zł

Inne przychody operacyjne

161 595,05 zł

Pozostałe koszty operacyjne

zł

Przychody finansowe

zł

Koszty finansowe

10 Projekcje filmowe 49 838,32 zł

8 Towary komisowe 40 825,17 zł

zł

Zysk brutto

Podatek dochodowy

zł

32 576,64 zł

zł

Zysk netto

7 Lekcje muzealne

zł

27 365,00 zł

Zwiedzanie z przewodnikiem 4 487,76 zł

Otrzymany majątek

zł

w tym: środki trwałe

269 391,58 zł

muzealia

134 290,00 zł

14 Pozostałe 70 353,19 zł

304

305

Frekwencja

Dotacje DOTACJA ZREALIZOWANA

NAZWA ZADANIA

Modernizacja Kamienic Muzeum Warszawy w tym Umowa z Biurem Kultury inwestycyjna Umowa z Biurem Kultury bieżąca Umowa z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego

zł 11 845 304,55 zł 1 058 070,77 zł 2 825 341,06 zł

Mimo zamknięcia siedziby głównej Muzeum we wszystkich formach jego działalności uczestniczyło 170 438 osób. Wyraźnie większa od zeszłorocznej frekwencja ogólna (144 686 osób w 2014 roku) wynika z otwarcia wystawy stałej i czasowej w Muzeum Warszawskiej Pragi oraz rozwoju działań plenerowych Muzeum

WKŁAD WŁASNY

zł 465,99 zł 41 079,26 zł 0,00 zł

25 482 zł

Wykonanie stałej ekspozycji Muzeum Warszawskiej Pragi Umowa z Biurem Kultury Modernizacja Muzeum Warszawy – Muzeum Woli etap I w tym Umowa z Biurem Kultury Umowa z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego

zł

zł 925 000,00 zł 550 000,00 zł

Poprawa oferty kulturalnej i dostępno ci Centrum Interpretacji Zabytku Umowa z Zarząd Województwa Mazowieckiego

24 110 zł

1 401,86 zł 0,00 zł

zł

19 903 16 743

zł

14 548 zł

Zakupy inwestycyjne dla Muzeum Warszawy Umowa z Biurem Kultury

zł

13 033

Rozwój Muzeum - Miejsce Pamięci Palmiry Umowa z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego

zł

Zakup rzeźb Gustawa Zemły Umowa z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego

zł

Realizacja filmu dokumentalnego Uratowane z potopu Umowa z Biurem Kultury

zł

Organizacja wystawy Dziedzictwo kulturowe warszawskiego farmaceuty Ferdynanda Karo na tle inwentaryzacji wiata Umowa z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego

zł

Laboratorium muzeum Umowa z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego Projekt edukacyjny dotyczący zniszczenia i odbudowy Starego Miasta Umowa z Muzeum Historii Polski Suma

zł

9787 zł

5940

13 657

10 504

9 829

6902

zł

styczeń

luty

marzec

kwiecień

maj

czerwiec

lipiec

sierpień

wrzesień

październik

listopad

FREKWENCJA W MUZEUM WARSZAWY

zł

170 438

osób

FREKWENCJA – UDZIAŁ PROCENTOWY ODDZIAŁÓW MUZEUM

24 24 17 8 6 5 5 5 4 2

306

307

Muzeum Warszawskiej Pragi Centrum Interpretacji Zabytku Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry Muzeum Ordynariatu Polowego Barbakan Muzeum Drukarstwa Muzeum Woli Muzeum Farmacji im. mgr. Antoniny Leśniewskiej Korczakianum Piwnice Staromiejskie

grudzień

Frekwencja

750 styczeń

781 luty

1241 marzec

Frekwencja

2446 311 kwiecień

466

386

612

794

styczeń

luty

marzec

kwiecień

maj

czerwiec

lipiec

sierpień

wrzesień

październik

listopad

grudzień

styczeń

luty

marzec

272 kwiecień

maj

554

819

czerwiec

lipiec

401 sierpień

FREKWENCJA W PIWNICACH STAROMIEJSKICH

FREKWENCJA W MUZEUM DRUKARSTWA

3056 osób

8130 osób

1538 maj

639

867

czerwiec

lipiec

1361 sierpień

293

434

313

298

626

508

409

wrzesień

październik

listopad

grudzień

styczeń

luty

marzec

923 kwiecień

FREKWENCJA W MUZEUM WOLI

1860

maj

1516

703

659

760

wrzesień

październik

listopad

grudzień

931

1044

1337

wrzesień

październik

listopad

2238 1015

1108

czerwiec

lipiec

sierpień

521 grudzień

FREKWENCJA W MUZEUM ORDYNARIATU POLOWEGO

8001 osób

12 520 osób

7434

3155 2161 350

338

546

642

styczeń

luty

marzec

kwiecień

maj

209

233

534

614

777

392

478

czerwiec

lipiec

sierpień

wrzesień

październik

listopad

grudzień

styczeń

FREKWENCJA W MUZEUM FARMACJI IM. MGR. ANTONINY LEŚNIEWSKIEJ

7005 osób

308

1063

1144

1341

luty

marzec

kwiecień

3228 1428

maj

czerwiec

lipiec

1906

309

2075 573

sierpień

FREKWENCJA W MUZEUM – MIEJSCU PAMIĘCI PALMIRY

26 555 osób

2730

wrzesień

październik

listopad

grudzień

Frekwencja

8259

3794 2152

styczeń

2570

3038

4081 2954 1149

luty

marzec

kwiecień

maj

937

czerwiec

lipiec

3526

3094

1823

5349 446 sierpień

wrzesień

październik

listopad

grudzień

styczeń

luty

marzec

kwiecień

maj

1642

czerwiec

lipiec

FREKWENCJA W MUZEUM WARSZAWSKIEJ PRAGI

FREKWENCJA W BARBAKANIE

37 823 osób

9057 osób

1061 sierpień

845 wrzesień

160

październik

listopad

grudzień

8867 6374

115

201

styczeń

luty

1147

816

622

394

438

marzec

kwiecień

maj

czerwiec

lipiec

1437 sierpień

807 wrzesień

październik

listopad

grudzień

styczeń

luty

marzec

kwiecień

maj

czerwiec

lipiec

sierpień

wrzesień

FREKWENCJA NA WSPÓŁORGANIZOWANEJ Z MUZEUM SZTUKI NOWOCZESNEJ WYSTAWIE, W RAMACH FESTIWALU WARSZAWA W BUDOWIE 7

FREKWENCJA W KORCZAKIANUM

6115 osób

15 241 osób

6391 4949

4574

3933

3988

2561 1003

1055

1252

styczeń

luty

marzec

kwiecień

maj

czerwiec

lipiec

sierpień

wrzesień

2092 1923

3214

październik

listopad

grudzień

FREKWENCJA W CENTRUM INTERPRETACJI ZABYTKU

36 935 osób

310

311

0 październik

listopad

grudzień

Przestrzeń Warszawy – imitacja prawdy Artysta grafik Maciej Bohdanowicz jest autorem cyklu kolaży Imitacja prawdy. Prawda? Założeniem cyklu jest przetwarzanie starych pocztówek z widokami miast w taki sposób, aby ingerencja artystyczna w przedstawioną na nich przestrzeń stanowiła autorski komentarz do pierwotnego obrazu. Ingerencje graficzne nie zawsze są oczywiste, widoczne na pierwszy rzut oka. Pocztówki ze zbiorów Muzeum Warszawy stały się punktem wyjścia do takich działań artystycznych. Obraz został przetworzony, ale zachował swój wyraz i stylistykę. Kolaże są wizualnym dopełnieniem publikacji i przykładem wykorzystania zbiorów muzealnych przez współczesnego artystę.

Pocztówki ze zbiorów Muzeum Warszawy poddane ingerencji artysty

pocztówka AI 1956 kolaż na s. 1

pocztówka AI 1985 kolaż na s. 18–19

pocztówka AI 5949 kolaż na s. 10–11

pocztówka AI 1645 kolaż na s. 78–79

314

pocztówka AI 5050 kolaż na s. 128–129

315

AI 2041 kolaż na s. 198–199

pocztówka AI 7678 kolaż na s. 162–163

pocztówka AI 1732 kolaż na s. 210–211

pocztówka AI 1856 kolaż na s. 182–183

pocztówka AI 2485 kolaż na s. 151

pocztówka AI 4870 kolaż na s. 234–235

316

317

pocztówka AI 1648 kolaż na s. 258–259

pocztówka AI 1987 kolaż na s. 296–297

pocztówka AI 1634 kolaż na s. 286–287

pocztówka AI 2732 kolaż na s. 300–301

pocztówka AI 5337 kolaż na s. 275

pocztówka AI 6134 kolaż na s. 312–313

318

319

Muzeum Warszawy Sprawozdanie Muzeum Warszawy 2015 www.muzeumwarszawy.pl