Eigenzinnig matangi

HET KWARTET Het Matangi Quartet werd opgericht in 1999 en staat bekend om zijn eigenzinnige repertoire. Het strijkkwartet speelt zowel klassiek als jazz en van pop tot dance. De musici werkten samen met klassieke topmusici Maarten Koningsberger en Paolo Giacometti, cabaretiers Herman van Veen en Youp van ’t Hek, jazztrompettist Eric Vloeimans en jazzvocalisten Mathilde Santing en Ruben Hein. Het ensemble speelde op uiteenlopende festivals waaronder het Orlando Festival en North Sea Jazz. Ze brengen hun eigen cd’s uit en organiseren jaarlijks hun eigen (Un)heard Festival in Den Haag.

De musici van het Matangi Quartet zijn goed op elkaar ingespeeld: al 23 jaar staan ze op concert podia en festivals over de hele wereld. Wat is het geheim van hun harmo nieuze samen werking? ‘We wisten meteen: we hebben iets bijzonders te pakken.’

Altviolist Karsten Kleijer (45) kan zich de eerste keer dat hij samenspeelde met zijn kwartetgenoten – destijds ook studenten aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag – nog goed herinneren. Hij had er een hard hoofd in, tot de eerste noten klonken. ‘Maria-Paula, onze eerste violiste en inmiddels mijn vrouw, had mij en twee medestudenten gevraagd haar te begeleiden tijdens haar eindexamen aan het conservatorium,’ vertelt hij. ‘De anderen, Daniel en Nander, kende ik niet. Maar toen ik op de repetitie aankwam, herkende ik Daniel van een schnabbel. Ik vond hem echt een haantje. Dat gaat een korte samenwerking worden, dacht ik. Tot we gingen spelen. Er gebeurde iets wat ik nog niet bij andere ensembles had gevoeld. Ik wist meteen: we hebben iets bijzonders te pakken.’ Dat vonden de anderen gelukkig ook. ‘Het was meteen raak,’ herinnert Maria-Paula Majoor (44) zich. ‘Toen we het eerste deel van Beethovens Op. 18/4 hadden doorgeworsteld, keken we elkaar aan met het gevoel dat er iets moois was gebeurd.’

SAMENWONEN Ze gaven zich meteen op voor een zomercursus door leden van het wereldberoemde Amadeus Quartet. ‘We moesten een cassettebandje opsturen zodat ze konden horen of we het juiste niveau hadden,’ zegt tweede violist Daniel Torrico Menacho (43). ‘Dat hadden we!’ Toen ze kort daarna gevraagd werden om auditie te doen voor de Nederlandse Strijkkwartet Academie besloten ze definitief te kiezen voor hun kwartet. ‘Dat was spannend,’ zegt Karsten, ‘want voor die intensieve tweejarige opleiding moesten we alle vier onze conservatoriumstudie stopzetten. De eerste grote beslissing die we samen namen.’ Daniel vult aan: ‘We zijn zelfs in één huis gaan wonen, vlak bij onze huidige studio in Den Haag. Daar hadden we een aparte repetitiekamer, waar we vaak al om zeven uur ’s ochtends of nog om elf uur ’s avonds zaten te repeteren. In die tijd hebben we elkaar heel goed leren kennen.’

OUD EN NIEUW Drie instrumenten van het Matangi Quartet zijn eeuwenoud. Karsten Kleijer speelt op een 18e-eeuwse altviool. Daniel Torrico Menacho bespeelt een Rombouts-viool uit dezelfde tijd. De Hendrik Jacobs-viool die Maria-Paula Majoor in bruikleen heeft van het NMF dateert uit 1690. De cello van Arno van der Vuurst, ook ter beschikking gesteld door het NMF, is in 2005 gebouwd door Jaap Bolink. ‘Dat gaat prima samen,’ zegt Arno. ‘Deze cello kwam vrij en was precies wat ik nodig had: een mooi instrument met een goede bas.’

BLIJVEN VERRASSEN Het kwartet, sinds 2006 met cellist Arno van der Vuurst (43) in plaats van Nander Cirkel, maakte sindsdien furore met een bewerking van Canto Ostinato voor strijkkwartet. De groep speelde op talloze festivals en won Edisons voor samenwerkingen met Ralph Rousseau, Tania Kross, Martin Fondse en Eric Vloeimans. Die afwisseling is een van de redenen dat het samenspelen nooit verveelt, verklaart Arno. ‘Laatst speelden we op zaterdagavond op het Scheveningse strand met Jungle by Night en op zondagochtend in een Gelders kerkje met Carel Kraayenhof. De energie van het ene concert neem je mee naar het andere. Je moet elkaar blijven verrassen. Zolang er mogelijkheden zijn om te groeien, blijft het interessant. Ik heb weleens gedacht: misschien moet ik wat anders gaan doen. Maar er zit nog steeds zoveel potentie in dat ik dit kwartet niet kan laten gaan.’ Na jaren samenspelen weet je precies wat je aan elkaar hebt, vult Karsten aan. ‘Over sommige technische dingen, zoals intonatie of naar een bepaald punt toe spelen, hoeven we het niet eens meer te hebben. Je kunt ons om vier uur ’s nachts wakker maken, dan spelen we zo een Beethovenkwartet.’

BLIND VERTROUWEN Een blik of beweging is vaak genoeg om elkaar te begrijpen, beaamt Arno. ‘In het begin bespraken we tijdens repetities nog precies wat we op welk moment gingen doen,’ zegt hij. ‘Nu zeggen we: zo gaan we het doen, we zien elkaar on stage. Dat vertrouwen is er. Ik hoef niet eens naar Karsten te kijken; ik vóél dat hij iets gaat doen. En als ik Maria-Paula iets naar voren zie leunen, weet ik dat er iets gaat gebeuren en we alert moeten zijn.’ Maria-Paula neemt graag het voortouw. ‘Ik loop altijd over van de ideeën en word gauw enthousiast om samen weer iets nieuws aan te pakken.’ Toch is niemand de baas, de meerderheid bepaalt. ‘Vroeger zeiden we nog weleens tegen elkaar: wat een belachelijk idee om die noot op een andere manier te spelen. Nu proberen we het gewoon,’ aldus Daniel. ‘Dat scheelt weer vijf minuten discussie en je hoort meteen of het werkt of niet.’ Arno valt hem bij: ‘We hebben geleerd elkaar positieve kritiek te geven, dat is enorm waardevol.’

180.000 UUR SAMEN Het gevoel dat ze samen sterk staan, krijgt Arno vooral als er iets nieuws ontstaat op het podium. Als niet elke noot vooraf besproken is, maar er ruimte is voor verrassingen. ‘Op zulke momenten denk ik: dit doen we toch maar mooi met z’n vieren,’ zegt hij. Herkenbaar, vindt Daniel. ‘Het moment laten bepalen is veel spannender. Voor ons, maar ook voor het publiek. Dat durven we alleen dankzij die 180.000 uur die we met elkaar hebben gemaakt.’ De musici kunnen goed met elkaar opschieten, maar proberen werk en privé wel te scheiden. Voor zover dat lukt, natuurlijk. ‘Maria-Paula en ik praten thuis natuurlijk ook weleens over het kwartet,’ zegt Karsten. ‘Dat is niet erg, ik zou het missen als we er niet over zouden praten. Na een concert in het buitenland hangen ze graag een avondje met

elkaar in de kroeg, zegt Karsten. ‘We kunnen samen echt tot tranen toe lachen.’ Heel erg belangrijk, vindt ook Maria-Paula: ‘Soms voel je je één omdat je tijdens het spelen helemaal opgaat in het geheel. Maar ook tijdens een gezellig kwartet etentje, als we zo ontzettend hard moeten lachen, kan ik die verbondenheid met elkaar enorm voelen.’

DROMEN Ruziemaken kunnen ze ook, maar dat duurt nooit lang, zegt Arno: ‘Het is net als met een relatie. Eerst vind je elkaar helemaal geweldig, dan ontdek je ook dingen die je minder prettig vindt en dan besluit je die voor lief te nemen, omdat er zoveel moois is.’ Karsten: 'Er zit een vanzelfsprekendheid in onze relatie.’ Aan stoppen denken de musici nog lang niet: daarvoor zijn er nog te veel dromen. ‘We zijn eigen muziek aan het componeren voor ons 25-jarig jubileum, heel spannend,’ zegt Daniel. ‘We gaan liedjes schrijven met Ruben Hein en doen pogingen om zelf teksten te schrijven,’ licht Karsten toe. ‘Het zou leuk zijn als we ons daar nog comfortabeler in gaan voelen.’ Maria-Paula’s aanvankelijke droom om in alle grote zalen te spelen heeft plaatsgemaakt voor een andere: ‘Ik voel dat we ons na al die jaren nog steeds enorm kunnen ontwikkelen als kwartet,’ zegt ze. ‘Mijn droom is nu dat dat nooit zal ophouden.’

HET NMF EN NATUURMONUMENTEN Natuurmonumenten en het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds werken al lange tijd samen. Om het jaar organiseren ze het NMF Kamermuziekfestival bij Natuurmonumenten. Het Waterloopbos in Flevoland is sinds het begin een van de bijzondere locaties van dit festival. Vorig jaar liepen de bezoekers in de schemer langs de waterwerken met korte concerten. Op 6, 7 en 8 oktober 2023 vindt de vierde editie van het festival plaats.

Tekst: Kim van der Meulen Fotografie: Lars van den Brink Kunstwerk: Deltawerk // Locatie: Waterloopbos, Natuurmonumenten Kunstenaars: RAAAF | Atelier de Lyon Musici: Arno van der Vuurst, Karsten Kleijer, Maria-Paula Majoor en Daniel Torrico Menacho (v.l.n.r.)