Competencias básicas
Sociedade do século XXI
Centro de Formación e Recursos de Vigo. Curso 2008-09 NOVAS FORMAS DE PENSAR, DE SENTIR E DE ACTUAR
As competencias básicas Por que as competencias?
Como chegamos ata aquí? Que son, como se definen?
Como avaliar as competencias? Que retos implican para os centros? Cales son?
2009 © CFR Vigo
As novas realidades sociais precisan de novas formulacións educativas A escola tradicional non pode proporcionar tódolos saberes
Porque Porque se precisa
Seguir aprendendo de por vida
Múltiples fontes de coñecemento en ámbitos non formais e informais
Por que as competencias na escola?
Porque ademais existen Porque é unha meta
Preparar para a vida cotiá e para o mundo laboral 2009 © CFR Vigo
2006 LOE
2005 C. Europea
Anos 70 Psicoloxía
Comeza Introdúcese A Comunidade Lei Orgánica a aparecer o enfoque de Europea o termo, no eidoasda competencial define Educación oito introduce psicoloxía, (8) no ámbito as relacionado laboral profesional, competencias coclave concepto ecomo parade a capacidade potencial. ocupacional. educación. competencias básicas.
1990 Ámbito laboral
A orixe da proposta (percorrido histórico) 2000/2002 Lisboa/Barcelona
Cumios “A OCDE. OCDE educación Consello encerra de Europa un Lisboa: marco europeo común tesouro” Definición PISA: Informe (UNESCO) e Selección comparativo 4 piares: de competencias clave aprender Competencias sobre o grao a coñecer, de adquisición a facer, Barcelona: mellorar c. básicas a vivir das competencias. xuntos e a ser.
2000 PISA
1996 Informe Delors
1997 Proxecto DeSeCo 2009 © CFR Vigo
Que son as Competencias Básicas ? Precedentes Informe Delors (UNESCO): “A educación encerra un tesouro”. Catro (4) piares básicos da educación: Aprender a coñecer Adquisición dunha cultura xeral ampla.
Aprender a facer Utilizar os coñecementos na práctica para facer fronte a calquera situación.
Aprender a vivir Coñecer e comprender ás persoas, aprender a traballar en equipo, a emprender proxectos comúns, etc.
Aprender a ser Desenvolver a autonomía e a autoestima para potenciar as capacidades individuais. 2009 © CFR Vigo
Competencias Clave: Parlamento e Consello de Europa
Comunicación en lingua materna Comunicación en linguas estranxeiras. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía. Competencia dixital. Aprender a aprender. Competencias interpersonais, interculturais e sociais, e competencia cívica. Espírito de empresa. Expresión cultural. 2009 © CFR Vigo
Competencias Básicas LOE: Decretos de primaria e secundaria. Comunidade Autónoma.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Competencia en comunicación lingüística. Competencia matemática. Competencia no coñecemento e na interacción co mundo físico. Tratamento da información e competencia dixital. Competencia social e cidadá. Competencia cultural e artística. Competencia para aprender a aprender. Autonomía e iniciativa persoal.
(Competencias segundo clasificación IES Celestí Bellera: comunicativas, metodolóxicas, persoais, convivir e habitar o mundo) 2009 © CFR Vigo
Que son as Competencias Básicas ? Elementos para definilas.
(1/2)
Capacidade de responder a demandas complexas e levar a cabo diversas tarefas de forma axeitada. Supón unha combinación de: • • • • • • • •
Habilidades prácticas, coñecementos, motivacións, valores éticos, actitudes, emocións e outros compoñentes sociais e de comportamento que se mobilizan conxuntamente para lograr unha acción eficaz. (DeSeCo)
Poder de acción que supoña a: • • •
mobilización de recursos con criterio, para tomar boas decisións ante unha tarefa • •
específica en tempo real. (Perrenoud, 2005)
Supoñen un enfoque funcional e pragmático dos contidos. (C. Gallego) 2009 © CFR Vigo
Que son as Competencias Básicas ? Elementos para definilas.
(2/2)
Características:
• As CB orientan a aprendizaxe. • Non existe relación biunívoca entre cada CB e cada área: • cada área serve para desenvolver distintas competencias. • cada competencia desenvólvese a través de distintas áreas.
• Ó desenvolvemento das competencias contribúen elementos formais, informais e non formais. • Algunhas competencias teñen un carácter especialmente transversal. • É responsabilidade da escola asegurar o desenvolvemento de CB como dereito cidadá de todos e todas, especialmente de aqueles en risco de vulnerabilidade social ou exclusión. (Baseado en Antonio Bolivar) 2009 © CFR Vigo
Aspectos que contribúen ao desenvolvemento das Competencias Básicas Desde ámbitos formais: • • • • • • •
Obxectivos, contidos, metodoloxía, recursos,… Acción titorial… Organización e funcionamento do centro e das aulas. Procedementos de participación na escola. Posta en práctica dos documentos, plans e proxectos de centro e aula. Realización de actividades complementarias e extraescolares. …
Desde ámbitos non formais: • • • • •
Educación familiar. Recursos sociais. Accións sociais. Tecnoloxías da información e da comunicación, medios audiovisuais. …
Desde ámbitos informais (ou incidental): • • • •
Relacións sociais. Xogos, accións nos tempos de lecer. Situacións da vida real,… …
2009 © CFR Vigo
Concluíndo: “…as competencias básicas concíbense como aprendizaxes que se consideran imprescindibles dende unha formulación integradora e orientada á aplicación dos saberes adquiridos e ínstase ós centros a facilitar a súa adquisición nos seus proxectos educativos”. PÉREZ, P. Y ZAYAS, F (2007)
2009 © CFR Vigo
En definitiva: “ Incluír as competencias como elemento de referencia supón partir da convicción de que aprender é sempre aprender a profundar, a establecer relacións. Fraco favor faríamos ó discurso sobre as competencias se se mantiveran currículos interminables, con grande peso conceptual, que impiden a todo o alumnado profundar e son unha barreira infranqueable para os que teñen dificultades”. PÉREZ, P. Y ZAYAS, F (2007)
2009 © CFR Vigo
Como se adquiren as Competencias Básicas ? As CB na educación : reflexións e propostas nas prácticas docentes
2009 © CFR Vigo
Como se adquiren as Competencias Básicas ? Metodoloxía, actividades e avaliación no enfoque competencial.
“ …En lugar de centrar la educación en los contenidos de enseñanza, debemos ubicar el centro en los procesos de aprendizaje. Exige, trabajar regularmente por tareas, considerar los saberes disciplinares como recursos a movilizar, aprendizajes basados en problemas o proyectos, y por supuesto, nuevas formas de evaluación ”. (Perrenoud, 2000)
2009 © CFR Vigo
1. Principios metodolóxicos básicos para o desenvolvemento de competencias no alumnado e no profesorado (1/4)
•
Priorizar a reflexión e o pensamento crítico do alumnado.
– Exemplo: ante unha noticia de actualidade presentarlle ó alumnado diversidade de fontes e os seus principios ideolóxicos básicos e debater sobre o tema buscando posibles solucións.
•
Priorizar a construcción e aplicación do coñecemento fronte á aprendizaxe memorística.
– Exemplo: en vez de comunicar contidos sobre a evolución da historia da música, que elaboren unha liña do tempo/elaboración dun cómic histórico/elaborar un artigo para un blogue sobre esta temática.
•
Propor situacións variadas de aprendizaxe que poñan en marcha procesos cognitivos variados no alumnado. – Exemplo: investigación do medio natural no horto escolar sobre sementes e procesos de sementado/proxectos en contraposición do seu tratamento descontextualizado soamente a través do libro de texto/,estudios e enquisas no entorno familiar sobre economía, alimentación.
2009 © CFR Vigo
1. Principios metodolóxicos básicos para o desenvolvemento de competencias no alumnado e no profesorado (2/4) •
Contextualizar as aprendizaxes no entorno socioeducativo vital. – Exemplo: en vez de estudar os contidos relativos á estrutura e características dos concellos, facer o estudio do propio concello, dos seus habitantes, oficios...
•
Dar importancia á interacción dialóxica, que permite interpretar o propio coñecemento e o do outro xerando a comprensión, enriquecendo o rol do profesorado como un educador mediador e guía de aprendizaxes. –
•
Exemplo: debates, mesas redondas, asembleas, traballos colaborativos e cooperativos de aula, de ciclo como actividades base para adquirir competencias.
Integración de modelos de ensinanza :utilizar variadas estratexias metodolóxicas: aprendizaxe por descubrimento, aprendizaxe por proxectos, aprendizaxe directa , solución de problemas, proxectos interdisciplinares, etc. – Exemplo: realizar unha técnica de debate sobre unha temática curricularmedioambiental- con agrupamentos previos e asignación de tarefas sendo orientados na busca de fontes e recursos informativos e contextualizándoo no barrio ou parroquia.
2009 © CFR Vigo
1. Decisións didáctico- organizativas que contribúen ao desenvolvemento das competencias básicas: (3/4) •
•
• •
• • •
Reflexión, avaliación global no centro educativo das orientacións didácticas para achegarse ás competencias básicas : Analizar as prácticas didácticas consideradas positivas que xa se aplican no centro cara a adquisición de competencias básicas de forma colaborativa ( niveis, ciclos, disciplinares) e buscar modelos consensuados para a súa mellora, descartando os que non aporten tanto valor educativo. Distribución de espacios e agrupamentos: enriquecelos dando contido educativo aos espacios e potenciando o traballo colaborativo entre o alumnado e o profesorado e entre iguais. Aproveitar a potencialidade educativa do traballo por parellas, grupos titorizados, etc. Distribución de tempos no centro e na aula: flexible á demanda da actividade e do traballo colaborativo, utilizando criterios pedagóxicos e buscando solucións conxuntas entre o profesorado. Recursos: diversos e relevantes para o desenvolvemento das CB, utilización de distintas fontes documentais e prácticas críticas con elas. Recursos tradicionais e recursos tecnolóxicos presentes onde se produza o aprendizaxe.Estructurar o ambiente de aprendizaxe. Instrumentos de avaliación: diversos, utilizados en diversos contextos: probas escritas, proxectos, investigacións. Colaboración metodolóxica e didáctica dos equipos docentes. Compromiso conxunto. Apertura das actividades ó entorno: a escola integrada na comunidade como “pequena universidade” contribuíndo a investigar e colaborar na solución de problemas reais.
2009 © CFR Vigo
En resumen… 1. Que supón un enfoque orientado metodoloxicamente cara as competencias básicas? (4/4) •
Integrar as diversas dimensións do aprendizaxe: conceptual, procedimental e actitudinal nas prácticas de centro e de aula.
•
Orientar as tarefas ou actividades cara a contextos reais, sociais, persoais.
•
Transferencia e aplicabilidade das aprendizaxes.
•
Diversidade nos contextos de aprendizaxe.
•
Novos enfoques avaliativos.
•
Rol do docente como un deseñador de tarefas e contornos de aprendizaxe.
•
Traballo interdisciplinar.
•
Traballo colaborativo, consensuado do equipo docente.
2009 © CFR Vigo
2. Tarefas de ensino-aprendizaxe en clave de competencias básicas. (1/4) Proporanse tarefas QUE:
• Focalicen a acción en situacións reais propoñendo actividades contextualizadas. • Vinculen o coñecemento a situacións relevantes da vida cotiá: a funcionalidade dos contidos. • Utilicen plantexamentos orientados á integración e globalización dos coñecementos. • Organicen o espazo e o tempo de xeito flexible. • Utilicen estratexias relevantes: preparación de contornos da aprendizaxe. • Utilicen a cooperación entre iguais e as relacións sociais: diálogo, debate, discrepancia, respecto ás diferenzas, saber escoitar,… • Sexan multifuncionais: que propoñan o desenvolvemento de distintas CB. 2009 © CFR Vigo
2. Tarefas de ensino-aprendizaxe en clave de competencias básicas. (2/4) COMO elaborar as nosas actividades? • Na elaboración e desenvolvemento de tarefas ou actividades debemos englobar os seguintes compoñentes: – Operacións mentais que o alumnado deberá realizar (razoar, argumentar, crear,sintetizar, memorizar,analizar) – Contidos que o alumnado precisa dominar: conceptuais, procedimentais, actitudinais. – Contexto no que se vai desenvolver a tarefa (real, simulado) – Actitudes cara a actividade: colaborativa, autoestima, negociación, respecto,etc. – Que recursos, organización-espazos, temporalización imos necesitar – Realidades escolares e sociais nos que poderase plasmar os recursos persoais que se logrará con esta actividade.
Exemplo: Elaborar unha guía para as familias para realizar unha visita a un espazo natural, museo, etc. 2009 © CFR Vigo
2. Tarefas de ensino-aprendizaxe en clave de competencias básicas. Tipos de tarefas que podemos traballar no centro e nas aulas: • Tarefas por proxectos: A auga, consumo sostible • Traballo interdisciplinar: Elaboración de contos interciclos con traballos conxuntos nas distintas áreas (linguas, plástica,…), planear a viaxe de fin de curso e elaborar orzamentos, gastos, itinerarios, normas. • Traballo sobre un centro de interese: Investigar sobre as saídas profesionais relacionadas cos bacharelatos elaborando un dossier. • Tarefas de investigación en Internet: miniquest, webquest, buscas do tesouro. • Outras 2009 © CFR Vigo
2. Tarefas de ensino-aprendizaxe en clave de competencias básicas. Proxecto: A auga, consumo sostible (4/4) • Partimos dunha situación-problema na vida do centro, neste caso a análise do consumo da auga. • Reflexión conxunta e valoración do problema (consumo, avarías, ...) dende todas as áreas ou materias implicadas. – – – –
Educación Física Coñecemento do Medio Matemáticas Linguas
• Elabórase un Plan de Acción para intervir dende todas as áreas ou materias implicadas. • Infórmase a toda a comunidade do Plan de Acción e organízase por áreas o seu estudo, tratamento e solucións: 2009 © CFR Vigo
3. A avaliación no enfoque competencial.
(1/3)
Que principios, actividades e probas son as máis axeitadas para valorar, avaliar se estamos educando cara á adquisición das competencias básicas? • A avaliación de CB non é a avaliación dos contidos adquiridos. A avaliación non se centra soamente na realización dun “exame”. • Consiste en propor actividades avaliativas nas que teñan que mostrar cómo utilizan os coñecementos que posúen para resolver a actividade (cómo os seleccionan, cómo os utilizan,…): exemplos • Manter unha conversa telefónica nunha lingua estranxeira a través de Internet • Realizar unha webquest sobre unha temática actual
• Un posible enfoque na elaboración de probas escritas orientadas a competencias podémola atopar nas Probas PISA. 2009 © CFR Vigo
3. A avaliación no enfoque competencial.
(2/3)
Proposta: Converter unha proba avaliativa en máis auténtica e significativa: 1.
Cambios na situación problema:
1.
Cambios nas preguntas:
1.
Posibilidade de que os alumnos e alumnas reciban axudas: Compañeiros, Internet, outros recursos(para ver qué recursos escollen e cómo os utilizan).
1.
Admítese a posibilidade de realizar as probas sen limitacións (na casa, con apuntes, en tempo flexible, on line).
– A proba parte dunha situación problemática a partir da cal se realizan preguntas (noticia, caso, vídeo , experiencia). – Dita situación ¿relacionase con temas relevantes desta área? – Fidelidade da proba (coa vida real). – Variedade de tipo de respostas: múltiples, abertas, pechadas,… – Incluír distintos códigos de respostas: escritos, orais, visuais,etc. – As preguntas inclúen diferentes formas de presentar a información: Gráficos, símbolos, mapas, táboas. – Estas preguntas supoñen diferentes niveles de complexidade cognitiva (Bloom) Reproducir, comprender, analizar, sintetizar, …
2009 © CFR Vigo
3. A avaliación no enfoque competencial.
(3/3)
Proposta: Converter unha proba avaliativa en máis auténtica e significativa:
•
Facer públicos, dende o principio os criterios de avaliación ao alumnado
•
Avaliar tamén o proceso de resolución e os procedementos e estratexias empregados de forma explícita.
•
Avaliar a reflexión sobre los propios acertos e erros .
•
Contemplar as auto e as coavaliacións.
•
Avaliar tamén resolucións realizadas en agrupamentos diversos: parellas, equipos.
•
Plantexar a devolución dos resultados como unha tarefa máis.
2009 © CFR Vigo
Resumindo… Que é e que non é traballar en base a competencias básicas? Metodoloxía e actividades
NON
SI
•Utilizar soamente o libro de texto.
•Conxugar distintos métodos de ensinanza segundo as necesidades e o valor e idoneidade de cada un deles. •Utilizar propostas nas que o alumnado teña que realizar diferentes operacións mentais. •Situar as tarefas na situación real na que se produce na vida. •Utilizar distintos recursos materiais, o máis auténticos posible. •Propor tarefas de investigación. •Traballar tarefas nas que se implican distintas áreas. •Traballar de xeito colexiado, colaborativo en propostas concertadas a nivel metodolóxico.
•Facer soamente tarefas escritas. •Traballar cada área por separado. •Propoñer tarefas só de transmisión profesor/a- alumno/a. • Analizar e estudar a realidade dende cada área sen realizar inferencias ou integracións doutras disciplinas. •Converter o currículo na suma acumulativa de programas e contidos de cada área e materia. •Entender un método como universal xa que dependerá das situacións de aprendizaxe a deseñar.
2009 © CFR Vigo
Resumindo… Que é e que non é traballar en base a competencias básicas? Avaliación
NON
SI
•Avaliar soamente contidos disciplinares.
•Avaliar todo o proceso.
•Avaliar soamente mediante probas escritas.
•Propor probas de diferente tipo, con información en diferentes presentacións, …
•Propor probas escritas non reais, descontextualizadas.
•Propor probas para resolver casos reais.
•Avaliar exclusivamente a resolución mecánica de operacións matemáticas ou de ‘problemas’ que involucran esas operacións.
•Desenvolver probas para resolver con distintos materiais, en colaboración entre alumnos/as.
• A reprodución e a repetición soamente: o éxito escolar pode non ser éxito social.
•Avaliar actitudes, iniciativas. •Realizar as aprendizaxes conceptuais e procedimentais necesarias.
2009 © CFR Vigo
Proposta do CFR de Vigo Innovamos facéndonos preguntas A que situacións, problemas, …terá que enfrontarse o alumnado na vida real? (Persoais, interpersoais, sociais,…) Como podemos avaliar se o alumnado é competente nesas situacións reais?
Proxecto, problema,…
Que áreas precisan implicarse?..................Que colaboración do equipo docente?
Que actividades terá que desenvolver?
Implementación e avaliación
Competencias Básicas 2009 © CFR Vigo
Proposta do CFR de Vigo
(1/3)
Cambiar a cultura de centro e a práctica: 1.Reflexión individual, de cada docente sobre problemas,
situacións, realidades,... fundamentais típicos e os emerxentes, aos que o alumnado terá que dar resposta na súa vida como cidadán... para ese grupo, ese curso, en relación coa súa área tendo en conta: a) b) c) d)
Os obxectivos e criterios de avaliación de áreas. As CB (a inclusión das mesmas no Decreto de currículum e as súas características). Os elementos contextualizadores do documento de concreción curricular do centro (en relación ás CB) (revisión futura) Outra información: áreas transversais LOXSE, programación TV, periódicos,…) 2009 © CFR Vigo
Programamos por competencias
(2/3)
1. Traballo colaborativo de cada equipo docente, coas programacións de área diante para: a)
Decidir proxectos, problemas… para cada grupo.
b)
Decidir que se vai avaliar para comprobar se o alumnado conqueriu as CB que queremos que desenvolva con cada proxecto, problema,…
c)
Decidir que áreas traballarán conxuntamente para cada proxecto, problema.
2009 © CFR Vigo
Programamos por competencias
(3/3)
1. Decisión do equipo docente de cada proxecto:
Que actividades xerais temos que desenvolver? • • • • • •
De área/ áreas. Titoriais. Coas familias. Coas actividades complementarias. Coas actividades extraescolares …
O deseño dos proxectos terá en conta globalización / interdisciplinariedade, CB e currículum (decreto de etapa). Para empezar, converter unha temática que xa
2009 © CFR Vigo
Proceso de programación por Competencias Básicas Elaboración da programación do equipo docente A partir de:
CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE TODAS AS ÁREAS DO CURSO Matemáticas
Lingua
…
-… Propóñense PROXECTOS (ou tarefas, ou tarefas integradas)
PROGRAMACIÓN DE EQUIPO DOCENTE DO CURSO… PROXECTO A (ou tarefa, ou tarefa integrada)
PROXECTO … … (ou tarefa, ou tarefa integrada)
Área de …
Criterios de avaliación: -…
Área de …
Criterios de avaliación: -…
…
…
…
….
Colaboración AE, AC, Familias
Temporalización
CCBB que se traballan
Colaboración AE, AC, Familias
Temporalización
CCBB que se traballan
2009 © CFR Vigo
Proceso de programación por Competencias Básicas Elaboración da programación de área Modificacións respecto da anterior programación: PROGRAMACIÓN DA ÁREA DE …. Obxectivos
Contidos
Agrupar os contidos por PROXECTOS (ou tarefa, ou tarefa integrada)
CURSO……….
Criterios de avaliación
Contribución ás CCBB
Colaboración con AAEE, AACC e familias.
Metodoloxía:
(Incluir a agrupación por proxectos, realizada na programación do equipo).
(Incluir a contribución as CB realizada na programación do equipo).
(Incluir a colaboración con…realizada na programación do equipo).
Axustala á proposta de aprendizaxe por CB
Metodoloxía didáctica. Temporalización Agrupamentos. actividades., recursos
Instrumentos de avaliación
Axustala á proposta de aprendizaxe por CB
Posteriormente haberá que CONCRETAR AS ACTIVIDADES a realizar, a metodoloxía e os instrumentos de avaliación na programación de cada proxecto (ou tarefa, ou tarefa integrada) 2009 © CFR Vigo
E nós… • Competencias do profesorado para educar en competencias: – Formación. – Reflexión conxunta. – Cambio de plantexamentos. – Práctica colaborativa.
• Plantexarnos a nova situación como un reto profesional. • Como centro: – Replantexarnos a organización adecuándoa á nova situación creada (como a proposta de proxecto). – Decidir propostas consesuadas de metodoloxías colaborativas, decidindo liñas de traballo común (proxectos, aprendizaxe baseado en problemas, casos de pensamento, organización de saídas, exposicións,…) 2009 © CFR Vigo
Como centro de formación propoñemos:
• Que se poñan en marcha pequenos proxectos no centro. • Formarse en distintas metodoloxías mediante PFAC, GT. SP.
2009 © CFR Vigo
Referencias útiles:
IV Congreso rexional en competencias básicas e práctica educativa. Abril 2007. Santander: http://213.0.8.18/portal/Educantabria/Congreso%20Competencias%20Bas (Videos) Especialmente: →Conferencia de Pérez Gómez. →Conferencia de Monereo. →Documentos de Pérez Gómez (Cuadernos de Educación 1. La naturaleza de las competencias básicas y sus aplicaciones pedagógicas. Cuadernos de Educación 2. Las competencias básicas y el currículo: orientaciones generales).
Conferencia do profesor Moya (CEP de Granada): http://competenciasbasicas.blogspot.com/2007/08/captulo-2.html Presentación da Consellería de Educación 2009 © CFR Vigo
Moitas Grazas
Competencias Básicas 2009 © CFR – VIGO
Competencias básicas Transformacións sociais importantes (C. Braslavsky)
Crecemento exponencial do coñecemento e as comunicacións
Maiores expectativas e calidade de vida Incremento das interdependencias que:
Mobilidade das persoas
• Modifican o lugar das persoas no mundo • Modifican o perfil educativo que precisan e demandan
A aprendizaxe por competencias. Orixe da proposta • • • •
Psicoloxía (70): capacidade potencial/ actualización en realización concreta. Ámbito profesional, laboral, ocupacional. Conferencia Mundial de Jomtien (1990) Declaración Mundial sobre “Satisfacción das necesidades básicas de aprendizaxe Conferencia Internacional de Amman(1996)
• Proxecto DeSeCo (OCDE)(1997) • PISA (OCDE, 2000) • • • • • • • • • •
Foro Mundial sobre a Educación de Dakar (2000) EEUU: Informe SCANS (2000) Nova Zelanda (2004) . EURYDICE (2002) Cumio do Consello de Europa Lisboa (2000): Propón identificar as Competencias Básicas para garantir o acceso á aprendizaxe na sociedade da innovación e o coñecemento. Cumio do Consello de Europa Estocolmo (2001) Cumio do Consello de Europa (Barcelona, 2002). Acordo: Mellorar o dominio das Competencias Básicas impartindo as linguas estranxerias desde una idade moi temperá e promovendo a dimensión europea da ensinanza e a súa integración nas Competencias Básicas. Consello de Europa (2003). Consello de Europa (2005): oito competencias clave. …
• LOE. MEC (2006): competencias básicas.
2009 © CFR Vigo
Buscando un currículum integrado e a integración de modelos • Trátase de integrar tódalas experiencias e modelos de ensinanza que teñan valor educativo dende...
Modelos baseados en enfoques conductuais: Modelo memorístico
Modelos baseados en enfoques cognitivos: Modelo de formación de proxectos
Modelos baseados en enfoques persoais e Sociais: Modelo de roles sociais e Grupos interactivos
Cadro de opcións metodolóxicas- actividades 2009 © CFR Vigo
EXEMPLOS DE ACTIVIDADES
Actividades de aula • Deseñar un mural con fotografías para presentarse • Redactar un decálogo de normas para a convivencia e o respecto na clase • Xogar á lotería (para aprender os números) • Investigar o tempo meteorolóxico para a semana a través da web. • Dramatizar unha chamada ao médico de urxencias • Escribir tarxetas o cartas breves con presentacións, descricións o narracións de experiencias vividas • Elaborar un pequeno dicionario • Entrevistar na clase a un experto en animais...
•Preparar unha visita guiada ao centro •Exposición de carteis con temas de actualidade. •Encher formularios propios do centro (becas, instancias, etc.) •Preparar un currículum vitae para un traballo •Dominó gastronómico •Preparar unha dieta equilibrada •Redactar a biografía dun personaxe famoso buscando e contrastando información. •Emitir o informativo meteorolóxico a través de la radio escolar •Deseñar murais de las distintas áreas curriculares . •Escribir un decálogo para a saúde
2009 © CFR Vigo
Fonte: Junta de Andalucía. Consejería de Educación
1. Comunicación lingüística Se refiere a la utilización del lenguaje
De comunicación oral y escrita
De la realidad Como instrumento
Del conocimiento Del pensamiento De las emociones De la conducta
Objetivo de la enseñanza obligatoria El dominio de la lengua oral y escrita en múltiples contextos El uso funcional de, al menos, una lengua extranjera
Fonte: Junta de Andalucía. Consejería de Educación
2. Matemáticas Habilidad para utilizar y relacionar los números, sus operaciones básicas, los símbolos y las formas de expresión y razonamiento matemático. Objetivo de la enseñanza obligatoria
Aplicar destrezas y actitudes que permiten razonar matemáticamente Comprender una argumentación matemática
Expresarse y comunicarse en el lenguaje matemático
Utilizando herramientas de apoyo adecuadas Integrando el conocimiento matemático con otros diferentes
Fonte: Junta de Andalucía. Consejería de Educación
3. Conocimiento e interacción con el mundo físico Habilidad para interactuar con el mundo físico, tanto en sus aspectos naturales como en los generados por la acción humana. Objetivo de la enseñanza obligatoria La aplicación El desarrollo La diferenciación La valoración
La utilización
Del pensamiento científico-técnico para
Interpretar la información recibida Tomar decisiones con autonomía
Del conocimiento científico al lado de otras formas de conocimiento
De valores De criterios éticos
Asociados a la ciencia y al desarrollo tecnológico
FORMAN PARTE DE ESTA COMPETENCIA La protección de la salud individual y colectiva
El consumo racional y responsable
El cuidado del medio ambiente
El uso responsable de los recursos naturales
Fonte: Junta de Andalucía. Consejería de Educación
4. Tratamiento de la información y competencia digital Habilidad para buscar, obtener, procesar y comunicar información y para transformarla en conocimiento.
Objetivo de la enseñanza obligatoria Usar habitualmente los recursos tecnológicos para resolver problemas reales
Autónoma Eficaz Ser una persona
Responsable Crítica Reflexiva
En la selección, valoración y uso de
La información y sus fuentes Las diversas herramientas tecnológicas
Respetar la regulación social acordada sobre el uso de la información y sus fuentes, en los diferentes soportes
Fonte: Junta de Andalucía. Consejería de Educación
5. Competencia social y ciudadana Habilidad para comprender la realidad social, cooperar, convivir y ejercer la ciudadanía democrática en una sociedad plural, así como comprometerse y contribuir a su mejora. Objetivo de la enseñanza obligatoria Emplear el juicio ético
Para afrontar
La convivencia Los conflictos
Actuando con criterio propio
Ejercer la ciudadanía
Contribuyendo al fomento de
Manteniendo actitudes
La paz
La Democracia Constructivas Solidarias Responsables
Fonte: Junta de Andalucía. Consejería de Educación
6. Competencia cultural y artística Supone conocer, comprender, apreciar y valorar críticamente diferentes manifestaciones culturales y artísticas y utilizarlas como fuente de enriquecimiento y disfrute. Objetivo de la enseñanza obligatoria Actitud abierta, respetuosa y crítica ante El arte en su conjunto Otras manifestaciones culturales El empleo de recursos propios de la expresión artística Participar en la vida cultural El interés por
Desarrollar la capacidad estética y creadora Contribuir en la conservación del patrimonio cultural y artístico
2009 © CFR Vigo
Fonte: Junta de Andalucía. Consejería de Educación
7. Competencia para aprender a aprender Habilidad para iniciarse en el aprendizaje y ser capaz de continuar aprendiendo de manera cada vez más eficaz y autónoma de acuerdo a los propios objetivos y necesidades. Objetivo de la enseñanza obligatoria
Tener el control y gestión de las propias capacidades y conocimientos Manejar de forma eficiente recursos y técnicas de trabajo individual Tener la capacidad de cooperar con los demás y autoevaluarse
Desarrollando todos los supuestos y habilidades de la competencia
A través de experiencias de aprendizaje conscientes y gratificantes
Fonte: Junta de Andalucía. Consejería de Educación
8. Autonomía e iniciativa personal Conjunto de valores y actitudes tales como responsabilidad, perseverancia, autoestima, control emocional, creatividad, calcular riesgos, afrontar problemas, elegir con criterio, etc. Objetivo final de la enseñanza obligatoria SER CAPAZ DE
Imaginar
Emprender
Desarrollar
Acciones y Proyectos Individuales y colectivos
Sentido crítico
con
Responsabilidad Confianza Creatividad
Evaluar
Competencias básicas e materias
ESO Comunicación lingüística Matemática
Coñecem. e interacción mundo físico Tratamento inf. e comp. Dixital Social e cidadá Cultural e artística Aprender a aprender Autonomía e iniciativa persoal
CC. Natureza
CC. Sociais, Educación Xª e Física Historia
Educación para a Cidadanía
Educación Plástica e Visual
Informática
Latín
Lingua Castelá e Literatura
Lingua Estranxeira
Matemáticas
Música
Tecnoloxía