werkplaats voor ruimtelijke kwaliteit
BESTAANDE SPELERS/ STROMEN Input: - toeristen en bezoekers museum
(Nabershof), dierentuin, hunebedden,
bioscoop - energie voor kantoren / werkgelegenheid
Een aantrekkelijke stadsrand (een ‘verleidelijk perspectief’, waar beleving en gebruik centraal staat) biedt kansen voor de ‘spelers’ in het gebied die op hun beurt de recreatie (lokaal of regionaal) weer aantrekken. De spelers hebben dan wel de ruimte nodig om hun creativiteit voor de (gemeenschappelijke) leisure-laag in te zetten. De strategie beoogt het koppelen van kansen. Onderlinge projecten, programma’s en ideeën worden met elkaar in verband gebracht, met de insteek om de identiteit en ruimtelijke kwaliteit te versterken. Bestaande en potentiële spelers of stromen tezamen kunnen duurzame lokale circulaties op gang brengen.
- energie voor land- en tuinbouwschool - beheer stadsrand door land- en tuinbouwschool Output: - landbouwproducten - afval en mest dierentuin
POTENTIËLE SPELERS/ STROMEN Input: voetbalvelden
- langer blijvende toeristen
tuinderij
- lokaal opgewekte energie voor
kantoren en werkgelegenheid
stadswoningen met zicht op es
hunnebed
- lokale kennisuitwisseling
museum
mestopslag
Output:
kantoren
- diversiteit in landbouwproducten boerderij
- betere balans tussen groen en rood
asperges buurtschap
- meer diversiteit en vrijheid en
tankstation
hunnebed
- energie uit afval en mest
bioscoop
transportbedr
DUURZAME STADS- EN DORPSRANDEN DRENTHE
DNA VAN DE STADSRAND Waar eens drie essen als reeks ten westen van Emmen lagen is inmiddels één ensemble van essen bewaard gebleven. Deze essen, de Emmeresch en de Schimmeresch zijn als Belvedèregebieden aangewezen en de laatste essen die vrijwel onbebouwd zijn gebleven. Het DNA van de stadsrand van Emmen is in vier segmenten te delen. Ieder segment kent een eigen identiteit en gebruik. De identiteit is gebaseerd op de landschappelijke kwaliteit, gekoppeld aan het verleden van het landschap: 1. Landbouw: open landschap, beheerd door landbouw, aaneenschakeling van beekdal, essen en brinkdorpen, Emmeresch is aangewezen als Belvedère- gebied: het ‘goud’ van Emmen waar (pre-)historie zichtbaar is. 2. Wonen, recreatie en natuur: besloten, groen en natuurlijk karakter door bosgebieden Emmerdennen en Valterbos, de ‘groene’ wijken Angelslo, Emmerhout en Emmermeer zijn door Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed geselecteerd als wijken uit de periode 1940-1965 die van nationaal cultuurhistorisch belang zijn. 3. Werken: bedrijventerrein. 4. Wonen: stadsrand met recreatieve en permanente woongebieden, waterrijk karakter door ligging op overgang van zand naar veengebied (van bos (Noordbargerbos) naar water (Rietplas)). Het ‘laatste kwart’ is de plek waar het landschap tot in de historische kern reikt en waar vanuit het landschap zicht is op de historische bakens en het stadssilhouet. Het cultuurhistorisch erfgoed en de landschappelijke waarden vormen de basis
woonwagenkamp
- bezoekers toegankelijk stadscentrum
kantoren
P
om op voort te borduren (ontwikkelingsperspectief).
EMMEN Deze handleiding geeft een methodiek aan voor kwaliteitsverbetering in de stadsof dorpsrand op basis van ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. Aan de opgave voor een duurzame stadsrand liggen een aantal onderdelen ten grondslag: - actuele opgaven van de gemeente, - zes agendapunten voor Ruimtelijke Kwaliteit (Agenda stads- en dorpsranden Drenthe, LOLA landscape architects, december 2011), - actuele programma’s voor waterberging, groenontwikkeling, infrastructuur, leegstand en herbestemming. In 3 stappen wordt aangegeven op welke wijze de kwaliteit in de stadsrand wordt (door)ontwikkeld: stap 1: Erfgoedwaarde van de stadsrand Bepalen en vastleggen van de identiteit en de erfgoedwaarde van de stadsrand. stap 2: Ontwikkelingsperspectief Bepaal op basis van de erfgoedwaarde van het ‘laatste kwart’ de ontwikkelingskansen. stap 3: Uitvoeringsstrategie Onderlinge projecten en programma’s met elkaar in verband brengen, ter versterking van de identiteit en ruimtelijke kwaliteit.
tuinderij
LEGENDA
daarmee een rijkere stadsrand dierentuin
MOGELIJKE CIRCULATIES - energiecoöperatieve bedrijven - exotische meststoffen of stadsgewassen - berging of zuivering van (afval)water
tankstation
WATERSTRUCTUUR Meer / ven Kanaal Beek Beekdal
P
tuinderij
GROENSTRUCTUUR Bos Es
kantoren (o.a. lefier) kantoren (o.a. st.MEE)
gemeentehuis
INFRASTRUCTUUR Snelweg N-weg Overige wegen Spoorlijn BEBOUWING Bebouwing
Terra college
Historische kern Lintbebouwing Bedrijventerrein HOOFDLANDSCHAPPEN Eslandschap
Veenlandschap Zandlandschap
3.0
IDENTITEITEN VAN DE STADSRAND Open en landschappelijk Besloten en bosrijk Waterrijk Bedrijvigheid Infrastructuur Focusgebied (laatste kwart)
UITVOERINGSSTRATEGIE februari 2013 . 530 08 405 . 130218
ERFGOEDWAARDE VAN DE STADSRAND
1.0
1
Een aantrekkelijke stadsrand (een ‘verleidelijk perspectief’, waar beleving en gebruik centraal staat) biedt kansen voor de ‘spelers’ in het gebied die op hun beurt de recreatie (lokaal of regionaal) weer aantrekken. De spelers hebben dan wel de ruimte nodig om hun creativiteit voor de (gemeenschappelijke) leisure-laag in te zetten. De strategie beoogt het koppelen van kansen. Onderlinge projecten, programma’s en ideeën worden met elkaar in verband gebracht, met de insteek om de identiteit en ruimtelijke kwaliteit te versterken. Bestaande en potentiële spelers of stromen tezamen kunnen duurzame lokale circulaties op gang brengen
GA VOOR DE HERKENBARE DUURZAME STADSRAND - versterk verscheidenheid landschap (beekdal, eslandschap, brinken) - zorg voor behoud laatste onbebouwde deel Noordbargeresch - zet in op versterking van de esrand
EEN RIJKE EN FUNCTIONELE LANDSCHAPSRAND 2 ONTWIKKEL - laat ontwikkelingen aansluiten bij Geopark Hondsrug
- versterk contrast ‘verborgen es’ (Emmeresch/Schimmeresch) en ‘open es’ (Noordbargeresch) - zet Emmeresch in als laatste monumentale ‘verborgen schatkamer’, maak het zichtbaar voor recreatie, toerisme en eigen inwoners - herstel historische routes over Emmeresch/Schimmeresch, verbindt ‘attracties’ tot een cultuurhistorische wandel- en fietsroute - verbindt het Valtherbos met de essen - ontwikkel i.s.m. natuurorganisaties speelplekken in het bos - zet Emmeresch/Schimmeresch in als bron van voedsel (gewassen van toen zoals graan, koren) - zet in op lokale zelfvoorziening; volkstuinen, openbare boomgaarden, streekeigen (biologische) landbouwproducten - kies voor duurzame en functionele relatie tussen de Nabershof en AOC Terra; gezamenlijk beheer en onderhoud - zorg voor optimale zichtrelatie stad-land vanaf Odoornerweg - zet in op kleinschalige voorzieningen in bestaande (leegstaande) gebouwen, kies functies die historisch karakter essen ondersteunen
Het ‘laatste kwart’ van Emmen is dé plek waar het landschap tot in de historische kern reikt en er zicht is op de historische bakens en het stadssilhouet van Emmen. Het laatste kwart wordt benoemd als de “schatkamer van Emmen”. Voor deze stadsrand is een ontwikkelingsperspectief gemaakt, gericht op versterken van de duurzame stadsrand in relatie tot de Emmeresch en de Schimmeresch. De plek biedt kansen de rijke geschiedenis van stad en landschap te beleven, door het terugbrengen van historische routes, gebruiken en gewassen. Door koppeling van de verschillende gebieden, functies en voorzieningen ontstaan kansen voor een duurzaam ecologisch en economisch systeem voor het ‘laatste kwart’ in relatie tot Emmen.
MONUMENTALE STAD-LAND ONTMOETINGEN 3 KOESTER - behoud zicht op es vanaf de N34, uit noordelijke richting - -
behoud leegte van de es als kwaliteit: geen bebording, verlichting of opgaand groen langs Frieslandweg behoud donkerte van de es: doseer openbare verlichting, kies bewust voor donkere of verlichtte plekken
AAN DUURZAME STADS- EN DORPSENTREES 4 ONTWERP - ontwikkel en versterk het karakter Hondsrugspoor
- ontwikkel route ‘oud-Emmen’, zet in op recreatie - ontwikkel route ‘nieuw-Emmen’, zet in op economie - opwaarderen verbinding Noord-Sleen-Westenesch-‘oud-Emmen’, zet in op recreatie - koppel een beeldmerk aan enree Emmen-zuid - ontwikkel ‘adres’ aan het treinstation - hergebruiken leegstaande panden - benut grote dakoppervlakten voor groene energie - gebruik groene energie uit eigen omgeving (hergebruik meststoffen DPE Next)
5
In een duurzame stadsrand betreft ontwikkelen niet het ‘rode’ programma, maar juist ontwikkelen aan de groen-, water- en infrastructuur als aantrekkelijke basis voor recreatie en toerisme. Deze leisure-laag wordt gezien als potentiële economische drager.
OVERBRUG BARRIÈRES EN ZORG VOOR DRAAGVLAK EN SAMENWERKING - creëer ‘recreatiewissels’ vanuit het beekdal naar Emmen - betrek de Nabershof en AOC Terra bij het beheer van het gebied - betrek bewoners, gebruikers, ondernemers, eigenaren bij ontwikkelingen rondom de essen
DE STADSRAND IN VOOR EMMER IMAGO EN IDENTITEIT 6 ZET - voortborduren op eigenheid en cultuurhistorie van de streek
- zorg voor karakteristiek groen (houtwallen) langs esrand, houtsingels rond achterkanten erven en markante bomen aan voorzijde (woonhuis) van de boerderij - versterk groenstructuur in de stadsrand o.b.v. landschappelijke kwaliteiten - stel beeldkwaliteitsplan op voor esranden. Maak keuzes in kleur, materiaal, hoogte, architectuur, groenstructuur - ontwikkel voorkanten aan de es - zet Odoornerweg/Noordeind in als historische ‘rode’ draad door Emmen; functies toegankelijk maken vanaf Odoornerweg - benut en versterk kwaliteiten Emmermeer en Emmeresch. Door de relatie Emmermeer en Emmeresch te verbeteren en relatie bossen en es versterken krijgt het hele gebied een kwaliteitsimpuls. Kies voor een rafelige stadsrand langs de Odoornerweg.
2.0
RUIMTES
ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF
RANDEN
RELATIES
ROUTES