1
สารบัญ รวมเรื่องสัน้ ชุด ชุมชนคนบนคลื่น
คํานําจากผู้เขียน............................................................... 3 วิทยุชมุ ชน ทุกคนมีส่วนร่วม...............................................4 ประดับใจ...................................................................... .22 ผิดซอง............................................................................37 ขับขี่ปลอดภัยใช้ หมวกกันน็อก......................................... 50
2
คานา รวมเรื่ องสันชุ ้ ดนี ้คือ ภาพชีวิตของกลุม่ คนจิตอาสาใน อําเภอหนึง่ ของจังหวัดใหญ่ทางภาคอีสาน ถิ่นกันดารที่ห่างจาก เมืองหลวงเกือบสี่ร้อยกิโลเมตร ด้ วยสติปัญญา แรงกาย และ แรงใจที่มี ทุกคนพยายามมีสว่ นร่วมพัฒนาชุมชนด้ วยนวัตกรรม ใหม่ใน พ.ศ. 2546 ที่ริเริ่มโดยพระสงฆ์ —นัน่ คือ วิทยุชมุ ชน จากพลังบริ สทุ ธิ์ของชาวบ้ านในชนบท ผู้เขียนหวังว่าจะ มีสว่ นสร้ างแรงบันดาลใจให้ ผ้ อู า่ น เพื่อย่างก้ าวใหม่ๆ ของชีวิตใน แต่ละวัน และในฐานะนัก (อยาก) เขียนหน้ าใหม่ ขอน้ อมรับทุก ความเห็นเพื่อผลงานที่สมบูรณ์ ถุงทะเล/koongwr@gmail.com พฤษภาคม 2558 3
วิทยุเพื่อชุมชน ทุกคนมีส่วนร่ วม ด้ วยเหตุที่วิทยุชมุ ชนคนโคกบุญหลายก่อตังขึ ้ ้นมาจาก แนวคิดของหลวงพ่อปิ่ น เจ้ าอาวาสวัดดอนตับเต่า ทังยั ้ ง ตังอยู ้ ใ่ น วัด แม้ ภายหลังจะมีชาวบ้ านอาสาเข้ ามาร่วมงานกันหนาตามาก ขึ ้นก็ตาม แต่หลวงพ่อก็ได้ มอบหมายให้ พระลูกสงฆ์รูปหนึ่งคือ พระบุญชู เป็ นผู้รับผิดชอบดูแล ทังเรื ้ ่ องการทําความสะอาด การ ดูแลอาคารสถานที่ วัสดุอปุ กรณ์และข้ าวของเครื่ องใช้ ตา่ งๆ ภายในห้ องส่งวิทยุรวมไปจนถึงการบริ หารจัดการเกี่ยวกับการ ออกอากาศ พระบุญชู หรื อ “จารย์ช”ู ของชาวบ้ าน เป็ นพระหนุม่ อายุ ยังไม่ถึงสี่สิบ ผิวคลํ ้า จมูกโด่ง เวลายิ ้มคล้ ายคนแขกทังที ้ ่พอ่ กับ แม่ก็เป็ นคนอีสานด้ วยกันทังคู ้ ่ เวลาไปไหนมาไหน จารย์ชชู อบ สวมแว่นกันแดดสีดําสนิท บุคลิกประจําตัวท่านก็คือ มักจะพูดติด อ่าง พูดไม่จบง่ายๆ ทังออกจะซํ ้ ้าๆ และเลียบๆ เคียงๆ ไป กว่าจะ หาทางจบลงได้ ก็ต้องใช้ เวลาพอสมควร
4
ก่อนหน้ าจะมาบวช จารย์ชกู ็คือหนุม่ นักดื่มในหมูบ่ ้ าน ย่านวัดดอนตับเต่านัน่ เอง ทํางานที่บ้านเกิดอยู่หลายปี แล้ วก็ไปขี่ มอเตอร์ ไซค์รับจ้ างในกรุงเทพฯอีกพักใหญ่ก่อนจะกลับมาบ้ าน มี นาไร่กบั เขาเหมือนกัน แต่ด้วยเหตุใดไม่ทราบได้ พอบวชเข้ าก็ยงั ไม่คดิ สึกแม้ เวลาจะผ่านมาแล้ วตังสิ ้ บพรรษา จารย์ชเู ป็ นผู้ที่ใกล้ ชิดกับวิทยุชมุ ชนแห่งนี ้มาตังแต่ ้ แรกตัง้ เสาอากาศ วันที่หลวงพ่อจ้ างคนมาต่อเสา จารย์ชกู ็คือผู้ที่คอย ช่วยประสานงานและอํานวยความสะดวกให้ แก่บรรดาช่าง ทังหลาย ้ เสาอากาศสูงจากพื ้นดินสามสิบเมตรถูกตังขึ ้ ้นตรง ด้ านหน้ าอาคารศูนย์การเรี ยนรู้ของวัดซึง่ ไม่ไกลจากโบสถ์เท่าไร นัก ขณะที่เครื่ องส่งฝี มือคนไทยหนึง่ เครื่ องถูกจัดวางไว้ ในห้ องส่ง ที่มีเครื่ องปรับอากาศเล็กๆ หนึง่ ตัว ห้ องส่งของวิทยุชมุ ชนคนโคกบุญหลายกว้ างราวแปด ตารางเมตร สองด้ านเป็ นผนังอาคารเดิมที่มีบานหน้ าต่างไม้ ใส่ ลูกกรงเหล็กดัด ส่วนอีกสองด้ านก่อใหม่เป็ นโครงโลหะติดบาน 5
กระจกใสซึง่ ยายฉอ้ อน แม่ครัวของวัด เป็ นคนเย็บผ้ าม่านสีเขียว อ่อนมาติดให้ หลังจากที่จารย์ชไู ปบอกข่าว “อีกหน่อยวัดจะมีวิทยุแล้ วนะ วิทยุชมุ ชนน่ะ ใครมีฝีมือดี เย็บผ้ าเก่งๆ ก็ชว่ ยกันบ้ างปะไร จะได้ แลดูเรี ยบร้ อยสวยงาม” เมื่อจัดทําห้ องส่งเสร็จเรี ยบร้ อย สติก๊ เกอร์ สีขาวสะอาดก็ ถูกตัดมาแปะเป็ นชื่อและคําขวัญของวิทยุชมุ ชนคนโคกบุญหลาย บนบานกระจกใสใหม่เอี่ยม ข้ อความว่า “FM 97.5 เมกะเฮิร์ตซ วิทยุเพื่อชุมชน ทุกคนมีสว่ นร่วม”
จารย์ ชูเป็ นแกนนําออกอากาศวิทยุได้ ไม่นาน ต่อมา ชาวบ้ านจากหมูบ่ ้ านนัน้ หมู่บ้านนี ้ โดยเฉพาะพวกหนุ่มๆ สาวๆ ต่างก็พากันเดินเข้ ามาติดต่อขอจัดรายการกันเรื่ อยๆ พลอยให้ วิทยุชมุ ชนคนโคกบุญหลายเปิ ดออกอากาศกันได้ วนั ละหลาย ชัว่ โมง และค่อยติดหูคนฟั งทีละน้ อยๆ
6
ในระยะแรกๆ ก่อนหน้ าที่จะมีการเลือกตังคณะทํ ้ างาน ขึ ้นมา ก็มีจาย์ชนู ี่เองที่เป็ นเหมือนศูนย์กลาง คือเป็ นทังที ้ ่ปรึกษา ผู้ควบคุมการผลิต และผู้จดั รายการ อีกทังคอยแก้ ้ ไขปัญหา และ รับฟั งเสียงสะท้ อนต่างๆ จากชุมชนที่มีเข้ ามาตลอดเวลา ดังนัน้ เมื่อมีจดหมายจากหน่วยงานต่างๆ เชิญให้ วิทยุ ชุมชนคนโคกบุญหลายไปร่วมประชุม สัมมนาเรื่ องนันเรื ้ ่ องนี ้ จารย์ชกู ็จะได้ รับรู้เป็ นคนแรก และบางครัง้ หากไม่มีใครเป็ น ตัวแทนไปร่วมกิจกรรม จารย์ชกู ็ต้องไปเอง ซึง่ นับว่าเป็ นภารกิจที่ หนักไม่น้อย เพราะกลับมาก็ต้องจัดประชุมเพื่อชี ้แจงเรื่ องราวสู่ กันฟั งอีก ในขณะที่หลายคนรู้กนั ว่า จารย์ชมู ีโรคประจําตัวที่ต้อง พึง่ พายาชนิดหนึง่ เป็ นประจํา นัน่ คือ ยาแก้ แพ้ เพราะท่านมักจะ หายใจติดๆ ขัดๆ ไอกระแอม และจามเสียงดังบ่อยครัง้ อย่างไรก็ตาม เมื่อมีคนเข้ ามาทํางานร่วมกันมากขึ ้น จึง เกิดคณะกรรมการดําเนินงานวิทยุชมุ ชนคนโคกบุญหลายขึ ้นมา ในที่สดุ โดยมีครูนที อดีตครูใหญ่โรงเรี ยนประจําตําบลที่หนั มาทํา
7
สวนพุทรารับหน้ าที่ประธาน ส่วนจารย์ชนู นทุ ั ้ กคนพร้ อมใจยกให้ ท่านเป็ นที่ปรึกษา และนิมนต์ให้ กล่าวเปิ ดประชุมเสมอๆ “เอ้ อ เจริญพร ท่านคณะกรรมการ น่ายินดีนะที่วิทยุของ เรามีคนเข้ ามาช่วยกันทํางานอย่างนี ้ ทังที ้ ่เป็ นอาสาสมัคร ไม่มี ค่าตอบแทน” จารย์ชเู บือนหน้ าไปด้ านข้ างเพื่อส่งเสียงจามครัง้ หนึง่ แล้ วพูดต่อ “อันนี ้ก็ต้องขอขอบคุณทุกท่านที่ได้ สละเวลา สละ แรงกาย แรงใจ ความคิด มาช่วยกันที่วิทยุชมุ ชนของเรา ทังที ้ ่ ไม่ได้ รับผลประโยชน์อะไรเลย แต่ก็มา” ท่านกวาดสายตามองทุก คนในห้ องแล้ วก็ยิ ้ม “ที่ไปประชุมมาเมื่อวันที่...” จารย์ชหู ลับตา ขมวดคิ ้ว “เมื่อ—วันที่สิบที่ผา่ นมา เขาก็จดั ประชุมกันที่โรงแรม—อะไรนะ อาตมาก็จําไม่ได้ ที่กรุงเทพฯนัน่ แหละ ก็เป็ นการระดมสมองนะ ระดมสมองว่าเราจะเคลื่อนกันไปทางไหน...” จารย์ชหู ยุดทําจมูก ฟุดฟิ ดครู่หนึง่ ก่อนจะพูดต่อไปโดยที่ไม่ร้ ูวา่ หลายคนพากัน เหนื่อยแทนกว่าประโยคนันจะจบลง ้ 8
จารย์ชจู บั งานวิทยุมาได้ เกือบปี ก็ชกั หมดแรง ยายแม้ ว โยมข้ างวัดที่ชอบช่วยเหลือกิจกรรมต่างๆ เวลาวัดมีการมีงาน เป็ นคนมาบอกข่าวนักจัดรายการบางคนที่นางสนิทสนม “จะไปไหวไหมแกเอ๊ ย จารย์ชนู ะ่ ” “ท่านเป็ นไรไปล่ะยายแม้ ว” “เดี๋ยวนี ้ชักเบลอใหญ่เลย หลงๆ ลืมๆ ยังก๊ ะคนเฒ่า บอก อยูว่ านนี ้ วันนี ้ลืมเสียแล้ ว” “ทําไมเป็ นอย่างงัน” ้ “ก็หนักแต่เอ็มเลี ้ยวนัน่ แหละ” ยายแม้ วเอ่ยชื่อเครื่ องดื่ม บํารุงกําลังชื่อดังที่ชาวบ้ านนิยม “แล้ วยังยาคลอเฟ ยาแก้ แพ้ ลด นํ ้ามูกอะไรนัน่ อีก กินทีเกือบสิบเม็ด ไหนจะบุหรี่ อีกเล่า หน้ าที่ก็ มาก คุมงานซ่อมอาคารเรี ยนธรรมะด้ วย แล้ วยังมีเรื่ องวิทยุอีก” “พองันแหละ ้ รายการธรรมะน่ะ แม่ใหญ่ฉนั บ๊ นบ่นว่า สวดมนต์เย็นก็เอาของมนต์เช้ ามาเปิ ด พอมนต์เช้ าก็กลายเป็ น 9
มนต์เย็น วันก่อนจัก๊ เทปธรรมะของพระไหน เปิ ดตังสี ้ ่ห้าหน วนอยู่ นัน่ ล่ะ โอ๊ ย เป็ นไงยังมัว่ หลาย”
นักจัดรายการคนแรกที่เจอกับตัวเองก็คือ สาวดอกจาน ในวันที่เธอต้ องไปจัดรายการคุยข่าวตอนเช้ าตรู่ เมื่อลงจาก จักรยาน เธอก็ถลาไปที่ประตูห้องส่ง แต่ปรากฏว่ามันปิ ดสนิท หมุนลูกบิดดูก็ติดกึก ทังข้ ้ างในอาคารก็ไม่มีแสงไฟเลย เหลือเวลาอีกไม่กี่นาทีก็หกโมงแล้ ว นี่แสดงว่าวันนี ้ไม่มี คนมาเปิ ดเทปรายการธรรมะรับอรุณช่วงตีห้า สาวดอกจานนึกฉุน จะทําอย่างไรดี คนถือกุญแจคือจารย์ชู ซึง่ กุฏิของท่านก็อยูล่ กึ ไป ทางด้ านตะวันตกชิดกําแพงวัด เวลานี ้มองไปมืดสนิท ไม่พบ ความเคลื่อนไหวใดๆ เลย “เฮ้ อ..”สาวดอกจานถอนหายใจดังๆ ก่อนตัดสินใจออก วิ่งไปตามทางเดินเล็กๆ ที่ทอดไปยังกุฏิของจารย์ชู
10