สังเวชนียสถาน
พระพุทธดํารั สเกี่ยวกับสังเวชนีย สถานทัง้ ๔
สังเวชนียสถาน (อ่านว่า สัง-เว-ชะ-นีณ พระแท่นบรรทม หรื อเตียง ยะ-สะ-ถาน) แปลว่า สถานทีอ่ นั เป็ นทีต่ งั้ แห่ง ปริ นิพพานนันเอง ้ พระพุทธองค์ได้ ทรงปรารถ ความสังเวช เป็ นคําที่ใช้ เรี ยกสถานที่ เรื่ องราวต่างๆ หลายเรื่ องกับพระอานนท์พทุ ธ เกี่ยวเนื่องกับพระพุทธเจ้ าโดยเฉพาะ อุปัฎฐากรวมทังเรื ้ ่ อง สังเวชนียสถานทัง้ ๔ สังเวชนียสถาน หมายถึงสถานที่ที่ทํา ตําบล จากในมหาปริ นิพพานสูตร พอสรุ ปได้ ให้ เกิดความรู้ สกึ ระลึกถึงพระพุทธเจ้ า เกิด ดังนี ้
ความแช่มชื่น เบิกบาน เกิดแรงบันดาลใจที่จะ ครัง้ นันพระอานนท์ ้ เถรเจ้ าได้ กราบทูล ทําความดี เมื่อได้ ไปพบเห็น พระองค์ว่า ในกาลก่อนภิกษุทงหลายที ั้ ่ได้ แยกย้ ายกันไปจําพรรษาอยู่ตามชนบทในทิศ สังเวชนียสถาน มี 4 แห่ง คือ ต่างๆ เมื่อสิ ้นไตรมาศครบ ๓ เดือนตามวินยั 1. สถานที่ประสูติ นิยมหรื ออกพรรษาแล้ ว ข้ าพระองค์ทงหลายก็ ั้ 2. สถานที่ตรัสรู้ ย่อมจะเดินทางมาเฝ้าพระองค์เป็ นอาจิณวัตร 3. สถานที่แสดงปฐมเทศนา ก็เพื่อจะได้ เห็นจะได้ เข้ าใกล้ จะได้ อปุ ั ฎฐาก 4. สถานที่ปริ นิพพาน พระองค์ อันจะทําให้ เกิดความเจริ ญทางจิต ก็ สังเวชนียสถาน 4 แห่งนี ้ ท่านว่าเป็ น มาบัดนี ้เมื่อกาลแห่งการล่วงไปแห่งพระองค์ ั้ จะไม่ได้ เห็น สถานที่ควรไปเคารพสักการะ ควรไปแสวง แล้ ว ก็แล้ วข้ าพระองค์ทงหลายก็ บุญ เพื่อให้ เกิดความสังเวชและเกิดพุทธานุ จะไม่ได้ นงั่ ใกล้ จะไม่ได้ สากัจฉา(สนทนา สติ อันจักนํามาซึง่ บุญกุศลและความปลาบ ธรรม) เหมือนกับสมัยทีพ่ ระองค์ยงั มีพระชนม์ ชีพอีกต่อไป เมื่อพระอานนท์กราบทูลดังนี ้ ปลื ้มแช่มชื่นใจ วัดพุทธธัมมธโร คอนคอร์ด แคลิฟฟอร์เนีย
1
อนึง่ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ผู้มี ศรัทธามายังสถานที่ ๔ ตําบลนี ้ ด้ วยมีความ เชื่อว่า พระตถาคตเจ้ าได้ บงั เกิดขึ ้นแล้ ว ณ สถานที่นี ้ พระตถาคตเจ้ าได้ ตรัสรู้ พระอนุตร สัมมาสัมโพธิญาณแล้ ว ณ สถานที่นี ้ พระ ตถาคตเจ้ าได้ ให้ พระอนุตรธัมมจักเป็ นไปแล้ ว ๑. สถานที่พระตถาคตเจ้ าบังเกิดแล้ ว ณ สถานที่นี ้ และพระตถาคตเจ้ าได้ เสด็จดับ คือ ประสูตจิ ากพระครรภ์มารดา ตําบลหนึง่ ขันธปริ นิพพานด้ วยอนุปาทเสสนิพพานธาตุ คืออุทยานลุมพินี แล้ ว ณ สถานที่นี ้ ๒. สถานที่พระตถาคตเจ้ าตรัสรู้ พระ ดูก่อนอานนท์ ชนทังหลายเหล่ ้ าใด เจ อนุตรสัมมาสัมโพธิญาณตําบลหนึง่ คือ ควง ติยจาริ กของพระตถาคตเจ้ าทัง้ ๔ ตําบลนี ้ ์ ไม้ โพธิ พุทธคยา แล้ ว จักเป็ นคนเลื่อมใส เมื่อกระทํากาลกิริยา ๓. สถานที่พระตถาคตเจ้ าให้ พระอนุ (ตาย)ลง ชนทังหลายเหล่ ้ านัน้ จะเข้ าถึงสุคติ ตรธัมมจักเป็ นไป หรื อแสดงปฐมเทศนาตําบล โลกสวรรค์ หนึง่ คือ ป่ าอิสปิ ตนมฤคทายวัน แขวงเมือง พาราณสี (ปั จจุบนั เรี ยก สารนาถ)
แล้ ว พระตถาคตเจ้ าได้ ทรงแสดงสถานที่ ๔ ตําบลว่าเป็ นสิง่ ที่ควรจะดู ควรจะได้ เห็น ควร จะเกิดสังเวช (ความสลดใจกระตุ้นเตือนจิตใจ ให้ คดิ กระทําแต่สงิ่ ดีงาม) แก่กลุ บุตร กุลธิดา ผู้มีศรัทธา คือ
๔. สถานที่พระตถาคตเจ้ าเสด็จดับ ขันธปริ นิพพานแล้ วด้ วยอนุปาทิเสสนิพพาน ธาตุตําบลหนึง่ คือ สาลวโนทยาน เมืองกุสิ นารา (ปั จจุบนั เรี ยก กาเซีย) ให้ เกิดความ สังเวชของกุลบุตร กุลธิดา ผู้มีศรัทธา วัดพุทธธัมมธโร คอนคอร์ด แคลิฟฟอร์เนีย
2
สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้ าทรงแสดง ความ ๔ ตําบลว่าเป็ นที่ควรเห็น ควรดู ควรให้ เกิดสังเวชของกุลบุตร กุลธิดา ผู้มีศรัทธาด้ วย ประการฉะนี ้แล นี ้เองเป็ นที่มาของสังเวชนียสถาน ๔ แห่งในดินแดนพุทธภูมิ ที่ชาวพุทธทังหลาย ้ สมควรอย่างยิ่งที่จะไปนมัสการ กราบไหว้ สักการะสักครัง้ หนึง่ ในชีวิต
ลุมพินีวัน (อังกฤษ: Lumbini) เป็ น พุทธสังเวชนียสถานที่สําคัญแห่งที่ 1 ใน 4 สังเวชนียสถานของชาวพุทธ เป็ นสถานที่ วัดพุทธธัมมธโร คอนคอร์ด แคลิฟฟอร์เนีย
ประสูตขิ องเจ้ าชายสิทธัตถะ ผู้ซงึ่ ต่อมาตรัสรู้ เป็ นพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้ า ตังอยู ้ ่ที่ อําเภอไภรวา แคว้ นอูธ ประเทศเนปาล เป็ น พุทธสังเวชนียสถาน 4 ตําบลเพียงแห่งเดียวที่ อยู่นอกประเทศอินเดีย ลุมพินีวนั เดิมเป็ น สวนป่ าสาธารณะหรื อวโนทยานที่ร่มรื่ น เหมาะแก่การพักผ่อน ในสมัยพุทธกาลลุมพินี วันตังอยู ้ ่กึ่งกลางระหว่างเมือง กบิลพัสดุ์กบั เมืองเทวทหะ ในแคว้ นสักกะ บนฝั่ งแม่นํ ้า โรหิณี หลังจากพระพุทธเจ้ าปริ นิพพานแล้ ว พระเจ้ าอโศกมหาราชได้ โปรดให้ สร้ างเสาหิน ขนาดใหญ่มาปั กไว้ ตรงบริ เวณที่ประสูติ เรี ยกว่า เสาอโศก ที่จารึกข้ อความเป็ นอักษร พราหมีว่าพระพุทธเจ้ าประสูตทิ ี่ตรงนี ้ ปั จจุบนั ลุมพินีวนั อยู่ในเขตประเทศ เนปาล ติดชายแดนประเทศอินเดียทางเหนือ เมืองโคราฆปุระ ห่างจากสิทธารถนคร (หรื อ นครเทวทหะ) ทางทิศตะวันตกประมาณ 22 กิโลเมตร และห่างจากเมืองติเลาราโกต (หรื อ นครกบิลพัสดุ์) ทางทิศตะวันออก 22
3
กิโลเมตร ซึง่ ถูกต้ องตามตํารา วิหารใหม่ทบั วิหารมายาเทวีหลังเก่า และ พระพุทธศาสนาที่กล่าวว่าลุมพินีวนั สถานที่ ได้ ขดุ ค้ นพบศิลาจารึกรู ปคล้ ายรอยเท้ า สันนิษฐานว่าเป็ นจารึกรอยเท้ าก้ าวที่เจ็ดของ ประสูติ ตังอยู ้ ร่ ะหว่างเมืองกบิลพัสดุ์ เจ้ าชายสิทธัตถะที่ทรงดําเนินได้ เจ็ดก้ าวในวัน และเมืองเทวทหะ ปั จจุบนั ลุมพินีวนั มีเนื ้อที่ ประสูติ ประมาณ 2,000 ไร่ ทางการเรี ยกสถานที่นี ้ว่า รุ มมินเด มีสภาพเป็ นชนบท มีผ้ อู าศัยอยู่ไม่ มาก มีสงิ่ ปลูกสร้ างเป็ นพุทธสถานเพียง เล็กน้ อย แต่มีวดั พุทธอยูใ่ นบริ เวณนี ้หลายวัด รวมทังวั ้ ดไทยลุมพินี ลุมพินีวนั ได้ รับการยก ย่องจากองค์การยูเนสโกให้ เป็ นมรดกโลก ประเภทมรดกทางวัฒนธรรม ตังแต่ ้ ปี พ.ศ. 2540 ปั จจุบนั ลุมพินีวนั ได้ รับการบูรณะและ มีถาวรวัตถุสําคัญที่ชาวพุทธนิยมไปสักการะ คือ "เสาหินพระเจ้ าอโศกมหาราช" ที่ระบุวา่ สถานที่นี ้เป็ นสถานที่ประสูตขิ องเจ้ าชาย สิทธัตถะ นอกจากนี ้ ยังมี "วิหารมายาเทวี" ภายในประดิษฐานภาพหินแกะสลักพระรูป พระนางสิริมหามายาประสูตพิ ระราชโอรส โดยเป็ นวิหารเก่ามีอายุร่วมสมัยกับเสาหิน พระเจ้ าอโศก ปั จจุบนั ทางการเนปาลได้ สร้ าง วัดพุทธธัมมธโร คอนคอร์ด แคลิฟฟอร์เนีย
พุทธคยา (บาลี: พุทฺธคยา, อังกฤษ: Bodh Gaya, Mahabodhi Temple) คือคํา เรี ยกกลุม่ พุทธสถานสําคัญใน อําเภอคยา รัฐ พิหาร ประเทศอินเดีย ซึง่ เป็ นพุทธสถานที่มี ความสําคัญที่สดุ 1 ใน 4 แห่ง ของชาวพุทธ เนื่องจากเป็ นที่ตงของสถานที ั้ ่ ตรั สรู้ ของพระ สัมมาสัมพุทธเจ้ า พุทธสังเวชนียสถานทีม่ ี ความสําคัญที่สดุ ของชาวพุทธทัว่ โลก ปั จจุบนั บริ เวณพุทธศาสนสถานอันเป็ นที่ตงของ ั้ 4
สถานที่ตรัสรู้ ของพระพุทธเจ้ า มีชื่อเรี ยกอีก อย่างหนึง่ ว่า วัดมหาโพธิ อยู่ในความดูแล ของคณะกรรมการร่ วม พุทธ-ฮินดู
พระพุทธเจ้ า ได้ รับการขึ ้นทะเบียนเป็ นมรดก โลก ประเภทมรดกทางวัฒนธรรม ของ องค์การยูเนสโก
พุทธคยา ปั จจุบนั ตังอยู ้ ่ด้านตะวันตก ของแม่นํ ้าเนรัญชรา ไกลจากฝั่ งแม่นํ ้า ประมาณ 350 เมตร (นับจากพระแท่นวัชร อาสน์) พุทธคยามีสญ ั ลักษณ์ที่สําคัญคือองค์ เจดีย์สี่เหลี่ยมที่สงู ใหญ่ โดยสูงถึง 51 เมตร ฐานวัดโดยรอบได้ 121.29 เมตร ล้ อมรอบ ด้ วยโบราณวัตถุ โบราณสถานสําคัญ เช่น ต้ น พระศรี มหาโพธิ์ พระแท่นวัชรอาสน์ ที่ประทับ ตรัสรู้ และอนิมิสสเจดีย์ เป็ นต้ น ซึง่ นอกจาก พุทธสถานโบราณแล้ ว บริ เวณโดยรอบพุทธค ยายังเป็ นที่ตงของวั ั้ ดพุทธนานาชาติ รวมทัง้ วัดไทยคือ วัดไทยพุทธคยา
เมื่อพระพุทธองค์ได้ ตรัสรู้แล้ ว พระองค์ สําหรับชาวพุทธ พุทธคยา นับเป็ นหนึง่ ก็ได้ ประทับอยู่ ณ พุทธคยา เพื่อเสวยวิมตุ ติ ในจุดหมายปลายทางที่สําคัญที่สดุ ของนัก สุข (ความสุขอันเกิดจากความหลุดพ้ น) อยู่ 7 แสวงบุญชาวพุทธทัว่ โลกที่ต้องการมา สัปดาห์ และเกิดเรื่ องราวต่าง ๆ มากมาย ณ สักการะสังเวชนียสถานสําคัญ 1 ใน 4 แห่ง โพธิมณฑลแห่งนี ้ภายในเวลา 7 สัปดาห์ ของพระพุทธศาสนา โดยในปี พ.ศ. 2545 วัด ดังกล่าว ซึง่ รวมถึงเรื่ องราวของตปุสสะ มหาโพธิ (พุทธคยา) สถานที่ตรัสรู้ของ และภัลลิกะ 2 พ่อค้ า ทีเ่ ดินทางผ่านมาเห็น วัดพุทธธัมมธโร คอนคอร์ด แคลิฟฟอร์เนีย
5
พระพุทธองค์มีพระวรกายผ่องใส จึงเข้ ามา ถวายข้ าวสัตตุผลและสัตตุก้อน แล้ วแสดงตน เป็ นทวิวาจกอุบาสก ผู้ถึงพระพุทธและพระ ธรรมเป็ นสรณะคูแ่ รกของโลก และพระพุทธ องค์ได้ ทรงประทานพระเกศาแก่พ่อค้ าทังคู ้ ่ เป็ นที่ระลึกในพุทธานุสสติด้วย พุทธคยาในสมัยพุทธกาล หลังจากการ ตรัสรู้ และเสวยวิมตุ ติสขุ ของพระพุทธองค์แล้ ว ไม่ปรากฏหลักฐานว่าพระพุทธองค์ได้ เสด็จมา ณ ที่แห่งนี ้แต่อย่างใด มีกล่าวถึงในอรรถกถา แต่เมื่อคราวพระอานนท์ ได้ มา ณ พุทธคยา เพื่อนําเมล็ดพันธ์ต้นพระศรี มหาโพธิ์ที่เจ้ าชาย สิทธัตถะตรัสรู้ กลับไปปลูก ณ วัดพระเชตวัน เมืองสาวัตถี ตามความต้ องการของอนาถบิณ ฑิกเศรษฐี ซึง่ ปรารถนาให้ มีสงิ่ เตือนใจเมื่อ พระพุทธเจ้ าเสด็จไปประทับที่อื่น ต่อมาต้ น โพธิ์ต้นที่อยู่ ณ วัดพระเชตวันจึงได้ ชื่อว่า อานันทโพธิ์ และยังคงยืนต้ นมาจนถึงปั จจุบนั
วัดพุทธธัมมธโร คอนคอร์ด แคลิฟฟอร์เนีย
สารนาถ (อังกฤษ: Sarnath) จัดเป็ น พุทธสังเวชนียสถานแห่งที่ 3 (1 ใน 4 แห่งของ ชาวพุทธ) ตังอยู ้ ่ 9 กิโลเมตรเศษ ทางเหนือ ของเมืองพาราณสี เมืองศูนย์กลางทาง ศาสนาของศาสนาฮินดู ในรัฐอุตตรประเทศ ประเทศอินเดียในปั จจุบนั หรื อ แคว้ นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล
6
เหตุที่ได้ ชื่อว่าสารนาถเนื่องมาจาก นิพพานและเป็ นสถานที่ถวายพระเพลิง สถานที่แห่งนี ้เป็ นสถานที่พระพุทธเจ้ าทรง แสดงปฐมเทศนา เริ่ มต้ นประกาศ พระพุทธศาสนาเพื่อเป็ นที่พงึ่ แก่มหาชน ทังหลาย ้ และบ้ างก็ว่ามาจากศัพท์ว่า สารงฺค + นารถ = ที่อยูข่ องสัตว์จําพวกกวา สารนาถ ยังรู้ จกั กันดีในชื่อ "อิสิปตนมฤคทายวัน" หรื อ "ฤๅษีปัตนมฤคทายวัน" (บาลี: อิสปิ ตน มิคทายวน) แปลว่า ป่ าอันยกให้ แก่หมูก่ วาง และเป็ นที่ชมุ นุมฤๅษี ภายในอาณาบริ เวณสารนาถมี ธรรมเมกข สถูป เป็ นพุทธสถานขนาดใหญ่ที่สดุ และ สําคัญที่สดุ สันนิษฐานว่าบริ เวณที่ตงของ ั้ ธรรมเมกขสถูป เป็ นสถานที่พระพุทธเจ้ าทรง แสดงปฐมเทศนาประกาศพระสัจธรรมเป็ น ครัง้ แรกที่นี่
พระพุทธเจ้ า
กุสนิ าราจัดเป็ นพุทธสังเวชนียสถานที่ สําคัญแห่งที่ 4 ใน 4 สังเวชนียสถานของชาว พุทธ เป็ นสถานที่เสด็จดับขันธปริ นิพพานแห่ง องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ า ตังอยู ้ ่ที่ ตําบลมถากัวร์ อําเภอกุสนิ คร หรื อกาเซีย หรื อ กุสินารา เป็ นที่ตงของสั ั้ งเวชนียสถาน กาสยา (Kushinaga; Kasia; Kasaya) ในเขต แห่งที่ 4 ในสมัยพุทธกาลเป็ นเมืองเอกหนึง่ ใน จังหวัดเทวริ ยา (Devria; Devriya) รัฐอุตตร สองของแคว้ นมัลละ อยู่ตรงข้ ามฝั่ งแม่นํ ้าคูก่ บั ประเทศ ประเทศอินเดีย สาลวโนทาย สถานที่ เมือง ปาวา เป็ นที่ตงของ ั ้ สาลวโนทยาน เสด็จดับขันธปริ นิพพาน มีชื่อเรี ยกในท้ องถิ่น หรื อป่ าไม้ สาละทีพ่ ระพุทธเจ้ าเสด็จดับขันธปริ วัดพุทธธัมมธโร คอนคอร์ด แคลิฟฟอร์เนีย
7
ว่า มาถากุนวะระกาโกฏ (Matha-KunwarKa-Kot) ซึง่ แปลว่า ตําบลเจ้ าชายสิ ้นชีพ ปรากฏตามคัมภีร์ว่า เมืองนี ้เคยเป็ นที่ ปริ นิพพานของพระพุทธเจ้ าพระนามว่าผุสสะ เป็ นที่เกิดบําเพ็ญบารมีของพระโพธิสตั ว์ หลายครัง้ เคยเป็ นราชธานีนามว่ากุสาวดี ของพระเจ้ ามหาสุทสั สนจักรพรรดิ[1]์
ปั จจุบนั กุสนิ ารา มีอนุสรณ์สถานที่ สําคัญคือสถูปใหญ่ซงึ่ พระเจ้ าอโศกมหาราช สร้ างไว้ และบรรจุพระบรมสารี ริกธาตุ วิหาร ปริ นิพพานซึง่ เป็ นที่ประดิษฐานพระพุทธรูป ปางปริ นิพพานอยู่ภายในและมีซากศาสน สถานโบราณโดยรอบมากมาย
ทีม่ า: Wikipedia.org
วัดพุทธธัมมธโร คอนคอร์ด แคลิฟฟอร์เนีย
8