Marc van den

Speelnatuur Tiengemeten

‘Natuur redden kan alleen met de samenleving’

Dit voorjaar maakte Marc van den Tweel bekend dat hij vertrekt als algemeen directeur bij Natuurmonumenten. Hij gaat aan de slag als algemeen directeur van sportkoepel NOC*NSF. Een mooi moment om de balans op te maken. TEKST: Frans Bosscher

Je werkte ruim acht jaar in het hart van de natuurbescherming. Wat is de belangrijkste les?

“Met alleen hameren op de intrinsieke waarde van natuur lukt het niet om haar veilig te stellen. Dat heeft alleen kans van slagen in verbinding met de samenleving, als we aanhaken bij andere belangen. We slagen er beter in om die verbinding te maken, door over onze dilemma’s te praten in plaats van alleen standpunten uit te venten. Natuurmonumenten heeft zich heruitgevonden als burgerbeweging, die mensen met hart voor de natuur bij elkaar brengt. Van vogelaars en biologen tot mensen die sporten en mensen met een beperking. Ook door ons partnerschap met het zuivelconcern FrieslandCampina en ons project ‘Rotterdam de boer op’ laten we zien dat natuur er voor iedereen is. Die verbinding komt ook terug in onze betrokkenheid bij de natuur in heel Nederland, niet alleen bij onze eigen gebieden. De druk is van alle kanten zo groot – van ruimteclaims tot pesticiden, stikstof en klimaatverandering – dat we wel over onze grenzen móeten kijken. De mensen die ons steunen verwachten ook niet anders. En dat we wel wat in stelling kunnen brengen, zag je bij de actie om de kust te beschermen tegen verdere bebouwing.”

Alle seinen voor de natuur staan op rood. Al jaren. Heb je genoeg kunnen doen om het tij te keren?

storm staat. Het is een gevecht dat zeker z’n teleurstellingen kent. Veel staat in het teken van het tegengaan van verder verlies. Maar daar blijft het niet bij. Met bijvoorbeeld de aanleg van Marker Wadden voegen we weer biodiversiteit toe. We zijn tegenbeweging én voorbeweging. We bewaken de ondergrens én komen met initiatieven om het beter te maken. Dat vraagt met regelmaat om wisseling van repertoire. Een ijzeren vuist zit vaak in een fluwelen handschoen.”

Wat zijn de belangrijkste obstakels om natuur te beschermen en te herstellen?

“Dat komt toch neer op te weinig sturing in de ruimtelijke ordening. Voor de natuur pakt dat slecht uit. Natuur dreigt het afvoerputje

Rotterdam de boer op

Natuur redden kan alleen met de samenleving’

te worden van alles wat we we elders niet kwijt kunnen. Zie de locaties waar windmolens worden gepland. Bijna de helft zou in of net buiten natuurgebieden moeten komen. We hebben weinig natuur in ons land. Maar wat we hebben is topnatuur. Je zou willen dat die parels meer worden gekoesterd. De afgelopen jaren zagen we dat er grote behoefte is aan meer ruimte voor groene recreatie. Dat kunnen we niet alleen opvangen in natuurgebieden. Hiervoor moet meer ruimte in het buitengebied komen. Je ziet nu dat beschermde natuurgebieden toegankelijk zijn en dat daarbuiten alles op slot zit. Dat kan beter. Met meer biodiversiteit en meer recreatieruimte in het buitengebied maken we ons land gezond en kan iedereen dichtbij huis een frisse neus halen. Dat realiseren is niet makkelijk en vraagt om regie.”

Wat was je meest memorabele moment?

“Oei. Dat is toch het stembureau voor de Kamerverkiezingen op Marker Wadden in 2017. Het eerste eiland was amper boven water. Om dat moment te markeren, konden we regelen dat je er kon stemmen. Ik was natuurlijk aan m’n stand verplicht om m’n stem daar uit te brengen. Niets vermoedend reed ik ernaartoe. Toen ik op de kade van Lelystad kwam, stonden daar zo’n 1.500 mensen te wachten. Die grepen allemaal de gelegenheid aan om te zien wat we daar deden. Ja, toen liep ik rond met een smile van oor tot oor.” Een dag na het interview telefoon: “Ik schrok vannacht wakker. Er is nog een memorabel moment. Dat móet ik noemen. In Speelnatuur op Tiengemeten zijn voorzieningen gemaakt voor kinderen met een beperking. Bij de opening was een meisje in een rolstoel dat voor het eerst van haar leven met haar voeten in de modder zat. Ze genoot zo… Dat was erg ontroerend. We doen grote complexe projecten als Marker Wadden, maar we doen dit ook: kleine aanpassingen die van grote betekenis zijn. Het was mooi om daar als directeur een bijdrage aan te mogen leveren.”

Marc van den Tweel met Hans Wijers op Marker Wadden

Marc van den Tweel werkte in zijn periode bij Natuurmonumenten met twee voorzitters. Wat zeggen zij over zijn bijdrage aan de vereniging?

Hans Wijers, voorzitter van 2011 tot 2019:

“Dat de vereniging nu weer groeit met leden en donateurs is in hoge mate aan de inzet van Marc te danken. En dat Marker Wadden zijn ontstaan en verder groeien ook. Natuurmonumenten staat weer als een huis, ik bedoel natuurlijk Monument.”

Jeroen Dijsselbloem, voorzitter sinds 2019:

“Marc laat Natuurmonumenten in topconditie achter na een indrukwekkende periode als algemeen directeur. Hij heeft de organisatie geïnspireerd en vernieuwd, steeds de blik naar buiten gehouden en heel veel kansen voor de natuur in Nederland zelf gecreëerd en gepakt.”

MARC VAN DEN TWEEL & BJØRN VAN DEN BOOM UIT BALANSHet Nederlandse landgebruik is ongekend intensief, de politiek wispelturig en het maatschappelijk debat in toenemende mate oververhit. Marc van den Tweel en Bjørn van den Boom beschrijven van binnenuit hoe Natuurmonumenten, de grootste natuurvereniging van Nederland, voor dilemma’s gesteld wordt en koers bepaalt in lastige en regelmatig terugkerende discussies; bijvoorbeeld over bomenkap, faunabeheer, windmolen en de relatie tussen natuur en landbouw. ‘Kunnen we de natuur écht herstellen in balans met landbouw, woningbouw en de energietransitie? En moet dat natuurbeheer erop gericht zijn om zoveel mogelijk planten en dieren te beschermen, of leidt dat alleen maar tot geknutsel en wensnatuur?’ Uit balans De bescherming van natuur en landschap in ons dichtbevolkte land is een zoektocht vol UIT BALANS Marc van den Tweel & Bjørn van den Boom Werken aan WWW.NOORDBOEK.NL dilemma’s. Over hoe natuurbescherming in Nederland NOORDBOEK NATUUR Natuurmonumenten hierin een weg probeert te vinden, schreef Marc van den Tweel samen met Bjørn van den Boom, hoofd public affairs, het boek ‘Uit balans’. Uitg. Noordboek, € 14,90. Het boek is verkrijgbaar via natuurmonumentenshop.nl