40 jaar 3xM
Alde Fryske Tsjerken
It Fryske Gea
Dichtbij voelt goed, en het resultaat van persoonlijk geboden hulp is meteen zichtbaar
Nederland voor elkaar en niet alleen
Verkoop & coördinatie: Henk Brinkman, Anita van der Ploeg, Lukky Dijk, Theo Wijbenga | Vormgeving: NDC Mediagroep commerciële redactie | Redactionele bijdragen: Persburo – www.Press4All.nl – Grou.
Internationale Kinderhulp Nederland (IKN) in het kort Internationale Kinderhulp Nederland (IKN) zorgt sinds 1994 voor weeskinderen en kinderen die niet door hun ouders verzorgd kunnen worden. Wij bieden hen al 25 jaar een thuis. De kinderen groeien op in een warme, veilige gezinsomgeving. Omdat zij de kans krijgen zichzelf te ontplooien, geven wij hen weer een toekomst.
500 kinderen in 12 kinderdorpen in 12 landen, wereldwijd
India
Guatemala
Myanmar
El Salvador
Congo
Ghana
Nicaragua
Dominicaanse Republiek
Mexico
Colombia
Zambia
“Ieder kind heeft recht op een volwaardige toekomst. Wij willen de cirkel van armoede doorbreken. Dat start door ieder kind liefde en geborgenheid te laten ervaren in ons kinderdorp. Wij geven zelfvertrouwen mee, zodat zij deze warmte ook doorgeven aan hun eigen kinderen.”
fs t
a n dig h
e
ko
f
cti e
pe
el
id
do in g
ili g e o m g
IKN
Roemenië
breken a or
z
ve
•
g a n e e rt is
tplooiing on
oe oe • t rm
IKN
or
unt ste
t • onder er
ev
m stp ers
Richard van der Pols directeur Stichting IKN
Dankzij uw hulp en ondersteuning biedt IKN kinderen al 25 jaar een toekomst.
Ja! Ik wil kinderen zoals Andreea een veilig thuis en een toekomst geven. Hierbij machtig ik IKN om tot wederopzegging maandelijks een bedrag van mijn bankrekening af te schrijven.
Datum:
Bedrag: €
IBAN rekeningnummer:
Naam: Adres: Postcode/Woonplaats: Telefoonnummer: Geboortedatum: Handtekening:
Ja, ik wil via e-mail informatie ontvangen van IKN. E-mail adres:
Marshallweg 4-a, Leeuwarden • 058 289 86 77 • w w w.internationalekinderhulp.nl
De Goede Doelen bijlage is een commerciële uitgave van het
istribu •d e
Enorm veel organisaties in Nederland vroegen tot voor kort hulp en aandacht voor hun goede werk en vroegen hierbij om een onbaatzuchtige donatie. In deze krant staan twee Fryske organisaties die natuur en cultuur hoog in het vaandel hebben staan. In een minder dichtbevolkte provincie is het maar al te duidelijk dat ruimte, natuur en een mooi uitzicht van meerwaarde zijn. Even een ommetje
COLLECTES Voor organisaties die grotendeels afhankelijk zijn van collectes, valt de fysieke inzameling in deze tijd plotseling weg. Zo maakten duizenden collectanten van Nationaal Fonds Kinderhulp zich klaar om van 20 t/m 25 april langs de deuren te gaan om geld op te halen voor kinderen in armoede. Maar vanwege het coronavirus kan deze huis-aan-huiscollecte helaas niet doorgaan. Een flinke klap voor Kinderhulp, omdat dit juist de gezinnen raakt die financieel krap zitten. Ze kwamen met het idee om hun collectanten een digitale collectebus aan te laten maken. Ook een mooi idee voor kerkelijke instanties om een digitaal ponkje te maken, want met elkaar moeten we er het beste van maken.
OPSCHONEN Veel thuiszitters hebben nu de tijd om alle abonnementen, verzekeringen en donaties eens op een rijtje te zetten. Een kritische blik en overstappen kan heel wat besparingen opleveren. Welke giften doen we nog en welke zetten we ‘even’ of langer stil. In deze tijd van coronacrisis zijn er veel persoonlijke initiatieven om een ‘goed doel’ in de buurt met persoonlijke hulp te steunen. Een kaartje naar een vriend, een bloemetje naar beppe of een donatie aan bijvoorbeeld de voedselbank. Dichtbij voelt goed, en het resultaat van persoonlijk geboden hulp is meteen zichtbaar. Op nationale schaal is er het platform www. nietalleen.nl Hierop laten diverse (hulp) organisaties zien hoe mensen
✃
In deze tijd is het juist voor Goede Doelen lastig om hun boodschap voor het voetlicht te brengen. Het komt aan op een stuk creatieve invulling wanneer het om het werven van fondsen gaat. Of doe je dat uit respect voor de huidige situatie helemaal niet? Belangrijk is dit laatste wel aan de achterban te laten weten.
in Nederland, midden in de coronacrisis, voor elkaar klaarstaan en elkaar op allerlei manieren te hulp schieten en (daarmee) laten weten: je bent #Nietalleen. Op deze site en platform worden hulpvragers en lokale hulpbieders met elkaar verbonden.
dichtbij is vaak eentje langs of door de natuur. En wie in een klein Fries dorp thuis door het raam kijkt heeft een grote kans om een kerktoren te zien. Centraal gelegen en een baken van herkenning. Cultureel- en natuurlijk erfgoed zijn belangrijk in deze tijd. Ze verdienen goed bewaard en kunnen niet zonder steun voor instandhouding.
Postzegel niet nodig
Internationale Kinderhulp Nederland Antwoordnummer 6150 8900 VC Leeuwarden
Wânswert, 52e kerk
Vier het feest met ons mee!
Word donateur! Of steun ons met een bijdrage. Kerken zijn prachtig, van buiten én van binnen. De eeuwenoude gebouwen ontroeren, vertellen verhalen en maken stil. Dit bijzondere Friese erfgoed bepaalt de omgeving: wat is het Friese landschap zónder de honderden kerktorens? Samen met u maken we ons er sterk voor dat deze schat aan cultuurhistorie behouden blijft. Wij beschermen al 50 jaar De Stichting Alde Fryske Tsjerken bewaakt de bijzondere schat aan kerken in Fryslân. In de afgelopen 50 jaar zijn 52 kerken, 7 begraafplaatsen en 2 klokkenstoelen aan ons toevertrouwd. Veel van deze kerken zijn gerestaureerd. Samen met meer dan 300 lokale vrijwilligers geven we de gebouwen een nieuw leven.
Voor dit bijzondere werk hebben we uw steun nodig. Word daarom vandaag nog donateur. Dat bent u al voor € 17,50 per jaar. Bijzonder welkomstcadeau We verrassen u met een bijzonder welkomstcadeau: het boek ‘De Friese Elfkerkentocht’ van dr Justin Kroesen óf het nieuwe boek ‘Levende stenen’ over onze 52 kerken. Vier het jubileumfeest mee en word donateur!
Augsbuurt, 1e kerk
Word vandaag nog donateur van de Stichting Alde Fryske Tsjerken ❑ Ik word donateur voor (minimaal) € 17,50 per jaar en ontvang als welkomstcadeau: ❑ Het boek ‘De Friese Elfkerkentocht’ ❑ Het boek ‘Levende stenen’ ❑ Ik machtig de Stichting Alde Fryske Tsjerken € 17,50 jaarlijks van mijn rekening af te schrijven ❑ Ik word geen donateur, maar machtig de Stichting om jaarlijks een bijdrage van ............... van mijn rekening af te schrijven. Naam: Adres:
N STEUS! ON
PC/Plaats: E-mail: Tel:
Aanmelden kan ook via: www.aldefrysketsjerken.nl/donateur
Iban: Geboortedatum: Datum: Handtekening:
Stuur deze bon (of een kopie daarvan) in een gesloten envelop naar: Stichting Alde Fryske Tsjerken, Antwoordnummer 76 8900 WC Leeuwarden. Een postzegel is niet nodig. Incassant-ID: NL56ZZZ410009590000
FD_hele_19
Jan Kersbergen: ‘Ast my fregest wêr’t wy oer fyftich jier steane as stichting, dan hawwe wy mooglik wol hûndert tsjerken yn ús besit.’
De kerk van Augsbuurt. Deze kerk was de eerste die door de Stichting Alde Fryske Tsjerken werd overgenomen, in 1971. Foto: Stichting Alde Fryske Tsjerken
De kerk van Wânswert, de voorlopig laatste kerk die door de Stichting werd overgenomen. Foto: Stichting Alde Fryske Tsjerken
Stichting Alde Fryske Tsjerken viert aangepast jubileum Het jubileum loopt door ‘corona’ ánders dan gepland, dat is duidelijk. Maar waarnemend directeur Gerko Last van de Stichting Alde Fryske Tsjerken zit niet bij de pakken neer. Het grote symposium is verplaatst naar het najaar. Dat geldt ook voor een bijzondere bootexcursie. Ondertussen gaat het werk van de Stichting door. Een vijftig jaar jong vangnet voor bijzondere kerken in Fryslân.
Tientallen mensen hebben zich spontaan aangemeld als donateur nadat ze de documentaires hebben gezien.’’ De documentaire is onderdeel van de viering van het jubileum. Dat geldt ook voor het nieuwe boek ‘Levende stenen’, met verhalen over de 52 kerken die de Stichting in eigendom heeft. Ook is er een speciale editie van het magazine ‘Alde Fryske Tsjerken’ verschenen, waarin de redactie terugkijkt op de afgelopen 50 jaar én vooruitkijkt: wat wacht de Stichting in de komende 50 jaar?
Waarnemend directeur Gerko Last. ,,Ook als mensen niet gelovig zijn, zeggen ze wel: it is ús tsjerke.’’ Foto: Jan de Boer
,,Soms beseffen mensen niet hoe bijzonder het is dat onze Stichting bestaat’’, vindt Last. ,,Voor veel Friezen is het normaal: de Stichting Alde Fryske Tsjerken is er voor kerkeigenaren die niet meer zelf voor hun kerk kunnen zorgen. Buiten onze provincie wordt er met jaloezie naar gekeken.’’ Ook binnen Fryslân is niet altijd bekend waar de Stichting voor staat, heeft Last de afgelopen maanden ervaren. ,,We kregen veel mooie, positieve maar ook verbaasde reacties op de twee uitzendingen van Fryslân Dok, maart dit jaar. Voor veel mensen was het een eye-opener: wat doen jullie geweldig werk! Dat vertaalt zich ook in nieuwe donateurs.
Steunpilaar Regnerus Steensma Regnerus Steensma uit Kollum is één van de initiatiefnemers van zowel de stichting Oude Groninger Kerken als Alde Fryske Tsjerken – hij woonde mooi in het midden. Steensma was in zijn dagelijks leven liturgiewetenschapper aan de Faculteit Godgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen. Voor de stichting was hij door de jaren heen steeds opnieuw beschikbaar voor bestuursfuncties, onder meer als voorzitter en hoofdredacteur van het donateursblad. Onvermoeibaar publiceerde hij boeken, wetenschappelijke artikelen en maakte hij foto’s van de kerken, van binnen en van buiten. Ook stond hij aan de basis van heel wat exposities met moderne beeldende kunst geïnspireerd op religieuze thema’s. Een klassieker is een van zijn eerste boeken, Vroomheid in hout en steen. Middeleeuwse kerken in NoordNederland (1966). Een oude kerk is meer dan een voorbeeld van de romaanse of gotische bouwkunst, zij weerspiegelt iets van de vroomheid van de bouwers en gebruikers, schreef Steensma. Toen Steensma in 2012 plotseling overleed was hij nog volop aan het werk.
TEVREDEN In het speciale nummer onder meer een interview met Jan Kersbergen (76), sinds 2005 voorzitter van de Stichting. Kersbergen kijkt met tevredenheid terug op de afgelopen vijftig jaar en vat bondig samen wat er allemaal bereikt is. De kerken van de stichting staan er qua onderhoud goed voor, zegt hij. Dat geldt ook voor de organisatie en de financiën: ‘Wy hawwe noch nea read stien.’ De stichting betekent veel voor Fryslân, zegt hij: ‘Wy hâlde foar de provinsje mei de hoarizon yn stân en yn de doarpen in stikje leefberens en ek faak wat ekonomyske aktiviteit yn de foarm fan restauraasjes, ferbouwingen en ûnderhâld oan de tsjerken.’ Kersbergen vertelt in het interview dat terugblikken aardig is, maar hij kijkt ook vooruit. Momenteel is de stichting met vijf, zes kerken in gesprek over een toekomstige overname. De laatste tien jaar is de stichting sowieso actiever geweest met het verwerven van kerken. ‘Ast my fregest wêr’t wy oer fyftich jier steane as stichting, dan hawwe wy mooglik wol hûndert tsjerken yn ús besit.’ VRIJWILLIGERS De organisatie zal daarin moeten meegroeien, zegt Last. ,,We zijn nu met een klein groepje mensen, iets meer dan 4 fte. We verzetten samen met alle vrijwilligers én ons bestuur heel veel werk. Maar als er meer kerken bijkomen, dan zullen we ook met ons kantoor mee moeten groeien.’’ Last prijst de inzet van alle vrijwilligers. ,,Ik vind het echt ontroerend om te zien hoeveel mensen van hun dorpskerk houden, en hoeveel tijd en energie ze erin steken. Zonder al die vrijwilligers zou ons organisatie echt niet kunnen bestaan. Het zegt ook iets over hoe belangrijk de dorpskerk is. Ook als mensen niet gelovig zijn, zeggen ze wel: it is ús tsjerke.’’ BOEK EN MAGAZINE Alle Plaatselijke Commissies van de Stichting krijgen daarom ook het jubileummagazine toegestuurd én ontvangen een exemplaar van het boek ‘Levende stenen’. ,,Een klein gebaar van onze dankbaarheid voor al hun inzet’’, zegt Last. Voor andere belangstellenden is het boek te koop via de website van de Stichting. ,,We hebben op onze site een webwinkel. Daar kan het gekocht worden. Als mensen besluit donateur te worden – en dat zien we natuurlijk graag – krijgen ze het boek bij hun donateurschap cadeau.’’
Een korte geschiedenis Nadat in 1969 de stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) was opgericht nam de Provinciale Kerkvoogdijcommissie van de Nederlandse Hervormde kerk in Friesland contact op met deze stichting. Ze besloot om initiatieven te ontwikkelen om in Fryslân tot een soortgelijke initiatief te komen. Een aantal vertegenwoordigers van verschillende maatschappelijke organisaties en enkele particulieren werden uitgenodigd om te bespreken hoe een nieuw op te richten Friese stichting monumentale kerken in beheer zou kunnen nemen. Deze werkgroep bestond uit Cees Boschma, jhr. Cees van Eysinga, Huib Kreb, Jan Frits Stallinga, Regnerus Steensma en Nanne Wijma. De nieuwe stichting zou een samenwerkingsverband worden voor iedereen die de oude kerken wilde behouden, vanuit welke levensovertuiging of maatschappelijke achtergrond ook. Op 9 september 1970 werd de oprichtingsacte voor stichting Alde Fryske Tsjerken bij notaris Bos te Leeuwarden gepasseerd. Er werd gekozen voor een Friestalige naam van de stichting: stichting Alde Fryske Tsjerken. Dat Alde, Oude, slaat in het bijzonder op de kerken die gesticht zijn voor de Reformatie, dus voordat in 1580 het calvinisme de officiële leer in Fryslân werd. In dat jaar werden de rooms-katholieke kerken en kloosters overgenomen door de overheid, waarna de kerken in protestants bezit kwamen. De 126 overgebleven Friese kerken van voor 1580 hebben bijna allemaal de status van rijksmonument gekregen en dat geldt ook voor veel kerken die gebouwd zijn tussen 1580 en 1850. Heel bijzonder was de relatie met de Friesland Bank, de ‘thuisbank’ van veel Friese bedrijven en instellingen zoals It Fryske Gea, het Fries Museum, het Frysk Orkest en nu dus ook de stichting Alde Fryske Tsjerken. Het kader van de Friesland Bank kreeg van de bank de faciliteiten om bestuursactiviteiten bij die instellingen te vervullen.
De Fryske sjonger en lietskriuwer Marcel Smit speelt tijdens het jubileum in een aantal van de kerken van de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Op de foto het optreden in de kerk van Dedgum. Foto: Stichting Alde Fryske Tsjerken
Al 40 jaar brengt 3xM het evangelie
BEREIKBAAR BEVRIJDING BIJZONDER BOODSCHAP DANKBAAR EVANGELIE
in moeilijk toegankelijke landen, zoals Afghanistan en Somalië. Via programma’s op televisie, internet en mobiel. Los deze puzzel op en maak kans op een cadeaupakket!
3xM bestaat 40 jaar!
INTERNET JUBILEUM KLEURRIJK KOSTBAAR LIEFDE
MOMENTEN PROGRAMMA TELEVISIE TOEKOMST UNIEK WERELD
R
G
E
I
S
I
V
E
L
E
T
B
O
A
R
A
A
B
T
S
O
K
I
T
D
R
A
A
B
K
N
A
D
J
S
K
P
P
J
B
K
L
W
E
Z
M
E
L
R
A
U
U
K
E
R
O
O
I
I
E
O
H
B
T
R
I
N
K
N
O
L
U
G
C
I
E
N
D
E
U
S
L
E
R
R
S
L
E
E
O
V
R
E
N
G
R
A
D
E
R
T
E
N
R
E
T
N
I
M
O
U
E
D
F
E
I
L
B
A
J
M
O
M
O
M
E
N
T
E
N
V
K
A
B
G
N
I
D
J
I
R
V
E
B
Vul je oplossing in op 3xm.nl/puzzelfd of mail naar info@3xm.nl o.v.v. je naam, adres, telefoonnummer en de oplossing. Stuur je liever een kaart? Ons adres is: Antwoordnummer
Maar 3 miljard mensen kennen Jezus nog niet. Ga naar www.3xm.nl/helpen en kijk wat je kan doen.
7067, 3800 TB Amersfoort. Meedoen kan tot 15 mei 2020. Prijswinnaars krijgen schriftelijk bericht.
Leven is ook doorgeven Wilt u ook na uw leven van betekenis zijn voor de natuur in Fryslân ? Door It Fryske Gea als begunstigde in uw testament op te nemen, beschermt u de Friese natuur voor later. Over de mogelijkheden adviseren wij u graag persoonlijk. Ook is er een gratis brochure over nalaten beschikbaar. Voor contact met ons secretariaat bel 0512 – 381448.
Ga naar www.3xm.nl/helpen. Alleen samen vertellen we miljoenen mensen het evangelie van Jezus Christus.
Heb jij oog voor kleur? Het zijn roerige tijden. Voor de een brengt de huidige crisis meer onzekerheid met zich mee dan voor de ander. Ondertussen is de lente begonnen, kleuren komen tot leven. 3xM heeft in haar jubileumjaar oog voor kleur. Kijkt u mee? KLEURRIJKE GESCHIEDENIS ,,We hebben een kleurrijke geschiedenis. Vanaf het ontstaan in 1980 is er veel gebeurd”, zegt directeur Martien Timmer. 3xM brengt het evangelie via moderne media in diverse landen. Eerst kwamen we alleen via televisie de huiskamers binnen, nu ook via internet en sociale media. Waren we eerst actief in makkelijk bereikbare landen, nu zijn we actief in moeilijk toegankelijke landen, zoals Afghanistan, Pakistan, Centraal-Azië en West-Afrika.
bevrijding door Jezus Christus. 3xM heeft oog voor kleurrijke levens en verhalen, voor de bijzondere wegen die God met mensen gaat. Neem bijvoorbeeld Assad (45) uit Afghanistan, een land waar het gevaarlijk is om christen te zijn. Hij kwam tot geloof in Jezus, maar in zijn omgeving kende hij geen christenen. Ze komen immers in het geheim samen. Toch wilde hij zich graag laten dopen. Hij liet een zwembadje in mijn tuin vollopen met water en doopte vervolgens zichzelf. ,,Wat was ik blij!”
KLEURRIJKE LEVENS Wat is er niet veranderd? Onze missie! Al 40 jaar bereikt 3xM miljoenen mensen met een boodschap van liefde en hoop, liefde en
KLEURRIJKE PROGRAMMA’S Ons langstlopende project is Ivoorkust in West-Afrika. Vanuit dit land zenden we, samen met lokale partners, programma’s uit in elf
GEEF JIJ ONS EEN TOEKOMST? Met € 20,- per maand helpt u één van de bewoners in een christelijk tehuis bij Bethlehem.
WWW.JEMIMA.NL/ financiele-adoptie
Franstalige landen. 3xM krijgt erg veel kijkersreacties. Dat komt vooral omdat onze dramaseries aansluiten bij wat er leeft onder de bevolking. We bespreken thema’s als huiselijk geweld, corruptie en aids. ,,Jullie programma liet mij de fatale gevolgen zien van mijn gedrag”, zegt Yaro (22) uit Benin.
KLEURRIJKE TOEKOMST 3xM is er nog niet. Het raakt ons dat zo’n 3 miljard mensen Jezus nog niet kennen. Helpt u mee zodat we door kunnen gaan met ons werk? Ga naar www.3xm.nl/helpen. Alleen samen vertellen we miljoenen mensen het evangelie van Jezus Christus.
Help! de weidevogels redden Het aantal weidevogels neemt al tientallen jaren dramatisch af. Er is steeds minder plek voor bijvoorbeeld de grutto, de kievit en de scholekster. We kunnen het ons niet voorstellen dat ze er binnenkort niet meer zijn. Moeten onze kinderen en kleinkinderen straks deze prachtige vogels missen?
De weidevogel hoort bij Fryslân. Tijd voor actie! Het aantal broedparen van de kievit, grutto, scholekster, veldleeuwerik en de tureluur gaat in onze natuurgebieden omhoog. Een duidelijk signaal dat onze aanpak werkt en vooral voortgezet moet worden. Daarom willen we meer grond aankopen om het leefgebied van de weidevogel uit te breiden. Het aankopen van grond kost echter geld. Steun ons daarom met een gift.
Maak uw gift over op NL17 RABO 0309 0803 55 Dit kan ook via www.itfryskegea.nl/red-de-weidevogel
Uw bijdrage is nú hard nodig en wordt daarom zeer op prijs gesteld. Namens de natuur: Bedankt!
Provinciale vereniging voor natuurbescherming in Fryslân
Postbus 3 9244 ZN Beetsterzwaag 0512-381448 www.itfryskegea.nl info@itfryskegea.nl