NoordZ september 2021, Drenthe

ZW

D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

‘MENSEN HELPEN IN DE JUNGLE VAN DE ZORG’ RALPH KOPPERS VAN INDIVEO PAGINA 16

ADVERTENTIE

Succesvol ecosysteem life science groeit naar landelijk niveau Wereldwijd zorgt Covid-19 voor een verdubbeling van de investeringen in life science en medische technologie. De sector in het noorden is verenigd in LIFE Cooperative en goed voor 4.000 fte en 400 miljoen omzet. En met stevige ambitie, want de krachten worden nu op landelijk niveau gebundeld. LIFEbestuursleden Linda Dijkshoorn en Ton Vries het lichten het toe.

Linda Dijkshoorn (EV Biotech) Linda Dijkshoorn groeide met haar start-up in 2,5 jaar tijd van 6 naar 18 mensen. Ton Vries is al decennia het gezicht van het 550 mensen tellende Symeres (het voormalige Syncom) en sinds 2015 van LIFE Cooperative. Samen met Peter Ketelaar (ICON), Ep Oosting (Ardena) en Johannes Wolters (Lode Holding) vormen ze het bestuur van de LIFE Cooperative De sector die we in de regio verenigen staat er met 40 bedrijven, 4.000 fte en 400 miljoen omzet heel goed voor. We zijn het afgelopen jaar met 6,5 procent gegroeid, meer dan het landelijk gemiddelde. We hebben ook de start-ups in life science en medische technologie binnen LIFE een eigen plek gegeven en we zetten stevig in op het belang van human capital. De volgende stap is dat LIFE de krachten op nationaal niveau bundelt met andere pharmahubs van Nederland, zoals die in Leiden en Oss. Met hen zetten we gezamenlijk in op een Nationale aanvraag bij het Groeifonds van het Ministerie van Economische Zaken , vat Ton Vries de actualiteit samen.

Uitnodiging Start-ups in medische technologie en life science zijn voor veel jonge mensen aansprekende voorbeelden van tech- georiënteerd internationaal ondernemerschap en van groot belang voor professionalisering van de keten. Als jonge ondernemers zijn we blij dat we nu onze eigen plek hebben in LIFE Cooperative. Het werkt, want binnen een jaar zijn al 15 jonge bedrijven lid geworden! Om hun belang voor de regio kracht bij te zetten en ze beter zichtbaar te maken, nodig ik daarom graag bestuursvoorzitter Jouke de Vries van Rijksuniversiteit Groningen uit voor onze volgende start-up- borrel , vult Linda Dijkshoorn met een welgemeende knipoog aan.

Als CEO van de start-up EV Biotech is ze sinds begin dit jaar bestuurslid van LIFE en sinds kort ook van Holland Bio, belangenbehartiger van de sector in Nederland.

Landelijke samenwerking Ton Vries: De impact van Covid-19 heeft er toe geleid dat er in Nederland maatschappelijk en bestuurlijk veel aandacht is gekomen voor de beschikbaarheid en productie van

Ton Vries (Symeres) geneesmiddelen. We hebben ervaren hoe kwetsbaar we zijn op dat gebied, terwijl Nederland tegelijk een sterke traditie en goede naam heeft in pharma. De vraag is nu hoe we die aandacht en zorg in concrete actie kunnen omzetten. Met Leiden en Oss nemen we het initiatief voor een nationale aanvraag bij het Groeifonds. Die aanvraag concentreert zich rond de financiering van duurzame geneesmiddelenproductie in Nederland, de ontwikkeling en productie van kleinschalige medicijnseries ten behoeve van specifieke doelgroepen met zeldzame ziekten en de versterking van de landelijke ketensamenwerking.

Het model van LIFE Cooperative dient daarvoor als basis. Pharma is een wereldwijde miljardenindustrie waarin je niet op nationaal niveau de concurrentie aan wilt gaan, maar juist moet samenwerken om internationaal en regionaal impact te hebben.

Ton Vries: LIFE Cooperative wil actiever de maatschappelijke en economische rol van life science en medische technologie als belangwekkende en perspectiefrijke sector uitdragen. De omzet en werkgelegenheid nemen sterk toe, net als aandacht van investeerders en financiers. Bovendien moet de sector verduurzamen om van ingredienten van fossiele herkomst naar plantaardige alternatieven te komen. Het perspectief van de sector is enorm en daarom hebben we voor Human Capital een strategie ontwikkeld. Om de coöperatie en haar leden te faciliteren in duurzame groei, werken we aan het opleiden en behouden van kwalitatief en voldoende talent. Dat doen we samen met kennisinstellingen zoals RUG, UMCG, Hanzehogeschool Groningen, Noorderpoort en Drenthe College. Zo kunnen we opleidingen ontwikkelen die optimaal aansluiten bij de behoefte van de arbeidsmarkt. LIFE Cooperative is uitgegroeid tot life science banenmotor van Noord-Nederland en biedt mensen de mogelijkheid een levenslange carrière te ontwikkelen, van bijvoorbeeld onderzoekanalist tot CEO.

Succesvol groeien Als ervaringsdeskundige van een snel gegroeide start-up in medische technologie juicht Linda Dijkshoorn het belang van brede kennisontwikkeling toe. Als oprichters hebben we soms pijnlijk gemerkt dat het vooral schort aan andere vaardigheden dan de technische kennis van het onderzoekswerk. Om succesvol te starten en te groeien naar het niveau van scaleup, is het noodzakelijk om ook kennis te hebben van netwerken, van werving en selectie van personeel, marketing, communicatie en van financiering, investeringen en fondsenwerving.

De sector ontwikkelt zich mede door digitalisering razendsnel en is meer dan ooit op elk niveau in de keten internationaal georienteerd. In Groningen is er weliswaar ondersteuning vanuit de universiteit via Venturelab North en van start-up ondersteuner en promotor Founded in Groningen, maar het is noodzakelijk om in de keten verankerd te zijn. Daardoor kunnen we de specifieke behoeften van en de aandacht voor jonge bedrijven beter borgen en sneller kennis en ervaring uitwisselen met mensen van langer bestaande bedrijven en met het onderwijs.

Ecosysteem om de wereld te verleiden Ton Vries: Door effectiever en efficienter met jonge en bestaande bedrijven samen te werken en kennis, materialen, faciliteiten en locaties te delen en waar mogelijk gezamenlijk in te kopen, versterken we het ecosysteem van onderzoek, ontwikkeling, ondernemerschap en valorisatie.

Daardoor groeit onze innovatiekracht en impact op de regio. Dat is ook het doel van Open Diagnostics, waarmee we Noord- Nederland met subsidie van SNN op de kaart zetten als wereldwijd expert in diagnostica. We willen meer grote marktpartijen verleiden om hier in het noorden ontwikkelingsopdrachten uit te zetten.

We hebben de kennis, de bedrijven en de tools.

Die krachtenbundeling versterkt het innovatieve onderzoek- en ondernemersklimaat in het noorden! www.lifecooperative.nl

EEN LESJE SAMENWERKEN IN/UIT HET NOORDEN en lesje samenwerken, zo kan deze NoordZ worden samengevat. Want als ze ergens elkaar opzoeken in Drenthe, Friesland en Groningen, dan zijn het wel de mannen en vrouwen in de life science en health sector.

De groei zet zeker door en nieuwe ontwikkelingen staan op stapel. Met Ben Feringa, de Nobelprijswinnaar, als boegbeeld wordt druk gewerkt aan het mogelijk maken van het op een groene manier produceren van medicijnen. Hier, in het Noorden!

Soms per toeval. Dan loopt Gerrit Baarda, de oprichter van ZiuZ in Gorredijk, op de gang van Medisch Centrum Leeuwarden Hessel Bouma tegen het lijf. Deze Friese ingenieur heeft dan een technologie ontwikkeld die chirurgen moet helpen om na het verwijderen van een deel van de darmen die op de juiste plek, daar waar de doorbloeding goed is, weer aan elkaar te plakken. Chirurgen zien dat niet altijd goed, het apparaat van Bouma wel. Hij is klaar voor de volgende stap: van een prototype een marktrijp product maken.

Daar konden ze hem in Gorredijk wel mee helpen.

Voor het informeren van patiënten bedacht Indiveo in Leeuwarden animatiefilmpjes waarin stap voor stap een onderzoek, behandeling of operatie wordt uitgelegd. Dat werkt omdat beelden beter beklijven dan woorden.

Het levert ook tijdwinst op voor het zorgpersoneel. Patiënten komen goed geïnformeerd en vaak minder ongerust bij de arts waardoor gesprekken korter zijn of zelfs niet meer nodig.

E

De zorg kostbare tijd uit handen nemen, is ook waar ze bij Lode Holding mee bezig zijn.

Het Groninger familiebedrijf dat apparaten bouwt voor de sporter en mensen die revalideren, werkt met ict’ers aan de mogelijkheid om deze op afstand in te stellen en de resultaten te volgen. Dat betekent minder gereis voor de – vaak moeizaam ter been zijnde – patiënt en minder druk op het spreekuur.

Het citaat op de cover ‘Mensen helpen in de jungle van de zorg’ is van Ralph Koppers, longarts en mede-oprichter van Indiveo.

Indiveo maakt animaties van operaties, behandelingen en onderzoeken die patiënten op hun gemak thuis kunnen bekijken.

De beelden beklijven vaak beter dan het gesprek met de arts, waarvan patiënten vaak maar 20 tot 40 procent van onthouden, aldus Koppers op pagina 16.

Ook het Universitair Medisch Centrum Groningen is een bron voor start-ups die naar verloop van tijd hulp nodig hebben om de laatste, tijdrovende en veel geld kostende stappen te zetten naar een techniek die of product dat de wijde wereld in kan. Daarvoor is in Groningen Life Cooperative opgericht, een coöperatie die de toevalligheid van elkaar tegenkomen in de gang meer moet structureren. En met succes. De coöperatie telt inmiddels meer dan 40 bedrijven, 4000 banen en ruim 400 miljoen euro omzet.

COLOFON

INHOUD

NoordZ is een bijlage van NDC mediagroep

04

Noorden ontwikkelt zich snel tot Life Science-regio Een stand van zaken met een veelbelovend toekomstperspectief

Samenstelling & eindredactie Jan Rozendaal Roel Snijder

08

ZiuZ is lekker aan de bal in de medtech-wereld Van algoritmen in veiligheid, naar kunstmatige intelligentie in het ziekenhuis

11

Eerlijk verdiend Column Ronald Mulder

12

Een ligfietsergometer voor in bed. Om geen tijd te verliezen Lode Holding helpt ook coronapatiënten zo snel mogelijk weer op gang

16

Beeldende zorgtaal Met animaties patiënten beter informeren

19

SeaQurrent vliegert onder water Hoe staat het ervoor met de start-up die al eerder in NoordZ voorbijkwam?

22

‘Feike Sijbesma’s strijd voor breder belang verdient navolging’ De Spiegel met Peter Ketelaar, Vice President Global Bioanalytical Services van Icon

26

‘Met onze zuinige houding doet Nederland zichzelf tekort’ Interview met econoom Coen Teulings, oud-directeur CPB

Vormgeving Alie Veenhuizen Telefoon bijlagenredactie 050-5844229 058-2845477 E-mail bijlagen@ndcmediagroep.nl Advertenties/branded content Multiplus Media, Drachten T: 06 44 91 12 63 E: s.osinga@mulitplusmedia.nl

Volg NoordZ ook online op het blog: www.noordz.nl

En zo is er nog veel meer te lezen in deze NoordZ. Namens de redactie, veel leesplezier.

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 3

NOORDEN ALS LIFE SCIENCE-REGIO

Groeiend en veelbelovend. Dat zijn karakteristieken die uitstekend passen bij de sector Life Science & Health in Noord-Nederland. Afzonderlijke initiatieven doen het goed, de vorderende samenwerking is de sleutel naar meer succes.

Tekst Jean-Paul Taffijn Illustratie Job van der Molen

edicijnen die niet van ver komen, maar vlakbij huis worden geproduceerd. En dan ook nog op een groene, duurzame manier. Dat is geen noordelijke luchtfietserij. Het is een streven dat hard bezig is realiteit te worden, dankzij grote inspanningen in het hele land, op initiatief van Noord-Nederland.

Dat is niet onlogisch. Het Noorden ontwikkelt zich steeds sneller als Life Science & Health-regio.

M

Het meest tot de verbeelding sprekend in deze sector is waarschijnlijk de baanbrekende technologie die artsen en patiënten terzijde staat. Van groeibriljant Reducept (Virtual Reality als pijnbestrijder) in Leeuwarden via PulmoTech (monitoringsysteem voor beademingspatiënten) in Leek tot Detact Diagnostics (mobiele bacteriënmonitor) in Groningen. En zo zijn er nog heel veel, waarvan sommige de ladder van de internationale medtech-wereld snel beklimmen. Elk jaar worden er tientallen start-ups gesticht.

Hoe kan dat? Dat heeft in eerste instantie te maken met de aanwezigheid van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), dat onmiskenbaar de grootste katalysator is. Maar ook het Medisch Centrum Leeuwarden blijkt steeds meer een goede springplank; van medische vinding naar business. Cijfers liegen niet. De sector groeide in 2020 in Noord-Nederland harder dan het landelijke gemiddelde.

De vindingen en start-ups van briljante wetenschappers dragen daar flink aan bij, toch zijn het de ‘grote jongens’ die ook heel belangrijk zijn. Bedrijven als Certe, Lode Holding, Icon (voorheen PRA Health) en Innocore zijn er een paar. De samenwerking tussen die grote jongens, de beginnende ondernemers, maar ook onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en investeerders die het succesverhaal schrijven. Waar de uit de biologie geleende term ecosysteem hier vaak genoemd wordt, geldt nog zo’n andere biologische realiteit: symbiose. Het netwerk wordt steeds fijnmaziger, zodat alle partijen er hun voordeel mee doen.

UITHANGBORD Hét uithangbord van dat ecosysteem is Life Cooperative. Die naam zegt al dat het meer is dan een netwerk, het is een coöperatie.

Ze begon zes jaar geleden als Healthy Ageing Business Coöperatie, maar veranderde de titel een jaar later al, omdat snel bleek dat Life Sciences & Health in NoordNederland meer is dan healthy ageing alleen. Inmiddels herbergt de club meer dan veertig bedrijven en is ze goed voor meer dan 4000 fte en boven de 400 miljoen euro omzet.

4 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

De innige samenwerking heeft grote gevolgen. Projecten die enkele partijen moeilijk van de grond krijgen, maken nu wel kans. ,,Je kunt groter gaan denken, en dat doen we ook’’, vertelt Edward van der Meer. Hij is directeur van Triade, het vehikel dat vanuit het UMCG ontstond om beloftevolle ondernemingen te helpen met kennis, talent, markt, faciliteiten en kapitaal. Hij is ook CEO van de Campus Groningen, de fysieke plek waar onderzoek, onderwijs en ondernemen samenkomt.

Van der Meer ziet de potentie van de Life Cooperative. ,,Alleen al het gegeven dat we nu beter op de bril hebben wat we in het Noorden allemaal kunnen en doen, levert kansen op. We zijn aan het verbinden en het coöperatiedenken is ons hier niet vreemd. We gunnen elkaar ook wat.’’

De bedrijven delen onderling kennis, talent, materiaal en locaties. Dat leidt tot mooie initiatieven, voor de bedrijvige leden zelf, maar ook voor het geheel.

Move2Innovate bijvoorbeeld is een proeftuin waarin ondernemers en onderzoekers samenwerken om de markt van verantwoord bewegen te bedienen. Pharma Portal is nog zo’n initiatief vanuit de coöperatie. De faciliteit helpt onderzoekers en ontwikkelaars die aan geneesmiddelen werken hun project marktrijp te maken.

BREDER AANBOD De Life Cooperative helpt niet alleen de ondernemingen uit haar eigen sector vooruit. Het is nadrukkelijk de bedoeling om ook andere takken van sport te verbinden: het noordelijke MKB, de IT-sector, de industrie: die kunnen allemaal profiteren door de handen ineen te slaan met de ondernemingen die zich op het vlak van Life Science & Health bewegen.

Ton Vries ziet die samenhang steeds meer vorm krijgen en de voordelen komen bovendrijven. Vries (Symeres, Bio BTX) stond als bestuurder aan de basis van de Cooperative. ,,De club is flink ontwikkeld.

Het begon als een vrij los samenwerkingsverband, maar de professionalisering is hard gegaan. We profileren ons nu als regio. Op beurzen werken onze bedrijven samen bijvoorbeeld. Samen hebben ze een breder aanbod voor klanten.’’

Het noordelijke samenwerkingsverband ontwikkelt zich nog steeds. Vries: ,,We staan niet stil. Er is verjonging in het bestuur, we krijgen specialistische takken zoals human capital en scholing. Ook in vergelijking met andere verbanden elders in het land doen we het echt goed. Ons voordeel is dat we niet de reusachtige

bedrijven hebben. De meeste van onze leden zijn niet direct concurrenten. Iedereen heeft voordeel bij samenwerking.’’

De sterke groei van de sector kreeg als gevolg van covid nog een extra duw. ,,Wereldwijd verdubbelde de financiering in de sector vorig jaar. Daar hebben wij in het Noorden baat bij. Bijna alle bedrijven opereren internationaal, de start-ups profiteren van de extra mogelijkheden die zij hebben.’’

De leden van de coöperatie hebben een duidelijk doel voor ogen: wereldwijde impact. Toch moet Noord-Nederland voor niets minder dan dat gaan, vindt Van der Meer. ,,Als je door je oogharen kijkt, zie je een groot ecosystemen ontstaan dat zich gedraagt als een internationaal bedrijf. Met productiefaciliteiten, ongekende onderzoeksmogelijkheden, heel veel kennis en kunde en een grote wil om het samen te doen. Dat is niet alleen wensdenken. Wij merken nationaal en zelfs internationaal dat wij als Noord-Nederland steeds meer gezien worden als regio waar je moet zijn als je iets met Life Science & Health wil.

Ondernemingen zijn geïnteresseerd, studenten zoeken specifiek Groningen er op uit.’’

KOPLOPER Momenteel werkt ‘Noord-Nederland’ aan een bijzonder project in dit verband. Het wil – in samenwerking met andere landelijke regio’s – meer medicijnen gaan produceren. Dat is een gedachte die al langer leeft, juist ontstaan na het kijken door de oogharen dat Van der Meer al noemde. De medicijnproductie concentreert zich steeds meer in Azië en die afhankelijkheid heeft af en toe negatieve gevolgen, zoals haperende toevoer en stijgende kosten.

Van der Meer: ,,Wij zijn goed in chemie, we zijn goed in het onderzoek in de eerste fase.

Op kleine schaal produceren we al medicijnen. We hebben kennis en we hebben de wil. Daar komt nog een heel interessant facet bij: Noord-Nederland is ook koploper in de biochemie. Verbind dat allemaal en we zijn in staat om op een veel duurzamere, groenere manier medicijnen te produceren.’’

Bij het Nationaal Groeifonds (ook bekend als het Wopke-Wiebesfonds) loopt nu een aanvraag om die wens realiteit te maken.

Dat gebeurt met grote inspanning van Campus Groningen en de Life Cooperative, onder andere met de ‘Groningse’ nobelprijswinnaar Ben Feringa als voortrekker.

Van der Meer: ,,Die noordelijke profilering hierin is nieuw. Dit kan echt heel groot worden, voor heel Nederland, maar zeker ook voor het Noorden.’’

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 5

ADVERTENTIE

Wetenschap en hightech voor voedsel en uiterlijke verzorging De producten van Vitablend verrijken voeding, voedingssupplementen en verzorgingsproducten. Met de vitaminepremixen en antioxidantsystemen van Vitablend worden de eindproducten van deze branches naar een hoger niveau getild. Fortification en protection noemen ze dat zelf, waarbij gedoeld wordt op verrijken van voedsel en het beschermen van voedsel tegen oxidatie. Wij doen dit op onze eigen speciale wijze , zegt Marc Duchene, Global Sales Director. Vitablend is daarmee in korte tijd uitgegroeid tot wereldspeler in haar branche. Marc Duchene en Hilbert Bakker, Managing Director Vitablend Wolvega, geven inzicht in de werkwijze van Vitablend.

Jaarlijks dubbele cijfers groei Al sinds de oprichting, precies twintig jaar geleden, voorziet Vitablend in een behoefte. We gingen iets doen wat nog niet bestond in Nederland , zegt Marc. We gingen maatwerkgerichte oplossingen bieden voor bedrijven in de voedings- en verzorgingsindustrie.

Maatgericht betekent dat elk leveringsproject uniek is, een eigen samenstelling heeft. Met onze expertise kan een producent op zijn beurt zijn eindproduct weer dichter bij de eisen en wensen van de klant brengen.

Babyvoeding die buikkrampjes voorkomt, bijvoorbeeld. Welke ingrediënten moeten toegevoegd worden en in welke verhoudingen?

Welke productieprocessen zijn daarvoor nodig?

Hoe borgen we de allerhoogste kwaliteitseisen?

Wetenschappelijk onderzoek geeft ons de antwoorden. Onze ingenieurs vertalen die naar geoptimaliseerde processen. Onze operators bewaken de productieprocessen. We doen dus meer dan alleen produceren. We zien onszelf als serviceverlener. Met die aanpak zijn wij de unieke partner voor innovatie.

Hilbert: Die service en werkwijze slaan aan.

Eerst in Nederland, toen volgde Europa en inmiddels hebben we vestigingen in Azië en de USA. We realiseren elk jaar een groei die in de dubbele cijfers loopt.

Training Within Industry We zijn doelgerichte serviceverleners.

We werken met hightech middelen in een zorgvuldige gecontroleerde, hygiënische omgeving. Zowel de processen, van engineering tot proces-operating, als de eindproducten worden zorgvuldig geëvalueerd , zegt Hilbert. De knowhow en mindset zijn belangrijk en specifiek.

Daarom verzorgen we zelf de scholing met onze eigen Vitablend Academy. We maken onder andere gebruik van TWI (Training Within Industry).

Vaardigheden worden geleerd onder begeleiding van supervisors en in de praktijk. Best practice staat voorop. Dat betekent dat Het is een realistische scholingsmethode.

Belangrijke aspecten zijn voordoen, uitleggen en

handelen. Vaardigheden worden geleerd onder begeleiding van supervisors en in de praktijk. Best practice staat voorop. Dat betekent dat vaardigheden als reflectie, onderzoek en analyse nodig zijn. Werkt dit nog goed? Kan het beter?

Hoe kom ik tot die kennis?

Geen heilige huisjes Leren en ontwikkelen is in de organisatie verweven. Te allen tijde hoge kwaliteit leveren vraagt om continue aandacht. Regelmatig worden er audits gedaan. Externe partners controleren ons, maar ook intern is evaluatie een constante.

Evaluatie betekent ook dat je met elkaar zoekt naar verbeteringen. Er is geen plaats voor heilige huisjes en al helemaal niet voor protocollen die ooit ergens voor dienden, maar inmiddels alleen nog maar bestaan omdat ze ooit zijn ingevoerd.

Verantwoordelijke professionals die meedenken in het proces, voelen zich bij ons thuis , zegt Hilbert.

Marc: Daarnaast biedt onze internationale en groeiende context carrièrekansen. Ik denk daarbij niet alleen aan doorgroeien naar hogere functies, maar, ook samen met ons moederbedrijf Barentz,

aan horizontale verbreding, omscholing naar andere functies of een avontuur in het buitenland.

Bij Vitablend ben je onderdeel van iets groots.

Wie zich daartoe aangesproken voelt is welkom.

Hoge kwaliteitseisen Vitablend vermengt de benodigde grondstoffen, zowel vloeistoffen als droog, tot een halffabricaat.

Een andere verwerkingswijze is spray drying.

Daarbij worden vloeibare grondstoffen gedroogd.

Het drogen van vloeistoffen geeft een logistiek voordeel, een voordeel op gebied van houdbaarheid en een voordeel in verdere verwerkingsprocessen. Welke techniek we ook toepassen, uiteindelijk moet in een theelepeltje van het product de verhoudingen van de verschillende grondstoffen hetzelfde zijn als in een grootverpakking. Wetenschappelijke kennis over gedragingen van grondstoffen en verwerkingsprocessen die de werking daarvan niet schaden zijn onontbeerlijk. Medische voeding, babyvoeding, maar ook onze andere producten eisen die hoge kwaliteit. wwww.vitablend.nl

ADVERTENTIE

Onderzoekarts Jart Oosterhaven op z n plek bij ICON ICON, voorheen PRA Health Sciences, is één van de grootste werkgevers in NoordNederland. De specialist op het gebied van geneesmiddelenonderzoek biedt alleen al in de kliniek in Groningen werk aan ruim 700 medewerkers, waaronder artsen, verpleegkundigen en facilitair medewerkers.

Jart Oosterhaven Daarnaast werken er vanuit de diverse kantoorpanden rondom de kliniek en in het Bioanalytisch Laboratorium in Assen nog eens honderden medewerkers aan het gezamenlijke doel: bijdragen aan een belangrijke stap in de ontwikkeling van nieuwe of verbeterde medicijnen, om de kwaliteit van leven van patiënten te verbeteren.

Cruciale rol Als Contract Research Organization (CRO) levert ICON onafhankelijk onderzoeksdiensten aan onder andere farmaceutische en biotechnologische bedrijven. Dit noemen we clinical research, een tamelijk onbekend fenomeen in de maatschappij, terwijl het een cruciale rol speelt bij de ontwikkeling van geneesmiddelen en vaccins. En dus letterlijk van levensbelang is. We spreken met Jart Oosterhaven, onderzoekarts bij de Nederlandse tak van de multinational: ICON Early Development Services Groningen. Hier richt men zich op vroeg fase geneesmiddelenonderzoek. De eerste toediening van een geneesmiddel bij mensen, meestal een kleine groep gezonde deelnemers die op vrijwillige basis meedoet aan geneesmiddelenonderzoek.

Muzikant of geneeskunde Jart is sinds augustus 2020 werkzaam als onderzoekarts bij ICON in Groningen. Na een carrière die hem langs diverse organisaties in de medische sector voerde, voelt hij zich bij ICON uitstekend op z n plek. Het begon allemaal met de keuze tussen muzikant of geneeskunde, waarvoor Jart in zijn puberteit stond. Het werd uiteindelijk geneeskunde, hoewel hij ook nog altijd een aardig partijtje saxofoon speelt. Na zijn studie geneeskunde werd hij in Nieuwegein een half jaar arts-niet-in-opleiding-tot-specialist (ANIOS).

Vervolgens kwam ik in het UMCG terecht, waar ik de opleiding tot dermatoloog ging volgen. Dit heb ik eerst gedurende een half jaar gedaan,

waarna ik ruim vier jaar met veel plezier full-time promotie onderzoek in het UMCG heb gedaan en ben gepromoveerd. (titel proefschrift: Hand eczema Impact, treatment and outcome measures red.) Vervolgens heb ik nog een half jaar mijn opleiding tot dermatoloog gevolgd en kwam ik er achter dat mijn voorkeur bij het werken in de wetenschap lag. Ik wilde me echt verdiepen in onderzoek en dat kon daar onvoldoende.

Verdieping Jart stopte rigoureus met de opleiding en ging zich een paar maanden oriënteren. Via een recruiter kwam hij in contact met ICON. Gesprekken volgden en al snel kwam Jart er achter dat de verdieping die hij zocht bij ICON ligt. Ik voelde meteen dit is het gewoon . Dit werk houdt veel meer in dan alleen mensen keuren. Ik ben vanaf het begin bij onderzoeken betrokken. Gezamenlijk met de afdeling schrijven we een protocol over de uitvoering, de veiligheid en de ethiek. Daar ben ik verantwoordelijk voor.

Het protocol is het belangrijkste onderdeel van elke studie. Het moet veilig en het moet goed.

In de uitvoering controleren we vrijwel continu of datgene gebeurt wat we hadden voorzien.

Daarbij kan bijvoorbeeld de dosis die we toedienen steeds een beetje worden verhoogd.

Ondertussen controleren we bijvoorbeeld het bloed van de deelnemer, het hart en via gesprekken vragen we hoe het gaat. Is de groep deelnemers vertrokken, dan gaan we evalueren. Is er bijvoorbeeld een afwijking gesignaleerd dan wil je graag weten waar dat vandaan komt. Daarnaast hebben we de refereermomenten, waarin artsen elkaar op de hoogte houden van de ontwikkelingen in het veld. Kortom, dit werk is 100 procent op onderzoek gericht, waar je elders onderzoek er vaak bij moet doen. Ja, dit is precies waarnaar ik op zoek was. Je gaat echt de diepte in en dat past bij mij.

Dynamisch Geen dag is hetzelfde en dat houdt je scherp , gaat Jart verder. Al het werk dat ik hier doe moet kloppen, het moet perfect zijn, dat is uitdagend.

Als onderzoekarts ben je met allerlei fasen van diverse studies bezig, dat maakt het enorm dynamisch. We doen tussen de 50 en 60 onderzoeken per jaar, het ene onderzoek is kort, een ander duurt soms wel anderhalf jaar.

Eindverantwoordelijk zijn voor een onderzoek geeft druk, maar het past mij als een jas.

Vergeleken bij eerdere werkgevers is ICON erg informeel, de deuren staan altijd open en dat is prettig, want in dit werk moet je ongelofelijk veel communiceren. Daarnaast stimuleert ICON je persoonlijke ontwikkeling. Heb je interesse in bepaalde facetten van wetenschap, zoals database programmering, klinische farmacologie of project management, dan biedt ICON vele kansen. Je hebt hier mogelijkheden om je te ontplooien. Bij ICON staat voorop wat je als mens brengt.

Vacatures In de uitvoering van het vroege fase onderzoek behoort ICON Groningen tot de grotere locaties in Europa en zelfs wereldwijd. We beschikken over 150 bedden, waarvan de helft permanent bezet is. De zoektocht naar nieuwe medewerkers gaat vrijwel continu door. Zo is er ruimte voor 2 onderzoekartsen, die net als Jart graag de diepte in gaan en voor wie geen uitdaging te groot is.

Een andere opgave is het vinden van voldoende deelnemers , besluit Jart. Gelukkig is sinds corona duidelijk geworden hoe belangrijk het onderzoek naar geneesmiddelen en vaccins is. Die bewustwording is gegroeid en daarmee neemt ook de bereidheid toe om als gezonde deelnemer mee te doen aan geneesmiddelenonderzoek. www.geneesmiddelenonderzoek.nl

ZiuZ vergaarde roem met de ontwikkeling van software om kinderporno te detecteren en analyseren. Wereldwijd helpt het algoritme opsporingsdiensten.

Intussen is het bedrijf in Gorredijk ver met een nieuwe missie: de ondersteuning van medisch specialisten in het herkennen van ziektebeelden.

GERRIT BAARDA

‘We wilden het proces meer in eigen hand hebben, om sneller te kunnen leveren, om flexibeler te zijn’

BERT GARLICH

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Catrinus van der Veen En dan kan de ‘voetbalwedstrijd’ serieus beginnen. ,,Ik heb het gevoel dat we al spelen. Ik vind het proces geweldig. Veel is nieuw, alles is interessant. Van het overleggen met alle aandeelhouders tot het werken met verschillende partijen, de juridische inkleding, alles. Als je dan ook nog merkt dat de interesse vanuit de hele wereld voor de technologie groot is, dan weet je dat je met iets moois bezig bent.’’

en pluchen Nemo – de beroemde animatievis – siert een hoek van de werkkamer van Gerrit Baarda.

Voor de oprichter van ZiuZ is het beest een belangrijk symbool.

Nemo betekende de eerste schreden op het medtech-vlak. Of, zoals hij het zelf zegt: ,,Ik wilde meevoetballen in die wereld en dat begon met Nemo.’’

E

Het is de naam van een project dat ZiuZ drie jaar geleden begon samen met het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en staat voor Next Move in Movement Disorders. Het doel is dat de Friese technologie verschillende – lastig herkenbare – vormen van bewegingsstoornissen onderscheidt.

Inmiddels voetbalt ZiuZ op meer velden. In samenwerking met het het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) en het Amsterdam Medisch Centrum (AMC) ontwikkelt het bedrijf technologie die de arts tijdens een darmonderzoek adviseert of een poliep goed- of kwaadaardig is. Polar heet dat project. ,,Zowel Nemo als Polar is veelbelovend, maar voor beide projecten geldt dat we meer data moeten verzamelen, zodat onze kunstmatige intelligentie echt in staat is goede conclusies te trekken.’’

Daar wordt hard aan gewerkt, in verschillende ziekenhuizen. Baarda: ,,We boeken

zeker vooruitgang, maar het is lastig. Toen we er een paar jaar geleden mee begonnen, had ik gehoopt nu wel zo’n beetje zicht te hebben op een product, op een businessmodel. Maar daarvoor is het nu nog te vroeg, dus lijnen we met onze partners op om verder onderzoek te doen en data te verzamelen.’’

Dat betekent dat er meer tijd, meer moeite en meer geld in gaan, hoewel dat allemaal te overzien is. ,,Het apparaat is klaar, nu moeten we aantonen dat we de specialisten er écht mee kunnen helpen. En dat kan alleen als de ziekenhuizen doorgaan met informatie verzamelen. Het meeste werk ligt dus aan die kant voorlopig.’’

WAARDEVOLLE INFORMATIE Dan is er nog een derde project in de medische hoek, een project dat in een veel verder gevorderd stadium is. Een project ook, dat in tegenstelling tot veel andere producten van ZiuZ, geen gebruik maakt van kunstmatige intelligentie. Maar wel van technologie die voor het brein van de meeste mensen niet te bevatten is. De bedoeling

8 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

ZIUZ IS MET IETS MOOIS BEZIG

en uitkomst van Lapvas-Imaging is dat wel: op het beeldscherm van een chirurg wordt met kleuren duidelijk gemaakt waar de doorbloeding van de darmen goed is, en waar minder. Dat is uiterst waardevolle informatie voor de chirurg die een deel van de darmen moet verwijderen. Als het mes wordt gezet in een goed doorbloede locatie, dan is de kans dat de twee delen later weer goed hechten, veel groter. ,,Dit is een operatie die 12.000 keer per jaar wordt uitgevoerd. Het komt best vaak voor dat er complicaties zijn in de vorm van lekkage omdat de delen van de darm niet goed hechten vanwege slechte doorbloeding. Met behulp van onze technologie kunnen we wat dat betreft echt een verschil maken.”

Die technologie is duizelingwekkend. Ze werkt met verschillende kleuren lasers en spiegelsystemen. Om het te begrijpen is de vergelijking met een autosnelweg handig.

Als je langs de kant auto’s voorbij ziet komen, valt het op dat die meer vervagen naarmate ze sneller voorbij rijden. Met dat

principe werkt het systeem van ZiuZ ook.

Sneller – en dus beter – stromend bloed licht op het beeldscherm anders op dan zwak stromend bloed.

‘Het apparaat is klaar, nu moeten we aantonen dat we de specialisten er écht mee kunnen helpen’

,,Wij hebben het niet zelf bedacht. Die eer komt toe aan Hessel Bouma en zijn team.’’

Zeven jaar geleden zag de Fries kansen in het systeem en stichtte hij de start-up Limis, een spin-out vanuit het MCL. Baarda: ,,We kwamen elkaar tegen op de gang in het MCL. Zo toevallig kan het soms gaan. Hessel was al aan het testen met een prototype en toe aan de ontwikkeling van een marktrijp product. En dat is iets dat wij goed kunnen.

We besloten de handen ineen te slaan.’’

WEDSTRIJD Inmiddels draaien chirurgen in het MCL en in Ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten proef met de technologie. Ze verzamelen waardevolle informatie. In Gorredijk wordt intussen gewerkt aan het definitieve ontwerp. De certificering loopt, de patentaanvragen zijn de deur uit. ,,Ik denk dat we nog anderhalf jaar nodig hebben, en dan is Lapvas productrijp.’’

Gerrit Baarda besloot zich een paar jaar geleden volledig op ‘gezondheid’ te storten.

Voor de andere AI-producten van ZiuZ fungeert de grondlegger vooral nog als adviseur. Beeldherkenning in dienst van opsporingsdiensten is misschien wel de bekendste tak van het bedrijf, maar eigenlijk schuurt ZiuZ al jaren veel meer tegen de medtech aan. Van de machines die apothekers helpen bij de automatische dosisuitgifte van geneesmiddelen, werden er wereldwijd al zeshonderd verkocht.

GROTE STAP ,,Dat is een succesverhaal. Vanaf het begin reduceren onze machines de foutmarge bij het verpakken van pillen gigantisch. Deze maand lanceren we de derde generatie van de machine, die nog veel beter en sneller is.

Waar we in eerste instantie vooral visueel controleerden op vorm en kleur van de pillen, is het ons gelukt om nu ook de werkzame stof in een pil razendsnel te meten.

Zo houden we dus ook pillen die er hetzelfde uitzien uit elkaar. Hoe dat gelukt is?

Daar zeg ik even niets over…’’

Nieuw is dat ZiuZ de machines zelf gaat assembleren. Daarvoor is het gebouw in Gorredijk flink uitgebreid, wat ook al moest om de inmiddels zeventig werknemers te kunnen huisvesten. In een klinische omgeving wordt de laatste hand gelegd aan de productieruimte. ,,We wilden het proces meer in eigen hand hebben, om sneller te kunnen leveren, om flexibeler te zijn. Dit is een grote stap in de ontwikkeling van het bedrijf.’’

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 9

ADVERTENTIE

De medewerker staat centraal Dat zeggen Melina Rakic en Dick de Wit van Trajectum, de organisatie die mensen helpt met een licht verstandelijke beperking en onbegrepen, risicovol gedrag. Wij hebben het hierbij vooral over mensen die door hun complexe gedrag ergens anders niet altijd goed worden begrepen. Trajectum doet dit vanuit 11 locaties, in Noord- en Oost-Nederland. We hebben een unieke landelijke positie in de forensische en SGLVB-zorg (sterk gedragsgestoord licht verstandelijk beperkt - red.). Cliënten uit het hele land die het op eigen kracht niet redden en nergens anders terecht kunnen, komen bij ons terecht, legt De Wit uit.

En daar zijn ze bij Trajectum best een beetje trots op. Het zegt iets over onze medewerkers, die met een groot hart en toewijding begeleiding bieden en veiligheid creëren. Om dat te kunnen doen moeten onze medewerkers goed toegerust zijn. De medewerker zal altijd voor het belang van de cliënt gaan, bij Trajectum staan onze medewerkers op de eerste plaats.

Uitdaging Als wij onze medewerkers kunnen helpen zich te ontwikkelen en hij of zij voelt zich binnen onze organisatie veilig, pas dan zijn we in staat om het goede voor onze cliënten te doen , voegt Rakic toe. Dat vraagt een lange adem van iedereen en is zeker een uitdaging. Onze expertise zit hem vooral in het feit dat we moeilijk begrijpbaar gedrag kunnen lezen en daar iets mee kunnen doen. We willen onze cliënten een handvat geven, zodat ze hun leven weer kunnen opbouwen.

Passage uit een cliëntverhaal: Van lieve vrolijke jongen naar agressieve drugsverslaafde. Jasper zakte steeds verder weg. Het ging pas echt slecht met hem toen hij een jaar lang op straat rondzwierf en zijn moeder vreesde voor zijn leven. Tot hij bij Trajectum terecht kwam en eindelijk een leven kon opbouwen.

Veiligheid speelt binnen Trajectum een belangrijke rol. Rakic: Het is in elke situatie weer rekening houden met hoe een cliënt zou kunnen reageren. Risico s inschatten en daarop anticiperen, mocht de situatie daar om vragen.

Dat vraagt een bepaalde expertise en een groot empathisch vermogen.

Een medewerker van Trajectum werkt met z n hart, maar ook vanuit z n professie , zegt De Wit. Op dat snijvlak ben je actief, daar moet je een evenwicht in zien te vinden. Individueel, maar ook in het team waarin je werkt. Ik denk dat we daar met elkaar goed in slagen. Trajectum zorgt als organisatie voor de randvoorwaarden, maar onze medewerkers doen het belangrijke werk, dat kunnen we niet vaak genoeg benadrukken.

Uit een cliëntverhaal: We willen dat deze unieke vorm van zorg bekend wordt in heel Nederland. Zo kunnen cliënten in het hele land er voordeel van hebben. Een reactie van ouders die uitermate tevreden zijn over de behandeling van hun zoon op één van de locaties van Trajectum.

Ambulante zorg Naast behandeling op één van de locaties van Trajectum, is het ook mogelijk om cliënten in hun eigen omgeving te begeleiden. Mensen die bij Trajectum komen zijn vaak onthecht en getraumatiseerd , geeft Rakic aan. Die cirkel willen wij doorbreken en dan is het in bepaalde gevallen niet verstandig om iemand weer in een andere omgeving onder te brengen. Wij zien deze ambulante zorg de laatste tijd behoorlijk

Melina Rakic en Dick de Wit toenemen. Dat willen we de komende jaren ook verder uitbouwen.

Dit werk doet ertoe Personeel Werken bij Trajectum is pittig en complex, maar zeker ook uitdagend. Net zoals op zoveel plekken in de zorg, heeft ook Trajectum te maken met een tekort aan personeel. Hoe we dat op gaan lossen? , herhaalt De Wit. Het begint in elk geval met het behoud van onze huidige medewerkers.

Dat doen we onder andere door de randvoorwaarden zo goed mogelijk op orde te Melina Rakic maakt sinds anderhalf jaar deel uit van de Raad van Bestuur. Zij is psychiater en heeft altijd met complexe groepen gewerkt. Zij weet dat geen dag hetzelfde is en dat je daar als medewerker van Trajectum goed mee om moet kunnen gaan.

Dick de Wit trad in mei 2020 toe tot de Raad van Bestuur. Hij is z n hele leven werkzaam in de zorg en heeft daarin regelmatig met complexe doelgroepen en organisaties te maken gehad. Hij vindt het belangrijk om daadwerkelijk iets bij te kunnen dragen aan de maatschappij.

hebben, zoals goede opleidingen en een veilige werkomgeving. Het werk dat onze mensen doen is zo belangrijk, het draagt bij aan het welbevinden van de maatschappij, aan een veilige samenleving en het is de vraag wat die maatschappij daar voor over heeft.

In het begin was ik teruggetrokken, maar later ging het gemakkelijker , vertelt cliënt Isabel, die geholpen werd bij Trajectum Cliënten weigeren doen we niet , gaat Rakic verder. Ook tijdens corona zijn we er in geslaagd om ons werk goed te blijven doen, dankzij de enorme inzet op de werkvloer. Toen is opnieuw duidelijk geworden dat onze medewerkers een groot hart voor hun cliënten hebben en daar mogen we met elkaar trots op zijn. Dit werk doet ertoe, je doet écht iets goeds als je bij Trajectum werkt. Mensen helpen is dankbaar werk, daar krijg je heel veel voor terug. Je helpt ze op weg om weer zelfstandig verder te gaan. Dit werk geeft ook betekenis aan je eigen leven.

Ben je nieuwsgierig geworden naar werken bij Trajectum, dan ben je welkom. Kijk voor actuele vacatures op www.werkenbijtrajectum.nl.

Meer weten over onze organisatie en het uitgebreide verhaal van onze cliënten Isabel en Jasper? Kijk dan op www.trajectum.nl

COLUMN wist het misschien niet, maar ook in uw straat is vorig jaar een flinke prijs uit de Postcodeloterij gevallen. De mensen die meespeelden, meer dan de helft van de straat, hebben ieder 40.000, 50.000, sommigen zelfs 60.000 of 70.000 euro gewonnen. Zeer waarschijnlijk vallen ze ook dit jaar in de prijzen. Zo gaat het namelijk al jarenlang.

U

In 2020 stegen de huizenprijzen weer flink; met ruim 15 procent, dit keer. Dat betekent dat een instaphuis in een jaar tijd zo’n 40.000 euro duurder werd. Wie zo’n huis heeft, verdiende dus 40.000 euro. Voor de overige Nederlanders – de huurders, de nog-bij-hun-ouderswoners en de groeiende groep van ‘flexwoners’ – verdween het eigen huis weer een stukje verder achter de einder. Los van erfenissen en andere jackpots geldt: wie nu nog geen eigen woning heeft, zal er nooit een bezitten.

Een brede coalitie van gemeenten, aannemers, werkgevers en nog veel meer partijen pleit voor een bouwoffensief: een miljoen woningen erbij in de komende tien jaar. Een derde sociale woningbouw, een derde in het middensegment en een derde in de vrije sector. Het is geen slecht plan, maar het pakt de kern van het probleem niet aan. De kern van het probleem is dat huizenprijzen niet met 15 procent per jaar zouden moeten kunnen stijgen. Of dalen.

Het is niet dat ik tegen marktwerking ben. Dat zou net zoiets zijn als tegen de zwaartekracht zijn. Ik ben voor zwaartekracht, maar ook voor parachutes.

‘Het zou niet moeten kunnen’ bedoel ik dan ook volkomen praktisch, niet ideologisch. Het is gewoon niet handig, die enorme prijsstijgingen. Het vergroot de ongelijkheid en maakt wonen, wat toch een basisbehoefte is, voor veel mensen duur en onzeker. Niemand heeft er iets aan, zelfs de huizenbezitter niet. Voor hem is het een papieren winst die niet zomaar geïncasseerd kan worden – je moet toch ergens wonen, tenslotte.

EERLIJK VERDIEND En omdat je toch ergens moet wonen, houden sterke prijsstijgingen ook altijd het risico in van een bubbel. Mensen lenen meer dan goed voor ze is, en als veel mensen dat doen wordt de woningmarkt fragiel. Een recessie of een oplopende hypotheekrente leidt dan tot betalingsproblemen, gedwongen verkopen, dalende huizenprijzen en woningen die ‘onder water’ komen te staan.

Waarom maximeren we de jaarlijkse prijsstijging eigenlijk niet, zoals we het ook met de huren doen? Het klinkt misschien een beetje zot in een markt waarin het nu de norm is om ongezien 10 procent boven de vraagprijs te bieden, maar waarom niet?

Als dat te ver gaat, belast dan in ieder geval de winst bij verkoop van een huis. Of als dat te fraudegevoelig is: verhoog de overdrachtsbelasting en de erfbelasting. Daarmee voorkom je op zijn minst de ergste scheefgroei in vermogens.

Het zal allemaal niet gebeuren. De woningbezitters zijn in de meerderheid. En ze redeneren zoals de winnaars in de Postcodeloterij, ben ik bang. Dat de anderen in de straat geen loten hadden gekocht, dat is niet hun probleem. Ze hebben hun fortuin eerlijk verdiend, op de woningmarkt.

Los van erfenissen en andere jackpots geldt: wie nu nog geen eigen woning heeft, zal er nooit een bezitten

Ronald Mulder is ondernemer en econoom.

Man van weinig woorden. @ronaldmulder

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 11

FIETSEN IN BED

Zo vroeg mogelijk revalideren wanneer je als patiënt met corona in het ziekenhuis belandt, zorgt voor een beter en sneller herstel en kan complicaties voorkomen. Het Groningse familiebedrijf Lode Holding ontwierp een apparaat waardoor een coronapatiënt al vanuit zijn bed kan beginnen met revalideren.

Tekst William Zijlstra Foto Nienke Maat

an alle coronagevallen belandden er het afgelopen jaar duizenden in het ziekenhuis. Het merendeel van hen keert na enige tijd weer coronavrij huiswaarts. Maar coronavrij zijn betekent niet altijd dat iemand weer helemaal topfit is, integendeel. Een aantal ex-patiënten houdt langdurige klachten over aan een coronabesmetting. Voor deze groep kan op tijd en op de juiste manier revalideren zeer lonend zijn bij het herstellen van het virus. Lode Holding, wereldwijd gerenommeerd op het gebied van ergometers en revalidatieapparatuur, stortte zich tijdens de coronacrisis op de vraag: wat kunnen wij voor de coronapatiënt betekenen?

V

,,Er stroomden ineens allerlei mensen ziekenhuizen binnen. We kregen te maken met een nieuw ziektebeeld en daarmee een nieuw soort patiënt. Daarbij hoort ook weer een ander soort behandeling. Om hier apparatuur voor te ontwikkelen, hadden we data nodig van zoveel mogelijk coronapatiënten die in ziekenhuizen lagen’’, zegt Johannes Wolters, directeur-eigenaar van Lode Holding.

RESULTATEN In ziekenhuizen wordt na enige tijd op de intensive care vaak aangeraden om rustig te beginnen met bewegen, vertelt Wolters. ,,Dan moet je eerst rechtop in je bed gaan zitten of zelfstandig het toilet bezoeken.

Maar waar kwamen we nou achter bij coronapatiënten? Zij moeten juist zo snel mogelijk weer gaan bewegen. Waarom? Je verliest heel veel spiermassa op de ic. Je kunt zo tussen de 10 en 20 procent aan spiermassa kwijtraken. Dan kun je fysiek veel minder.

Daarnaast heeft het verlies van spiermassa ook een behoorlijk negatieve impact op je stofwisseling.’’

JOHANNES WOLTERS

Het verzamelen en onderzoeken van al die data resulteerde in een innovatie. Lode Holding ontwikkelde een speciale ligfietsergometer met ingebouwde software die coronapatiënten na de ic al vanuit bed kunnen gebruiken om op het vroegst mogelijke moment te beginnen met revalideren. Met de slimme ligfietsergometer kan de revalidatievoortgang van een patiënt regelmatig getest worden. Daarnaast zijn de resultaten direct zichtbaar en uit te lezen voor de fysiotherapeut.

Zo kan het revalidatieproces beter gevolgd worden en actiever gewerkt worden aan het herstel. Inmiddels wordt de ligfietsergometer door meerdere ziekenhuizen in Nederland gebruikt.

MEDAILLESUCCES Lode Holding is in de sport- en revalidatiewe-

12 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

reld al decennialang een begrip. Noem een topatleet en er is een grote kans dat hij of zij trainde of revalideerde met een apparaat van Lode. ,,Elk product ontwikkelen we in samenwerking met onze klanten. We leveren niet aan de lopende band apparaten af, maar kijken samen met onze klanten naar wat de beste oplossing is.’’

Die samenwerkingen resulteren soms in bijzondere producten. Denk bijvoorbeeld aan extreme loopbanden van 4 bij 3 meter waar schaatsers of biatleten tegelijkertijd op kunnen trainen. Of een soort loopband waar je als wielrenner op kan fietsen. Ruimtevaartorganisatie NASA gebruikte al eens een ergometer van Lode voor de training van astronauten en Britse onderzoekers namen een apparaat uit Groningen mee de Mount Everest op voor allerlei tests. In Sportcentrum Papendal werden Nederlandse olympiërs klaargestoomd voor Tokio op apparatuur uit Groningen. ,,Elke medaille van atleten die op een ‘Lode’ trainden of revalideerden, of het nou Nederlanders, Russen of Engelsen zijn, maakt onze medewerkers super trots.’’

Het bedrijf bestaat al meer dan 70 jaar en telt zo’n 100 medewerkers waar de groei nog

‘Corona liet zien dat zorg op afstand wél kon’

steeds in zit. Vooral op het ict-vlak heeft Wolters meer krachten nodig. ,,Continu innoveren is noodzakelijk omdat er in de zorgsector meer en meer software en data worden gebruikt. Al die data zorgt er ook voor dat wetenschappers nog betere behandelingen kunnen ontwikkelen, waardoor wij onze apparaten weer efficiënter kunnen maken.’’

TRENDS Dat ict in de zorgsector steeds belangrijker wordt, is ook terug te zien in twee trends die volgens Wolters momenteel een grote invloed hebben op de zorgsector. De eerste is zorg op afstand. Met een nijpend personeelstekort kan technologie taken overnemen van mensen en daarmee de druk op de zorg verlichten. Zorg op afstand stuitte voorheen op weerstand, maar corona liet zien dat het wel kon. ,,Minder contactmomenten maakt zorg minder persoonlijk. Met corona werd het een noodzaak om het aantal contactmomenten te verminderen. Opeens kon zorg op afstand wel omdat het moest. Revalideren vanuit huis kan en heeft zo zijn voordelen. Een patiënt die bijvoorbeeld slecht ter been is hoeft niet steeds van huis naar de kliniek te reizen voor een behandeling en kan thuis een apparaat gebruiken. Dat brengt wel bepaalde uitdagingen met zich mee. Het apparaat dat wij leveren moet een zorgverlener zelf in kunnen stellen en een gebruiker moet er geen verkeerde dingen mee kunnen doen. Daarnaast slaat zo’n apparaat veel data op en die moet beveiligd zijn.’’

Een tweede trend die gedreven wordt door ict is het managen van je eigen gezondheid. ,,We kunnen een enorme gezondheidswinst behalen en zorgkosten verlagen als mensen hun eigen gezondheidssituatie in beeld hebben.’’ Dat moet een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) straks mogelijk maken. Deze PGO’s zijn nog in ontwikkeling en dienen als een persoonlijk online dossier waar al jouw gezondheidsgegevens in staan. ,,Zo’n PGO moet mensen stimuleren om gezonder te leven. Daarnaast is jouw dataset waardevol als jou iets overkomt omdat artsen een duidelijker beeld van jouw gezondheidssituatie hebben als zij over meer gegevens beschikken.’’

Wat betekent dat voor Lode? ,,We moeten ons nu en in de toekomst veel meer inzetten op ict. De data van onze apparaten willen we in zo’n PGO kunnen zetten. Als je zelf de data van een apparaat van ons uitleest dan kun je daar niks mee. Het is aan ons om die data begrijpelijk en nuttig te maken.’’

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 13

ADVERTENTIE

Kracht van het collectief markeert groei en ambitie Symeres Al meer dan dertig jaar een toonaangevend onderzoeks- en productiebedrijf voor kleine moleculen. Wereldwijd partner voor biotechen farmaceutische bedrijven. Het Groningse Syncom gaat verder als Symeres. Ton Vries en Robert Hof over groei en ambitie. Wat we bereikt hebben is een groot compliment voor iedereen die hier werkt.

Al decennia is het bedrijf toonaangevend in de vroege fase van geneesmiddelenontwikkeling en gewild bij academici met een passie voor chemie om voor te werken. Menig chemisch analist of synthetisch chemicus is er na de universiteit of hogeschool opleiding aan de slag gegaan. Het is geweldig om te zien hoeveel mensen hier carrière maken. We blijven talent zoeken op onze vakgebieden, want ook nu weer groeien we de komende jaren met zo n tien tot vijftien procent.

Na dertig jaar heeft Ton Vries het stokje als CEO in Groningen aan Robert Hof over gedaan, die de afgelopen tien jaar COO bij Syncom was. Hof is daarnaast lid van het global management team van Symeres. Ton Vries is inmiddels Hoofd Innovatie en Technologie bij het bedrijf met 550 werknemers in Groningen, Nijmegen, Weert, het Tsjechische Praag, Oulu in Finland en Södertälje in Zweden.

Groeiend ecosysteem Als Gronings Syncom zijn we de fusie aangegaan met het Nijmeegse Mercachem. De wijziging naar het merk Symeres is de samenvoeging van Syncom, Mercachem en Research. We hebben de afgelopen jaren een enorme stap gezet, van een oorspronkelijke goede eerste divisieclub naar nu de Champions League van medicijnontwikkeling.

Als Symeres markeren we onze positie als grootste chemische contractonderzoeksorganisatie in Europa met bijbehorende ambities , vertelt Robert Hof. Tegelijk heeft onze investeerder van de afgelopen jaren, Gilde Healthcare, plaats gemaakt voor de paneuropese investeerder Keensight Capital, die ons kan begeleiden in deze verdere fase van groei. Hoewel na 30 jaar de vertrouwde naam Syncom van de gevel is, blijft Groningen ons trotse fundament, onze herkomst. Het is mooi om te zien dat we hier harder groeien dan ooit, we lopen tegen de grenzen van onze ruimte en faciliteiten. Naast de bestaande drie gebouwen op de Kadijk nemen we zodra het klaar is, ook onze intrek in een deel van het nieuwe Innovatiecentrum voor Chemistry & Engineering op de Zernike campus. Een prachtig modern lab, waar we met partijen in de keten faciliteiten kunnen delen en elkaar kunnen versterken. De impact van life science en medische technologie op de Groningse regio neemt toe; een perspectief rijk ecosysteem waar Symeres fundamenteel deel van uitmaakt met mensen uit allerlei landen en windstreken.

Een ervaren collectief Ton Vries: De farmaciewereld verandert en Symeres verandert mee als toonaangevende Europese service- en dienstverlener voor jonge en al lang bestaande biotech- en farmaciebedrijven.

Onderzoektalent kan hier of een van de andere locaties van Symeres z n hart ophalen. Onze Europese strategische groei behelst zowel groei op alle locaties als door acquisitie van bedrijven met toegevoegde dienstverlening. Het is voor ons als servicegerichte organisatie nodig om aan de toenemende verbreding in vraag en de complexiteit in de ontwikkeling van moleculen en ontdekking van nieuwe geneesmiddelen te voldoen. Het ontwikkelen van geneesmiddelen is

Robert Hof en Ton Vries een kwestie van uittekenen: je weet wat je hebt en wat je nog mist om het voor je opdrachtgever compleet te kunnen maken. Daarbij komt dat steeds meer bedrijven in onze business zelf niet beschikken over de kennis, de faciliteiten en de ervaring om het benodigde onderzoekswerk en de bijbehorende dienstverlening te doen. Wij zijn in Europa de organisatie met dertig jaar ervaring in huis en we begrijpen wat er nodig is om complexe puzzels compleet en tot een succes te maken. Om aan de vraag en de kwaliteit van product en dienstenaanbod te kunnen blijven voldoen, groeien we naar de fase van internationale contractresearch en manufacturing. Die verandering hebben we sneller bereikt dan we vijf jaar geleden hadden bedacht toen we onze strategie uitzetten en met Mercachem verder gingen. Het is een compliment aan al die mensen die hier werken, dat we dat op die manier en in dit tempo hebben bereikt.

We hebben de afgelopen jaren een enorme stap gezet, van een oorspronkelijke goede eerste divisieclub naar nu de Champions League van medicijnontwikkeling Robert Hof: Het is en blijft de kracht van het collectief. We verbreden onze kennis en kunde om op al die vragen van klanten gefundeerd antwoord kunnen geven en service te kunnen bieden.

Hoewel chemisch onderzoek vanaf het begin onze basis vormt, hebben we nu ook biologisch wetenschappelijk onderzoek toegevoegd met de Scandinavische acquisities van Admescope in Oulu en Södertälje. Daar onderzoeken we de werking van moleculen en komen we te weten wat

een stof daadwerkelijk in het menselijk lichaam doet. Die kennisverrijking en synergie van vakgebieden wordt steeds interessanter.

Daarnaast ondergaat de wereld ook een grootscheepse verandering van fossiele en CO2 gebaseerde naar niet-fossiele grondstoffen. Dat gaat ook impact hebben op farmacie en tal van andere vakgebieden waarvoor nieuwe grondstoffen en productieprocessen uitgevonden moeten worden.

Innovatie en creativiteit Niet voor niets onderzoeken twee Phd s bij ons in Groningen hoe je chemische structuren volledig bio- based kunt maken , vult Ton Vries aan. De vraag naar nieuwe, op de natuur gebaseerde structuren, zal de komende jaren sterk groeien. Ze vormen straks de basis van nieuwe generaties structuren die we naast chemische varianten voor onze klanten beschikbaar hebben in onze bibliotheek voor medicijnontwikkeling.

Het is wezenlijk voor Symeres om in allerlei aspecten van vergroening en duurzaamheid te investeren, zowel in kennis als in mensen. Niet voor niets hebben we de samenwerking met Wageningen Universiteit verstevigd, die een leidende rol speelt in onderzoek naar vergroening op het gebied van voeding, voedsel en leefomgeving. Pharma blijft onze hoofdmoot, maar de raakvlakken met andere sectoren nemen toe. Innovatie, synergie, samenwerking en creativiteit in wetenschappelijk onderzoekswerk door toptalent markeren de komende decennia van Symeres. symeres.com

ADVERTENTIE

Therapiehond Guus steelt harten in verpleeghuis Het is ontroerend om te zien wat Guus bij mensen teweeg kan brengen , zegt Yvonne Greveling. De jonge labradoodle gaat regelmatig mee naar haar werk op de psychogeriatrische afdeling van verpleeghuis Zonnekamp in Steenwijk, onderdeel van Noorderboog. Binnenkort beginnen Yvonne en Guus aan de opleiding waarmee Guus een therapiehond wordt.

Guus blijkt over de juiste eigenschappen te beschikken om gericht ingezet te worden op de afdeling voor mensen met dementie. In december zullen ze het eerste deel van de opleiding afgerond hebben. Ik ben altijd op zoek naar manieren om bewoners blij te maken en we hadden al goede ervaringen met dieren op de afdeling , vertelt Yvonne. Zonnekamp heeft een kat en we laten regelmatig iemand met minipaardjes komen. Toen ik me uitgebreid had verdiept in therapiehonden heb ik mijn leidinggevende voorgesteld om een hond te nemen en die te laten opleiden tot therapiehond voor de afdeling waar ik als verpleegkundige werk.

Gewogen besluit Zonnekamp ging beslist niet over één nacht ijs en Yvonne raadt andere verpleeghuizen eveneens aan goed na te denken over deze stap. Guus maakt iedereen blij: bewoners en hun familie, maar ook medewerkers. Maar het vraagt veel en er is veel om over na te denken. Daarom hebben we iedereen betrokken bij het besluit. Met name collega s hadden aanvankelijk twijfels. Ze maakten zich zorgen over de manier waarop ik mijn tijd zou verdelen over Guus en de bewoners.

Over al die zaken hebben we gepraat en uiteindelijk hebben we het avontuur samen aangedurfd. De twijfels zijn verdwenen. Iedereen is gek op Guus en dat kan ook niet anders. Hij is zacht, lief en vrolijk.

Guus biedt rust, troost en plezier Aanvulling Alice van Aalderen, regiomanager Steenwijk van Noorderboog, beaamt dat. Ze is laaiend enthousiast over het effect dat Guus geeft op de bewoners. Een hond verwacht niets en met name voor mensen met dementie is dat vaak heel prettig. Ze ervaren vaak angst, bijvoorbeeld omdat ze hier net wonen, omdat ze verdwaald zijn of niet snappen wat er om hen heen gebeurt.

Dieren voelen emoties feilloos aan en Guus biedt veel bewoners rust, troost en plezier. Hij is een mooie aanvulling op het werk van zorgmedewerkers doordat hij op een andere manier met ze communiceert. Dat is prachtig om te zien. Noorderboog betaalt de opleiding van

Lekker knuffelen op het bankje in de tuin.

Bewoonster Antje geniet van het gezelschap van Guus en Yvonne.

Guus en ondersteunt Yvonne waar nodig, omdat we de meerwaarde van haar initiatief zien.

Zorgvuldige selectie Yvonne kreeg Guus als pup en heeft veel aandacht besteed aan zijn socialisatie. Hij is bovendien met zorg uitgekozen door de fokker, die wist aan welke eigenschappen de toekomstige therapiehond van Zonnekamp moest voldoen.

Yvonne: We hebben gekozen voor een labradoodle vanwege de hypo-allergene vacht.

Ook over zijn formaat is nagedacht. Niet zo groot dat hij afschrikt en niet zo klein dat je erover struikelt. Zijn karakter moest bovendien steady zijn. Hij mag wel schrikken, maar moet ook snel kunnen herstellen. Guus heeft dat allemaal en is dan ook geschikt bevonden voor de opleiding. Ik neem hem elke dag mee naar Zonnekamp en breng hem tussen de middag naar huis. Dan is hij moe van alle indrukken. Zijn welzijn is belangrijk, het moet voor Guus leuk blijven om hier te zijn.

Inmiddels weet hij precies welke ingang we nemen en waar hij bewoners vindt die gek op hem zijn.

Blogs Over de belevenissen van Guus kan Yvonne eindeloos vertellen en die verhalen deelt ze in blogs, die gepubliceerd worden op de website van Noorderboog en inmiddels ook gedeeld worden door Alzheimer Nederland. Ik vind het een mooie manier om de beeldvorming over ons werk te veranderen. Dat beeld is wel eens negatief, mensen denken dat het alleen maar zwaar is. Ik wil de andere, mooie kanten van ons werk laten zien en Guus biedt me die mogelijkheid.

Guus zorgt voor reuring op de afdeling en dat is volgens Yvonne goed voor de bewoners. Het activeert ze ook. Onlangs liep een mannelijke bewoner naar Guus, pakte de riem en besloot hem uit te laten. Het ontroerde me dat deze man in beweging kwam en zelf het initiatief nam om te gaan wandelen, omdat hij dat voorheen nauwelijks deed. www.noorderboog.nl/guus

Yvonne, Guus en bewoonster Antje. Foto s Kor Bakker

Hoe kun je patiënten nog beter informeren in het digitale tijdperk? Het bedrijf Indiveo in Leeuwarden bedacht divi’s: animatie-filmpjes waarin stap voor stap een onderzoek, behandeling of operatie wordt uitgelegd. Deze beeldende taal slaat aan en ziekenhuizen maken steeds meer gebruik van de animaties. Onlangs won het bedrijf de Taalunie ZorgVoorZorgPrijs.

Tekst Yke Bremer Foto Niels Westra eelden beklijven vaak beter”, aldus mede-oprichter en longarts Ralph Koppers van Indiveo. Hij richtte het bedrijf vijf jaar geleden op met ontwerper Edwin de Boer. Met de hulp van een innovatie subsidie van zorgverzekeraar De Friesland legden ze de basis voor hun bedrijf. Op het moment telt de onderneming elf werknemers onder wie vormgevers, ict-ers en verkopers.

‘B

,,We zitten in een transitieperiode van informatie op papier, naar uitleg via digitale middelen. Je kunt de digitale mogelijkheden gebruiken om begrijpelijk met beeld en geluid informatie over te brengen op de patiënt. De naam Indiveo verwijst naar de woorden individueel, informatie en video.

Maar een ‘divi’ kan natuurlijk nooit het mondelinge gesprek vervangen. Dat is zeer zeker niet de bedoeling.”

‘Dit zorgt voor rust en begrip bij de patiënt. Hij of zij weet wat er gaat gebeuren’

In zijn eigen praktijk merkt de longarts dat de divi’s goed werken. ,,Uit onderzoek, maar ook uit eigen observatie weet ik dat mensen vaak maar 20 tot 40 procent onthouden tijdens een gesprek met de specialist of verpleegkundige. Ze zijn vaak gespannen, emotioneel, bang en afhankelijk als ze belangrijke informatie over een diagnose, behandeling of operatie krijgen. Vaak horen ze een deel van het gesprek niet eens en wordt niet alles onthouden of soms leggen ze zaken anders uit dan hoe het bedoeld is.’’

JUNGLE VAN DE ZORG De divi’s kunnen de patiënten in hun eigen omgeving zorginformatie verstrekken. ,,We willen de mensen helpen als ze in de jungle van de zorg terechtkomen. We hebben ondertussen een divitheek met zo’n 250 divi’s en kunnen specifieke filmpjes selecteren en naar de patiënt sturen. Zo hebben we een divi over bloedprikken, maar ook over specialismen zoals longen, nieren, cardiologie en ga zo maar door. De divi’s worden vergrendeld verstuurd en we maken binnenkort ook de verbinding met het EPD, het Elektronisch Patiënten Dossier.”

Als het mogelijk is worden de divi’s al voor-

16 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

RALPH KOPPERS

af gestuurd, zodat de patiënt thuis de animaties rustig en eventueel meerdere keren kan bekijken. ,,Dit zorgt voor rust en begrip bij de patiënt. Hij of zij weet wat er gaat gebeuren.”

Volgens Koppers maken ouderen ook al veel gebruik van het internet , soms worden ze daarbij geholpen door kinderen of kleinkinderen. Op de website van Indiveo legt de 75-jarige Marie van Vliet uit dat ze veel baat heeft gehad bij de divi’s. Ze schrijft: ‘Ter voorbereiding op mijn longoperatie ontving ik informatie van Indiveo in mijn mail. Ik wilde het niet zien omdat ik verwachtte dat het beelden van een echte operatie zouden zijn. In mijn omgeving werd veel gevraagd wat voor soort operatie het zou worden maar daar kon ik geen

antwoord op geven. Totdat mijn kinderen de divi openden. Ze zagen dat de informatie uit een animatie bestond. Toen ik dat wist heb ik het misschien wel vijftig keer bekeken. Het gaf me een rustig gevoel en als er iemand naar vroeg kon ik zelf goed uitleggen hoe de operatie zou gaan. Toen ik er eenmaal over kon praten merkte ik hoe helend dat voor me was. De operatie heb ik heel rustig kunnen aanvaarden en het is uiteindelijk allemaal goed gegaan.’

TIJDWINST De divi’s leveren ook tijdwinst op voor het zorgpersoneel in het ziekenhuis omdat de patiënt vooraf al deels is geïnformeerd, legt Koppers uit. ,,De algemene informatie hoeft in het gesprek niet nog eens herhaald te worden en je kunt meteen ingaan op per-

BEELDENDE ZORGTAAL ‘Alle patiënten in Nederland profiteren van deze begrijpelijke informatie’

EDWIN DE BOER

soonlijke vragen en gevoelens van de patiënt. Je hebt meer tijd voor zorg en hoeft minder tijd aan voorlichting te besteden.

Gesprekken van 45 minuten kunnen met de hulp van divi’s teruggebracht worden naar 15 minuten. In sommige gevallen kunnen patiënten direct een afspraak maken voor een behandeling en vinden ze een gesprek zelfs niet meer nodig. Het kan dus tijdwinst opleveren en in een tijd met tekorten is dat heel prettig voor het zorgpersoneel.”

sparing kan voor een ziekenhuis wel oplopen tot tienduizenden euro’s per jaar. Maar we kunnen de divi’s ook constant aanpassen of informatie toevoegen als we veel vragen krijgen van patiënten over een bepaald onderwerp. We leren dus ook van onze patiënten. Mogen we alleen in de auto terug of mag ik tijdens de behandeling sieraden dragen? Als we deze vragen vaak horen dan vullen we de divi aan met deze extra informatie.”

Steeds vaker worden folders vervangen door divi’s. ,,Vaak weet je bij een folder niet of ze de tekst thuis ook lezen. Bij divi’s krijg je feedback en kun je zien hoeveel divi’s zijn geopend en bekeken. Bovendien bespaar je portokosten omdat ze digitaal naar de klant kunnen worden gestuurd. De be-

HUURMODEL Indiveo blijft ondertussen werken aan nieuwe divi’s en een nog betere aansluiting op de digitale werkwijze van de medische wereld, aldus Koppers. Het bedrijf krijgt steun van het MSB-VCL. ,,Dit is het Medische Specialistisch Bedrijf-Vrijgevestigd

Collectief Leeuwarden. De artsen van deze organisatie zijn heel enthousiast over de divi’s. Ze dragen bij aan de inhoud en financiering van nieuwe divi’s. Ook andere organisaties financieren en ontwikkelen samen met Indiveo nieuwe divi’s.’’ ,,Door deze animaties met meerdere partijen te ontwikkelen worden de kosten gedeeld en kunnen ziekenhuizen vervolgens gebruik maken van alle divi’s via een huurmodel. Zo kunnen alle patiënten in Nederland profiteren van deze begrijpelijke informatie. Het aantal ziekenhuizen dat deze nieuwe manier van informeren omarmt, neemt snel toe. Iedere divi wordt voorzien van ziekenhuis-specifieke informatie en ieder ziekenhuis kan zijn eigen couleur locale aan de divi geven.’’

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 17

ADVERTENTIE

Maatwerk in medicijnen steeds vaker mogelijk Technologische innovaties maken steeds meer persoonlijke geneeskunde mogelijk.

Maatwerk in medicijnen is daar een goed voorbeeld van. Jelmer van Zanden, klinisch chemicus van Certe legt uit wat het betekent en waarom het in Groningen, Friesland en Drenthe steeds vaker voor patiënten beschikbaar zal komen.

Certe is de grootste laboratoriumorganisatie van het noorden, waarbij het merendeel van (huis)artsen en verloskundigen tot apothekers en ziekenhuizen in Groningen, Friesland en Drenthe is aangesloten. Als stichting zonder winstoogmerk en samenwerkingspartner in de zorg, wil ze een actieve bijdrage leveren aan betere, doelmatige en kostenefficiënte gezondheidszorg in Nederland.

Het belang van medische diagnostiek en structurele samenwerking werd door COVID-19 weer haarfijn aangetoond.

De druk op de organisatie is groot geweest, maar het heeft ons veel geleerd en gebracht. De gezamenlijke verantwoordelijkheid om het samen voor de zorg te doen, hebben we hier diep gevoeld , blikt Jelmer van Zanden terug.

Ook tijdens een pandemie blijft het belangrijk waar mogelijk stappen te zetten naar betere zorg aan patiënten. De komende jaren zetten we sterk in op onze rol bij gerichte, persoonlijke zorg zoals medicijnen op maat. Van Zanden, namens Certe werkzaam als klinisch chemicus-endocrinoloog in het Groningse Martini Ziekenhuis, verantwoordelijk voor deze innovatie in de zorg.

Ieder mens reageert anders op medicijnen Veelal krijgen alle mensen met een bepaalde aandoening een standaard dosis medicijnen. Voor een deel van de mensen zal dit prima werken, maar voor een groot deel van de mensen gaat dit niet goed. Zij hebben soms meer of een veel lagere dosering nodig. Veel medicijnen worden in het lichaam afgebroken door enzymen. Wanneer in de genetische code van zo n enzym een kleine variatie zit, kan het zijn dat een enzym minder goed zo n medicijn kan afbreken. Als je dan wel dagelijks zo n standaarddosering inneemt kan dit leiden tot te hoge concentraties van het medicijn in het bloed. In dat geval kan de patiënt last krijgen van allerlei bijwerkingen. Deze groep mensen kampt vaak met klachten door het medicijngebruik, hetgeen vaak leidt tot herhaald bezoek aan huisarts of ziekenhuis en meerdere aanpassingen in de medicatie.

Je kunt gelukkig met zogeheten farmacogenetisch laboratoriumonderzoek van te voren proberen te voorspellen hoe iemand op een medicatie gaat reageren. Omdat we van we van veel medicijnen vrij goed weten welke genen een rol spelen bij de afbraak, kunnen we dus gericht deze genenonderzoeken en voorspellen of minder goed op een medicijn zal reageren of bijwerkingen zal krijgen. We zijn dus steeds beter in staat om per individu vast te stellen wat voor iemand de beste medicatie is bij een bepaald ziektebeeld voor het beste resultaat en de minste bijwerkingen. Des te beter we het effect van medicatie kunnen voorspellen, des te beter het is voor patiënt en daarmee voor de zorg. Het bespaart namelijk uiteindelijk vaak nog kosten.

Versnelling in beschikbaarheid Farmacogenetisch onderzoek gebeurt al vele jaren, maar versnelt de laatste jaren door technologische innovatie en een enorme toename van kennis over het effect van genetische variaties

Jelmer van Zanden op medicijnen. De kennis en belangstelling van behandelaars nemen snel toe, net als de toepassing en beschikbaarheid in de patiëntenzorg. Certe doet veel onderzoek naar farmacogenetica. Er komen steeds meer Nederlandse en internationale richtlijnen en steeds meer huisartsen, apothekers en specialisten zien het belang van individuele zorg en op maat afgestemde medicatie, het wordt dan ook vaker ingezet. Hoe wel tegenwoordig relatief eenvoudig is om uitgebreid genetisch te screenen, streven wij naar een gerichte toepassing. We zien vooral meerwaarde van gericht farmacogenetisch onderzoek voor patiënten die gaan starten met medicatie waarvan we weten dat er een direct verband bestaat tussen de onderzochte genetische variaties en de werking van het medicijn.

In veel gevallen is de huisarts degene die het farmacogenetisch onderzoek aanvraagt, wij voeren dat uit en aan de hand van de resultaten kijken apotheker en huisarts naar aanpassing van de medicatie. Samenwerking en kennisdeling hierin is cruciaal. Onze kracht is dat we een efficiënte laboratoriumorganisatie zijn met veel kennis van de technologie en de genetica, daarmee kunnen we de zorg in Noord-Nederland optimaal ondersteunen.

Beschikbaarheid medicijnen op maat in Noord-Nederland Ook in de ziekenhuizen in Noord-Nederland wordt farmacogenetisch onderzoek ingezet.

Bijvoorbeeld voor patiënten met bepaalde soort

kanker wordt de behandeling afgestemd op hun genotype. Dit onderzoek maakt dat we aan de hand daarvan maatwerk in medicatie kunnen aanbieden. De risico s van verkeerde of te hoog gedoseerde medicatie hebben voor hen zo n grote impact, dat je dat in alle gevallen wilt voorkomen.

Zo weten we ook uit onderzoek dat dergelijke variaties in het DNA grote gevolgen kan hebben bij behandeling van cardiovasculaire aandoeningen. Persoonsgerichte dosering van bepaalde bloedverdunners kan bijvoorbeeld een herhaling van TIA s voorkomen. Een heel ander vakgebied waar gerichte medicatie van groot belang is, is in de psychiatrie. Bij het voorschrijven van bijvoorbeeld anti-psychotica en anti-depressiva leidt bij één op de vijf patiënten verkeerde medicatie of dosering tot grote negatieve risico s en gevolgschade, dus er is genoeg reden om daar ook eerst genetisch onderzoek te doen.

Binnen Certe hebben we het grote voordeel dat we door de bundeling van kennis, faciliteiten, apparatuur en onderzoekskracht, farmacogenetisch onderzoek voor meer patiënten in Noord- Nederland mogelijk maken. Wij noemen dat zinnige zorg, want we willen zorgvuldig omgaan met beschikbare geld en middelen in de zorg en tegelijk zo goed mogelijk iedere patiënt helpen. Het is daarom een groot goed dat deze innovaties door goede samenwerking steeds vaker beschikbaar komen voor patiënten in Groningen, Friesland en Drenthe.

Certe.nl/farmacogenetica

Slechts 1 op de 10 start-ups wordt een succesvol bedrijf. In de afgelopen jaren passeerde een aardig aantal de revue van NoordZ . Hoe staan ze er nu voor? In aflevering 17: SeaQurrent in Friesland.

Tekst Wigger Brouwer Foto Jaspar Moulijn

VLIEGEREN ONDER WATER MAARTEN BERKHOUT

Wat doen jullie ook alweer?

Maarten Berkhout, co-founder van SeaQurrent: ,,SeaQurrent ontwikkelt een onderwatervlieger. Daarmee kun je onder water elektriciteit opwekken met behulp van getijdenenergie, door het oogsten van stroming. Je zou hetzelfde ook kunnen doen met een turbine, vergelijkbaar met een windturbine.

Maar je ziet tegenwoordig bij windturbines dat die steeds groter worden zodat je meer energie kunt opwekken. Onder water kan dat niet. Je wilt namelijk in relatief ondiep water de energie opwekken, want daar is meer stroming. Maar dat moet zonder de zeebodem te raken en boten moeten er overheen kunnen varen.

Als je in plaats van gebruik te maken van turbines een vlieger van aluminium of kunststof dwars op de stroming plaatst, kun je een veel groter oppervlakte dekken en zo meer energie opwekken. En het grote voordeel eraan is dat het een betrouwbare en onuitputtelijke bron is: het water stroomt altijd. En nog een voordeel: het is onzichtbaar, want het zit onder water.

De Waddeneilanden zijn erg geschikt voor deze techniek. Want waar de Noordzee in de Waddenzee overgaat zitten er vernauwingen

waar het water harder stroomt. Begin juli hebben we daarom onze testlocatie bij Ameland ingericht. Het is de eerste stap om Ameland meer te verduurzamen.”

Hebben jullie de route gaandeweg bijgesteld? ,,Je blijft in zo’n proces constant bijschaven, steeds kleine aanpassingen doen. We hebben verschillende tests gedaan. Eerst in 2017 bij Marin (Maritiem Research Instituut Nederland, een onderzoeksinstituut voor onder meer maritieme technologie – red.) en later in 2018 en 2019 met een schaalmodel op zee, vanaf een verankerd ponton. Tijdens die tests kom je steeds weer dingen tegen en die probeer je dan op te lossen. In 2018 hadden we bijvoorbeeld een ontwerp gemaakt voor de box waar alle elektronica in zit. Daar bleek toch na verloop van tijd water in te sijpelen. Dus daar hebben we een nieuw design voor gemaakt. Maar het basisprincipe van de onderwatervlieger is eigenlijk altijd hetzelfde gebleven.”

Wanneer is de grote doorbraak? ,,Ik denk in het komend jaar, 2022. We zijn volop bezig met bouwen van een volledig systeem, inclusief netaansluiting met full scale componenten. Dat is wel de grote mijl-

paal waar we op gefocust zijn. En als we het dan echt kunnen gaan testen op zee en het systeem zo kunnen installeren zoals we het uiteindelijk voor ogen hebben, dan is dat wel de grote doorbraak.”

Wat hebben jullie geleerd de afgelopen jaren? ,,Ik vergelijk het weleens met leren fietsen.

Daar gaat veel tijd in zitten, maar als je het eenmaal kan, is het voor jou heel logisch en weet je niet meer waarom je het ooit niet kon. Wij zijn aan het leren onderwatervliegeren. Daarbij kom je steeds weer kleine dingetjes tegen, die je steeds weer moet aanpassen. Achteraf is de oplossing heel logisch en denk je steeds weer: waarom heb ik dat niet in één keer gedaan?

Er zit een sterk aspect van learning by doing in: dingen uitproberen in de praktijk en kijken of het werkt. En ondanks dat de vlieger in principe best een simpel design heeft, blijkt het toch ingewikkeld om het precies te krijgen waar we het willen hebben.

hebben geleerd is inschatten hoeveel werk iets is, daar goede sturing op geven en ervan leren. We zijn echt een lerend bedrijf geworden.”

Hoe ziet de toekomst eruit? ,,De toekomst ziet er wat ons betreft rooskleurig uit. Het momentum is fantastisch voor duurzame energie, want de urgentie is hoog. Maar we hebben wel meer bronnen nodig. Zon en wind zijn natuurlijk prachtige energiebronnen die in opkomst zijn, ook in Nederland. Maar die voorzien in nog maar een paar procent van de energievoorziening. Dus er is meer nodig. Ook getijdenenergie, dat in sommige gebieden een veel beter passende oplossing is.

We zijn er van overtuigd dat ons concept een logisch concept is voor het oogsten van energie uit getijdenstromingen. En we hopen dat het komende jaar te gaan laten zien door de eerste kilowatturen aan het elektriciteitsnetwerk op Ameland te kunnen gaan leveren.”

We doen echt nieuwe dingen. Maar als je nieuwe dingen doet, sla je ook weleens de verkeerde weg in en moet je af en toe opnieuw beginnen. Wat we daarbij wel

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 19

ADVERTENTIE

Een eerlijke kans op Zorgboerderij Vossenburght Vlakbij het Oldambtmeer, ten noorden van Winschoten, ligt Zorgboerderij Vossenburght. Daar vindt een 20-tal jongens in de leeftijd van 12 tot 60 jaar een plek waar ze in alle rust zichzelf kunnen zijn. De jongens , zoals Monique ze noemt, zijn in verhouding evenveel jongens als meiden. Zij vindt bewoners, cliënten, deelnemers, patiënten of wat dan ook niet bij haar visie passen, dit omdat ze een groot gezin wil vormen met haar Vossenburght .

Het gaat hierbij om mensen met een verstandelijke en/of psychiatrische beperking, die moeite hebben zich in de maatschappij staande te houden, of om een of andere reden niet zelfstandig of thuis kunnen wonen. Op Zorgboerderij Vossenburght is het uitgangspunt dat ieders inbreng waardevol is en een ieder zich thuis kan voelen. Naast de zorgboerderij heeft Vossenburght nog 4 huizen, voor begeleid en beschermd wonen. We zijn op zoek naar een zesde locatie, voor de opvang van zowel jongeren als ouderen, want daar is een schreeuwend tekort aan , zegt eigenaar Monique Pol. Dieren En dat blijkt. Immers, ze heeft zelf 4 kinderen in haar eigen huis opgenomen. Zij konden nergens terecht en ze hebben hier in elk geval een plek waar ze zich thuis kunnen voelen. De Vossenburght is veel meer dan alleen een locatie waar mensen worden opgevangen. Zo zijn er paarden waar allerlei activiteiten mee worden gedaan, te denken valt hierbij aan therapie, mennen, voltige en rijden. Er worden vele tientallen dieren verzorgd, er is een prachtige tuin met kas die onderhouden moeten worden, het is onderdeel van een druk gebruikte fietsroute, waarbij mensen in het restaurant een kopje koffie of thee kunnen drinken, er worden kinderfeestjes georganiseerd en met zelf gemaakte producten staat men regelmatig op markten en braderieën, waarbij de opbrengst wordt gebruikt om de kosten van een zeecontainer met inhoud en het vervoer hiervan naar een dorp in Gambia te kunnen betalen. Je moet dan denken aan allerlei spullen, zoals kleding, schoenen, schriften, pennen, tandenborstels, enzovoort, die ze daar goed kunnen gebruiken.

Taken De mensen die hier verblijven moeten naar eigen vermogen elke dag bepaalde taken vervullen , legt Monique uit. Zo moet iedereen voor een zelf uitgekozen dier zorgen, waarmee je bijvoorbeeld bereikt dat ze s morgens vroeg hun bed uitkomen. Immers, een dier moet s morgens eten en verzorgd worden, dat is logisch. Daarnaast worden s morgens allerlei andere taken gedaan,

zoals het onderhouden van de stallen en hokken of het verzorgen van de tuin. En er moeten ook huishoudelijke taken worden verricht of de administratie moet worden bijgehouden. s Middags mogen ze zoveel mogelijk zelf invullen.

Sommige mensen gaan dan paardrijden, anderen zijn liever in de tuin bezig en weer een andere groep gaat knutselen. Voor de liefhebbers hebben we een zeilboot waarmee ze onder begeleiding kunnen zeilen.

Wie zich de boerderij aan het Noordereinde van zo n 10 jaar geleden herinnert, kan zich nauwelijks voorstellen wat er in de jaren daarna allemaal is gerealiseerd. Monique: Dit was voorheen een varkenshouderij en we hebben na de aankoop alles met eigen inzet verbouwd. Dat ging natuurlijk niet van de ene op de andere dag, het lijkt eigenlijk heel veel op hoe onze organisatie is gegroeid. Ook daar zijn in de loop van de jaren steeds meer taken bijgekomen. Zo zijn medewerkers actief in de ambulante zorg, waarbij ze bij mensen thuis komen om hen op weg te helpen in alledaagse zaken. Daarnaast gaan er jongens naar school of werken ze elders.

Dat promoten we graag , vertelt Monique. Hoe meer jongens in de maatschappij mee kunnen draaien, des te beter het is.

Eenzaamheid De druk om meer mensen te plaatsen op Vossenburght blijft ondertussen onverminderd hoog. De situatie waarin mensen zich soms bevinden is schrijnend. Sommigen hebben geen contact meer met familie of vrienden en worden aan hun lot overgelaten. Ja, ik zie steeds meer eenzaamheid in Nederland. We proberen het hier gezamenlijk te doen en mensen weer een thuis te geven waar ze zichzelf kunnen zijn en kunnen functioneren in een voor hun beschermde omgeving.

Niet voor niets is Monique op zoek naar een 6e locatie, maar dat valt in de huidige tijd nog niet mee. Ik zie genoeg boerderijen en panden leeg staan, maar dat wil niet zeggen dat gemeenten meteen enthousiast zijn wanneer ik aangeef dat ik daarin een zorgboerderij wil vestigen. Natuurlijk sta ik daar anders in. Gun het mensen om er iets moois van te maken, waarmee je andere mensen kunt helpen. Nee, op de huidige locatie kunnen we niet verder uitbreiden. Dat wil ik niet. De groep wordt dan te groot en dat zou niet goed zijn.

Visie Het succes van De Vossenburght laat zien dat mensen in een beschermde omgeving prima kunnen functioneren en zichzelf kunnen zijn. En dat allemaal vanuit de visie waarbij maatschappelijke participatie gestimuleerd en gefaciliteerd wordt. Met veel liefde en professionaliteit willen wij de jongens begeleiden en waar mogelijk helpen om een eigen plek in de samenleving te veroveren. Immers, niemand heeft erom gevraagd hoe hij of zij geboren is, eruit ziet of wat voor IQ hij of zij heeft en of hij of zij uit een warm of koud nest komt. Iedereen krijgt een eerlijke kans om zich op Vossenburght thuis te voelen en verder te groeien, ik denk dat we daar met elkaar goed in slagen. www.vossenburght.nl

ADVERTENTIE

Onderwijs en zorg trekken gezamenlijk op Regionaal Opleidingscentrum Alfa-college en Treant Zorggroep werken al jaren samen om een nieuwe lichting zorgmedewerkers op te leiden en die samenwerking wordt doorlopend uitgebreid en aangepast. De organisaties bewegen op die manier mee met de tijd die steeds nieuwe eisen stelt, maar ook mogelijkheden biedt. studenten weten precies wat ze willen, anderen vinden het prettig om dat al doende te ontdekken.

Voor de regio Van Ommen en Klinkhamer hebben het over muren die afbrokkelen en zijn ervan overtuigd dat een intensieve samenwerking de manier is om zorgpersoneel te behouden voor de regio. Willeke Klinkhamer: ,,Dat is een belangrijk uitgangspunt in onze samenwerking. Binden en boeien is noodzakelijk als we in het Noorden voldoende zorgpersoneel willen behouden. Verder vinden we het belangrijk dat studenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun leerproces. Ze krijgen uiteraard ondersteuning vanuit Alfa-college en Treant Zorggroep, maar kiezen zelf welke manier van leren bij ze past en hoe ze zich verder willen ontwikkelen. We willen daarom ook een leergemeenschap opzetten waarin studenten van verschillende opleidingsniveaus en verschillende scholen in de regio elkaar helpen door met elkaar af te spreken en onderwerpen in te brengen om verder uit te diepen.

Willeke Klinkhamer (links) en Jeanette van Ommen in een praktijklokaal van Alfa-college Hoogeveen.

Alfa-college is een ROC voor Noord- en OostNederland. Er worden mbo-opleidingen, educatietrajecten en bedrijfsopleidingen geboden in Hoogeveen, Groningen en Hardenberg. In Treant Zorggroep zijn de krachten van drie ziekenhuizen en zeventien locaties voor zorg en wonen gebundeld. De ziekenhuizen zijn gevestigd in Hoogeveen, Emmen en Stadskanaal. Onder wonen en zorg vallen ook activiteiten op het gebeid van welzijn, revalidatie en behandeling.

Theorie en praktijk Gezamenlijk bieden ze het hoofd aan de uitdagingen waarvoor de zorgsector zich gesteld ziet. ,,Het tekort aan goed personeel is de grootste uitdaging en door samen te werken brengen we theorie en praktijk bij elkaar , zegt Jeanette van Ommen, opleidingsmanager van Alfa-college.

Diverse initiatieven zorgen ervoor dat studenten beter voorbereid zijn op een toekomst in de zorg en bieden werkgevers de kans om invloed uit te oefenen op het kennisniveau van toekomstige medewerkers. ,,Voorheen werd simpelweg gesteld waar studenten aan moeten voldoen, tegenwoordig kiezen we ervoor om samen op te leiden.

Dat gebeurt onder meer op leerafdelingen, waar een groep stagiairs gedurende veertig weken, of twee keer twintig weken, werkt. Veel locaties van Treant Zorggroep hebben leerafdelingen. ,,Hier wordt samen leren bevorderd , zegt Willeke Klinkhamer, hoofd van de afdeling Opleidingen bij Treant Zorggroep. ,,Studenten leren niet alleen van docenten en zorgmedewerkers, maar ook van elkaar. Theorie en praktijk komen letterlijk bij elkaar, want docenten van Alfa-college geven sommige lessen op de afdeling. Die lessen worden regelmatig ondersteund door deskundigen van Treant. Zo ontstaat een mooie uitwisseling van

kennis, waar iedereen van profiteert.

,,We willen zorgpersoneel behouden voor de regio Stageroutes Sommige studenten vinden deze manier van leren prettig, anderen geven de voorkeur aan individuele stages en ook dat is mogelijk. Het centraal stellen van de student is een belangrijke ontwikkeling en dat komt onder meer tot uitdrukking in deze keuzevrijheid. Maar er is meer mogelijk. Vorig schooljaar werd gestart met zogeheten stageroutes, die Alfa-college en Treant Zorggroep samen ontwikkelden, in samenwerking met Windesheim, Hanze Hogeschool en Drenthe college. Jeanette van Ommen: ,,Studenten kiezen zelf hun eigen leerroute voor vier jaar bij Treant Zorggroep. Daardoor kunnen ze ook kennismaken met verschillende aspecten van zorg. Sommige

Uitleg over een tillift.

Zorgtechnologie De zorg kent overigens niet alleen uitdagingen, maar ook veel mogelijkheden. Specialisatie wordt steeds belangrijker, dus verdieping en verbreding is mogelijk. De zorg biedt nu meer groeikansen dan vroeger. Bovendien speelt technologie een steeds grotere rol en ook dat kan werken in de zorg aantrekkelijker maken. Het gebruik van bijvoorbeeld virtual reality-brillen en apps kan het werk efficiënter en soms veiliger maken. ,,Het zal nooit een vervanging zijn van persoonlijk contact, maar het kan wel een mooie aanvulling zijn , zegt Willeke Klinkhamer. ,,Het kan zorgmedewerkers veel tijd besparen. Natuurlijk wordt de patiënt of bewoner bezocht als daar aanleiding voor is, maar met technologie kunnen zorgmedewerkers efficiënter ingezet worden.

Techniekstudenten van Alfa-college worden overigens ingezet om mee te denken over oplossingen voor vraagstukken van patiënten en bewoners, dus ook op dit gebied vinden onderwijs en zorg elkaar. www.alfa-college.nl www.treant.nl

Zorgmedewerkers van de toekomst leren op school en in de praktijk. Foto s: Kor Bakker

DE SPIEGEL Elke ondernemer kent ze: van die momenten waarop je moeite hebt te ontdekken wat de juiste keuze is. Dan is het handig als je een groot voorbeeld hebt, iemand die je inspireert, aan wie je je even kunt spiegelen. Aflevering 20: Peter Ketelaar, vice president Global Bioanalytical Services van Icon, een reus in de wereld van het mondiale geneesmiddelenonderzoek.

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Jaspar Moulijn

‘DENK AAN IEDEREEN BIJ JE BESLUITEN’ Eerst even: wat tot voor kort PRA Health Sciences heette, is nu Icon? ,,Ja sinds 1 juli. Icon nam toen PRA over. En nu zijn we één van de grootste spelers wereldwijd, met 38.000 man personeel in negentig landen. Het is een vrij logische overname in het licht van schaalvergroting en efficiëntie. Voor mij betekent het dat ik niet alleen verantwoordelijk ben voor de vestigingen in Assen en Kansas, maar dat ik de verantwoordelijkheid van nog een laboratorium erbij krijg, ten noorden van New York. Het is te hopen dat ik er snel weer heen mag reizen.’’

Icon Assen Icon, een van oorsprong Ierse multinational, doet voor farmaceutische klanten klinisch en analytisch onderzoek ten behoeve van de ontwikkeling van geneesmiddelen. Het laboratorium in Assen en de kliniek in Groningen zijn vooral goed in zogeheten geneesmiddelenonderzoek in de eerste fase, in de praktijk betekent dat meestal dat geneesmiddelen worden getest op gezonde vrijwilligers.

Van opleiding ben je scheikundige en biochemicus. Maar aan dat vak kom je niet meer toe lijkt me? ,,Tijdens het begin van mijn carrière, bij DSM, ontdekte ik al dat een commerciële rol me beter past dan een plek op het laboratorium.

Sindsdien beweeg ik me op dat pad. Ik ben vooral bezig met mijn netwerk, met het overtuigen en bezoeken van klanten. Daar ligt mijn belangrijkste toegevoegde waarde.

Ook ben ik actief bezig met het uitstippelen van een strategie om in deze nieuwe situatie met alle drie laboratoria te werken aan een gemeenschappelijk doel. Voor andere onderdelen van laboratoriumleiderschap heb ik goede mensen om me heen verzameld. Ik houd eigenlijk niet zo van de uitspraak: ‘Je moet uitgaan van je eigen kracht’. Ik zie meer in: ‘Je moet weten waar je niet per se goed in bent’. Die facetten moet je vervolgens afdekken door getalenteerde collega’s in de organisatie op te nemen.’’

Van wie heb je dat geleerd? ,,Dat is iets dat zich ontwikkelt in de loop van je carrière, in mijn geval. Het is afkijken bij

2 2 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

anderen, praten, en af en toe een nuttige cursus doen. Ik deed dat bijvoorbeeld in 2007 aan Harvard. Daar sprak een hele serie inspirerende leiders over hun manier van werken en de valkuilen. Daar heb ik veel van opgestoken, vooral waar het gaat om leidinggeven aan hoogopgeleide professionals. Geef ze niet te veel leiding, maar zorg ervoor dat ze een gemeenschappelijk doel nastreven: ‘Align the Stars’.”

Kun je die leiders als je voorbeelden beschouwen? ,,Ja en nee. Ik heb het gevoel dat je overal waar het kan kleine beetjes meeneemt in je eigen voordeel, om zaken te verrijken of ter discussie te stellen. Die sprekers hebben absoluut wat toegevoegd wat dat betreft. Ik vind het essentieel om altijd nieuwsgierig te zijn, altijd te willen doorleren. Dat doe ik vooral ook door kritische mensen om me

‘Ik probeer altijd mijn werk te doen in de geest van Feike Sijbesma’

PETER KETELAAR

heen te verzamelen, die als het nodig is het nodige tegengas geven.’’

Je staat bekend als een leider die nadenkt over duurzaamheid, over onze nalatenschap aan de aarde. Waar komt dat vandaan? ,,Wij zijn als Icon bezig goede dingen te doen voor de mensheid, maar er is meer dan de mens. Ik maak me druk om het klimaat, net als mijn klanten en medewerkers. Dus wil ik bijvoorbeeld ons gebouw in Assen zo duurzaam mogelijk maken. We gaan nu bezig met het overkappen van de parkeerplaats met zonnepanelen. We verbruiken aardig wat energie, dus dat is onze plicht, vind ik.’’

Vaak hoor je dat aandeelhouderswaarde het belangrijkst is voor grote multinationals. Geldt dat niet voor Icon? ,,Ook daar is dat belangrijk, maar ik blijf erop hameren dat er meer van belang is. Medewerkers, je maatschappelijke rol in de regio, de impact die je hebt op het milieu. Dat is iets dat ik van Feike Sijbesma heb overgenomen, destijds CEO van DSM. Zijn strijd voor dat bredere belang vond ik altijd indrukwekkend. Het laboratorium in Assen heeft in die zin ook een belangrijke rol als je kijkt naar de plek in de maatschappij.’’ ,,Met het Lab Assen leveren wij een belangrijke bijdrage in de ontwikkeling en innovatie van geneesmiddelen, spelen wij een rol in het Health Science netwerk in Noord-Nederland. En hebben dus economische impact en bieden werkgelegenheid. Ik ben mij bewust van die rol. Sijbesma zei altijd: ‘Denk aan iedereen bij je besluiten. Je moet je handelen aan je kinderen kunnen uitleggen’. In die geest probeer ik altijd mijn werk te doen.’’

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 2 3

ADVERTENTIE

De medische producten van IMDS maken het verschil IMDS in Roden is gespecialiseerd in het maken van medische producten om verstoppingen te verhelpen in de bloedvaten rondom het hart. Echte innovatie , zoals CEO Edwin Schulting het noemt, is daarbij van doorslaggevende betekenis. Het meest bekend is het dotteren (plaatsen van een stent). IMDS richt zich echter vooral op producten die de volledig verstopte bloedvaten rondom het hart, de zogenaamde CTO, kunnen verhelpen.

Edwin Schulting Doel van het bedrijf is om deze complexere behandelingen, welke nu tot wel 90 procent van de gevallen, niet wordt behandeld, voor meer mensen mogelijk te maken. We zijn een echt techbedrijf en ontwikkelen met behulp van ons team en input van cardiologen, producten die uniek zijn in de markt , vertelt Schulting.

Uniek En daarmee zegt hij niets teveel. Sterker nog, IMDS heeft in de afgelopen jaren met name een drietal katheters ontwikkeld, die uniek zijn in de medische wereld. En er zit nog meer in de pijplijn , zo voorspelt Schulting. Volgend jaar brengen we nog twee producten op de markt, waarmee we de enige en eerste zijn. Wij innoveren derhalve niet op bestaande producten, maar bevinden ons op het vlak van nieuwe innovatie, zitten op het scherpst van de snede van nieuwe technieken.

We willen iets betekenen , zou de lijfspreuk van IMDS kunnen zijn. Schulting: Als je ziet dat een product datgene doet wat je voor ogen hebt, dan IMDS heeft ambitie en is daarom continu op zoek naar nieuwe mensen, zowel op de R&D afdeling als in de productie. We besteden niets uit, om de kwaliteit maximaal in eigen hand te houden , geeft Schulting aan. Het werk is het schoonst mogelijk, omdat alle producten in cleanrooms worden gemaakt. Bij elk product dat je maakt weet je dat je impact op een leven maakt. IMDS laat in samenwerking met Hanzehogeschool en Universiteit elk jaar veel stagiaires kennis maken met een uniek bedrijf, zodat zij kunnen ervaren wat de mogelijkheden zijn om in een zeer innovatief bedrijf in Noord-Nederland te kunnen werken.

geeft dat veel voldoening aan iedereen die hier werkt. Dat zit in onze cultuur. We willen met onze producten het verschil maken. Dat dit nodig is blijkt uit de cijfers. Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd nog altijd doodsoorzaak nummer één.

Per jaar krijgen ongeveer 5 miljoen mensen een PCI-behandeling, oftewel het dotteren, waarbij vaak één of meerdere stents worden ingebracht.

Echter, een groot deel van deze en ook andere patiënten hebben volledig verstopte bloedvaten rondom het hart en in veel gevallen worden niet alle vernauwingen verholpen. Dat heeft invloed op de kwaliteit van leven. De reden dat volledig verstopte bloedvaten, het gaat om maar liefst 90 procent van de gevallen, vaak niet behandeld worden, heeft met de complexiteit van de behandeling te maken en het feit dat maar een beperkt aantal artsen voldoende gespecialiseerd is om dit goed te kunnen te behandelen , aldus Schulting. Bovendien kost zo n behandeling veel geld.

Verlagen de barrière IMDS zoekt naar oplossingen waarmee mensen wel kunnen worden geholpen. We willen behandelingen eenvoudiger en efficiënter maken.

Daardoor zijn meer artsen in staat om de behandeling uit te voeren en kunnen meer mensen in de operatiekamer worden geholpen.

Kortom, we verlagen de barrière om deze patiënten te helpen en dragen zo bij aan een betere kwaliteit van leven na de behandeling.

We zijn niet op zoek naar de innovatie van een bestaand product, maar zijn bezig met echte innovatie, met iets wat nog niet bestaat , gaat Schulting verder. IMDS laat daarbij keer op keer zien dat we met diverse unieke producten werkelijk de barrières voor efficiënte en effectieve behandeling van complexe patiënten kunnen wegnemen. We maken met elkaar, hier in Roden,

samen met een wereldwijde groep van experts, producten waar we gisteren alleen maar van konden dromen. Aan de basis ligt een groot aantal interne technologieën, waardoor de producten voor eventuele concurrenten niet of nauwelijks zijn te kopiëren. Onze producten zijn uniek en onderscheidend in de markt, wereldwijd.

Trots In de afgelopen jaren heeft IMDS een klantenbestand in meer dan 50 landen opgebouwd. En met de recente productgoedkeuring in de Verenigde Staten is er een belangrijke nieuwe markt voor het bedrijf open gegaan. IMDS is trots op de tot nu toe behaalde resultaten, maar volgens Schulting staan de ambities van het bedrijf in feite nog maar in de kinderschoenen. Met onze innovatieve daadkracht en voortschrijdende techniek zijn en blijven we in staat om ontwikkelingen te realiseren die uniek zijn in de wereld. Wat er na onze innovaties in 2022 nog staat gebeuren, kan ik niet zeggen. We praten met cardiologen over de hele wereld, horen wat hun problemen zijn en gaan daarmee aan de slag. Dan kom je tot ideeën hoe het anders zou kunnen en soms valt alles dan ineens op z n plaats en heb je een uniek product ontwikkeld. Zo werken we. Altijd met het doel om meer mensen te kunnen helpen. Dat is de reden van ons bestaan. Al dit succes hebben wij kunnen behalen doordat wij een enthousiast en gedreven team hebben waar wij heel trots op zijn. www.imds.nl

ADVERTENTIE

Zorgbelang Drenthe pleitbezorger van goede zorg voor alle inwoners Wij komen op voor alle inwoners van de provincie Drenthe met een zorg- of ondersteuningsvraag en maken ons hard voor goede zorgvoorzieningen in de provincie, nu en in de toekomst. Dat zegt Jan van Loenen, bestuurder-directeur van Zorgbelang Drenthe. Een belangrijk onderdeel van Zorgbelang Drenthe bestaat uit onafhankelijke cliëntondersteuning, die gratis beschikbaar is voor alle inwoners van de provincie Drenthe. De cliëntondersteuner ondersteunt bij het zoeken naar de best passende zorgoplossing, waarbij de cliënt zelf de uiteindelijke beslissing neemt.

Daarover later meer. We trekken het werk van Zorgbelang Drenthe wat breder. De organisatie is namelijk betrokken bij allerlei zaken die de zorg in Drenthe aangaan. Daarbij behartigt Zorgbelang Drenthe de belangen voor de inwoners. Wanneer er beslissingen over de zorg worden genomen, zijn daar veel partijen bij betrokken , geeft Van Loenen aan. Maar wie vertegenwoordigt de stem van de inwoners? Dat doen wij. Bij voortduring brengen wij het belang van de inwoners voor het voetlicht. Dat vraagt om een kritische houding en die hebben we, omdat we volledig onafhankelijk kunnen opereren. Op die manier proberen wij tal van ontwikkelingen in de zorg, waaronder het beleid, zodanig te beïnvloeden, dat het ten goede komt aan de inwoners van Drenthe. Niet voor niets worden wij vaak betrokken bij toekomstplannen, we zitten het liefst zo vroeg mogelijk aan tafel.

Acute zorg Dat de zorg altijd in beweging is, noemt Van Loenen logisch. We zijn altijd met elkaar op zoek naar verbeteringen, maar soms pakken nieuwe inzichten en plannen minder goed uit. Daar probeert Zorgbelang Drenthe invloed op uit te oefenen, waardoor goede zorg in Drenthe geconsolideerd kan worden. Als voorbeeld noemt hij het plan om de acute zorg in Drenthe op minder plekken te concentreren. Voorheen was dit vaak een dictaat van de zorgverzekeraar. Als Zorgbelang Drenthe zijn we daar nu voor gaan liggen. We hebben namelijk aangetoond dat als deze plannen door zouden gaan, er in kritieke situaties letterlijk doden zouden gaan vallen. De plannen zijn nu, mede dankzij onze druk, ingetrokken. Een prachtig resultaat, waar we samen met andere partijen keihard voor gevochten hebben.

Spoedeisende hulp Een ander voorbeeld is het sluiten van de spoedeisende hulpafdelingen in de ziekenhuizen Onafhankelijke belangenbehartiger Zorgbelang Drenthe is een proactieve en onafhankelijke maatschappelijke organisatie voor iedereen in Drenthe die gebruik maakt van zorg. De activiteiten zijn: - Onafhankelijke belangenbehartiger voor alle inwoners van Drenthe als het gaat over zorg - Vertrouwenspersonen jeugd, voor jongeren en/of ouders die op de een of andere manier te maken hebben met jeugdhulp in Drenthe - Onafhankelijk cliëntondersteuner voor alle inwoners van Drenthe die vallen onder de Wet Langdurige Zorg (WLZ) - Onafhankelijk cliëntondersteuner voor inwoners in Coevorden, Noordenveld, Aa en Hunze en Tynaarlo, die gebruik maken van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO).

vlnr: Saskia Rengers, Jan van Loenen en Alrie Wiechers in Stadskanaal en Hoogeveen. Helaas hebben we die plannen niet tegen kunnen houden.

Spoedeisende hulp open houden is één, maar er moet ook nog een hele organisatie daarachter in de benen worden gehouden, waarbij goede zorg verzekerd moet zijn en dat bleek niet mogelijk.

Wat we wel hebben gerealiseerd is dat er beter openbaar vervoer vanuit Hoogeveen naar het ziekenhuis in Emmen tot stand is gekomen. Er bleek geen snelle verbinding te zijn, waarover inwoners terecht aan de bel trokken. Wij zijn toen in gesprek gegaan met de provincie, die het vervolgens bij het OV-bureau heeft neergelegd en inmiddels is er een goede verbinding tot stand gebracht.

Hulp- of zorgvraag Terug naar de cliëntondersteuner, die gratis kan worden ingeschakeld wanneer een inwoner een hulp- of zorgvraag ontwikkelt. Van Loenen: Stel dat je hulp nodig hebt in de huishouding. Dan volgt er een zogenaamd keukentafelgesprek met een medewerker van de gemeente. Dat klinkt sympathiek, maar het is verstandig om daar een cliëntondersteuner bij uit te nodigen. Wat hij doet is de vragen die worden gesteld verduidelijken, zodat de cliënt uiteindelijk een afgewogen en zelfstandige beslissing kan maken. Een cliëntondersteuner ondersteunt met zijn kennis en ervaring, wat uiteindelijk resulteert in een betere en passende oplossing voor de cliënt. Een oplossing waar de cliënt tevreden mee is, want daar gaat het uiteindelijk om. Kortom, een cliëntondersteuner helpt, maar neemt het gesprek nooit over. De beslissing ligt altijd bij de cliënt zelf, dus ook daar speelt onze onafhankelijkheid

weer een rol. Wij vinden vanuit onze missie en visie dat inwoners keuzevrijheid moeten hebben, daar staan we voor.

Daarnaast kijken we ook naar de vraag achter de vraag. Misschien is iemand die thuishulp nodig heeft wel eenzaam. Doorvragen, is er niet meer aan de hand, dat is een belangrijk onderdeel van ons werk.

We kunnen volledig onafhankelijk functioneren Serieus nemen Zorgbelang Drenthe biedt in 4 Drentse gemeenten (Coevorden, Noordenveld, Aa en Hunze en Tynaarlo) onafhankelijke cliëntondersteuning in het sociaal domein aan. De organisatie wil graag haar dienstverlening in andere gemeenten aanbieden. Gemeenten zouden uit het oogpunt van keuzevrijheid minimaal twee partijen onder contract moeten hebben, die bij een gesprek aanwezig kunnen zijn. Wij worden nu al regelmatig benaderd door inwoners van de andere acht Drentse gemeenten om ze bij te staan. Sommige gemeenten staan dit niet toe, waar anderen het belang er wel van inzien en de keuzevrijheid voor haar inwoners wil borgen.

Onafhankelijke cliëntondersteuning en keuzevrijheid leidt tot meer tevredenheid bij de inwoners. En daar heeft uiteindelijk ook elke gemeente baat bij. www.zorgbelang-drenthe.nl

LAGERE SCHULD? NERGENS GOED VOOR

Een miljardje hier, een miljardje daar. Niet doen, waarschuwt econoom Coen Teulings. De politiek moet op een rij zetten wat de structurele problemen in ons land zijn, vindt de oud-directeur van het Centraal Planbureau. En daar dan structureel geld in steken. „Die discussie is moeilijker dan bezuinigen.”

Tekst Martin Visser Foto Anko Stoffels

ederland heeft een investeringsagenda nodig. En dan geen kruimelwerk, geen incidentele miljarden. Nee, een nieuw kabinet moet plannen maken om structureel 16 miljard euro in de economie te steken, meent Coen Teulings, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en oud-directeur van het Centraal Planbureau. „Iedere serieuze economische analyse komt tot de conclusie dat er heel veel geld is.”

N

Volgens Teulings doet een volgend kabinet er goed aan de staatsschuld ongeveer op 60 procent van het bruto binnenlands product te houden. „Het mag zelfs wel iets meer dan 60 procent zijn. Je kunt gewoon uitrekenen dat het begrotingstekort 2 tot 2,5 procent moet zijn om bij de verwachte groei van de economie de staatsschuld op die 60 procent te houden. Streven naar een lagere schuld is nergens goed voor.”

Streven naar een tekort? Waarom? „Wat de huidige lage rente zegt, is dat er héél veel gespaard wordt en dat we niet goed weten waar we met die besparingen heen moeten gaan. Eén manier om wat meer evenwicht op de kapitaalmarkt te krijgen is dat de overheid een groter deel van de besparingen naar zich toetrekt.

Pensioenfondsen willen dolgraag overheidsobligaties om in te beleggen. Die zijn niet voorradig. Je ziet overal in de wereld dit probleem bestaan en in Europa is het extra sterk omdat we zo sterke normen hebben die staatsschulden binden.”

En nu? „Bij 2 procent tekort kunnen we structureel 16 miljard euro extra uitgeven. Dat is ongelofelijk veel geld. Je moet er nu over nadenken hoe je dat nuttig besteedt. We doen onszelf tekort met onze zuinige houding.

Een discussie over meer geld uitgeven is moeilijker dan over bezuinigingen, want de politiek weet meestal wel aan welke dingen we teveel uitgeven. Je moet niet denken dat je ieder jaar 16 miljard euro aan incidentele uitgaven kunt doen. Want dan weet je zeker dat je geld over de balk gaat gooien.”

COEN TEULINGS

Wat te doen met al dat geld? „Als ik met economenafstand naar Nederland kijk, zie ik vier terreinen. Eén: klimaat.

Met 3 miljard euro per jaar ben je, als ik het goed begrijp, een eind op streek om de klimaatdoelen te halen. Twee: de arbeidsmarkt. Daarover heeft de Commissie Borstlap geadviseerd. Wij hebben in Nederland de arbeidsmarkt enorm ontwricht door steeds meer flexcontracten aan te bieden.

Dat komt vooral doordat we werknemers met een arbeidscontract fiscaal relatief zwaar belasten, terwijl zzp’ers fiscaal in de watten worden gelegd.” ,,Ik zie niet gebeuren dat we die fiscale voordelen gaan afbouwen. Dan is de enige manier om dit op te lossen door aan de

2 6 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

onderkant forse lastenverlichting te geven voor mensen met een looninkomen. Dat kost zo’n 4 tot 5 miljard euro. Drie: onderwijs. Nederland kachelt nu al twintig jaar achteruit in internationale rankings. Goed onderwijs is de kern waar de Nederlandse economie altijd op gedreven heeft. Maak daarom de positie van leraren aantrekkelijker. Dat kost veel geld. De vierde besteding is universitair onderzoek. We moeten ervoor zorgen dat onze onderzoeksuniversiteiten internationaal de top van Europa worden.”

Het kabinet investeert toch al via het WopkeWiebes-fonds? „Dat fonds springt inderdaad in dit gat.

Maar mijn grootste zorg is dat het WopkeWiebes-fonds alleen bedoeld is voor eenmalige investeringen. Dat fonds was het niet helemaal het juiste antwoord op een terechte vraag. Eén keer een miljard uitgeven is niet zo’n kunst. Structureel in de begroting ruimte maken om een miljard uit te geven is veel lastiger.”

Tot nu wordt ingezet op eenmalige geld, zo krijgt ook het onderwijs eenmalig 8 miljard euro. „Dat kan haast niet goed worden besteed.

Dat gaat verdwijnen in onzin of het blijft op de plank liggen. Het gaat helemaal verkeerd als je steeds maar weer incidenteel geld inzet. Want dan ga je de leuke dingen voor de mensen doen. Dan raakt een sector ontregeld, want je gaat een aparte verantwoording voor dat geld regelen. Een sector moet

'Met onze zuinige houding doet Nederland zichzelf tekort'

zich kunnen instellen: dit is waar ik het structureel mee moet doen en hoe kan ik dat geld dan zo goed mogelijk besteden.”

De uitgelekte klimaatmiljarden zijn ook incidenteel. „Inderdaad. En ook de reddingsoperatie na de toeslagenaffaire kost incidenteel miljarden. Je moest juist gaan nadenken wat de structurele problemen zijn en daar structureel geld voor beschikbaar maken. Als de politiek dat verkeerd doet, zal dat tot extra wantrouwen leiden, want dan hebben we de 16 miljard euro die we met veel moeite bijeen hebben gespaard weggegeven aan nonsens.”

Dat geld mag dus geen smeermiddel in de formatie worden? „Nee, zeker niet.”

Het voelt onlogisch dat een minister van Financiën moet streven naar een tekort op de begroting. We willen toch een strenge minister? „Ministers van Financiën zijn altijd de populairste ministers, omdat wij willen dat er iemand is die goed op onze portemonnee past. Een verstandige wens. Ik zeg ook niet dat er geen limiet is, die is er juist wel!

Namelijk 2 of 2,5 procent. Meer dan dat mag het niet zijn. Dus er blijft echt een strenge minister van Financiën nodig. Neem maar van mij aan dat er rijen mensen zijn die zullen beweren dat ze structurele problemen willen aanpakken met extra geld. De minister van Financiën zal streng moeten zijn en zeggen: ‘Jij niet en jij niet, alleen die’. Daarmee zal hij de held van de belastingbetaler zijn.”

Dat blijft zo? „Ja, dat blijft. En dat is maar goed ook.”

Kijk naar de formatie, Den Haag is hier toch helemaal niet mee bezig? „Daarom! Dat moet dus wel. Ik denk overigens dat deze boodschap de formatie niet makkelijker maakt, maar juist moeilijker.

Omdat je het eens moet worden over deze aanpak. Als je veel geld hebt, dan komen de aasgieren meteen aanvliegen. Dit maakt het niet makkelijker, maar ik denk dat het belangrijk is dat we ons realiseren dat die ruimte er is.”

Moet de coronarekening van 80 miljard euro niet een keertje worden terugbetaald? „Dat zit in hoofden van mensen en dat begrijp ik helemaal. Maar onze staatsschuld zit net onder de 60 procent. In de huidige situatie op de kapitaalmarkt – met hoge besparingen – is een staatsschuld van 60 tot 80 procent verstandig. Wij vinden dat in Nederland heel moeilijk te begrijpen. We zijn zo gericht op het op orde brengen van de overheidsfinanciën nadat die in de jaren 70 zo uit de hand waren gelopen. Nou mensen, die overheidsfinanciën zíjn hartstikke op orde.”

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 2 7

ADVERTENTIE

Totaalaanbieder op het gebied van veiligheid en gezondheid Wij zijn een arbodienst in de breedste zin van het woord , zegt Janneke Hoitinga, Algemeen Directeur van Medprevent. Of het nu gaat om preventietrainingen, advies of verzuimbegeleiding, onze inzet is het werkplezier van de mensen. Daniël Folmer, Operationeel Directeur, vult aan: als expert op het gebied van arbeidsomstandigheden en ziekteverzuimbeleid zetten we sterk in op preventie van verzuim. Optimaal werkplezier zorgt voor betere prestaties en minder verzuim.

Daniël Folmer en Janneke Hoitinga Investeren in preventie Het grootste percentage van langdurig ziekteverzuim is te voorspellen. Medprevent heeft een RI&E (Risico Inventarisatie & Evaluatie) methodiek ontwikkeld waarmee zij signaalwaarden in kaart brengt. We weten inmiddels dat ruim 40% van langdurig ziekteverzuim een psychische oorzaak heeft.

Langdurig pestgedrag, discriminatie, hoge werkdruk, seksuele intimidatie en dergelijke kunnen daarvan de oorzaak zijn. Vaak speelt dit buiten het gezichtsveld van leidinggevenden. De RI&E van Medprevent maakt deze psychologische arbeidsbelasting zichtbaar. Samen met uitkomsten van een PMO (Preventief Medisch Onderzoek) verkrijgt Medprevent handvatten om doelgericht advies op te stellen voor preventief beleid. Niet alleen de sociaal emotionele context wordt hierin meegenomen, maar alle facetten die kunnen leiden tot verzuim. Meestal gaat veel al goed, maar omdat wij de vinger op de zere plek kunnen leggen, bieden we kansen aan werkgevers om de puntjes op de i te zetten. Samen willen we dat mensen gelukkig zijn op hun werk. Een betere preventie is er niet.

Soft skills Naast de kennis van Arbo-regelgeving, organisatiekunde en arbeidshygiëne spelen de soft skills een rol van betekenis. De wetgeving schrijft voor dat een zieke medewerker naar de bedrijfsarts moet. Meerwaarde wordt verkregen door een juiste communicatie met betrokkenen.

Welke vragen stel je aan de arts, bijvoorbeeld, wat wil je concreet en haalbaar bereiken in het proces, hoe bespreek je als leidinggevende de vaak

persoonlijke kant van het ziek zijn met je werknemer?

Die soft skills zijn ook essentieel bij de verzuimbegeleiding door onze bedrijfsartsen en verzuimcoaches , zegt Janneke. Uiteraard hebben zij de noodzakelijke medische expertise, maar de belangrijkste vragen bij re-integratie gaan over de persoonlijke relatie ten opzichte van het werk. Je werk niet meer kunnen doen, misschien verandering van positie binnen een bedrijf, kunnen stevig binnenkomen. In een coachende rol van de verzuimcoach en arts kunnen nieuwe perspectieven worden omarmd.

Iets opleggen werkt niet, samen een reintegratietraject uitstippelen wel.

Samen willen we dat mensen gelukkig zijn op hun werk. Een betere preventie is er niet.

Meer omtrent veiligheid en gezondheid Een ongeluk zit in een klein hoekje. Op basis van de unieke eigenschappen van een bedrijf stelt Medprevent een risicoprofiel op en verzorgt doelgerichte BHV (Bedrijfshulpverlening)trainingen. Medprevent heeft 70 trainingslocaties door heel Nederland, maar biedt ook de mogelijkheid voor een incompany training.

Kennis delen zit in het dna van Medprevent.

Binnen bedrijven, vooral kleinere bedrijven, kan nooit alle expertise omtrent arbeid en verzuim

aanwezig zijn. Wij kunnen alles uitvoeren, maar soms is het voor werknemers en werkgever goed om bepaalde kennis of skills in eigen huis te hebben. Daar werken we graag aan mee. Dat kan met een training, met informatie of met coaching.

De coronapandemie heeft ook geleid tot kennis delen. We hebben advies en webinars gegeven over tal van onderwerpen; meer technisch over het virus en ziekteverschijnselen, maar ook praktisch over concrete inrichting van een bedrijf waarbij recht wordt gedaan aan de regels. Ook biedt Medprevent de mogelijkheid aan tot sneltesten van werknemers. Een onderneming weet liever binnen een half uur dan na 24 uur of een werknemer corona heeft.

Een familiebedrijf waar je blijft Daniël zegt: ik werk hier nu 11 jaar en er is geen haar op mijn hoofd die denkt aan vertrekken. Je wordt gewaardeerd om wat je kunt en je krijgt volledig de mogelijkheid om jezelf te ontwikkelen.

We zijn een familiebedrijf en die sfeer is aanwezig , zegt Janneke. We zien hier werknemers komen en zichzelf verder ontwikkelen. Soms in een hele nieuwe richting.

We stimuleren die initiatieven. En, voor geïnteresseerden, we hebben vacatures. www.medprevent.nl

ADVERTENTIE

De zorg is van ons allemaal Hoe willen we oud worden met elkaar? Dat is volgens Roeli Mossel van NNCZ de vraag die centraal staat wanneer gekeken wordt hoe de zorg in een dorp of wijk kan worden georganiseerd.

Dat het anders kan dan we gewend zijn bewijst NNCZ, in samenwerking met inwoners en andere organisaties, al vele jaren. Mossel noemt dat burgerkracht. We laten zien dat zorg anders georganiseerd kan worden, waardoor de oudere inwoners in een dorp of wijk langer thuis kunnen blijven wonen en tegelijkertijd de leefbaarheid wordt bevorderd. Daarover later meer.

Bibliotheek in De Nieuwe Wierde te Grijpskerk De Noord Nederlandse Coöperatie van Zorgorganisaties, kortweg NNCZ, werd eind jaren negentig opgericht en is een organisatie die zich richt op verpleging, verzorging en thuiszorg en alles wat daar tussen zit. De coöperatie bestaat uit meerdere leden, zoals bijvoorbeeld dorpscoöperaties. Er wordt zorg geboden in 10 wijken en dorpen in Noord-Nederland. Er spelen allerlei vraagstukken in de maatschappij en één daarvan is de zorg , legt Mossel uit. De vraag is hoe we dat gaan organiseren, qua zorg, financiën en personeel.

Eigenaarschap NNCZ denkt vooral in deeloplossingen. Zorg is van ons allemaal. Daar hoort zeggenschap van de burger bij, noem het eigenaarschap. De coöperatie kan daar een mooie invulling aan geven, waarbij de leden, dus burgers en organisaties, de baas zijn. De algemene ledenvergadering heeft een Raad van Bestuur aangesteld. Daarnaast is er gekozen voor een extra toezicht houdend orgaan, te weten de Raad van Toezicht, met kennis van alles wat er speelt in de zorg. Waarmee we niet willen zeggen dat burgers daar geen verstand van hebben, integendeel.

Waar we naartoe willen is een nieuw model om de zorg te organiseren, dat burgers zelf het initiatief nemen om het vraagstuk van de zorg in hun dorp of wijk te garanderen. Als voorbeeld noemt ze de situatie in het dorp Vledder. Daar is men zo n tien jaar geleden gaan nadenken over de toekomst van de gemeenschap. Dat was meteen de kern van onze samenwerking met het dorp.

Men wilde naar een situatie waarin ouderen die een zorgvraag hebben in het dorp kunnen blijven wonen. Uiteindelijk is daar de realisatie van een woonzorgcentrum uit voort gekomen. Natuurlijk ging daar nog een heel traject aan vooraf, maar als de burgers van Vledder dit initiatief niet hadden genomen, was het centrum er nooit gekomen.

Samenwerking In Vledder werd duidelijk dat samenwerking leidt tot meer mogelijkheden. In Grijpskerk is dankzij die aanpak woonzorgcentrum De Nieuwe Wierde behouden gebleven. Dit centrum zou gesloten

worden en dat leidde tot boze reacties in het dorp.

Men zocht contact met onze organisatie en we gingen samen met de inmiddels opgerichte dorpscoöperatie op zoek naar mogelijkheden om het centrum open te houden. Dat is gelukt. Niet alleen zit er nu een dorpsloket in De Nieuwe Wierde, waar alle inwoners van Grijpskerk met hun vragen terecht kunnen, er zijn ook nieuwe zalen gekomen, een bibliotheek en een restaurant.

En het mooiste van alles is dat de bewoners van De Nieuwe Wierde het gevoel hebben dat ze weer deel uitmaken van de gemeenschap. Het multifunctionele centrum is bijna gereed en wordt in december geopend. De Nieuwe Wierde wordt hiermee de ontmoetingsplek van het dorp. En dat komt de leefbaarheid ten goede.

We moeten met elkaar de zorg anders organiseren Initiatieven Mossel ziet momenteel twee bewegingen in de zorg. De ene is centraliseren en specialiseren, de andere decentraliseren en generaliseren. Ik doe geen uitspraken of een bepaalde beweging goed of fout is. Wat we wel zien is dat er heel veel initiatieven zijn zoals in Vledder en Grijpskerk.

Tegelijkertijd zien we ook dat er te weinig burgers zijn die vertrouwen in zichzelf hebben dat ze dit kunnen en te veel overheden en organisaties die te weinig vertrouwen in de burgers hebben in wat ze kunnen.

Waar burgers zich verbonden voelen met elkaar is ruimte om zelf het initiatief te nemen. De vraag hoe we met elkaar willen samenleven of hoe we oud willen worden staat daarbij centraal. Daar gaat het om. Mijn gevoel zegt dat we nog maar aan het begin staan, dit gaat zich steeds verder ontwikkelen en de burgerkracht staat daarbij centraal.

Pluspunten Volgens Mossel wordt er in de zorg nog teveel in sectoren gedacht. In Noordbroek was een verzorgingshuis alleen gericht op ouderen. Dat bleek niet meer te kunnen. Vervolgens is men op zoek gegaan naar een andere aanbieder en nu zijn er twintig plekken voor ouderen en zestien plekken voor mensen met een verstandelijke beperking en kan het zorgcentrum functioneren.

Kortom, we moeten ook over ons eigen domein heen durven kijken en op zoek gaan naar pluspunten die door samenwerking tot stand komt.

Ze hoopt wel dat er tempo kan worden gemaakt.

De noodzaak is er, kijk alleen maar naar de problemen op de arbeidsmarkt. We moeten met elkaar de zorg anders organiseren, met een positieve intentie, waarbij de burger veel meer zeggenschap moet gaan krijgen. Vanuit de gedachte dat de zorg iets van ons allemaal is, dat kan de overheid niet alleen oplossen. www.nncz.nl

ADVERTENTIE

Specialist ouderenzorg in Fryslân Als specialist ouderengeneeskunde, verpleegkundig specialist of basisarts, kun je bij KwadrantGroep zowel intra- als extramuraal het vak uitvoeren in een plezierige werkomgeving. Janice van der Griend en Marijke Kooistra, beiden specialist ouderengeneeskunde, zijn blij met de afwisseling en uitdaging. KwadrantGroep is een grote Friese ouderenzorgorganisatie.

Janice van der Griend is eerstelijns specialist ouderengeneeskunde. Wanneer een huisarts mijn expertise inroept bij een cliënt met dementie of Parkinson, gaat het meestal om thuissituaties waarbij het niet meer goed gaat. Er is vaak sprake van multi-problematiek met veranderd gedrag en een gebrek aan ziekte-inzicht. Mijn taak is dan om alle puzzelstukjes, met familie, thuiszorg en huisarts, in kaart te brengen. Samen maken we

een plan voor nu en nabije toekomst. Soms in één consult. Vaak neem ik de regie blijvend over door mede- behandelaarschap.

KwadrantGroep op werkelijk alle gebieden je hart ophalen.

Intramuraal of thuis?

Marijke Kooistra werkt als specialist ouderengeneeskunde in verschillende verpleeghuizen van KwadrantGroep. Met je oren en ogen kom je, in gesprek met bewoners en familie, ontzettend veel te weten. Doel is ervoor zorgen dat ze zich iets beter voelen en beter gaan functioneren. Of hun beperking beter accepteren.

Het is maar net wat haalbaar is.

Werkplezier is mensen een iets prettiger leven geven.

Mensen willen langer thuis wonen , vult Janice aan. Dan beoordeel je of dat nog verantwoord en veilig is voor de persoon en zijn omgeving. Ik wil cliënten altijd op de juiste plek hebben. Hierin adviseer ik cliënt, familie, huisarts en indicatiebureau.

Janice van der Griend is specialist ouderengeneeskunde bij KwadrantGroep. Foto: Hubert Smeets.

Werkplezier Werkplezier is voor mij mensen een prettiger leven geven. Ondanks dat lichaam en geest niet altijd meer meewerken. Extra uitdaging is dat we met onze onderzoekscommissie nieuw en lopend onderzoek faciliteren . Marijke voegt toe: Als specialist ouderengeneeskunde, maar ook als verpleegkundig specialist en basisarts kun je bij

Verpleegkundig specialist en basisarts Fijn is dat wij steeds vaker alléén voor de complexe casuïstiek worden ingeschakeld.

Verpleegkundig specialisten, basisartsen en physician assistants, nemen dan de rol van regievoerend behandelaar op zich. Deze taakherschikking geven we momenteel structureel en eenduidig vorm binnen KwadrantGroep. Ook basisartsen worden hierbij ingeschakeld. En voor deze functies hebben we ook nog leuke vacatures open staan!

Ben je specialist ouderengeneeskunde, basisarts of verpleegkundig specialist en heb je interesse om collega te worden van Marijke, Janice en meer dan zesduizend andere collega s? Bekijk onze vacatures op: www.kwadrantgroep.nl/vacatures

ADVERTENTIE

Werkfactor Bedrijfskleding Drachten Mooi en comfortabel Ik geniet van mijn werk , zegt Hielke Penninga, directeur van WerkFactor. Wij hebben verstand van bedrijfskleding. Om welk werk het ook gaat, wij leveren er Bedrijfskleding en persoonlijke beschermingsmiddelen voor. In elk werkveld worden er andere eisen aan kleding gesteld. Ik vind het fijn als de klant niet alleen weggaat met kleding die aan die eisen voldoet, maar ook aan de wensen van de gebruiker. Die zijn heel divers. Een monteur wil iets anders dan een horecamedewerker of een salesmanager. In het kader van deze special zoomt Hielke dieper in op de kleding van de zorgmedewerker.

De boodschap van de zorgmedewerker Wat wil je uitstralen als zorginstelling? Dat verschilt per branche. Fysiotherapeuten gaan meestal voor sportief. In de thuiszorg zag je een trend die meer gericht was op benaderbaar en laagdrempeligheid. Door corona wordt juist een steriele en hygiënische uitstraling weer meer gewaardeerd. Hielke legt uit dat pasvorm ook meer aandacht krijgt dan vroeger. Je wilt dat bedrijfskleding net zo comfortabel voelt als casualkleding. Daar hoort een goede pasvorm bij die op een prettige manier de lijnen van het lichaam volgt, maar niet knelt. Tegenwoordig zijn er mooie materialen die elasticiteit en kwaliteit behouden bij intens gebruik en na vele wasbeurten.

Wat wil je uitstralen als zorginstelling?

Hielke Penninga

Persoonlijke service De referenties op de website van WerkFactor vertellen over persoonlijke, servicegerichte

aandacht. We krijgen zonder problemen blouses mee om te passen , schrijft iemand. Onze kledingvoorraad wordt door WerkFactor beheerd; een gezellige organisatie waar je direct persoonlijk contact hebt, ze kennen je bij naam; we zijn geen grote klant, maar daar merk je qua service niets van, ze staan altijd voor ons klaar , is een greep uit de ervaringen. Hielke: We zijn specialist op het gebied van werkkleding en met die kennis zijn we de mensen van dienst. We adviseren, we hebben een retoursysteem, we leveren de betere merken bedrijfskleding en, vanzelfsprekend, verzorgen we het drukken of borduren van logo s op de kleding. Net als zorgmedewerkers houden we ervan om de ander te ontzorgen. In ons geval met goede werkkleding en service die voldoet aan alle eisen en aan alle wensen van onze klanten. Hun tevredenheid is onze motivatie. www.werkfactor.nl

ADVERTENTIE

De Technologie & Zorg Academie Groningen staat in de startblokken Een valsensor in het horloge, een sta-op bed, beeldbellen, alarmering, automatische verlichting, videodeurbel, slimme deursloten, snoezelrobots, kookbeveiliging, een belevenistafel of een wonderfoon met muziek. Een reeks aan technologische hulpmiddelen voor ouderen om prettig, veilig en langer zelfstandig te leven in hun vertrouwde omgeving.

De Technologie & Zorg Academie (TZA) Groningen is straks dé voordeur voor zorgstudenten, cliënten, mantelzorgers en zorgorganisaties, waar de nieuwste zorgtechnologieën worden bedacht, getest en aangeboden. Tegelijk vormt de TZA het platform voor opleiding, inspiratie, kennis delen en onderzoek voor en door studenten en zorgprofessionals.

De praktijk leert ons dat mensen langer thuis blijven wonen en zelf regie willen houden, vaak met behulp van mantelzorgers. Zorgtechnologie helpt om dit makkelijker en veiliger te maken.

Ann Fritzsche vertelt over het ontstaan van het idee om technologie te integreren in de zorg. Het doel is om welzijn, veiligheid, zelfredzaamheid, contact en communicatie te bevorderen voor ouderen door technologie toe te passen. Ann Fritzsche leidt samen met Trees Flapper het project ZorgThuis vanuit Noorderpoort in Groningen en zij zijn nu de aanjagers van de TZA Groningen in oprichting.

Zorgtechnologie voor cliënten, professionals en studenten De oorsprong van de TZA ligt in het project ZorgThuis dat startte in september 2017 en nu 4 jaar later succesvol overgaat naar een volgende fase, de Technologie & Zorg Academie (TZA).

Trees: Technologie in de zorg is niet meer weg te denken. Het project ZorgThuis is vanuit het Noorderpoort College opgezet. Studenten gaan aan de slag met praktijkonderzoek, om vervolgens voorlichting en demonstraties te geven aan cliënten en mantelzorgers over handige technische hulpmiddelen thuis. In coronatijd hebben zij onder andere ouderen op afstand geleerd te beeldbellen en vervolgens online boodschappen te doen. ZorgThuis heeft voor zorgprofessionals een interessant netwerk ontwikkeld; een platform van kennis delen en de mogelijkheid tot (bij-)scholing door masterclasses of expertmeetings.

Succes van ZorgThuis' Na 4 jaar staat het project ZorgThuis nu als een huis en is toe aan de volgende stap. Ann geeft aan wat het project heeft gebracht: Er is een duurzaam netwerk ontstaan van onderwijsinstellingen, zorg- en welzijnsorganisaties, overheid en bedrijfsleven.

De inzet van technologie bij zorg voor mensen is

VR Bril met clienten bijna niet meer weg te de denken om veilig en comfortabel langer zelfstandig te wonen.

Studenten doen in de praktijkgerichte opdrachten ervaringen op met zorginnovaties en technologie.

De winst is dat zij dan als nieuwe zorgprofessional klaar zijn voor de toekomst van hun beroep. Kortom het project is meer dan geslaagd.

Samen sterk met slimme zorg Gelijkwaardige participatie door brengen en halen TZA Groningen is er nagenoeg klaar voor om met een geweldig netwerk van zorgorganisaties, overheid en onderwijs aan de slag te gaan.

Noorderpoort en de samenwerkingspartners zijn trots op de sterke basis voor TZA Groningen.

Trees: Daarom kiezen we voor het vervolg voor een coöperatie, waarin gelijkwaardige deelname door iedereen centraal staat. Daarnaast komen er fysieke plekken waar innovaties en technologieën gedemonstreerd, gevoeld en ervaren worden, een living lab. Via een probeerservice kan bijvoorbeeld technologie geleend worden om te zien of het in iemands privésituatie past, dat is de doelstelling die wij willen bereiken , aldus Ann Fritzsche.

TZA als platvorm voor inspiratie en opleiding De TZA is eveneens hét platform voor

praktijkonderzoek, bijscholing, inspiratiesessies en expertmeetings voor onze zorgprofessionals.

TZA wil de huidige verzorgende en verpleegkundige verder helpen met de technologie voor ouderen. Ook de digivaardigheid in de zorg krijgt volle aandacht.

Door digicoaches op te leiden ervaren zorgmedewerkers voldoende steun in de rug in hun dagelijkse werk met digitale taken zoals sensormonitoring en gebruik van apps voor medicatieveiligheid. Zorgorganisaties kunnen aan de academie een praktijkcasus voorleggen.

Bijvoorbeeld, welke tablets zijn geschikt voor ouderen en hoe verhouden die zich tot elkaar?

Studenten traceren een passende oplossing door de vraagstukken projectmatig op te pakken. Met behulp van zorgambassadeurs en projectleiders wordt doorlopend kritisch gekeken naar de juiste en handigste technologieën voor elke situatie.

TZA Groningen wordt omarmd TZA Groningen heeft nu al geleid tot een verbinding met de drie mbo scholen in Groningen, Alfa College, ROC Menso Alting en Noorderpoort. Andere kennispartners als Health Hub Roden, Hanzehogeschool en NHL Stenden sluiten aan. Een aantal grote zorg- en welzijnsorganisaties zoals TSN, Cosis, Zonnehuisgroep Noord, Buurtzorg, Treant en WIJ Groningen hebben hun deelname bevestigd.

Vanzelfsprekend zijn meer organisaties met technologie als speerpunt van harte welkom om onderdeel uit te maken van deze coöperatie. Eind september wordt er een definitieve Go gegeven aan dit geweldige initiatief dat veel belooft voor de toekomst van de zorg en onze ouderen.

Belangstellende partijen kunnen nog altijd aansluiten om samen de technologie in zorg en welzijn door te ontwikkelen en gebruiken.

Ben jij mantelzorger of verzorgende met aandacht voor ouderen of lijkt het je leuk om de nieuwste, vaak eenvoudige technieken in de zorg thuis te zien of ervaren? Kijk eens op www.zorgvannu.nl Langer, veilig en plezierig thuis blijven wonen, informeer naar de mogelijkheden die TZA Groningen binnenkort biedt: neem contact op via zorgthuis@noorderpoort.nl www.noorderpoort.nl

ADVERTENTIE

Specialist in fijnmechanika Op het bureau van Arnold Douma, directeur Exakt Fijnmechanika, staat een bakje met verschillende millimetergrote metalen voorwerpen. Een loep is nodig om de verfijnde details te kunnen zien. Dit maken we voor oogartsen , zegt Arnold, wijzend op een enkele millimeters groot product. Bij een oogoperatie wil je zo weinig mogelijk incisies maken. Met deze cannula maakt de chirurg een opening waardoor hij zijn operatie in het oog uitvoert.

Net zo goed als de Zwitsers Exakt produceert fijnmechanische onderdelen voor hightech industrie, defensie en chirurgie. De onderdelen zijn niet alleen klein, maar vereisen ook een hoge precisiegraad. Onze kracht is dat we grote partijen kunnen produceren waarvan het laatste object uit de productie niet meer zal afwijken dan 0,002 millimeter van het eerste object. Ter vergelijking, een haar is 0,1 millimeter.

Als er een bedrijf wil starten met een nieuw product, dan maken wij onze productielijn direct gereed voor massaproductie. Het voordeel voor de klant is dat we direct, flexibel een groeiplan kunnen maken en opschalen. Een groot voordeel is ook dat wij verschillende verspaningstechnieken in huis hebben. Daarmee kunnen we een efficiënte en dus kostenbesparende workflow creëren. Wie denkt dat je voor fijnmechanika op hoog niveau in Zwitserland moet zijn, heeft het mis. Wij zijn net zo goed als de Zwitsers.

Alle sterren op één lijn Wil je op topniveau presteren als bedrijf, dan moeten alle sterren op één lijn staan , zegt Arnold. Scholing, inrichting van je werkplek,

maken we samen een mooi product binnen ons hoogwaardige kwaliteitssysteem. Dat maakt Exakt een mooie plek om te werken; een uniek, hightech product maken in een prettige werkomgeving. De koffie staat klaar voor geïnteresseerden.

Wij zijn net zo goed als de Zwitsers

klimaatbeheersing, werkprotocollen, werkverlichting, maar vooral ook de sfeer, de onderlinge verhoudingen in het team moeten kloppen. Het zijn niet alleen de CNC precisiedraaibanken en draadvonkmachine die de kwaliteit bepalen. Net zo belangrijk zijn de processen van het team en de controleurs. Indien gewenst kunnen we een 100% controle zekerheid geven. Elk voorwerp voldoet aan de eisen. Zo

Nauwkeurig is niet precies genoeg Dat Exakt nauwkeurig kan werken, heeft het bedrijf bewezen. Toch is dat niet genoeg, legt Arnold uit. We streven naar precies. Dat gaat verder dan fijnmechanika in de perfecte maten leveren. Het heeft te maken met verder kijken dan de tekening. Waar dient het product voor? In welke context wordt het gebruikt? Kunnen we een oplossing geven voordat een probleem zich voordoet. Dat je zegt: ja, precies, zo is het goed .

Wie dat met eigen ogen wil zien, is welkom tijdens ons open huis op zaterdag 30 oktober vanaf 13.00 uur. www.exakt.nl

ADVERTENTIE

Altijd op zoek naar innovatieve oplossingen 40 jaar geleden werd in Haren de stichting OIM Orthopedie opgericht, inmiddels is OIM met 28 vestigingen in heel Nederland uitgegroeid tot een van de grootste aanbieders van orthopedische hulpmiddelenzorg in Nederland. De stichting stopt al het geld dat verdiend wordt terug in de organisatie en gebruikt het voor verbetering van producten en dienstverlening.

Met passie, betrokkenheid en oog voor innovatie werkt OIM elke dag aan het welzijn van de klant.

Onze klanten zijn vaak erg gesteld op hun orthopedisch adviseur, want die zorgt ervoor dat ze mobiel zijn , zegt Rob van Willegen veelzeggend.

Sterker nog, iedereen die dat wil en het aankan, moet volgens de medewerkers van OIM kunnen sporten. Om dat te onderstrepen wordt op 18 september a.s. vanaf half 2 bij de vestiging in Haren en rondom Beatrixoord een loopclinic georganiseerd. Dit gebeurt onder leiding van 2 fysiotherapeuten die veel ervaring hebben met mensen die een prothese of ander hulpmiddel gebruiken. Op 10 oktober a.s. doet OIM vervolgens met een groep klanten mee aan de 4 mijl van Groningen.

Klantbelang voorop Wij leveren voor mensen die dat nodig hebben prothesen (lichaamsdeelvervangend), orthesen (lichaamsondersteunend), orthopedische schoenen, steunzolen en therapeutische elastische kousen , geeft Van Willegen aan. OIM houdt altijd goed in de gaten wat nieuwe technieken de klant zouden kunnen opleveren. Tegenwoordig is het mogelijk om het maatnemen en ontwerpen van een orthopedische voorziening volledig digitaal te doen. Dat gaat met 3D scannen en

printen. Deze technieken maken toepassingen mogelijk die voorheen niet denkbaar waren. Dat leidt niet alleen tot bijvoorbeeld meer draagcomfort voor de klant of gemak in het onderhoud, ook kunnen de technisch vaak ingewikkelde voorzieningen hiermee op een efficiënte manier worden geproduceerd.

Daarnaast haalde OIM een techniek over uit de Verenigde Staten waarbij een bovenbeenprothese via vacuümtechniek zo goed aansluit op de stomp dat dat veel draagcomfort oplevert. Bij de traditionele bovenbeenprotheses heeft de koker om de stomp vaak een rand, die oncomfortabel is bij het zitten of fietsen. Met deze techniek behoort dat probleem tot het verleden.

Blik naar buiten Het tekent de blik naar buiten die OIM heeft. Elke orthopedische voorziening die bij de organisatie de deur uitgaat moet mobiliteit vergroten, aansluiten op de behoefte van de klant en zo comfortabel mogelijk zijn, immers de klant draagt deze elke dag. Volgens Van Willegen werken de ruim 400 medewerkers met hart en ziel aan de beste oplossingen. Gezien de hoge klanttevredenheidscijfers slaagt men daar goed in.

Terug naar het sporten, waar voor mensen met een prothese of orthese de nodige drempels te

overwinnen zijn. Wij helpen mensen niet alleen aan een goede sportvoorziening, maar wijzen ze ook de weg, bijvoorbeeld zodat kosten gedekt worden en onder goede begeleiding met bewegen wordt gestart. Zo blijft OIM ook na 40 jaar bezig met het investeren in en het continu verbeteren van hulpmiddelenzorg, met gebruik van nieuwe ontwikkelingen en technieken.

Wil je meedoen aan de loopclinic of de 4 mijl, geef je dan op via de website van OIM: www.oim.nl

ADVERTENTIE

DSM Leeuwarden, lokale high tech met wereldwijde impact Door de overname van het voormalige CSK door DSM, wordt de productie in Leeuwarden verdubbeld, groeit het aantal vacatures en neemt het belang van de fabriek voor DSM toe. Site manager Hans Bindels over DSM Food Specialties in Leeuwarden: Investeren in mensen dus. Want meer kennis, betekent meer efficiency. procesindustrie. Digitale operators zijn in staat inzicht te hebben in alle data die verzameld worden van alle processen. Het maakt dat dit team de fabriek steeds beter laat presteren. De opleidingen die we bieden aan ons relatief jonge team in Leeuwarden (gemiddeld zo n dertig jaar) zijn maatwerk. De hele beweging van optimalisatie en de aandacht en investering in opleidingen zorgen intern voor veel positieve energie. Onze mensen zijn onze belangrijkste asset: meer kennis, betekent meer duurzame efficiency. Bovendien zijn wij op zoek naar nieuwe krachten die ons team komen versterken. Onder andere binnen het team van operators en bij de Technische Dienst zoeken wij versterking.

DSM in Leeuwarden, zo licht Hans Bindels toe, is sterk in het ontwikkelen, produceren en opslaan van wezenlijke ingrediënten voor de voedingsindustrie. Met onze ingrediënten zijn fabrikanten steeds beter in staat om gezondere en duurzame voedingsproducten te maken, in ons geval zuivelproducten. Van ontwikkeling op laboratoriumniveau tot het grootschalig produceren, met behulp van fermentatieprocessen, sterilisatie onder stoom, centrifugeprocessen, het is high-tech state of the art productie. En onze opslag is van groot belang: alles wordt diepgevroren bewaard, in droogijs verpakt en vervolgens uitgeleverd in en vanuit ons vrieshuis, waar gewerkt wordt met temperaturen van -55! Ook dat is een heel eigen club mensen, die gehuld in hun isotherme berenpakken met groot plezier in dit extreem koude landschap aan het werk zijn. Het maakt DSM in Leeuwarden tot een unieke locatie, de verscheidenheid in werk en van mensen is groot.

DSM in Leeuwarden staat voor rijke Nederlandse historie met een groeiend wereldwijd bereik , vat Hans Bindels samen. De integratie van het voormalige CSK in DSM Food Specialties is afgerond. Daarna volgde capaciteitsuitbreiding en een kennis- en efficiencyslag. Die supermoderne fabriek hebben we het afgelopen jaar verder geoptimaliseerd aan de hand van nauwkeurige analyses. Op ieder vlak, van productie, tot opslag, veiligheid en werkprocessen. Met de overname heeft de fabriek een grote rol gekregen in onze Europese en wereldwijde ambities. Een deel van de productie die we voorheen in onze fabrieken in Australië en de VS deden, doen we nu ook in Leeuwarden. Die capaciteit hebben we hard nodig, want alleen al de Europese kaasmarkt groeit de komende jaren sterk op het gebied van gespecialiseerde kazen. Het maakt deel uit van een groeiende wereldmarkt voor onder meer voedingsenzymen, cultures en smaakingrediënten voor de levensmiddelenindustrie, een markt waarin DSM wereldwijd een leidende rol speelt.

Die groeiambitie staat ook in Leeuwarden centraal om local for local te kunnen produceren.

Het belang van de fabriek neemt voor de culturemarkt in Europa toe, lokaal in het sociaaleconomisch verkeer in Friesland en voor DSM wereldwijd.

Groei gaat bij DSM hand in hand met verduurzaming. Dat geldt niet alleen voor bijvoorbeeld de 100% groene stroom, die we op alle DSM-locaties in Nederland gebruiken. Het maakt deel uit van een breed proces, waarin we kijken hoe en waar we kunnen besparen op

grondstofverbruik, op transportverplaatsingen en dus ook -kosten, op minder energieverbruik en op vergroening van de grondstoffen die je gebruikt.

Daarom is optimalisatie van zo groot belang: het levert inzicht en directe besparingen op verbruik van grondstoffen, transport en energie.

High-tech werkomgeving Tegelijk met die uitbreiding hebben we de keuze gemaakt voor investering in onze mensen. Dat is nodig, omdat een fabriek als deze, steeds meer een digitale werkomgeving wordt, waarin het belang van data toeneemt. Het is echt fascinerend als je ziet wat hier allemaal staat, hoe we hier werken en het hele proces aansturen en onderhouden. Het is werken met tablets, 3-d scanning, VR- brillen, dat is onze dagelijkse realiteit. Een schone, digitale wereld. Een blik in de fabriek zegt genoeg: een complex vol blinkend rvs, beeldschermen en mensen in pakken.

Veiligheid en hygiëne staan op één in onze fabriek, dat is de mindset , licht Hans Bindels toe.

Hier werken betekent dat dat voortdurend deel uitmaakt van je dagelijks handelen en routine binnen deze procesindustrie voor voeding en dranken. Omdat die complexe processen steeds digitaler worden met hogere eisen, investeren we in onze mensen. Meer opleiding, hogere opleidingsniveaus. Alleen op die manier kunnen we onze processen borgen en zorgen voor continue efficiencyverbetering. Het opleidingstraject geldt ook voor alle operators, waarin de aandacht verschuift van alleen life science naar ook productie, naar Vapro BCniveau, de essentiële standaard in de

Van dierlijk naar plantaardig Aan toekomst en perspectief, zo leert DSM in Leeuwarden, is zeker geen gebrek. Naast de groei-ambities van DSM, de verduurzaming en het toenemende belang van gezonde en betaalbare voeding voor iedereen, speelt wereldwijd nog een belangrijk thema: de onmiskenbare verschuiving van dierlijke ingrediënten en producten naar steeds meer plantaardige opties. Voor DSM Food Specialties betekent het verder investeren in onderzoek en productie van nieuwe enzymen en cultures voor plantaardige alternatieven voor bijvoorbeeld kaas, zuiveldranken, yoghurt en boter en het daarnaast zo goed mogelijk ondersteunen van onze klanten bij die zoektocht. Zo hebben we een online tool ontwikkeld, waarmee onze klanten de voedingswaarden van een dierlijke product kunnen omrekenen naar een plantaardige versie.

Het zijn allemaal stappen die bijdragen aan versterking van het lokale en regionale belang en van de wereldwijde impact van DSM in Leeuwarden. www.dsm.com

ADVERTENTIE

Wij zijn GERRIT; verbinder van zorg Misschien is het een idee om via elektronische weg patiëntberichten te verzenden?

Begin jaren 90 was dit een revolutionaire gedachte in de zorg. Onder de projectnaam GERRIT , verwijzend naar de postduif van De Fabeltjeskrant, gingen Friese zorgverleners met die doelstelling aan de slag. Op 29 februari 1996 was het zover. Tijdens een feestelijke bijeenkomt werd het eerste elektronische zorgbericht van Nederland, onder toeziend oog van de heer Wiegel, voorzitter Zorgverzekeraars Nederland, verstuurd.

Wim Hodes: GERRIT is nog steeds van en voor de zorg Door verbinden verbeteren GERRIT bestaat dit jaar dus 25 jaar. Het bedrijf is nog steeds van en voor de zorg en helpt zorgverleners in Friesland, Groningen en Drenthe digitaal gegevens uit te wisselen. Het digitaal versturen van berichten is nog steeds één van onze diensten, maar we doen inmiddels veel meer , zegt Wim Hodes, directeur-bestuurder van GERRIT. Alles wat we doen heeft als doel: het verhogen de kwaliteit van zorg.

Het levensreddende verschil Het werk van GERRIT kan het verschil maken.

Stel, iemand wordt opgenomen met op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis. Na onderzoek blijkt dat de patiënt met spoed naar het UMCG moet voor een operatie. Nog niet zolang geleden werden de onderzoeksresultaten, een hartfilmpje bijvoorbeeld, op een cd tje gebrand en met de ambulance meegegeven. Nu bekijken de artsen in het UMCG de onderzoeksresultaten direct in hun systeem en kunnen ze de operatie al voorbereiden. Die snelle communicatie die GERRIT mogelijk maakt sámen met zorgverleners maakt het verschil tussen een voorspoedig herstel en blijvende schade of erger , zegt Wim. Inhoud, proces en beleid Is GERRIT een ICT-organisatie die zelf de informatiesystemen programmeert? Als dat niet nodig is, laten we dat graag aan anderen over.

Goede informatie-uitwisseling hangt af van verschillende aspecten, software en hardware is daar één van , zegt Wim. GERRIT richt zich bij haar projecten ook op de inhoud van de informatie, de inrichting van het proces en het beleid. Wat moet er gecommuniceerd worden, wat is relevant en voor wie? Hoe communiceren de verschillende zorginstellingen op de meest efficiënte en effectieve wijze?

Die adequate communicatie kan het verschil maken tussen een voorspoedig herstel en blijvende schade of erger.

Daarvoor moeten zorgverleners werkprocessen aanpassen en vormen van communicatie standaardiseren. De leveranciers van software worden daarin betrokken, maar in de praktijk betekent het een verandering op alle genoemde niveaus. Het ondersteunen en adviseren bij dergelijke projecten is wat wij doen.

De nieuwe uitdaging Naast het optimaliseren van communicatie tussen zorgverleners, ziet Wim een nieuwe uitdaging voor GERRIT: communicatie via systemen tussen de burger en de zorgverlener.

Er komen steeds meer verschillende apps

waarmee mensen hun gezondheid kunnen monitoren. Een COPD-app bijvoorbeeld geeft aan wanneer voor een patiënt een longaanval dreigt.

Een longaanval zorgt vaak een lange, moeizame herstelperiode voor de patiënt met blijvend letsel.

Hoe mooi zou het zijn als een longarts de gegevens die de app genereert kan inzien. Nog mooier is het dat er op basis van alle bekende gegevens een persoonlijk profiel kan worden gemaakt. De app leert dan met Artificial Intelligence welke triggers specifiek passen bij de patiënt en welke minder. De app kan daarmee betrouwbaarder preventief waarschuwen als kritieke waarden overschreden dreigen te raken.

Wim trekt een vergelijking met bankapps: We zijn mede-bankiers geworden met die apps. Zo worden we ook onze eigen zorgverleners.

Privacy en bescherming Medische gegevens communiceren via digitale weg, is dat wel vertrouwd? Wim Hodes zegt: Er is strenge privacywetgeving, waar zowel wij als de zorgverleners aan moeten voldoen. Ook bij informatiebeveiliging gaat het niet alleen om de systemen die je inricht, maar vooral hoe je er in je organisatie mee omgaat. Samen met zorginstellingen zorgen we ervoor dat privacy ook tussen de oren komt van medewerkers. wijzijngerrit.nl

ADVERTENTIE

Bijzonder wonen, bijzonder zorgen Samen aangenaam oud worden. Het kan! , staat er op de website van Woonlandschap de Leyhoeve in Groningen. Het zijn woorden die hier daadwerkelijk waar worden gemaakt , zegt zorgmanager Annet van der Ploeg. De Leyhoeve is een nieuw en innovatief woonconcept voor 55-plussers, ontstaan uit een persoonlijke ervaring van één van de oprichters. Het Woonlandschap is een combinatie van wonen en zorg, waarbij leefplezier, kwaliteit, woongenot en gastvrijheid voorop staan. En als het allemaal niet meer lukt, dan is de zorg binnen handbereik. Dat maakt De Leyhoeve uniek.

Eén van de oprichters maakte van nabij mee wat het betekent wanneer je op oudere leeftijd van elkaar gescheiden wordt, omdat één van de partners vanwege ziekte niet meer thuis kan wonen. Juist op het moment dat je elkaar het hardst nodig hebt. Het was de opmaat voor de realisatie van Woonlandschap de Leyhoeve, dat naast Groningen een locatie in Tilburg heeft en waarvan we de komende jaren waarschijnlijk meerdere vestigingen kunnen verwachten. Dat is niet voor niets, want De Leyhoeve biedt datgene waar zoveel ouderen naar op zoek zijn. Mocht één van beide partners ziek worden, dan wil je immers het liefste onder één dak blijven wonen.

Voorzieningen De Leyhoeve Groningen telt 208 appartementen voor senioren, met of zonder zorgbehoefte en daarnaast 74 zorgsuites met 10 aparte huiskamers, die allemaal een eigen thema en sfeer hebben. In huis zijn er allerlei voorzieningen, zoals een zwembad, fysiotherapeut, restaurant, kinderdagverblijf (ook de wijk wordt betrokken), huisartsenpraktijk, uitgiftepunt van de apotheek, een kapsalon en een beautysalon.

De zorgsuites zijn vooral gericht op mensen met een vorm van dementie. En ook mensen met een somatische aandoening zijn van harte welkom , legt Rennie Jansen uit. Zij is verpleegkundige, teamcoördinator en leercoach. De afdeling waarin bewoners met dementie verblijven zijn op een bijzondere manier ingericht, gebaseerd op de omgevingstheorie van Anneke van der Plaats, in haar actieve leven verpleeghuisarts en pionier in zorg voor mensen met dementie.

Op de begane grond zijn de gangen omgetoverd tot Herestraat, inclusief afbeeldingen van de Martinitoren, Stadhuis en Grote Markt. De eerste verdieping heeft als thema het platteland. De theorie van Anneke is erop gericht om een

omgeving te creëren waarin voor mensen met dementie de juiste prikkels aanwezig zijn, zodat bijvoorbeeld onbegrepen gedrag voorkomen kan worden , legt Annet uit. Zo creëren we met onder andere beelden van de stad en het platteland een belevingswereld, waarin mensen dingen van vroeger herkennen en waarin ze zich thuis voelen.

Wij denken graag in oplossingen Regie Het draait de hele dag om de bewoners , gaat Rennie verder, waarbij we ernaar streven dat ze zoveel mogelijk de regie in eigen hand kunnen houden. Zo gaan we uit van wat iemand gewend is. Wil iemand s ochtends bijvoorbeeld uitslapen, dan kan dat. Is er iemand die het prettig vindt om in de ochtend uitgebreid het haar of de make-up te doen, dan helpen we daarbij. Hier nemen we de tijd voor. Bewoners kunnen zelf aangeven wat ze s avonds willen eten en halen, als dat kan, samen de boodschappen. Er wordt, indien mogelijk, samen met de bewoners vers gekookt, enzovoort.

We zorgen met ons hart en met ons boerenverstand en doen dat alsof het de zorg voor onze eigen vader of moeder is.

Praktijk Annet is vanaf dag één betrokken bij De Leyhoeve en heeft al regelmatig ervaren dat samen aangenaam oud worden hier echt in de praktijk wordt gebracht. Verschillende echtparen die hier in een appartement gingen wonen, hadden al na enige tijd een zorgvraag. De nodige zorg kunnen wij in dat geval bieden. Thuis in het eigen appartement door de wijkverpleging. Of in de zorgvleugel, wanneer de zorgvraag zo groot wordt

dat er sprake is van een langdurige situatie. En dan zie je dat wat er bedacht is ook echt in de praktijk werkt. Ja, dat doet ons wel wat.

Wij denken heel graag in oplossingen en gaan daarin verder dan de meeste organisaties. Zo heeft De Leyhoeve vorig jaar een Adviseur Wonen met Zorg in dienst genomen, Janine Finke. Janine is het eerste aanspreekpunt voor mensen die interesse hebben in wonen met zorg bij De Leyhoeve , vertelt Annet. Zij begeleidt geïnteresseerden door het gehele proces, van het eerste advies tot aan het verhuismoment, waarbij ook onze buddy s een rol spelen. Elke bewoner heeft altijd twee buddy s: één buddy vanuit de huiskamer en één buddy vanuit de zorg. Dat vindt de familie meestal heel erg prettig. Annet benadrukt het belang van het voortraject, omdat we ervoor willen zorgen dat we de juiste match tot stand kunnen brengen en de bewoners zo op de juiste plek terecht komen.

Personeel Om alles in goede banen te leiden, heeft De Leyhoeve uiteraard zorgpersoneel nodig. Binnen De Leyhoeve bestaat een leerafdeling, waarin studenten vanuit het Alfa College en het Noorderpoort College tegelijkertijd leren en werken. Deze studenten noemen wij CiO s, oftewel Collega s in Opleiding , zegt Rennie. We leiden op vanuit de praktijk. CiO s lopen hier vanaf dag één mee op de afdeling. De theorie sluit aan bij de praktijk. Dit wordt ook wel hybride leren genoemd, het nieuwe leren in de zorg. Wij hebben hier tot op heden zeer goede ervaringen mee. Zorg verlenen in De Leyhoeve is echt anders dan in andere zorgcentra, je hebt hier echt meer tijd voor de bewoners, want daar gaat het bij ons om.

Bent u geïnteresseerd in Woonlandschap de Leyhoeve, dan bent u van harte welkom. Wij laten u graag persoonlijk zien wat De Leyhoeve zo bijzonder maakt.

Annet van der Ploeg (l) en Rennie Jansen (r)

www.leyhoeve.nl 050-206 92 92

ADVERTENTIE

Duurzaam producent van eiwitten, mineralen en vetten op zoek naar nieuw talent Voor veel mensen uit de omgeving is het niet bekend wat wij doen in onze fabriek , zegt Joost Schreuder, Kwaliteitsmanager van Sonac. In heel Friesland kent men ons wel, als de stjonkfabriek , maar welke mooie producten wij maken en dat wij daarmee ook een significante bijdrage leveren aan verduurzaming, is vaak niet bekend. We leggen daarom graag en met trots uit wat we doen.

Wereldwijd actief Sonac is marktleider in de productie van eiwitten, vetten, mineralen en andere natuurlijke ingrediënten uit dierlijke bijproducten.

Wereldwijd worden deze ingrediënten gebruikt voor farmaceutische producten, diervoeding en meststoffen. Daarmee draagt Sonac bij aan het milieu en de duurzaamheid van de veehouderijsector. Willem Kuipers, Productiemanager, legt uit: aan het houden en slachten van dieren voor consumptie zijn strenge regels verbonden. Het hele proces van geboorte tot verwerking wordt streng gecontroleerd. De vleesproducten gaan via de slager naar de consument, maar wat doe je met al die overige zeer waardevolle bijproducten die wij, mensen, niet opeten? In elk deel van het dier zitten namelijk waardevolle componenten. Die componenten separeren wij en daaruit produceren we meer dan 200 verschillende producten die hun toepassing over de hele wereld vinden. Er gaat dan ook helemaal niets verloren.

Dat is duurzaam en zinvol.

Medische toepassingen De producten afkomstig van Sonac worden ingezet als grondstoffen voor diervoeding, meststoffen en farmaceutische toepassingen. Ze hebben één ding gemeen: het moet allemaal voldoen aan zeer strenge kwaliteits- en milieu eisen. Een aansprekend product waarvoor het halfproduct in Burgum wordt geproduceerd is heparine, een antistollingsmiddel dat onder andere gebruikt kan worden tegen trombose, bij

hartinfarcten, longembolie en bij operaties. Het geeft aan hoe belangrijk dierlijk materiaal is en het laat zien aan welke hoge medische normen wij voldoen.

Innovatie zit in ons DNA Wij zijn altijd met innovatie bezig , zegt Willem.

Als een klant komt met een bepaalde vraag dan doen we er alles aan om dit te bewerkstelligen.

Soms volstaat het om een productielijn aan te passen, het kan ook gebeuren dat een compleet nieuwe lijn wordt geplaatst. Zo was Sonac het eerste bedrijf in deze branche die fors investeerde in een Regeneratieve Thermische Oxidator (RTO) met als doel om de geurhinder verder te minimaliseren. Aan een goede leefomgeving en een goede relatie met de omwonenden hecht Sonac namelijk veel waarde. Het afgelopen jaar hebben we dan ook gezien dat het aantal geurklachten fors is gedaald en daar doen we het voor , zegt Joost.

Het geeft aan hoe belangrijk dierlijk materiaal is en het laat zien aan welke hoge medische normen wij voldoen.

zijn die verantwoordelijkheid durven nemen , zegt Willem. De grondstoffen die Sonac verwerkt verschillen per levering. De verantwoordelijkheid voor de juiste inregeling van een proceslijn ligt in de handen van de procesoperator. De operator is daarmee een belangrijke schakel in het kwaliteitsproces. Geen dag is hetzelfde.

In deze omgeving van hightech procesapparatuur leidt Sonac zelf haar personeel op tot procesoperator. Wij hebben meerdere productielijnen met ieder hun eigen specifieke bijzonderheden. Onze operators moeten de verantwoordelijkheid voor elk van deze productielijnen kunnen dragen. Dat vraagt om vakmanschap en zorgt voor afwisseling en voldoening. Uiteraard bieden we volop doorgroeimogelijkheden. Er is veel vraag naar procesoperators en na hun opleiding ligt de wereld aan hun voeten, maar wie ons bedrijf van binnenuit kent, blijft graag. We zijn dan ook continu op zoek naar nieuw talent, nieuwe collega s die een steentje willen bijdragen aan het verder ontwikkelen van ons bedrijf. Ook weekendhulpen zijn meer dan welkom.

Mocht je belangstelling hebben voor een baan bij Sonac, dan is Willem (willemkuipers@sonac.biz) meer dan bereid om de mogelijkheden met je door te nemen. www.sonac.biz

Op zoek naar nieuw talent voor Procesoperators in het Noorden Procesoperators bij Sonac moeten vakmensen

ADVERTENTIE

Langemaat automatiseert apotheken Machinebouwer Willem Langemaat heeft zich de afgelopen jaren toegelegd op het vergemakkelijken van het werk in apotheken. De door hem ontwikkelde en gebouwde machines vinden gretig aftrek in binnen- en buitenland en het wordt zaak om versterking te vinden zodat LO&T b.v., voorheen Langemaat Ontwikkeling & Techniek, aan de enorme vraag kan blijven voldoen.

Medicijnen worden door farmaceutische bedrijven verpakt in blisters, ook wel doordrukstrips genoemd. In apotheken, met name ziekenhuisapotheken en GDS apotheken, wil men die medicijnen graag individueel kunnen verpakken. GDS staat voor Geneesmidden Distributie Systeem. Het is een verpakking waarin medicijnen zijn verdeeld in eenheden per toedieningstijdstip en op naam van een individuele cliënt. Een GDS maakt het voor cliënten gemakkelijker zelf de eigen medicatie te beheren. Langemaat heeft diverse machines ontwikkeld ten behoeve van de automatisering van dat proces.

Arbeidsintensief Zo ontwikkelde en bouwde LO&T de Deboxmatic.

De machine duwt de blisters uit het medicijndoosje. Langemaat: ,,Voorheen gebeurde dit handmatig, maar sinds 2019 worden de doosjes verzegeld met een sticker en dat heeft het uitpakken nog arbeidsintensiever gemaakt. De Deboxmatic is dus al een uitkomst, maar we hebben meer machines gemaakt die in het verlengde hiervan liggen en die er allemaal op gericht zijn het werk efficiënter te maken.

Zorgkosten zijn hoog en er is winst te behalen door dergelijke processen te automatiseren.

Om de medicijnen individueel te kunnen verpakken, moeten ze uiteraard ook uit de blisters gedrukt worden. Dat zou handmatig eveneens een tijdrovende klus zijn, maar dankzij de Deblimatic is het een peulenschil. Langemaat ontwikkelde deze machine, die de tabletten in één snelle beweging uit de blister walst. Na dit proces volgt de zogeheten pouchfilling : de medicijnen worden in kleine zakjes verpakt, die aan elkaar vast zitten op een lange rol. De lintzakjes worden op een haspel gerold. Hier heeft LO&T een slim oprolsysteem voor ontwikkeld: de Reelmatic.

Inpakken ,,Van ieder zakje wordt een foto gemaakt, schouwen genoemd, om de inhoud te controleren , vertelt de machinebouwer. ,,Dat gaat niet als de medicijnen op elkaar liggen. Om de medicatie te spreiden, hebben we de Vibromatic ontwikkeld, die middels een trilsysteem de medicatie verenkelt en verspreidt in het medicijnzakje voordat deze de schouwmachine ingaat.

De schouwmachine verdeelt de grote rol in kleine rolletjes per patiënt. Van deze kleine

Willem Langemaat bij een proefopstelling van diverse machines medicatierollen kunnen wij met onze Rollmatic in een paar seconden een wikkel vormen die in de brievenbusverpakking verpakt kan worden. Ook hiervoor hebben we een machine ontwikkeld die automatisch het brievenbusdoosje opzet, de unieke barcode scant en de daaraan gerelateerde NAW-gegevens op de verpakking aanbrengt, controleert en de verpakking sluit. De wikkels moeten er nog handmatig ingelegd worden, maar ook dat kan uiteindelijk ook geautomatiseerd worden. Er liggen ontwerpen klaar om deze brievenbusverpakking ook als dispenser te kunnen gebruiken.

Veiligheid De machine die de doosjes vouwt en zo de medicijnwikkels verpakt, plat er tevens een sticker met barcode op die alle informatie van de ontvanger bevat. ,,Automatisering vergroot de veiligheid enorm. Er zijn meerdere controlemomenten die ervoor zorgen dat een persoon de juiste medicijnen ontvangt in de juiste hoeveelheden en afgemeten per innamemoment.

Voor medewerkers van ziekenhuizen en verzorgingshuizen scheelt het veel tijd. Zoeken is niet meer nodig, het pakketje bevat alles wat de

De werkplaats van Langemaat Ontwikkeling & Techniek.

patiënt nodig heeft. Particulieren hebben door dit systeem minder op voorraad dus het gaat ook verspilling tegen.

Technici De vraag naar de machines van LO&T is enorm, ze worden geleverd in heel Europa en sinds kort ook in Australië. Vanwege de coronamaatregelen was het de afgelopen tijd moeilijk om klanten te bezoeken of ontvangen, maar ook daar is een oplossing voor gevonden. ,,We hebben een demoruimte gemaakt van waaruit wij, middels ene camerasysteem, online instructie kunnen geven en aan potentiële klanten onze machine kunnen demonstreren.

De uitdaging zit nu in het vinden van voldoende mankracht om de vraag aan te kunnen. ,,Ik ben op zoek naar creatieve mensen die willen meewerken aan technische oplossingen. LO&T mag zich inmiddels een erkend leerbedrijf noemen en we onderhouden nauw contact met onder andere het Drenthe College. Wie aanleg en interesse heeft, kan hier een mooie carrière opbouwen. langemaatontwikkelingentechniek.nl

De machine die wikkels met individueel verpakte medicijnen in platte doosjes verpakt. Foto s: Norma Riemersma

ADVERTENTIE

Planning C-label kantoren begint urgent te worden Het klinkt nog wel ver weg, maar de realiteit is anders. In Nederland moeten nog zo n 70.000 kantoren energie-efficient gemaakt worden voor 1 januari 2023. Damstra Installatiegroep ontzorgt haar klanten met het hele proces. De tijd begint te dringen. Projectleider Duurzame Energie Pieter Sipma van Damstra vertelt waarom.

Die wet ligt er en daar moeten veel kantooreigenaren aan voldoen. Vergis u niet, iedere onderdeel van het project neemt tijd, dus als u zeker wil weten alles tijdig in orde te hebben, is het raadzaam nu met een plan te beginnen. Pieter Sipma is sinds acht jaar Projectleider Duurzame Energie bij Koninklijke Damstra Installatiegroep, dat vorig jaar oktober overigens ook het Groningse installatiebedrijf Stol overnam. Met die overname verstevigde Damstra zijn positie op de Groningse markt. Het bedrijf heeft naast de hoofdvestiging in het Friese Driesum, vestigingen in Leeuwarden en in Groningen.

Een van de onderwerpen waar hij met regelmaat voor op pad is, is die aanpassing van kantoorgebouwen naar een vastgesteld energielabel-C voor 1 januari 2023 en een verwacht energielabel A voor 2030. In het kort: Nederland wil verduurzamen en kantoorgebouwen moeten daarom efficienter omgaan met hun energieverbruik. De wet gaat in op 1 januari 2023, maar geldt niet voor ieder kantoorgebouw. Ze geldt voor alle kantoorgebouwen waarvan de hoofdfunctie van het gebouw als kantoor is aangemerkt, de oppervlakte meer dan 100 vierkante meter betreft en de kantoorfunctie meer dan 50 procent is.

Voldoet u niet op uiterlijk die datum aan de eisen, dan riskeert u als kantooreigenaar een boete of in het ergste geval onteigening. Voor de duidelijkheid: de wet is bedoeld voor kantooreigenaren, niet voor huurders van kantoorruimte.

Bellen voor een plan van aanpak Het klinkt voor ons als installateurs heel helder.

En daar zit de crux: ondernemers met kantoorgebouwen, zijn bezig met hun business en niet met de vereisten van zo n wet. Daarom

vragen we er aandacht voor. Bel, maak een afspraak en zorg dat er een plan van aanpak komt. Daarin staat wat minimaal is vereist om aan de wet te voldoen.

Voor onze eigen klanten zijn we al een tijd bezig met de verduurzaming naar energielabel C. Veel andere kantooreigenaren voelen nog niet de urgentie van die wet, die voor hun pas in 2023 aan de orde is. Niets is minder waar: over 15 maanden moeten alle aanpassingen klaar zijn, inclusief de vaststelling van het nieuwe energielabel. Om een idee te geven van de tijd die voor een gemiddeld kantoorgebouw in elk geval nodig is: vier maanden. Maar dat is een gemiddelde, dus het kan ook beduidend langer duren, zeker als u gebruik wilt maken van subsidies. Veel hangt natuurlijk af van de leeftijd van het kantoorgebouw en de huidige energieefficiëntie. Hoe meer er moet gebeuren, hoe langer het traject duurt. Een goed idee voor straks? Nodig uw installateur of EPA- adviseur uit om te kijken hoe u de stap naar energielabel C zet.

Neem de tijd Op onze website staat onder de groene knop Label C een duidelijke uitleg over de wet en wanneer hij geldt. Is eenmaal vastgesteld dat u aan de wet moet voldoen, dan komen EPAadviseur en installateur in beeld. Voor onze klanten geldt dat wij die energie-adviseur inhuren, want met hem of haar begint het proces, omdat zij energielabels mogen berekenen. De adviseur begint met een opname van het kantoorgebouw. Het is het moment dat u als eigenaar alle tekeningen en andere documenten van het gebouw bij de hand heeft, want dat helpt de EPA-adviseur bij een zo goed mogelijke rapportage. Daarin staat welk label uw gebouw nu heeft en diverse adviezen voor duurzame

maatregelen om minimaal aan de wet te voldoen.

Aan de hand van de keuzes die u maakt, kan daarna de installateur de werkzaamheden uitvoeren en kunt u vervolgens bij de EPAadviseur het nieuwe energielabel aanvragen.

Vertragende knelpunten Gelukkig zijn er voor ondernemers een aantal subsidies voor het behalen van energielabel C: de EIA, de MIA/Vamil, SDE++ en ISDE. Wat ze precies inhouden en of u er in uw situatie gebruik van kunt maken, is een goed onderwerp van gesprek met uw EPA- adviseur of installateur. Het vergemakkelijkt de stap naar energielabel C en het is wellicht een extra stimulans om meer maatregelen te nemen. Wat wijsheid is, is afhankelijk van ouderdom van uw gebouw, van de stappen die u moet nemen en de stappen die te overwegen zijn, bijvoorbeeld omdat ze uw maandelijkse kosten substantieel verlagen. Wat goed is om te beseffen, is dat het aanvragen van subsidie, ook al doet uw installateur dat voor u, tijd kost en dat u subsidies vooraf dient aan te vragen. Ook al gaat het om overschakeling op ledlampen, hou er rekening mee in de planning van het project. En als laatste: laat u niet verrassen door drukte bij adviseurs en installateurs tweede helft 2022 of door vertragingen in de levering van materialen. Behalen van energielabel C is in veruit de meeste gevallen geen ingewikkeld traject, maar het neemt wel z n tijd.

Energielabel C: het moet helemaal zijn afgerond voor 1 januari 2023. Pieter Sipma: Geen zorgen voor de dag van morgen, als u straks een afspraak maakt, heeft u voldoende tijd. Kijk voor nuttige informatie op onze website onder de groene knop Label C, lees het door en maak een afspraak. Ik kom graag naar u toe. damstra.nl

ADVERTENTIE

Nu al nadenken over zaken die je voor het einde van het jaar moet regelen Ondanks dat corona nog niet achter ons ligt, lijkt de economie alweer volledig op stoom.

De macro-economische cijfers zijn louter positief, maar er wordt wel gewaarschuwd voor het feit dat veel bedrijven nog met hoge schulden kampen. Een beeld dat overigens niet gedeeld wordt door Van Braak Accountants. Er zijn weliswaar de nodige schulden, vooral bij de Belastingdienst, maar we zien ook dat de liquiditeitspositie bij bedrijven over het algemeen niet slecht is , zegt Hennie van Braak.

En dat verbaast hem niet. Natuurlijk zijn er sectoren die tijdens corona minder goed hebben gedraaid, maar het gros van de economie heeft, mede dankzij de steunmaatregelen, minder last gehad van corona dan vooraf werd gedacht. Van Braak adviseert bedrijven met positieve banksaldi hun openstaande rekeningen of schulden zo snel mogelijk te betalen. Daarmee hou je je bankrekening laag en voorkom je dat je negatieve rente moet gaan betalen.

Kosten Een belangrijk gevolg van corona is dat medewerkers meer thuis zijn gaan werken en dat heeft volgens Van Braak interessante gevolgen voor het bedrijfsleven. Een aantal kostensoorten, zoals reis- en verblijfkosten, zijn daardoor fors afgenomen en dat is natuurlijk interessant. Ik denk dat veel bedrijven de voordelen van deze coronacrisis graag ook in de toekomst willen handhaven en daar liggen ook mogelijkheden.

Niet iedereen vindt thuiswerken leuk, maar het gros van de medewerkers heeft wel de positieve gevolgen ervan ervaren. Daar kunnen werkgevers op inspelen.

Zoals aangegeven konden veel bedrijven goed blijven draaien dankzij de diverse steunmaatregelen. Opvallend is dat er veel klachten waren over de uitvoering van bijvoorbeeld de TVL-maatregel. Van Braak begrijpt dat niet. Ondernemers die wij adviseren hebben die ervaring totaal niet. Ik denk dat

bedrijven die wel moeite hadden met het aanvragen van de TVL wellicht slordig zijn geweest. Zo moet de inschrijving bij de KvK correct zijn, anders komt de TVL in gevaar. Ons advies is dan ook om de inschrijving nog even na te kijken. Bijvoorbeeld op codes of het inschrijvingsadres. Al deze zaken zijn simpel aan te passen via de website en kunnen een hoop onnodige rompslomp voorkomen.

schenken betekent dat je jaarlijks 6 procent rente over die 250.000 euro moet betalen. Stel dat de ondernemer in kwestie 80 jaar wordt, dan betekent dat 40 keer 6 procent rente = 240 procent rente. 240 procent van 250.000 euro is 600.000 euro in 40 jaar, waardoor de kinderen in totaal uiteindelijk 850.000 euro krijgen, waarover ze maar 25.000 euro schenkbelasting betalen. Dat is natuurlijk bijzonder interessant.

Einde van het jaar Intussen adviseert Van Braak zijn klanten om nu al na te denken over zaken die voor het einde van het jaar geregeld moeten worden. Kijk bijvoorbeeld je verzekeringspolissen eens na en zorg dat die een vervaldatum van 1 januari krijgen. Dan heb je veel beter in beeld wat er loopt en weet je welke kosten je elke maand hebt.

Zo kun je ook overwegen om de premie in één keer te betalen, dat betekent elf keer minder boeken.

Interne opleiding Het is een voorbeeld van één van de vele mogelijkheden die er zijn om geld aantrekkelijk in te zetten. Van Braak denkt dat te weinig ondernemers daar gebruik van maken. Zeker gezien de economische situatie waarin we ons bevinden. Het gaat goed en alle tekenen voor 2022 wijzen erop dat daar geen verandering in gaat komen. Natuurlijk zijn er ook bedreigingen.

De productiemiddelen stijgen fors in prijs en de personeelskrapte kan een serieuze bedreiging voor de voortgang van de economie worden. Daar hebben wij op onze kantoren gelukkig nog geen last van. Hoewel het niet altijd gemakkelijk is nieuwe mensen te vinden. Daarom zijn we actief met de interne opleiding van medewerkers. Op die manier kun je je mensen op een steeds hoger niveau krijgen, waarvan onze klanten uiteindelijk optimaal kunnen profiteren.

Ook schenkingen aan kinderen kunnen beter nu al geregeld worden, dan heeft de notaris het veel te druk en ben je vaak te laat. Verstandig schenken kan volgens Van Braak veel geld besparen, zo blijkt uit een voorbeeld. Stel een ondernemer van 40 jaar schenkt op papier aan twee kinderen 250.000 euro. Daarmee wordt hij rentedragend schuldig en is het bedrag op te eisen op de datum van overlijden van de langstlevende man of vrouw. Over die 250.000 euro betaal je 10 procent schenkbelasting, is 25.000 euro. Nu

www.vanbraakaccountants.nl vestiging Emmen: 0591-308 410

ADVERTENTIE

Van Smaak Maaltijdservice Drachten; al vijftig jaar vertrouwde, persoonlijke maaltijdzorg Vroeger was alles beter, hoor je wel eens zeggen. Natuurlijk kun je bij zo n uitspraak vraagtekens zetten. Misschien doelt men erop dat we tegenwoordig individualistischer zijn, misschien ook wat zakelijker en we houden van een sneller tempo dan vroeger.

Jan de Vries en Chris Kampen Jan de Vries, directeur van de Stichting Bejaardenzorg, destijds nog met de naam Dienstencentrum Orxma, zegt het zo: in de jaren 70 was de persoonlijke touch erg belangrijk. Onze chauffeurs hadden een sociale inslag. Daar selecteerden we ook op. Ze moesten niet alleen dat broodnodige gesprekje kunnen voeren, maar ook oog hebben voor de klant; een vinger aan de pols houden. De maaltijdservice moest meer zijn dan alleen de bezorgdienst. Is dat tegenwoordig anders? Hoe kijkt Van Smaak, nu, 50 jaar later tegen haar werk aan?

Het begon in Menaam Jan de Vries en Chris Kampen, respectievelijk de eerste en huidige leidinggevenden van de maaltijdservice gaan dieper in op de mooie geschiedenis van het bedrijf.

Het begon in Menaam, een dorpje gelegen tussen Leeuwarden en Franeker. Hier liet Stichting Bejaardenzorg Menaldumadeel ruim 100 appartementen voor ouderen bouwen. De stichting had een vooruitziende blik , legt Jan uit.

De visie was dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis moesten kunnen wonen.

Tegenwoordig is die gedachte gemeengoed, maar toen was dat nog vrij uniek. Als je mensen thuis wilt laten wonen, mensen die misschien wat minder goed ter been zijn of andere ouderdomsklachten hebben, dan moet je faciliteren. Ouderen hebben soms te maken met

eenzaamheid, kun je daar een oplossing voor vinden door recreatie aan te bieden? Gezamenlijk koffiedrinken, een biljartje leggen.

Er waren meer praktische problemen die moesten worden opgelost. Jan: in die tijd waren er nog nauwelijks wasmachines. Kun je iets betekenen met een wasserette? Er werd een dienstencentrum gebouwd waarin dergelijke faciliteiten een plek kregen. Ook verschillende zorgexpertises vonden daar hun onderkomen. Dit verhaal gaat over de maaltijdservice. Ook die werd daar geboren . Er waren toen wel aanbieders, maar wij pakten het anders aan. Onze service was speciaal gericht op ouderen, met aandacht voor gevarieerd en gezond eten en rekening houdend met de verschillende dieetwensen.

Onderzoek en innovatie Jan de Vries werd gevraagd de maaltijdverzorging te professionaliseren. Niet alleen voor de bewoners van de appartementen, maar ook voor de omgeving en de hele regio moest de maaltijdvoorziening toegankelijk worden. Dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Wat wij wilden, bestond nog niet. Onze koks wisten natuurlijk wel hoe ze een lekkere en gezonde maaltijd moesten bereiden, maar hoe zorg je ervoor dat smaak en kwaliteit behouden blijft tot het moment van consumeren?

De oplossing daarvoor werd gevonden in Zwitserland, het Régéthermic-systeem. Hierbij worden bereiding, koeling, bewaring en consumptie ontkoppeld op een verantwoorde manier en zodanig dat de kwaliteit gewaarborgd werd. Bezorging en consumptie konden dus op verschillende tijdstippen, zelfs dagen, plaatsvinden. Hierdoor kon een efficiënte logistieke organisatie worden opgezet met bezorging via koelauto s en het bewaren van maaltijden, gedurende een aantal dagen in de koelkast. Verwarmen op een door de klant zelf bepaald tijdstip gebeurde in een speciaal oventje.

Zowel de oven als de koelkast, indien nodig, werden door ons geleverd. De hele organisatie rondom bereiding en bezorging moest bovendien professioneel van opzet zijn om de continuïteit te kunnen waarborgen.

Een andere vraag die ging spelen was: hoe structureer je voedselwensen en diëten zodanig dat ze beheersbaar blijven? Je kunt in de keuken niet honderd verschillende gerechten maken. Hoe standaardiseer je en houd je toch de benodigde verscheidenheid? Hoe richt je dat zo in dat de ouderen op een makkelijke manier hun keuzes kenbaar kunnen maken? In die tijd waren we constant op onderzoek, bijslijpen, gesprekken voeren en uiteindelijk losten we alle problemen op.

ADVERTENTIE

Internationale aandacht Vanaf de eerste maaltijdbezorging op 4 januari 1971, werd het concept een groot succes die aandacht trok. Naast in eigen land, trokken we ook internationaal veel belangstelling met onze nieuwe aanpak, tot zelfs in Amerika en Australië.

Op een gegeven moment beperkte ik die interviews en de bezoeken. We hadden werk te doen.

Vooruitziende blik Met een bewonderende blik luistert Chris naar het verhaal van Jan. De dames en heren van het eerste uur hadden een vooruitziende blik , zegt hij. Bijna alles van toen functioneert nog.

Natuurlijk zijn de eisen anders en de technieken verbeterd, maar de basis is grotendeels hetzelfde.

Nog steeds gebruiken we het toen ontwikkelde Régéthermic-systeem wat het mogelijk maakt om bereiding, bezorging en consumptie van de maaltijd te ontkoppelen. Alleen nu hebben we het over steamers, blast chillers en regenereerovens.

Belangrijker dan de technische invulling, is de gedachte en werkwijze achter onze service. In het verhaal van Jan zie je precies die elementen die we nu ook belangrijk vinden , zegt Chris.

Bezorgen met oog voor de ander In het verhaal van Jan komt duidelijk naar voren dat er vanuit een sociale betrokkenheid werd gewerkt. Er was aandacht voor elkaar, problemen werden gesignaleerd en opgelost. Dat vinden we nog steeds een belangrijke taak van onze chauffeurs. Niet alleen bezorgen, maar ook contact maken. Veel ouderen krijgen weinig bezoek. Het is prettig om even een kort praatje te hebben. Daardoor kennen de chauffeurs de klanten en zien ze ook makkelijker of het goed gaat. Een niet opgeruimde tafel kan al een signaal

zijn dat er iets aan de hand is. Een belletje naar de thuiszorg of een andere zorginstelling kan in zo n geval veel betekenen. Die signaleerfunctie hadden we toen en hebben we nog steeds.

Veel klanten vullen nog steeds hun eetwensen in op een papiertje.

Verandering We zijn nu vijftig jaar verder. Er zijn dingen veranderd. Bijvoorbeeld onze naam. Dat heeft te maken met schaalvergroting en verdere professionalisering. We gingen zorginstellingen voorzien van maaltijden, maar ook het verzorgingsgebied werd groter. De eerder genoemde stichting werd Maaltijdservice Fryslân.

Toen we de provinciegrens over gingen werd het Maaltijdservice Noord . In 2012 verhuisden we naar het meer centraal gelegen Drachten en heten we Van Smaak.

Technische vernieuwingen maakten de schaalvergroting mogelijk. Zonder digitale structuur is de, inmiddels, enorme workflow niet uit te voeren. Zowel de verwerking van dieetwensen in de keuken, de logistieke operatie, back- en frontoffice, de boekhouding, alles is in hoeveelheid toegenomen.

De menselijke maat in de digitale wereld Computers helpen ook om te verduurzamen.

Door een goede planning en gedetailleerde kennis van zaken over de verwerking van levensmiddelen en dergelijke, kun je de afvalstroom beperken.

De insteek bij Van Smaak is dat ict ten dienste staat van de mens en niet andersom.

Veel klanten vullen nog steeds hun eetwensen in op een papiertje. Geen probleem. Wat anders is, is dat dat papiertje zo is opgebouwd dat we het intern makkelijk overzetten in de computer. Overigens zijn er ook klanten die liever gebruikmaken van de bestellijsten op internet. Vooral zorginstellingen hebben meer baat bij die digitale bestelmogelijkheid. Waar het om gaat is dat iedereen het kan doen op de wijze die hij of zij prettig vindt.

Van Smaak en uw boodschappen Van Smaak wil niet alleen maaltijdbezorger zijn met oog voor haar klanten. Met haar uitgebreide logistieke netwerk kunnen zij iedereen in Noord Nederland voorzien van eten en drinken naar wens, maar ook samenwerking zoeken met lokale instellingen en verenigingen. Door dichtbij en relevant te zijn en te blijven draagt Van Smaak bij aan de leefbaarheid van de omgeving. In die ambitie heeft Van Smaak een partner gevonden met Poiesz Supermarkten BV, waar zij inmiddels een dochteronderneming van is. Daarmee creëren we meerwaarde. Naast de verzorging van gezonde, volwaardige maaltijden kunnen we nu ook boodschappen verzorgen voor onze klanten en aan de andere kant kunnen onze maaltijden verkocht worden bij Poiesz. Dat het daar niet bij blijft, is in de uitgave van NoordZ van april aan de orde geweest. Daarin is een uitgebreide reportage verschenen waarin de sociale betekenis van de samenwerking met Alliade aan de orde komt. Één ding is zeker: Van Smaak levert maatwerk vanuit een sociale missie. Zo was het toen en zo is het nu nog.

Geïnteresseerd?

Van Smaak is op zoek naar maaltijdbezorgers en keukenassistenten. www.vansmaak.nl

ADVERTENTIE

Veni is een uitkomst voor elk type vastgoedbelegger Het is druk op de woningmarkt. Steeds meer mensen verhuren een huis, nog meer mensen denken erover na dat te gaan doen. Bij Veni merken ze dat aan alle kanten. Het kantoor met vestigingen in onder meer Leeuwarden en Groningen, groeit als kool.

Hoe dat kan? Dat heeft alles te maken met het aanbod, met de combinatie van diensten waarmee klanten ontzorgd worden. Richard Hamstra is samen met Hans Hemmes grondlegger van het bedrijf in zijn huidige vorm. Wat ons anders maakt, is dat wij van alle markten thuis zijn. We bieden de woningfinancieringen die iedereen kent, maar hebben ook speciale vastgoedfinancieringen. Daarbovenop bieden we verhuurhypotheken, speciaal toegesneden op mensen die één of een paar huizen willen verhuren.

Dat heeft flinke voordelen voor de klanten van Veni. Omdat er uit veel vaatjes kan worden getapt, is er meer mogelijk. Hamstra: Wij helpen veel ondernemers, die bij traditionele banken moeilijker terecht kunnen. Wij hebben meer mogelijkheden, dus hebben onze klanten meer kansen. We bieden producten van zo ongeveer alle grote banken, maar juist de combinatie met vastgoedfinanciers maakt ons uniek.

Elke fase een eigen financiering Het kantoor, dat in Groningen begon en intussen is uitgebreid naar Leeuwarden, Zwolle en Enschede, staat huizenkopers van klein tot groot bij. Dat is heel mooi. Meestal begint het met één pand, bijvoorbeeld als mensen verhuizen en hun oude huis aanhouden. Dat zien we heel veel, en daar hebben we ook speciale producten voor.

Vervolgens worden het er twee, drie en uiteindelijk misschien wel twintig of dertig. Voor

elke fase hebben we een ander type financiering.

Zeker voor kleine beleggers is dat een uitkomst.

De traditionele banken zijn gemiddeld niet zo happig om kopers te helpen met de financiering van hun tweede of derde huis. De meeste vastgoedbanken specialiseren zich in klanten vanaf vijf huizen. Wij kunnen combinaties maken en daardoor ook de kleinere beleggers van dienst zijn, die vaak tussen wal en schip vielen.

Om het aanbod nog veelomvattender te maken, is Veni één van de grotere intermediairs van vastgoedfinancier RNHB. Dat is een partij die ons past als een jas , vertelt Hamstra. RNHB is net zo compleet als wij. Ze financiert woningen, maar ook bedrijfspanden. RNHB biedt een mooie verhuurhypotheek en helpt elk type belegger, van één tot honderd panden. En dat kunnen ook bedrijfspanden zijn, waardoor we weer meer combinaties kunnen maken. Een winkel met een woning erboven, kan in één keer worden geregeld.

Transformatiepanden bijvoorbeeld de ombouw van een kantoorpand naar een appartementencomplex - zijn ook geen probleem.

Overwaarde beter benutten Het valt Veni op dat steeds meer beleggers aanlopen tegen hetzelfde probleem. Ze hebben een aardige portefeuille met panden, maar kunnen via hun eigen bank niets met de overwaarde erin die de afgelopen jaren hard gegroeid is. Dat kan bij ons wel, dankzij onze contacten met zowel gewone als vastgoedbanken

en de combinaties die we kunnen maken. Je ziet dus dat klanten die naar ons overstappen opeens weer financiële ruimte hebben om meer te beleggen.

Waar de verzekering van verhuurpanden soms lastig is, heeft Veni ook de oplossing. Een paar jaar geleden begon het bedrijf een eigen verzekeringspoot. Met als grote voordeel dat alles ineens op één kantoor kan worden geregeld. Wij kennen de klant, hebben het overzicht en weten dus welk type verzekering het beste past. Het is ook gewoon heel ideaal dat je één nummer hebt voor al je zaken, en maar één plek waar je je gegevens achterlaat.

Om aan de groeiende wens van vastgoedbeleggers te voldoen, tuigde Veni onlangs een heel nieuw product op: een speciale vastgoedverzekering.

Hebben we gedaan samen met een grote partij.

Het resultaat is een verzekering met bijzonder scherpe tarieven tegen lage voorwaarden. Ja, daar zijn we best trots op. venigroep.nl

ADVERTENTIE

Hulpmiddelen voor meer mogelijkheden R82 is leverancier van hulpmiddelen voor kinderen met een beperking.

Hulpmiddelen waarvan we hopen ze niet nodig te hebben, maar waarvan het wel goed is dat ze er zijn. Hulpmiddelen met als doel meer levensvreugde en bewegingsmogelijkheden. Betrokken adviseurs met oog voor het welzijn van de kinderen en ouders is wat R82 kenmerkt.

Inmiddels is R82 al 25 jaar op dit gebied de marktleider in Nederland.

R82 al 25 jaar in Nederland Nog niet zo heel lang geleden waren de medische hulpmiddelen voor kinderen ongeveer gelijk aan die voor volwassenen, maar dan kleiner. De Deense oprichters van R82 zagen dat daarmee niet werd tegemoetgekomen aan de specifieke ergonomie en behoeften van het kind en de ouders. Een kind is immers in de groei, dat vraagt om een maatgerichte aanpak , zegt Ferre Leujes, algemeen directeur Etac R82. Erik Bodewes, kinderhulpmiddelen adviseur, vult aan: maatwerk betekent blijven luisteren naar de wensen en behoeften van ouder en kind.

De aanpak van R82 werd omarmd in Scandinavië en andere delen van Europa volgden. Niet alleen de hulpmiddelen, maar ook de visie en werkwijze werden geëxporteerd. Nederland kreeg 25 jaar geleden de eerste buitenlandse vestiging van R82.

Vroegtijdig de juiste hulpmiddelen De adviseurs van R82 worden ingeschakeld door de revalidatiedealer en therapeut op het moment dat een kind een hulpmiddel nodig heeft. Veelal is dit rond de leeftijd van 1 jaar. Door de groeiontwikkeling die een kind doormaakt, blijven de R82 adviseurs vaak nauw betrokken bij het kind en de ouders. Wanneer vroegtijdig de juiste medische hulpmiddelen worden gebruikt, kunnen complicaties op latere leeftijd vermeden worden. Een belangrijk kenmerk van onze hulpmiddelen is ook dat ze zoveel mogelijk de

look en feel hebben van reguliere producten. De aandacht gaat naar het kind, niet naar het hulpmiddel.

Hulpmiddelen die de zorg makkelijker maken Het welzijn van het kind staat voorop. Daarnaast moet het hulpmiddel ook een meerwaarde voor de ouder zijn. Een buggy waarbij de zitting omgedraaid kan worden, geeft de ouder de mogelijkheid hun kind in de ogen te kijken. Een autostoeltje dat met een vernuftig systeem deels buiten de auto kan worden geschoven, maakt het plaatsen van het kindje in het stoeltje een stuk makkelijker. Het hulpmiddel moet de zorg vergemakkelijken. De therapeut en ouders weten vaak welke aanpassingen nodig zijn. Het is aan ons om met oplossingen te komen.

Nothing compares to a smile.

Duurzaamheid door hergebruik Nothing compares to a smile , is de onderliggende drijfveer van R82. Een kind voelt zich beter en vrijer met onze hulpmiddelen, , zegt Ferre. Het is dat gevoel, die lach die we

Ferre Leujes, Algemeen directeur en Erik Bodewes, kinderhulpmiddelen adviseur nastreven. Kinderen zijn in de groei en een hulpmiddel moet met ze meegroeien Onze medische hulpmiddelen doen dit. Wanneer een kind er na enkele jaren uiteindelijk toch is uitgegroeid, zijn de hulpmiddelen niet afgeschreven. In het kader van duurzaamheid en betaalbaarheid worden hulpmiddelen meerdere keren ingezet. Onze voorzieningen zoals de rolstoelen en wandelwagens gaan vele jaren mee.

Duurzaamheid, design en functionaliteit gaan prima samen.

Langer zelfstandig wonen voor senioren Sinds 5 jaar is R82 samengegaan met Etac dat zich richt op hulpmiddelen voor senioren en volwassenen met een beperking. We zien dat senioren actiever blijven in de samenleving en langer thuis blijven wonen. Daarmee groeit de vraag naar hulpmiddelen waarbij comfort en gebruiksgemak bovenaan staan en die zelfstandig wonen langer mogelijk maken. Ook instellingen zoals verpleeghuizen, revalidatiecentra en ziekenhuizen maken gebruik van de hulpmiddelen van Etac. Deze hulpmiddelen staan veelal in het teken van het ontzorgen van zorgverleners. Denk aan glijlakens, douchestoelen, rolstoelen en tilliften. Als we de zorgverleners kunnen ontzorgen en de cliënt optimaal gebruiksgemak en comfort kunnen laten ervaren, dan zijn wij tevreden, zegt Ferre. We blijven doorontwikkelen.

R82.nl Etac.nl

ADVERTENTIE

Wonen doe je samen en niet apart Hoe zien de nieuwe woonzorgcentra voor ouderen er straks uit?

Welke manier van wonen, welzijn en zorg horen daarbij? Wat is je rol als ouderenzorginstelling hierin? Zomaar een paar vragen waarmee je als ouderenzorginstelling want dat is Zorggroep Liante uit Oosterwolde te maken krijgt als je nadenkt over nieuwbouw.

Alleen ga je sneller, samen kom je verder Alleen ga je sneller, samen kom je verder. Onder dit motto organiseerde Zorggroep Liante in het Biosintrum in Oosterwolde deze zomer een tafelgesprek. Aanwezig waren verschillende experts, professionals en ervaringsdeskundigen; allemaal met ideeën, ervaringen en verstand van nieuwe woonvormen en -wensen voor senioren.

Nieuwe wegen inslaan en de menselijke maat Onder leiding van gespreksleider Mathilde Lubbers werd gevraagd wat de kansen of opgaves zijn met betrekking tot wonen voor senioren. Al snel klonken er veel overeenkomende reacties vanuit de aanwezigen. De uitdaging ligt vooral in het feit dat senioren nu al, maar zeker in de toekomst, hele andere woon- en zorgwensen zullen hebben. Dus moeten oude patronen doorbroken worden.

Nieuwe woon/leef-concepten met zorgverlening moeten meer ruimte krijgen. Denk aan oplossingen waar jong en oud, dementerend of niet dementerend samen met én bij elkaar wonen.

Koop, huur, instellingsgericht (voor zwaardere zorg), jong of oud. Het moet allemaal meer

integreren. , stelt Erik van den Brand. Maar pak het wel direct vanaf de start als een integraal project op. En denk niet vanuit het begrip zorg, maar vanuit het begrip thuis.

De menselijke maat en mogelijkheden, wat iemand nog wél kan, moeten leidend zijn. Jeroen Vos: Als we zoeken naar wat we delen met elkaar, dan willen we allemaal fijn en prettig leven. Daarin zit de verbinding en moeten we elkaar vinden om een nieuwe gemeenschap te creëren. En dan gaat het niet om zorg of je ZZPindicatie, maar om goed leven zoals bij jou past.

Van onderaf en samenwerken met elkaar Cees Hesse, oud-voorzitter van Levensloopbestendig wonen Vledder, heeft nuttige ervaringstips die van belang zijn om draagvlak te creëren bij de aanpak voor zo n project. In Vledder zijn we van onderaf begonnen. Via een enquête is het hele dorp betrokken bij het in kaart brengen van de woonwensen voor Levensloopbestendig wonen.

Wat snel duidelijk werd, was dat de zekerheid van zorgverlening rondom de nieuwe woonvorm belangrijk was. Wat volgde waren buurtgesprekken, waarbij gelet werd op een goede

mix en afspiegeling van de samenleving. Op die manier ontstaat de juiste interactie over onderwerpen als zelfredzaamheid, participatie, wat is belangrijk om in het dorp te blijven, et cetera.

De menselijke maat en mogelijkheden, wat iemand nog wél kan, moeten leidend zijn Toen belangrijke partijen afhaakten die bij de start waren, werd snel duidelijk dat het dorp door wilde. Uiteindelijk zijn bewoners zelf actief ook in financiële zin gaan participeren.

Sociale verbinding Bij Stichting Knarrenhof draait het bij ieder initiatief om diezelfde gemeenschapszin. Daarin bevindt zich volgens Peter Prak het cruciale en verbindende element: De behoefte en wensen van senioren is net zo divers als bij elke andere doelgroep.

We stellen altijd een sociaal contract met elkaar op om die gemeenschapszin te borgen, zo blijft je woonconcept overeind.

ADVERTENTIE

Anneke Groenenberg, directeur-bestuurder Zorggroep Liante, Ruud Dirkse, eigenaar Zorginnovatie bureau DAZ, Mieke Koot, lid ZorgSaamWonen en eigenaar Generatiethuis, Mathilde Lubber, gespreksleider, Peter Prak, architect en initiatiefnemer Knarrenhof, Jeroen Vos, manager zorg, Zorggroep Liante, Erik van den Brand, bestuurder vastgoedinvesteerder Estea, Fimke Hijlkema, wethouder Wonen Ooststellingwerf en Cees Hesse, oud-voorzitter Levensloopbestendig wonen Vledder (niet op de foto, wel deelnemer aan het gesprek). Foto Jacob van Essen, Hoge Noorden

De stichting realiseert steeds meer projecten waarbij een diverse mix van bewoners wordt gerealiseerd. Het is in Nederland echter nog steeds moeilijk om nieuwe woonconcepten te realiseren. Gemiddeld kost de realisatie van een project nu zeven tot acht jaar. Daaruit geleerd hebbend, bieden we veel ondersteuning in de vorm van procesmanagers die weten hoe bestaande systemen in je voordeel kunnen werken. , aldus de architect.

Benut de kracht van dementerende ouderen De mix van jong en oud, zelfs met beperkingen zoals dementie, levert hele mooie effecten op , aldus Ruud Dirkse. In Duitsland zie je bijvoorbeeld dat dementerende ouderen echt worden betrokken bij hun woon- en leefsituatie.

Dementerenden zijn niet afgeschreven. Ze kunnen vaak nog veel meer dan we denken, maar daarin is interactie met anderen heel belangrijk. Mensen hebben opeens minder medicatie nodig en worden veel rustiger; meer zichzelf.

Over de traditionele muren heen kijken Er moet in Nederland meer ruimte komen voor nieuwe initiatieven die van onderaf komen. Er gelden te veel regels. Wethouder Fimke Hijlkema

herkent de geluiden, maar geeft aan dat ook gemeenten vaak vast zitten tussen regels van bijvoorbeeld de provincie of rijk. Maar we doen in Ooststellingwerf veel vanuit het sociaal domein om bewoners te betrekken. We hebben regelingen (Blijvers- of Verzilverregeling) om mensen hier te laten blijven wonen. Tegelijkertijd merken we dat er een groep bewoners is die moeilijk in beweging is te krijgen. Mieke Koot herkent dit beeld. De oudere groep van senioren wacht te lang met het nemen van (voorzorgs-)maatregelen. Hierin ligt een gezamenlijke uitdaging om die eerder in beweging te krijgen. Daarbij zou ik graag de traditionele zorginstellingen willen betrekken om te kijken naar een preventieve rol vanuit hun kennis.

Oud, jong, huur of koop, kan het straks op één plek in Oosterwolde?

Alleen samen komen we tot succes Wat tijdens het tafelgesprek steeds terugkomt en waarin alle deelnemers zich vinden is het feit dat het creëren van goede en passende woonvormen met zorg de grootste kans van slagen heeft als alle partijen worden betrokken. Als bestuurder van een groep met woonzorgcentra en thuiszorg ben ik ervan overtuigd dat de kracht van de mensen -

jong en oud binnen nieuwe woonzorgconcepten een heel belangrijke meerwaarde gaat opleveren , aldus Anneke Groenenberg. Voor het welbevinden van de senioren, maar ook voor de omgeving. We zullen daarnaast meer in flexibele zorgvormen gaan faciliteren bij mensen thuis, bij tijdelijke opvang of met technologische ondersteuning. Op die manier worden we nog meer onderdeel van de gemeenschap. Voor mij laten de vandaag genoemde voorbeelden zien dat de rijkheid en kansen liggen in het samenbrengen van die diversiteit. Daarin wil ik graag bouwen, innovatief ontwikkelen en zie ik concrete kansen. www.liante.nl

ADVERTENTIE

Bedrijfszorg voor vitaal en tevreden arbeidspotentieel In 2020 werd FGD Zorg geïntroduceerd. Nu is de zorgverzekering voor het noorden uitgebreid met een aantrekkelijke Bedrijfszorgverzekering. Met een compleet dienstenpakket voor de werkgever. Kees de Jong en Peter Haitsma lichten de uitbreiding van FGD Zorg toe.

FGD is een snelgroeiend verzekeringsbedrijf voor de zakelijke markt in Noord-Nederland. Het bedrijf stoelt op 16 partnerkantoren van zelfstandig opererende assurantie adviseurs die gebruik maken van de producten en diensten van FGD, dat staat voor Friesland Groningen en Drenthe. De jongste tak FGD Zorg richt zich op het collectief verzekeren van werknemers en het verbeteren van het arbeidspotentieel in NoordNederland. Want hoe blijer de mens, hoe beter hij zijn werk doet en hoe lager het verzuim en de kosten. In een markt waarin het steeds vaker draait om het behoud van tevreden werknemers, is de aandacht voor verzuim en preventie van ziekte en zorg, een urgent thema.

Ons ideaal , licht Kees de Jong van FGD Zorg toe zijn organisaties met tevreden werknemers. Dat draait om vier hoofdlijnen voor duurzame inzetbaarheid van werknemers: gezond & vitaal, balans tussen werk & privé, motivatie & betrokkenheid en kundig & vaardig zijn. Schort het aan een van die vier, dan daalt de inzet en tevredenheid en neemt het verzuim toe, net als de kosten voor de werkgever. Wij zijn van mening dat het arbeidspotentieel veel beter benut kan worden. Want verzuim heeft slechts in een paar procent te maken met fysieke ziekte of een ongeval, al het andere verzuim is aan andere oorzaken te wijten. Daarnaast mag je je afvragen hoe het zit met de tevredenheid en inzet van alle andere werknemers. Hebben ze het naar hun zin, zijn ze fit-for-the-job, hoe is het met hun leidinggevenden, presteren ze naar behoren of is dat slechts schijn? Als je de tevredenheid in je bedrijf vergroot, heeft dat direct effect op verzuim en kosten. Dat is de basis van de unieke uitbreidingen van FGD Zorg die we nu hebben doorgevoerd voor de zakelijke markt.

Veel verzuim is te voorkomen Peter Haitsma van Haitsma Assurantiën is als een van de Partnerkantoren van meet af aan betrokken bij FGD Zorg. Ik ben altijd al geïnteresseerd in verzuim en verzuimpreventie en heb me daarom voortdurend afgevraagd waarom we zoveel schades achteraf vergoeden, in plaats van te sturen op preventie en verlaging van verzuim. Met onze nieuwe combinatie van Bedrijfszorg en Verzuimverzekering zetten we een belangrijke stap: niet alleen meer achteraf schade vergoeden, maar zorgen dat die schade

Kees de Jong en Peter Haitsma voorkomen wordt. Tot nu toe verzekerden we honderden organisaties al tegen verzuimkosten, omdat werkgevers nu eenmaal twee jaar lang loon doorbetalen bij ziekte. Iedere werkgever weet echter dat een hoger verzuim altijd leidt tot hogere premies, terwijl zij en wij weten dat veel verzuim in het bedrijf te voorkomen is of beperkt kan worden in tijd. Na veel overleg is het ons gelukt om verzuim- en zorgverzekeringen te combineren en innovatieve bedrijfszorg te kunnen aanbieden . De Jong vult aan: Denk daarbij aan snel en gericht voorkomen van stress en burn-out klachten. Dat kan als je adequaat inspeelt op de eerste klachten. Mede dankzij innovatieve methoden zoals VR-brillen en e-Physio en met onze lokale partners kunnen we werknemers nog dezelfde dag, zelfs al op het werk, helpen bij klachten en erger voorkomen. Het is uniek dat we dit met Aevitea als specialist in collectieve verzekeringen hebben kunnen ontwikkelen en nu onder FGD Zorg kunnen aanbieden.

Kees de Jong: Met de Bedrijfszorg van FGD Zorg bieden we een unieke dekking voor de werkgever aan de hand van de vier hoofdlijnen. Inzet is het omlaag brengen van het verzuim en omhoog brengen van de tevredenheid. Het is een dekking die de werkgever helpt bij het gezond maken en houden van z n medewerkers. De dekking geldt voor alle medewerkers van het bedrijf, ongeacht bij welke zorgverzekeraar zij hun basisverzekering hebben. En het geldt voor allerlei diensten en producten zolang die het verzuim omlaag brengen, zoals niet alleen 30 fysiobehandelingen, arbeidspsychologie en preventief medisch onderzoek, maar ook taxikosten, vervangende mantelzorg en kinderopvang. We doen dat met lokale zorgpartners zoals TIGRA, Jamzone en e-Physio. Veel er van wordt volledig vergoed, voor sommigen is een bijdrage vereist.

Korte lijnen, persoonlijk contact De unieke combinatie van bedrijfszorg, verzuimverzekering enzorgverzekering kan niet zonder gerichte aanpak. We maken voor iedere werkgever die zich aanmeldt een compleet plan van aanpak, inclusief risicoscan van bedrijf of organisatie, waarmee we de risico s van gezondheid, inzetbaarheid en vitaliteit van werknemers in kaart brengen. Uit de analyse maken we een top-3 van de risico s om mee aan de slag te gaan en stellen we per risico een plan van aanpak op, waarmee we gericht werken aan continue verlaging van verzuim en verbetering van de vitaliteit.

De kracht van FGD Zorg , stelt Peter Haitsma is dat we een pragmatische en kleine organisatie zijn, met korte lijnen en vooral persoonlijke relaties. Het directe contact met onze klanten is voor ons belangrijk, dat is ons bestaansrecht. Nu kunnen we met hen werken aan verlaging van verzuim, verlaging van kosten en verhoging van de duurzame inzetbaarheid van werknemers.

Kees de Jong: Deze uitbreiding van FGD Zorg past in ons streven naar een noordelijke coöperatieve zorgverzekeraar die nauw samenwerkt met werkgevers en zorgaanbieders.

Het arbeidspotentieel wordt beter benut en de werkgever betaalt daar met plezier de maandelijkse loonsom voor. Met organisaties om trots op te zijn, met medewerkers die in staat zijn zichzelf en de organisatie door te ontwikkelen.

Dat is voor iedereen leuker en beter! www.fgdzorg.nl

MEDISCHE PUBLIEKSACADEMIE UMCG

Het UMCG heeft in samenwerking met Dagblad van het Noorden de Medische Publieksacademie opgericht.

Toponderzoekers en artsen van het UMCG geven een toelichting op de laatste stand van zaken op het gebied van hun specialisme. U kunt zich van tevoren aanmelden voor de lezingen, maar is niet per se nodig. Voor meer informatie zie mpa.umcg.nl.

PROGRAMMA Dinsdag 28 september Dinsdag 5 oktober Dinsdag 12 oktober Dinsdag 2 november Dinsdag 9 november Dinsdag 16 november

COVID-19 – de pandemie is bijna voorbij Te dik en toch ondervoed.

Goede zorg voor de mantelzorger.

Behandeling van boezemfibrilleren.

Lymfeklierkanker, CAR-T celtherapie.

Microbioom, de rol van darmbacteriën bij ziekte en gezondheid.

Informatie Door de corona-maatregelen vinden de lezingen online plaats en zijn op bovengenoemde data te volgen via umcg.nl/live. De lezingen beginnen om 19.30 uur en eindigen om 20.30 uur.

MPA.UMCG.NL

Krant of magazine drukken?

Een offerte nodig? > info@ndcgrafischbedrijf.nl | www.ndcgrafischbedrijf.nl NDC Print | Leeuwarden | Tel. (058) 284 53 46

NoordZ, hét zakelijk platform voor inspiratie en kennisdeling NoordZ verbindt overheid, onderwijs en het bedrijfsleven gericht op 5 actuele pijlers: Duurzaamheid, Werk, Innovatie, Scholing en Ondernemerschap.

Door dit samen te brengen creëren we één centrale plek waar alles samenkomt. o vind je persoonlijke verhalen uit de regio, kennisdossiers en informatie over actuele thema’s die spelen in de samenleving, een overzicht van (semi) publieke initiatieven om het noordelijk ecosysteem beter zichtbaar te maken en vind je de nieuwste vacatures om jouw droombaan te vinden. Je vindt ons niet alleen online, maar ook op live events, waaronder ons eigen jaarlijkse event Trendship.

Nieuwsgierig?

Kijk op www.noordz.nl, volg ons op social media of schrijf je in voor onze nieuwsbrief!

Verbindt zakelijk Noord-Nederland.

SERVICE-OMGEVING VOOR ABONNEES

MAAK NU UW ACCOUNT AAN! Maak het uzelf gemakkelijk met een gratis account op mijn.dvhn.nl

MIJN.DVHN.NL

Regel voortaan snel en eenvoudig alles zelf. Zoals de vakantieservice, het doorgeven van een verhuizing of een bezorgklacht. Maar dat is niet alles!

Met uw account heeft u bij de meeste

abonnementsvormen ook toegang tot PREMIUM-artikelen en de complete digitale krant. Zo kunt u altijd en overal uw eigen vertrouwde krant lezen. Kortom, heel veel gemak met slechts één account.

Informatie Kijk op mijn.dvhn.nl/inloggen voor nadere toelichting en registratie