oktober | editie drenthe
Een koe krijgt beter eten dan wijzelf Mariette van Duijn
ADVERTENTIE
02
‘De hele schoenencollectie weerspiegelt onze karakters’ Joël Timmerman Thies Nicolaï
Paul Vetter
SchoenenZaken is nog maar pas geopend, maar de onderneming in hartje Groningen bruist al van de energie. Het typeert het karakter van Joël Timmerman, Paul Vetter en Thies Nicolaï, de drijvende krachten achter de herenschoenenzaak. „Onze klanten zitten overal, dus willen wij ook overal zijn.” Hé, die namen ken ik, zult u denken. Dat zou goed kunnen. Timmerman, Vetter en Nicolaï maakten eerder onderdeel uit van de Schoenenfabriek, die een aantal maanden geleden failliet ging. De liefde voor schoeisel liet echter al snel nieuwe inspiratie opborrelen. Dat luidde de geboorte in van SchoenenZaken, dat in september officieel haar deuren opende in de Zwanestraat. De glimlach van Timmerman verraadt hoe trots hij op de kersverse schoenenzaak is. „In Nederland zijn er maar een handvol écht goede herenschoenenzaken. Wij willen er alles aan doen om daarvoor ook een basis in Groningen te leggen. Man, ik ben zo blij dat we deze stap gezet hebben.” Betere merken Wie de collectie van SchoenenZaken met eigen ogen aanschouwt, kan snel de conclusie trekken dat deze weinig te wensen overlaat. „En het mooie is dat de hele collectie onze karakters weerspiegelt”, legt Timmerman uit. „Thies is vooral van de casual schoen, Paul meer van de stoerdere schoen, terwijl ik juist van de klassieke schoen ben. Met al deze kenmerken richten we ons op schoenengebied niet alleen op wat ons zelf aanspreekt, maar ook op een brede markt. SchoenenZaken vertegenwoordigt de betere
merken in Nederland, waarbij de schoenen altijd in Europa zijn geproduceerd. Dáár ligt de kwaliteit. Daarnaast zijn wij geen doorsnee herenschoenenzaak”, verklapt hij. Maatwerk Die laatste opmerking vraagt om opheldering. „Naast onze reguliere schoenencollectie bieden wij ook maatwerk. Je kunt je eigen schoen bij ons laten ontwerpen op kleur, model of bedrijfsuiting. Dat is in ons vakgebied vrij uniek”, legt Timmerman uit, terwijl hij een felgroene schoen in wording omhoog houdt. „Het is hier een broednest van creatieve ideeën”, lacht hij. Als dependance van Greve heeft SchoenenZaken de handen bovendien ineengeslagen met een gerenommeerd Nederlands schoenenmerk. „Zo deel je vakkennis en blijf je naar klanten toe onderscheidend. Daarom staan Paul, Thies en ik ook als enige op de werkvloer. Deze onderneming voelt als thuis, dus heten we klanten ook zelf welkom. Dat houdt het overzichtelijk en persoonlijk.” Meesters in herenschoenen SchoenenZaken, what’s in a name zult u zich afvragen. Timmerman: „De schoenenwinkel is natuurlijk ons verdienmodel, maar wij houden ons
ook bezig met allerlei – jawel – zaken daaromheen. Want retail is meer dan alleen de vierkante meters van je onderneming”, vindt hij. „Onze klanten zitten overal, dus willen wij ook overal zijn. We willen alle mannen kennis laten maken met onze schoenen. Daarom staan we op beurzen, maar gaan we ook langs bij bedrijven. Wij willen straks in Noord-Nederland bekendstaan als dé meesters op het gebied van herenschoenen”, klinkt het ambitieus. Terwijl Timmerman de eerste klanten van de ochtend begroet, kijkt hij in het midden van de zaak nog eens voldaan in het rond. „Weet je, op de avond van onze officiële opening vertelde iemand mij dat deze zaak precies het beeld schetst dat bij ons past. Een groter compliment is voor mij op dit moment niet denkbaar. Inderdaad, wie de schoen past...”
www.schoenen-zaken.nl
03
GOED VOORBEREID OP TRENDSHIP T
rendship is een evenement dat in een paar jaar immens groeide en noordelijke
ondernemers bijspijkerde op het gebied van nieuwe ontwikkelingen. TRES uit Heerenveen bedacht het en maakte er een groot succes van, zó groot zelfs dat Trendship qua formaat eigenlijk helemaal niet meer paste bij het toch wel grote internetbedrijf dat TRES is. NDC mediagroep, de uitgever van onder andere noordz, heeft zich daarom over Trendship ontfermd. Dat is ook de reden dat we in dit nummer uitgebreid aandacht besteden aan dit evenement (19 oktober in Martiniplaza in Groningen), maar niet als reclamefolder. Trendship staat voor innovatie, voor toekomst en voor eigentijds personeelsbeleid en die thema’s zijn de insteek voor onze verhalen in deze noordz. Het zijn de verhalen van dicht bij huis. Over de snelheid van innovatie bijvoorbeeld.
Het citaat ‘Een koe krijgt
Soms gaat het allemaal zo snel dat een grote groep het niet meer kan bijbenen.
beter eten dan wijzelf’
En professor Dries Faems ruimt een misverstand uit de weg: in alle drie noordelijke pro-
op de voorpagina van deze
vincies wordt even sterk geïnnoveerd. Alleen, Drenthe praat zichzelf wel aan dat
ondernemersbijlage is een
het achter loopt.
uitspraak van Mariëtte van Duijn,
Noordelijk trendwatcher Jarno Duursma waarschuwt ondernemers, want het is de
productmanager bij Tasty Basics.
hoogste tijd zich eens te verdiepen in alle nieuwe ontwikkelingen.
De uitspraak is terug te vinden op
Wie deze bijlage leest stapt volgende week bij Trendship goed voorbereid binnen.
pagina 16 van deze bijlage
colofon
Inhoud
noordz is een ondernemersbijlage
04
van NDC mediagroep
08 10 16
Kort & Prachtig Een uitgekiend menu voor de koe, maar we eten onszelf ziek
Advertenties /
18
Serious gaming, serious business ‘We hoeven niet meer de boer op’
telefoon 050-5844994 specialsales@ndcmediagroep.nl
Driehonderd innovatiekoplopers in Noorden ‘Als alles innovatie is, wat is dan nog het verschil?’
Vormgeving: Marc Bos
Branded content:
Trendwatcher Jarno Duursma werpt een blik in de glazen bol ‘Het wordt de hoogste tijd dat een ondernemer zich verdiept’
Samenstelling: Bouke Nielsen Eindredactie: Roel Snijder
De zoektocht naar de nieuwe Tesla’s en Apple’s Een tip op een verjaardagsfeestje is altijd te laat
20
Als ik Warren Buffet was…. ‘Ik zou als eerste proberen Donald Trump tot aftreden te bewegen’
Reacties:
24
telefoon 050-5844256 /
26 31
www.noordz.nl
Personeelswerving: nooit met data alleen ‘Data voelen niet aan of iemand bij werksfeer bedrijf past’
058-2845477 Volg noordz ook online op het blog
De 7 grootste gevaren van innovatie Ga vooral niet in je eentje zitten innoveren
e-mail bijlagen@ndcmediagroep.nl,
Column Ronald Mulder ‘Als ik op restaurants zoek, krijg ik andere resultaten dan mijn zoon’
04
ZOEKEN NAAR DE NIEUWE TESLA Een glazen bol hebben we niet, maar wel een hoop
meningen bij elkaar die een streep licht laten schijnen over de toekomst. Waar moeten we met ons beleggingsgeld heen? Door Jean-Paul Taffi jn, illustratie Job van der Molen
Had je je geld vijf jaar geleden maar gestoken in Tesla, of in
een hele terminal in de Rotterdamse haven gehackt kan wor-
Bitcoins. Dan waren de rendementen gigantisch geweest. Wat te
den. Dan weet je meteen dat op dat gebied nog een boel te doen
denken van Netflix? Een rendement van meer dan 2200 procent
is”, vertelt analist Robin Franken. „En een andere belangrijke
was je ten deel gevallen.
ontwikkeling, kunstmatige intelligentie, kan alleen snel verder als dat veiligheidsprobleem is opgelost. Tel daarbij op dat de
Zulke partijen zijn er nu ook. Kan niet anders. Wie weet hoe ze
Europese regels strenger worden, en je weet dat cybersecurity
heten, mag het zeggen. Wij weten het niet, maar we kunnen wel
een groeimarkt is.”
een paar ontwikkelingen op een rijtje zetten die de aandacht (en misschien ook wel de belegging) waard zijn.
„Eén van de grootste successen die wij ooit behaalden was een investering in datagovernance”, vertelt Patrick Polak van
„Zekerheid heb je nooit, maar wij kijken natuurlijk wel naar
Newion Investments in Heerenveen, uitsluitend gericht op
een paar kansrijke sectoren”, zegt Investment Manager van
B2B-software. „Vijf jaar geleden keken we naar een startupje
de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) Jeroen van
van zes man van de universiteit van Brussel. Zij bedachten kort-
Onna. Hij noemt de financiële sector. „Fintech dus. Je ziet dat
weg een systeem om data op een open en betrouwbare manier
banken een efficiencyslag moeten maken, dat er van alles ge-
in te zetten. Collibra heet het. Vandaag is het bedrijf wereld-
beurt op het gebied van betaaloplossingen.”
marktleider op dit gebied en werken er meer dan 250 man.”
Van Onna vervolgt: „Apps onder meer. En met cryptocurrency
Het was een investering die stoelt op een combinatie van wijs-
en blockchain die aan belang winnen, de mogelijkheden van
heid en geluk. „Dat gebeurt soms. En het gaat heus ook wel eens
crowdfunding en dat soort ontwikkelingen, zijn er nieuwe
fout. Wat wij bij Newion doen, is inschatten of een bedrijf de
oplossingen nodig. Denk aan geoormerkt geld, dat je straks
komende tien jaar blijft groeien en een groot deel van de markt
hartstichtingmunten kunt overmaken, die alleen voor dat doel
kan pakken. Die schatting is gebaseerd op expertise in het
gebruikt kunnen worden. Of huursubsidie die nergens anders
betreffende marktsegment en analyses over bijvoorbeeld de
aan uitgegeven kan worden. Dan is het zaak in te zetten op de
adoptie van technologie. Maar dan nog is het je stoel vast-
juiste startups, op de opkomende bedrijven die een deel van
houden en een sterke maag hebben.”
de markt gaan veroveren met producten die het gebruik ervan vergemakkelijken.”
Je weet het nooit zeker, of ontwikkelingen doorzetten, of technologische beloftes worden waargemaakt. Maar voor Polak is
Een waardevolle tip. Kijk naar wat er gebeurt in de wereld en
één ding zeker: „Als er op verjaardagsfeestjes over investeren
wat we nodig hebben om het in goede banen te leiden. Dan kun
wordt gepraat, dan moet je wegwezen. Dan ben je eigenlijk al te
je ook niet heen om cybersecurity. Van Onna noemt het.
laat. Want je moet vroeg instappen om voor een redelijke prijs
„De worsteling met digitale veiligheid is een remmende factor
een aandeel in een bedrijf te bemachtigen.”
op de ontwikkeling van technologie en de toepassing ervan. De goede bedrijven en startups die daar iets aan kunnen doen,
Nu is het niet zo dat we lukraak kunnen gaan investeren in
zijn kansrijk.”
bedrijven die zich met cybersecurity bezig houden. Nee, het ligt veel ingewikkelder. Wie serieus met zijn geld omgaat, kijkt naar
Ook de analisten van Hof Hoorneman Bankiers houden die
alle consequenties die nieuwe technologische ontwikkelingen
sector nauwlettend in de gaten. „Het is schokkend om te zien dat
hebben. 07 ›››
05
Als er op verjaardagsfeestjes over investeren wordt gepraat, dan moet je wegwezen, dan ben je eigenlijk al te laat
DRIE VROUWEN 1 MISSIE....
Graag helpen wij u met het vinden van uw mooiste tegelvloer.
Vlaskamp 7 | 9461 VB Gieten | T: 0592-264091 | F: 0592-263896 info@tegelhuys.nl | www.tegelhuys.nl
07
04 ››› De analisten van Hof Hoorneman Bankiers houden zich er dagelijks mee bezig. „We letten niet alleen op kansrijke bedrijven, maar ook op wat op komende ontwikkelingen voor bestaande bedrijven kunnen betekenen. Dat heeft namelijk ook invloed op de keuzes waarin we willen beleggen”, zegt analist Robin Franken van de bank. Want grote, bestaande bedrijven die serieus met technologische uit dagingen omgaan, kunnen ook een investering waard zijn. En bedrijven wier positie aan het wankelen slaat door de opkomst van ‘disruptive’ startups, moeten misschien van lijstjes geschrapt worden. Big data. Dat is zoiets, zo’n containerbegrip waarvan je kunt zeggen: het bedrijf dat dat nu nog links laat liggen, redt het niet. Maar is het niet al uitgekauwd, big data? Jeroen van Onna denkt van niet. „Wist je dat ruim tachtig procent van alle beschikbare data in één jaar is binnengehaald, namelijk het afgelopen jaar? Dat betekent dat we intelligente zoek en algoritmemachines nodig hebben die ervoor zorgen dat we iets met al die data kunnen. De vraag ‘hoe zit dat dan met privacy?’ biedt juist kansen. Wie daar wat op weet te vinden, boort een mooie markt aan.” „De wereld verandert snel”, vindt Patrick Polak. „Taxibedrijven veranderen in taxidiensten, hotelketens in boekingssites. Vandaag ga je naar de bakker, morgen naar een techbedrijf dat brood levert. De kunst is uit te vinden welke van die initiatieven de
tips van de experts Kansrijke technologische ontwikkelingen volgens...
markt gaan domineren.” Jeroen van Onna (NOM)
80 procent van alle data is in een jaar binnengehaald, namelijk afgelopen jaar
Gekend futuroloog Wim de Ridder
› cybersecurity
uit Oegstgeest is geen beleggings
› fintech
expert. Maar hij ziet wel ontwikke
› medtech
lingen die kansen bieden. „Open
› big data-oplossingen
source. Dat is denk ik het sleutel
› augmented reality
woord. We staan ermee nog maar
› foodtech
aan het begin. In het onderwijs groeit de MOOC (Massive Open
Patrick Polak (Newion Investments)
Online Course, red.) hard. Dat gaat
› de transformatie van eigendom naar dienst
alleen nog maar meer worden. Mensen gaan elkaar onderwijzen.
Dirk de Haan (Hof Hoorneman Bankiers
Gratis, op elke plek. Het beroeps
Noord-Nederland)
onderwijs bijvoorbeeld wordt erdoor
› cybersecurity
veel en veel goedkoper en bereikt
› fintech
meer mensen.”
› entertainment (overkoepelend ‘Netflix’-platform) › zelfrijdende auto’s
De Ridder vervolgt: „Dat is een ontwikkeling die in allerlei andere gebieden
› robotisering
ook plaats vindt en steeds meer gaat plaats vinden. Het is een vorm van intensieve samenwerking en elkaar verbeteren. Dat kan in de gezondheids
Wim de Ridder (futuroloog)
zorg bijvoorbeeld, maar op veel meer terreinen. Het helpt met pionieren.
› MOOCs en soortgelijke ontwikkelingen
Zo zou bijvoorbeeld de vraag neergelegd moeten worden hoe we uit de fossiele economie moeten komen. Ik zou zeggen: startups die serieus met software bezig zijn om dat overal mogelijk te maken, moet je in de gaten houden.” Het kan zo maar iets zijn dat Dirk de Haan, directeur van Hof Hoorneman Bankiers NoordNederland zoiets adviseert. „Dat is het mooie van onze bank, dat laat ik aan onze analisten over. En wij maken als één van de weinigen onze eigen analyses om te achterhalen welke bedrijven onder gewaardeerd zijn. Bijvoorbeeld omdat bestaande beleggers te weinig rekening houden met de technologische innovaties die het bedrijf nog naar de markt gaat brengen.” Ja, er is goed geld te verdienen in de techsector. Wie wedt op het goede paard, komt als winnaar over de streep. De wereld is in transitie en dat levert net zo veel onzekerheid als kansen. Je moet van goeden huize komen en alles (de marktontwikkeling, juridische zaken, politiek, waarde van de aandelen, temperatuur van de klant, groeipotentie, leiderschap) in de gaten houden. Dat is niet misselijk. Succes!
08
SNAP WAT ER ALLEMAAL AAN KOMT
09
Hoe ziet de toekomst eruit? Trendwatcher
Jarno Duursma werpt een blik in de glazen bol van innovatie in ondernemersland. Het zwaard van Damocles hangt zo langzamerhand boven hen die (nog) niet meegaan.
leunen. Snap welke nieuwe technologieën eraan komen.” Beter nog: spring erop in. Duursma neemt Alexa als voorbeeld, het personal assistent systeem van Amazon. „Dit is nog niet in Nederland, maar wie zich verdiept en bijblijft, weet dat dit komt. Welke skill wil ik dan toevoegen aan Alexa?” Stel, legt hij voor, je bent van de Econoom, de online biologische
Door Karlijn ter Horst, foto Pepijn van den Broeke
supermarkt. En je bent een van de eersten die Alexa kan vragen om boodschappen bij je te bestellen. „Dan loop je voorop. En die first movers advantage
„KURKENTREKKER!”, roept de smartphone van Jarno Duursma.
is groot.”
De trendwatcher houdt zijn toestel boven zijn sleutelbos die voor hem op tafel ligt. Hij demonstreert Aipoly, een app die objecten kan herkennen.
Sociale media als Facebook zijn nog zo’n voorbeeld
Eens soort Shazam voor voorwerpen. „Kurkentrekker. Dit vind ik slordig.
dat Duursma graag aanhaalt om een beeld te
Normaal is hij scherper”, verzucht de opdrachtgever. „Ik weet het niet
scheppen. „Veel bedrijven vroegen zich af: moet ik
zeker”, verontschuldigt zijn smartphone zich na poging twee.
op Facebook?. Een aantal partijen die het meteen heel goed aanpakte, haalde er flink business uit.”
Maar wat héb je hier nou aan? De man die menig ondernemer helpt nieuwe,
Je ziet pas de mogelijkheden wanneer je de techno
voornamelijk digitale technologieën toe te passen in bedrijven om het
logie een beetje snapt, wanneer je het landschap
allemaal beter en makkelijker te maken: „Wat heb je eraan? Het legt feilloos
kunt overzien, luidt het devies van de trendwatcher.
bloot wat technologie tegenwoordig al kan.” De Groninger gaat nog een
„Ook dingen die nog niet goed werken, of nog niet
stap verder: „Je moet los van het beeld: als ik er vanochtend tussen negen
glashelder zijn.” Er is een aantal megatrends onder
en tien uur niets aan heb, dan doe ik er niets mee. Je moet als ondernemer
weg waar straks niemand meer omheen kan, zoals
snappen dat dit er al is. Deze software is open source, gratis en werkt door
virtual reality, augmented reality, blockchain en
gaans al heel goed.”
internet of things. „En kom me niet aan met: dit kunnen alleen de grote bedrijven.” Want, zegt
„Vooral op het vlak van informatietechnologie neemt het tempo van techno
Duursma, juist die grote bedrijven zijn vaak als
logische versnelling enorm toe. Dingen zijn sneller gedateerd.” Wie niet
mammoettankers. „Die kleintjes kunnen zo overal
meegaat, loopt vaker achter de feiten
tussendoor.”
aan. „Innovatie is een noodzaak voor bedrijven geworden, want de cycli van vernieuwing worden steeds korter.” Ken je de metafoor van de gekookte kikker? Volgens Duursma is die wel een beetje typerend voor delen van ondernemend NoordNederland. „Als ik een kikker in kokend water gooit, springtie eruit. Maar als ik de temperatuur heel langzaam opvoer tot 100 graden, wordt hij gekookt zonder dat hij het door heeft en gaat
Die snelle cyclus van verandering
Het wordt tijd dat je je verdiept, dat je er echt mee bezig gaat
hij uiteindelijk dood.”
leert ook dat ondernemers steeds flexibeler moeten zijn. „Wees bereid om dingen uit handen te laten vallen.” Pas je businessmodel aan, zegt Duursma. „Zie wat er aan de horizon ligt.” Wees vooral kritisch op je eigen verdienmodel. „Denk steeds na: als ik mijn eigen concurrent zou zijn, wat zou ik dan doen om mezelf kapot te maken?” Laat je tot slot niet tegenhouden door dingen die je niet ziet. „Want als je het niet iedere dag ziet, betekent het
Bedrijven moeten opletten waar ze
niet dat het er niet is.” Maar verwacht
voordelen kunnen halen. Pluk laag
ook niet dat de dingen die er wel zijn,
hangend fruit en breng bedreigingen
altijd van een leien dakje in een
in kaart. „Waar vreet die nieuwe technologie mogelijk aan mijn business?
onderneming passen. „Never mistake a clear view
Zet daar volop op in, want vernieuwing is cruciaal geworden.” Als je het
for a short distance”, aldus Duursma. Al zie je hoe
niet doet, mis je volgens Duursma kansen en raak je snel achterop.
een trend iets kan toevoegen; het zal niet zonder
Niet best voor je toekomst.
vallen en opstaan zijn.
Dat geldt overigens niet alleen voor technologieën als object en spraak
Ondernemend als ondergetekende is, werd het
herkenning, die nu al op de markt zijn. Waar de trendwatcher in ons
advies van de trendwatcher ter harte genomen.
gesprek vooral voor pleit is – „cliché, maar echt waar” – het tot je nemen
Het opgenomen interview met Duursma werkte
van kennis over wat eraan komt. „Het wordt tijd dat je je verdiept. Dat je er
een spraakherkenningsprogramma uit. Niet feilloos,
echt mee bezig gaat.”
maar in grote lijnen goed. Ondertussen ontstond tijd om met andere zaken bezig te zijn. Het resultaat:
Hoort dat niet altijd bij je werk als ondernemer, vraag ik hem. „Eigenlijk
vóór de tijd op was door het voor die dag geplande
wel, maar er zijn toch wel veel ondernemers die wat te vaak achterover
takenlijstje heen.
10
GEEN INNOVATIE, DAN MAAR UITSTERVEN Innovatie gaat steeds sneller. Kan Noord-
Nederland die snelheid aan, of blijven we grotendeels achter andere regio’s aanhobbelen? Een schets van wetenschap en praktijk.
Tekst Karlijn ter Horst, foto Pepijn van den Broeke Psychologie van de lage grond, noemt hoogleraar Dries Faems (Rijksuniversiteit Groningen) de conclusie dat Noord-Nederland de snelheid van innovatie niet bij kan benen, noch dat er amper innovatieve koplopers zijn. „Ik geloof niet in die stereotypen. Dan moet je maar met bewijzen komen. Die heb ik nog niet gezien.” Wetenschappelijk onderzocht en geen discussie mogelijk. Veel gevoel voor onderbuikaannames heeft Faems niet. „Wat we in ons onderzoek wel zien, is dat er tenminste driehonderd bedrijven in Groningen, Drenthe en Friesland koploper zijn.” Zijn onderzoek is de Innovatiemonitor, dat de professor in opdracht van Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) ieder jaar uitvoert. Daarin hanteert Faems de definities van de innovatiepiramide. Een koploper is volgens de piramide een onder nemer die zelf innovatie ontwikkelt, systematisch aan r&d (onderzoek en ontwikkeling) doet en iets nieuws brengt voor markt of bedrijfstak. Vaak in de praktijk in één adem genoemd met koplopers zijn ontwikkelaars: dezelfde definitie, zonder expliciete r&d. Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de Innovatiemonitor een enigszins vertekend beeld geeft. De vragen gaan naar ruim vijfduizend mkb’ers, waar bijvoorbeeld de bakkers en kappers al uitgefilterd zijn. „Maar, je krijgt dan nog niet van iedereen antwoord. De respons is ongeveer 10 procent. Dat zijn dus degenen die geïnteresseerd zijn in innovatie”, vertelt Faems. Met een deel gaan de hoogleraar en zijn team ook in gesprek, om nog dieper in te gaan op de materie. Waardoor ontstaan eigenlijk die verschillende groepen? Volgens Wytze Rijke, directeur van Technologie Centrum Noord-Nederland (TCNN), heeft het te maken met karakter. „Je kunt een goede ondernemer zijn, maar daarmee nog niet innovatief.” Ondernemerschap is volgens Rijke gedrag, dat je zelfs kunt aanleren: „Het is risico’s en beslissingen nemen. Innovatie is inspelen op verandering, voorop lopen en je eigen werkelijkheid creëren.” Doorzetten, ook al denkt een ander dat je gek bent. „Echt een aparte mindset. Een bord voor je kop en je hoofd stoten.” Volgens Faems heeft de mate van innovatie – en dus de verschillen tussen groepen – ook te maken met randvoorwaarden in een gebied. Een koploper moet wel koploper kunnen zijn. „Je moet rekening houden met de omgeving waarin je zit. Amsterdam is een internationale hub. Hier is het moeilijker om dingen te doen.” Een goede link met een universiteit is bijvoorbeeld belangrijk, zegt de hoogleraar. En een groot bedrijf die 13 ›››
Ik heb wel eens het gevoel dat Drenthe zichzelf aanpraat dat het achter loopt
11
ADVERTENTIE
12
Richard Beekhuis
Verzuilde energiewereld versneld laten samenwerken De nieuwe HESI-faciliteit van TNO faciliteert en vergemakkelijkt onderzoek en uitvoering naar alles dat bijdraagt aan de versnelde introductie van slimme energiesystemen op grote schaal. Richard Beekhuis van deze nieuwe TNO-faciliteit in het EnTranCe-gebouw over de noodzaak ervan. „We hebben een elektriciteitsuitdaging en een warmteprobleem. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de uitdagingen in de elektriciteitinfrastructuur, maar ik constateer dat we op het gebied van transisitie van de warmtevoorziening te weinig doen. In Nederland verwarmen we en koken we op aardgas. Dat geheel omzetten naar niet-fossiel, is een hele grote opgave. HESI biedt bedrijven, ondernemers en onderzoekers de kennis en de locatie met alle randvoorwaarden, alle denkbare apparatuur en aansluitingen van gas, water, elektra en slimme aansturingen om samen de zoektocht te versnellen naar hybride oplossingen, naar slimme systemen op grote schaal waar geavanceerde en toekomstvaste ICT-oplossingen een grote rol spelen.” Waarom in Groningen? „In deze regio wordt echt de druk gevoeld om met oplossingen te komen, en de energietransitie vorm te geven. Deze omgeving wil ook een rol
spelen in het energiesysteem van de toekomst en heeft bovendien enorm veel ervaring en kennis die heel goed bruikbaar is.” De zoektocht versnellen, gaat het te langzaam? „Heel veel onderzoeken en pilots zijn voor tachtig procent van hun tijd bezig met de voorwaarden te scheppen voor het onderzoek, en slechts voor twintig procent bezig met het onderzoek zelf. Hier kan iedereen z’n project of pilot voorbereiden en zich daarop concentreren, de overige randvoorwaarden zijn er, dat scheelt enorm veel tijd en geld.” Wat is de uitdaging? „Wij willen toe naar een situatie die je als eindgebruiker nu hebt met je smartphone; een harden software-omgeving waarop jouw slimme energiehuis optimaal op jou is afgestemd, waarbij alle externe factoren geregeld zijn en geborgd,
omdat markt en overheid een netwerk van afspraken hebben om alle voorzieningen mogelijk te maken op eindgebruikersniveau. De partijen in de energiesector staan daar nog heel ver vandaan, omdat ze heel sterk is verzuild, dus de oplossingen die nu gevonden worden zijn dat ook.” „Wij willen van die kleine, losstaande onderzoekjes onder mooie laboratoriumcondities naar grootschalige experimenten onder reële, sterk wisselende omstandigheden, op gebied van elektra en hybride warmtevoorziening. Alle separate onderzoeksgegevens kunnen we mixen en testen onder zeer diverse omstandigheden en condities en ondertussen met andere gespecialiseerde labs in de wereld koppelen, zodat de uitkomsten, kennis en kunde optimaal worden benut. We zijn heel slim in Nederland maar het moet op uitvoeringsniveau nog veel sneller, slimmer en beter.” www.tno.nl
Als alles innovatie is, wat is dan nog het verschil?!
13
het verschil?” Hoewel beiden een andere definitie van innovatie hanteren, is de conclusie overigens wel hetzelfde. De achterwaartse innovatieven moeten volgens Krebbekx namelijk niet vergeten om af en toe ook voorwaarts te gaan, want: „Anders eindigt het in een lagelonenland en hef je jezelf op.” „Er is bij overheden een diep geloof dat men innovatie kan regisseren, bijvoorbeeld met subsidies.” Daar gelooft Faems niet in. De overheid moet sturen op goede randvoorwaarden als infrastructuur, regelgeving en arbeidsbeleid. „Ik denk dat de overheid overschat welke rol ze spelen in innovatie. We willen geld geven, maar dan moet je wel tot die en die topsector behoren. Silicon Valley was ook toeval en samenloop van om-
10 ›››
standigheden.”
de kar trekt. „Als de voedingsbodem er niet is, dan gaat innovatie gewoon niet lukken.”
Hoewel er geen zorgen zijn over de mate van koplopers, kunnen ze volgens zowel de wetenschap als de praktijk altijd een steuntje in de rug gebruiken. Niet voor niets
In Noord-Nederland zijn er volgens het onderzoek
vroeg de hoogleraar in de laatste Innovatiemonitor ondernemers naar hun ervaringen
van Faems geen significante verschillen tussen
met subsidies. De uitkomst: ondernemers kennen subsidies amper en maken er daar-
provincies of in sectoren. In de zorg innoveert men
om weinig gebruik van. Overigens is er geen rol voor de ideologische kwestie, want ze
net zoveel als in agribusiness; in Drenthe net zoveel
willen volgens Faems best wel subsidie. Graag zelfs.
als in Groningen of Friesland. „Ik heb soms wel het gevoel dat men in Drenthe zichzelf iets aanpraat.
Een groot probleem: de definities zijn regelmatig te specifiek, waardoor ondernemers
Het hele verhaal dat Drenthe achterloopt. Het is niet
zichzelf niet in het plaatje zien. „En die hele administratieve zaak kan ook behoor-
zo dat er in Drenthe iets in de grond zit, dat ervoor
lijk afschrikken en soms frustreren”, weet Joost Krebbekx. Al staat gebrek aan of
zorgt dat het niet lukt.”
rompslomp van subsidie de echte innovatieveling niet in de weg, zegt Rijke. „Als een innovatieve ondernemer een fantastische kans ziet, dan grijpt hij die ook wel zonder
Maar, als je nu, anno 2017, nog niet innoveert, dan
subsidie.”
red je het niet meer, zegt Faems. „Natuurlijk zijn er bedrijven die niet innoveren. De vraag is wel bij
Juist voor de lagen daaronder is subsidie wel een goede extra stimulans voor innovatie,
hoeveel bedrijven dat echt zo is. Dat kan ik namelijk
vindt de laatste. „Toch maar iets innovatiefs proberen, want een deel van de risico’s
niet zeggen.” Wytze Rijke plaatst bij de conclusie van
zijn afgedekt.” Daar sluit hoogleraar Faems zich bij aan: „De aandachtsgroepen zijn
Faems wel een kleine kanttekening. Bij sommigen is
ontwikkelaars en toepassers.” Zij die willen, maar niet altijd (financieel) kunnen of
de noodzaak om te innoveren gewoon niet zo hoog,
durven. „Daar zit het potentieel.”
stelt hij. „Lokale ondernemers als een snackbar hoeven niet zo nodig. Pas als je in de keten op een grotere, internationale markt opereert, moet je continu op verandering inspelen.” „Ik denk wel dat je van toepasser of volger (die innovaties realiseren, nauwelijks ontwikkelen, red.) koploper kunt worden”, stelt Rijke. De groepen moeten zelf beslissen, maar kunnen af en toe wel een steuntje in de rug gebruiken. „Het mag wel een schepje meer. Hoe je dat doet? Je moet ze continu een vette worst voorhouden.” Want vaak durven ze niet, weet Rijke uit ervaring. „Moeten wij die stimuleren?” De ondernemer die zich amper bezig houden met innovatie, maar dat wel zou moeten gezien zijn marktpositie, interesseert hoogleraar Faems eigenlijk niet zoveel. „Als diegene dat zelf niet beseft, dan laat maar. Het is beter dat de niet-innovatieven gewoon uitsterven.” Verspilde moeite. Stop energie in degenen die wel innoveren of de ondernemers die in ieder geval volgen. „Hoe kan je nou afhaken? Ik geloof überhaupt niet zo in die laatste groep.” Joost Krebbekx van Innovatiecluster Drachten vindt dat iedere ondernemer innoveert. Hij deelt op in voorwaartse en achterwaartse innovatie: voorwaartsen bedenken nieuwe producten en diensten, achterwaartsen doen hetzelfde wat ze altijd doen, maar dan goedkoper door te investeren in nieuwe technieken. Met die tweedeling is Faems het overigens niet eens. „Als je het zo breed interpreteert, wordt innovatie nietszeggend. Als alles innovatie is, wat is dan nog
Het geld is er in Noord-Nederland, want subsidiepotjes genoeg.
ADVERTENTIE
14
‘Sterke punten benadrukken in economisch hart Westerkwartier’ Met vijf grote bedrijventerreinen, dichtbij Groningen en pal bij de snelweg, is Leek het sociaaleconomisch hart van het Westerkwartier. Twintigduizend inwoners, tienduizend arbeidsplaatsen: Wethouder Hans Morssink over het perspectief van de motor van de regio. Hans Morssink „Divers in grootte, branches en samenstelling. Innovatief, relatief veel exporterende bedrijven en voldoende ruimte op korte afstand van Groningen.” Wethouder van Economische Zaken Hans Morssink benoemt vlot de voordelen van het rijkelijk met bedrijven en werkgelegenheid getooide Leek. Door de diversiteit aan bedrijvigheid is Leek goed door de crisisjaren gekomen en dankzij de aan trekkende economie stijgt de belangstelling voor de verschillende bedrijventerreinen weer gestaag. „Niet met grote sprongen, maar de lijn stijgt. Ook op Leeksterveld gaat het na enige rust weer gestaag door met de aanwas van nieuwe bedrij ven. Er zijn inmiddels ruim zestig bedrijven gevestigd op dit bedrijvenpark met z’n gunstige ligging: direct aan de A7.” „Wel hebben we besloten een laatste gedeelte van Leeksterveld niet verder in te vullen met nieuwe bedrijven, maar dit deel ten gunste te laten komen
aan de ontwikkeling van een nieuw zonnepark tussen Leeksterveld en de Mensumaweg. Onze in schatting is dat we voor de komende jaren genoeg ruimte hebben, verdeeld over Leek.” Naam en faam „Het mooie is natuurlijk dat we op al die bedrijventerreinen ondernemingen hebben van naam en faam”, vertelt Morssink met gepaste trots. „Of het nu een al lang bestaand bedrijf is als Hunter Douglas, een nog jong maar exponentieel groeiend bedrijf als JC Electronics of een wereld speler als VCN; ze zitten hier allemaal. Ik ben trots op wat we hier hebben. Het is heel divers: van maakindustrie tot dienstverlening. Dat maakt Leek sterk en het grote aantal arbeidsplaatsen geeft een stevig fundament.” „Verzwak daarom nooit je sterkste punten”, aldus de wethouder. „Straks gaat Leek op in een grotere gemeente en is het niet meer dan logisch dan dat
je samen kijkt naar wat je allemaal in huis hebt; ieder heeft z’n sterke punten.” Betere doorstroming Morssink: „Het komende jaar wordt er hard gewerkt aan verbetering van de bereikbaarheid. Zowel op openbaar vervoersgebied met ruim baan voor de bus, als aan een nieuw transferium langs de snelweg en meer frequentie in de spitsbussen. Aan de andere kant wordt gewerkt aan verbete ring van de aansluitingen voor de automobilist naar en van de snelweg.” „Een betere doorstroming kan Leek goed gebrui ken, zeker nu de zuidelijke ring van de stad Gro ningen de komende jaren onderhanden wordt ge nomen en de stad lastiger bereikbaar wordt. Leek staat er op mobiliteitsgebied dan ook goed voor in de mooie en grotere gemeente Westerkwartier.” www.leek.nl www.leeksterveld.info
‘Huisadvocaten voor ondernemers’ Een zakelijk advocatenkantoor dat zich richt op het noordelijke bedrijfsleven, Heuzeveldt Advocaten in Emmen. Jilles Knotter en Eddy Heuzeveldt lichten de filosofie van vak en kantoor toe. Nuchter met ’n lichte kwinkslag. „Je moet jezelf niet overschatten.” Jilles Knotter Een kantoor met zeven mensen, waarvan drie advocaat. Vanwaar die keuze voor kleinschalig heid? „We zijn specialisten in ondernemingsrecht. Ik geloof dat je daarvoor een zekere omvang van mensen nodig hebt. Groot genoeg om je zakelijke klant op het gewenste moment goed te woord te kunnen staan, om continuiteit te kunnen bieden en stabiel te zijn. Klein genoeg om persoonlijke aandacht te garanderen. In die zin zijn we binnen ons vakgebied uniek”, aldus Jilles Knotter. „Vaak hebben we jarenlange relaties met clienten, we willen tijd voor ze kunnen maken, bereikbaar zijn. Juist omdat we onze cliënten kennen, weten we hoe we ze kunnen ontzorgen. We zijn een hecht team met een compact kantoor, goed op elkaar in gespeeld, we vullen elkaar aan. Dit is advocatuur zoals wij het zien”, zegt Eddy Heuzeveldt. „Het draait om vertrouwen, dus je moet goed luisteren, strategie kunnen bepalen en daarna pragmatisch en met betaalbare oplossingen komen.” „We zijn de huisadvocaat met alle disciplines in
het ondernemingsrecht die je daarbij mag ver wachten”, stelt Jilles Knotter, sinds de start bij het Emmer kantoor betrokken en sinds 2009 partner. „Het juridische is in veel gevallen onderdeel van een groter geheel, financieel, fiscaal, emotioneel; het speelt allemaal bij ondernemingsrecht. Hebben we naast het juridische domein meer kennis nodig, schakelen we een andere specialist in. En voor al het andere, verwijs je door, want we hebben de stelling dat je als schoenmaker bij je leest moet blijven.” Wat kenmerkt de ondernemingsrecht advocaat? „Het moet je liggen, het is gevarieerd en vak inhoudelijk ligt de lat hoog. Het is complex en het vereist veel kennis, van tijd tot tijd is het hectisch en dat geeft spanning en uitdaging. Je moet blij ven leren. Het kan nooit routine worden, je moet nieuwsgierig blijven”, zegt Heuzeveldt met z’n decennialange ervaring. „Het vereist creativiteit en taalgevoeligheid, want we schrijven veel en
Perspectief is een commercieel informatieve rubriek waarin ondernemers en bestuurders gevraagd worden naar hun visie. Welke bewegingen constateren zij binnen hun organisatie, branche en regio? In welk perspectief staan deze ontwikkelingen – op economisch en maatschappelijk vlak – in relatie tot landelijke en globale ontwikkelingen?
zinsopbouw en woorden kunnen veel effect sorte ren. Het argumenteren, ‘t voeren van de discussie en taal zijn belangrijke kenmerken, zij het altijd vanuit het pragmatische. Dat is wat we leuk vinden”, vult Jilles Knotter aan. Is ervaring een voordeel? Eddy Heuzeveldt: „Naarmate ik er langer in zit, ben ik steeds minder overtuigd van de uiteinde lijke beslissing in een zaak. De verrassingen blijven.” En Jilles Knotter? „Hoe meer je leert, hoe meer vragen je krijgt.” Rust hangt boven de tafel na wegende woorden. Vanuit vertrouwen en zonder overschatting: hier spreken gedreven huisadvocaten met een hart voor dossiers.
Heuzeveldt Advocaten Westerbracht 19 Emmen T (0591) 686 360 www.heuzeveldt.nl
Tekst en Fotografie: Niek Donker Voor meer info: Siebrand Osinga en Alexander Zijlstra Telefoon: 0512-204109
HOE LEG IK SNEL CONTACT MET TALENT UIT DE REGIO?
WAAR VIND IK ALLE BANEN BIJ MIJ IN DE BUURT?
DE LINK NAAR REGIONAAL TALENT Talent zoekt werk in de buurt, u zoekt regionaal talent. Waarom verder kijken? Leg de connectie op ambitie.nl. In uw eigen regio. Snel, interactief en effectief. In de inspirerende context van relevante verhalen over trends en kansen in de Noord-Nederlandse wereld van werk. Profielen scannen, contacten leggen. Met werkzoekenden en zzp’ers. Snel en rechtstreeks. Delen en verbinden. Informeren, motiveren, activeren. Noord-Nederland heeft ambitie! Op zoek naar ambitieus talent? Zet uw vacatures op ambitie.nl. Versterk uw arbeidsmarktcommunicatie en werkgeversmerk met de kracht van een crossmediaal platform. Meer weten over de mogelijkheden? Kijk op www.ambitie.nl.
HET NOORDEN HEEFT
5160000028 adv Werving&Selectie 266x398mm v1.indd 1
.NL
25-08-17 11:22
16 KORT EN PRACHTIG
DE KOE EET BETER DAN WIJZELF
Mariëtte van Duijn
Foto Jasper Suyk
Tasty Basics trekt een pittige conclusie: „We hebben een uitgekiend menu voor de koe, maar zelf eten we ons ziek.’’ Met andere woorden: aan de koe wordt verdiend, dus dat moet goed….
eruit te concentreren. Het is geprocessed zetmeel en suiker. Het wordt gebruikt om tig andere dingen te maken, zoals koekjes, brood pasta… Als het maar fijn, goedkoop en makkelijk is. Het bestanddeel koolhydraten en suikers erin is flink toegenomen. We zullen er veel meer naar toe moeten dat de grondstoffen natuurlijker worden, zogenaamde whole
Tasty Basics uit Aalden laat een betrekkelijk nieuw geluid in de voedings-
foods; groente, fruit, noten, zaden. Ze zijn beschikbaar, volop zelfs.’’
industrie horen. Het Drentse bedrijf maakt gezond eten op basis van recente inzichten uit de wetenschap die vertellen dat niet vetten maar
Je komt met een steekhoudend verhaal over koolhydraten
koolhydraten de boosdoeners zijn. Koolhydraten belemmeren zelfs het
en suikers, maar hoe overtuig je de consument?
gezond ouder worden. Mariëtte van Duijn, productmanager van
Daar draait het toch om?
Tasty Basics, weet er alles van.
„We laten mensen zo veel mogelijk proeven, ze krijgen iets aangereikt waarvan ze zich beter voelen. Dat stimuleert. Mijn schoonmoeder had
De koe krijgt een uitgekiend dieet en wij niet. De oorzaak?
diabetes 2. Ze is er helemaal af, ze neemt geen brood meer bij het ontbijt en
Van Duijn: „Ons bedrijf heeft een historie in de feed-industrie (diervoerder,
de lunch, maar yoghurt en salade. En TastyBasics uiteraard.’’
red.), die de basis is voor de vlees- en visproductie. We weten daarom hoeveel kennis er is over het optimale voedsel. In de voedingsindustrie
Is marketingcommunicatie misschien niet belangrijker
bepalen de productontwikkelaars wat er moet komen en zij denken in
dan productontwikkeling?
lekker en zoet.’’
„De van ons bedrijf is productontwikkeling, onze kennis is onderscheidend.
Maar eerst even een uitlegvoorbeeld. Over de baby en moedermelk bijvoor-
Maar het verhaal vertellen is belangrijker. Daar gaan we dan ook vanaf half
beeld. Daarin zit alles in de goeie verhoudingen. „Maar ergens op de eerste
oktober uitgebreid mee starten.’’
verjaardag van de baby gaat het fout, want dan komt er taart. Die kennismaking met zoet gaat een rol spelen bij het kind.’’ En daarna spelen nog tal
Voeren jullie strijd met de grote foodproducenten?
van andere factoren een rol.
„Ja, een ongelijke strijd.. Maar over tien jaar roepen we allemaal: hebben wij echt zo veel koolhydraten gegeten? Dit gaat net als met roken. En tegen
De toename van kooolhydraten en suikers in voeding
die tijd ziet de voedingsindustrie er heel anders uit.’’
speelt een rol? „De beschikbaarheid van voedsel vooral. Je gaat de straat op en je kunt
Jullie hebben volgende week een perslunch, maar moet je niet
altijd aan eten komen. Maar wat ook meespeelt is de industrie die ontdekt
met de industrie rond de tafel?
heeft hoe je koolhydraten en andere ingrediënten uit gewone voeding trekt.
„Haha, ja, we doen eerst. We praten wel met verzekeraars en overheden.
Neem maïs, het wordt uit elkaar getrokken om de zetmeel en de suikers
We hebben de pers nodig om de consument voor te lichten.’’
17
Het doel van startup Watt Car is om Terschelling duurzamer, mooier en schoner te maken. Dat valt te lezen op de eigen site. Watt Car verhuurt op het waddeneiland deelauto’s op groene stroom aan eilanders en toeristen. Hans Werner regelt het allemaal.
„
QUOTE Mijn vader zei: dat wat je wilt gebeurt. En als het niet gebeurt, heb je het niet gewild Gerard de Boer,
”
eigenaar Initio en campagneleider van TopDutch
Wat doet Watt Car precies? „We hebben een autodeelprogramma op Terschelling. We hebben op het eiland vijftig exemplaren van de Nissan Leaf. Toeristen en eilanders kun nen die huren via app of sms, ze huren mobiliteit per minuut. Ze rijden de auto tot waar ze moeten zijn en daarom staan de auto’s ook overal op het eiland. Wie een auto oppikt, krijgt ook meteen een overzicht van de auto: waar die staat, of er schade is en hoe ver je ermee kunt. Het is allemaal zo gebruiksvriendelijk mogelijk en zo wordt het ook ervaren.’’ Loopt Watt Car volgens verwachting? „De opstart heeft langer geduurd dan verwacht. Het moment van break even kwam daarmee ook wat verder weg te liggen. Maar het gaat goed, we krijgen steeds meer abonnees. We willen ook naar andere plekken, we moeten nu eerst op Terschelling een goed fundament leggen.’’ Wat zijn de grote obstakels voor Watt Car? „In de beginfase hebben we wat problemen gehad met de it en de dekking van het gsmnetwerk was niet overal even sterk. Onze perceptie was dat juist de toeristen vaak zouden reserveren. Het omgekeerde gebeurde, de eilanders boeken veel vaker. En voor ons is dat goed, want eilanders zijn het hele jaar op Terschelling. Er is in totaal 60 kilometer bestraat wegdek
Foto Pepijn van den Broeke
op Terschelling en er rijden 2000 auto’s rond. Dit is goed.’’ Wanneer is de grote doorbraak? „Elk moment, haha. Het is een langzaam groeiend ding.’’ Hans Werner
KORT EN PRACHTIG
NIET TOERIST MAAR EILANDER RIJDT WATT CAR
18
SERIOUS GAMING, SERIOUS BUSINESS Games dringen meer dan ooit door in ons dagelijks
leven en het is eindelijk mogelijk om hun effect te meten. Maarten Stevens, mede-eigenaar van gamestudio 8D Games in Leeuwarden, houdt een monoloog over serious gaming.
De belangrijkste technologische ontwikkeling om dit soort games te maken is momenteel augmented reality. Daarmee kun je virtuele elementen plaatsen in de werkelijkheid. Bekendste voorbeeld daarvan is Pokémon Go, dat overal monsters plaatste die je kon vangen met je smartphone. En ook al was dat een spelletje dat bedoeld was als promotie, het zette de gebruikers wel aan om te bewegen. Jongens die anders nooit buiten kwamen, waren nu bijna niet meer thuis te vinden.
Door Wilbert Elting, Foto Pepijn van den Broeke
Voor een aantal van onze klanten maakten we ook al soortgelijke spellen. Voor een project om armoede onder jongeren te onderzoeken, maakten we een virtueel hondje dat de spelers
„Het is nog niet heel lang geleden dat we echt de boer op
door de stad voerde en hen ondertussen vragen over armoede
moesten om te laten zien wat je met serious games kan doen.
liet beantwoorden. En voor afvalverwerker Omrin maakten we
Maar die tijd is nu wel voorbij. Tegenwoordig komen bedrijven
een app die een beetje lijkt op Pokémon Go. Overal in de stad
juist naar ons toe, omdat ze iets met games willen.
legden we virtueel afval neer dat kinderen moesten opruimen
Onze klanten veranderen daardoor ook. Traditioneel werkt
door het naar containers te brengen waar een monster inzat dat
8D Games vooral voor partijen in de zorg en het onderwijs.
groeide van het afval. Die game ging vooral om bewustwording
Daar komen nu ook andere klanten bij zoals het Centraal
maar zou je uiteindelijk door moeten trekken zodat het daad-
Justitieel Incassobureau. Voor hen bouwden we een training in
werkelijk opruimen van zwerfafval loont, bijvoorbeeld door elk
virtual reality (VR).
opgeraapt stuk afval eerst met een foto in te voeren.
Dat meer bedrijven iets met serious gaming willen, komt denk
Daar schuilt direct wel het gevaar in van deze games. Je moet
ik ook doordat ‘gamificatie’ steeds meer gemeengoed wordt in
oppassen dat je de gebruiker niet gaat conditioneren. Ik zie dat
ons dagelijks leven. Als je kijkt naar een app als Strava, waar-
nu al bij mijn dochter van twaalf. Als ik haar vraag of ze haar
mee je fietstochten en hardlooprondjes kan vastleggen, die zit
kamer op wil ruimen, vraagt ze wat ze ervoor terugkrijgt.
bomvol game-elementen. En dat geldt ook voor een website
Terwijl als mijn moeder dat vroeger aan mij vroeg, ik het
als booking.com, waar trucjes uit games worden gebruikt om je
gewoon deed. Die intrinsieke motivatie moet je wel in de gaten
te laten bieden op hotelkamers.
houden. De speler moet het niet alleen doen voor de beloning, maar ook voor het grotere goed.
Je ziet dat de gewenning toeneemt maar tegelijkertijd is er
Dat is wel een dunne lijn waarop je balanceert als gamemaker.
ook een tweede net zo belangrijke beweging. De techniek is de
Met serious games zou je in theorie ook mensen onwenselijk
laatste jaren met sprongen vooruit gegaan. En dat betekent veel
gedrag kunnen laten vertonen. Of het echt zo’n vaart loopt,
voor serious games. Het wordt nu eigenlijk pas voor het eerst
betwijfel ik. Games hebben een groot zelfreinigend vermogen
mogelijk om goed te meten wat voor invloed een game heeft.
door social media. Zodra blijkt dat de intenties niet goed zijn,
De devices waarop het spelletje gespeeld wordt, zijn mobiel.
komt dat wel snel boven water en stoppen mensen met spelen.
Je bent niet meer aan een bureau gekluisterd vanwege de gigan-
Maar goed, het is wel iets om scherp op te zijn.
tische computerkast. Je kan een game echt laten overvloeien in het dagelijks leven.
Al die aandacht voor serious games doet de sector wel groeien.
Dat biedt mogelijkheden als het gaat om de ‘transfer’.
Maar die groei zie ik vooral bij de al bestaande bedrijven.
Met transfer bedoelen we of het gedrag dat we met een game
Het is voor jonge bedrijven namelijk heel moeilijk om overeind
willen stimuleren ook in het echte leven wordt vertoond. In het
te blijven. Dat zien we ook bij de Dutch Games Association
verleden maakten we games waarbij scholieren moesten kiezen
waarvan ik secretaris ben. Veel gamebouwers zijn in de eerste
tussen een appeltje en een frikadel, waarbij je bij de eerste
plaats programmeur. Ze hebben weinig met zaken als project-
harder gaat lopen en bij de tweede langzamer. In de game kiest
planning, verkoop en marketing. Bij 8D Games is dat anders.
iedereen al snel een appel. Maar wat doen ze als ze in de kantine
Mijn compagnon Meint Span houdt zich bezig met het techni-
staan?
sche gedeelte en ik met het zakelijke.
Een mooi voorbeeld van hoe we dat nu wel kunnen meten,
Soms botst dat ook wel eens. Programmeurs willen er altijd het
is een spel dat we maakten voor autistische kinderen. Daarin
maximale uithalen. Ik moet ze dan afremmen. Je kan wel drie
spelen ze dat ze een spion zijn en hun moeder is de spionnen-
weken langer doorwerken en dat het er dan vijf procent mooier
baas. Die geeft hen opdrachten. ‘Vraag hoe het gaat met oom
uitziet, maar de opdrachtgever betaalt geen cent meer. Jonge
Joop’, bijvoorbeeld. De opdracht kunnen ze alleen halen, als ze
bedrijven gaan daar vaak onderuit. Het zakelijke vinden ze
ook daadwerkelijk een gesprekje aanknopen met hun oom.
moeilijk.”
19
Een gevaar van gaming: kinderen vragen naar beloning na een opdracht
20
In de kroeg, aan de eettafel, in de kleedkamer. Je hoort het overal wel eens: ‘Als ik de baas was, dan zou ik het heel anders doen.’ Interessant, maar wij van noordz willen wel eens weten wat en hoe dan. En daarvoor is deze rubriek in het leven geroepen. Om die kroegpraat van een fundament te voorzien. Door Jean-Paul Taffijn, foto Pepijn van den Broeke
als ik warren buffet was...
‘IK ZOU ALS EERSTE PROBEREN DONALD TRUMP TE BEWEGEN AF TE TREDEN’ „Dan heb ik dus een vermogen van 75 miljard dollar.
om innovaties naar de markt te brengen, is te groot.
Dat is bizar veel geld. Dat zou ik gebruiken om de
Laat een keer 5 procent van die pogingen slagen.
grote problemen in de wereld te helpen oplossen.
Dat kunnen ze beter aan startups overlaten, die be-
En wel door te investeren in startups. Beter gezegd
ter ingericht zijn om innovaties wel te laten werken.
in clusters van startups, die allemaal delen van de
Heeft ook met de mensen erachter te maken. Wie
grote problemen met innovaties te lijf gaan.
een serieuze startup opzet, heeft ambitie, drive, de juiste mindset. Ook omdat zulke ondernemers alles
Denk aan de klimaatverandering. Die moeten we
te verliezen hebben als het niet lukt. Dat is bij een
tegengaan door een verzameling grote uitdagingen
groot bedrijf anders. Die worden zakelijk geraakt,
aan te pakken. De energietransitie, verduurzaming,
maar niet privé.
vergroening, vermindering van uitstoot in de landbouw en nog veel meer. Het zijn júist startups die de
Dus, als ik Warren zou zijn, zou ik investeren in heel
kracht hebben om innovaties te bedenken die helpen
veel startups, die allemaal met het oplossen van
om de uitdagingen het hoofd te bieden en de proble-
deelproblemen bezig zijn. Met 75 miljard op de bank,
men op te lossen. En die moet je dus ondersteunen,
hoeven ze ook niet allemaal succesvol te zijn.
door er vroegtijdig in te investeren.
En als een paar doorgroeien naar de Ubers van deze wereld, dan draai je ook nog een prima rendement.
Fintech, ook zoiets. Je ziet de grote problemen op de financiële markt al op ons afkomen. Met blockchain,
Weet je wat ik trouwens als eerste met zo veel geld
kunstmatige intelligentie, nieuwe betaalmiddelen.
zou proberen? Proberen Donald Trump te bewegen
Daar moeten ook allemaal goede oplossingen voor
af te treden. Geef ik hem 50 miljard. Hij is ‘maar
komen. De heel grote bedrijven zijn niet flexibel en
4,5 miljard waard’, dat doet-ie vast, prima rendement
wendbaar genoeg om met mooie innovaties te
voor een jaartje twitteren. Trump is desastreus voor
kunnen komen. Je ziet meer en meer dat zij hun
ons allemaal, maar voor de startups en innovaties
research & development onderbrengen binnen
helemaal. De bescherming van de interne markt
startupclusters.
frustreert de schaalbaarheid. Het intrekken van het startupvisum, voor buitenlanders die echt iets
Dat is logisch. Het afbreukrisico voor grote bedrijven
toevoegen, is ook volslagen verkeerd.”
21
niels palmers Niels Palmers (25) uit Emmen richtte de Young Business Award op, die razendsnel uitgroeide tot ĂŠĂŠn van de belangrijkste startup-prijzen van Nederland. Met zijn startup Taxiculinair stond hij zelfs in de Sprout 25 onder de 25. (Warren Edward Buffett (87) is een Amerikaans zakenman en investeerder. Hij staat al decennia lang op de lijst van rijkste mensen ter wereld met in 2017 een geschat vermogen van 75 miljard dollar.)
“Dankzij subsidie van het SNN geven
Rutger van Zuidam Blockchaingers
wij ons innovatieprogramma een boost.”
Komt jouw innovatie ook in aanmerking voor subsidie?
Foto: Marketing Groningen
Ga naar echteinnovaties.nl voor meer informatie.
Innovaties veranderen het internet vanuit Groningen Zo gaat het wel vaker rond de events die Blockchaingers organiseert. Zoals de hackathons, bijeenkomsten waarop mensen van verschillende achtergronden met een open vizier oplossingen bedenken voor belangrijke problemen. De door Rutger van Zuidam geleide organisatie heeft als doel een beweging tot stand te brengen, om dingen drastisch te veranderen, en om radicale innovaties te bedenken en door te voeren.
Blockchain is de toekomst van het internet. Rutger van Zuidam bereidt die toekomst in Groningen voor. Met een beetje hulp van het Samenwerkingsverband NoordNederland (SNN). Dean uit New York belt zijn moeder: ,,Mam, ik vlieg naar Nederland voor een hackathon.’’ Een dag later belt hij haar opnieuw: ,,Mam, ik heb de hackathon gewonnen. En ik heb ook een baan gekregen bij een groot pensioenfonds. Voorlopig blijf ik hier.’’ Epische meet up in Ridderzaal De hackathon-methode om innovaties aan te zwengelen werkt in drie stappen. Het begint met een voorbereiding, de meet up. Die vond twee weken geleden plaats in de Ridderzaal. ,,Dat was vrij episch, als ik zo vrij mag zijn. Met al die mensen die van heel ver komen omdat ze het zo belangrijk vinden’’, aldus van Zuidam. Tijdens de meet up wordt de agenda gemaakt.
Blockchain is vertrouwen Kern is de blockchain, een systeem dat het mogelijk maakt om alle handelingen op internet veiliger te maken. Het werkt op basis van vertrouwen en ingewikkelde wiskundige formules die het controleren van die handelingen vanzelfsprekend maken.
In april volgt stap twee: de grootste blockchain-hackathon ter wereld. Gewoon in Groningen. Op basis van verschillende thema’s gaan mensen met uiteenlopende achtergronden en interesses met elkaar in de weer om nieuwe dingen te bedenken. Daarna volgt stap drie, de acceleratie. De teams met de beste
Van Zuidam: ,,De voordelen zijn zo groot, dat het niet anders kan dan dat de blockchain gemeengoed wordt. De hackathons die wij organiseren zijn er om partijen samen te laten naden-
ideeën en/of de producten met de beste vooruitzichten om op de markt gebracht te worden, krijgen een zetje in de rug.
ken over de mogelijkheden die dan ontstaan. En om concrete producten – software – te bedenken. Hackers en programmeurs zitten aan tafel met multinationals, mkb-ers en ambtenaren. Dat is de manier om echt verder te komen, om écht radicale innovatie op te tuigen.’’
Zuidams hackathon rondom blockchain, die in korte tijd uitgroeide tot een internationaal vermaard event, brengt dankzij
Dean uit New York is zo’n voorbeeld. Hij deed mee aan een deel van de hackathon dat zich boog over de toekomst van pensioenen. Daar kwam onmiddellijk een startup uit voort in samenwerking met het pensioenfonds dat ook aan tafel zat. Blockchain heeft namelijk de potentie om twee grote problemen voor de branche op te lossen. Ten eerste kan het de kosten voor pensioenfondsen drastisch verlagen, omdat controlerende lagen overbodig worden. Ten tweede biedt het de mogelijkheid tot het individualiseren van de pensioenen, iets waar veel behoefte aan is.
deze methode aan de lopende band innovaties voort. ,,Er zitten een paar heel grote aan te komen, die ik nog even onder de pet houd.’’ Altijd lossen de innovaties problemen op en zijn ze maatschappelijk relevant. En ze zijn schaalbaar; ze kunnen zo naar het buitenland worden uitgerold. ,,Dat vergeten veel bedrijven en overheden nog wel eens: het internet kent geen grenzen. Alles wat we hier bedenken, is in alle landen van toepassing.’’
De rek is er nog lang niet uit voor Blockchaingers en het hele ecosysteem dat Rutger van Zuidam en de zijnen opzetten. ,,Het wordt steeds meer mensen duidelijk dat startups nodig zijn om dingen echt te kunnen veranderen. Grote bedrijven en overheden kunnen veel, maar radicaal innoveren niet. Toch zullen ze wel moeten. De samenwerking die wij tot stand brengen, helpt hen daarbij. Dit is een beweging die niet te stoppen is. Mensen zien hoe gaaf het is en nemen steeds vaker de stap om naar Groningen te komen om het te ervaren. Nee, wij zijn nog lang niet klaar.’’
Over SNN Het SNN biedt subsidiemogelijkheden - zoals de Call Kennisontwikkeling - voor ondernemers, particulieren, kennisinstellingen, wooncorporaties en maatschappelijke organisaties. Op deze manier stimuleert, faciliteert en verbindt het SNN ambities die zijn gericht op de ontwikkeling van Noord-Nederland. Binnen het SNN werken de drie noordelijke provincies Drenthe, Fryslân en Groningen samen. Voor de periode 2014 tot 2020 is vanuit het Europees subsidieprogramma OP EFRO 122 miljoen euro beschikbaar voor innovaties in het mkb en de koolstofarme economie. De Call Kennisontwikkeling is een subsidie voor mkb’ers in Noord-Nederland die hun kennispositie
Het zijn precies deze kenmerken die het mogelijk maakten om subsidie te krijgen van Call Kennisontwikkeling van het SNN.
willen versterken door samen met andere ondernemers en/of kennisinstellingen nieuwe kennis aan te boren, te genereren en naar binnen te halen. Zij kunnen binnen de Call Kennisontwikkeling subsidie ontvangen voor het anders benutten en beter verbinden van
Van Zuidam: ,,Die subsidie was zeer welkom. Wij kunnen er ons innovatieprogramma een boost mee geven en zorgen voor continuïteit ervan.’’
netwerken en netwerkstructuren. Of voor onderzoek en kennisuitwisseling met maatschappelijke meerwaarde en innovatief perspectief.
Dankzij subsidie SNN verder Maatschappelijk verantwoord, schaalbaar, in samenwerking.
Komt jouw innovatie ook in aanmerking voor subsidie? Doe de gratis online quickscan op www.echteinnovaties.nl
24
7
DE GROOTSTE GEVAREN VAN INNOVATIE
25
Natuurlijk moet je innovatie aanjagen, vindt Gea Vellinga van Innovatie
spotter. Maar, wees je als ondernemer wel bewust van de gevaren die focus op innovatie met zich mee kan brengen. noordz zet zeven ‘bedreigers’ van innovatie op een rijtje. Door Karlijn ter Horst, illustratie Job van der Molen
gevaar 1
digitaal hrmsysteem. Je denkt dat het een goed systeem is; een klant is
Onvoldoende oog voor concurrentie
geïnteresseerd. Maar uiteindelijk, aan het eind van het offertetraject,
„Een potentiële klant van een nieuw product heeft vaak een ander beeld
gaat de deal toch niet door. De hrmafdeling denkt namelijk, wanneer ze
van een mogelijke concurrent dan de ondernemer zelf. Je kunt als onder
lucht krijgen van de plannen van de directie: hallo, ons werk, straks staan
nemer wel denken: oh, dit is geen concurrent. Maar als een klant daar
we op straat. Interne krachten kunnen ertoe leiden dat je uiteindelijk geen
anders naar kijkt, dan heb je er toch een concurrent bij. Zoek dus naar
product aan de man kunt brengen. Hoe eerder je die blokkades in de gaten
bedrijven die in jouw vakgebied iets vergelijkbaars doen. Dat doe je vooral
hebt, hoe minder tijd je kwijt bent en hoe meer kans op slagen er is.
door met klanten om tafel te gaan. Dat kan heel lastig zijn, hoor. Maar als
Houd rekening met randvoorwaarden van je product.”
je ernaar vraagt, blijkt er toch bijna niemand te zijn die nee zegt. Je moet
gevaar 5
risico omdraaien naar een kans.”
Te veel willen innoveren
gevaar 2
„De kosten gaan altijd voor de baten uit. Kijk of je innovatie terug kunt
Zelf invullen wat je klant wil
verdienen. En doe niet te veel in één keer.
„Dit lijkt een open deur, maar het gebeurt vaker
Grote bedrijven als Philips zetten ook kleine
dan je denkt: zo maar vanachter een bureau
stapjes. Bij ieder stapje verdienen ze er namelijk
op een zolderkamer van alles bedenken.
wel iets aan. En de klant nemen ze langzaam
Maar daarmee heb je geen idee hoe je klant tegen de markt aankijkt. Wie wil waarvoor eigenlijk betalen? Wederom geldt: ga met je klant om tafel en zoek het uit. Ga dan wel met de juiste doelgroep in gesprek en heb oog voor het gedrag van jonge mensen met ambitie. Minder voor de bezwaren van de gevestigde orde.”
gevaar 3 In de verkeerde laag in de keten zitten
Als je kleine stapjes doet, kun je het met eigen geld betalen
aan mee. Iedereen roept wel dat disruptieve innovatie moet, maar dat is maar een heel klein deel van de ondernemers gegeven. Als je kleine stapjes zet, kun je innovatie bovendien vaak met eigen geld betalen. Stop ook met dingen die niet werken in je bedrijf. Dat is soms lastig, want het kost tijd om dat te ontdekken.”
gevaar 6 Blijven hangen in je eigen belevingswereld „Als je echt iets wil op het gebied van innovatie,
„Kijk wie dezelfde doelgroep als jij bedient en
is het een groot gevaar om in je eigen belevings
probeer samen te werken, in plaats van die
wereld blijven zitten. Je ziet het bijvoorbeeld
doelgroep zelf te benaderen. Veel bedrijven zien
met studenten. Die komen allemaal met een
een eindgebruiker als hun klant. Maar het is lastig om alles tot je klant te
oplossing voor studenten. Opnieuw een bekende open deur, maar wel één
rekenen, want dan zie je een marktpositie waarvoor je wel miljoenen
die we regelmatig tegenkomen.”
nodig hebt om te kunnen realiseren. Dat hebben bedrijven vaak niet door als ze met innovatie bezig zijn. De truc is een stap hoger in de keten: niet
gevaar 7
een product voor de eindgebruiker, maar een product dat complementair
In je eentje innoveren
is aan een vergelijkbaar product. Je kunt beter meeliften dan concurrent
„Alleen zitten prutsen is fout. Zorg dat je in vier posities voorziet als je
worden. Je kunt beter met één groot bedrijf onderhandelen en daar omzet
gaat innoveren: technologie, marketing, organisatie en een extern netwerk.
uithalen. Durf dus je businessmodel over de kop te gooien.”
Waak voor het uitvinderssyndroom. Dan bestaat het gevaar dat je in je eigen bloedgroep blijft hangen. Als je wilt innoveren, moet je ook op een
gevaar 4
slimme manier de markt benaderen. Dat is een vak, niet iets wat je er even
Onzichtbare blokkades
bij doet. Je moet als techneut samenwerken met iemand die een idee heeft
„Er zijn vaak blokkades in je markt, die ondernemers op het eerste oog niet
van de markt.”
zien of verwachten. Een voorbeeld: je brengt een offerte uit voor een
26
DATA NEMEN NOOIT VOLLEDIG REKRUTERING OVER
Hoe koppel je de juiste persoon aan zijn ideale functie?
Dat gebeurt vooral door recruiters, experts, intercedenten. Maar zou het niet met behulp van data kunnen? Jellow in Groningen experimenteert ermee.
Door Jean-Paul Taffi jn, foto’s Pepijn van den Broeke 29 ›››
27
JONGEONDERNEMERSPRIJS.NL
UITREIKING JONGE ONDERNEMERSPRIJS MET MARK TUITERT “Hoe hij zelf ondernemer werd na Olympisch goud”
Bezoek de uitreiking van de Jonge Ondernemersprijs! De JOP is partner van Trendship 2017, het grootste business inspiratie en innovatie event van Noord-Nederland. Kom naar de uitreiking van de JOP, verken de 2000 m2 Playground met ruim 40 innovaties én bezoek de afterparty van Trendship.
De Jonge Ondernemersprijs stimuleert en staat voor ondernemerschap, in het bijzonder jong ondernemerschap. De JOP biedt een podium voor jonge en succesvolle ondernemers. Mede vanuit hun creativiteit en innovatiekracht zijn zij in staat om blijvende verdienmodellen te realiseren die economische groei en werkgelegenheid met zich meebrengen. Dit heeft een inspirerend effect op Noord-Nederland.
ONTVANGST: 15.30-16.00 UUR
PROGRAMMA: 16.00-17.00 UUR
Sponsoren:
DE JOP NODIGT JE UIT! BEVESTIG JE KOMST VIA: jongeondernemersprijs.nl
UITREIKING NOORDELIJKE INNOVATIE AWARD POWERED BY: SNN
29
functie op deze manier te vullen. Gewoon omdat er zo veel verschillende eisen zijn, zo veel verschillende werkplekken, zo veel eigenschappen die je vindbaar moet maken.” De uitdaging zit in de ‘zachte kant’. Om data het werk van koppelen van vraag en aanbod te laten doen, zijn enerzijds profielen van kandidaten en anderzijds door de werkgever gevraagde eigenschappen nodig. De profielen die je wilt zijn zo uitgebreid dat elke zoekterm van een werkgever de juiste resultaten oplevert. „Op basis van opleiding, werkervaring, adres en dat soort harde gegevens is dat makkelijk. Dat gebeurt overal. Maar je wilt ook kunnen selecteren op karaktereigenschappen, op hobby’s misschien wel, blik op het leven. Die zachte componenten laten zich maar lastig labelen. Ook al omdat je snel in het grensgebied van de privacy komt.” Het uitbreiden van de profielen met die zachte eigenschappen is dus de crux. Jellow doet dat door middel van persoonlijkheidstests. „We zijn nu druk met de vraag: wanneer worden de persoonlijkheidskenmerken die daaruit komen relevant voor de opdrachtgever. Waar zoekt die op?” Data zat, maar welke zijn belangrijk? Voor voetbalbond KNVB en sportkoepel NOC-NSF bracht Jellow die experimenten in de praktijk. Kleine persoonlijkheidstests werden aan het profiel toegevoegd. Over persoonlijke drijfveren onder meer. „Een psychologische test waar ook een rapportje uitrolde. Dat lijkt zeker te helpen. De vraag die we nu onderbouwd moeten beantwoorden, is: merkt de opdrachtgever dat ie betere resultaten krijgt dankzij onze methode. We moeten het nog wel even keihard aantonen.” De ontwikkelingen staan niet stil. Elke rekruteerder wil ‘meer met data’. 26 ›››
Jellow ook. Om een snellere match te kunnen maken. Om te voorkomen dat
Het uitzicht is adembenemend vanaf het dak van startup-walhalla The Big
bakken met sollicitatiebrieven moeten worden doorgeworsteld, om ervoor
Building in Groningen. De hoogte ook. Daar in de diepte lopen, fietsen en
te zorgen dat met één druk op de knop de vijf ideale kandidaten boven-
rijden mensen. Van hun werk, naar hun werk. Allemaal hebben ze hun baan
drijven.
gekregen dankzij mensen die vonden dat zij goed bij de functie passen. Maar wat als we een sloot data inzetten om die koppelingen te maken. Zou dat niet net zo goed werken? Of zelfs beter?
Lars Evers vraagt zich af of het ooit zo ver komt. „Het gaat snel en we raken steeds verder, maar er is een aantal dingen dat data niet kan. Zoals aanvoelen of een kandidaat bij de werksfeer in een bedrijf past. Zoals ik er nu
Hierover denkt Big Building-bewoner Jellow, dat via een uitgebreid plat-
tegenaan kijk, blijft daar uiteindelijk een menselijke factor van belang.”
form freelancers aan opdrachtgevers koppelt, al een tijd na. Net als velen in de wereld van uitzenden, detacheren, en rekruteren. Het ei van Columbus is
Jellow zet de experimenten gewoon voort, omdat deze techniek misschien
nog niet gevonden. Maar we komen wel steeds dichterbij. „Toch vraag ik me
niet de totale rekrutering overneemt, maar het proces wel een heel stuk kan
af”, zegt Lars Evers, mede-eigenaar van Jellow, „of het ooit helemaal gaat
vereenvoudigen. „Je kunt ermee een eerste schifting maken. Ik zeg altijd:
lukken zonder tussenkomst van mensen.”
je moet niet met hagel op potentieel nieuw personeel schieten, maar gericht. Als je weet waar je moet zoeken en welke zoektermen van belang
Er zijn partijen die dat proberen en er al een heel eind mee zijn. Harver bij-
zijn, dan kom je een heel eind. En dat is precies waar we aan werken.”
voorbeeld boekt vooral in de callcenterbranche resultaat. Het Amsterdamse bedrijf bouwde een systeem dat kandidaten kan testen op hun geschiktheid voor de vacature. Door middel van puzzels en quizzen, en door middel van een virtuele, realistische rondleiding door hun toekomstige werkplek. De scores die de kandidaten halen, worden aan hun profiel toegevoegd, en zo kan gericht gerekruteerd worden. In Rotterdam werkt Vonq er op een andere manier aan. Het maakt marketingcampagnes die op basis van data beter in staat zijn de geschikte kandidaten voor vacatures te bereiken. Het bedrijf weet bijvoorbeeld op welke kanalen it’ers vooral kijken, of waar je moet zijn voor docenten. Young Capital is er ook mee bezig. De Talent Scan stelt het bedrijf in staat te selecteren op persoonlijkheidskenmerken. En zo bestaan er meer pogingen om data gedreven betere matches te maken. „Dat is een prachtige ontwikkeling, die goed werkt in specifieke branches. Maar als je breder gaat, krijg je een probleem. Het is onmogelijk om elke
Data kan niet aanvoelen of kandidaat past bij werksfeer in bedrijf
ADVERTENTIE
30
Jasper Gevers
Foto Jan Willem van Vliet
‘Mag u alles vragen aan uw klant?’ Mag u bij uw klanten informatie opvragen die u niet nodig heeft om de opdracht uit te voeren? Wat mogen bedrijven aan persoonsgegevens vragen en bewaren? De Wet bescherming persoonsgegevens wordt vervangen door een nieuwe wet. Jasper Gevers, advocaat Privacy en IE bij De Haan Advocaten & Notarissen, legt uit wat dit betekent.
Informatie is tegenwoordig heel waardevol. Hoe meer u weet over uw klant, hoe gerichter u deze klant kunt benaderen om uw producten en diensten aan te bieden. Maar mag u zomaar alles vragen en gebruiken? Per 25 mei 2018 is er een nieuwe wet die geldt in de hele Europese Unie: de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Deze AVG moet het voor zowel bedrijven als consumenten duidelijker maken. Transparan tie is belangrijk. Een klant moet worden geïnfor meerd over wat er met zijn persoonsgegevens gebeurt, en dat allemaal in eenvoudige en duidelijke taal. Wat verandert er? „Dat is een goede vraag die heel uitgebreid beant woord kan worden. In het kort komt het erop neer dat de nieuwe wet duidelijker en concreter is omschreven. Bovendien zijn de boetes bij het niet juist naleven van de regels hoger, en kunnen ze sneller worden opgelegd”, stelt Jasper Gevers. „Bedrijven mogen wel vragen naar informatie, maar die informatie mag niet zomaar vast gelegd en gebruikt worden. Een klant hoeft niet alle informatie te geven bij het afsluiten van een abonnement of het kopen van een product. Is de informatie niet van belang om het product te kunnen leveren, dan mag een bedrijf deze informatie niet zonder toestemming van de klant opslaan en gebruiken.” Legitimatiebewijs Een goed voorbeeld is de kopie van een
legitimatiebewijs. Een telefoonaanbieder vraagt hierom bij het aangaan van de overeenkomst. Hotels doen dat ook als een klant gaat inchecken. De eerste partij mag het wel als de pasfoto en het burgerservicenummer worden afgeschermd, maar de laatste niet. “Als gast van een hotel kun je wel de vraag krijgen om je legitimatiebewijs te tonen, maar verder ben je dus tot niets verplicht. Dit ter voorkoming van identiteitsfraude.” Het wordt straks van groot belang dat bedrijven kunnen bewijzen dat zij geldige toestemming hebben gekregen van de klant. Bovendien moet het voor klanten net zo makkelijk zijn om hun toestemming in te trekken, als dat ze toestem ming geven. Dit is een belangrijk punt voor een ondernemer, want die dient zelf een overzicht bij te houden van alle verwerkingen van persoons gegevens. En hij moet kunnen aantonen dat er toestemming is gegeven door de klant. Social Media Social Media is niet meer weg te denken in de hedendaagse samenleving. De informatie die gebruikers van bijvoorbeeld Facebook, Twitter en LinkedIn delen, is van grote waarde voor com merciële partijen. „Facebook is openbaar. Het is voor bedrijven aantrekkelijk om deze informatie te gebruiken, maar dat mag niet zomaar. Ook hier geldt weer dat er toestemming moet worden gege ven door de klant voordat deze informatie wordt gebruikt voor commerciële doeleinden.” Dat de klant aan Facebook toestemming heeft gegeven om de gedeelde informatie te gebruiken,
is onvoldoende. De klant kan verzoeken zijn persoonsgegevens aan hem te leveren, aan te pas sen of te verwijderen uit de data van bedrijven. Bedrijven zijn verplicht hieraan medewerking te verlenen, ook onder de AVG. Goed advies De nieuwe wetgeving gaat volgend jaar in en zal ongetwijfeld veel vragen oproepen, denkt Gevers. „De wet is nieuw en nieuwe regels kunnen op verschillende manieren worden uitgelegd. Er zijn veel variabelen die daarop van invloed zijn, en dat zorgt bij veel bedrijven voor onduidelijkheid. Het is van belang dat bedrijven zich goed laten informeren. Veel bladen en internetsites schrijven over de nieuwe wet, maar er is nog weinig concre te en juiste informatie te vinden.” Er is volgens Gevers veel mogelijk, als je het maar op de juiste manier regelt. „Zo gelden straks ook specifieke regels voor het vastleggen van gegevens in personeelsdossiers van werknemers. Wij zien nu al een duidelijke toename in de vragen aan onze IT en privacyspecialisten. We adviseren veel bedrijven, maar ook particulieren, zodat zij weten wat wel en niet mag. Meestal kunnen we in een kort gesprek al aangeven wat de aandachtspunten zijn, en kan de ondernemer met een paar kleine aanpassingen door met ondernemen zonder on nodige boetes te riskeren.”
www.dehaanlaw.nl
31
gevolgd. Dat was een soort toegepaste statistiek, waarbij je op basis van datasets vergelijkingen moest schatten voor economische grootheden. Bijvoorbeeld: de importen zijn gelijk aan die van vorig jaar plus 0,6 maal de groei van het nationaal inkomen. Een beetje wat het Centraal Planbureau doet.
Onze hoogleraar hamerde er daarbij op dat we eerst een theorie moesten hebben (in dit geval: waarom de importen een relatie zouden hebben met de groei van het nationaal inkomen) en dan pas berekeningen moesten gaan maken. Daarvoor was ook een praktische reden. Ik studeerde in de jaren tachtig, en de berekeningen, uitgevoerd op een ontzagwekkende computer in de kelder van de universiteit, konden tientallen minuten duren.
Die praktische beperking is verdwenen, en het gevolg is dat we tegenwoordig in staat zijn om statistische verbanden te vinden in datasets, zonder dat daar een theorie onder ligt. U kent het wel van webwinkels: ‘Dit is misschien ook interessant voor u.’ Als ‘dit’ een boek is over een onderwerp waarover ik al meer boeken heb gekocht: vooruit. Maar als het een malt whisky is, terwijl ik bij die webshop alleen maar boeken koop, dan begin ik me wat ongemakkelijk te voelen. Wat weten ze allemaal van me? En vooral: hoe komt het dat mensen die geschiedenisboeken lezen ook malt whisky drinken?
Om met dat laatste te beginnen: dat weet die winkel niet. Het is een statistisch verband, dat
COMPUTER ZEGT NEE
Als ik op restaurants zoek, krijg ik andere resultaten dan mijn zoon
gevonden is in een databerg. Big data, noemen we dit soort analyses ook wel. Op basis van big data worden algoritmes geformuleerd. Een algoritme is een beslisregel, een als-dan opdracht. In dit geval: als iemand een geschiedenisboek koopt, biedt hem dan een malt whisky aan. En daarmee is ook de eerste vraag beantwoord. De winkel hoeft op dat moment alleen maar te weten of ik aan de als-dan voorwaarden voldoe.
Uiteraard is dit een voorbeeld van een uiterst simpel algoritme. Datareuzen als Google en Facebook combineren duizenden ‘datapoints’ die ze van mij hebben om tot een gepersonaliseerde beslissing te komen. Concreet: als ik bij Google zoek op ‘restaurants Amsterdam’ krijg ik andere resultaten te zien dan
wanneer mijn zoon dat doet (en als ik dan één van die restaurants aanklik is er weer een datapoint
Ronald Mulder Ondernemer en econoom. Man van weinig woorden.
bijgekomen; het systeem heeft bijgeleerd).
Er ligt geen theorie onder de ‘voorspelling’ van Google. Ze is puur gebaseerd op statistische verbanden. Is dat erg? In de genoemde voorbeelden niet. Maar er worden ook minder onschuldige beslissingen genomen door algoritmes. Alle banken werken bijvoorbeeld hard aan systemen om aanvragen voor kleine bedrijfskredieten volautomatisch af te handelen. Niemand die u straks kan
@ronaldmulder
vertellen waarom uw aanvraag is afgewezen. ‘Het spijt me, het systeem zegt nee.’
En zo gaat het straks ook bij het aanvragen van een verzekering, of van een visum voor een bezoek aan de VS. ‘Sorry, statistisch gezien vormt u een te groot risico.’ Maar waarom, dat kan niemand uitleggen.
Mijn oude hoogleraar zou er geen punten voor geven. En terecht.
COLUMN
Op de universiteit heb ik ooit het vak ‘Economische Modellen’
HET GROOTSTE BUSINESS INSPIRATIE EN INNOVATIE EVENT VAN NOORD-NEDERLAND
Keynotespreker Trendship
FREEK VERMEULEN
Keynotespreker Trendship
BEN CASNOCHA
Associate Professor of Strategy and
Bestselling auteur en entrepreneur in
Entrepreneurship London Business School
Silicon Valley
Keynotespreker Trendship
Dagvoorzitter Trendship
MAURICE CONTI
DIONNE STAX
Designer, futurist, innovator en CIO van Europa’s
Journalist en presentator
eerste moonshot factory Telefónica Alpha
NOS Journaal
19 OKT. 2017 MARTINIPLAZA GRONINGEN 3 KEYNOTES
40+ INNOVATIES
1500+ BESLISSERS