Noordz magazine oktober 2017 editie Friesland by Mediahuis Noord

oktober | editie friesland

Een koe krijgt beter eten dan wijzelf Mariette van Duijn

ADVERTENTIE

‘De hele schoenencollectie weerspiegelt onze karakters’ Joël Timmerman Thies Nicolaï

Paul Vetter

SchoenenZaken is nog maar pas geopend, maar de onderneming in hartje Groningen bruist al van de energie. Het typeert het karakter van Joël Timmerman, Paul Vetter en Thies Nicolaï, de drijvende krachten achter de herenschoenenzaak. „Onze klanten zitten overal, dus willen wij ook overal zijn.” Hé, die namen ken ik, zult u denken. Dat zou goed kunnen. Timmerman, Vetter en Nicolaï maakten eerder onderdeel uit van de Schoenenfabriek, die een aantal maanden geleden failliet ging. De liefde voor schoeisel liet echter al snel nieuwe inspiratie opborrelen. Dat luidde de geboorte in van SchoenenZaken, dat in september ofﬁcieel haar deuren opende in de Zwanestraat. De glimlach van Timmerman verraadt hoe trots hij op de kersverse schoenenzaak is. „In Nederland zijn er maar een handvol écht goede herenschoenenzaken. Wij willen er alles aan doen om daarvoor ook een basis in Groningen te leggen. Man, ik ben zo blij dat we deze stap gezet hebben.” Betere merken Wie de collectie van SchoenenZaken met eigen ogen aanschouwt, kan snel de conclusie trekken dat deze weinig te wensen overlaat. „En het mooie is dat de hele collectie onze karakters weerspiegelt”, legt Timmerman uit. „Thies is vooral van de casual schoen, Paul meer van de stoerdere schoen, terwijl ik juist van de klassieke schoen ben. Met al deze kenmerken richten we ons op schoenengebied niet alleen op wat ons zelf aanspreekt, maar ook op een brede markt. SchoenenZaken vertegenwoordigt de betere

merken in Nederland, waarbij de schoenen altijd in Europa zijn geproduceerd. Dáár ligt de kwaliteit. Daarnaast zijn wij geen doorsnee herenschoenenzaak”, verklapt hij. Maatwerk Die laatste opmerking vraagt om opheldering. „Naast onze reguliere schoenencollectie bieden wij ook maatwerk. Je kunt je eigen schoen bij ons laten ontwerpen op kleur, model of bedrijfsuiting. Dat is in ons vakgebied vrij uniek”, legt Timmerman uit, terwijl hij een felgroene schoen in wording omhoog houdt. „Het is hier een broednest van creatieve ideeën”, lacht hij. Als dependance van Greve heeft SchoenenZaken de handen bovendien ineengeslagen met een gerenommeerd Nederlands schoenenmerk. „Zo deel je vakkennis en blijf je naar klanten toe onderscheidend. Daarom staan Paul, Thies en ik ook als enige op de werkvloer. Deze onderneming voelt als thuis, dus heten we klanten ook zelf welkom. Dat houdt het overzichtelijk en persoonlijk.” Meesters in herenschoenen SchoenenZaken, what’s in a name zult u zich afvragen. Timmerman: „De schoenenwinkel is natuurlijk ons verdienmodel, maar wij houden ons

ook bezig met allerlei – jawel – zaken daaromheen. Want retail is meer dan alleen de vierkante meters van je onderneming”, vindt hij. „Onze klanten zitten overal, dus willen wij ook overal zijn. We willen alle mannen kennis laten maken met onze schoenen. Daarom staan we op beurzen, maar gaan we ook langs bij bedrijven. Wij willen straks in Noord-Nederland bekendstaan als dé meesters op het gebied van herenschoenen”, klinkt het ambitieus. Terwijl Timmerman de eerste klanten van de ochtend begroet, kijkt hij in het midden van de zaak nog eens voldaan in het rond. „Weet je, op de avond van onze ofﬁciële opening vertelde iemand mij dat deze zaak precies het beeld schetst dat bij ons past. Een groter compliment is voor mij op dit moment niet denkbaar. Inderdaad, wie de schoen past...”

www.schoenen-zaken.nl

GOED VOORBEREID OP TRENDSHIP T

rendship is een evenement dat in een paar jaar immens groeide en noordelijke

ondernemers bijspijkerde op het gebied van nieuwe ontwikkelingen. TRES uit Heerenveen bedacht het en maakte er een groot succes van, zó groot zelfs dat Trendship qua formaat eigenlijk helemaal niet meer paste bij het toch wel grote internetbedrijf dat TRES is. NDC mediagroep, de uitgever van onder andere noordz, heeft zich daarom over Trendship ontfermd. Dat is ook de reden dat we in dit nummer uitgebreid aandacht besteden aan dit evenement (19 oktober in Martiniplaza in Groningen), maar niet als reclamefolder. Trendship staat voor innovatie, voor toekomst en voor eigentijds personeelsbeleid en die thema’s zijn de insteek voor onze verhalen in deze noordz. Het zijn de verhalen van dicht bij huis. Over de snelheid van innovatie bijvoorbeeld.

Het citaat ‘Een koe krijgt

Soms gaat het allemaal zo snel dat een grote groep het niet meer kan bijbenen.

beter eten dan wijzelf’

En professor Dries Faems ruimt een misverstand uit de weg: in alle drie noordelijke pro-

op de voorpagina van deze

vincies wordt even sterk geïnnoveerd. Alleen, Drenthe praat zichzelf wel aan dat

ondernemersbijlage is een

het achter loopt.

uitspraak van Mariëtte van Duijn,

Noordelijk trendwatcher Jarno Duursma waarschuwt ondernemers, want het is de

productmanager bij Tasty Basics.

hoogste tijd zich eens te verdiepen in alle nieuwe ontwikkelingen.

De uitspraak is terug te vinden op

Wie deze bijlage leest stapt volgende week bij Trendship goed voorbereid binnen.

pagina 16 van deze bijlage

colofon

Inhoud

noordz is een ondernemersbijlage

van NDC mediagroep

08 10 15

Als ik Warren Buffet was…. ‘Ik zou als eerste proberen Donald Trump tot aftreden te bewegen’

Advertenties /

Kort & Prachtig Een uitgekiend menu voor de koe, maar we eten onszelf ziek

telefoon 050-5844994 specialsales@ndcmediagroep.nl

Driehonderd innovatiekoplopers in Noorden ‘Als alles innovatie is, wat is dan nog het verschil?’

Vormgeving: Marc Bos

Branded content:

Trendwatcher Jarno Duursma werpt een blik in de glazen bol ‘Het wordt de hoogste tijd dat een ondernemer zich verdiept’

Samenstelling: Bouke Nielsen Eindredactie: Roel Snijder

De zoektocht naar de nieuwe Tesla’s en Apple’s Een tip op een verjaardagsfeestje is altijd te laat

Serious gaming, serious business ‘We hoeven niet meer de boer op’

Reacties:

telefoon 050-5844256 /

26 31

www.noordz.nl

Personeelswerving: nooit met data alleen ‘Data voelen niet aan of iemand bij werksfeer bedrijf past’

058-2845477 Volg noordz ook online op het blog

De 7 grootste gevaren van innovatie Ga vooral niet in je eentje zitten innoveren

e-mail bijlagen@ndcmediagroep.nl,

Column Ronald Mulder ‘Als ik op restaurants zoek, krijg ik andere resultaten dan mijn zoon’

ZOEKEN NAAR DE NIEUWE TESLA Een glazen bol hebben we niet, maar wel een hoop

meningen bij elkaar die een streep licht laten schijnen over de toekomst. Waar moeten we met ons beleggingsgeld heen? Door Jean-Paul Tafﬁ jn, illustratie Job van der Molen

Had je je geld vijf jaar geleden maar gestoken in Tesla, of in

een hele terminal in de Rotterdamse haven gehackt kan wor-

Bitcoins. Dan waren de rendementen gigantisch geweest. Wat te

den. Dan weet je meteen dat op dat gebied nog een boel te doen

denken van Netﬂix? Een rendement van meer dan 2200 procent

is”, vertelt analist Robin Franken. „En een andere belangrijke

was je ten deel gevallen.

ontwikkeling, kunstmatige intelligentie, kan alleen snel verder als dat veiligheidsprobleem is opgelost. Tel daarbij op dat de

Zulke partijen zijn er nu ook. Kan niet anders. Wie weet hoe ze

Europese regels strenger worden, en je weet dat cybersecurity

heten, mag het zeggen. Wij weten het niet, maar we kunnen wel

een groeimarkt is.”

een paar ontwikkelingen op een rijtje zetten die de aandacht (en misschien ook wel de belegging) waard zijn.

„Eén van de grootste successen die wij ooit behaalden was een investering in datagovernance”, vertelt Patrick Polak van

„Zekerheid heb je nooit, maar wij kijken natuurlijk wel naar

Newion Investments in Heerenveen, uitsluitend gericht op

een paar kansrijke sectoren”, zegt Investment Manager van

B2B-software. „Vijf jaar geleden keken we naar een startupje

de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) Jeroen van

van zes man van de universiteit van Brussel. Zij bedachten kort-

Onna. Hij noemt de ﬁnanciële sector. „Fintech dus. Je ziet dat

weg een systeem om data op een open en betrouwbare manier

banken een efﬁciencyslag moeten maken, dat er van alles ge-

in te zetten. Collibra heet het. Vandaag is het bedrijf wereld-

beurt op het gebied van betaaloplossingen.”

marktleider op dit gebied en werken er meer dan 250 man.”

Van Onna vervolgt: „Apps onder meer. En met cryptocurrency

Het was een investering die stoelt op een combinatie van wijs-

en blockchain die aan belang winnen, de mogelijkheden van

heid en geluk. „Dat gebeurt soms. En het gaat heus ook wel eens

crowdfunding en dat soort ontwikkelingen, zijn er nieuwe

fout. Wat wij bij Newion doen, is inschatten of een bedrijf de

oplossingen nodig. Denk aan geoormerkt geld, dat je straks

komende tien jaar blijft groeien en een groot deel van de markt

hartstichtingmunten kunt overmaken, die alleen voor dat doel

kan pakken. Die schatting is gebaseerd op expertise in het

gebruikt kunnen worden. Of huursubsidie die nergens anders

betreffende marktsegment en analyses over bijvoorbeeld de

aan uitgegeven kan worden. Dan is het zaak in te zetten op de

adoptie van technologie. Maar dan nog is het je stoel vast-

juiste startups, op de opkomende bedrijven die een deel van

houden en een sterke maag hebben.”

de markt gaan veroveren met producten die het gebruik ervan vergemakkelijken.”

Je weet het nooit zeker, of ontwikkelingen doorzetten, of technologische beloftes worden waargemaakt. Maar voor Polak is

Een waardevolle tip. Kijk naar wat er gebeurt in de wereld en

één ding zeker: „Als er op verjaardagsfeestjes over investeren

wat we nodig hebben om het in goede banen te leiden. Dan kun

wordt gepraat, dan moet je wegwezen. Dan ben je eigenlijk al te

je ook niet heen om cybersecurity. Van Onna noemt het.

laat. Want je moet vroeg instappen om voor een redelijke prijs

„De worsteling met digitale veiligheid is een remmende factor

een aandeel in een bedrijf te bemachtigen.”

op de ontwikkeling van technologie en de toepassing ervan. De goede bedrijven en startups die daar iets aan kunnen doen,

Nu is het niet zo dat we lukraak kunnen gaan investeren in

zijn kansrijk.”

bedrijven die zich met cybersecurity bezig houden. Nee, het ligt veel ingewikkelder. Wie serieus met zijn geld omgaat, kijkt naar

Ook de analisten van Hof Hoorneman Bankiers houden die

alle consequenties die nieuwe technologische ontwikkelingen

sector nauwlettend in de gaten. „Het is schokkend om te zien dat

hebben. 07 ›››

Als er op verjaardagsfeestjes over investeren wordt gepraat, dan moet je wegwezen, dan ben je eigenlijk al te laat

ADVERTENTIE

Bouwcampus Fryslân eerste stap van vernieuwend Noordoost-Friesland Ambities voor werkgelegenheid in de regio realiseren, betekent aanpakken en doorgaan, zegt Martin van der Veen, directeur van het Kennis- en Innovatiehuis Noordoost Fryslân in Buitenpost. Scoren vanaf de ﬂanken van het land, hoe doe je dat? Gezamenlijk plannen maken en uitvoeren met ’n grote dosis enthousiasme, doorzettingsvermogen, bestuurlijke tact en een goed netwerk. Oud-ondernemer Martin van der Veen balanceert tussen bescheidenheid, niet voor je beurt willen praten en het enthousiasme met de regio succesvol te worden en het economisch fundament te versterken. Wat maakt dit gebied uniek? „Wij hebben als enige in dit land een Regiodeal met Binnenlandse Zaken en 42 regionale partijen getekend om het bruto regionaal product met 400 miljoen euro (!) per jaar te laten stijgen in 2025. Met name in onze stuwende sectoren bouw, maakindustrie en agro-food door meer versterking van het innovatief vermogen, ondernemerschap, een leven lang leren en partnerschap.” Wordt de deal een succes? „Bij deze gezamenlijke ambitie horen een goede planning en gedegen onderbouwing. Geld vrijmaken heeft alleen zin als het concreet ergens toe leidt. We hebben geleerd dat projecten opzetten en samenwerken beter en effectiever moest en dat zijn we gaan doen. 42 Partijen uit de regio doen mee, maar de beste plannen komen hier van onderaf. Wij moeten als Kennis- en Innovatiehuis (KEI), samen met het Kennislab en de Kenniswerkplaats, als faciliterend kennispunt fungeren, ondernemers in hun ambities en ideeën ontzorgen

en ondernemers en onderwijs een podium bieden.” Mis je partijen? „Eigenlijk mis ik de media, zij hebben net als anderen hun rol in de maatschappij waar ze deel van uitmaken. Ik vind het jammer dat ik daar zo weinig van merk, we hebben elkaar allemaal heel hard nodig.” Waar liggen de speerpunten? „Inzetten op versnelde ontwikkeling en vernieuwing van onze traditioneel sterke sectoren bouw, metaal en agro-food. Door samenwerking kunnen we kennis delen, personeel behouden, perspectief bieden en innovatie ontwikkelen. De eerste concrete stap is de realisatie eind dit jaar van Bouwcampus Fryslân, het nieuwe kennis- en innovatiecentrum voor industrieel, duurzaam en circulair bouwen in Nederland.” „We hebben in deze regio enorm veel bouwen materiaalkennis, nu gaat het er om te leren van elkaar, met bouwbedrijven, productontwikkelaars en woningcorporaties. Wij kunnen de trekker worden voor bouwend Nederland, met het delen van vernieuwende kennis, van apparatuur en software en het stimuleren van innovatief ondernemerschap. Wij moeten laten zien wat we kunnen.” www.keinof.nl

‘Online marketing is een proces, geen kunstje’ Online marketing is een containerbegrip, duiding is gewenst. Voor Pixl in Leeuwarden zit het onderscheid in kwaliteit en expertise. Return on investment op basis van data, zorgvuldige analyse en rapportage. „Online marketing begint volwassen te worden, een specialisme.” Online marketing gaat te vaak alleen over vindbaarheid op Google. Jammer, vindt Erwin Manten van het zes man tellende bedrijf dat hij in 2012 oprichtte. „Als Google Partner beseffen we als geen ander het belang van vindbaarheid in Google, maar het is slechts één aspect, het online pallet is veel breder en dieper. Al die bedrijven die bellen met de mededeling dat ze jouw bedrijf op één zoekwoord boven in Google krijgen, doen ons vak en heel veel bedrijven veel te kort.” „Wij kijken met de ondernemer naar de mogelijkheden voor zijn bedrijf. Zijn we het eens, dan zetten we een traject in, meten voortdurend de effecten en optimaliseren het proces. De resultaten uit online marketing meetbaar en inzichtelijk maken, van die resultaten leren en daarop bijsturen; dat is de aanpak waarmee wij het verschil maken” „Het gat tussen bedrijven die online marketing reeds op een professionele manier verweven hebben in hun bedrijfsstrategie en de bedrijven die er feitelijk nog niets mee doen is groot. Wij richten ons vooral op bedrijven vanaf 15 tot 200 mensen. Bewustwording is belangrijk, er zijn veel bedrijven die online een wereld laten liggen omdat de kennis ontbreekt. Het is aan ons dat om online

marketing begrijpelijk te maken.” „U heeft een website, maar draagt deze ook bij aan het behalen van uw bedrijfsdoelstellingen kan dat beter en op welke wijze? Welke kanalen zetten we wanneer in, hoe schakelen we in die mix? Dit soort vragen beantwoorden we voor een grote diversiteit aan bedrijven. Van lokaal autobedrijf, tot landelijke bouwer van prefab woningen en stich-

tingen met een maatschappelijk doel. Het behalen van meetbaar resultaat uit online marketing is een vak geworden waarin kennis en kwaliteit voor Pixl het onderscheid zijn.” „Strategie, analyse, rapportages en automatiseren van processen: als je de juiste data hebt en weet hoe je die moet interpreteren, kun je leren en omzetgroei genereren. Online marketing is dus geen kunstje. Online marketing is een proces, waarin samenwerken met de opdrachtgever van groot belang is.”

pixl.nl

Erwin Manten

04 ››› De analisten van Hof Hoorneman Bankiers houden zich er dagelijks mee bezig. „We letten niet alleen op kansrijke bedrijven, maar ook op wat op komende ontwikkelingen voor bestaande bedrijven kunnen betekenen. Dat heeft namelijk ook invloed op de keuzes waarin we willen beleggen”, zegt analist Robin Franken van de bank. Want grote, bestaande bedrijven die serieus met technologische uit dagingen omgaan, kunnen ook een investering waard zijn. En bedrijven wier positie aan het wankelen slaat door de opkomst van ‘disruptive’ startups, moeten misschien van lijstjes geschrapt worden. Big data. Dat is zoiets, zo’n containerbegrip waarvan je kunt zeggen: het bedrijf dat dat nu nog links laat liggen, redt het niet. Maar is het niet al uitgekauwd, big data? Jeroen van Onna denkt van niet. „Wist je dat ruim tachtig procent van alle beschikbare data in één jaar is binnengehaald, namelijk het afgelopen jaar? Dat betekent dat we intelligente zoek en algoritmemachines nodig hebben die ervoor zorgen dat we iets met al die data kunnen. De vraag ‘hoe zit dat dan met privacy?’ biedt juist kansen. Wie daar wat op weet te vinden, boort een mooie markt aan.” „De wereld verandert snel”, vindt Patrick Polak. „Taxibedrijven veranderen in taxidiensten, hotelketens in boekingssites. Vandaag ga je naar de bakker, morgen naar een techbedrijf dat brood levert. De kunst is uit te vinden welke van die initiatieven de

tips van de experts Kansrijke technologische ontwikkelingen volgens...

markt gaan domineren.” Jeroen van Onna (NOM)

80 procent van alle data is in een jaar binnengehaald, namelijk afgelopen jaar

Gekend futuroloog Wim de Ridder

› cybersecurity

uit Oegstgeest is geen beleggings

› fintech

expert. Maar hij ziet wel ontwikke

› medtech

lingen die kansen bieden. „Open

› big data-oplossingen

source. Dat is denk ik het sleutel

› augmented reality

woord. We staan ermee nog maar

› foodtech

aan het begin. In het onderwijs groeit de MOOC (Massive Open

Patrick Polak (Newion Investments)

Online Course, red.) hard. Dat gaat

› de transformatie van eigendom naar dienst

alleen nog maar meer worden. Mensen gaan elkaar onderwijzen.

Dirk de Haan (Hof Hoorneman Bankiers

Gratis, op elke plek. Het beroeps

Noord-Nederland)

onderwijs bijvoorbeeld wordt erdoor

› cybersecurity

veel en veel goedkoper en bereikt

› fintech

meer mensen.”

› entertainment (overkoepelend ‘Netflix’-platform) › zelfrijdende auto’s

De Ridder vervolgt: „Dat is een ontwikkeling die in allerlei andere gebieden

› robotisering

ook plaats vindt en steeds meer gaat plaats vinden. Het is een vorm van intensieve samenwerking en elkaar verbeteren. Dat kan in de gezondheids

Wim de Ridder (futuroloog)

zorg bijvoorbeeld, maar op veel meer terreinen. Het helpt met pionieren.

› MOOCs en soortgelijke ontwikkelingen

Zo zou bijvoorbeeld de vraag neergelegd moeten worden hoe we uit de fossiele economie moeten komen. Ik zou zeggen: startups die serieus met software bezig zijn om dat overal mogelijk te maken, moet je in de gaten houden.” Het kan zo maar iets zijn dat Dirk de Haan, directeur van Hof Hoorneman Bankiers NoordNederland zoiets adviseert. „Dat is het mooie van onze bank, dat laat ik aan onze analisten over. En wij maken als één van de weinigen onze eigen analyses om te achterhalen welke bedrijven onder gewaardeerd zijn. Bijvoorbeeld omdat bestaande beleggers te weinig rekening houden met de technologische innovaties die het bedrijf nog naar de markt gaat brengen.” Ja, er is goed geld te verdienen in de techsector. Wie wedt op het goede paard, komt als winnaar over de streep. De wereld is in transitie en dat levert net zo veel onzekerheid als kansen. Je moet van goeden huize komen en alles (de marktontwikkeling, juridische zaken, politiek, waarde van de aandelen, temperatuur van de klant, groeipotentie, leiderschap) in de gaten houden. Dat is niet misselijk. Succes!

SNAP WAT ER ALLEMAAL AAN KOMT

Hoe ziet de toekomst eruit? Trendwatcher

Jarno Duursma werpt een blik in de glazen bol van innovatie in ondernemersland. Het zwaard van Damocles hangt zo langzamerhand boven hen die (nog) niet meegaan.

leunen. Snap welke nieuwe technologieën eraan komen.” Beter nog: spring erop in. Duursma neemt Alexa als voorbeeld, het personal assistent systeem van Amazon. „Dit is nog niet in Nederland, maar wie zich verdiept en bijblijft, weet dat dit komt. Welke skill wil ik dan toevoegen aan Alexa?” Stel, legt hij voor, je bent van de Econoom, de online biologische

Door Karlijn ter Horst, foto Pepijn van den Broeke

supermarkt. En je bent een van de eersten die Alexa kan vragen om boodschappen bij je te bestellen. „Dan loop je voorop. En die first movers advantage

„KURKENTREKKER!”, roept de smartphone van Jarno Duursma.

is groot.”

De trendwatcher houdt zijn toestel boven zijn sleutelbos die voor hem op tafel ligt. Hij demonstreert Aipoly, een app die objecten kan herkennen.

Sociale media als Facebook zijn nog zo’n voorbeeld

Eens soort Shazam voor voorwerpen. „Kurkentrekker. Dit vind ik slordig.

dat Duursma graag aanhaalt om een beeld te

Normaal is hij scherper”, verzucht de opdrachtgever. „Ik weet het niet

scheppen. „Veel bedrijven vroegen zich af: moet ik

zeker”, verontschuldigt zijn smartphone zich na poging twee.

op Facebook?. Een aantal partijen die het meteen heel goed aanpakte, haalde er flink business uit.”

Maar wat héb je hier nou aan? De man die menig ondernemer helpt nieuwe,

Je ziet pas de mogelijkheden wanneer je de techno

voornamelijk digitale technologieën toe te passen in bedrijven om het

logie een beetje snapt, wanneer je het landschap

allemaal beter en makkelijker te maken: „Wat heb je eraan? Het legt feilloos

kunt overzien, luidt het devies van de trendwatcher.

bloot wat technologie tegenwoordig al kan.” De Groninger gaat nog een

„Ook dingen die nog niet goed werken, of nog niet

stap verder: „Je moet los van het beeld: als ik er vanochtend tussen negen

glashelder zijn.” Er is een aantal megatrends onder

en tien uur niets aan heb, dan doe ik er niets mee. Je moet als ondernemer

weg waar straks niemand meer omheen kan, zoals

snappen dat dit er al is. Deze software is open source, gratis en werkt door

virtual reality, augmented reality, blockchain en

gaans al heel goed.”

internet of things. „En kom me niet aan met: dit kunnen alleen de grote bedrijven.” Want, zegt

„Vooral op het vlak van informatietechnologie neemt het tempo van techno

Duursma, juist die grote bedrijven zijn vaak als

logische versnelling enorm toe. Dingen zijn sneller gedateerd.” Wie niet

mammoettankers. „Die kleintjes kunnen zo overal

meegaat, loopt vaker achter de feiten

tussendoor.”

aan. „Innovatie is een noodzaak voor bedrijven geworden, want de cycli van vernieuwing worden steeds korter.” Ken je de metafoor van de gekookte kikker? Volgens Duursma is die wel een beetje typerend voor delen van ondernemend NoordNederland. „Als ik een kikker in kokend water gooit, springtie eruit. Maar als ik de temperatuur heel langzaam opvoer tot 100 graden, wordt hij gekookt zonder dat hij het door heeft en gaat

Die snelle cyclus van verandering

Het wordt tijd dat je je verdiept, dat je er echt mee bezig gaat

hij uiteindelijk dood.”

leert ook dat ondernemers steeds flexibeler moeten zijn. „Wees bereid om dingen uit handen te laten vallen.” Pas je businessmodel aan, zegt Duursma. „Zie wat er aan de horizon ligt.” Wees vooral kritisch op je eigen verdienmodel. „Denk steeds na: als ik mijn eigen concurrent zou zijn, wat zou ik dan doen om mezelf kapot te maken?” Laat je tot slot niet tegenhouden door dingen die je niet ziet. „Want als je het niet iedere dag ziet, betekent het

Bedrijven moeten opletten waar ze

niet dat het er niet is.” Maar verwacht

voordelen kunnen halen. Pluk laag

ook niet dat de dingen die er wel zijn,

hangend fruit en breng bedreigingen

altijd van een leien dakje in een

in kaart. „Waar vreet die nieuwe technologie mogelijk aan mijn business?

onderneming passen. „Never mistake a clear view

Zet daar volop op in, want vernieuwing is cruciaal geworden.” Als je het

for a short distance”, aldus Duursma. Al zie je hoe

niet doet, mis je volgens Duursma kansen en raak je snel achterop.

een trend iets kan toevoegen; het zal niet zonder

Niet best voor je toekomst.

vallen en opstaan zijn.

Dat geldt overigens niet alleen voor technologieën als object en spraak

Ondernemend als ondergetekende is, werd het

herkenning, die nu al op de markt zijn. Waar de trendwatcher in ons

advies van de trendwatcher ter harte genomen.

gesprek vooral voor pleit is – „cliché, maar echt waar” – het tot je nemen

Het opgenomen interview met Duursma werkte

van kennis over wat eraan komt. „Het wordt tijd dat je je verdiept. Dat je er

een spraakherkenningsprogramma uit. Niet feilloos,

echt mee bezig gaat.”

maar in grote lijnen goed. Ondertussen ontstond tijd om met andere zaken bezig te zijn. Het resultaat:

Hoort dat niet altijd bij je werk als ondernemer, vraag ik hem. „Eigenlijk

vóór de tijd op was door het voor die dag geplande

wel, maar er zijn toch wel veel ondernemers die wat te vaak achterover

takenlijstje heen.

GEEN INNOVATIE, DAN MAAR UITSTERVEN Innovatie gaat steeds sneller. Kan Noord-

Nederland die snelheid aan, of blijven we grotendeels achter andere regio’s aanhobbelen? Een schets van wetenschap en praktijk.

Tekst Karlijn ter Horst, foto Pepijn van den Broeke Psychologie van de lage grond, noemt hoogleraar Dries Faems (Rijksuniversiteit Groningen) de conclusie dat Noord-Nederland de snelheid van innovatie niet bij kan benen, noch dat er amper innovatieve koplopers zijn. „Ik geloof niet in die stereotypen. Dan moet je maar met bewijzen komen. Die heb ik nog niet gezien.” Wetenschappelijk onderzocht en geen discussie mogelijk. Veel gevoel voor onderbuikaannames heeft Faems niet. „Wat we in ons onderzoek wel zien, is dat er tenminste driehonderd bedrijven in Groningen, Drenthe en Friesland koploper zijn.” Zijn onderzoek is de Innovatiemonitor, dat de professor in opdracht van Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) ieder jaar uitvoert. Daarin hanteert Faems de definities van de innovatiepiramide. Een koploper is volgens de piramide een onder nemer die zelf innovatie ontwikkelt, systematisch aan r&d (onderzoek en ontwikkeling) doet en iets nieuws brengt voor markt of bedrijfstak. Vaak in de praktijk in één adem genoemd met koplopers zijn ontwikkelaars: dezelfde definitie, zonder expliciete r&d. Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de Innovatiemonitor een enigszins vertekend beeld geeft. De vragen gaan naar ruim vijfduizend mkb’ers, waar bijvoorbeeld de bakkers en kappers al uitgefilterd zijn. „Maar, je krijgt dan nog niet van iedereen antwoord. De respons is ongeveer 10 procent. Dat zijn dus degenen die geïnteresseerd zijn in innovatie”, vertelt Faems. Met een deel gaan de hoogleraar en zijn team ook in gesprek, om nog dieper in te gaan op de materie. Waardoor ontstaan eigenlijk die verschillende groepen? Volgens Wytze Rijke, directeur van Technologie Centrum Noord-Nederland (TCNN), heeft het te maken met karakter. „Je kunt een goede ondernemer zijn, maar daarmee nog niet innovatief.” Ondernemerschap is volgens Rijke gedrag, dat je zelfs kunt aanleren: „Het is risico’s en beslissingen nemen. Innovatie is inspelen op verandering, voorop lopen en je eigen werkelijkheid creëren.” Doorzetten, ook al denkt een ander dat je gek bent. „Echt een aparte mindset. Een bord voor je kop en je hoofd stoten.” Volgens Faems heeft de mate van innovatie – en dus de verschillen tussen groepen – ook te maken met randvoorwaarden in een gebied. Een koploper moet wel koploper kunnen zijn. „Je moet rekening houden met de omgeving waarin je zit. Amsterdam is een internationale hub. Hier is het moeilijker om dingen te doen.” Een goede link met een universiteit is bijvoorbeeld belangrijk, zegt de hoogleraar. En een groot bedrijf die 13 ›››

Ik heb wel eens het gevoel dat Drenthe zichzelf aanpraat dat het achter loopt

ADVERTENTIE

Richard Beekhuis

Verzuilde energiewereld versneld laten samenwerken De nieuwe HESI-faciliteit van TNO faciliteert en vergemakkelijkt onderzoek en uitvoering naar alles dat bijdraagt aan de versnelde introductie van slimme energiesystemen op grote schaal. Richard Beekhuis van deze nieuwe TNO-faciliteit in het EnTranCe-gebouw over de noodzaak ervan. „We hebben een elektriciteitsuitdaging en een warmteprobleem. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de uitdagingen in de elektriciteitinfrastructuur, maar ik constateer dat we op het gebied van transisitie van de warmtevoorziening te weinig doen. In Nederland verwarmen we en koken we op aardgas. Dat geheel omzetten naar niet-fossiel, is een hele grote opgave. HESI biedt bedrijven, ondernemers en onderzoekers de kennis en de locatie met alle randvoorwaarden, alle denkbare apparatuur en aansluitingen van gas, water, elektra en slimme aansturingen om samen de zoektocht te versnellen naar hybride oplossingen, naar slimme systemen op grote schaal waar geavanceerde en toekomstvaste ICT-oplossingen een grote rol spelen.” Waarom in Groningen? „In deze regio wordt echt de druk gevoeld om met oplossingen te komen, en de energietransitie vorm te geven. Deze omgeving wil ook een rol

spelen in het energiesysteem van de toekomst en heeft bovendien enorm veel ervaring en kennis die heel goed bruikbaar is.” De zoektocht versnellen, gaat het te langzaam? „Heel veel onderzoeken en pilots zijn voor tachtig procent van hun tijd bezig met de voorwaarden te scheppen voor het onderzoek, en slechts voor twintig procent bezig met het onderzoek zelf. Hier kan iedereen z’n project of pilot voorbereiden en zich daarop concentreren, de overige randvoorwaarden zijn er, dat scheelt enorm veel tijd en geld.” Wat is de uitdaging? „Wij willen toe naar een situatie die je als eindgebruiker nu hebt met je smartphone; een harden software-omgeving waarop jouw slimme energiehuis optimaal op jou is afgestemd, waarbij alle externe factoren geregeld zijn en geborgd,

omdat markt en overheid een netwerk van afspraken hebben om alle voorzieningen mogelijk te maken op eindgebruikersniveau. De partijen in de energiesector staan daar nog heel ver vandaan, omdat ze heel sterk is verzuild, dus de oplossingen die nu gevonden worden zijn dat ook.” „Wij willen van die kleine, losstaande onderzoekjes onder mooie laboratoriumcondities naar grootschalige experimenten onder reële, sterk wisselende omstandigheden, op gebied van elektra en hybride warmtevoorziening. Alle separate onderzoeksgegevens kunnen we mixen en testen onder zeer diverse omstandigheden en condities en ondertussen met andere gespecialiseerde labs in de wereld koppelen, zodat de uitkomsten, kennis en kunde optimaal worden benut. We zijn heel slim in Nederland maar het moet op uitvoeringsniveau nog veel sneller, slimmer en beter.” www.tno.nl

Als alles innovatie is, wat is dan nog het verschil?!

het verschil?” Hoewel beiden een andere definitie van innovatie hanteren, is de conclusie overigens wel hetzelfde. De achterwaartse innovatieven moeten volgens Krebbekx namelijk niet vergeten om af en toe ook voorwaarts te gaan, want: „Anders eindigt het in een lagelonenland en hef je jezelf op.” „Er is bij overheden een diep geloof dat men innovatie kan regisseren, bijvoorbeeld met subsidies.” Daar gelooft Faems niet in. De overheid moet sturen op goede randvoorwaarden als infrastructuur, regelgeving en arbeidsbeleid. „Ik denk dat de overheid overschat welke rol ze spelen in innovatie. We willen geld geven, maar dan moet je wel tot die en die topsector behoren. Silicon Valley was ook toeval en samenloop van om-

10 ›››

standigheden.”

de kar trekt. „Als de voedingsbodem er niet is, dan gaat innovatie gewoon niet lukken.”

Hoewel er geen zorgen zijn over de mate van koplopers, kunnen ze volgens zowel de wetenschap als de praktijk altijd een steuntje in de rug gebruiken. Niet voor niets

In Noord-Nederland zijn er volgens het onderzoek

vroeg de hoogleraar in de laatste Innovatiemonitor ondernemers naar hun ervaringen

van Faems geen significante verschillen tussen

met subsidies. De uitkomst: ondernemers kennen subsidies amper en maken er daar-

provincies of in sectoren. In de zorg innoveert men

om weinig gebruik van. Overigens is er geen rol voor de ideologische kwestie, want ze

net zoveel als in agribusiness; in Drenthe net zoveel

willen volgens Faems best wel subsidie. Graag zelfs.

als in Groningen of Friesland. „Ik heb soms wel het gevoel dat men in Drenthe zichzelf iets aanpraat.

Een groot probleem: de definities zijn regelmatig te specifiek, waardoor ondernemers

Het hele verhaal dat Drenthe achterloopt. Het is niet

zichzelf niet in het plaatje zien. „En die hele administratieve zaak kan ook behoor-

zo dat er in Drenthe iets in de grond zit, dat ervoor

lijk afschrikken en soms frustreren”, weet Joost Krebbekx. Al staat gebrek aan of

zorgt dat het niet lukt.”

rompslomp van subsidie de echte innovatieveling niet in de weg, zegt Rijke. „Als een innovatieve ondernemer een fantastische kans ziet, dan grijpt hij die ook wel zonder

Maar, als je nu, anno 2017, nog niet innoveert, dan

subsidie.”

red je het niet meer, zegt Faems. „Natuurlijk zijn er bedrijven die niet innoveren. De vraag is wel bij

Juist voor de lagen daaronder is subsidie wel een goede extra stimulans voor innovatie,

hoeveel bedrijven dat echt zo is. Dat kan ik namelijk

vindt de laatste. „Toch maar iets innovatiefs proberen, want een deel van de risico’s

niet zeggen.” Wytze Rijke plaatst bij de conclusie van

zijn afgedekt.” Daar sluit hoogleraar Faems zich bij aan: „De aandachtsgroepen zijn

Faems wel een kleine kanttekening. Bij sommigen is

ontwikkelaars en toepassers.” Zij die willen, maar niet altijd (financieel) kunnen of

de noodzaak om te innoveren gewoon niet zo hoog,

durven. „Daar zit het potentieel.”

stelt hij. „Lokale ondernemers als een snackbar hoeven niet zo nodig. Pas als je in de keten op een grotere, internationale markt opereert, moet je continu op verandering inspelen.” „Ik denk wel dat je van toepasser of volger (die innovaties realiseren, nauwelijks ontwikkelen, red.) koploper kunt worden”, stelt Rijke. De groepen moeten zelf beslissen, maar kunnen af en toe wel een steuntje in de rug gebruiken. „Het mag wel een schepje meer. Hoe je dat doet? Je moet ze continu een vette worst voorhouden.” Want vaak durven ze niet, weet Rijke uit ervaring. „Moeten wij die stimuleren?” De ondernemer die zich amper bezig houden met innovatie, maar dat wel zou moeten gezien zijn marktpositie, interesseert hoogleraar Faems eigenlijk niet zoveel. „Als diegene dat zelf niet beseft, dan laat maar. Het is beter dat de niet-innovatieven gewoon uitsterven.” Verspilde moeite. Stop energie in degenen die wel innoveren of de ondernemers die in ieder geval volgen. „Hoe kan je nou afhaken? Ik geloof überhaupt niet zo in die laatste groep.” Joost Krebbekx van Innovatiecluster Drachten vindt dat iedere ondernemer innoveert. Hij deelt op in voorwaartse en achterwaartse innovatie: voorwaartsen bedenken nieuwe producten en diensten, achterwaartsen doen hetzelfde wat ze altijd doen, maar dan goedkoper door te investeren in nieuwe technieken. Met die tweedeling is Faems het overigens niet eens. „Als je het zo breed interpreteert, wordt innovatie nietszeggend. Als alles innovatie is, wat is dan nog

Het geld is er in Noord-Nederland, want subsidiepotjes genoeg.

ADVERTENTIE

‘Sterke punten benadrukken in economisch hart Westerkwartier’ Met vijf grote bedrijventerreinen, dichtbij Groningen en pal bij de snelweg, is Leek het sociaaleconomisch hart van het Westerkwartier. Twintigduizend inwoners, tienduizend arbeidsplaatsen: Wethouder Hans Morssink over het perspectief van de motor van de regio. Hans Morssink „Divers in grootte, branches en samenstelling. Innovatief, relatief veel exporterende bedrijven en voldoende ruimte op korte afstand van Groningen.” Wethouder van Economische Zaken Hans Morssink benoemt vlot de voordelen van het rijkelijk met bedrijven en werkgelegenheid getooide Leek. Door de diversiteit aan bedrijvigheid is Leek goed door de crisisjaren gekomen en dankzij de aantrekkende economie stijgt de belangstelling voor de verschillende bedrijventerreinen weer gestaag. „Niet met grote sprongen, maar de lijn stijgt. Ook op Leeksterveld gaat het na enige rust weer gestaag door met de aanwas van nieuwe bedrijven. Er zijn inmiddels ruim zestig bedrijven gevestigd op dit bedrijvenpark met z’n gunstige ligging: direct aan de A7.” „Wel hebben we besloten een laatste gedeelte van Leeksterveld niet verder in te vullen met nieuwe bedrijven, maar dit deel ten gunste te laten komen

aan de ontwikkeling van een nieuw zonnepark tussen Leeksterveld en de Mensumaweg. Onze inschatting is dat we voor de komende jaren genoeg ruimte hebben, verdeeld over Leek.” Naam en faam „Het mooie is natuurlijk dat we op al die bedrijventerreinen ondernemingen hebben van naam en faam”, vertelt Morssink met gepaste trots. „Of het nu een al lang bestaand bedrijf is als Hunter Douglas, een nog jong maar exponentieel groeiend bedrijf als JC Electronics of een wereldspeler als VCN; ze zitten hier allemaal. Ik ben trots op wat we hier hebben. Het is heel divers: van maakindustrie tot dienstverlening. Dat maakt Leek sterk en het grote aantal arbeidsplaatsen geeft een stevig fundament.” „Verzwak daarom nooit je sterkste punten”, aldus de wethouder. „Straks gaat Leek op in een grotere gemeente en is het niet meer dan logisch dan dat

je samen kijkt naar wat je allemaal in huis hebt; ieder heeft z’n sterke punten.” Betere doorstroming Morssink: „Het komende jaar wordt er hard gewerkt aan verbetering van de bereikbaarheid. Zowel op openbaar vervoersgebied met ruim baan voor de bus, als aan een nieuw transferium langs de snelweg en meer frequentie in de spitsbussen. Aan de andere kant wordt gewerkt aan verbetering van de aansluitingen voor de automobilist naar en van de snelweg.” „Een betere doorstroming kan Leek goed gebruiken, zeker nu de zuidelijke ring van de stad Groningen de komende jaren onderhanden wordt genomen en de stad lastiger bereikbaar wordt. Leek staat er op mobiliteitsgebied dan ook goed voor in de mooie en grotere gemeente Westerkwartier.” www.leek.nl www.leeksterveld.info

De app van de accountant Meegroeien in deskundige informatievoorziening Deskundig, betrouwbaar en dichtbij. Theo Trox, accountant voor de regio met kantoren in Loppersum en Winsum, vindt het tijd voor een eigen app. Een app voor zijn klanten en anderen die nog geen klant zijn: deskundige informatievoorziening voor mensen die ondernemen. Theo Trox „Van schilders of maakbedrijven tot exporterende en sterk op technologie gebaseerde mkb- bedrijven, samenwerkingsverbanden, vennootschappen en zzp-ers; onze klantgroep is divers en in hoofdzaak regionaal. Vanaf 2008 hebben Gerrit Mendelts en ik zijn accountantskantoor in Loppersum samen voortgezet, in 2015 heb ik het bedrijf van hem overgenomen. Sinds twee jaar heb ik ook een kantoor in Winsum, met Kees Douma als eerste aanspreekpunt. We willen er zijn voor de omgeving, dit is ons woon- en werkgebied. Voor de leefbaarheid in onze regio is het van groot belang dat diensten als accountants en administratiekantoren deskundig en dichtbij zijn. Voor iedereen toegankelijk.” Technologie hoort erbij „De dienstverlening wordt meer divers omdat een deel van onze klanten meer verdieping wenst, sneller zicht wil hebben op cijfers en adequaat geïnformeerd wil worden over ontwikkelingen

in weten regelgeving. De vraag wat je klanten nodig hebben, heeft geleid tot de keuze voor een eigen app. Die stappen in technologie om dienst verlening te verbeteren en klanten te ontzorgen, hoort erbij. Het hoort er net zo bij als het kwaliteitsstempel dat je dossiers op orde zijn en je zaken goed geregeld.” „We zijn als accountantskantoor extern intermediair tussen ondernemer en belastingdienst en banken. Intern moet je zorgen dat je aan ondernemers, management en directies van bedrijven tijdig de goede informatie kunt leveren, zodat zij de juiste besluiten kunnen nemen.” Onafhankelijkheid koesteren Blijft uw accountantskantoor onafhankelijk naar de belastingdienst toe of gaat u mee in het zogeheten horizontale toezicht? „Juist die onafhankelijkheid moet je koesteren. Met een gerust hart inzage kunnen geven in je dossiers en een goed contact hebben voor inhoudelijk overleg, is heel gezond en van belang voor je klant. Maar je

Perspectief is een commercieel informatieve rubriek waarin ondernemers en bestuurders gevraagd worden naar hun visie. Welke bewegingen constateren zij binnen hun organisatie, branche en regio? In welk perspectief staan deze ontwikkelingen – op economisch en maatschappelijk vlak – in relatie tot landelijke en globale ontwikkelingen?

bent er in de eerste plaats voor het dienen van zijn belang, daar kan geen misverstand over zijn.” „De verandering van ons vak zit in de manier waarop en in de middelen waarmee je de ondernemer kunt ondersteunen. En in de behoefte om steeds meer informatie te delen op een toegankelijke manier; zie daar het belang van het introduceren van onze app. Zo ontzorgen we een deel van onze klanten die graag via smartphone of tablet informatie van ons verkrijgt en kunnen we makkelijk informatie delen, bijvoorbeeld over de afbouw van pensioenen in eigen beheer. Voor ons als modern accountantskantoor telt dat we meegroeien in een blijvend deskundige dienstverlening en in het bieden van betrouwbare oplossingen voor onze klanten.” Mendelts & Trox Molenweg 58, Loppersum (0596) 572 655 www.mendeltstrox.nl

Tekst en Fotografie: Niek Donker Voor meer info: Siebrand Osinga en Alexander Zijlstra Telefoon: 0512-204109

In de kroeg, aan de eettafel, in de kleedkamer. Je hoort het overal wel eens: ‘Als ik de baas was, dan zou ik het heel anders doen.’ Interessant, maar wij van noordz willen wel eens weten wat en hoe dan. En daarvoor is deze rubriek in het leven geroepen. Om die kroegpraat van een fundament te voorzien. Door Jean-Paul Taffijn, foto Pepijn van den Broeke

als ik warren buffet was...

‘IK ZOU ALS EERSTE PROBEREN DONALD TRUMP TE BEWEGEN AF TE TREDEN’

„Dan heb ik dus een vermogen van 75 miljard dollar. Dat is bizar veel geld. Dat zou ik gebruiken om de grote problemen in de wereld te helpen oplossen. En wel door te investeren in startups. Beter gezegd in clusters van startups, die allemaal delen van de grote problemen met innovaties te lijf gaan. Denk aan de klimaatverandering. Die moeten we tegengaan door een verzameling grote uitdagingen aan te pakken. De energietransitie, verduurzaming, vergroening, vermindering van uitstoot in de landbouw en nog veel meer. Het zijn júist startups die de kracht hebben om innovaties te bedenken die helpen om de uitdagingen het hoofd te bieden en de problemen op te lossen. En die moet je dus ondersteunen, door er vroegtijdig in te investeren. Fintech, ook zoiets. Je ziet de grote problemen op de financiële markt al op ons afkomen. Met blockchain, kunstmatige intelligentie, nieuwe betaalmiddelen. Daar moeten ook allemaal goede oplossingen voor komen. De heel grote bedrijven zijn niet flexibel en wendbaar genoeg om met mooie innovaties te kunnen komen. Je ziet meer en meer dat zij hun research & development onderbrengen binnen startupclusters. Dat is logisch. Het afbreukrisico voor grote bedrijven om innovaties naar de markt te brengen, is te groot. Laat een keer 5 procent van die pogingen slagen. Dat kunnen ze beter aan startups overlaten, die beter ingericht zijn om innovaties wel te laten werken. Heeft ook met de mensen erachter te maken. Wie een serieuze startup opzet, heeft ambitie, drive, de juiste mindset. Ook omdat zulke ondernemers alles te verliezen hebben als het niet lukt. Dat is bij een groot bedrijf anders. Die worden zakelijk geraakt, maar niet privé. Dus, als ik Warren zou zijn, zou ik investeren in heel veel startups, die allemaal met het oplossen van deelproblemen bezig zijn. Met 75 miljard op de bank,

niels palmers

hoeven ze ook niet allemaal succesvol te zijn.

Niels Palmers (25) uit Emmen richtte de

En als een paar doorgroeien naar de Ubers van deze

Young Business Award op, die razendsnel

wereld, dan draai je ook nog een prima rendement.

uitgroeide tot één van de belangrijkste startup-prijzen van Nederland.

Weet je wat ik trouwens als eerste met zo veel geld

Met zijn startup Taxiculinair stond hij

zou proberen? Proberen Donald Trump te bewegen

zelfs in de Sprout 25 onder de 25.

af te treden. Geef ik hem 50 miljard. Hij is ‘maar 4,5 miljard waard’, dat doet-ie vast, prima rendement

(Warren Edward Buffett (87) is een

voor een jaartje twitteren. Trump is desastreus voor

Amerikaans zakenman en investeerder.

ons allemaal, maar voor de startups en innovaties

Hij staat al decennia lang op de lijst van

helemaal. De bescherming van de interne markt

rijkste mensen ter wereld met in 2017 een

frustreert de schaalbaarheid. Het intrekken van het

geschat vermogen van

startupvisum, voor buitenlanders die echt iets

75 miljard dollar.)

toevoegen, is ook volslagen verkeerd.”

16 KORT EN PRACHTIG

DE KOE EET BETER DAN WIJZELF

Mariëtte van Duijn

Foto Jasper Suyk

Tasty Basics trekt een pittige conclusie: „We hebben een uitgekiend menu voor de koe, maar zelf eten we ons ziek.’’ Met andere woorden: aan de koe wordt verdiend, dus dat moet goed….

eruit te concentreren. Het is geprocessed zetmeel en suiker. Het wordt gebruikt om tig andere dingen te maken, zoals koekjes, brood pasta… Als het maar ﬁjn, goedkoop en makkelijk is. Het bestanddeel koolhydraten en suikers erin is ﬂink toegenomen. We zullen er veel meer naar toe moeten dat de grondstoffen natuurlijker worden, zogenaamde whole

Tasty Basics uit Aalden laat een betrekkelijk nieuw geluid in de voedings-

foods; groente, fruit, noten, zaden. Ze zijn beschikbaar, volop zelfs.’’

industrie horen. Het Drentse bedrijf maakt gezond eten op basis van recente inzichten uit de wetenschap die vertellen dat niet vetten maar

Je komt met een steekhoudend verhaal over koolhydraten

koolhydraten de boosdoeners zijn. Koolhydraten belemmeren zelfs het

en suikers, maar hoe overtuig je de consument?

gezond ouder worden. Mariëtte van Duijn, productmanager van

Daar draait het toch om?

Tasty Basics, weet er alles van.

„We laten mensen zo veel mogelijk proeven, ze krijgen iets aangereikt waarvan ze zich beter voelen. Dat stimuleert. Mijn schoonmoeder had

De koe krijgt een uitgekiend dieet en wij niet. De oorzaak?

diabetes 2. Ze is er helemaal af, ze neemt geen brood meer bij het ontbijt en

Van Duijn: „Ons bedrijf heeft een historie in de feed-industrie (diervoerder,

de lunch, maar yoghurt en salade. En TastyBasics uiteraard.’’

red.), die de basis is voor de vlees- en visproductie. We weten daarom hoeveel kennis er is over het optimale voedsel. In de voedingsindustrie

Is marketingcommunicatie misschien niet belangrijker

bepalen de productontwikkelaars wat er moet komen en zij denken in

dan productontwikkeling?

lekker en zoet.’’

„De van ons bedrijf is productontwikkeling, onze kennis is onderscheidend.

Maar eerst even een uitlegvoorbeeld. Over de baby en moedermelk bijvoor-

Maar het verhaal vertellen is belangrijker. Daar gaan we dan ook vanaf half

beeld. Daarin zit alles in de goeie verhoudingen. „Maar ergens op de eerste

oktober uitgebreid mee starten.’’

verjaardag van de baby gaat het fout, want dan komt er taart. Die kennismaking met zoet gaat een rol spelen bij het kind.’’ En daarna spelen nog tal

Voeren jullie strijd met de grote foodproducenten?

van andere factoren een rol.

„Ja, een ongelijke strijd.. Maar over tien jaar roepen we allemaal: hebben wij echt zo veel koolhydraten gegeten? Dit gaat net als met roken. En tegen

De toename van kooolhydraten en suikers in voeding

die tijd ziet de voedingsindustrie er heel anders uit.’’

speelt een rol? „De beschikbaarheid van voedsel vooral. Je gaat de straat op en je kunt

Jullie hebben volgende week een perslunch, maar moet je niet

altijd aan eten komen. Maar wat ook meespeelt is de industrie die ontdekt

met de industrie rond de tafel?

heeft hoe je koolhydraten en andere ingrediënten uit gewone voeding trekt.

„Haha, ja, we doen eerst. We praten wel met verzekeraars en overheden.

Neem maïs, het wordt uit elkaar getrokken om de zetmeel en de suikers

We hebben de pers nodig om de consument voor te lichten.’’

Het doel van startup Watt Car is om Terschelling duurzamer, mooier en schoner te maken. Dat valt te lezen op de eigen site. Watt Car verhuurt op het waddeneiland deelauto’s op groene stroom aan eilanders en toeristen. Hans Werner regelt het allemaal.

„

QUOTE Mijn vader zei: dat wat je wilt gebeurt. En als het niet gebeurt, heb je het niet gewild Gerard de Boer,

”

eigenaar Initio en campagneleider van TopDutch

Wat doet Watt Car precies? „We hebben een autodeelprogramma op Terschelling. We hebben op het eiland vijftig exemplaren van de Nissan Leaf. Toeristen en eilanders kunnen die huren via app of sms, ze huren mobiliteit per minuut. Ze rijden de auto tot waar ze moeten zijn en daarom staan de auto’s ook overal op het eiland. Wie een auto oppikt, krijgt ook meteen een overzicht van de auto: waar die staat, of er schade is en hoe ver je ermee kunt. Het is allemaal zo gebruiksvriendelijk mogelijk en zo wordt het ook ervaren.’’ Loopt Watt Car volgens verwachting? „De opstart heeft langer geduurd dan verwacht. Het moment van breakeven kwam daarmee ook wat verder weg te liggen. Maar het gaat goed, we krijgen steeds meer abonnees. We willen ook naar andere plekken, we moeten nu eerst op Terschelling een goed fundament leggen.’’ Wat zijn de grote obstakels voor Watt Car? „In de beginfase hebben we wat problemen gehad met de it en de dekking van het gsm-netwerk was niet overal even sterk. Onze perceptie was dat juist de toeristen vaak zouden reserveren. Het omgekeerde gebeurde, de eilanders boeken veel vaker. En voor ons is dat goed, want eilanders zijn het hele jaar op Terschelling. Er is in totaal 60 kilometer bestraat wegdek

Foto Pepijn van den Broeke

op Terschelling en er rijden 2000 auto’s rond. Dit is goed.’’ Wanneer is de grote doorbraak? „Elk moment, haha. Het is een langzaam groeiend ding.’’ Hans Werner

KORT EN PRACHTIG

NIET TOERIST MAAR EILANDER RIJDT WATT CAR

SERIOUS GAMING, SERIOUS BUSINESS Games dringen meer dan ooit door in ons dagelijks

leven en het is eindelijk mogelijk om hun effect te meten. Maarten Stevens, mede-eigenaar van gamestudio 8D Games in Leeuwarden, houdt een monoloog over serious gaming.

De belangrijkste technologische ontwikkeling om dit soort games te maken is momenteel augmented reality. Daarmee kun je virtuele elementen plaatsen in de werkelijkheid. Bekendste voorbeeld daarvan is Pokémon Go, dat overal monsters plaatste die je kon vangen met je smartphone. En ook al was dat een spelletje dat bedoeld was als promotie, het zette de gebruikers wel aan om te bewegen. Jongens die anders nooit buiten kwamen, waren nu bijna niet meer thuis te vinden.

Door Wilbert Elting, Foto Pepijn van den Broeke

Voor een aantal van onze klanten maakten we ook al soortgelijke spellen. Voor een project om armoede onder jongeren te onderzoeken, maakten we een virtueel hondje dat de spelers

„Het is nog niet heel lang geleden dat we echt de boer op

door de stad voerde en hen ondertussen vragen over armoede

moesten om te laten zien wat je met serious games kan doen.

liet beantwoorden. En voor afvalverwerker Omrin maakten we

Maar die tijd is nu wel voorbij. Tegenwoordig komen bedrijven

een app die een beetje lijkt op Pokémon Go. Overal in de stad

juist naar ons toe, omdat ze iets met games willen.

legden we virtueel afval neer dat kinderen moesten opruimen

Onze klanten veranderen daardoor ook. Traditioneel werkt

door het naar containers te brengen waar een monster inzat dat

8D Games vooral voor partijen in de zorg en het onderwijs.

groeide van het afval. Die game ging vooral om bewustwording

Daar komen nu ook andere klanten bij zoals het Centraal

maar zou je uiteindelijk door moeten trekken zodat het daad-

Justitieel Incassobureau. Voor hen bouwden we een training in

werkelijk opruimen van zwerfafval loont, bijvoorbeeld door elk

virtual reality (VR).

opgeraapt stuk afval eerst met een foto in te voeren.

Dat meer bedrijven iets met serious gaming willen, komt denk

Daar schuilt direct wel het gevaar in van deze games. Je moet

ik ook doordat ‘gamificatie’ steeds meer gemeengoed wordt in

oppassen dat je de gebruiker niet gaat conditioneren. Ik zie dat

ons dagelijks leven. Als je kijkt naar een app als Strava, waar-

nu al bij mijn dochter van twaalf. Als ik haar vraag of ze haar

mee je fietstochten en hardlooprondjes kan vastleggen, die zit

kamer op wil ruimen, vraagt ze wat ze ervoor terugkrijgt.

bomvol game-elementen. En dat geldt ook voor een website

Terwijl als mijn moeder dat vroeger aan mij vroeg, ik het

als booking.com, waar trucjes uit games worden gebruikt om je

gewoon deed. Die intrinsieke motivatie moet je wel in de gaten

te laten bieden op hotelkamers.

houden. De speler moet het niet alleen doen voor de beloning, maar ook voor het grotere goed.

Je ziet dat de gewenning toeneemt maar tegelijkertijd is er

Dat is wel een dunne lijn waarop je balanceert als gamemaker.

ook een tweede net zo belangrijke beweging. De techniek is de

Met serious games zou je in theorie ook mensen onwenselijk

laatste jaren met sprongen vooruit gegaan. En dat betekent veel

gedrag kunnen laten vertonen. Of het echt zo’n vaart loopt,

voor serious games. Het wordt nu eigenlijk pas voor het eerst

betwijfel ik. Games hebben een groot zelfreinigend vermogen

mogelijk om goed te meten wat voor invloed een game heeft.

door social media. Zodra blijkt dat de intenties niet goed zijn,

De devices waarop het spelletje gespeeld wordt, zijn mobiel.

komt dat wel snel boven water en stoppen mensen met spelen.

Je bent niet meer aan een bureau gekluisterd vanwege de gigan-

Maar goed, het is wel iets om scherp op te zijn.

tische computerkast. Je kan een game echt laten overvloeien in het dagelijks leven.

Al die aandacht voor serious games doet de sector wel groeien.

Dat biedt mogelijkheden als het gaat om de ‘transfer’.

Maar die groei zie ik vooral bij de al bestaande bedrijven.

Met transfer bedoelen we of het gedrag dat we met een game

Het is voor jonge bedrijven namelijk heel moeilijk om overeind

willen stimuleren ook in het echte leven wordt vertoond. In het

te blijven. Dat zien we ook bij de Dutch Games Association

verleden maakten we games waarbij scholieren moesten kiezen

waarvan ik secretaris ben. Veel gamebouwers zijn in de eerste

tussen een appeltje en een frikadel, waarbij je bij de eerste

plaats programmeur. Ze hebben weinig met zaken als project-

harder gaat lopen en bij de tweede langzamer. In de game kiest

planning, verkoop en marketing. Bij 8D Games is dat anders.

iedereen al snel een appel. Maar wat doen ze als ze in de kantine

Mijn compagnon Meint Span houdt zich bezig met het techni-

staan?

sche gedeelte en ik met het zakelijke.

Een mooi voorbeeld van hoe we dat nu wel kunnen meten,

Soms botst dat ook wel eens. Programmeurs willen er altijd het

is een spel dat we maakten voor autistische kinderen. Daarin

maximale uithalen. Ik moet ze dan afremmen. Je kan wel drie

spelen ze dat ze een spion zijn en hun moeder is de spionnen-

weken langer doorwerken en dat het er dan vijf procent mooier

baas. Die geeft hen opdrachten. ‘Vraag hoe het gaat met oom

uitziet, maar de opdrachtgever betaalt geen cent meer. Jonge

Joop’, bijvoorbeeld. De opdracht kunnen ze alleen halen, als ze

bedrijven gaan daar vaak onderuit. Het zakelijke vinden ze

ook daadwerkelijk een gesprekje aanknopen met hun oom.

moeilijk.”

Een gevaar van gaming: kinderen vragen naar beloning na een opdracht

ADVERTENTIE

De betekenis van bentaceren Als je wilt dat je klanten begrijpen waarom je doet wat je doet, moet je jezelf begrijpen. De mannen en vrouwen van Bentacera kunnen dat. Ronald de Jong en Gooitzen Boonstra van Bentacera over jezelf en je organisatie aanpassen aan veranderende tijden.

Ronald de Jong

Gooitzen Boonstra

Het grootste Friese accountantskantoor vertelt u graag dat zij tijd maken voor u, voor de ondernemer. En dat u daardoor meer tijd kunt besteden om te doen wat u wilt doen, om te ondernemen en tijd te maken voor uw bedrijf en uw mensen. Ze noemen het bentaceren, tijd maken voor. Wat ging daar aan vooraf en hoe kijken algemeen directeur Gooitzen Boonstra en mede-vennoot en verantwoordelijke voor de controlepraktijk Ronald de Jong naar het proces dat ze vijf jaar geleden in gang zetten? Een Data gedreven organisatie vereist goede mensen De enorme versnelling in technologie heeft ook voor accountantsbedrijven grote impact; veel werk kan geautomatiseerd, dus wat blijft er over? Dat was in de kern de aanzet om de twee Friese accountantsbedrijven BENT en Acera te laten fuseren. De redenatie is dat je schaalgrootte nodig hebt om voor goede automatisering om te komen tot technologisering van bedrijfsprocessen, van administratieve, boekhoudkundige en ﬁnanciële dienstverlening tot controle van de jaarcijfers aan toe en van daaruit groeien naar een data-gedreven organisatie. De hamvraag is, wat er dan met de mensen gebeurt. Terugkijkend zegt Gooitzen Boonstra: „Die sterke verandering heeft een proces op gang gebracht waardoor we ons anders zijn gaan opstellen. De bevlogenheid is sterker dan ooit, bij iedereen. We weten heel goed waarom we doen wat we doen en wat we daarvoor nodig hebben. Mensen zijn zich sterker gaan ontwikkelen, er is ruimte gekomen voor groei, mensen staan in hun kracht. Ik geloof er in dat je schaalgrootte nodig hebt om ruimte te bieden aan nieuw initiatief en creativiteit. De bevlogenheid die we nu weer in huis hebben, horen we terug

van onze klanten en dat stemt vrolijk.” „Door de interne verandering begrijpen we veel beter wat verandering betekent voor onze klanten. De kernwaarden die we hebben geformuleerd, is de uitkomst van een proces van onszelf, van allereerst de vijftien vennoten en daarna van al onze mensen, 220 in totaal. Betrokken, eerlijk, vertrouwen, kwaliteit en puur zijn woorden die we vanuit onze Friese nuchterheid zelf hebben bedacht, omdat ze ons iets doen, omdat ze ons en ons werk typeren en betekenis geven”, blikt Gooitzen Boonstra terug. Kansen voor specialisten Jullie zijn de grootste accountant van Friesland met zes kantoren. Automatiseer je dat naar één plek? Ronald de Jong: „We hebben die zes kantoren omdat we geloven dat we die nodig hebben om dichtbij al die ondernemers te zitten en dicht op al de netwerken. Zeker vanuit de controle geloof ik heel erg in de mensen die je daarbij nodig hebt, vaste mensen ook vooral, omdat je het samen doet met de klant. Als vennoot wil ik er bij zijn om als ondernemer met de ondernemer aan tafel te zitten en wil ik niet ieder jaar met nieuwe mensen aankomen. Het draait om vertrouwen, het contact en de kwaliteit. Schaalgrootte heb je ook in die zin nodig, zeker omdat we een breed scala van MKB- bedrijven bedienen.” „Een aantal processen zal nog verder automatiseren en juist dat schept kansen voor onze mensen en voor nieuwe mensen. Twee jaar geleden hebben we de eerste stap gezet naar een meer data-gedreven organisatie: dat vergt specialisme van mensen die met hun kennis en creativiteit bijdragen aan de volgende stap. De complexiteit van wetten, regels en kennis brengt meer specialisme met zich

mee, Bentacera is in staat door haar schaalgrootte mensen de ruimte te geven zich te ontwikkelen en te groeien in specialisaties binnen de organisatie.” Bewust zelfstandig Boonstra: „Die schaalgrootte en ruimte beantwoordt ook aan de nieuwe generatie mensen die we nodig hebben in dit vakgebied. Door in te zetten op een sterk sociaal media- beleid, spreken we ook andere mensen aan, die met kennis van andere opleidingen dan gebruikelijk in de accountancy naar ons toe komen. Dat sterkt me in de overtuiging dat we voor de komende jaren relevant zijn. Verandering vereist leiderschap, ook één van de kennisvelden waarop we uitbreiden. Ondernemers die we op leiderschapstrainingen bij elkaar hebben, herkennen elkaars eenzaamheid en de behoefte de zoektochten binnen verandering met elkaar te bespreken. Vanuit de vertrouwensband die we van oudsher met onze klanten delen, kun je nieuwe wegen in slaan.” Nu zelfstandig, straks zelfstandig? „Ja, we zijn de grootste van Friesland en we hebben niet de behoefte verder uit te breiden. Dit is waar we ons thuis voelen, waar we de netwerken kennen en begrijpen wat er gebeurt. Het gaat niet om groei, het gaat om verdieping van de inhoud, betekenis geven en waarde toevoegen aan je klanten”, zegt Gooitzen Boonstra, waarop Ronald de Jong aanvult: „Het gaat er om de tijd te nemen om te doen waar we goed in zijn op onze eigen wijze. Daar hoort bij dat we bewust zelfstandig blijven.”

www.bentacera.nl

“Dankzij subsidie van het SNN geven

Rutger van Zuidam Blockchaingers

wij ons innovatieprogramma een boost.”

Komt jouw innovatie ook in aanmerking voor subsidie?

Foto: Marketing Groningen

Ga naar echteinnovaties.nl voor meer informatie.

Innovaties veranderen het internet vanuit Groningen Zo gaat het wel vaker rond de events die Blockchaingers organiseert. Zoals de hackathons, bijeenkomsten waarop mensen van verschillende achtergronden met een open vizier oplossingen bedenken voor belangrijke problemen. De door Rutger van Zuidam geleide organisatie heeft als doel een beweging tot stand te brengen, om dingen drastisch te veranderen, en om radicale innovaties te bedenken en door te voeren.

Blockchain is de toekomst van het internet. Rutger van Zuidam bereidt die toekomst in Groningen voor. Met een beetje hulp van het Samenwerkingsverband NoordNederland (SNN). Dean uit New York belt zijn moeder: ,,Mam, ik vlieg naar Nederland voor een hackathon.’’ Een dag later belt hij haar opnieuw: ,,Mam, ik heb de hackathon gewonnen. En ik heb ook een baan gekregen bij een groot pensioenfonds. Voorlopig blijf ik hier.’’ Epische meet up in Ridderzaal De hackathon-methode om innovaties aan te zwengelen werkt in drie stappen. Het begint met een voorbereiding, de meet up. Die vond twee weken geleden plaats in de Ridderzaal. ,,Dat was vrij episch, als ik zo vrij mag zijn. Met al die mensen die van heel ver komen omdat ze het zo belangrijk vinden’’, aldus van Zuidam. Tijdens de meet up wordt de agenda gemaakt.

Blockchain is vertrouwen Kern is de blockchain, een systeem dat het mogelijk maakt om alle handelingen op internet veiliger te maken. Het werkt op basis van vertrouwen en ingewikkelde wiskundige formules die het controleren van die handelingen vanzelfsprekend maken.

In april volgt stap twee: de grootste blockchain-hackathon ter wereld. Gewoon in Groningen. Op basis van verschillende thema’s gaan mensen met uiteenlopende achtergronden en interesses met elkaar in de weer om nieuwe dingen te bedenken. Daarna volgt stap drie, de acceleratie. De teams met de beste

Van Zuidam: ,,De voordelen zijn zo groot, dat het niet anders kan dan dat de blockchain gemeengoed wordt. De hackathons die wij organiseren zijn er om partijen samen te laten naden-

ideeën en/of de producten met de beste vooruitzichten om op de markt gebracht te worden, krijgen een zetje in de rug.

ken over de mogelijkheden die dan ontstaan. En om concrete producten – software – te bedenken. Hackers en programmeurs zitten aan tafel met multinationals, mkb-ers en ambtenaren. Dat is de manier om echt verder te komen, om écht radicale innovatie op te tuigen.’’

Zuidams hackathon rondom blockchain, die in korte tijd uitgroeide tot een internationaal vermaard event, brengt dankzij

Dean uit New York is zo’n voorbeeld. Hij deed mee aan een deel van de hackathon dat zich boog over de toekomst van pensioenen. Daar kwam onmiddellijk een startup uit voort in samenwerking met het pensioenfonds dat ook aan tafel zat. Blockchain heeft namelijk de potentie om twee grote problemen voor de branche op te lossen. Ten eerste kan het de kosten voor pensioenfondsen drastisch verlagen, omdat controlerende lagen overbodig worden. Ten tweede biedt het de mogelijkheid tot het individualiseren van de pensioenen, iets waar veel behoefte aan is.

deze methode aan de lopende band innovaties voort. ,,Er zitten een paar heel grote aan te komen, die ik nog even onder de pet houd.’’ Altijd lossen de innovaties problemen op en zijn ze maatschappelijk relevant. En ze zijn schaalbaar; ze kunnen zo naar het buitenland worden uitgerold. ,,Dat vergeten veel bedrijven en overheden nog wel eens: het internet kent geen grenzen. Alles wat we hier bedenken, is in alle landen van toepassing.’’

De rek is er nog lang niet uit voor Blockchaingers en het hele ecosysteem dat Rutger van Zuidam en de zijnen opzetten. ,,Het wordt steeds meer mensen duidelijk dat startups nodig zijn om dingen echt te kunnen veranderen. Grote bedrijven en overheden kunnen veel, maar radicaal innoveren niet. Toch zullen ze wel moeten. De samenwerking die wij tot stand brengen, helpt hen daarbij. Dit is een beweging die niet te stoppen is. Mensen zien hoe gaaf het is en nemen steeds vaker de stap om naar Groningen te komen om het te ervaren. Nee, wij zijn nog lang niet klaar.’’

Over SNN Het SNN biedt subsidiemogelijkheden - zoals de Call Kennisontwikkeling - voor ondernemers, particulieren, kennisinstellingen, wooncorporaties en maatschappelijke organisaties. Op deze manier stimuleert, faciliteert en verbindt het SNN ambities die zijn gericht op de ontwikkeling van Noord-Nederland. Binnen het SNN werken de drie noordelijke provincies Drenthe, Fryslân en Groningen samen. Voor de periode 2014 tot 2020 is vanuit het Europees subsidieprogramma OP EFRO 122 miljoen euro beschikbaar voor innovaties in het mkb en de koolstofarme economie. De Call Kennisontwikkeling is een subsidie voor mkb’ers in Noord-Nederland die hun kennispositie

Het zijn precies deze kenmerken die het mogelijk maakten om subsidie te krijgen van Call Kennisontwikkeling van het SNN.

willen versterken door samen met andere ondernemers en/of kennisinstellingen nieuwe kennis aan te boren, te genereren en naar binnen te halen. Zij kunnen binnen de Call Kennisontwikkeling subsidie ontvangen voor het anders benutten en beter verbinden van

Van Zuidam: ,,Die subsidie was zeer welkom. Wij kunnen er ons innovatieprogramma een boost mee geven en zorgen voor continuïteit ervan.’’

netwerken en netwerkstructuren. Of voor onderzoek en kennisuitwisseling met maatschappelijke meerwaarde en innovatief perspectief.

Dankzij subsidie SNN verder Maatschappelijk verantwoord, schaalbaar, in samenwerking.

Komt jouw innovatie ook in aanmerking voor subsidie? Doe de gratis online quickscan op www.echteinnovaties.nl

HET GROOTSTE BUSINESS INSPIRATIE EN INNOVATIE EVENT VAN NOORD-NEDERLAND

Keynotespreker Trendship

FREEK VERMEULEN

Keynotespreker Trendship

BEN CASNOCHA

Associate Professor of Strategy and

Bestselling auteur en entrepreneur in

Entrepreneurship London Business School

Silicon Valley

Keynotespreker Trendship

Dagvoorzitter Trendship

MAURICE CONTI

DIONNE STAX

Designer, futurist, innovator en CIO van Europa’s

Journalist en presentator

eerste moonshot factory Telefónica Alpha

NOS Journaal

19 OKT. 2017 MARTINIPLAZA GRONINGEN 3 KEYNOTES

40+ INNOVATIES

1500+ BESLISSERS

DE GROOTSTE GEVAREN VAN INNOVATIE

Natuurlijk moet je innovatie aanjagen, vindt Gea Vellinga van Innovatie

spotter. Maar, wees je als ondernemer wel bewust van de gevaren die focus op innovatie met zich mee kan brengen. noordz zet zeven ‘bedreigers’ van innovatie op een rijtje. Door Karlijn ter Horst, illustratie Job van der Molen

gevaar 1

digitaal hrmsysteem. Je denkt dat het een goed systeem is; een klant is

Onvoldoende oog voor concurrentie

geïnteresseerd. Maar uiteindelijk, aan het eind van het offertetraject,

„Een potentiële klant van een nieuw product heeft vaak een ander beeld

gaat de deal toch niet door. De hrmafdeling denkt namelijk, wanneer ze

van een mogelijke concurrent dan de ondernemer zelf. Je kunt als onder

lucht krijgen van de plannen van de directie: hallo, ons werk, straks staan

nemer wel denken: oh, dit is geen concurrent. Maar als een klant daar

we op straat. Interne krachten kunnen ertoe leiden dat je uiteindelijk geen

anders naar kijkt, dan heb je er toch een concurrent bij. Zoek dus naar

product aan de man kunt brengen. Hoe eerder je die blokkades in de gaten

bedrijven die in jouw vakgebied iets vergelijkbaars doen. Dat doe je vooral

hebt, hoe minder tijd je kwijt bent en hoe meer kans op slagen er is.

door met klanten om tafel te gaan. Dat kan heel lastig zijn, hoor. Maar als

Houd rekening met randvoorwaarden van je product.”

je ernaar vraagt, blijkt er toch bijna niemand te zijn die nee zegt. Je moet

gevaar 5

risico omdraaien naar een kans.”

Te veel willen innoveren

gevaar 2

„De kosten gaan altijd voor de baten uit. Kijk of je innovatie terug kunt

Zelf invullen wat je klant wil

verdienen. En doe niet te veel in één keer.

„Dit lijkt een open deur, maar het gebeurt vaker

Grote bedrijven als Philips zetten ook kleine

dan je denkt: zo maar vanachter een bureau

stapjes. Bij ieder stapje verdienen ze er namelijk

op een zolderkamer van alles bedenken.

wel iets aan. En de klant nemen ze langzaam

Maar daarmee heb je geen idee hoe je klant tegen de markt aankijkt. Wie wil waarvoor eigenlijk betalen? Wederom geldt: ga met je klant om tafel en zoek het uit. Ga dan wel met de juiste doelgroep in gesprek en heb oog voor het gedrag van jonge mensen met ambitie. Minder voor de bezwaren van de gevestigde orde.”

gevaar 3 In de verkeerde laag in de keten zitten

Als je kleine stapjes doet, kun je het met eigen geld betalen

aan mee. Iedereen roept wel dat disruptieve innovatie moet, maar dat is maar een heel klein deel van de ondernemers gegeven. Als je kleine stapjes zet, kun je innovatie bovendien vaak met eigen geld betalen. Stop ook met dingen die niet werken in je bedrijf. Dat is soms lastig, want het kost tijd om dat te ontdekken.”

gevaar 6 Blijven hangen in je eigen belevingswereld „Als je echt iets wil op het gebied van innovatie,

„Kijk wie dezelfde doelgroep als jij bedient en

is het een groot gevaar om in je eigen belevings

probeer samen te werken, in plaats van die

wereld blijven zitten. Je ziet het bijvoorbeeld

doelgroep zelf te benaderen. Veel bedrijven zien

met studenten. Die komen allemaal met een

een eindgebruiker als hun klant. Maar het is lastig om alles tot je klant te

oplossing voor studenten. Opnieuw een bekende open deur, maar wel één

rekenen, want dan zie je een marktpositie waarvoor je wel miljoenen

die we regelmatig tegenkomen.”

nodig hebt om te kunnen realiseren. Dat hebben bedrijven vaak niet door als ze met innovatie bezig zijn. De truc is een stap hoger in de keten: niet

gevaar 7

een product voor de eindgebruiker, maar een product dat complementair

In je eentje innoveren

is aan een vergelijkbaar product. Je kunt beter meeliften dan concurrent

„Alleen zitten prutsen is fout. Zorg dat je in vier posities voorziet als je

worden. Je kunt beter met één groot bedrijf onderhandelen en daar omzet

gaat innoveren: technologie, marketing, organisatie en een extern netwerk.

uithalen. Durf dus je businessmodel over de kop te gooien.”

Waak voor het uitvinderssyndroom. Dan bestaat het gevaar dat je in je eigen bloedgroep blijft hangen. Als je wilt innoveren, moet je ook op een

gevaar 4

slimme manier de markt benaderen. Dat is een vak, niet iets wat je er even

Onzichtbare blokkades

bij doet. Je moet als techneut samenwerken met iemand die een idee heeft

„Er zijn vaak blokkades in je markt, die ondernemers op het eerste oog niet

van de markt.”

zien of verwachten. Een voorbeeld: je brengt een offerte uit voor een

DATA NEMEN NOOIT VOLLEDIG REKRUTERING OVER

Hoe koppel je de juiste persoon aan zijn ideale functie?

Dat gebeurt vooral door recruiters, experts, intercedenten. Maar zou het niet met behulp van data kunnen? Jellow in Groningen experimenteert ermee.

Door Jean-Paul Tafﬁ jn, foto’s Pepijn van den Broeke 29 ›››

JONGEONDERNEMERSPRIJS.NL

UITREIKING JONGE ONDERNEMERSPRIJS MET MARK TUITERT “Hoe hij zelf ondernemer werd na Olympisch goud”

Bezoek de uitreiking van de Jonge Ondernemersprijs! De JOP is partner van Trendship 2017, het grootste business inspiratie en innovatie event van Noord-Nederland. Kom naar de uitreiking van de JOP, verken de 2000 m2 Playground met ruim 40 innovaties én bezoek de afterparty van Trendship.

De Jonge Ondernemersprijs stimuleert en staat voor ondernemerschap, in het bijzonder jong ondernemerschap. De JOP biedt een podium voor jonge en succesvolle ondernemers. Mede vanuit hun creativiteit en innovatiekracht zijn zij in staat om blijvende verdienmodellen te realiseren die economische groei en werkgelegenheid met zich meebrengen. Dit heeft een inspirerend effect op Noord-Nederland.

ONTVANGST: 15.30-16.00 UUR

PROGRAMMA: 16.00-17.00 UUR

Sponsoren:

DE JOP NODIGT JE UIT! BEVESTIG JE KOMST VIA: jongeondernemersprijs.nl

UITREIKING NOORDELIJKE INNOVATIE AWARD POWERED BY: SNN

functie op deze manier te vullen. Gewoon omdat er zo veel verschillende eisen zijn, zo veel verschillende werkplekken, zo veel eigenschappen die je vindbaar moet maken.” De uitdaging zit in de ‘zachte kant’. Om data het werk van koppelen van vraag en aanbod te laten doen, zijn enerzijds profielen van kandidaten en anderzijds door de werkgever gevraagde eigenschappen nodig. De profielen die je wilt zijn zo uitgebreid dat elke zoekterm van een werkgever de juiste resultaten oplevert. „Op basis van opleiding, werkervaring, adres en dat soort harde gegevens is dat makkelijk. Dat gebeurt overal. Maar je wilt ook kunnen selecteren op karaktereigenschappen, op hobby’s misschien wel, blik op het leven. Die zachte componenten laten zich maar lastig labelen. Ook al omdat je snel in het grensgebied van de privacy komt.” Het uitbreiden van de profielen met die zachte eigenschappen is dus de crux. Jellow doet dat door middel van persoonlijkheidstests. „We zijn nu druk met de vraag: wanneer worden de persoonlijkheidskenmerken die daaruit komen relevant voor de opdrachtgever. Waar zoekt die op?” Data zat, maar welke zijn belangrijk? Voor voetbalbond KNVB en sportkoepel NOC-NSF bracht Jellow die experimenten in de praktijk. Kleine persoonlijkheidstests werden aan het profiel toegevoegd. Over persoonlijke drijfveren onder meer. „Een psychologische test waar ook een rapportje uitrolde. Dat lijkt zeker te helpen. De vraag die we nu onderbouwd moeten beantwoorden, is: merkt de opdrachtgever dat ie betere resultaten krijgt dankzij onze methode. We moeten het nog wel even keihard aantonen.” De ontwikkelingen staan niet stil. Elke rekruteerder wil ‘meer met data’. 26 ›››

Jellow ook. Om een snellere match te kunnen maken. Om te voorkomen dat

Het uitzicht is adembenemend vanaf het dak van startup-walhalla The Big

bakken met sollicitatiebrieven moeten worden doorgeworsteld, om ervoor

Building in Groningen. De hoogte ook. Daar in de diepte lopen, fietsen en

te zorgen dat met één druk op de knop de vijf ideale kandidaten boven-

rijden mensen. Van hun werk, naar hun werk. Allemaal hebben ze hun baan

drijven.

gekregen dankzij mensen die vonden dat zij goed bij de functie passen. Maar wat als we een sloot data inzetten om die koppelingen te maken. Zou dat niet net zo goed werken? Of zelfs beter?

Lars Evers vraagt zich af of het ooit zo ver komt. „Het gaat snel en we raken steeds verder, maar er is een aantal dingen dat data niet kan. Zoals aanvoelen of een kandidaat bij de werksfeer in een bedrijf past. Zoals ik er nu

Hierover denkt Big Building-bewoner Jellow, dat via een uitgebreid plat-

tegenaan kijk, blijft daar uiteindelijk een menselijke factor van belang.”

form freelancers aan opdrachtgevers koppelt, al een tijd na. Net als velen in de wereld van uitzenden, detacheren, en rekruteren. Het ei van Columbus is

Jellow zet de experimenten gewoon voort, omdat deze techniek misschien

nog niet gevonden. Maar we komen wel steeds dichterbij. „Toch vraag ik me

niet de totale rekrutering overneemt, maar het proces wel een heel stuk kan

af”, zegt Lars Evers, mede-eigenaar van Jellow, „of het ooit helemaal gaat

vereenvoudigen. „Je kunt ermee een eerste schifting maken. Ik zeg altijd:

lukken zonder tussenkomst van mensen.”

je moet niet met hagel op potentieel nieuw personeel schieten, maar gericht. Als je weet waar je moet zoeken en welke zoektermen van belang

Er zijn partijen die dat proberen en er al een heel eind mee zijn. Harver bij-

zijn, dan kom je een heel eind. En dat is precies waar we aan werken.”

voorbeeld boekt vooral in de callcenterbranche resultaat. Het Amsterdamse bedrijf bouwde een systeem dat kandidaten kan testen op hun geschiktheid voor de vacature. Door middel van puzzels en quizzen, en door middel van een virtuele, realistische rondleiding door hun toekomstige werkplek. De scores die de kandidaten halen, worden aan hun profiel toegevoegd, en zo kan gericht gerekruteerd worden. In Rotterdam werkt Vonq er op een andere manier aan. Het maakt marketingcampagnes die op basis van data beter in staat zijn de geschikte kandidaten voor vacatures te bereiken. Het bedrijf weet bijvoorbeeld op welke kanalen it’ers vooral kijken, of waar je moet zijn voor docenten. Young Capital is er ook mee bezig. De Talent Scan stelt het bedrijf in staat te selecteren op persoonlijkheidskenmerken. En zo bestaan er meer pogingen om data gedreven betere matches te maken. „Dat is een prachtige ontwikkeling, die goed werkt in specifieke branches. Maar als je breder gaat, krijg je een probleem. Het is onmogelijk om elke

Data kan niet aanvoelen of kandidaat past bij werksfeer in bedrijf

ADVERTENTIE

Jasper Gevers

Foto Jan Willem van Vliet

‘Mag u alles vragen aan uw klant?’ Mag u bij uw klanten informatie opvragen die u niet nodig heeft om de opdracht uit te voeren? Wat mogen bedrijven aan persoonsgegevens vragen en bewaren? De Wet bescherming persoonsgegevens wordt vervangen door een nieuwe wet. Jasper Gevers, advocaat Privacy en IE bij De Haan Advocaten & Notarissen, legt uit wat dit betekent.

Informatie is tegenwoordig heel waardevol. Hoe meer u weet over uw klant, hoe gerichter u deze klant kunt benaderen om uw producten en diensten aan te bieden. Maar mag u zomaar alles vragen en gebruiken? Per 25 mei 2018 is er een nieuwe wet die geldt in de hele Europese Unie: de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Deze AVG moet het voor zowel bedrijven als consumenten duidelijker maken. Transparan tie is belangrijk. Een klant moet worden geïnfor meerd over wat er met zijn persoonsgegevens gebeurt, en dat allemaal in eenvoudige en duidelijke taal. Wat verandert er? „Dat is een goede vraag die heel uitgebreid beant woord kan worden. In het kort komt het erop neer dat de nieuwe wet duidelijker en concreter is omschreven. Bovendien zijn de boetes bij het niet juist naleven van de regels hoger, en kunnen ze sneller worden opgelegd”, stelt Jasper Gevers. „Bedrijven mogen wel vragen naar informatie, maar die informatie mag niet zomaar vast gelegd en gebruikt worden. Een klant hoeft niet alle informatie te geven bij het afsluiten van een abonnement of het kopen van een product. Is de informatie niet van belang om het product te kunnen leveren, dan mag een bedrijf deze informatie niet zonder toestemming van de klant opslaan en gebruiken.” Legitimatiebewijs Een goed voorbeeld is de kopie van een

legitimatiebewijs. Een telefoonaanbieder vraagt hierom bij het aangaan van de overeenkomst. Hotels doen dat ook als een klant gaat inchecken. De eerste partij mag het wel als de pasfoto en het burgerservicenummer worden afgeschermd, maar de laatste niet. “Als gast van een hotel kun je wel de vraag krijgen om je legitimatiebewijs te tonen, maar verder ben je dus tot niets verplicht. Dit ter voorkoming van identiteitsfraude.” Het wordt straks van groot belang dat bedrijven kunnen bewijzen dat zij geldige toestemming hebben gekregen van de klant. Bovendien moet het voor klanten net zo makkelijk zijn om hun toestemming in te trekken, als dat ze toestem ming geven. Dit is een belangrijk punt voor een ondernemer, want die dient zelf een overzicht bij te houden van alle verwerkingen van persoons gegevens. En hij moet kunnen aantonen dat er toestemming is gegeven door de klant. Social Media Social Media is niet meer weg te denken in de hedendaagse samenleving. De informatie die gebruikers van bijvoorbeeld Facebook, Twitter en LinkedIn delen, is van grote waarde voor com merciële partijen. „Facebook is openbaar. Het is voor bedrijven aantrekkelijk om deze informatie te gebruiken, maar dat mag niet zomaar. Ook hier geldt weer dat er toestemming moet worden gege ven door de klant voordat deze informatie wordt gebruikt voor commerciële doeleinden.” Dat de klant aan Facebook toestemming heeft gegeven om de gedeelde informatie te gebruiken,

is onvoldoende. De klant kan verzoeken zijn persoonsgegevens aan hem te leveren, aan te pas sen of te verwijderen uit de data van bedrijven. Bedrijven zijn verplicht hieraan medewerking te verlenen, ook onder de AVG. Goed advies De nieuwe wetgeving gaat volgend jaar in en zal ongetwijfeld veel vragen oproepen, denkt Gevers. „De wet is nieuw en nieuwe regels kunnen op verschillende manieren worden uitgelegd. Er zijn veel variabelen die daarop van invloed zijn, en dat zorgt bij veel bedrijven voor onduidelijkheid. Het is van belang dat bedrijven zich goed laten informeren. Veel bladen en internetsites schrijven over de nieuwe wet, maar er is nog weinig concre te en juiste informatie te vinden.” Er is volgens Gevers veel mogelijk, als je het maar op de juiste manier regelt. „Zo gelden straks ook specifieke regels voor het vastleggen van gegevens in personeelsdossiers van werknemers. Wij zien nu al een duidelijke toename in de vragen aan onze IT en privacyspecialisten. We adviseren veel bedrijven, maar ook particulieren, zodat zij weten wat wel en niet mag. Meestal kunnen we in een kort gesprek al aangeven wat de aandachtspunten zijn, en kan de ondernemer met een paar kleine aanpassingen door met ondernemen zonder on nodige boetes te riskeren.”

www.dehaanlaw.nl

gevolgd. Dat was een soort toegepaste statistiek, waarbij je op basis van datasets vergelijkingen moest schatten voor economische grootheden. Bijvoorbeeld: de importen zijn gelijk aan die van vorig jaar plus 0,6 maal de groei van het nationaal inkomen. Een beetje wat het Centraal Planbureau doet.

Onze hoogleraar hamerde er daarbij op dat we eerst een theorie moesten hebben (in dit geval: waarom de importen een relatie zouden hebben met de groei van het nationaal inkomen) en dan pas berekeningen moesten gaan maken. Daarvoor was ook een praktische reden. Ik studeerde in de jaren tachtig, en de berekeningen, uitgevoerd op een ontzagwekkende computer in de kelder van de universiteit, konden tientallen minuten duren.

Die praktische beperking is verdwenen, en het gevolg is dat we tegenwoordig in staat zijn om statistische verbanden te vinden in datasets, zonder dat daar een theorie onder ligt. U kent het wel van webwinkels: ‘Dit is misschien ook interessant voor u.’ Als ‘dit’ een boek is over een onderwerp waarover ik al meer boeken heb gekocht: vooruit. Maar als het een malt whisky is, terwijl ik bij die webshop alleen maar boeken koop, dan begin ik me wat ongemakkelijk te voelen. Wat weten ze allemaal van me? En vooral: hoe komt het dat mensen die geschiedenisboeken lezen ook malt whisky drinken?

Om met dat laatste te beginnen: dat weet die winkel niet. Het is een statistisch verband, dat

COMPUTER ZEGT NEE

Als ik op restaurants zoek, krijg ik andere resultaten dan mijn zoon

gevonden is in een databerg. Big data, noemen we dit soort analyses ook wel. Op basis van big data worden algoritmes geformuleerd. Een algoritme is een beslisregel, een als-dan opdracht. In dit geval: als iemand een geschiedenisboek koopt, biedt hem dan een malt whisky aan. En daarmee is ook de eerste vraag beantwoord. De winkel hoeft op dat moment alleen maar te weten of ik aan de als-dan voorwaarden voldoe.

Uiteraard is dit een voorbeeld van een uiterst simpel algoritme. Datareuzen als Google en Facebook combineren duizenden ‘datapoints’ die ze van mij hebben om tot een gepersonaliseerde beslissing te komen. Concreet: als ik bij Google zoek op ‘restaurants Amsterdam’ krijg ik andere resultaten te zien dan

wanneer mijn zoon dat doet (en als ik dan één van die restaurants aanklik is er weer een datapoint

Ronald Mulder Ondernemer en econoom. Man van weinig woorden.

bijgekomen; het systeem heeft bijgeleerd).

Er ligt geen theorie onder de ‘voorspelling’ van Google. Ze is puur gebaseerd op statistische verbanden. Is dat erg? In de genoemde voorbeelden niet. Maar er worden ook minder onschuldige beslissingen genomen door algoritmes. Alle banken werken bijvoorbeeld hard aan systemen om aanvragen voor kleine bedrijfskredieten volautomatisch af te handelen. Niemand die u straks kan

@ronaldmulder

vertellen waarom uw aanvraag is afgewezen. ‘Het spijt me, het systeem zegt nee.’

En zo gaat het straks ook bij het aanvragen van een verzekering, of van een visum voor een bezoek aan de VS. ‘Sorry, statistisch gezien vormt u een te groot risico.’ Maar waarom, dat kan niemand uitleggen.

Mijn oude hoogleraar zou er geen punten voor geven. En terecht.

COLUMN

Op de universiteit heb ik ooit het vak ‘Economische Modellen’

ADVERTENTIE

Erwin Middelbos

Elektrische auto? Kijk verder dan de actieradius!

De Zero emissie specialist:

Het principe van de elektrische auto is meer dan een eeuw oud. Nu pas zetten we vol in op ontwikkeling en gebruik. Wat betekent elektrisch rijden, waar gaat het naar toe, wat zijn de valkuilen? Zero emissie specialist Erwin Middelbos van ABD Renault wijst de weg. “Het maximale er uit halen, is voor mij sport.”

„Ik geloof heilig in de toekomst van de elektrische auto om zero emissie te helpen bereiken. In 2011 reed ik voor het eerst elektrisch en sindsdien hebben we een enorme stap gemaakt.” Erwin Middelbos is ABD’s specialist Zero Emissie en accountmanager zakelijke markt. „De kennis over diesel en benzine heeft zich in de loop van vele decennia gevormd, pas de laatste jaren is de elektrische auto in ontwikkeling. Ik deel m’n kennis met ondernemers en particulieren, omdat er veel onbekend is en je weet, onbekend maakt onbemind. Daarom hebben veel mensen last van laadstress.” Wat bedoel je? „We hebben in Nederland en in Friesland heel veel laadpunten, maar als je mensen vraagt waar in hun buurt een laadpunt is, hebben ze geen idee.” Middelbos tovert een digitale kaart op het scherm met alle laadpunten van Nederland, en ja hoor, het zijn er vele duizenden. Laadpunten die openbaar zijn en waar je zo naar toe kunt; via apps is te zien of een laadpunt op dit moment beschikbaar is of niet. „Verdiep je je in elektrisch rijden en in het laden, moet je je de vraag stellen waar het eigenlijk om gaat. Wat ga je laden, hoe snel kun je een batterij laden, wat voor soort batterij van hoeveel kilowatt ligt er in je auto, is die batterij wel te laden? Talloze vragen waar weinig mensen een antwoord op hebben. Een batterij is een verzamelnaam, er zijn verschillende soorten met verschillende vermogens. Hoe groter het vermogen van een

accu, hoe langer het duurt voor hij opgeladen is. Praktisch: een batterij die echt helemaal leeg is, wat in de praktijk niet voor zal komen, met een vermogen van 40Kw laad je nu thuis in ongeveer 10,5 uur volledig vol, bij een snellaadpunt is dit te reduceren naar ongeveer 30 minuten.” Meer vermogen, sneller laden. „Niet ieder laad punt heeft hetzelfde vermogen, snelle laadpunten zijn er niet veel. De vraag is, wat heb je functio neel nodig, waar gebruik jij je auto voor? Met elektrisch rijden ga je anders rijden dan je gewend bent. Voor mij is het pure sport zo efficient mogelijk te rijden, m’n meters geven aan hoe zuinig ik rij, hoe ver ik kan komen. Met elektrisch rijden word je je heel erg bewust van de rol die je hebt als chauffeur op de prestatie van je auto: tachtig procent van de prestatie wordt beïnvloed door jouw rijstijl.”

hebt van 100 Kw, maar vraag jezelf af wat je daar mee moet, alleen de laadtijd is werkelijk enorm, thuis krijg je zo’n vermogen al helemaal niet gela den. Heb je het nodig? Absoluut niet.” Een zo klein mogelijke batterij is dus interessanter? „Hoe kleiner en vooral efficiënter zo’n batterij, hoe beter bruikbaar, hoe makkelijker, sneller en op meer punten onderweg te laden. Meer ver mogen heb je zelden nodig. Daarbij komt dat het vermogen qua laden mede bepalend is: de zoge heten kameleonlader van Renault is een lader die meedenkt over de input aan elektriciteit, de snel heid en efficiency waarmee hij geladen wordt.” Waar gaan we naar toe? „Eén van die ontwikkelingen is de keuze tussen een huur of koopoptie van de batterij. Huren scheelt in de aanschaf van de auto en biedt je het comfort van zekerheid. Het gaat nu snel en dat kan niet anders als je bedenkt dat Renault meer dan zes miljard euro in ontwikkeling van elektri sche auto’s heeft gestopt. We hebben één van de eerste bedrijfswagens die volledig zijn ontworpen als elektrisch en inmiddels kun je via apps je auto beheren en opladen. Ik denk dat we op iets langere termijn anders gaan laden, bijvoorbeeld doordat het gebeurt als je over bepaalde rij stroken rijdt door middel van inductie. Voor de nabije toekomst zijn laadstations gepland die al met 100Kw/u worden geladen. Het gaat dan bijna net zo snel als het tanken van brandstof.”

Kom je wel ergens met een elektrische auto? „Dat is een van de mooiste fabels, de actieradius. In 2011 had ik moeite om een paar keer van Dokkum naar Drachten te rijden. De meeste elektrische auto’s van nu kunnen meer dan 250, 300 kilometer rijden, in 2022 is de gemid delde actieradius voor Renault ZE al 600 km, hoe vaak doe jij dat op een dag? Kijk verder dan de mogelijke actieradius!”

Hoe interessant is het? „Aandacht voor en beleving van het milieu neemt steeds verder toe. Financieel is een elektrische auto nu het meest interessant voor de zakelijke rijder, het is fiscaal op veel vlakken aantrekkelijk. De particulier profiteert vooral van geen wegen belasting en lagere verbruikskosten. Om te begrij pen welke voordelen elektrisch er voor je zijn als ondernemer in jouw situatie, is het zaak kennis op te doen. De uitdaging met elkaar te kijken naar wat je nodig hebt en te sparren over de mogelijk heden, is het leukste om te doen.”

Waar gaat het wel om? „Het gaat om het soort en het vermogen van de batterij. Het klinkt geweldig als je een batterij