september | editie DRENTHE
iedereen boven de 30 is immigrant in de onlinewereld gerard duursma
ADVERTENTIE
2
QNH Consulting Noord
Stem business en IT naadloos op elkaar af Onze samenleving digitaliseert steeds sneller, oceanen van data worden informatie. De vraag is wel hoe je dat allemaal voor elkaar krijgt. Wie de weg weet in het IT-oerwoud van snelle transformatie, virtualisatie, cloud en andere thema’s die ook in de zakelijke markt het verschil maken, heeft het voor het zeggen. „Als je deskundigheid op alle it- thema’s in huis hebt, kun je synergie-voordeel halen”, volgens QNH Consulting Noord aan de Friesestraatweg in Groningen. „Het gaat steeds meer om informatie die verkregen wordt uit digitale data; de herkomst daarvan zoals clicks op websites of aanlevering via sensoren, is minder belangrijk. De data wordt verzameld en opgeslagen in de (hybride) cloud, van daaruit ontsloten en omgezet naar informatie aan de hand van analyse. Die business-analyses stellen de klant in staat om informatie te gebruiken voor hun marketing- en salesdoeleinden.”
Bewezen strategie in synergie is een van de credo’s van QNH, dat in de landelijke schijnwerpers staat met de nominatie voor een partnerproject, waarbij samen met NDC mediagroep en Bossers & Cnossen het redactiesysteem van de uitgever naar de cloud werd gemigreerd. Daardoor zijn de dagelijkse edities van de kranten nu met hoge snelheid gegarandeerd. ”Migratie naar de cloud in welke vorm dan ook, is een van de thema’s die nu sterk in de belangstelling staat”. „Bedrijven hebben early adaptors nodig om ze te helpen bij de keuze voor een private, een public of een hybride cloud. Het helpt
als je vanuit je ervaring met migraties bedrijven kunt adviseren.” „Veel IT afdelingen van bedrijven zijn niet echt veranderingsgezind en minder goed in staat om de digitale transformatie te realiseren. Hun focus ligt op adequaat beheer en operations, innovatie is een ondergeschoven kindje. QNH integreert innovatie, optimalisatie en geautomatiseerd werkplek- en serverbeheer. Wij zijn daarnaast gespecialiseerd in het rationaliseren van het applicatielandschap, applicatie-virtualisatie en het beschikbaar stellen van applicaties aan eindgebruikers.” „Een ander wezenlijk thema voor veel bedrijven is de slag met mobiel en apps. Mobiele devices hebben het brein van mensen opnieuw geprogrammeerd, de smartphone of tablet wordt momenteel voor van alles gebruikt; van het weer en flitsermeldingen tot aan het regelen van bankzaken. Mensen verwachten dat ze informatie kunnen krijgen waar en wanneer ze het willen en dat heeft veel gevolgen voor de beveiliging van informatie op devices. Wij koppelen, beveiligen en managen devices, waarbij de rol van apps zeker in de business-to-business-markt steeds belangrijker wordt: ‘Bring Your Own Device’ wordt steeds vaker ‘Bring Your Own App’. „Samen de business van de klant in goede banen leiden, dat is wat we graag doen. Want het is essentieel dat business en IT naadloos op elkaar zijn afgestemd om aan wensen en behoeften te voldoen.”
Geef je nu op voor ons programma!
Ondernemer en GROEIEN met je bedrijf? OndernemersFabriek Drenthe VERBINDT SAMEN groeien naar succes!
WWW.ONDERNEMERSFABRIEKDRENTHE.NL info@ondernemersfabriekdrenthe.nl @ofdrenthe
© TOP PROGRAMMA
03
EEN ONDERNEMER HAD YOURI LATEN TURNEN V
anaf nu verschijnt noordz maandelijks. Deze bijlage gaat over ondernemen en zo nu en dan
over leiderschap en management. Maar ondernemen is wel iets heel anders dan leiding geven of managen. Hoe dat te duiden valt? Het verschil is misschien nog wel het best aan te geven met wat turner Youri van Gelder over kwam. Die werd op de Olympische Spelen naar huis gestuurd terwijl een begeleidingsteam jaren lang bezig was geweest om hem te laten excelleren in Brazilië. Een echte ondernemer had hem, wat er ook gebeurd was, laten turnen. Daarop was de hele begeleiding immers ingericht. Natuurlijk is hij tegen alle afspraken in op stap geweest en natuurlijk had hij regels met voeten getreden. Maar vanwege dit soort uitspattingen had hij juist een begeleidingsteam. Het begeleidingsteam heeft in dit geval gefaald en niet Youri van Gelder. Het was de taak om een turner met een zwabbermentaliteit te laten schitteren op de Spelen en op het moment suprême trekt dat team de stekker eruit. Een ondernemer laat dingen gebeuren die moeten gebeuren. En dus had een ondernemer Van Gelder in de ringen gestuurd. En hem daarna zeer waarschijnlijk ongenadig op zijn falie gegeven, tenzij hij goud had gewonnen. Want zo’n prestatie vergoedt alles en een ondernemer is Het citaat ‘Iedereen boven de 30
bij succes ook een opportunist.
is immigrant in de onlinewereld’
We gaan in noordz niet juichen over al die fantastische ondernemers, want succesvolle onder
op de voorpagina van deze
nemers zijn niet altijd de aardigste lui. We hopen wel te tonen dat ondernemerschap fraaie zaken
ondernemersbijlage is een uitspraak
voor NoordNederland oplevert.
van onlineadviseur Gerard Duursma Het is terug te vinden op pagina 6 van deze bijlage.
colofon
Inhoud
noordz is een ondernemersbijlage
04
van NDC mediagroep
07 08 10 14 17 18
Kom spelen bij Trendship Trendship heeft een speeltuin met gadgets
Reacties:
20
Young meets Old: Willem Straat vs Hein Scholma Ondernemers die geen beren op de weg zien
telefoon 0505844256 / 0582845477
22 www.noordz.nl
Column Willem van Reijendam Als je maar genoemd wordt
specialsales@ndcmediagroep.nl
Volg noordz ook online op het blog
Virtual Reality in Noord-Nederland Over dromen en waarmaken van dromen
Advertenties / Branded content:
email bijlagen@ndcmediagroep.nl,
Strooigoed Over de hypecyclus en meer
Fotografie: Pepijn van den Broeke
telefoon 0505844994
De 5 tips om een investeerder te verleiden Hoe kom ik als ondernemer aan geld in Noorden?
Roel Snijder Vormgeving: Marc Bos
De Noordelijke Stelling Panel oordeelt over talloze steunclubs in Noorden
Samenstelling: Bouke Nielsen Eindredactie: Gerda Douma,
Tweedeling: oudere stapt in of uit Wil de oudere ondernemer wel mee in online?
De snel rijdende foodtruck van Mama Mascha Bankdirecteur richt zich op gezonde voeding
04
TWEEDELING: OUDERE STAPT IN OF UIT ONLINE Door digitalisering in combinatie met nieuwe
technieken verandert de wereld razendsnel. Oudere ondernemers moeten flink bijschakelen Door Bouke Nielsen
Er kunnen veel bedrijven omvallen. „Absoluut”, zegt social-mediadeskundige Gerard Duursma. „Het begint er al mee dat de jeugd niet bij dat soort bedrijven wil werken. Dus geen doorstroming. En ook de manier waarop ze de markt bedienen is zó ouderwets, dat ze hun bedrijf meteen op achterstand zetten. Ik kreeg net nog van een keukenbedrijf een visitekaartje met enkel een vast nummer en algemeen mailadres. Kan niet meer. Ik gebruik Whatsapp en kan dus geen foto van mijn keuken sturen.”
Gerards naamgenoot Jarno Duursma – Gerard zit in Leeuwarden en Jarno in Groningen, ze zijn geen familie – kaartte het een tijdje geleden aan: oudere ondernemers hebben moeite mee te komen in de digitalisering. Youri van Geest sprak in Groningen op de SMC050-bijeenkomst (mede door Jarno georganiseerd) en Duursma bedacht dat het wel aardig zou zijn om deze techgoeroe in een speciale persoonlijke sessie aan wat oudere noordelijke ondernemers te koppelen. Maar wie hij ook belde, niemand was geïnteresseerd. Jarno Duursma: „Geen enkele ondernemer had er zin in. Ik merkte het. En iedereen dacht ook dat het alleen voor een ander belangrijk is.”
Dat is zorgwekkend. Veel grote bedrijven zijn het laatste jaar al omgevallen, omdat ze niet meer mee konden in een veranderende wereld. Er wordt van alles georganiseerd om de oudere ondernemer in het onlinegebeuren bij te spijkeren, zoals Jarno Duursma doet met het zeswekelijkse SMC050. Ondernemers hebben daar niet alleen de kans hun kennis op te schalen, maar kunnen er ook kenners aanklampen. Dat zou voor de ouderen zinloos missiewerk zijn?
Beide Duursma’s houden zich bezig met social media en helpen bedrijven naar de nieuwe tijd. Jarno Duursma: „Ik leer mensen om te gaan met de enorme versnelling in digitalisering en met nieuwe media. We zitten in een rollercoaster. Sommigen stappen er vol in, anderen wordt het wazig voor ogen. Er is een tweedeling gaande: men doet mee of men stapt uit. En tot die laatste groep behoren soms ook leidinggevenden.”
Jarno Duursma vervolgt: „Ik zie een generatie die verantwoordelijkheid draagt en weinig affiniteit heeft met digitalisering. En die groep neemt soms wel beslissingen. Een groep grijze duiven weet niet wat er speelt en beslist wel.”
Zijn naamgenoot Gerard herkent zich volledig in deze woorden. Hij ziet te vaak mensen die niet meer mee willen. „Men zit verankerd in oude systemen”, vindt Gerard Duursma. „De verandering hoort dan in de top te beginnen, maar als men op dat niveau er niets voor voelt, houdt het op.” ››› 06
05
Een groep grijze duiven weet niet wat er speelt en beslist wel
06
04 ››› Soms is het angst voor het nieuwe, soms is het de leeftijd, denkt Gerard Duursma.
met digitale ontwikkelingen. „Kinderen moeten uitgedaagd
„En soms de angst om je kwetsbaar op te stellen. Je moet het durven vertellen als je iets
worden om niet verveeld te raken.”
niet begrijpt.” De jeugd is veel beter opgeleid in online en staat er daarom ook open voor. „Iedereen boven de 30 is immigrant in de onlinewereld”, vindt Gerard Duursma
Hij hoort ouderen wel eens opmerken dat het volgens hen wel los zal lopen. Ik heb het altijd zo gedaan en zo blijf ik het
Eelco Bakker van startupketen De Ondernemersfabriek in Drenthe heeft niet het gevoel
doen, is volgens hem een veelgehoorde kreet. Hij wijst dan op
dat het alleen oudere ondernemers zijn die afhaken als het om online gaat. En hij krijgt
de film Back to the future. Daarin werd voor de toekomst een
daarin bijval van Gerard Kremer, voorzitter van MKB Noord. „Het heeft allemaal niks
supersnelle fax bedacht.„Er werd toen gedacht dat apparaten
met leeftijd te maken”, vindt Kremer. „Het gaat vooral om de mindset van ondernemers:
alleen maar sneller zouden gaan. Maar we hebben nu
ben je bereid te veranderen of niet. Zoiets is van alle tijden. Je had meer destijds ook
Facebook, mail, bots, noem maar op. Dat is een heel andere
mensen die zeiden dat het met die trein niet zo’n vaart zou lopen. Zij gingen vrolijk
ontwikkeling. Vroeger was het 1+1=2. Nu is de verandering
verder met paard en wagen.”
exponentieel. Niet meer 1+1, maar van 2 naar 4 naar 8 naar 16 naar 32 enzovoort.”
Kremer herkent wel dat oudere ondernemers moeite hebben zich aan te passen aan de Om dat te duiden een voorbeeld: 3Dprinter. Die wordt niet alleen sneller, groter en kan steeds meer materialen verwerken. Ze zijn ook online te koppelen waardoor een serie
IEDEREEN BOVEN DE 30 IS IMMIGRANT IN DE ONLINE WERELD
3Dprinters de capaciteit van een fabriek kunnen overnemen. En daar bovenop zijn er andere ontwikkelingen (zoals big data, robotica, computerkracht, internet of things, nieuwe materialen en nieuwe energievormen) die voor nieuwe inzichten en toepassingen zorgen.
Jarno Duursma snapt wel dat al die veranderingen soms bedreigend zijn. Hij wijst daarbij op de doemscenario’s over misbruik en privacy die voortdurend opduiken. „Het heeft natuurlijk ook allemaal een immense impact op ons dagelijks leven en het kan enorm bedreigend zijn”, stelt hij vast. „Mensen verliezen hun baan. Maar men vergeet dat er ook nieuwe banen komen. Al is het de vraag hoeveel dat er zijn.”
Hij heeft het gevoel dat de noordelijke ondernemer ook minder gebrand en gefocust is op digitale kansen en bedreigingen. Kremer herkent zich daar totaal niet in. En volgens Gerard Duursma valt dat ook wel mee: „We kijken hier wel wat langer de kat uit de boom, maar daarna gaan we er ook vol voor.”
En als we de raad van Gerard Duursma opvolgen, hoeven we niet zo somber over de toekomst te zijn. Want hij ziet een oplossing: „We moeten gewoon nieuwsgierig blijven. En geen deuren dicht doen.”
online-business. „Maar dat ligt helemaal niet zo zwart-wit”, vindt hij. En Kremer wijst erop dat het voor veel kleinere mkb-bedrijven, met twee of drie man aan het werk, best lastig is om tijd voor online vrij te maken. „In zo’n geval moet je zorgen dat je ook een jonge medewerker hebt, die het onlinegedeelte overziet”, vindt hij.
Eelco Bakker gelooft wel dat er bedrijven kunnen omvallen. „Maar of dat altijd is vanwege gebrek aan onlinekennis, ik weet het niet”, klinkt het. De echte vraag moet volgens hem zijn: hoe sterk is een ondernemer. Sommigen hebben in goede tijden met een kunstje veel geld verdiend en moeten juist nu aan de bak als ondernemer, zo schetst Bakker. „Dan moet je nu schakelen, maar ze zien de opening niet meer. De daadkracht is eruit geslagen.”
Bakker vindt het een lastig item. „Jongeren zijn opgegroeid met online en denken soms dat ze de wereld kunnen bestormen via Facebook. Maar zo werkt het ook niet. Online beschikt ook over een kerkhof vol mislukkingen.”
Volgens Jarno Duursma is er aantal sectoren dat achterloopt als het om online gaat. Onderwijs bijvoorbeeld: alom betrokken mensen, maar vaak geen betrokkenheid
De Noordelijke stelling:
07
NOORD-NEDERLAND KENT TE VEEL REGIOCLUBS Interessant, al die talking heads: geleerden, politici en andere kundigen. Altijd een mening. Maar wat vindt ondernemend Noord-Nederland ervan? Noord vraagt mensen uit verschillende ondernemerswerelden wat zij vinden van De Noordelijke Stelling.
JAn Schutrups
Yvonne Bleize
Eigenaar van Schutrups schoenen in Exloo
Adviseur organisaties en overheden over ontwikkeling in Leeuwarden
‘Barrières moeten weg’ ‘Het aantal is niet het probleem’
Door Bouke Nielsen „Het mag best wat minder, maar we moeten We hebben de NOM, het SNN, VNO NCW
wel verscheidenheid overhouden. Het is goed
„Ja, er is wel veel. Veel clubs, veel subsidies,
Noord, SER NoordNederland, Economic
als verschillende fondsen verschillende criteria
veel regelingen. Het grootste punt is dat veel
Board. En dan nog de verschillende provincies,
hanteren. Los daarvan: iets minder loketten,
ondernemers de weg ernaartoe niet kennen.
gemeenten en ook verschillende stimulerings
die geconcentreerder zijn, het zou de slag
Ik hoorde laatst dat van de mkb’ers 60 procent
fondsen en stichtingen. Allemaal clubs die het
vaardigheid ten goede komen. Het grootste
zo steungeld laat liggen. Overheden, subsidie
noordelijk bedrijfsleven, het noordelijk onder
probleem is de onderlinge competitie tussen
verstrekkers hebben moeite om vanuit de
nemerschap verder willen helpen. Sinds dit jaar
instellingen, zoals provincies die allemaal
ondernemer te denken. Het moet zo zijn dat je
is daar het Noordelijke Innovation Board nog
bedrijvigheid willen trekken. Die barrières
aan een loket komt, zegt wat je wilt en door
eens bijgekomen.
moeten weg. Ik mis een grotere, bredere visie
verwezen wordt naar de juiste club. Dat is wat
Wordt dat niet wat veel allemaal? Je moet als
op het ondernemerschap. Die moet er zijn.”
we nu vooral missen.”
volko de jong
Stef van der ziel
Onder meer manager van Global Gas
Eigenaar van onder meer Streamzilla,
Networks Initiative in Groningen en
Jet-stream en Schuddema in Groningen
ondernemer bijna een expert inhuren om te achterhalen bij welke instelling je het best kunt aankloppen. En bovendien: werken al die stichtingen, fondsen en instellingen elkaar niet tegen in plaats voor hetzelfde doel te gaan, namelijk het Noorden opstuwen in de vaart der volkeren?
vice-president van Energy Delta Institute.
‘Te veel eigen agenda’s’ ‘Een ruimere visie is gewenst’ „Het grootste probleem is dat al die clubs voor „Het zijn er te veel. Bij te kleine fondsen is de
een deel tegenstrijdige belangen hebben.
kans aanwezig dat de administratieve lasten te
Daarom vind ik de oprichting van de Noordelij
groot worden ten opzichte van het bedrag dat
ke Innovation Board een goed initiatief.
de ondernemer daadwerkelijk in handen krijgt.
Zij geeft zelf geen subsidies, maar helpt onder
Ik vind dat we een aantal noordelijke bedrijven
nemers die met innovaties komen die ook echt
moeten helpen een nationale of zelfs inter
veel opleveren. Ze bundelt kennis en innovatie,
nationale speler te worden danwel te blijven.
legt die bloot. En verwijst dan naar het juiste
Dat vraagt een ruimere visie en grotere
loket. Dat is steun nieuwe stijl: subsidies
fondsen. Daarnaast blijft het goed een zeer
moeten meer opleveren dan ze kosten.
laagdrempelig fonds te hebben voor klein
Geldelijke steun moet tot groei leiden. Wat mij
schalige bedrijven in onze regio.”
betreft stippelt de Innovation Board de strate gie uit en volgen de andere instellingen die.”
08
5 tips
DE OM EEN INVESTEERDER TE VERLEIDEN
09
Alleen de investeerder ontbreekt nog bij het waanzinnig
briljante idee om een fantastische onderneming neer te zetten. Daarom: de 5 tips om een investeerder te verleiden. Door Bouke Nielsen
Tip 1
Tip 4
Een sluitend verhaal
Veerkracht en uithoudingsvermogen
„Zo’n verhaal is moeilijk en makkelijk tegelijk”, vindt Klaas Keestra.
Een van de moeilijkste aspecten is vooraf inschatten hoe ondernemers
„Je moet schetsen waar jouw bedrijf succesvol in is en wat je toegevoegde
reageren bij tegenslagen. Van Onna: „Wat doet iemand als-ie in het nauw
waarde voor de wereld is.” Dat hoeft geen moeilijk verhaal te zijn, vindt
wordt gebracht? Nee, ik probeer daar niet via een spelletje achter te
hij: „Want als ik het niet snap, dan haak ik af. De essentie is altijd: ze
komen. Ik speel geen spelletjes. Maar ergens in het proces wordt het
moeten het een leek kunnen uitleggen.”
vanzelf spannend. En dan zie je soms de andere kant van iemands
Het verhaal moet stevig zijn. Jeroen van Onna: „Vraag je af: wat wil die
persoonlijkheid.”
investeerder nu eigenlijk van me horen?”
Dave de Groot wijst erop dat investeerders niet over één nacht ijs gaan.
Dave de Groot krijgt een warm gevoel als een ondernemer ook kijkt naar
„Ik praat ook met klanten en leveranciers”, zegt hij, „om een zo compleet
de sociale impact van zijn of haar bedrijf. Goeie doelen en milieu scoren
mogelijk beeld te krijgen. Al moet
bij hem.
ik zeggen dat je bij een investering van 1 miljoen euro meer uitzoekt dan bij een van 50.000 euro.”
Tip 2
Het gaat vaak mis als ondernemers
Een bevlogen persoon
te snel de kop laten hangen, weet
aan dit verhaal werkten mee
Keestra. „Helaas is daarvoor geen
› Dave de Groot van MKB Fonds
Jeroen van Onna wordt nog steeds geïmponeerd door bevlogen mensen.
meetmethode die je vooraf kunt
Drenthe (voor innovatieve onder
„Maar tegelijk is het de kunst te achterhalen of ze die bevlogenheid
toepassen”, zegt hij. Op basis van
nemers die willen groeien in
spelen”, legt hij uit. „Er wordt vaak gedacht dat wij cijfermannetjes zijn,
ervaring maakt hij inschattingen,
Drenthe)
maar mensenkennis is veel belangrijker.”
maar dat is geen garantie,
› Klaas Keestra van
Van Onna weet uit eigen ervaring dat wanneer het fout gaat met een
zo weet hij eveneens uit ervaring.
G. J. Smidfonds (ter bevordering
investering dat er dan onderweg een moment is geweest dat hij het had
van de noordelijke economie)
kunnen zien aankomen. „Je moet letten op signalen en die gaandeweg
› Jeroen van Onna van de
ook vastleggen, je ontwikkelt er een antenne voor”, weet Van Onna.
NOM (Noordelijke Ontwikkelings
„Het is vaak niet de ondernemer die tijdens een investeringsverzoek weet
Tip 5
Maatschappij, investeert zelf en
wat nodig is om de onderneming tot een succes te maken.”
Vertrouwen
helpt back-office ook andere fondsen)
Dave de Groot vindt de persoon heel belangrijk. De vent en de tent staan centraal. „En ik hoop wel eens dat een bedrijf niet van één persoon af-
Vertrouw je iemand niet, dan stap
hangt”, zegt hij. „Soms moeten er mensen met specifieke kwaliteiten bij.”
je er niet in, zegt Klaas Keestra.
De persoon staat voor Keestra wel centraal in het hele verhaal. Vooral
Maar je zegt het nooit hardop.
tegenwoordig, nu de ondernemers steeds jonger worden en ze dus ook
„Ik heb het één keer uitgesproken”,
geen trackrecord kunnen overleggen.
vertelt Keestra, „en vervolgens kreeg ik te horen wat hij zou doen als hij in de auto mij op het zebrapad zou tegen komen. Om dat soort discussies te vermijden, zeg je het niet.”
Tip 3
Het is altijd zo met vertrouwen dat pas later blijkt of het vertrouwen
Blijf jezelf
terecht is geschonken, zegt Dave de Groot. „Vertrouwen is een kwestie van communicatie.” „Daarmee bouw je het op.”
Iedereen die op geld uit is, heeft wel een mooi verhaal, weet Keestra.
Van Onna weet uit eigen ervaring dat hij zelf een belangrijke rol speelt
„Wat we zoeken is een consistent en enthousiast verhaal en ze moeten in
als het om vertrouwen gaat. „Iemand moet zich veilig voelen om de goeie
geld kunnen denken”, zegt hij. „Dus is het zaak om normaal te doen.”
dingen te zeggen”, legt hij uit. „Op die manier ben je in staat tijdig een
De ‘selfmade man’ zie je steeds minder, vindt Dave de Groot. Menige
probleem te tackelen.”
ondernemer is gevormd door de studieboeken. De Groot: „Je moet je eigen competenties vol inzetten, anders blijf je zzp’er.” De alarmbellen rinkelen bij Jeroen van Onna als iemand zichzelf ‘authentiek’ noemt.
10
zichtbaarheid >
KORT EN PRACHTIG
INNOVATIES MOETEN DOOR DE HYPECYCLUS
Machine Learning Cognitive Expert Advisors Slimme huizen
Security via software Zelfrijdende voertuigen Elektronica op nanoniveau
Blockchain Slimme robots Micro-datacenters Bedieningsapparaat via gebaren Platform Internet of Things Commerciële drones Affective computing Smart data discovery
Breed in te zetten softwarebesturing
Virtuele persoonlijke assistenten
Gesproken vraag-beantwoording
Hersen-computer interface Gesprekken voerende gebruiksinterfaces Volumetric displays Slimme werkruimtes Persoonlijke analyse
Grootzakelijke classificatie en ontologie management
Menselijke verbeteringstechnologieën Quantum Computing Databroker PaaS (platform) Neuro hardware Context brokering Nieuw groot wifi (802,11ax)
Virtual Reality Augmented Reality
Machine-intelligentie
Jaren tot algemeen gebruik:
4D printing
2-5 jaar 5-10 jaar
Draadloos sensornetwerk (smart dust)
Ontspruiten technologie
Piek van opgeblazen verwachtingen
>10 jaar
Trog van desillusie
Helling van verlichting
Niveau van hoge productiviteit volwassenheid >
De wereld verandert en het tempo ligt hoog. Onwaarschijnlijk
niveau van grote productiviteit, terwijl 4Dprinten nog in de
hoog. Wat het ene moment een hype is, kan even later al
prille innovatiefase vertoeft. Als we de cyclus van 2005 ernaast
bezweken zijn onder opgeblazen verwachtingen.
leggen, dan staat VR nu waar toen de tablet stond en vertoeft 4Dprinten op de plek waar toen 4G (mobiel netwerk)
Onderzoeksbureau Gartner heeft daar een hypecycle voor
bivakkeerde.
bedacht. Die cyclus van opgeklopte verwachtingen geeft een heel genuanceerd beeld.
De cyclus verklaart hoe innovaties tot wasdom komen. En legt al die innovaties uit. Vandaar de vaak Engelse termen in de
De cyclus die hierboven staat afgebeeld is twee maanden oud.
cyclus, want sommige innovaties laten zich niet in twee of drie
Virtual Reality (VR) is zich daarin aan het ontwikkelen tot een
begrijpelijke woorden vertalen.
SKYPE GEEN VERVANGER VOOR GRONINGEN AIRPORT Noordelijke ondernemers gaan Groningen Airport Eelde steunen met
Waarom is Eelde van belang voor jullie?
een eigen businessclub, GRQ (vluchtcode voor Groningen) genaamd.
Peter Hager: ,,Onze toekomstige klanten en ook hun klanten zitten overal
Tot de eerste leden behoort het beloftevolle softwarebedrijf Simplicate
in de wereld. Dan is het van belang dat ze ook hier makkelijk kunnen
(vijftien medewerkers), dat nog niet zo lang geleden een miljoen van de
komen. Aan de andere kant, via Kopenhagen kunnen we nu snel de
NOM beurde om de internationale markt te veroveren.
wereld in.’’
Het kleine Simplicate dat zich inspant voor Groningen Airport;
Is Skype geen vervangend middel voor vliegen?
zijn jullie zó internationaal?
Peter Hager: ,,Persoonlijk contact is zeker in het begin belangrijk.
Oprichter Peter Hager: ,,We kijken heel veel in het buitenland, ook voor
Dan wil je elkaar in de ogen kijken.’’
beurzen en congressen. Op dit moment zitten onze klanten vooral in Nederland. Maar in de nabije toekomst gaan we heel erg internationaal bezig. Het is daarom van groot belang dat we voor onszelf en voor onze klanten gebruik kunnen maken van de luchthaven.’’
11
„
Healthcoin uit Assen bestaat dik een jaar. Het bedrijf van Mike van Holsteijn verspreidt via een app de digitale munteenheid Healthcoin, die verstrekt wordt na een gezonde keus. Een fietsenmaker kan bijvoorbeeld bij verkoop van een fiets Healthcoins weggeven. En die kunnen weer besteed worden bij winkels die ook gezonde producten verkopen. Gezond gedrag wordt beloond en van een nieuwe gezonde keus voorzien.
QUOTE Ik kies altijd een lui persoon om een stevige klus te doen. Omdat een lui iemand altijd een makkelijke manier weet te vinden om die klus te klaren.
”
Bill Gates, oprichter Microsoft
Hoe gaat het? Van Holsteijn: „We zijn nu iets meer dan een jaar bezig om mensen te belonen voor hun gezonde keuzes. We ontmoeten veel enthousiasme. Je hoort vaak dat het een goed idee is, maar meedoen is vers twee.” Het is sympathiek wat je doet maar je moet er wel geld mee verdienen. Van Holsteijn: „Het model is schaalbaar. Als de hoeveelheid transacties toeneemt, verdien ik geld. Het is in feite een keihard commercieel project. Het is wel een mooie combinatie van business en maatschappelijke betekenis. De zorg is nu een kostenpost, maar hier leveren gezonde keuzes op een breed front geld op. Ook op termijn.” Wat is de grootste hobbel voor je? Van Holsteijn: „Ik zie zó veel kansen en ben wel eens bang niet de goeie te pakken. Dat is een valkuil. Je kunt wel op duizend plekken aan de gang, maar ik moet heel goed overwegen waar ik wel en niet achteraan ga. Anders ren ik mezelf voorbij.”
Mike van Holsteijn
KORT EN PRACHTIG
HEALTHCOIN: KANSEN ZIJN DE VALKUIL
12 ADVERTENTIES
1
PREMIUM LAPTOPTAS
De Plevier 602 Cognac is
vervaardigd uit volnerf rundleder en is voorzien van 2 vakken en een ruim organizer voorvak met rits. In 1 van de hoofdvakken is een gepolsterd afsluitbaar gedeelte voor de
2
RADO HYPERCHROME DIAMONDS AUTOMATIC
Plasma high-tech ceramic kast en band,
15.6 inch laptop aangebracht. Het gepolsterde
de lunet is voorzien van 56 diamanten en
tabletvak is afsluitbaar met een rits. De tas is
op de wijzerplaat nog eens 10 diamanten.
tevens voorzien van diverse multifunctionele
Het automatisch uurwerk is van
vakken. Afmeting: B 40 x H 28 x D 11. Ook verkrijgbaar in de kleuren zwart en
ETA Zwitsers makelij. Kleur: platina met rosé gold PVD coated.
donker bruin. € 269,-
4
3
BARCELONA STOEL De beroemde Duitse architect
Mies van der Rohe ontwierp de Barcelona Stoel in 1929 voor het Duitse paviljoen voor de Wereldtentoonstelling in Barcelona. Uitgevoerd in rood runderleer met een gepolijst RVS frame. • Diepte: 78 cm • Hoogte: 82 cm • Breedte: 75 cm • Zithoogte: 50 cm • Zitdiepte: 47 cm
DE ACTIVE VINTAGE JAAP-EBB18
De Active Vintage Jaap-EBB18 (AVJEBB18) is gebaseerd op een oude gedragen Denham-jeans die Denham kreeg van Jaap die bij de EBB18 werkt. Denham was zo onder de indruk van de looks van deze jeans dat ze besloten deze wassing voor iedereen wereldwijd beschikbaar te maken. Het model RAZOR is een tijdloze en iconische slimfit 5-pocket jeans. € 189,95
1. Al meer dan zestig jaar kun je bij BOEREMA LEDERWAREN terecht voor een uitgebreid assortiment aan koffers, tassen en accessoires. Gedempte Singel 52, Assen, tel. 0592-312290. www.boeremalederwaren.nl 2. Verkrijgbaar bij: JUWELIER LUITJENS Marktstraat 15, Musselkanaal. Tel. 0599-412431. www.juwelierluitjens.nl 3. Verkrijgbaar bij: CITY INTERIORS Hoofdstraat 49, 7811 EC Emmen. www.cityinteriors.nl 4. Verkrijgbaar bij: EBB18 Oude Ebbingestraat 50, 9712HL GRONINGEN www.ebb18.nl
5
BATAVUS RAZER De Razer is een sportieve, krachtige en
13
onderhoudsvriendelijke e-bike en is ideaal
ADVERTENTIES
voor woon-werk verkeer. Deze e-bike heeft een betrouwbare Yamaha middenmotor en een accu op het frame voor optimale gewichtsverdeling. Consumentenadviesprijs: € 2.699
CAZAL
Brillen van Greving & Greving. Model: 6009-3-3
7
GLASHELDERE MUZIEKBELEVING Waterfall speakers Frans vernuft Engels klankkarakter Vanaf € 2.200,- per paar
MUZIEKBELEVING DIE JE IN BEWEGING BRENGT Bowers&Wilkens speakers Stijlvol Innovatief Vanaf € 1.800,- per paar
5. BATAVUS De Razer is verkrijgbaar bij de Batavus dealer. Je vindt een dealer bij jou in buurt op www.batavus.nl/fietsenwinkel 6. Verkrijgbaar bij: GREVING & GREVING OPTICIENS met 14 vestigingen in Nederland. www.greving.nl 7. ERINGA GELUID LEEUWARDEN Speakers in glas, alu, designkunststof, alcantara 60 kleuren. Vijf demoruimtes en speciale hoofdtelefoonafdeling. Neem uw favoriete muziek mee en vraag een persoonlijke demo. Of geniet van een proefplaatsing bij thuis. www.eringa.eu
6
14
15
ALS JE HET KUNT DROMEN, DAN KUN JE HET MAKEN Een virtuele realiteit naast de ‘echte’ wereld is niet langer
het fabeltje uit films als ‘Back to the future’. VR en (nog) kleine broertjes AR en MR zijn booming business. Techniek, devices en platforms werden werkelijkheid. Wat brengt het ons? En wat ligt nog in het verschiet? Door Karlijn ter Horst Het vergt veel inlevingsvermogen, creativiteit en kennis
een telefoon in een kartonnen houder en je begeeft je in
om iets te visualiseren dat nog niet bestaat of buiten
een totaal andere wereld. Handig en leuk bij de verkoop
bereik is. Een proefrit in de nieuwste Audi A4 bijvoor-
van die nieuwste auto, het spelen van videospelletjes
beeld: wie de ontwerpers kent, verstand heeft van auto-
of een nog nieuw te bouwen woning. Beleving in optima
techniek en zich exact kan inbeelden hoe een Audi klinkt,
forma.
kan wellicht een inschatting maken. De rest kan enkel wachten tot de auto voor de deur staat.
Van die commerciële potentie is trendwatcher en social media expert Jarno Duursma niet echt gecharmeerd.
Met Virtual Reality (VR) kan iedereen – althans wie
Potentie zit vooral in toepassingen voor onder meer
beschikt over een apparaat (een device) waarop VR kan
gezondheidszorg, educatie en het sociale: „Persoonlijk
worden beleefd – horen en zien hoe de nieuwste Audi er
vind ik het fijn wanneer VR helpt om de wereld te ver-
uitziet. Door te filmen met 360-gradencamera’s brachten
beteren.” In simulatie ziet hij de toegevoegde waarde
Moyosa in Assen en het Groningse bedrijf VIEMR in 2015
van de virtuele realiteit. „Wat moet je doen, als dit en dit
alle onderdelen binnen en buiten de Audi A4 in beeld
gebeurt?”
en geluid. De app werd technisch zo ontworpen dat een VR-device opzetten het enige noodzakelijke was voor
Hoewel VIEMR ook commerciële VR-producties maakt,
een ultieme Audi-belevenis: 360 graden rondkijken in de
spitst het bedrijf zich voornamelijk toe op health en
auto, functies testen en een ritje maken. Gewoon, thuis op
safety. „We willen toegevoegde waarde creëren”, aldus
de bank.
Vogelzang. Zo zijn bijvoorbeeld beelden van dolfijnen gebruikt voor relaxatietherapie, met positief resultaat.
Wat maakt VR zo groots? Immersie. Een volledige ontsluiting van de werkelijkheid. Zet een VR-bril op, of plaats
››› 16
16
15 ››› Naar die toegevoegde waarde – maatschappelijk ondernemerschap – streeft Kees Klomp, technisch directeur van YellowBird, ook. „Mensen die bedlegerig zijn of ouderen uit de eenzaamheid halen. Een kind in het ziekenhuis virtueel meenemen op de fiets. Daar is VR uitermate geschikt voor: door de volledige immersie ga je er echt in mee.”
VR IS LEUK TOT JE JE KAVEL AFWANDELT EN IN EEN SLOOT BELANDT
En het werkt: YellowBird ontwikkelt bijvoorbeeld in samenwerking met het Martiniziekenhuis in Groningen video’s die patiënten met een VR-bril kunnen kijken tijdens verbandwissels. Immersie in een virtuele wereld
In andere woorden: bij AR wordt de buitenwereld bekeken op een scherm,
blijkt pijn bestrijdend. Ook een VR-programma voor
waaraan virtuele objecten worden toegevoegd. Pokémon Go – de eerste breed
situation awareness voor militairen, mede-ontwikkeld
geaccepteerde toepassing – waarbij virtuele wezentjes worden geprojecteerd in
door MaikelSibbald van Moyosa, bleek effectief. „We kun-
de ‘echte’ wereld op het scherm van een smartphone, is een voorbeeld. Niet al-
nen dat nog veel breder trekken, dus er valt nog genoeg
leen worden ze geprojecteerd; spelers kunnen de wezentjes vangen en besturen.
winst te halen. Actieve VR, ook in bijvoorbeeld e-commerce, is de toekomst.”
Toekomst Stefan Vogelzang ziet de potentie van AR vooral in ‘de helpende hand bij in-
De apparatuur om VR te beleven is relatief betaalbaar.
formatievoorziening’. Al blijven bepaalde toepassingen, bijvoorbeeld angst- en
Zo kost de Samsung Gear VR nog geen 100 euro en zijn
pijnbestrijding, entertainment of gaming, vooral het domein van de immersie.
kartonnen telefoonhouders al verkrijgbaar voor een paar
Dat AR ook toekomst heeft, vindt Vogelzang overduidelijk: „Iedereen heeft AR
euro. Bovendien is de techniek van VR inmiddels ontwik-
op den duur. De lens ligt nog niet bij de Mediamarkt, het platform is nog niet
keld tot in perfectie, zeggen ontwikkelaars. De mogelijk-
geoptimaliseerd, maar dat gaat zo snel.” Natuurlijk is hij is bezig met die toe-
heden van VR zijn onbegrensd. „Als je het kunt dromen,
komst: „Alles wat we met VIEMR voor VR doen, optimaliseren we ook al voor
dan kun je het maken”, stellen Vogelzang en Klomp.
AR.”
Maikel Sibbald, VR-ontwikkelaar van Moyosa uit Assen,
Nu de techniek zover is dat huiskamergebruik slechts een kwestie van tijd
plaatst wel een kleine kanttekening. „Als developer zeg ik
wordt, voorziet het Vogelzang een nog grotere toekomst voor Mixed Reality:
inderdaad: alles is haalbaar. Maar, je moet wel functio-
de echte wereld door een bril van glas, niet via een scherm, waarop virtuele
naliteit hebben die op alle devices werkt.” VR moet
elementen worden geprojecteerd. „Het gaat toe naar niets in je handen hebben.”
draaien op alle apparaten en besturingssystemen om het
Wittmaekers: „Stembediening, in de lucht wijzen, commando’s uitspreken en
zo breed mogelijk toepasbaar te maken. Het is bij nieuwe
met gebaren in de lucht in de virtuele wereld navigeren: MR is nog dichter bij de
concepten dus een kwestie van bestaande puzzelstukjes
natuur. Je loopt om het virtuele object heen, zoals je ook in de echte wereld doet.
bij elkaar zoeken.
Je wijst het aan, pakt het op en legt het neer.” Hoe dichter bij het natuurlijke, hoe makkelijker geaccepteerd, is zijn devies.
Er zitten beperkingen aan VR. Interactief wandelen door je nieuwbouwwoning is leuk, tot je – volledig ontsloten
En dat de techniek in vogelvlucht gaat tegenwoordig, bewijst MR eens temeer.
van de werkelijkheid – je kavel afwandelt en in een sloot
De eerste testkits voor MR zijn al op de markt. De HoloLens van Microsoft,
belandt. Wel zijn inmiddels een soort tegels te koop die
bijvoorbeeld. Onder andere Theun Prins, van YP Your Partner in Drachten,
gebruikers in staat stellen op de plaats te lopen en
experimenteert met de device. „Het is fantastisch. Er is bijna geen drempel.
draaien. Toch blijft toepasbaarheid beperkt, vindt John
Het is een heel natuurlijke manier van bewegen.” Met het woord toekomst heeft
Wittmaekers van ICT-dienstverlener Ilionx. „Bij VR
hij meer moeite: „Het is er al, maar de wereld moet het nog omarmen.”
onderga je en stuur je de verhaallijn van een geïsoleerde virtuele omgeving. Het kan volledig verstikkend zijn.”
Interessant blijft waarom die virtuele wereld moet worden omarmd. Prins weet het antwoord wel: „Handelingen kosten minder tijd en er is meer en betere in-
Bij nu nog kleine broertje Augmented Reality (AR) is de
formatie beschikbaar.” Virtuele informatie maakt handelingen ook veiliger, stelt
gebruiker niet geïsoleerd. Wittmaekers: „AR versmelt de
Sibbald van Moyosa. „Iedereen op de werkvloer kan een bril op die voorziet van
echte en een virtuele wereld. AR houdt je in je vertrouwde
real time informatie. Dat helpt ongelukken voorkomen.”
omgeving en voegt daar een virtuele omgeving aan toe, die je kan bedienen, ondergaan en beïnvloeden.”
De virtuele wereld maakt de echte wereld niet alleen leuker, maar ook beter.
17
r zijn vast hele republikeinse volksstammen die Troonrede-bingo
spelen op de derde dinsdag van september. Met woorden waarvan je gokt dat ze ook nu weer langskomen. Met inkoppers als ‘toekomst’, ‘Nederland’, ‘solidariteit’ en ‘onzekerheid’, maar ook meer gedurfde suggesties (voor meer punten) als ‘hermeneutisch’, ‘wondroos’ en ‘treitervloggers’. Gokkers met ‘Groningen’ op hun bingokaart waren spekkoper.
Onze koning zei het namelijk heus. Hij wijdde maar liefst 25 seconden van zijn troonrede aan de gaswinning in Groningen. Geen enkele andere provincie werd met name genoemd. Zelfs die patsers in de Randstad hadden het nakijken. Echt wel iets om over naar huis te twitteren. Je wordt tenslotte niet elke dag door de koning genoemd, laat staan in de troonrede. Groningen staat op het majesteitelijke netvlies.
Nu kun je je afvragen of het wel zo’n goed teken is, genoemd worden. Geen nieuws, goed nieuws. ‘Tut tut,’ kunnen de andere provincies zeggen, ‘die Groningers zijn wel érg een probleemgeval, dat onze koning er speciaal aandacht aan moet schenken.’ Maar stiekem zijn ze stikjaloers, want genoemd worden is een bijna religieus verlangen. Zo komt in een verhaal van Tsjechov een jongeman lyrisch naar huis omdat hij met naam en toenaam in de krant staat. Dat dat is als een stomdronken cafébezoeker die onder een paard en wagen terecht komt, mag de pret niet
CIJFERS EN LETTERS
drukken. We willen graag gekend zijn, desnoods als bonte hond.
Verder kunnen sceptici gaan azijnpissen dat het lekker makkelijk is, Groningen noemen. Het kost net zo weinig als een handtekening onder een petitie. Hooguit een beetje lucht en speeksel. Het zijn maar woorden. Groningen koopt er niks voor. Maar als het dan niks kost, waarom zei onze koning dan niets over Limburg, Zeeland of Flevoland? Er had tenslotte best een alineaatje bij gekund, in de troonrede. Iedereen zat er nou toch al, dus die paar minuutjes maken dan niet zoveel meer uit. Maar nee dus. Blijkbaar worden woorden, ook al kosten ze niks, zorgvuldig gewikt en gewogen. Want wat iets kost, zegt nog niks over wat het waard is. Net als bij felicitaties, spijtbetuigingen en condoleances.
Na de troonrede kijken wij, gewone belastingbetalers, vooral naar de bedragen die in de rijksbegroting staan. Daar lijkt het om te draaien. Maar de miljoenennota doet zijn naam niet echt eer
willem van reijendam Zelfstandig journalist en tekstschrijver
@vanreijendam
aan, want die gaat ironischerwijs juist over tienden van procenten. Over de smalle marges van de politiek. De één een half procentje erbij, de ander een kwart procentje eraf. Dat gekruidenier valt in het niet bij de natuurlijke dynamiek van het leven. Alsof die niet heel wat grotere schommelingen kent dan een paar tientjes per jaar.
Cijferfetisjisten vinden er misschien nog wat aan, maar als historici over honderd jaar in de stukken neuzen, gaan ze heus niet die miljoenennota’s uitpluizen. Dan grijpen ze juist naar de Troonrede en zien ze daar ‘Groningen’ staan. ‘Zie je wel, belangrijke provincie’, concluderen ze dan.
Woorden tellen minstens zo zwaar als getallen. We spelen op die derde dinsdag niet alleen Troonrede-bingo, maar ook Cijfers én Letters.
COLUMN
E
18
We lopen achter en hier zie je wat mogelijk is
19
Er circuleren prachtige artikelen in de media en verrassende
filmpjes op Youtube over nu nog futuristisch ogende vindingen. Er is volgende maand op het Trendship-evenement in Heerenveen een speeltuin vol met gadgets en techniek. En dan mag je ermee spelen.
KOM SPELEN BIJ TRENDSHIP Door Bouke Nielsen Robots, 3D-printers die nóg weer meer kunnen,
› Human Friendly Robots van ABB Robotics. Veilige
Microsoft’s Hololens, virtual reality en zowaar de
robots die in staat zijn om met mensen samen te
Tesla Model X. Allemaal binnen handbereik. En dit is
werken. Bij de eerste generatie robots kon je een vinger
Trendship bestaat nog maar
nog maar een kleine greep uit het aanbod. Het is tast-
verliezen als je in de ‘gewrichten’ van de robot kwam.
vijf jaar. Het was aanvankelijk
bare innovatie op de Playground van Trendship.
De ABB-robot is veilig en gericht op samenwerking. En
een relatie-evenement van
„We lopen in Noord-Nederland achter als het om
kan zelfs vliegtuigjes van papier vouwen en weggooien.
TRES uit Heerenveen, waarbij innovatie en trends centraal
innovatiedaadkracht gaat”, zegt Joanne Hoekstra, de eventmanager, „en hier zie je wat er zoal mogelijk is.”
› Tesla Model X. Volgens Playground-manager
staan. Begonnen met twee-
Trendship is een evenement voor beslissers. Er wordt
Dirk Jan de Vries een van de ‘meest geavanceerde
honderd mensen en vorig jaar
niets verkocht, er wordt alleen kennis gedeeld.
SUV (sports utility vehicle) ooit, voorzien van vleugel-
gegroeid naar tweeduizend
Hoekstra: „We hebben het evenement ook bewust in
deuren’. Duurzame auto met technologische hoog-
bezoekers is het wat de
oktober gepland. Het is de tijd van terugblikken en
standjes, die na aanschaf nog regelmatig geüpdate
organisatie ‘een uit de hand
werken aan nieuwe jaarbudgetten. Je komt bij ons
wordt.
gelopen feestje’ noemt. Op 25 oktober is de vijfde editie
wellicht tot een inzicht dat je nog mee kunt nemen in › Two Wheel Innovation, ofwel innovatie bij Ducati-
van Trendship (‘inspiratie voor
motoren. Een motor met airbags (gevestigd in het pak
innovatie’), waarbij inmiddels
Er zijn sprekers die inzichten verschaffen en er is de
van de rijder), die in 2.6 seconden op een snelheid van
veel partners hebben aan
Playground, de speeltuin. „Daar kun je innovaties
100 kilometer per uur zit.
gehaakt. Een dag met sprekers,
de jaarbegroting.”
ervaringen en netwerken.
ervaren”, zegt Playgrond-manager Dirk Jan de Vries. Hij is gek van gadgets, volgt de internationale ontwik-
› De Hololens van Microsoft. Digitale toevoeging aan
Meer informatie:
kelingen op de voet. „Wat we tonen moet vernieuwend
werkelijke omgeving. Ook wel Mixed Reality genoemd.
www.trendship.nl
zijn, anders landt het niet meer.”
Wordt gezien als een gamechanger, een apparaat dat aanzet tot ingrijpende veranderingen.
Een greep uit wat hij bij elkaar zocht:
› Education Innovation van E-lab Oudeschoot,
› New Northern Industries toont de fabriek van de
NHL en Friesland College. Uiteraard wordt e-learning
toekomst in eigen huis. Wat uitbesteed wordt naar
getoond, maar je ziet ook hoe robotica, virtual
China kan steeds vaker ook hier op – bij wijze van
reality en programmeren onderdeel vormen van
spreken – de keukentafel worden geproduceerd.
de lesprogramma’s.
Het gaat nu nog om kleine aantallen producten, vijfhonderd stuks of zo, maar dat gaat veranderen.
› Smart Industry van Beenen Industriële Auto-
De techniek wordt ook beter en verfijnder.
matisering. Een 3D-geprinte fabriek op tafelformaat, die de werking van bijvoorbeeld slim onderhoud toont.
› VRelax van ViemR. Ontspanningstechniek via VR (virtual reality). Je kunt er bijvoorbeeld zwemmen met
› Smartflower. Hoogrendabele zonnepanelen,
dolfijnen. Psychologie ontmoet technologie, want je
in de vorm van bloemen, die automatisch meedraaien
vraagt je voortdurend af: is het echt of niet?
met de zon.
20
JE MOET YOUNG EN ANGRY BLIJVEN Tussen reclameman Hein Scholma (RPublic) en
meubelverhuurder Willem Straat (Keypro) zit 22 jaar. Een generatiekloof? Welnee. De overeenkomsten in hun manier van ondernemen zijn groter dan de verschillen.
Door Jean-Paul Taffijn „Als ik dat zo hoor, al die gekke dingen die hij doet, dan denk ik: ja, zo moet het. Dat is te gek, dat is authentiek.” Hein Scholma kent Willem Straat niet zo goed. De creatief directeur en mede-eigenaar van reclamebureau RPublic in Groningen hoort wel veel over hem. En de twee zijn via hun bedrijven zakelijk aan elkaar verbonden. „Hij loopt nooit over de gebaande paden, hij denkt anders, creatief. Dat mag ik af en toe vertalen in campagnes.” Willem Straat – iets te laat op de afspraak, maar wel vol vuur – heeft voor Hein Scholma ook goede woorden over. „Ik vind het bijzonder dat Hein en zijn bureau soms toch weer iets heel anders bedenken dan wij hadden bedacht. Iets tofs meestal.” Wie zijn deze mannen eigenlijk, die zojuist voor het eerst een dik uur tegenover elkaar zaten? Hein Scholma is gekend en geliefd in de reclamewereld. Als partner van bureau TBWA\Thabasco bedacht hij de prijswinnende televisiecampagne voor ‘Er gaat niets boven Groningen’ in opdracht van Marketing Groningen. Een jaar geleden fuseerde Thabasco met het Groningse bureau HMA en online-mediabureau Onemedia uit Assen. Willem Straat: „Dat vond ik dus echt een goede zet, ook om die online jongens uit Assen er bij te halen. Soms moet je gewoon goed naar jezelf kijken en durven zeggen dat je sommige dingen niet zo goed kunt en beter aan anderen kunt overlaten.” Keypro heet het bedrijf waarmee Willem Straat zich vooral bezighoudt (hij doet nog veel meer namelijk): verhuur van meubelen om leegstaande
21
panden mee in te richten, zodat die weer de markt op kunnen. Straat won er onlangs de Jonge Ondernemersprijs mee. Hein Scholma: „Dat bedrijfsidee is typisch een voorbeeld van vrij denken, geen beren op de weg zien en dan gewoon doorpakken.” Het lijkt liefde op het eerste gezicht tussen deze twee heren, in een overlegkamer in een statig pand aan de Verlengde Hereweg. Scholma: „Dit is eigenlijk geen goede plek voor ons, tussen de zakelijke pakken en dassen. Als ik zo’n ding aantrek, bestellen mensen meteen een biertje bij me.” Geen nood: begin volgend jaar zitten Keypro en RPublic gebroederlijk bijeen op het nieuwe Stadslab, op het oude Suikerunieterrein. Scholma en Straat hebben een vergelijkbaar karakter, vergelijkbare kwaliteiten én tekortkomingen. Ze zijn creatief, verzinnen graag aparte dingen. Voor het Stadslab hebben ze al drie wieken van een windmolen aangeschaft. Straat: „Het idee is dat we daar een megabar van maken. In het midden de tap, de wieken lopen alle kanten uit, van binnen naar buiten in ons nieuwe gebouw daar.” Nog nooit in zijn leven heeft Willlem Straat een baas gehad. De uit Uithuizermeeden afkomstige Straat deed de hbo-opleiding Pojectontwikkeling in Tilburg, kwam terug en startte zijn eigen bedrijf. Scholma koos een logischer pad. Via politiek cartoonist voor Nieuwsblad van het Noorden werd hij junior bij een reclamebureau. En groeide organisch door tot partner. „Ik ben geen manager. Op mijn visitekaartje mag dan creatief directeur staan, ik heb altijd mensen om me heen nodig die de zaken regelen. Zodat ik gewoon bezig kan zijn met waar ik goed in ben: goeie dingen bedenken. De zakelijke rest wil ik gewoon niet.” Datzelfde geldt voor de jongere Straat. „Ik heb het
Grotere partijen zakken weg in zakelijkheid
natuurlijk allemaal wel gedaan. Dat moet, met een beginnend bedrijf. En ook als organisator van Kadepop. Maar ik ben snel tot het inzicht gekomen dat ik die taken beter aan anderen kan overlaten. Volgens mij kunnen wij op deze manier het verschil maken. Dat
geldt voor Hein en voor mij. Grotere partijen zakken weg in zakelijkheid. De creativiteit is het slachtoffer.” Scholma: „Je moet young en angry blijven. Dat doe ik door jonge mensen om me heen te verzamelen. Ik luister naar mijn vier zoons met hun nieuwe taal, ik kijk naar gasten als Willem. Dat is de manier waarop dat lukt.”
22
Hobby? Dat is Foodtruck Mama Mascha absoluut niet.
Mascha Perquin uit Hilaard, oud-directeur van ABN Amro en Deutsche Bank, startte haar bedrijf vijf jaar geleden. Een keuken op wielen voor workshops en catering. „Er moet gewoon geld verdiend worden. Ik ben wel bankier, hè.”
FOODTRUCK IN HOOGSTE VERSNELLING Door Jean-Paul Taffijn Ja, ze is wat vaker thuis als de kinderen uit school
Daar ligt mijn hart dus niet. Nee, ik geniet meer van
komen. Ze deelt haar eigen tijd in. Maar dat was vijf
het overbrengen van het verhaal, van het mensen op
jaar geleden absoluut niet de reden om afscheid te
een ander spoor zetten. Dat kookboek schrijven, dat
nemen van Deutsche Bank en in het diepe te springen.
is een oude droom van me. En nu is het een perfect
Ze was gewoon toe aan iets nieuws, iets anders.
relatiegeschenk. Het geeft mijn bedrijf, mij, meer
„Natuurlijk, er waren mensen die me vroegen:
cachet. Net als de studie tot voedingsdeskundige die ik
‘Wat doe jij nou?’ Snap ik ook wel. Van bankdirecteur
nu volg. Het geeft me ook de juiste uitstraling. Ik ben
werd ik vrachtwagenchauffeur. Mensen vonden het
geen oudbankier die hobbykok geworden is.”
raar, maar ook moedig, dapper en meer. Tja. Ik wilde
Steeds meer schuift ze aan in grote bedrijven. Om te
dit gewoon.”
laten zien dat de kantine gezonder voedsel kan aan
Dat was toen. Nu staat Mascha Perquin op een nieuw
bieden. „Dat gaat vrij ver. Ik analyseer eerst wat er nu
kruispunt, op een punt dat alle ondernemers met
in de schappen ligt en leg daarnaast wat zou kunnen.
Eerst bankdirecteur, nu truckchauffeur, ach, het gaat om ondernemen
succes op zeker moment
Volgens de normen van het voedingscentrum en die
bereiken. „Ik kan niet
van mij. Ik blijf dan nog dagen lang meehelpen in de
nog meer uren in het
keuken, laat zien wat er allemaal kan en dat het niet
bedrijf steken, dus moet
meer tijd kost.”
ik iets anders bedenken.
Eigenlijk is Mascha Perquin er wel een beetje klaar
Uitbreiden. Hoe, dat is
mee, met vertellen over haar carrièreswitch. Afgelopen
nog even de vraag.
zomer deed ze het nog eens voor BNR radio, de jaren
Met een franchise
daarvoor op allerlei podia. Zelf vindt ze het niet zo
nemer, dat durfde ik
heel bijzonder namelijk. „Ik werkte als regiodirecteur
niet aan. Ik ben moed
bij Deutsche Bank en wist na de overname van ABN
aan het verzamelen om
Amro: hier gaat voorlopig weinig opwindends meer
knopen door te hakken.
gebeuren. En dan moet ik dus wat anders. Er zijn zo
Investeerders? Een
veel mensen die een switch maken.”
compagnon? Crowd
Het is hip en happening, gezond eten, healthy lifestyle,
funding? Ik weet het nog niet, maar heb mijn lijntjes
minder suiker, meer vers, minder conserven, meer
uitgegooid.”
streek. Dat komt Foodtruck Mama Mascha goed uit.
Groeien. Dat moet het bedrijf. Want anders vindt
„Ik heb gemerkt dat mensen na de crisis bewuster met
ze er geen bal meer aan. Onder de naam Foodtruck
van alles omgaan. Bedrijven realiseren zich dat het
Mama Mascha rijdt Perquin met haar omgebouwde
essentieel is om hun personeel zo fit mogelijk te
truck naar scholen, naar bedrijven, naar ziekenhuizen,
houden. Daarom kom ik veel over de vloer in de zorg,
instellingen. Ze geeft er kookworkshops en vertelt hoe
het onderwijs, de transportsector. Waar een hoog
belangrijk gezond eten is, laat zien hoe dat gemakkelijk
ziekteverzuim een issue is, word ik gevraagd.”
kan. Eerder dit jaar lanceerde ze haar eigen kookboek
Een beetje de wereld verbeteren dus. Maar simpelweg
met favoriete recepten.
cateren hoort er ook nog bij. „Ik moet toch mijn geld
Ze moet wel een kokkerelliefhebber zijn dus. „Tuurlijk,
verdienen, vind ik. Maar voor massa’s koken is niet
ik houd van koken. Maar ik geniet veel meer van het
wat ik het leukst vind. Nee, de inkomsten die ik in het
overtuigen, het coachen, alles regelen. Tegenwoordig
bankwezen gewend was, zijn ver weg. Daar gaat het me
huur ik freelancekoks in die naar scholen gaan.
ook niet om. Ik ben lekker aan het ondernemen.”
ADVERTENTIE
24
Bout advocaten
Specialistische brancheteams die met voldoening helpen Werken in een brancheteam is veel leuker, zeggen Bertil Westers en Jan Hein Mastenbroek van Bout Advocaten. Over keuzes in de traditionele advocatenwereld, openheid en bevlogenheid aan de Groningse Ossenmarkt. „Wij houden van het vak en willen het probleem voor de klant oplossen.”
Bertil Westers (l) en Jan Hein Mastenbroek (r). Bout Advocaten? Was dat niet BoutOveres, hebben ze hun naam veranderd? Ja, dat hebben ze. Zeven jaar geleden namen ze hun intrek in het voormalige kantongerecht aan de Ossenmarkt en nu constateren zij dat de fusie van Bout en Overes geslaagd is en het tijd is hun naam om te dopen in Bout Advocaten. Kort, helder en makkelijk te onthouden. Een laagdrempelig advocatenkantoor, waar ze denken en werken vanuit kwaliteit en kunde. Een kantoor dat de keuze maakte zich te organiseren door op brancheniveau met teams te gaan werken. Twee branche-specialisten van Bout Advocaten leggen uit wat dat betekent. We moeten minstens een 9 zijn Nog even over de naamsverandering; waarom nu? „De fusie voelde van meet af aan goed, het gevoel was er. De afgelopen jaren hebben we besteed aan het opzetten van een solide geheel, een nieuw kantoor op een nieuwe locatie, hebben we gekeken naar synergievoordelen en nagedacht over hoe we verder willen in een veranderende wereld. Wat je ziet is dat er een tweedeling ontstaat tussen advocatuur en juristen die geen advocaat zijn, zoals rechtsbijstandsverzekeraars. Wij vinden dat we in ons vak minimaal een negen moeten halen om het ver-
schil te maken. Dat vereist kwaliteit en kunde. Verder vinden we het heel belangrijk om het werk aantrekkelijk en uitdagend te houden. Nu is het moment daar om te zeggen, fusie geslaagd. Dat proces ronden we af met de keuze voor een duidelijke naam, Bout Advocaten.” Als jullie je kantoor typeren, wat zeg je dan? De twee advocaten nemen de tijd om te antwoorden, er wordt nagedacht. „Gronings nuchter en eerlijk. We zijn laagdrempelig, we zijn er voor een brede groep en we bieden kwaliteit, dat staat hoog in ons vaandel, in elk opzicht.” Mastenbroek en Westers kijken en vullen elkaar aan. „Iedere advocaat van ons kantoor is lid van de specialistenvereniging op zijn vakgebied, met alle opleidingen die daarbij horen. We hebben de cultuur dat we makkelijk met elkaar overleggen, we zijn bereid samen en van verschillende kanten naar een zaak of een vraagstuk te kijken. Ook in ons stagebeleid staat kwaliteit voorop, daar investeren we in.” Een rechtsgebied zegt niemand wat „Vanuit de open houding en door de wens om elkaar op een hoger kennisniveau te brengen, is langzamerhand de keuze gemaakt om ons op een andere manier te organiseren en naar buiten te treden. We hebben
gekozen voor een aantal branches, waar ieder van ons zijn specialisme, kennis en enthousiasme in kwijt kan en die duidelijkheid geeft voor de klant. De indeling in rechtsgebieden zegt mensen vaak helemaal niets, die interesseert het niet onder welk rechtsgebied hun vraag valt. Zij werken in een bepaalde branche en verwachten van een advocaat dat die die branche kent. Klanten hebben een vraag, willen een antwoord en advies. Daarom hebben we gekozen voor vijf branches: Agrarisch, Bouw, Zorg, Onderwijs en ICT & Intellectueel eigendom. Binnen die branches werken we als team samen om de klant zo goed mogelijk te bedienen, uiteraard met één contactpersoon voor de klant.” „We hebben voor die vijf branches gekozen, omdat zij grotendeels al onze kennis en specialismen bundelen en beantwoorden aan onze interesses. Je kunt je specialisme hebben als advocaat, maar wij vinden het ook belangrijk dat je je thuis voelt in je vakgebied. Die keuze impliceert ook dat we meer naar buiten gaan, de branche leren kennen, ons op de hoogte stellen, naar bijeenkomsten gaan, bedrijven bezoeken en kennis opdoen, dat we lid worden van een vakvereniging of een bestuursfunctie binnen de branche aanvaarden.” Netwerken en tijd nemen De advocaat gaat naar buiten, het veld in…Hoe gewoon dat ook mag lijken, de twee mannen tegenover me beamen dat dat in hun wereld lange tijd nu niet bepaald gebruikelijk was. „Naar een klant gaan? Dat deed je niet, je klant kwam naar jou toe, bij jou op kantoor. Waar je naast je telefoon zat te wachten tot je klant belde.” De mannen en vrouwen van Bout nemen de tijd om met open blik naar buiten te stappen, hun branche te ontdekken en naast gewenste vakliteratuur ook brancheliteratuur, nieuws en ontwikkelingen bij te houden. Westers duidt het voor zijn agrarische branche: „In de agrarische wereld vindt een verschuiving plaats van traditionele agrarische vakgebieden als eigendomsrecht, pacht en erfrecht naar meer bestuursrechtelijke zaken als ruimtelijke ordening, milieu, fosfaat- en stikstofrechten en onteigeningsrecht. Wil je dat bijhouden en begrijpen, dan moet je deel uit gaan maken van het werkveld, vergaderingen bijwonen en je laten voorlichten over ontwikkelingen, de tijd nemen om je verder te verdiepen en om het onderscheid te kunnen en willen maken voor je klant. Door onze branchekennis te combineren met rechtskennis, kunnen we in de branches die kennis weer delen met anderen, bijvoorbeeld door het geven van branchegerichte workshops.” De oorsprong van hun kantoor ligt zo’n 100 jaar terug, hun huisvesting in een klassiek pand op stand oogt van binnen zoals ze zich voelen. Een prettige open mix van klassiek en modern, van traditie en trend. Het advocatenkantoor dat keuzes maakt. Groot en toch persoonlijk, dat past ze wel, de relatie met de klant staat altijd voorop. Want het mooiste aan het vak „is het oplossen van het probleem, iemand helpen.” En dat kun je alleen dan heel goed doen, als je de tijd neemt en weet waar het echt over gaat.
www.boutadvocaten.nl