NoordZ 15 september 2022, editie Drenthe

HENK ZIJLSTRA EN JOHAN DE JONGE PAGINA 4 D ONDERDAG15SEPTEMBER2022 ‘IEMAND WEER ZIEN LOPEN GEEFT VEEL VOLDOENING’ ZW

zijn de hout- en groenwerkplaats, waar bijvoorbeeld hout wordt gekloofd, dat vervolgens verkocht wordt. Verder is er een kas, een creatieve afdeling en wordt er industrieel werk verricht, waarbij de producten ook weer verkocht worden. „Je moet dan bijvoorbeeld denken aan inpakwerk”, zegt Joost. “Daarnaast zijn we veel buiten. Deze omgeving is uitermate geschikt om te wandelen en te fietsen, je kunt vanaf het terrein meteen het bos in.”

De 63 cliënten van Zeuvenakkers wonen op een beschermd terrein, ze werken er en kunnen er hun vrije tijd besteden. Dagbesteding is een belangrijk onderdeel van de behandelplannen.

„We werken met de eigen Trajectum methodiek, wat ons als organisatie heel eigen maakt”, weet Sabina. „Om goede ondersteuning voor onze cliënten te bieden, kunnen we op elkaar vertrouwen. Daarnaast krijgen we alle ruimte om ons verder te ontwikkelen en te specialiseren en biedt Trajectum zijn medewerkers allerlei opleidingsmogelijkheden. En bovenal doen we het echt met elkaar, dat maakt werken voor Trajectum zo bijzonder.”

„We zijn gespecialiseerd in het behandelen van en omgaan met probleemgedrag”, zegt Sabina. „Deze mensen zijn vastgelopen in de reguliere zorg en wij zijn min of meer de laatste plek waar ze terecht kunnen. Bedenk wel dat sommige cliënten soms 10 tot 15 andere woonplekken hebben gehad, voordat ze hier komen. Dus ja, daarin neemt Zeuvenakkers een unieke plek in. We zijn innovatief en dankzij het kenniscentrum van Trajectum wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan binnen onze praktijk en kunnen we gebruik maken van de meest vooruitstrevende zorgtechnologie. Zo hebben we bijvoorbeeld kussens die de ademhaling nabootsen, waardoor iemand rustig in slaap valt. Of een akoestische stoel, die ontprikkelt. Zo zijn we altijd op zoek naar nieuwe ontwikkelingen die kunnen bijdragen aan een goede behandeling.”

Kijk voor meer informatie en vacatures op www.werkenbijtrajectum.nl

„Webelangrijk.”hebben te maken met complexe cliënten met ingewikkelde problematiek”, vertelt Sabina. „Er kunnen zich altijd situaties voordoen waarop je niet meteen antwoord hebt en dan is het prettig wanneer je op elkaar kunt terugvallen. Het is

Specialist in het behandelen van onbegrepen, risicovol gedrag

V.l.n.r. Sabina Stuiver, Joost Durenkamp en Judith Verheijen

Op de locatie Zeuvenakkers in Appelscha, onderdeel van zorginstelling Trajectum, wordt specialistische behandeling geboden aan mensen met lichte verstandelijke beperkingen en onbegrepen, risicovol gedrag. „De cliënten hebben intensieve behandeling en begeleiding nodig, maar kunnen vanwege hun complexe problematiek nog niet terecht in de reguliere zorg”, maakt orthopedagoog Sabina Stuiver duidelijk. Dat maakt de positie van Zeuvenakkers uniek. „Wij bieden een combinatie van behandelingen en zitten op het snijvlak van gehandicaptenzorg, justitie en psychiatrie”, geeft ze aan.

Woorden waar Joost zich bij kan aansluiten. „We werken met een unieke doelgroep en dat maakt het leuk. Met elkaar proberen we elke dag opnieuw de puzzel op te lossen. We lachen veel met elkaar, maar er zijn ook heftige momenten.”

Zeuvenakkers werkt nauw samen met de locatie Boschoord, ook onderdeel van Trajectum. Judith: „Boschoord heeft onder andere een forensische kliniek waar cliënten met een strafrechtelijke titel worden behandeld. Wanneer de situatie zodanig is dat ze een volgende stap kunnen maken, dan kunnen ze doorstromen naar het open terrein van Boschoord of naar ons, naar Zeuvenakkers.”

Op Zeuvenakkers streeft men ernaar maatwerk per cliënt te leveren. „Uiteraard zijn er afspraken, zodat de cliënten op een prettige manier met elkaar kunnen samenleven, maar daarnaast proberen we iedereen een bepaalde mate van vrijheid en autonomie te bieden”, legt GZpsycholoog Judith Verheijen uit. „Dat wordt in overleg bepaald en dat doen we als team samen met de cliënt. Die samenwerking is ontzettend

‘Geen dag is hetzelfde en van sleur is nooit sprake’

Maatwerk

„En dat is heel dynamisch”, vult Sabina aan. „Ik vind dat heel plezierig. Geen dag is hetzelfde en

Uitdagend

van sleur is nooit sprake. Je mag met mensen werken en dat is uitdagend. Je leert je cliënten, maar ook jezelf kennen. Ik werk hier nu ruim vier jaar en ben nog lang niet uitgeleerd. Je maakt van alles mee en wordt telkens weer verrast. Ik vind het mooi dat ik kan bijdragen aan een prettig leven voor de cliënt, dat je ze kunt helpen om te groeien en de kwaliteit van leven op een zo hoog mogelijk niveau kunt brengen. Tegelijkertijd leveren we hiermee een belangrijke bijdrage aan de veiligheid van de maatschappij.”

Samenwerking

ADVERTENTIE

intensief, maar als je ziet dat je met elkaar resultaten behaalt is het ontzettend dankbaar werk. Onverwachte resultaten zijn dan altijd de mooiste. Zo hebben we cliënten die helemaal in zichzelf gekeerd zijn. Als het lukt om iemand daar uit te halen en met wat meer vertrouwen door het leven te laten gaan, dan is dat mooi om te zien.”

Op Zeuvenakkers werken 10 gedragswetenschappers die de behandeling overzien en in allerlei situaties kunnen worden ingeschakeld. „Individueel, in situaties tussen cliënten, maar ook in het team. Er is veelvuldig sprake van risicovol gedrag. Wij zoeken elke dag opnieuw de balans tussen autonomie en begeleiding, waarbij het doel is om de cliënt in de reguliere maatschappij te laten terugkeren. Dat gaat vaak met kleine stapjes, waarbij de cliënt steeds wat meer vrijheid krijgt.”

Unieke plek

„De werkzaamheden verschillen per cliënt”, legt werkbegeleider Joost Durenkamp uit. „Sommige cliënten volgen de hele dag een programma op het activiteitencentrum, waar anderen bijvoorbeeld één uur per dagdeel werkzaamheden verrichten. Voor iedereen proberen we een goede en zinvolle daginvulling te realiseren, passend bij de individuele mogelijkheden en Voorbeeldenbehandeldoelen.”vandagbesteding

BANEN ZAT IN DE LIFE SCIENCE MAAR VERSE STUDENTEN HO MAAR

Aanblik prothese steeds belangrijker

Column Eelko Huizingh

De Spiegel met Linda Dijkshoorn, directeur en oprichter van EV Biotech

(Chemische) verbindingen en (technologische) vernieuwing in Innolab Samen werken, samen testen, samen lunchen, samen innoveren

Veel falen. Dat is belangrijk

Brandstof voor diagnostiek

doen’. ,,Wij maken mee dat onze studenten een vraagstuk oplossen waarover universitair geschoolden hun hoofd breken.’’

Het duo op de cover is Henk Zijlstra en Johan de Jonge van OIM in Haren. Dat bedrijf is specialist in orthopedische hulpmiddelen als protheses, het groeide in veertig jaar uit tot een grote landelijke speler in dit vakgebied. Er is veel veranderd in de loop der tijd, zeggen de mannen. Zo speelt de aanblik van de prothese vaker een grote rol. Maar ook functionaliteit blijft zwaar tellen want: „Iemand weer te zien lopen geeft voldoening.”

O ja, is wielrennen een teamsport? Een van de drie start-ups verderop in deze bijlage heeft een app gemaakt die deze veronderstelling van harte ondersteunt. Mede namens de redactie wens ik u veel leesplezier.

Al meer dan 40 jaar worden bij OIM prothesen gemaakt. Inmiddels op basis van 3D-printen

ife science is een spectaculair groeiende sector die zich met technologische innovaties richt op de gezondheid van mens en dier. Groningen, Amsterdam en Leiden zijn de belangrijkste biotechsteden van Nederland. Maar ook in Friesland en Drenthe zit de groei er flink in.

De mbo-opleiding Life Sciences aan ROC Friesland College is actueler dan ooit. Dat kun je als jongere groots zien in de huidige tijd van energie- en duurzaamheidsvraagstukken: ik ga helpen om de grote wereldproblemen van nu op te lossen zodat de wereld leefbaar blijft. En meer denkend in het eigen belang: de banen liggen voor het Hoeoprapen.kanhet

Start-ups in de medische diagnostiek krijgen een zetje bij Open Diagnostics

I NHOUD

Opleiding Life Sciences actueler dan ooit, maar het aantal studenten blijft achter De vraag uit het bedrijfsleven is groot maar studenten staan niet te dringen

niet ontbreken in een bijlage over life science. We namen een kijkje in Aalden bij Tasty Basics. Een bedrijf dat zijn oorsprong heeft in de kantine van het UMCG maar nu ook bij bekende supers in de schappen ligt. Het geheim: ontbijt- en lunchgerechten op basis van onbewerkte noten, pitten en zaden. Minder koolhydraten en meer echte voeding. Het wachten is op de avondmaaltijd uit Aalden.

04 07 08 12 16 23 26 30 34

App voor wielrenners, een valdetectiesysteem en uniek bio-foam Start Me Up, een serie over start-ups met de basis in het Noorden

Gratis bestaat niet

Gezonder eten, niet per se afvallen Voedzame voeding op basis van onbewerkte ingrediënten: TastyBasics

DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 3 noordz is een bijlage van Mediahuis Noord Samenstelling & eindredactie Gerda Douma Jan TheoRoelRozendaalSnijderZandstra Vormgeving Alie Veenhuizen Telefoon bijlagenredactie 058-2845477 E-mail bijlagen@mediahuisnoord.nl Advertenties/branded content Multiplus Media, Drachten T: 06 44 91 12 63 E: Volgs.osinga@multiplusmedia.nl noordz ook online op het blog: www.noordz.nl C OLOFON

L

dan dat de verse studenten niet in rijen van vier voor de deur staan om daar hun opleiding voor een mooie toekomst te volgen? Docent Alie de Boer heeft daar wel een idee over, vertelt ze verderop in deze bijlage. ,,Jongeren denken vaak: de problemen zijn zó groot, ik kan toch niks doen.’’ Op het Friesland College proberen ze dat beeld te kantelen door uit te stralen dat je ‘met kleine dingen samen iets groots kan

Aan de Kerklaan in Haren huist OIM, de basis van een bedrijf dat jaarlijks 70.000 mensen aan een prothese, orthopedische schoenen en steunzolen of -kousen helpt. Ook daar is de vooruitgang merkbaar – 3D printen in plaats van gips – wat leidt tot passender oplossingen voor mensen die een voet, been of hand moeten vervangen. Wat ze ook merken is dat klanten steeds vaker kijken naar het uiterlijk dan naar de Voedingfunctionaliteit.maguiteraard

Column Ronald Mulder

Welk soort zorg willen we?

Op de Zernike Campus in Groningen groeit in de schaduw van de Hanzehogeschool de ene na de andere start-up. In een omgeving waar de helpende hand altijd nabij is. Om een vervolgonderzoek in gang te zetten, om te groeien en/of gewoon voor een comfortabele ruimte om je werk te doen.

DE WENSEN VAN DE KLANT

D

Zijlstra heeft sinds het begin van zijn carrière bij OIM het een en ander zien veranderen in de wereld van de orthopedie. ,,Door de intrede van nieuwe technieken zijn er nu meer mogelijkheden en methodes om klanten te helpen dan vroeger.’’ Waar er vroeger voor elke aanmeting van een prothese nog gips gebruikt werd, is het tegenwoordig mogelijk om het maatnemen en ontwerpen van prothesen volledig digitaal te doen. Dat gaat met 3D scannen en printen. Deze techniek maakt toepassingen mogelijk die in de jaren 80 nog ondenkbaar waren.

JOHAN DE JONGE EN HENK ZIJLSTRA

>> DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 5

Maar de nieuwste technologie is niet altijd nodig bij het vinden van een passende oplossing, vertelt Johan de Jonge, eveneens ortho-

Tekst William Zijlstra Foto’s Jaspar Moulijn

e 70.000 klanten van OIM in Haren komen niet allemaal voor prothesen. OIM levert ook orthesen, orthopedische schoenen, steunzolen en steunkousen. Waar prothesen een lichaamsdeel vervangen, bijvoorbeeld na een amputatie, worden orthesen juist gebruikt om het lichaam te ondersteunen. Denk bijvoorbeeld aan een kniebrace.

4 DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022

Een van die werknemers is Henk Zijlstra. Hij werkt sinds 1987 bij OIM en is werkzaam als orthopedisch adviseur met een specialisme in prothesiologie. Dat houdt in dat Zijlstra klanten helpt bij het vinden van de juiste prothese en ook de klant leert omgaan met de prothese. Daarnaast is Zijlstra betrokken bij de revalidatie van klanten en begeleidt hij mensen die willen sporten met een prothese.

‘ In veel gevallen is een heel simpele, stabiele en goedkope prothese de beste oplossing’

pedisch adviseur bij OIM. ,,Wij helpen ook mensen die last hebben van slappe verlamming of spasticiteit. Bij spasticiteit kan een hand bijvoorbeeld in een dwangstand gaan staan. Die hand kun je dan corrigeren met een pols-handorthese. Om erachter te komen hoeveel kracht je kunt zetten, heb je toch echt je handen en gips nodig. Dat gaat om gevoel. Met een scan krijg je dan niet het gewenste resultaat.’’

Het hele proces, van het intakegesprek tot aan het revalidatieproces met een prothese of orthese en alle stappen daartussenin, vindt nog altijd plaats aan de Kerklaan in Haren. Hier ligt de basis van OIM Orthopedie. Hier werd de eerste werkplaats gebouwd waar orthopedisch instrumentenmakers werkten en nu nog steeds werken. Inmiddels is OIM door het hele land te vinden; het bedrijf telt 29 vestigingen en ruim 430 werknemers.

SCANNEN EN PRINTEN

Hoe een prothese eruitziet is door de jaren heen steeds belangrijker geworden. De Jonge en Zijlstra kijken naar wat het beste is voor de klant en dat botst soms met de wensen van de klant. Zijlstra: ,,Wij zijn gericht op functionaliteit. ‘Hoe leer ik iemand weer lopen én het liefst zo goed mogelijk?’ Maar de klant heeft ook een voorkeur en die nemen we altijd mee. Soms vindt iemand cosmetiek heel belangrijk. Heel functioneel betekent niet altijd heel mooi. Soms levert een klant liever wat functionaliteit in voor

AANBLIK PROTHESE STEEDS BELANGRIJKER

Zo’n 70.000 mensen kloppen jaarlijks aan bij OIM Orthopedie. Elke klant heeft een eigen verhaal, een eigen zorgvraag en ontvangt een passende oplossing. Vorig jaar bestond OIM veertig jaar. In vier decennia tijd groeide het bedrijf van een kleine werkplaats in Haren naar een van de grootste landelijke aanbieders van orthopedische hulpmiddelenzorg.

een mooiere prothese qua cosmetiek. Vroeger werd de klant voornamelijk geïnformeerd door ons. Nu kan een klant overal informatie vandaan halen. Leveranciers van prothesen tonen op sociale media hun allermooiste producten, voorzien van de meest hoogwaardige techniek. Een klant komt vervolgens bij jou met dat beeld in het hoofd. Maar in veel gevallen is een heel simpele, stabiele en goedkope prothese de beste oplossing. Dat levert soms best een lastig gesprek op.’’

WEER ZELFSTANDIG LOPEN

‘HET IS BELANGRIJK DAT ER ONDERZOEK GEDAAN WORDT NAAR ONS VAKGEBIED WAARDOOR WIJ ONS WERK NOG BETER KUNNEN DOEN’

JOHAN DE JONGE

Hoewel er veel is veranderd in veertig jaar tijd, is één ding nog altijd hetzelfde: geen werkdag is voor De Jonge en Zijlstra eender aan de vorige. Zijlstra: ,,Elke dag loopt er iemand anders die deur binnen, met een andere gebruiksaanwijzing, met een ander verhaal. Die afwisseling en die uitdaging maakt het leuk. Het mooiste aan mijn werk vind ik dat je er het hele proces bij bent, vanaf het intakegesprek tot het moment dat je iemand weer zelfstandig ziet lopen. Dat geeft mij voldoening.’’

HENK ZIJLSTRA

6 DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 >>

Hoogwaardige techniek is mooi, maar vaak ook duur. ,,De kosten moeten beheersbaar blijven, dat werkt naar ons door’’, zegt Zijlstra. ,,Als je het hebt over innovaties en ontwikkelingen, dan is dat wel moeilijk. Op de markt zie je bijvoorbeeld ontwikkelingen naar computergestuurde knieën. Een meerwaarde voor de juiste klant, maar daar hangt ook een prijskaartje aan. De klant wil wat, wij geven een advies en willen wat, en de zorgverzekeraar wil vooral dat het niet te duur Swordt.’’indsde

oprichting van OIM heeft het bedrijf door de jaren heen heel wat specialistische kennis binnengehaald. Meerdere overnames van kleinere orthopedische klinieken door het hele land vergrootten het marktaandeel en verrijkten de knowhow. De Jonge: ,,Door de overnames kunnen we onze inkoop efficiënter doen, zijn we een betere gesprekspartner voor zorgverzekeraars en tillen we het vakgebied naar een hoger niveau. Het gaat om kennis inwinnen en kennis delen, zowel wereldwijd met andere orthopedische specialisten als tussen onze eigen vestigingen.’’

Zijlstra: ,,Evidence-based is natuurlijk het woord geworden van de verzekeraar. Het is belangrijk dat er onderzoek gedaan wordt naar ons vakgebied waardoor wij ons werk nog beter kunnen doen. Dat heeft uiteindelijk ook een gunstig effect op de financiering.’’

De Jonge: „Ik ben ooit begonnen met een opleiding fijnmechanische techniek. Klein en nauwkeurig werk, dat sprak me aan. Een stukje techniek en mens worden letterlijk en figuurlijk met elkaar verbonden. Dat vind ik mooi. Elke dag is anders, elke klant is anders en elk hulpmiddel is anders. Dat maakt het leuk.’’

Ik wil hier niet de hele discussie overdoen, wees niet bang. Wel wil ik graag één argument uitlichten, namelijk het argument dat ik tegenstanders van de maatregel het meest heb horen noemen. Het is een argument dat je ook in andere discussies vaak hoort. Het lijkt te getuigen van een diep economisch inzicht, maar in werkelijkheid bewijst het het tegendeel. Komt-ie:

‘Gratis bestaat niet’ is geen argument, het is een dooddoener. Een altijdwaarheid.

Met als toelichting: als het gratis is, draait de belastingbetaler ervoor op, inclusief alle mensen die nooit maandverband zullen gebruiken. Het is niet dat dit niet waar is, het is alleen volkomen triviaal. Er is van alles gratis of bijna gratis voor de burger. Hoortoestellen. Kunstheupen. Straatverlichting. Kinderspeelplaatsen. De basisschool. Fietspaden. Trouwen. (Gemeenten zijn wettelijk verplicht gratis huwelijksvoltrekkingen aan te bieden.) Allemaal zaken die we om uiteenlopende redenen collectief financieren. En dan is er nog een minstens zo lange lijst zaken die we subsidiëren en dus ook deels met belastinggeld betalen. Van zwembaden tot zonnepanelen en van kinderopvang tot kaartjes voor de opera. Je zou kunnen zeggen: alleen de volslagen onbelangrijke zaken laten we helemaal aan de markt over.

Belangrijke argumenten om iets collectief te financieren zijn rechtvaardigheid en solidariteit. Vinden we het iets wat iedereen moet kunnen krijgen, of vinden we het een luxe? En ook: is het echt een vrije keuze om iets wel of niet te gebruiken, of kun je eigenlijk niet anders? Solidariteit heeft ook iets wederkerigs: nu betaal je mee voor anderen, maar op een ander moment betalen anderen mee voor jou (of voor je zussen, dochters en kleindochters).

aat ik voor de verandering eens schrijven over iets waarvan ik helemaal geen verstand heb: maandverband. Deze zomer besloten de Schotten dat maandverband en andere menstruatiemiddelen voortaan gratis beschikbaar moesten zijn. Het was komkommertijd, dus in talkshows op televisie en stelling-van-de-dagrubrieken op de radio ging het al snel om de vraag of zoiets in Nederland ook zou moeten.

DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 7

Een gevolg van iets goedkoop of zelfs gratis maken kan zijn dat de vraag flink stijgt. Vaak is dat de bedoeling: we willen dat iedereen de kinderen naar de opvang kan brengen, we willen dat mensen onderwijs volgen en studeren. Maar bij andere zaken ligt een kostenexplosie altijd op de loer. In de gezondheidszorg bijvoorbeeld. Want, zo redeneren economen, een mens is nooit te gezond. Iedereen wil altijd nog gezonder: de vraag is onbeperkt.

@ronaldmulderwoorden.Maneconoom.vanweinig

Zoals gezegd weet ik weinig van maandverband, maar het komt mij voor dat het risico op een kostenexplosie erg klein is. Genoeg is in dit geval genoeg, lijkt me. Al weet je natuurlijk nooit of mensen het niet massaal gaan gebruiken als koffiefilter, isolatiemateriaal of Alsschoudervulling.iemandzegtdat gratis niet bestaat, dan betekent dat gewoon dat hij geen zin heeft om mee te betalen aan iets waarbij hij zelf geen baat heeft. En dat hij het vermogen mist om zich te verplaatsen in wie er wel mee geholpen is.

Is het echt een vrije keuze om iets wel of niet te gebruiken, of kun je eigenlijk niet anders? GRATIS BESTAAT NIET

Ronald Mulder is ondernemer en

Gratis bestaat niet.

C OLUMN

L

BORRELS EN EVENEMENTEN

Het techbedrijf huurt een hele vleugel van het gebouw met daaronder ook een werkplaats, waar vernuftige machines het levenslicht zien. ,,Met deze kunnen we in een ei kijken om te zien of er een hen of een haan in zit. Dat gaat serieus wat veranderen in de kippenwereld. Maar we zijn ook bezig met groene chemie, met waterstof, met veel meer thema’s die juist in het Noorden groot zijn. Ik heb het gevoel dat we hier het dichtst bij het vuur zitten, in dit gebouw.’’

De bovenste verdieping is wat ontmoeten

Jordi Wijbenga van het Space Werkcafé.

8 DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022

Samen werken, samen testen, samen lunchen, samen innoveren, samen meer. Een half jaar geleden opende het Innovatiecentrum Chemie & Engineering zijn deuren met die beloftes. Tijd om te zien of dat in de praktijk uitkomt.

Datzelfde is te zeggen van een van de andere grote kartrekkers van het Innolab: Symeres. Nu zat die groeibriljant vol knappe chemiekoppen al op steenworp afstand, toch is heel bewust gekozen voor extra werkruimte in het nieuwe gebouw. ,,Om een paar redenen’’, somt operationeel directeur Mark Verhaar op. ,We hebben hier niet alleen onze eigen labs, maar in het Innolab eventueel ook nog een flexibele groeibuffer. Daarnaast komen we hier potentiële klanten en partners tegen, maar vooral ook studenten, die we graag aan ons binden. En dan hebben we hier ook nog de beschikking over een prachtige ruimte met onze eigen state of the art, hightech apparatuur. Grotere reactoren bijvoorbeeld, waarmee we meer stoffen kunnen maken.’’

Msamen.’’aciejGrajewski

G

Hwachting.’’etcaféisniet alleen voor de ‘vaste bewoners’ van het Innovatiecentrum. Juist niet. Iedereen kan er komen lunchen en zo een bijdrage doen aan het verbinden en ontmoeten. Flexplekken zijn er te huur om dat streven te onderstrepen. ,,Ik dacht van tevoren al dat dit weleens een heel goed concept kon worden. Je hebt op de Campus niet zoveel plekken waar je zo samen kunt zitten, een hapje doen of wat kunt drinken. Voor de komende tijd willen we nog meer leuke evenementen gaan organiseren. Sprekers, diners, dat soort dingen. Brengt allemaal mensen

Het product van Papertronics zit in de zogeheten pre-launch. ,,We zijn bijna zover om de markt te bestormen. En dan kan het hard gaan. Voorlopig zitten we waar we moeten zitten, met een goede workshop, een lab waar we kunnen opschalen en de beste contacten om ons heen. O ja: de evenementen in het Space café zijn heel mooi. Toch best belangrijk voor een groep jonge mensen zoals wij.’’

Het laboratorium van Symeres in het fonkelnieuwe gebouw van Innolab op de Zernike Campus in Groningen.

Lars de Groot, directeur van Demcon.

hierheen te verhuizen’’, zegt directeur Lars de Groot. ,,Innovatie is het bestaansrecht van Demcon. Dat is wat wij doen. Dat we vlakbij slimme technologiestudenten zitten is een must. En hier komen we ze tegen, net als partners, klanten en mensen met interessante ideeën.’’

Symeres doet in nieuwe stofjes. In opdracht werken honderden chemici aan het maken, aanpassen en testen van moleculen. ,,We groeien hard, zeker in de Life Sciences. En dan zit je hier op de juiste plek. Het grootste probleem is altijd het vinden van goede mensen. Die loop je hier tegen het lijf. We hopen dat dat steeds meer gebeurt.’’

DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 9

loednieuw is het gebouw aan het Blauwborgje op Zernike Campus in Groningen. Dat merk je aan alles. Schone vloeren, smetteloze muren, puik schilderwerk. Nog even en dan gaat dat glansje eraf door de drukte, en dat is precies de bedoeling. Dit is de plek waar bedrijven – van multinational tot start-up – elkaar vinden, waar studenten hun creativiteit loslaten, waar investeerders nieuwsgierig worden, waar (potentiële) klanten rondlopen en waar nieuwe dingen ontstaan. De deuren moeten vooral open kun,nen.,Hier

krijgen jonge bedrijven een snelle start. Iets rijpere clubs kunnen snel doorgroeien’’, vertelt Sven Stielstra. Hij is Business Developer bij Campus Groningen en vanzelfsprekend een warm pleitbezorger van het Innolab, of eigenlijk van het hele gebouw van ruim 5000 vierkante meter. ,,Het is hier ontmoeten, innoveren en delen. Dat klinkt als een verkooppraatje, maar zo werkt het ook echt. De bedrijven die hier ruimte huren, doen al zaken met elkaar inmiddels.’’

betreft waarschijnlijk de belangrijkste verdieping. Daar is koffie, er zijn broodjes en is zelfs een warme hap te krijgen. Jordi Wijbenga is uitbater van het Space Werkcafé. Samen met partner Paul Bronswijk runt hij ook al Grand Café De Admiraal in de VanOlstToren van de Hanzehogeschool en heeft hij een cateringbedrijf. ,,Het loopt hier goed. Zeker het aantal borrels en evenementen overtreft onze ver-

drinkt er ook weleens een bakkie. Tenminste, als hij niet te druk is met de ontwikkeling van de Beer-o-Meter. De oprichter van start-up Papertronics is hard bezig de markt te veroveren met zijn draagbare bierkwaliteitsmeter. ,,We huren werkruimte en het lab. Voor ons is dat ideaal. We kunnen hier testen en opschalen. In het gebouw zitten bovendien grote partijen die snappen hoe het werkt. We zijn bezig met chemie en technologie en kloppen gemakkelijk aan bij de buren. Demcon, Mooha, Symeres, daar gaan we weleens langs. Heel leerzaam.’’

Mark Verhaar, director of operations bij Symeres

Het Innolab is in wezen het hart van het gebouw, dat meer is dan het lab alleen. Hoewel het pand in dit geval twee harten heeft: één technologisch en één chemisch hart. Op de tweede verdieping bevinden zich de innovatielabs. Werkplaatsen zijn het, waar karren vol gereedschappen, materialen en apparatuur klaarliggen voor bruikleen. In de labs komen ideeën tot wasdom. Wat in het klein werkt, wordt hier op iets grotere schaal uitgetest. Dat doen studenten en onderzoekers die de labs kunnen huren, maar ook afdelingen van de grote concerns die andere plekken van het gebouw bevolken.

(CHEMISCHE) VERBINDINGEN EN VERNIEUWING(TECHNOLOGISCHE)ININNOLAB

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto’s Marjorie Noë

SLIMME TECHNOLOGIESTUDENTEN

Om het innovatiehart heen bestaan de verdiepingen uit grotere en kleinere werkruimtes, vergaderzalen en laboratoria, voor het grootste deel verhuurd aan grote bedrijven. Demcon is er bijvoorbeeld gevestigd, veertig man sterk. ,,Voor ons was het logisch om

Men spreekt van dementie op jonge leeftijd als de eerste klachten voor het 65ste levensjaar zijn begonnen. „Deze doelgroep heeft vaak andere behoeften dan ouderen met dementie’’, vertelt Annewijke van Keulen, bestuurssecretaris van Noorderboog. „Ze hebben vaak werk, een gezin en hobby’s. Fysiek zijn ze bovendien nog in goede conditie. Juist voor hen is het prettig om actief te kunnen blijven en vaak lukt dat bijvoorbeeld bij een zorgboerderij. Dementie op jonge leeftijd ontwikkelt zich over het algemeen snel. Het gevoel mee te doen in de samenleving, fysiek actief blijven en een regelmatig dagritme hebben een positief effect op de ervaren kwaliteit van leven.’’ Zodra thuis wonen niet meer lukt, stopt het werk buitenshuis omdat de begeleiding van wonen en werken uit twee verschillende budgetten betaald wordt. De overgang naar een verpleeghuis wordt daardoor extra ingrijpend, omdat niet alleen de vertrouwde omgeving thuis, maar ook de vertrouwde omgeving van de dagelijkse bezigheden moet worden opgegeven.

Die bezigheden hoeven overigens niet plaats te

De projectgroep bestaat uit vertegenwoordigers van Noorderboog, Netwerk Dementie Drenthe, Alzheimer Nederland, afdeling Drenthe, Wijngoed en Zorghoeve de Reestlandhoeve in Balkbrug en Lineke Veldman. Lineke’s man Geert was de eerste die zijn werkzaamheden kon voortzetten nadat hij verhuisd was naar verpleeghuis De Schiphorst, onderdeel van Noorderboog, in Meppel. Ze heeft gezien hoe belangrijk dat voor hem was en deelt graag haar ervaringen in de projectgroep. Geert is inmiddels overleden, maar heeft de wens uitgesproken dat buitenshuis werken voor mensen met dementie op jonge leeftijd ooit vanzelfsprekend wordt. „Het zou geweldig zijn als die wens in vervulling gaat’’, aldus Lineke.

Daginvuling

‘Een daginvullingzinvollebuitenshuisheeftpositieveeffecten’

Lineke Veldman

Verhuizen naar een verpleeghuis vanwege dementie op jonge leeftijd is zwaar. Dat men daarmee ook een waardevolle daginvulling buitenshuis kwijtraakt, maakt het er niet gemakkelijker op. Daarom maakt een projectgroep zich hard voor het behoud van die daginvulling, met als doel de kwaliteit van leven zoveel mogelijk te behouden.

vinden bij een zorgboerderij. Het kan ook een sport zijn of vrijwilligerswerk zijn dat iemand al lang doet. Ook Geert had vrijwilligerswerk, maar kon dat niet volhouden vanwege zijn ziekte. Bij Wijngoed en Zorghoeve de Reestlandhoeve vond hij werk dat bij hem paste, met de juiste begeleiding. „Hij was nog geen zestig, maar na de diagnose kon Geert niet meer werken. Hij was internationaal chauffeur op groot konvooi en was soms weken van huis. Dat werk kon hij vanwege veiligheidsredenen natuurlijk niet meer doen’’, vertelt Lineke. „Hij ging zich vervelen. Enerzijds omdat hij steeds minder van zijn dagelijkse bezigheden kon doen, anderzijds omdat het verlies van initiatief bij de ziekte hoort. Van het werk bij de Reestlandhoeve knapte hij enorm op. Geert hield altijd al van buiten bezig zijn en mensen helpen, dus vegen, opruimen en insectenhotels of plantenbakken knutselen vond

www.noorderboog.nl/bijeenkomstafwerpt.

Financiering

Partijen die denken een bijdrage te kunnen leveren aan een permanente voorziening, zijn op 28 september van harte welkom bij een informatiebijeenkomst bij Noorderboog in Meppel. Meer informatie staat op de website van Noorderboog. Daar is ook een filmpje te zien waar Geert Veldman aan meewerkte. Lineke hoopt dat de inspanning die dat van hem gevergd heeft vruchten

hij leuk. Het woord dagbesteding vond hij vreselijk en hij noemde het dus zijn werk. Ook onze dochters vroegen hem altijd hoe het op het werk was geweest. Het hele proces is verdrietig en zwaar, de woorden die je daarvoor gebruikt doen ertoe. In de communicatie van de projectgroep let ik daarop, omdat ik weet wat de impact kan zijn op mensen met dementie op jonge leeftijd en hun naasten.’’

Door blijven werken als thuis wonen niet meer lukt

De grootste uitdaging is het vinden van de financiële middelen voor de begeleiding die vaak nodig is om de dagelijkse bezigheden voort te kunnen zetten. Annewijke van Keulen: „Inmiddels is er subsidie vanuit de Provincie Drenthe, voor de pilot ‘Dementie op jonge leeftijd, door blijven werken als thuis wonen niet meer lukt’. Daardoor is buitenshuis werken nu mogelijk voor een paar mensen in deze doelgroep en kunnen we de effecten daarvan in kaart brengen. Met die resultaten hopen we dat het project uiteindelijk een permanent karakter krijgt.’’

ADVERTENTIE

Andere behoeften

Lineke Veldman (links) en Annewijke van Keulen.

Annewijke van Keulen. Foto’s: Gerrit Boer

Elke werknemer is ondernemer Eurofins startte in een garage in Frankrijk. Een klein lab waarmee gecontroleerd werd of Franse wijnboeren fraude pleegden. Met hun gepatenteerde testtechnologie kon het bedrijf de puurheid van de wijn aantonen. Nu, 35 jaar later, is Eurofins leidend in onderzoek van voedsel.

ADVERTENTIE

We zijn de ontwikkelingen voor „Stel, je bent een zeewiervoedselproducent.startendeWaarschijnlijk ben je gepassioneerd en heb je veel kennis van zeewiervoedselwaarde. Hoeveel passie je ook hebt, je kunt niet alles weten en ook niet alles doen. In de voedselindustrie heb je partners nodig en heel veel know how over voedingswaarde en veiligheid. Wij kennen de keten, we hebben een netwerk om verbinding tot stand te brengen en we zijn experts op het gebied van voedselonderzoek. Als je op je etiket wilt zetten, ‘twee jaar houdbaar’, dan weten wij hoe je dat kunt bewerkstelligen, controleren en Nieuwegaranderen.”trends vragen om nieuwe testmethodes. „Een voorbeeld daarvan is de eiwittransitie waarbij er gezocht wordt naar volwaardige vervanging van dierlijke eiwitten voor plantaardige eiwitten. De plantaardige eiwit moet hetzelfde bieden als het dierlijke eiwit. De grote uitdaging zit in de opnamecapaciteit van het plantaardige eiwit door het menselijk lichaam. Dat vraagt om specifieke testtechnieken. Als een dergelijke vraag ontstaat, richten we onze aandacht op het ontwikkelen van nieuwe test- en controlemethodes. Zodra de vraag uit de marge raakt, zijn wij klaar om op grote schaal voor producenten te testen en om hen te adviseren. We zijn de ontwikkelingen, als het ware, voor. Voor veilig voedsel kun je op ons vertrouwen.”

Wietske Witteveen

„Op ons gebied kunnen wij alles”, zegt Wietske Witteveen, manager director van Eurofins Heerenveen.

„Bij een dergelijke ‘ondernemersaanpak’ mag je fouten maken. Er zit immers een pioniersmentaliteit achter. Nieuwe wegen verkennen, oplossingen voor vraagstukken bedenken, dat kan niet zonder af en toe een misser te maken. Een fout zet je om in een „Hebleerrendement.”jebijonseen doordacht plan, dan krijg je ruimte nieuwe wegen in te slaan. Zo heb ik in Deventer een consultancy-tak voor ons bedrijf kunnen opzetten. Wij behoren tot de top 3 food consutlancy bedrijven in Nederland. Onze kennis van mondiale voedselstromen en testtechnieken zetten we nu in om voedselproducerende bedrijven te ondersteunen. Wij hebben grote bedrijven als klant, maar ook startups kunnen op ons rekenen,” zegt Wietske.

Eurofins: Veilig in voedsel

Vindt u het vanzelfsprekend dat het voedsel dat u koopt betrouwbaar is en niet dusdanig vervuild dat het uw gezondheid ondermijnd? Of, misschien bent u degene die zich juist zorgen maakt over ons voedsel en supplementen. Grondstoffen komen van over de hele wereld naar ons toe. Wordt er overal wel voldoende gecontroleerd? Hoe zit het eigenlijk met de microplastics? Kan ik nog veilig een visje eten of een glas melk drinken?

www.eurofins.nl

Het is goed om te weten dat er bedrijven zijn die niets anders doen dan dit onderzoeken. Eurofins is zo’n bedrijf. Met vestigingen over de hele wereld zijn zij marktleider en gespecialiseerd in alle mogelijke vormen laboratoriumonderzoek,vanontwikkeling en advies.

‘Een klein lab waarmee gecontroleerd werd of Franse wijnboeren fraude pleegden’

„Je staat niet alleen. Als werknemer kun je terugvallen op kennis en expertise van anderen binnen het bedrijf. Een mooi voorbeeld daarvan is onze inzet op onderzoek naar microplastics in de voedselketen. We leunen daarbij enorm op onze vestiging in Australië waar men al langere tijd met dit onderzoek bezig is. Dat is de kracht van onze mondiale aanwezigheid.”

„Dat zijn mensen met visie geweest die de basis voor dit succes hebben gelegd. Een belangrijke drive achter ons succes is dat wij van elke medewerker een, noem het maar, persoonlijk ondernemerschap aanmoedigen. Wees niet louter uitvoerend, maar ook proactief meedenkend. Richt je werk op de meest ideale wijze in. Zie je dingen die beter kunnen in je eigen werkuitvoering of bij anderen; ga dat gesprek aan. De leidinggevenden bieden je de ruimte die je als professional wilt hebben. Kijken als ondernemer naar je werkomgeving maakt dat je flexibel kunt inspringen op de vraag uit je omgeving.”

Stijn Heinsius, student bij de opleiding onderzoeker Leefomgeving, onderzoekt water op geleidbaarheid. Jente Nijboer (links) student bij voeding en technologie en Corina van der Meulen van voeding en kwaliteit.

JONGEREN ZIJN ECHT NODIG ,,Je zou verwachten dat veel jongeren bezig zijn met deze thema’s. Daarom zien wij hier kansen voor de toekomst en treden we veel naar buiten. We zijn een groene school en willen de wereld een stukje mooier maken. Dan hebben we jongeren echt nodig”, vertelt Fernandes. zijn niet gewend om zichzelf op een podium te plaatsen”, denkt Fernandes. ,,Toch

De samenwerking met het bedrijfsleven is een belangrijk onderdeel binnen de opleidingen. Zo runnen studenten zelf het milieuadviesbureau waarbij ze het bedrijfsleven ondersteunen. Studenten leren om zelf projecten binnen te halen, samen met het bedrijf de vraag te verhelderen en te kijken wat er nodig is.

MAAR HET STUDENTENAANTALBLIJFT ACHTER

vanuit het bedrijfsleven is groot”, vertelt Fernandes. ,,Bedrijven vinden het leuk om met jongeren om de tafel te zitten. Ze zitten met een vraagstuk waarvoor nog geen antwoord is. Samen zoeken naar een oplossing geeft verrijking voor zowel het bedrijf als de Vstudenten.”olgensDeBoer

en Fernandes zijn de opleidingen voeding, water, milieu, laboratorium en procestechniek van MBO Life Sciences actueler dan ooit. Gek genoeg zien ze dit nog niet terug in het aantal inschrijvingen voor de opleidingen.

verschillende opleidingen maakt MBO Life Sciences volgens de beide dames bijzonder. ,,Ik eid studenten op tot adviseur leefomgeving”, vertelt de Boer. ,,Dat zijn veldwerkers. Zij kijken bijvoorbeeld naar de ecologie van een sloot. Een chemisch analist van de opleiding aboratorium kijkt vervolgens specifiek naar de stoffen die zich in het water van de sloot Hbevinden.”etzelfdegeldt voor de bodemmonsters die nodig zijn als je ergens een nieuwe wijk wilt bouwen. ,,Studenten die zich bezighouden met de leefomgeving kunnen gemakkelijk een beroep doen op de laboranten van de opleiding laboratorium. Dit zorgt vervolgens voor een gedegen advies richting de opdrachtgevers.”

Met de huidige energie- en duurzaamheidsvraagstukken zijn hun MBO Life Sciences-opleidingen actueler dan ooit, zeggen docent Alie de Boer en teamleider Edith Fernandes. Beiden voelen de duurzaamheidsmissie. ,,Wij willen onze studenten bijbrengen dat een druppeltje in de oceaan iets kan bijdragen aan het grotere geheel.”

De Boer: ,,Jongeren denken vaak: de problemen zijn zó groot, ik kan toch niks doen. Dat is precies het gevoel dat wij willen keren. Onze missie is om studenten te laten groeien in het idee dat je met kleine dingen samen iets groots kan doen.”

12 DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022

moeten we dit doen. Niet alleen voor de opleiding zelf maar omdat we een maatschappelijke bijdrage willen leveren. Onze opleiding kan een belangrijke rol spelen bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.”

Bedrijven vinden het leuk om met jongeren om de tafel te zitten

Met deze insteek hoopt ze ook duidelijk te maken dat het onderscheid tussen mbo-, hboen wo-geschoolde mensen steeds minder belangrijk wordt. ,,Ik vind dat het mbo totaal wordt onderschat. Mbo-studenten hebben niet een mindere kwaliteit, maar een andere kwaliteit. Wij maken mee dat onze studenten een vraagstuk oplossen waarover universitair geschoolden hun hoofd breken. Dat zegt wel genoeg.”

EEN ANDERE KWALITEIT

DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 13

De essentie van het onderwijs dat MBO Life Sciences aanbiedt is volgens Fernandes dat studenten leren om dingen uit te proberen die mogelijk kunnen werken. Ongeacht de uitkomst. ,,Wij leiden studenten op tot werknemers die blijven nadenken, vragen blijven stellen en zich niet kapot schrikken als er iets anders nodig is. De werknemer van nu is emand die een continue bijdrage kan blijven everen zonder uitgeput te raken.”

H

oe groen is een bepaalde stad eigenlijk? Welke plantjes komen er in een bepaald gebied voor? Kunnen we van restproducten nieuwe voeding maken? Dit is zomaar een greep uit de vragen die MBO Life Sciences binnenkrijgt van bedrijven en organiMsaties.BOLife

,,Scholen

Niet alleen de samenwerking met het bedrijfsleven maar ook de samenwerking tussen de

BEDRIJVEN WETEN ONS TE VINDEN’ ,Op deze manier ontstaat er echt een kruisbestuiving tussen onderwijs en praktijk”, aldus De Boer. Studenten leren zich te presenteren en ontwikkelen zich tot adviseur of onderzoeker leefomgeving. Bedrijven weten ons hierdoor ook gemakkelijker te vinden en komen geregeld gastlessen geven. Het gaat echt over en weer.”

OPLEIDING LIFE SCIENCES ACTUELER DAN OOIT,

Sciences is een samenwerkingsverband tussen het Friesland College en Aeres MBO Leeuwarden waar opleidingen op het gebied van voeding, laboratoriumonderzoek, water, milieu en techniek worden gecombi,neerd.,Devraag

Tekst Lydwine Huizinga Foto’s Louise van den Broek

Verbinden

Er wordt van alles gemaakt, maar volgens Altena is het niet mogelijk om te produceren in opdracht van bedrijven. ,,Dat zou tijdsdruk en kwaliteitseisen met zich meebrengen, waar ze niet aan kunnen voldoen. Bij ons maakt het tempo of het eindresultaat niet uit, het gaat erom dat ze bezig zijn. De mannen weten dat ze om half negen

’s morgens op de fiets moeten stappen voor een fietstocht van acht kilometer naar Emmen. Op tijd opstaan en lichaamsbeweging werken positief. Van 9.00 tot 13.00 uur zijn ze op de dagbesteding, daarna fietsen ze terug naar de woongroep. ’s Middags vermaken ze zich met spelletjes, een film of andere bezigheden om te ontspannen. Ze helpen met huishoudelijke taken, maar kunnen ook dat niet zonder begeleiding.’’

‘We bieden meerwaarde binnen de opleiding verpleegkunde’

Daarmee doelt ze op de manier waarop de studenten worden opgeleid. „We kijken daarbij nadrukkelijk naar de student zelf. Wie ben je als mens, welke normen en waarden breng je mee en welke plek wil je in de maatschappij invullen. Dit doen we vanuit onze christelijke achtergrond, iedereen die zich daar in kan vinden is hier

14 donderdag 15 september 2022

Bestuurslid Gert Los van Groningen Plus was daar nauw bij betrokken. „Als plussers vinden wij het belangrijk om ons te verbinden met jongere generaties. Binnen dit project zijn er diverse groepen gevormd, waarin studenten en plussers zaten. Ze bedachten met elkaar een thema en gingen daarover in gesprek. Thema’s waren bijvoorbeeld: Vriendschap, Opvoeden vroeger en nu, Wie staat mij het meest nabij? Levensstijl en Omgang verpleegkundigen en ouderen.”

Met een kleine 700 studenten is Menso Alting in Groningen de kleinste ROC van ons land. „En we zijn de beste ROC van Noord-Nederland, volgens de Keuzegids”, zegt Alice Veenhuizen, docent opleiding verpleegkunde. Goed onderwijs, gedrevenheid en een bredere kijk op de mens en de maatschappij, wat de kwaliteit van al onze opleidingen ten goede komt, liggen hieraan ten grondslag.

De Nieuwe Start biedt ondersteuning aan volwassen mannen die om uiteenlopende redenen niet voor zichzelf kunnen zorgen. De organisatie bestaat uit een woonvoorziening in Nieuw-Amsterdam en een dagbesteding leercentrum in Emmen. De 24-uurs begeleiding, een regelmatig dagritme en activiteiten geven het leven van de mannen richting en kleur.

De Nieuwe Start onderhoudt nauwe banden met tal van instanties, zoals het zorgkantoor, GGZ, Verslavingszorg Noord-Nederland (VNN), gemeenten en huisartsen. ,,Organisaties zoeken contact als ze denken dat iemand bij ons op de juiste plek is en wij schakelen de expertise van zorgprofessionals in als dat nodig is. Zowel op de woongroep als bij de dagbesteding is de sfeer goed, er wordt veel gelachen. Dat is wat ons betreft het mooiste resultaat van onze www.denieuwestart.nlbegeleiding.’’

Een voorbeeld is het project NewSkool –OldSkool, waarin studenten van de opleiding verpleegkunde en leden van Groningen Plus met elkaar in gesprek gaan over allerlei onderwerpen. Daarover later meer. Ook dit jaar heeft Menso Alting weer twee klassen vol studenten die de opleiding MBO Verpleegkundige volgen. „Het aantal aanmeldingen is stabiel”, geeft Veenhuizen aan. „En dat verbaast me niet. Ik kom zelf uit het werkveld en studenten van Menso Alting staan goed bekend, ze beschikken over veel kennis, hebben verstand van zaken en kijken verder dan alleen datgene waarvoor ze zijn opgeleid.”

Allewelkom.”docenten

‘Regelmaat is de manier om uit de problemen te blijven’

gericht, maar zeker ook naar buiten. Denk aan zorg en techniek en we zoeken ook samenwerking in de wijk, in de omgeving waarin we ons „Iederebevinden.”student volgt al in het eerste jaar een maatschappelijke stage, waarbij men kennis maakt met allerlei facetten in de maatschappij. Zoals werken in een wijkcentrum, bij een voedselbank of kledingbank. Dat is breder dan waarvoor ze worden opgeleid. Daarnaast nemen ze deel aan projecten, zoals NewSkool –OldSkool.”

Begeleiders

„We zijn erg tevreden over de resultaten en de presentaties”, besluit Veenhuizen. „Het is een belangrijk onderdeel van de maatschappelijk vorming van onze studenten. Dat is goed, want verpleegkunde, dat kan ik zeggen vanuit mijn praktijkervaring, is veel meer dan verpleegkunde alleen. Die rugtas wordt op Menso Alting goed gevuld.”www.mensoaltinggroningen.nl

Aan het einde van het project gaf elke groep een presentatie over het onderwerp dat ze gekozen hadden. „Het doel is te zoeken naar verbinding”, geeft Los aan. “Je praat een groot aantal uren met

elkaar en dat is voor iedereen, jong en oud, een bijzondere ervaring. Het zijn ervaringen die je in je privéleven vaak niet hebt.”

Samenwerking

Mannes Altena in het leerwerkcentrum van De Nieuwe Start. (Foto Norma Riemersma)

Alice Veenhuizen en Gert Los

verpleegkunde hebben praktijkervaring. „Daardoor weten we goed wat er van de moderne verpleegkundige gevraagd wordt. We hebben de blik niet alleen naar binnen

De Nieuwe Start is een zelfstandige organisatie, in 2002 opgericht door Reinier de Vries. Hij kwam per toeval in aanraking met de doelgroep en zag mogelijkheden om iets voor ze te betekenen. De begeleiders zijn mensen uit het bedrijfsleven. ,,In onze leerwerkomgeving zijn de mannen samen met een begeleider aan het lassen, zagen of schilderen. Verder krijgen ze les in Nederlandse taal en rekenen.’’

Dagritme geeft richting en kleur aan het leven

ADVERTENTIE

,,Onze groep bestaat nu uit tien mannen’’, vertelt Mannes Altena, bedrijfsleider van De Nieuwe Start. ,,Ze hebben psychiatrische of psychosociale problemen, een leerachterstand en soms een verstandelijke beperking. De meesten zijn daarnaast verslaafd aan drank of drugs en staan onder bewind van een bewindvoerder. Het belangrijkste dat De Nieuwe Start ze biedt is regelmaat. Het is de manier om uit de problemen

te blijven en een prettig leven te leiden. En af en toe lukt het een bewoner terug te komen in de maatschappij met behulp van instanties en betrokken werkgevers. Zij worden dan door ons ambulant begeleid.’’

Normen en waarden

ADVERTENTIE

Ik luister en knik, er is een relatie ontstaan. Deze man is een contact verloren, voor eeuwig. Ik hoop dat hij nog meer relaties heeft die hem dierbaar zijn. Onze wegen scheiden.

Sinds 1993, dan zullen we wel iets goed doen, op een deskundige, betrouwbare en inspirerende BELWiltmanier.uinformatie?ons085-1307484 of info@bureauland.nl www.bureauland.nl

Bij het verlaten van het vliegtuig knikt de man opeens naar mij. Hij loopt naast mij en maakt contact. Mijn excuus, zegt hij dan, ik heb in Ierland mijn beste vriend moeten begraven. Ik knik en hij vervolgt: Het was degene die het langst met mij heeft opgetrokken in mijn leven. Een schoolvriend, een dierbaar iemand.

Ze vraagt het hem nog een keer vriendelijk. Hij beticht haar van onbeschoft handelen. Niemand helpt haar. De man praat hard en probeert omstanders mee te trekken in zijn tirade. Niemand zegt wat. De stewardess voelt zich duidelijk ongemakkelijk. De man roept haar na.

wij nodig hebben, dan ervaren we dat wij bestaan. Dat mensen knikken naar elkaar is een vorm van weerspiegeling. Dat mensen praten en het met elkaar eens of oneens zijn, is een weerspiegeling. Wanneer je niet weerspiegeld wordt, besta je niet. Gelukkig kun je in de spiegel kijken en met jezelf praten, maar dat is niet de weerspiegeling waardoor je bestaat. Ouderen in onze maatschappij ervaren soms dat ze niet meer bestaan, omdat ze dagenlang alleen zijn. Praat met ze! Knik naar ze!

kijken en nooit meer zo weerspiegeld zal worden. Wat een indringend verlies… Weerspiegeling is wat wij nodig Weerspiegelinghebben.iswat

Wil jij iets anders in je leven? Wil jij iets nieuws leren? Moet je samenwerken in een team en lukt dat niet zo goed? Dan heb je iets nieuws te leren.

De snelle wereld van de digitale snelweg geeft jongeren minder kans om weerspiegeld te worden door werkelijke mensen. Zij spiegelen zich aan mensen die op het scherm zijn, die er perfect uitzien, die perfecte kleren dragen. Van deze onwerkelijke weerspiegeling zien wij de gevolgen in onze maatschappij. Willen zijn wie we niet zijn,

IITP – Bureau Land voor persoonlijke en professionele ontwikkeling.

Internationaal Instituut Toepasbare Psychologie – Bureau Land bestaat bijna dertig jaar. In 2023 is het een jubileumjaar. IITP – Bureau Land verzorgt NLP-opleidingen: Systemisch Werk-opleidingen, Organisatie-opleidingen, Teamtrainingen en Interimmanagement. Contact maken is niet voor de lol. Contact maken is om te overleven. De eenzaamheid in de maatschappij heeft te maken met contact en geen contact.

Ik loop naar de man. Ik voel me niet fijn, zeg ik, de stewardess doet gewoon haar werk, het voelt niet fijn voor mij als u haar zo uitscheldt. De man kijkt me verbluft aan. Hij begint te schelden en ik zeg opnieuw: Dit voelt ook niet goed, dit is niet fijn. Iemand naast mij zegt opeens: Dat geldt ook voor mij! De man valt stil. Wij zijn niet alleen, zeg ik, wij zijn verbonden met elkaar en als u scheldt tegen haar, dan doet mij dat ook wat en alle anderen om u heen. Hij kijkt me aan.

Wij zijn niet alleen.

Ontwikkeling betekent een nieuwe weerspiegeling kiezen in de wereld.

Wij zijn ons er vaak niet van bewust dat wij in een sociaal veld leven. Acties tegen anderen raken iedereen. Zo kunnen we als eenling veel invloed hebben op het gemoed van velen. De olievlek. We willen geen olievlekken hebben die zich verspreiden. Liever hebben we vriendelijkheid, die ons verwarmt. Wij zijn niet alleen.

Kunst zien, ervaren, voelen is een belangrijke factor hierin. Kunst geeft altijd een extra dimensie, omdat je je eigen weerspiegeling moet kiezen in relatie met kunst. Het scherpt de verbeelding. LET OP: Nieuwe NLP-training 2023: NLP en Kunst, creatief vermogen ontwikkelen.

Een doorleefd voorbeeld van iemand die weet dat hij niet meer in de spiegeling van dit contact kan

Dat betekent dat ook jouw weerspiegeling gaat veranderen. Dat je nieuwe contacten aangaat met nieuwe anderen of juist nieuwe contacten aangaat met mensen die je al heel lang kent of met wie je samenwerkt.

‘ontwerkeling’, komt onze wereld meer en meer binnen. Houd contact met de kinderen, de jongeren, zorg ook voor weerspiegeling met de natuur. De kikker in een kinderhand, de hond, de kat, het zijn belangrijke zintuiglijke ervaringen. Weerspiegeling is niet alleen visueel, het is ook de zintuiglijkheid die we moeten bewaken.

Van baan veranderen? Relatievragen? Gezinsproblematiek? Zelfvertrouwen vergroten? NLP-opleidingen zijn bij uitstek trainingen en opleidingen waarin je de ontwikkeling opzoekt die jij nodig hebt om te groeien. En waarin je waarschijnlijk wat oncomfortabel wordt, omdat je je ontwikkelt. NLP-opleidingen geven je een uitbreiding van mogelijkheden in jouw doen en laten. Waardoor je een nieuwe vorm van uiten krijgt, waarin je contact krijgt met wat jij wel en niet wilt.

Geen contact betekent uiteindelijk doodgaan

Weerspiegeling houdt ons in leven

ADVERTENTIE

Op het vliegveld van Dublin zit een grote groep mensen te wachten. Het vliegtuig heeft vertraging. Een oudere man staat alleen voor de incheckbalie. De grondstewardess vraagt hem vriendelijk om weer te gaan zitten. Hij barst los. Hij scheldt haar uit.

Zorg voor jongeren en ouderen.

Uit onderzoek blijkt: negatief contact is beter dan helemaal geen contact.

Drs. JOke Land Psycholoog en Directeur IITP-Bureau Land. In 1993 richtte zij haar eigen bedrijf op wat uitgegroeid is tot een Internationaal Instituut.

Ouderen. Houd onze ouderen erbij! Blijf in contact met hen, praat, zing, dans, loop met jouw moeder of vader. Weerspiegel dat zij bestaan. Heb je nog iets uit te zoeken met jouw ouder? Volg dan een systemische opleiding waardoor je het contact met jouw ouder kunt vernieuwen. Het herzien van het contact met jouw familie betekent een nieuwe weerspiegeling, die de liefde meer kan laten stromen. Elk vastgeroest patroon krijgt een vervormde weerspiegeling. Een spiegel die vervormd en lelijk wordt. Vernieuw, en doe dat door jezelf te ontwikkelen. De basisopleiding Systemisch Werk is zeer boeiend en geeft een andere, diepere onderstroom prijs. Ook zeer goed professioneel toe te passen in je werk.

Gevangen worden in comfortabel zijn. Als je jezelf anders wilt weerspiegelen, heb je nieuwe dingen te leren en te ontwikkelen. Veel mensen vinden het niet comfortabel om te veranderen. Dat komt omdat wij wennen aan de weerspiegeling die wij hebben met anderen, in de patronen waarin wij werken en wonen en leven. Wij worden comfortabel met onze weerspiegeling en het wordt een imprint die wij steeds weer herkennen en die ons ook een identiteit geeft en vastigheid en zekerheid. Niet meer veranderen, zegt ons onbewuste, wij overleven het zo heel goed.

16 DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022

Het sociale aspect is de sleutel. „Gaan fietsers die je als favoriete vrienden hebt ingesteld met een onbekend clubje toeren? Dan word je toch op de hoogte gesteld en kun je aansluiten om nieuwe kennissen te maken.’’

ASSER VALDETECTIESYSTEEM

Cyql

Cyql begint wat te lijken op een uit de hand gelopen hobby

Dat vond de jury van de Ondernemersprijs ook. ,,Dat was een supermooie steun in de rug. Ik had toen net het tweede concept klaar. Stichting Boost-Up heeft me begeleid naar een ambitieus businessplan. Hierdoor

FRIESE APP MAAKT VAN WIELRENNEN TEAMSPORT

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Jaspar Moulijn

Zodra het systeem in de schappen ligt, komt er een eind aan het eerste grote traject van technische ontwikkeling. ,,Daar begon ik al mee op de Hanze. Ik heb er snel een

techneut bijgehaald, want het was nog behoorlijk ingewikkeld.’’ Zo’n alarm moet niet afgaan als een fiets omvalt door een windvlaag, of als de fietser heel scherp door een bocht gaat natuurlijk.

was er voldoende vertrouwen van de investeerders van de stichting en mijn eigen netwerk. Zij maken de vervolgstappen mogelijk samen met de provincie Drenthe. Hierdoor kwam er ook ondernemingservaringveelaan boord. Waardoor we serieus voortgang boeken.’’

GEVAREN BEKEND DANKZIJ DATA Bypoint werkt met abonnementen. ,,Dat moet wel, want we gebruiken gps. Het voordeel is dat we verschillende vormen kunnen gaan aanbieden. Wij hebben abonnementen voor 1, 2 en 4 jaar en denken over verschillende uitbreidingsvormen.’’

En dan volgt de handel. ,,We werken aan een dealernetwerk en hebben een goed idee welke verkoopkanalen we willen gebruiken. Denk aan de fietshandel, maar ook aan verzekeraars, fietsleasers en de ANWB. En onze eigen website natuurlijk.’’

Wie Wouter Slotegraaf en Jan Kooistra Wat sociale fietsapp Waar Surhuisterveen Waarom omdat samen fietsen handiger georganiseerd kan Wanneer sinds 2020

Leuke bijkomstigheid is dat Koops op deze manier data gaat verzamelen die waardevol wordt. ,,Geheel anoniem. Dat hebben we uitstekend afgedicht. Met genoeg gegevens kunnen we bijvoorbeeld aangeven op welke locaties veel ongelukken gebeuren. Daarover is nu niet veel bekend, omdat fietsongelukken niet goed worden bijgehouden. Maar wegbeheerders zouden dat moeten willen weten natuurlijk. Dit is mede de reden dat de provincie Drenthe erachter staat. We hebben nog allerlei plannen en mogelijkheden. Eerst maar eens de Nederlandse fietser op weg helpen.’’

DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 17

TELKENS NIEUWE IDEEËN

GEEFT FIETSER VRIJHEID

MEERDERE PROBLEMEN OPGELOST

kunt je ook prima voorstellen dat we nieuwe markten gaan aanboren. Wielrenners, MTB’ers, motorrijders, scooterrijders die kunnen er allemaal baat bij hebben. Het concept is heel schaalbaar.”

Wie Joris Koops

Een paar van die interessante functionaliteiten zijn de uitgekiende filters. De gebruiker bepaalt zelf bijvoorbeeld welke gemiddelde snelheden hem aanspreken. ,,Als een groepje in jouw omgeving veel sneller fietst, dan krijg je geen notificatie. Alleen ritten die bij je passen qua snelheid, afstand en mensen poppen op.’’

Bypoint

Wat valdetectiesysteem voor fiets Waar Assen Waarom om fietsen veiliger te maken Wanneer sinds 2020 Hoe dankzij een inspirerende oma, de Ondernemersprijs en investeerders

JORIS KOOPS

ALLEEN RITTEN DIE BIJ JE PASSEN

Dat is het simpele begin, een antwoord op een vraag vanuit de plaatselijke wielerclub, waarbij Slotegraaf is aangesloten. ,,De leden waren klaar met de discussies op Whatsapp over de beste routes, de gewenste tijdstippen enzovoorts. Of wij daarvoor niet iets konden bouwen. Zo begon het, een beetje als hobby naast het werk. We maakten een app met een goed functionerende chat, maar er kwam steeds meer bij.’’

over samen fietsen. Daar zijn alle functionaliteiten op gericht, op het zo gemakkelijk mogelijk maken om met elkaar te fietsen. Op een veilige manier.’’

,,We krijgen erg veel feedback van gebruikers. Dat is heel nuttig. Waar het kan, ontwikkelen we er functies bij. Voorbeelden? We waarschuwen voor gevaarlijke plekken op routes die deelnemers voorstellen. En door een koppeling met weerapps houden we voor ideale tochtjes zelfs rekening met de windrichting en dreigende buien. Het gaat steeds verder.’’

in wezen ook een wervingsinstrument. De leden van bestaande clubs houden contact, potentiële nieuwe leden zien welke openbare ritten er georganiseerd worden en kunnen Meeraansluiten.’’mogelijkheden worden bekeken. Fietswinkels, verzekeraars, wielerploegen, die kunnen allemaal springplank en verkoopkanaal zijn. Speciale afdelingen op het platform voor MTB’ers liggen voor de hand en nog meer. Allemaal met de abonnementsvorm als verdienmodel.

student van de Hanzehogeschool werd hij onderscheiden voor zijn plan voor een valdetectiesysteem op de fiets. Bypoint (onderdeel van FieConn) heet zijn onderneming intussen, dat stappen maakt dankzij een succesvolle investeringsronde eind vorig jaar.

en keer zelf iets ontwikkelen, iets dat dichtbij ligt, iets dat past, dat in de buurt van hobby en passie komt. Dat is zo’n beetje de basis waarop Wouter Slotegraaf, de man achter appbouwer Freed uit Surhuisterveen, zijn start-up Cyql bouwde. Samen met Freedcompagnon Jan Kooistra.

Simpel gezegd: een apparaat op de fiets slaat op verschillende plekken alarm zodra een val wordt gedetecteerd. ,,Vooraf opgegeven contactpersonen worden per sms gewaarschuwd. Ze zien dan ook de locatie van de val.’’ De techniek heeft zich inmiddels bewezen, Koops en de zijnen werken nu aan het design en de marketing.

De uitrol is hard gaande, vooral via fietsverenigingen. ,, We hebben een samenwerking met de Nederlandse Toerfiets Unie. Via die bond mogen zeshonderd clubs in het land gebruikmaken van de app. Ons platform is

KLAAR MET DISCUSSIES

e verwachtingen van Joris Koops (26) zijn hooggespannen. De oud-motorcrosser uit Assen won namelijk in 2020 Rabo-Ondernemersprijs.deAls

Wat Cyql is? ,,We maken van fietsen weer een beetje teamsport’’, legt Slotegraaf uit. In de app maak je afspraken met vrienden om een rondje te gaan wielrennen. Dat is de basis, maar daarbovenop is de gelaagdheid flink.

E

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Jilmer Postma

Zijn eigen oma was de directe aanleiding om dit product te gaan ontwikkelen. ,,Zij fietste graag alleen, hele stukken, zonder telefoon. Wij hadden geen idee waar ze was en dat zorgde soms voor bezorgdheid. Toen dacht ik: hé, voor auto’s bestaat zo’n automatisch hulpsysteem. Waarom maken we dat niet voor de fiets? Zeker nu je ziet dat er steeds meer elektrische fietsen rijden en er een forse jaarlijkse stijging fietsongevallen is; waarvan het merendeel eenzijdig. Daarnaast is snelle alarmering na een ongeval een belangrijke stap om de gevolgen te beperken.’’

HET KASTJE PRAAT NA EEN VAL

WOUTER SLOTEGRAAF

Deze zomer komen de eerste producten op de markt. Het kleine apparaat wordt dankzij zijn unieke design om het frame van de fiets geklemd. ,,Wij hebben het product zo ontwikkeld dat het snel te installeren is: plug & play. Het enige wat nog moet gebeuren is af en toe opladen, de rest doet het product zelf.’’

Inmiddels is het allang geen hobby meer. Slotegraaf heeft ambitie. ,,We willen het grootste sociale wielerplatform van de wereld worden.’’ Cyql ligt op die missie voor op schema. In een paar maanden tijd maakten al meer dan 10.000 fietsers gebruik van het platform. De app is er inmiddels in vier talen. Partijen in Duitsland, Zwitserland, België en Oostenrijk tonen interesse. Investeerders in Nederland zien de kansen ook. ,,Ons product is heel schaalbaar. Zoiets bestaat in het buitenland niet.’’

En geregeld komen er nieuwe mogelijkheden bij. Fietsritten bijhouden, communicatie, advies over routes, vrienden selecteren, en nog veel meer.

,,We richten ons vooral op bestaande clubs. De leden vinden elkaar heel eenvoudig in de app en kunnen zo samen blijven fietsen. Je stelt een rit en een tijdstip voor en mensen kunnen aanhaken. Zo simpel is het. In de app is de route te vinden en zie je wie er meegaan.’’

Fietsers gebruiken toch gewoon Strava? ,,Dat doe ik zelf ook. Maar dat is toch anders. Strava is gericht op het individu. Je gaat de competitie met elkaar aan ook. Cyql gaat

steeds meer mogelijkheden. Marketingmogelijkheden zijn nu aan de beurt om onderzocht te worden. Cyql begint wat te lijken op een uit de hand gelopen hobby. ,,Het kost meer tijd dan we in eerste instantie hadden bedacht. Maar het is ook gewoon heel leuk om mee bezig te zijn. Zeker als je de groeicijfers ziet en merkt hoe enthousiast mensen Dezijn.’’ontwikkeling is nog lang niet klaar. Tijdens het fietsen verzint Slotegraaf dingen, tijdens gesprekken met fietsclubs komen daar nieuwe ideeën bij. Een marktplaatsfunctie, het bewaren, delen en terugkijken van routes, nieuwtjes ... van alles.

Hoe dankzij veel creatieve fietsuurtjes, klankbordgroepen en eigen kennis

Dat hiervoor een markt is, ligt volgens de jonge ondernemer voor de hand. ,,We lossen hiermee verschillende problemen op. Fietsen is heerlijk, het gevoel van vrijheid dat het je geeft mag nooit verloren gaan. Het belangrijkste is dat we fietsers hun vrijheid willen laten behouden zodat ze langer en op een veiligere manier kunnen blijven fietsen. Ze kunnen op pad met de zekerheid dat er automatisch hulp komt als hen iets overkomt. Zelfs als ze geen telefoon bij zich hebben. Voor vrienden en familie geldt hetzelfde: zij hoeven zich geen zorgen te maken. Ik ken verhalen van mensen die hun vader of moeder continu via gps volgden. Dat is niet meer nodig.’’

Om uit te vinden hoe het moest, monteerde Koops een soort elektrobak achter op de fiets, vol sensors. Uiteindelijk ontdekte hij hoe techniek precies kan vaststellen wat een ongeluk is en wat niet. ,,Hoe precies, ga ik niet vertellen. Het is een combinatie van heel wat parameters.’’ En dan moesten er nog wat potentiële problemen worden verholpen. Zo maakt het kastje geluid en praat tegen de gebruiker zodra het een val detecteert. De fietser heeft dan precies een minuut om op de knop te drukken en te voorkomen dat de alarmerings-sms’jes worden verstuurd. Heel handig voor als het ongeluk meevalt.

De Bypoint, geheel in Nederland geproduceerd, is op een haar na klaar. De website staat gereed voor de lancering, het is de laatste puntjes op de zetten. ,,Dit is het begin. Zo zie ik het. Mijn doel is om uiteindelijk internationaal uit te rollen. En je

Honderden start-ups zien jaarlijks het levenslicht. Veel daarvan groeien op tot een stabiele onderneming, sommige stranden vroegtijdig, een heel klein deel verovert de wereld. Wie zijn die starters, wat willen ze, wat doen en laten ze ervoor, waar willen ze heen? Start Me Up duikt in een wereld vol beloften, onzekerheid, doorzettingskracht, visie en hard werken.

Steeds meer functies, steeds meer leden,

D

KLEIN APPARAAT OP FRAME

Dat gebeurt met name in het Innovatiecentrum op het Zernikecomplex in Groningen, geopend in 2018. „Een gouden greep. Niet alleen bundelen we hier alle kracht en kennis van onze locaties. We zitten op Zernike natuurlijk ook dichtbij studenten en bedrijven, waarmee we samenwerken. Niet voor niets herbergt dit centrum diverse start-ups, die direct of indirect de aardappel als uitgangspunt hebben.”

Nieuwe generatie

Gouden greep

www.avebe.nl

De zetmeelaardappel als onderdeel van de oplossing voor de groeiende vraag naar plantaardige producten. Dat is waar Royal Avebe, anno 1919, voor staat. Dat de aardappel rijk is aan zetmeel, vezels en eiwitten, daar zijn ze bij Avebe al jaren mee bekend. Tot voor kort werd vooral het zetmeel in allerlei producten gebruikt. Nu de plantaardige revolutie een feit is, worden ook de hoogwaardige eiwitten in de aardappel steeds meer gevraagd en toegepast. Dat biedt de coöperatie kansen.

De uitdagingen nemen toe, zo kunnen we concluderen. Ook dit jaar is uitdagend. „Maar, we zien meer kansen dan bedreigingen voor de toekomst”, besluit Fousert. “We zitten in een continu veranderende wereld, maar ik ben ervan overtuigd dat we goed gepositioneerd zijn voor een sterke toekomst. Mede dankzij het sterke fundament onder Avebe en onze huidige strategische route. Dat is belangrijk, want de zetmeelaardappel is een stabiele inkomstenbron voor veel boeren. Mede daarom is het een goede ontwikkeling dat de aardappel een oplossing is voor steeds meer hedendaagse vraagstukken. Ja, wie had dat honderd jaar geleden verwacht?”

kwaliteit van de aardappel te allen tijde voorop. Met ambitieuze telers, werknemers en een sterke coöperatie, hebben we de kennis, de slagkracht en zijn we innovatief. Dat zetten we allemaal in om te komen tot een nog beter product.”

Goede prijs en kwaliteit Avebe doet er daarom, samen met haar leden, alles aan om de aardappelteelt aantrekkelijk te houden en het volume in stand te houden. „Gelukkig zijn onze leden trouw en is men loyaal aan het product”, zegt Fousert. „Het is van belang om de boer een goede prijs te bieden en we zijn blij dat die over de afgelopen campagne per ton aardappelen wat hoger ligt dan we aanvankelijk hadden beloofd. Gezien alle ontwikkelingen in de wereld leeft bij Avebe het besef dat die prijs verder omhoog zal moeten en dat is ook het doel. Dat is in het belang van de boer, van Avebe en van onze afnemers en klanten. We moeten voldoende grondstoffen hebben om aan de toenemende vraag te kunnen voldoen.”

In Noordwest-Europa hebben we te maken met de huidige beschikbare grond. Je kunt

Er liggen veel kansen voor Avebe en haar leden. Omdat het zwaartepunt van de werkzaamheden in Noord-Nederland ligt, is het bedrijf volop bezig zich als goed werkgever op de kaart te zetten. En hoopt Fousert dat het zo voldoende, met name technische, medewerkers, voor werken bij Avebe kan interesseren. „Onze innovatieve doelen voor de toekomst trekken nieuwe mensen aan, zeker hier op het Innovatiecentrum. Op onze productielocaties ligt dat anders. Daar zijn we altijd op zoek naar technici die dit prachtige werk willen doen. De kennis en kunde ligt nu meestal bij de bestaande werknemers, dat willen we graag overdragen aan een nieuwe generatie.”

Volume

Fousert:„ketens.”

„Vanuit de bestaande oogst kunnen we vooral dankzij de toenemende vraag naar plantaardige producten veel meer klanten en nieuwe klanten bedienen”, zegt CEO David Fousert.

‘Gelukkig zijn onze leden trouw en is men loyaal aan het product’

David Fousert

Het aardappelzetmeel wordt bijvoorbeeld gebruikt bij de productie van papier, lijm en bouwproducten. Steeds vaker ter vervanging van synthetische – en petrochemische producten. En bij het produceren van voeding zorgt het aardappelzetmeel, maar ook het aardappeleiwit, voor smaak, textuur, stabiliteit en hogere voedingswaarde. Ook onze huisdieren zijn verzekerd van een hogere voedingswaarde, plus verteerbaarheid. Alle ingrediënten uit de aardappel worden in talloze producten toegepast.

‘De zetmeelaardappel als onderdeel van de oplossing’

ADVERTENTIE

de teelt niet zomaar naar een ander continent verplaatsen en vervoeren naar onze productielocaties. Wij halen, ook vanwege het milieu, onze aardappelen in een straal van 40 à 50 kilometer om de fabriek. Dat is beter voor de kwaliteit van de aardappel, het is duurzaam en kostenefficiënt. Vanwege de toenemende druk op beschikbare grond, legt Avebe de nadruk op de ontwikkeling van aardappelrassen, om de teelt duurzamer te maken, maar ook het rendement per hectare te vergroten.”

„Wij willen het maximale uit de aardappel halen. Daarom zijn we altijd op zoek naar innovatieve oplossingen en producten”, geeft Fousert aan.

Daarnaast zet het bedrijf noodzakelijke verduurzamingsstappen. „Zowel in de teelt als in het vervolgtraject. Ook onze klanten vragen hiernaar. Ik spreek continu boeren die beseffen dat het beter kan en daar trekken we samen in op. We zijn bezig met het reduceren van de CO2uitstoot en het gebruik van water, onderzoeken het verduurzamen van de teelt door rassen weerbaarder te maken en kijken welke rassen het beste bestand zijn tegen droogte. Daarbij staat de

De coöperatie Avebe telt circa 2.300 leden in Nederland en Duitsland. „Wij streven ernaar zoveel mogelijk zetmeel en eiwit uit elke hectare grond te halen. We doen dat niet met extra grond, integendeel. Volumegroei is geen doel op zich, maar het volume dat we nu hebben willen we wel graag behouden. Dat is van groot belang, juist omdat Avebe een belangrijk onderdeel is van de oplossing voor het verduurzamen van diverse

Er is steeds meer vraag naar plantaardige producten en daar blijkt de aardappel een belangrijke oplossing voor te bieden, naast zetmeel is dat namelijk het eiwit. Waar het eiwit vroeger nog een restproduct was, blijkt het anno 2022 een hoogwaardig voedingsmiddel te zijn, dat wordt toegepast in bijvoorbeeld plantaardige zuivel, kaas, vlees en zoetwaren. „Een trend die onomkeerbaar is. Steeds meer bedrijven in de voedingsmiddelenindustrie, maar ook industrie, zijn op zoek naar plantaardige toepassingen in hun producten. Daar ligt voor Avebe een enorme kans. Het leuke is dat we daar twintig jaar geleden al mee zijn begonnen, maar toen was er onvoldoende markt voor. Nu groeit de vraag sterk. Dit sluit ook perfect aan bij de ambitie van de overheid rondom de invulling van de Nationale Eiwitstrategie. Avebe is de grootste plantaardig eiwit producent van Nederlandse bodem, zonder hiervoor ook maar één hectare extra grond nodig te hebben.”

Zo beschouwd is het niet raar dat het hard gaat met de start-up. De wetenschappers die de basis vormen, hebben een procedé uitgevonden dat uniek is. ,,Het heeft heel veel testen en falen gekost om uiteindelijk tot een foam te komen dat de juiste eigenschappen heeft. Dus ja: dat is echt het geheim van de smid.’’ De grondstof bestaat uit bigbags vol biopolymeren. Daarna komt de truc, waarbij de korrels worden aangepast en via extrusiemallen verworden tot de Deschuimslangen.belofteisgroot, de schaalbaarheid enorm. Dat Foamplant afgelopen jaren in verschillende rondes flink wat groeigeld binnenhaalde, mag daarom niet verbazen. Hard gewerkt wordt er inmiddels aan nieuwe producten op basis van het bioschuim.

,,We zijn ver met matrassen en vulling van meubelen. Met Auping hebben we al een samenwerkingsverband, uit de meubelbranche is ook interesse. Dat is een logische stap want die sectoren gebruiken het grootste percentage van het traditionele foam. Wist je dat er zoveel ‘fossiel foam’ wordt gemaakt, dat je er het IJsselmeer mee tot de rand kunt vullen? Elk jaar weer.’’

MARTIN TIETEMA

In de Groningse fabriek staan de machines al lekker te draaien. Grote ‘slangen’ van rozekleurig schuim rollen over de baan, verderop geknipt tot duimgrote ‘cilinders’. Hier wordt het (voorlopig) belangrijkste product van de start-up gemaakt: growfoam (de naam is gedeponeerd). De tuinbouw omarmt de pluggen meer en meer; uiteenlopende gewassen groeien hierin perfect.

HEEL VEEL TESTEN EN FALEN

DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 19

LAB-LOODS-FABRIEKSHAL

Maar de teler krijgt hiermee veel meer controle over de groei en dat verhoogt de betrouwbaarheid van de teelt. Wij passen het voor onze klanten aan. Meer wateropname kunnen we regelen, betere luchtcapaciteit, langere termijn voordat het foam

afbreekt. Het kan allemaal. Bovendien is het schoon en steriel, zodat de kans op ziekte en schimmels veel kleiner is dan bij organisch materiaal.’’

Wanneer sinds 2017

Hoe dankzij wetenschappelijke kennis, trial & error, creativiteit en financieringen

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Marjorie Noë

Het team van Foamplant wil daarin verandering brengen. ,,Wij durven groot te dromen. Ons foam is honderd procent recyclebaar en als dat niet lukt, altijd nog biologisch afbreekbaar. Als dat het traditionele foam meer en meer gaat vervangen, kunnen we een mega-impact maken in de wereld. En dat is wat we willen. Ik zie voor me dat we over een aantal jaren op veel plekken in de wereld fabrieken hebben staan waar we ons foam maken, en dan zoveel mogelijk op basis van ingeleverde producten. Om dat voor elkaar te krijgen, willen we dat er statiegeld op wordt ingevoerd. We moeten gewoon recyclen. Punt uit.’’

WERELD ONTDEKT HET UNIEKE BIO-FOAM UIT GRONINGEN

oam. Als je erop let, zie je pas hoeveel van dat spul overal aanwezig is. In matrassen, in meubelen, in isolatie, in verpakkingen, in apparatuur en ga zo maar door. Vrijwel uitsluitend gaat het om schuim op basis van fossiele grondstoffen, dat niet herbruikbaar is. Foamplant is het tegenovergestelde: foam op basis van bioplastics, dat honderd procent recyclebaar én biologisch afbreekbaar is.

Dat is niet gek voor drie bètajongens die in 2017 vanuit KNN Bioplastics de kans kregen om ‘iets met biopolymeren en materialen’ te doen. Moleculair bioloog Tietema: ,,Pionieren was het. We bedachten van alles en stuitten ook op foam, dat heel lastig te maken bleek, maar wel een mooi product zou zijn.’’

F

Growfoam wordt sinds een paar jaar vooral gebruikt in de tuinbouw. In de plug wordt een zaadje geplant, het gewas groeit door de openingen in het foam. Dat heeft grote voordelen boven de traditionele teeltwijze, zegt Tietema. ,,Onze pluggen hebben alle goede eigenschappen van traditionele groeisubstraten als veen en kokos.

Waarom om een positieve impact op de wereld te hebben

,,De vraag groeit ja, vooral van telers. Dat is ook de reden dat we vorig jaar hierheen zijn verhuisd. Om snel te kunnen opschalen’’, vertelt Martin Tietema. Hij is directeur en een van de oprichters. Het is de voorbeeldige weg die een technologische start-up aflegt: van lab via loods naar fabriekshal. Sinds een jaar functioneren de –vooral zelfgebouwde en aangepaste – machines in het reusachtige pand waarin drukkerij Lijnco jaren draaide.

Wie Martin Tietema, Vincent van Assen en Martijn Beljaars

Waar Groningen

Foamplant

Wat recyclable, biologisch afbreekbaar foam

‘We zijn bezig met het leggen van een nieuwe infrastructuur en het versterken van de bestaande. Zo kunnen we het innovatievermogen van onze regio duurzaam vooruithelpen’

Eigenlijk is het zonde dat zo veel partijen op kleine schaal bezig zijn met goede vindingen en vakmanschap. „Verspilling van schaarse expertise is het’’, vindt Van der Heijden. „We kunnen allemaal van elkaar leren en moeten dat snel gaan doen. Alleen zo kunnen we het verschil gaan maken en dat is broodnodig in deze transitie. We willen ook absoluut voorkomen dat verschillende groepjes hetzelfde wiel aan het uitvinden zijn. Van elkaar weten wat je aan het doen bent is essentieel als je samen impact wilt maken.’’

ADVERTENTIE

De cijfers zijn duidelijk. De manier van zorg verlenen die we hebben opgebouwd, is onhoudbaar. Te duur, te weinig professionals, maar bovenal sluit het niet aan op maatschappelijke uitdagingen en gezondheidsvraagstukken. Het moet anders. Dat is al een tijd bekend en heel wat slimme mensen in het Noorden denken na over de vraag: hoe moet het dan? Netwerken bedenken antwoorden, ondernemers bekijken de uitdaging van nieuwe kanten, wetenschappers breken er hun hoofd over. De denkkracht in Noord-Nederland is groot. Maar het innoveren moet sneller. En het moet efficiënter. Dat is waarom Hi!Noord in het leven is Programmaleidergeroepen.

Je zou Hi!Noord kunnen zien als de facilitaire dienst van, voor en door innoverend NoordNederland op het gebied van gezondheid. Zij brengt mensen, kennis en kunde samen. Van der Heijden: „We zijn bezig met het leggen van een nieuwe infrastructuur en het versterken van de bestaande. Zo kunnen we het innovatievermogen van onze regio duurzaam vooruithelpen. Belangrijke ideeën kunnen beter worden verspreid, kansrijke initiatieven krijgen de mogelijkheid op te schalen omdat ze via de infrastructuur in aanraking komen met de mensen, de kennis en de middelen die ze nodig hebben. En tijdens het gebruik wordt de infrastructuur zelf ook versterkt.’’

is dat we van verschillende overheden en zorginstellingen de vraag krijgen wie kan helpen met de inzet van data over gezondheid. Door die vragen te koppelen, besparen de instellingen geld en krijgen ze nog een beter systeem ook. Zo werkt het op meer terreinen.’’

Samen staan we sterker. Dat idee zit erachter. Door de veelheid aan clubs wordt nu veel dubbel werk gedaan. Door gezamenlijk problemen aan te pakken, kan die moeite worden gestoken in het verder helpen van innovaties. Door te leren wat werkt en wat niet werkt, kan meer energie naar het verder brengen van initiatieven. Daan Bultje, Programmamanager Verbinden: „Een voorbeeld

Hi!Noord: één samenwerkend noordelijk ecosysteem voor gezondheid

Ons zorgsysteem moet drastisch veranderd. Niet meer alleen repareren, maar vooral voorkomen. Gezond zijn en blijven. Daar gaat het om. De transitie van zorg naar gezondheid is ingezet, maar heeft meer snelheid nodig. Alleen door innovaties en het slim delen van kennis en ideeën, komen we er. En dat is precies waar Hi!Noord voor is.

Roel van der Heijden, Paul Beenen en Daan Bultje

Verspilling van expertise

Roel van der Heijden: „Al die expertise die we hebben, is nogal verdeeld. Per thema, per regio, per club. Wij brengen al het moois dat er al is samen, omdat dat de beste manier is om de transitie te versnellen.’’ Met dat ‘wij’ bedoelt Van der Heijden vooral het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), Center of Expertise Healthy Ageing (Hanzehogeschool), de Aletta Jacobs School of Public Health (onderdeel van de Rijksuniversiteit Groningen) en het Healthy Ageing Network Noord-Nederland (HANNN). Maar liever ziet Van der Heijden ‘wij’ veel breder. „Deze partijen zijn

‘slechts de aanjagers’, want iedereen in NoordNederland die met de transitie bezig is of wil zijn, zou zich moeten aansluiten.’’

Oproep: kom met ideeën!

Nog zo’n initiatief zijn de zogeheten Bloeizones in Friesland. Daar werken gemeenschappen samen

Databank van effectieve initiatieven Mensen repareren is kortom niet de weg die we moeten blijven bewandelen. Gezondheid op een andere manier organiseren is het antwoord. Hi!Noord faciliteert het denken daarover door goede voorbeelden op te zoeken en te delen, en door kruisbestuivingen aan te moedigen. Bultje: „Een goed voorbeeld is de Leefstijlstraat die in Emmen is geopend. Daar komen partijen uit verschillende hoeken al samen die allemaal werken aan gezondheid. Het is onze rol om die kennis uit te dragen in de rest van het Noorden, maar ook om kennisinstellingen er meer bij te betrekken en het bestaande zorgsysteem te koppelen. Zo komen we vooruit.’’

De ambities van Hi!Noord worden mede mogelijk gemaakt door de ondersteuning en subsidie van SNN, dat het belang inziet van het versterken van het ecosysteem rond gezondheid in NoordNederland. Hi!Noord gebruikt dat geld, afkomstig vanuit React-EU, voor het verbinden van expertise en het vergroten van de Noordelijke samenwerking en daadkracht. Eigen experts worden ingezet of van buiten ingehuurd als de situatie daarom vraagt. Maar ook voor het

hinoord.nl

Hi!Noord bouwt een duurzame infrastructuur voor gezondheid in Noord-Nederland InfrasctructuurbouwersGezondheidsinnovatoren

ADVERTENTIE

Personal shoppers

Hi!Noord is de poort voor alle ideeën die de transitie kunnen versnellen. Van der Heijden: „Het liefst hebben we dat mensen zo snel mogelijk contact opnemen, nog in de vroege fase van hun idee of innovatie. Wij hebben het netwerk om de juiste mensen te vinden die zo’n idee vlug verder brengen. We bieden ondersteuning en de infrastructuur. Je zou het zo kunnen zien: wij zijn de personal shoppers van iedereen die ermee bezig wil. Wij leiden je door het warenhuis over de kortste routes naar ondersteuning en impact.’’

De mensen, de patiënten, de bewoners. Die spelen de belangrijkste rol in alles wat Hi!Noord faciliteert. Niet alleen van bovenaf slimme dingen bedenken, maar van onderaf naar ideeën luisteren dus. In de zorg, of beter, de gezondheidssector van de toekomst draait het niet om de economische haalbaarheid. Het draait om de impact op de maatschappij. Die ontwikkeling is langzaam maar zeker ingezet. Nu is het zaak daarop het stuur te houden. Daan Bultje: „In Coronatijd zag je in een snelkookpan wat al gaande was in de maatschappij. Mensen vereenzamen, voelen zich niet goed en worden ziek. We moeten nadenken over de vraag hoe we de maatschappij structureel anders kunnen inrichten om dat te voorkomen.’’

Voor dit jaar nog stelt HiNoord extra subsidie beschikbaar voor nieuwe initiatieven. Het is daarbij vooral op zoek naar ideeën en initiatieven waarin tussen verschillende sectoren aan gezondheid gewerkt wordt en waarbij de leefomgeving van mensen een centrale rol speelt. Voor meer info, zie hinoord.nl

Een zorgsysteem dat in tientallen jaren is opgebouwd, vervang je niet zomaar door iets nieuws. Je hebt er radicale innovatie voor nodig, dwarsdenkers en doorzetters. En niet alleen uit de klassieke zorgsector. Juist niet. Bultje: „Dat is de uitdaging waar we voor staan. De transitie van zorg naar gezondheid gaat veel verder. Leefomgeving, voedingspatroon,werkomstandigheden,sport,heelveelisvan invloed op je fysieke en mentale gezondheid. Waar we heen moeten, is voorkómen dat we ziek worden. En dat lukt alleen als gezondheid in al die facetten van het leven een belangrijkere rol gaat spelen.’’

niet af totdat de ideeënbus vol zit. Zelf de boer op gaan is een belangrijk onderdeel, waar Programmamanager Borgen Paul Beenen zich mee bezig houdt: „We leiden trainees op die worden gekoppeld aan veelbelovende initiatieven om een slag te slaan. Dat zijn jonge professionals die nieuwe initiatieven ondersteunen en ervoor zorgen dat initiatiefnemers bijeengebracht worden en samen gaan werken. Allemaal heel duidelijk gericht op het resultaat. Ze kijken wat er goed gaat en elders navolging verdient en zien ook aan welke knoppen gedraaid kan worden om het effect te „Daarnaastvergroten.’’

(financieel) steunen van ideeën die de transitie versnellen is subsidie aanwezig. „Wij kunnen de Pokon zijn om beloftevolle initiatieven snel te laten Hi!Noordgroeien.’’wacht

Hi!Noord is de poort voor alle ideeën die de transitie kunnen versnellen.

brengen we een methode van monitoren naar de regio waarin wij de lokale korte termijn initiatieven en projecten koppelen aan de langdurige transitie naar gezondheid. Zo kunnen we werkende mechanismen ophalen en de agenda met alle betrokkenen bepalen.’’ De belangen zijn groot, de tijd is kort, de druk loopt op. De transitie verdient alle aandacht, zeker in Noord-Nederland. Daan Bultje: „Wij zitten hier voorop in de transitie. We hebben sneller dan andere delen van het land te maken met de problemen van vergrijzing en ontgroening. Dat gaan we niet redden met de klassieke manier waarop de zorgsector is gebouwd. We moeten ons wapenen. Om dat te kunnen, verzamelen we massa om ons heen. Dat is wat we doen.’’

aan een omgeving waarin mensen langer gezond blijven. Bultje: „Dat is een mooi initiatief dat zich nu alleen in Friesland verspreidt. Maar het werkt natuurlijk ook in Groningen en Drenthe, dus waarom zouden we het daar niet ook aan de man brengen? We willen van dat soort grenzen af.’’ Het borgen van alle opgedane kennis is een essentieel onderdeel van Hi!Noord. Zo ontstaat een databank van alle initiatieven, ideeën en uitwerkingen die een bijdrage leveren aan de gezondheid van Noord-Nederland. En dat helpt bij het vergroten van de effectiviteit van nieuwe plannen. Bultje: „We bouwen zo essentiële kennis op, die we kunnen koppelen aan de data die we al hebben. Aan Lifelines bijvoorbeeld. Al die bijdragen blijven we monitoren en leggen we langs de agenda die we op lange termijn hebben, namelijk het zo ver mogelijk voltooien van de transitie.’’

„We vragen van onze medewerkers ook dat ze net iets verder kijken dan alleen hun eigen werk. Dus, vanuit je functie eigen verantwoordelijkheid tonen. Als er een bewoner een specifieke vraag heeft, dan los je die op. Moet je even met iemand meelopen, dan doe je dat. We moeten het met elkaar doen en dat gaat prima, daar is iedereen zich van „Veiligheidbewust.”voorbewoners zit ook in de continuïteit van medewerkers”, gaat ze verder.

vrijwilligers en familieleden elkaar kennen, zijn de risico’s beheersbaar en acceptabel.”

Activiteiten

„Het mooiste compliment kregen we wat dat betreft wel van de inspectie en de auditcommissie. Zij gingen op verschillende etages kijken en gingen in gesprek met bewoners en medewerkers. Hun conclusie was, zo vertelden ze ons, dat wat we zeggen ook echt doen. Daar zijn we trots op, een mooier compliment kunnen we niet www.westerholm.nlkrijgen.”

Lerende organisatie

„Mensen die in een appartement van Westerholm wonen, kunnen op hun eigen manier fijn en veilig oud worden. Ook als de behoefte aan zorg toeneemt, kan de bewoner in het eigen appartement blijven wonen. De zorg komt naar hen toe. Daarin onderscheidt Westerholm zich van veel andere organisaties.”

De manier waarop Westerholm werkt, vraagt het nodige van de medewerkers. „Eigenheid, veiligheid en plezier zijn kernwaarden voor onze bewoners, maar ook voor onze medewerkers”, geeft HRM-adviseur Eline Raangs aan. „Als je hier werkt moet je jezelf kunnen zijn, je moet je veilig voelen en je moet kunnen groeien. We zijn een lerende organisatie en fouten maken mag.”

„Vaak worden deze mensen door buurtgenoten teruggebracht. Dat is mooi. We nodigen de buurtgenoten ook regelmatig uit, leggen uit waarmee we bezig zijn en waarom we op deze manier werken.”

Door het open karakter van Westerholm komt het wel eens voor dat een bewoner de weg kwijt is.

‘We zijn nadrukkelijk geen verpleeghuis’

Technische hulpmiddelen Westerholm maakt daarnaast gebruik van technische hulpmiddelen. „Sommige mensen met dementie hebben een zendertje, in overleg met de behandelaar en de familie, zodat we het merken als iemand het pand verlaat en dan, als het nodig is, actie kunnen ondernemen. Het komt ook voor dat bewoners wel eens vallen, dat kun je niet voorkomen. Ze kunnen dan op een knopje drukken, waarmee ze rechtstreeks met een medewerker kunnen praten. Wij kunnen geen risico’s uitsluiten, dat overleggen we ook met de familie. Maar, doordat bewoners, medewerkers,

Dat vraagt om een nadere uitleg. De kernwaarden van Westerholm zijn: Eigenheid, Veiligheid en Plezier. „We zijn nadrukkelijk geen verpleeghuis, maar als een bewoner zorg nodig heeft, dan bieden we dat uiteraard wel aan”, legt Katerberg uit. In Westerholm staat vooral het woon- en leefklimaat centraal. „Het gaat om wonen, om ontmoeting, sociale contacten, lekker eten en drinken, waarbij iedereen vrij is om te beslissen waar men aan mee wil doen. We kijken vooral naar wat mensen kunnen, naar hun mogelijkheden, noem het de kracht van positieve gezondheid, zoals door Machteld Huber is omschreven.”

„Westerholm is een goede werkgever”, vindt Raangs. „De basis is op orde, er is structuur en er staat een stabiele organisatie. Dat maakt het leuk om hier te werken, je wordt gezien. Nieuwe medewerkers komen vaak via via binnen, dat zegt wel iets. Het spreekt iedereen aan wat we hier met elkaar neerzetten.”

‘Op je eigen manier oud worden in een fijne en veilige omgeving’

„We zijn daarom blij dat we nauwelijks verloop kennen, het ziekteverzuim is laag en we hoeven geen gebruik te maken van uitzendkrachten. Dat zouden we als een noodgreep zien en het is bovendien niet bevorderlijk voor het contact

En daarin gaat Westerholm best ver, zo is er geen gesloten afdeling. „Het hele gebouw is voor iedereen toegankelijk. Dat doen we bewust, omdat we in verbinding willen staan met de buitenwereld, met de omgeving, onderdeel willen zijn van de wijk waarin we gevestigd zijn.”

Met de activiteiten binnen Westerholm zit het wel goed. „We hebben bewoners met de nodige wijsheid, kennis en levenservaring”, zegt Katerberg. “Daar putten we uit. Bijvoorbeeld door hun verhaal op te tekenen in ons huismagazine. Daarnaast hebben we een eigen fitnessruimte waar je lekker kunt bewegen. En we vinden kunst en cultuur binnen dit huis belangrijk. Verder zijn er diverse ontmoetingsplekken, waar je kunt praten, een hobby kunt beoefenen, piano kunt spelen, enzovoort. Er is alle ruimte voor ontmoeting en iedereen is vrij om daar zelf een keuze in te maken.”

ADVERTENTIE

De wijk

Onderscheidend

Compliment

Bij de nieuwbouw is daar rekening mee gehouden. Katerberg:„ We hebben bij de inrichting van de buitenruimte nadrukkelijk naar de omgeving gekeken. Doel is dat iedereen gebruik moet kunnen maken van de paden en tuin die is aangelegd. En dat blijkt nu al te werken. Er spelen hier bijvoorbeeld regelmatig kinderen uit de buurt.”

tussen bewoners en medewerkers, zoals wij dat graag zien.”

Op zaterdag 24 september opent Westerholm in Haren een nieuwe vleugel. Deze bestaat uit 37 appartementen, waardoor het totaal aantal appartementen in de 3 vleugels nu op 112 komt. De nieuwe appartementen zijn inmiddels allemaal bewoond en dat zegt iets over de manier waarop Westerholm opereert. „Wij vinden het belangrijk dat mensen op hun eigen manier oud kunnen worden en dat spreekt aan”, zegt directeur Dineke Katerberg.

C OLUMN

Innovatiemanagement

Als

Innoveren is het genereren van meerwaarde. Een noodzakelijke voorwaarde voor innoveren is dan ook dat bekend is welke waarde wordt nagestreefd. En dat vaststellen is nogal eens verrassend lastig. Voor een bedrijf lijkt het simpel: de nagestreefde waarde is winst. Maar veel ondernemers willen ook dat hun bedrijf een prettige werkplek is voor medewerkers en vinden duurzaamheid belangrijk. In de zorg lopen de meningen over de te creëren waarde nog verder uiteen. Het klassieke idee is zieke mensen beter maken. Laat iemand met een gebroken been weer goed lopen. De zorg richt zich dan op onze lichamelijke en geestelijke Inmiddelsgezondheid.ishetdenken opgeschoven, zie de prominente rol van preventie in hedendaagse zorgdiscussies. Nederland heeft al een Nationaal Preventieakkoord gericht op het terugdringen van roken, overgewicht en overmatig alcoholgebruik. Als we voorkomen dat mensen ziek worden dan hoeven we ze ook niet op te lappen. Niet ziek worden is prettiger voor zowel mensen als kosten. Innovaties moeten dan het aantal jaren dat Nederlanders in goede gezondheid leven vergroten.

Voor bestuurders en verzekeraars zijn kosten belangrijk. Hoeveel minuten kost het aantrekken van een steunkous en kan dat niet sneller? Een eenzame oudere waardeert het praatje tijdens het aantrekken van de kous misschien nog wel meer. Of denk aan efficiënte inzet van flexibele thuiszorgmedewerkers versus de voorkeur van ouderen voor vaste Vandaargezichten.de noodzaak om keuzes te maken welke waarde(n) we nastreven met de zorg. Voor welke vorm(en) van zorg kiezen we als samenleving? Welke kwaliteit, toegankelijkheid en kosten? Waar bieden we maatwerk en waar niet? Vooral technologische innovaties lopen het risico te mislukken bij het negeren van dergelijke keuzes. Een apparaat voor het aantrekken van steunkousen wordt door een oudere niet als vooruitgang gezien als daarmee het dagelijkse praatje vervalt. Daarom is het voor innoveren noodzakelijk te weten welke richting we op wilHetlen.

Columnist dr. Eelko Huizingh is vanGroningenRijksuniversiteitVinciexpertisecentrumhetoud-directeurtiemanagement,hoofddocentuniversitairinnova-vaninnovatievandeenauteurhetboek

Maar ook het denken over wat goede gezondheid is, is opgeschoven. Positieve gezondheid stelt ‘betekenisvol leven’ centraal. Behalve op fysieke en mentale gezondheid, richt positieve gezondheid zich ook op zingeving, ervaren van kwaliteit van leven, sociale binding en dagelijks functioneren. Het onderkent hiermee dat behalve een virus bijvoorbeeld ook eenzaamheid mensen ziek maakt.

De visie op zorg bepaalt welke innovaties worden bedacht. Zelfs als het gaat om herstel van lichamelijk zieken. Zo introduceerde het ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede een maaltijdservice. Patiënten kunnen overdag wanneer ze willen maaltijden, drankjes of tussendoortjes bestellen, die binnen 45 minuten worden bezorgd. Het resultaat? Patiënten herstellen sneller doordat zij gezonder en beter eten, en zijn meer tevreAlsden.samenleving

WZSWELKEOORTORGILLEN WE?

B

lappennietwedanwordenziekdatvoorkomenwemensenhoevenzeookopte DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 23

ij ongewijzigd beleid loopt de zorg onvermijdelijk vast. Nederland vergrijst en de zorg wordt onbetaalbaar. Zo doorgaan kan niet, het moet anders. De zorg dient te innoveren. Maar innoveren kan op veel verschillende manieren, de vraag is welke richting wij als samenleving op willen.

Dat de zorg onder druk staat is een open deur. Sterk toenemende vraag zorgt voor wachtlijsten en stijgende kosten, nog versterkt door de inhaalzorg na corona. Op personeel vindt roofbouw plaats door een combinatie van werkdruk, ziekteverzuim, personeelstekort en vergrijzing van zorgmedewerkers. Tegelijkertijd is de inzet van het nieuwe Integraal Zorgakkoord (IZA) dat het aandeel mensen werkzaam in de zorg niet verder mag stijgen. Het streven is dat nu en in de toekomst niet meer dan een zesde van de beroepsbevolking in de zorg werkt. Dus moet de zorg vernieuwen. Maar wat is ‘goede’ vernieuwing?

gaat om fundamentele keuzes die pijn kunnen doen. Maar niet kiezen is erger. Dan is het net als in die scène in Alice in Wonderland Alice nadert een splitsing, ziet daar een kat en vraagt welke kant ze op moet. De kat vraagt haar waar ze heen wil en als Alice aangeeft geen idee te hebben antwoordt de kat: ‘Dan maakt het ook niet uit welk pad je neemt.’ Laten we voorkomen dat we op deze manier investeren in zorginnovaties.

moeten we de vraag beantwoorden welke waarde de zorg moet leveren. Dit wordt nog complexer door de vele belanghebbenden in de zorg. Denk aan beleidsmakers, bestuurders, verzekeraars, farmaceuten, zorgverleners en patiënten. En elke groep is ook nog heel divers, onder zorgverleners vallen huisartsen, thuiszorgmedewerkers, verpleegkundigen en medisch specialisten. Veel van hen zijn in loondienst, anderen werken voor hun eigen onderneming of als zzp’er. Een andere rol of ander belang maakt dat je andere waarde nastreeft.

Na de operatie begeleiden we mensen twee jaar lang intensief om te zorgen dat ze hun nieuwe gewicht vasthouden. Daarna volgt nog een periode van drie jaar, waarin we er – naast de jaarlijkse controles - voor ze zijn als er toch een probleem is. Om te zorgen dat we ook letterlijk zo dicht mogelijk bij de patiënt kunnen zijn, hebben we naast het MCL nog drie poliklinieken in Marum, Emmeloord en Musselkanaal, waar mensen tijdens de begeleiding naar toe kunnen zodat ze niet altijd naar Leeuwarden hoeven te reizen. Door zelf dichter in de leefomgeving van mensen te werken, leer je meer en sneller over wat hun omgeving betekent voor hun leefstijl. Zeker bij families waar, soms al generaties, al veel overgewicht voorkomt. Door de netwerken rondom die patiënten te leren kennen, kun je met elkaar kijken waar je positief kunt bijdragen. Het gaat er om vertrouwen te geven, aandacht te hebben, sociale netwerken te leren kennen en leren begrijpen waarom ernstig overgewicht zo hardnekkig kan zijn voor sommige mensen.”

Meer kennis, meer resultaat

In twintig jaar is er al veel veranderd, zeggen de experts. In de manier van behandelen, in de tijdsduur van de behandeling en het inzicht. Hoe komen mensen aan overgewicht, welke rol spelen leefomstandigheden, sociale omgeving, netwerk, afkomst, jeugdtrauma’s, armoede, voedingspatronen, voedsel. En wat zijn juist voor mensen met overgewicht, de nadelige gevolgen van voortdurend diëten volgen? Ewoud Jutte: ,,Iedere dag leren we meer. We doen zelf wetenschappelijk onderzoek, we volgen de ontwikkelingen. Daarom zijn we ook blij met de toenemende aandacht voor voeding. Vanuit gezonder ouder worden, mogen we op basis van onderzoek stellen dat het van belang is zoveel mogelijk onbewerkt voedsel te eten en zoveel mogelijk plantaardig. Dat gegeven speelt een belangrijke rol in de andere leefstijl, die overigens niet alleen over andere voeding en meer bewegen gaat. Minder stress en beter slapen helpen daarbij enorm. Stress is een belangrijke factor als het gaat om behoeftevervulling van ongezond eten dat in hoge mate bestaat uit te veel suikers en vetten. Beter slapen hoort er net zo bij, omdat je lichaam dan beter functioneert bij voedselverwerking, maar ook beter toegerust is om stress te verwerken. Dat je dan een doel in je leven hebt om voor op te staan, is net zo wezenlijk. Het verlengt je levensverwachting. Zo is er een groot aantal factoren, stoffen en processen in het lichaam, waarvan we steeds beter leren inzien, welk effect zij hebben op ernstig overgewicht. We kunnen daarbij ook veel leren van mensen in de zogeheten vijf Blue Zones op de wereld, de plekken waar mensen langer en gezonder leven dan elders.” Willy Burger: ,,Zo weten we ook steeds meer over de nadelige gevolgen van diëten.

Veel van onze patiënten hebben al zoveel geprobeerd, dat ze ten einde raad zijn. Onderzoek toont bovendien aan dat het cynische effect van dat diëten, zeker bij die groep, juist averechts werkt. Het lichaam wordt in de loop der tijd alleen maar geprikkeld om meer te nemen in plaats van minder, om te voldoen aan de behoefte die diep in de genen verankerd zit. Als we dan uiteindelijk toe werken naar die operatie en dat achter de rug is, hebben we ze het zetje gegeven dat nodig is eindelijk toe te werken naar een andere leefstijl.”

Overgewicht is hardnekkig Het succes van Centrum voor Obesitas NoordNederland, zeggen hij en verpleegkundig specialist Willy Burger, zit in het centraal stellen van de patiënt met ernstig overgewicht, in 20 jaar ervaring en in de toenemende kennis. Willy Burger: ,,Wij begeleiden mensen gedurende het hele traject. In de maanden voor de operatie en in de jaren na de operatie. Voor we iemand opereren is er een uitgebreide intake geweest en wordt iemand gescreend door een internist, diëtist en psycholoog. Voor we opereren kijken we of iemand al zover is om die verandering in levensstijl ook te maken. Een maagverkleinende operatie heeft nogal wat gevolgen, fysiek en mentaal en daar moet je mensen op voorbereiden.

Het Centrum voor Obesitas Noord-Nederland is al 20 jaar gespecialiseerd in mensen met ernstig overgewicht. Een maagverkleinende operatie in combinatie met een gezonde leefstijl, maakt het mogelijk om af te vallen naar een gezonder gewicht. ,,Waar het om gaat is dat je mensen helpt om gezond ouder te worden.”

Manipulatie prikkelt primaire behoefte Niet eenvoudig, want alleen al onze westerse voedingspatronen zijn zeer nadelig voor mensen die toch al vatbaar zijn voor overgewicht. Ewoud Jutte: ,,Het is niet alleen de samenstelling van ons voedsel en de verontrustende hoeveelheid momenten en locaties waarop het verkrijgbaar is. Daarnaast speelt manipulatie van de consument door industrie en retail een grote rol. De hele marketing is bedoeld om voortdurend die primaire behoefte te prikkelen. Het zou enorm helpen als we daar anders mee zouden omgaan. Het heeft alles te maken met al dan niet gezonder ouder kunnen worden. Hoe meer we daar met z’n allen aan werken, hoe beter. Voor ons welzijn, voor een gezonder, gelukkiger en langer leven en voor het in de hand houden van zorgkosten.”

mcl.nl

Helpen bij een leefstijl om gezonder ouder te worden. Dat is waar het eigenlijk om draait binnen het Centrum voor Obesitas NoordNederland, gevestigd in het Leeuwarder MCL. De nadelige effecten van corona zijn voor het Centrum voorbij en er zijn geen wachtlijsten meer. ,,Door een duidelijke afname van gewicht, boeken mensen de eerste belangrijke stap voor hun gezondheid. Ernstig overgewicht heeft namelijk een groot negatief effect op allerlei functies in het lichaam. Door die stap naar duidelijke gewichtsafname, zet je ook direct een rem op andere kwalen en ziektebeelden. De verstoringen van ernstig overgewicht op het hele lichaam is enorm. Dat wil je tot staan brengen. Daarom is het van zo groot belang om de patiënten naar een gezondere levensstijl te begeleiden. Het gaat er om ze te leren hoe ze dat gewichtsverlies uit de eerste fase kunnen vasthouden en uiteindelijk ook in staat zijn om levensstijl aan te passen en hun primaire reactie naar verkeerde voeding te onderdrukken. En geloof maar dat die primaire reactie diep verankerd zit, het zit in onze genen om als het even kan meer voedsel in te nemen voor slechte tijden. En de voedingsketen zoals wij die kennen, is ingesteld op het bevredigen van die primaire behoefte”, zegt specialist Ewoud Jutte.

Alleen met een gezond gewicht kun je gezond ouder worden

ADVERTENTIE

Centrum Obesitas Noord-Nederland. V.l.n.r. Specialistisch verpleegkundige Willy Burger, Teammanager Zorgproces Jantiena Boersma en specialist Ewoud Jutte

„Daarnaast willen we nog meer kennis delen, door bijvoorbeeld een trainingsplatform te ontwikkelen voor werknemers, oogartsen, klanten en distributeurs. En niet te vergeten, ontwikkelen we steeds meer digitale diensten, passend bij de wensen van jongere oogartsen. Onze verkopers blijven hierin een zeer belangrijke rol spelen. Zij kunnen als specialist op niveau een gesprek

In beweging

voeren met de oogarts. Dat is onze meerwaarde en daar gaan we nog meer op focussen.”

Ophtec met regelmaat nieuwe medewerkers nodig en het lukt goed om die te binden. „Zij krijgen binnen ons bedrijf de kans om zich goed te ontwikkelen en te ontdekken waar hun hart ligt”, geeft Staal aan. „Zo hebben we Young Ophtec opgericht, waarbinnen medewerkers met en van elkaar kunnen leren. Als je op sales zit, krijg je de mogelijkheid om bijvoorbeeld op New Business Development rond te kijken, als daar je interesse ligt. Kortom, je baan is niet vastomlijnd, je kunt zelf ontdekken waar je het beste tot je recht komt en waar je gelukkig van wordt. Wij helpen je met het verder ontwikkelen van je talenten. Zo zorgen we ervoor dat een jonge generatie klaar staat voor de „Meertoekomst.”aandacht

Ophtec staat aan de vooravond van een ingrijpende metamorfose. Niet alleen worden de gebouwen en de inrichting opgeknapt, Ophtec heeft ook een stevige ambitie uitgesproken. „Wij geloven in een wereld zonder brillen”, verduidelijkt Director HR Jeanine Staal. “De producten van Ophtec gaan daar een belangrijke rol in spelen.”

Ophtec is 39 jaar geleden opgericht met het doel om mensen met zichtproblemen te helpen. In de afgelopen decennia werd een aantal unieke intra-oculaire lenzen ontwikkeld, die erop gericht zijn om het zicht van mensen te verbeteren, waarbij in veel gevallen afscheid kan worden genomen van de bril en/of contactlenzen.

Jeanine Staal en Remko Bos

„Doel is vooral om de nieuwe generatie oogartsen te bereiken”, gaat ze verder. „Zij kennen onze

voor ons merk en uitstraling, online marketing en verdere digitalisering zijn speerpunten”, gaat Remko Bos, Marketing manager verder. „Eind dit jaar komt de nieuwe website online, daarop kan iedereen zien welke metamorfose Ophtec heeft ondergaan. We laten online nog beter zien wie we zijn en wat we doen.”

Meerwaarde

Opmerkelijk? Misschien. Gezien de manier waarop Ophtec in de afgelopen 39 jaar mensen met zichtproblemen heeft geholpen, middels intra-oculaire lenzen en instrumenten voor de oogheelkunde, past dit ambitieuze doel goed bij het bedrijf. „Wij hebben ons tijdens de coronaperiode afgevraagd waar Ophtec over 10 jaar wil staan. In inspirerende en interactieve sessies met collega’s uit binnen- en buitenland hebben we bedacht waar we goed in zijn en wat we willen bereiken”, geeft Staal aan. „We zijn dé oogexperts, met veel kennis, de beste producten, een hoge kwaliteit en service. Kortom, Ophtec heeft een degelijke en goede reputatie opgebouwd.”

„Het is niet voor niets dat we regelmatig medewerkers van bijvoorbeeld de afdeling New Business Development naar de operatiekamer sturen. Daar kunnen ze zien wat er gebeurt, kunnen ze leren denken vanuit de patiënt en de oogarts en vervolgens aan de slag gaan met de ontwikkeling van nieuwe producten.”

geschiedenis minder, waarin onze oprichter Professor Doctor Worst een nadrukkelijke rol heeft gespeeld. Daarnaast spelen digitalisering en internet een belangrijke rol. We moeten derhalve op een eigentijdse manier de relatie aangaan. En natuurlijk komen met nieuwe en aantrekkelijke producten en services. Producten waarmee de bril vervangende chirurgie een enorme vlucht kan nemen. Die ontwikkeling staat niet stil, Daarvoorintegendeel.”heeft

‘Guus’ eye’ Producten die overigens getest kunnen worden op een eigen geavanceerd testoog, ontwikkeld door medewerker Guus. Dat oog wordt liefkozend ‘Guus’ eye’ genoemd. Het tekent de manier waarop Ophtec werkt, er is alle ruimte voor Bosontwikkeling.tenslotte:„ Er is sprake van nieuwe energie binnen Ophtec. Wat blijft is dat Ophtec een pareltje in het noorden is, met de kennis en kunde van een multinational, in de omvang van een MKB-bedrijf en de sfeer van een familiebedrijf. Dat maakt het zo aantrekkelijk om hier te www.ophtec.comwerken.”

De Artilens en Precizon zijn de meest bekende intra-oculaire lenzen die Ophtec heeft uitgevonden en ontwikkeld. De Artilens helpt je af van je bril. Ook op het gebied van het verhelpen van staar is Ophtec een grote speler met de Precizon lens. De lenzen worden veilig ingebracht, de procedure is eenvoudig en pijnloos. Bovendien is een intra-oculair lensimplantaat het beste alternatief voor Hetooglaseren.hoofdkantoor van Ophtec, inclusief de productielocatie, is gevestigd in de stad Groningen. De verkoop van de producten gaat via het hoofdkantoor, de 8 buitenlandse vestigingen en een netwerk van distributeurs over de hele wereld.

De oogproblemen waarmee mensen wereldwijd te maken hebben nemen toe. De digitale revolutie is één van de oorzaken. „Je ziet dat mensen en zelfs kinderen op steeds jongere leeftijd een bril dragen. Er is mede daardoor veel vraag naar de oplossingen die Ophtec te bieden heeft.”

Staal:„ We hebben mensen binnen onze organisatie die enorm slim zijn binnen hun vakgebied, mensen met veel potentie. Die gaan nieuwe producten ontwikkelen en zorgen dat deze geproduceerd, verkocht en verzonden kunnen worden. Zo zal Ophtec opnieuw een nieuwe weg inslaan, daar ben ik van overtuigd. Kortom, we zijn een bedrijf dat volop in beweging is, maar wel in het tempo dat bij ons past.”

ADVERTENTIE

‘Op weg naar een wereld zonder brillen’

Relatie

De missie van TastyBasics om gezonder eten op de markt te brengen, slaat aan. ,,We beginnen steeds groter te worden. Supermarkten komen vaker naar ons toe. Ze willen graag een gezond assortiment in hun schappen en onze missie is om gezond voedsel toegankelijk te maken voor iedereen. Zo versterken we elkaar. Wij zetten de categorie ontbijt en lunch op z’n kop en dat zien producenten van grote A-merken ook. Ze zien het succes van ons bedrijf. Wat is TastyBasics en wat doen ze precies? Dat vragen ze zich af. Ze kijken het rustig aan en zullen straks gaan meebewegen als we groter en succesvoller worden. Ook zij willen inspringen op de wensen van de consumenten die goede en voedzame producten

,,We vullen de informatie aan met grote, landelijke consumentenonderzoeken. Hoe kunnen we bijvoorbeeld een pannenkoek anders maken, met minder koolhydraten en meer vezels en eiwitten. Met name crackers zijn booming. Wij hebben crackers met ontzettend veel vezels, echter moeten we nog beter laten zien hoe vezelrijk deze zijn. Door onze wetenschappelijke en nuchtere basis zijn we nog te netjes. Dat moet anders en daar gaan we mee bezig.”

Veel mensen hebben overgewicht en zijn toch ondervoed. Dat klinkt raar, maar ze krijgen te veel koolhydraten en suikers binnen en te weinig vezels, eiwitten en mineralen. Dat moest anders, vond Jan Buining en hij richtte TastyBasics op.

,,Wij maken verantwoorde en voedzame voeding op basis van onbewerkte ingrediënten, zoals noten, pitten en zaden”, gaat Veld verder. ,,Het idee achter TastyBasics is wetenschappelijk onderbouwd en daarin verschilt het van veel andere merken. Minder koolhydraten en meer échte voeding, beloven we bij TastyBasics. We halen geen voedingsstoffen uit de noten, zaden, peulvruchten, pitten, groenten en fruit, maar gebruiken ze onbewerkt in onze crackers, muesli en brood.’’

te proeven en we stellen de deelnemers vragen over wat ze graag willen eten.’’

Oprichter en wetenschapper Jan Buining schreef een uitgebreide whitepaper over de filosofie achter TastyBasics. In het kennisdocument legt hij uit dat na de Tweede Wereldoorlog veel mensen ondervoed waren en dat het naoorlogse doel was om het gewicht van de Nederlanders snel op peil te krijgen. ,,Dat gebeurde met bewerkte producten waarin veel koolhydraten en suikers zaten. Zo konden de magen snel gevoed worden, maar de voeding was niet goed. Het veroorzaakte in de loop van de decennia veel overgewicht en ziekten.’’

,,De wonderbaarlijke tegenstelling van overgewicht en ondervoeding kwam steeds meer aan het licht: te veel suikers en koolhydraten en veel te weinig vezels, eiwitten en mineralen. De oplossing is om onbewerkte producten te gebruiken, waar je niks uit hoeft te halen. In onbewerkte noten, pitten en peulvruchten zit alles wat je nodig hebt.”

De omzet groeide de laatste jaren van 1 naar 7 miljoen euro. ,,We hebben een gigantische groei doorgemaakt. Onze insteek is om eerst nog meer impact te maken binnen het ontbijt en de lunch, het avondeten is de volgende stap. We zitten dan wel richting 2030”, aldus de ambitieuze directeur.

H

TastyBasics is geen afslankmerk, benadrukt Veld. ,,We worden vaak geassocieerd met diëten en afslanken, maar wij willen gewoon gezonde voeding maken voor iedereen”, voegt hij eraan toe. ,,Onze producten kunnen prima in een dieet passen maar we willen zoveel mogelijk mensen gezonder en beter laten eten, waardoor ze meer gezonde levensjaren hebben. Dat is het belangrijkste wat we willen bereiken.”

MEEBEWEGEN

Aaldenwillen.”is

GEZONDE LEVENSJAREN

et begon allemaal in de kantine van het Universitair Medisch Centrum Groningen: voeding moet anders, voedingswetenschappervondJan Buining. En zo kon het UMCG-personeel een jaar of vijf geleden opeens kiezen uit lijnzaadbrood en twee crackervarianten –de meerzaden of zonnebloem- en pom,,Hetpoenpitten.sloegmeteen aan bij het zorgpersoneel’’, zegt Johan Veld. Hij is de commercieel directeur van TastyBasics. In de afgelopen vijf jaar is er veel gebeurd.

Tekst Yke Bremer Foto Jan Anninga

recht. Daar kennen veel consumenten ons van. 60 procent van de mensen kampt met overgewicht in Nederland. Als deze mensen ons vinden dan bedienen we ze natuurlijk graag, maar we willen ook mensen aan boord hebben die al op een gezond gewicht zijn. Mensen die met gezonde voeding bezig zijn en verantwoord willen eten. Onze producten zijn voor iedereen bedoeld en sinds 2019 liggen onze producten in de ‘gewone’ schappen. En dat heeft TastyBasics een enorme kickstart gegeven. De verkoop is per jaar met 50 tot 100 procent gegroeid en we krijgen steeds meer bekendheid.”

Ondertussen is het ontbijt- en lunchassortiment van TastyBasics enorm gegroeid en liggen de producten bij verschillende grote supermarkten in de schappen. ,,We kwamen in het begin in de dieetschappen te-

DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 27

de thuisbasis van TastyBasics. Op die locatie wordt door chef-koks, voedingswetenschappers en productontwikkelaars druk gewerkt aan nieuwe producten om het ontbijt- en lunchassortiment van het bedrijf verder uit te breiden. ,,Wetenschap en voeding komen daar samen. Met behulp van supermarktdata en consumentenonderzoek wordt gekeken naar wat de klant graag wil eten. Een testpanel komt zo nu en dan naar Aalden om de nieuwe producten

GEZONDER ETEN, NIET PER SE AFVALLEN

26 DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022

GEWICHT OP PEIL

JOHAN VELD

„Het heeft ons een uitstekende reputatie opgeleverd, waardoor veel artiesten graag naar Emmen komen. Ook amateurgezelschappen en bedrijven komen vanwege onze technische capaciteit graag om voorstellingen, congressen en feesten te houden. We kunnen van elk optreden een volwaardige show maken en kunnen grote producties aan, zoals rondreizende musicals. In het nieuwe seizoen is de musical Grease van Albert Verlinde hier bijvoorbeeld een week lang te zien. We kunnen omgaan met de enorme decors en hebben genoeg kleedkamers.’’

Ze verheugt zich op verschillende voorstellingen en is trots op de komst van bijvoorbeeld The Analogues en Venice. „Maar ik kijk ook uit naar Grease en de afscheidstournee van Youp van ’t Hek. De moderne techniek en het gedreven team van medewerkers en vrijwilligers maken een brede programmering mogelijk en dat wordt door het publiek gewaardeerd.’’

Machteld van der Werf in haar element, op het podium van de grote zaal.

ADVERTENTIE

van licht en geluid’’, vertelt Mulder. „Bij bekende artiesten en gezelschappen hebben we een ondersteunende rol, maar bij amateurgezelschappen maken we zelf een plan. Voor de zomer hebben we altijd eindvoorstellingen van dansscholen en dat is voor ons een feestje. Verder is de infrastructuur van het pand ideaal voor ons werk. Daardoor is, in overleg, technisch eigenlijk alles mogelijk.’’

Het Atlas Theater werd bij de opening in oktober 2016 opgeleverd met de nieuwste technologische snufjes. „Technici hadden hun wensen aangegeven, maar hadden niet verwacht dat elke wens werd ingewilligd’’, vertelt de directeur, die tevens verantwoordelijk is voor het programma.

„We kunnen van elk optreden een volwaardige show maken’’

De grote zaal met het rode pluche op de stoelen spreekt tot de verbeelding, maar Machteld van de Werf is minstens zo trots op de ‘kleine zaal’. Deze ruimte biedt oneindig veel mogelijkheden voor congressen en feesten. Door een creatieve aanpassing in de vorm van trappen die

Het Atlas Theater ontwikkelt doorlopend nieuwe initiatieven om zoveel mogelijk mensen de theaterbeleving te geven. Ouderen worden een avond in de watten gelegd, jongeren krijgen de kans zelf events te organiseren, mensen met een visuele beperking kunnen het theater onder meer beleven met een ‘meet and feel’, er worden operacursussen gegeven door Huub van’t Hek en jeugdvoorstellingen worden altijd afgesloten met een Kids Afterparty. „Aankomend seizoen geven we nieuw cabarettalent het podium, met steun van gevestigde cabaretiers’’, zegt Machteld van der Werf. „Van de bekende cabaretiers hoor ik vaak hoe zwaar het was om in het begin van hun carrière voor bijna lege zalen op te treden. We gunnen opkomend talent de feedback van een flink publiek en het publiek de kennismaking met nieuwe cabaretiers.’'

De bezoekersaantallen van het Emmense theater, dat vorig jaar het 5-jarig bestaan vierde, stemmen Van der Werf tevreden. „We zijn de coronaperiode goed doorgekomen met de steun van ons publiek (onze trouwe groep Vrienden in het bijzonder) de overheid en onze sponsoren. Bij mijn aantreden kreeg ik de opdracht om een bezoekersaantal van 45.000 bezoekers per jaar te realiseren, in 2019 kwamen 60.000 mensen naar het Atlas Theater. Vlak voor de coronaperiode waren alle cijfers, inclusief de klantwaardering, positief. De marketingafdeling heeft vervolgens contact gehouden met bezoekers en ervoor gezorgd dat het theater niet vergeten werd. Dat gebeurde onder meer met prijsvragen, interviews met artiesten en een ludieke oplossing voor het uitvoeren van de anderhalve meter-maatregel. We drukten artiesten levensgroot af op karton en zetten ze op stoelen die vrij moesten blijven. Daardoor zaten bezoekers in die periode bijvoorbeeld naast Guido Weijers, Ellen ten Damme of Simone Kleinsma. Guido Weijers vond ons idee zo leuk dat hij het heeft overgenomen bij zijn optredens voor klein publiek.’’

Moderne techniek

In het theaterrestaurant hangen portretten van artiesten die het Atlas Theater vaak ontvangt.

Haar enthousiaste verhaal wordt bevestigd door technici Jeroen Mulder en Jeroen Toebak. „We werken met de nieuwste technieken op het gebied

Atlas Theater gunt iedereen de theaterbeleving

www.atlastheater.nl

uitgeschoven kunnen worden, kan de zaal bovendien dienst doen als poppodium. „Dankzij die trappen kunnen bezoekers de balustrade bereiken waardoor er veel meer ruimte is voor publiek. Dat maakt het voor popartiesten aantrekkelijker om te komen.’’ De zaal kan voor elke gelegenheid naar wens aangepast worden, mede dankzij de tribune die volledig verticaal weggeklapt kan worden als zitplaatsen niet gewenst zijn.

„In het theater gaat het om beleving en het hele team draagt dat uit’’, zegt Machteld van der Werf, directeur van het Atlas Theater in Emmen.

Creatieve aanpassing

„We zijn allemaal gedreven om bezoekers die theaterbeleving te laten ervaren en bezoekers zijn daar weer aan toe.’’

Machteld van der Werf in haar element, op het podium van de grote zaal.

Een jaar geleden vertelde Willem Langemaat over de nieuwste telg in het assortiment van LO&T, de Packmatic. De machine verpakt wikkels met individueel verpakte medicijnen in brievenbusdoosjes, scant de unieke barcode, brengt de daaraan gerelateerde NAW-gegevens op de verpakking aan, controleert alle gegevens en sluit de verpakking. Langemaat: ,,Inmiddels is de Packmatic in bedrijf genomen door SPITS, een GDS-apotheek in Oosterwolde. GDS staat voor Geneesmiddelen Distributie Systeem. Het gaat om een pilot, waar we beiden veel van leren. Momenteel wordt de software van SPITS aangepast op de Packmatic en de eerste resultaten zijn goed.’’

scheelt niet alleen tijd in apotheken, maar ook medewerkers van ziekenhuizen en verzorgingshuizen hebben er profijt van. Zoeken is niet meer nodig, het pakketje bevat alles wat de patiënt nodig heeft. Particulieren hebben bovendien minder op voorraad dus het gaat ook verspilling tegen.’’

Doorlopend ontwikkelingen

Veiligheid

LO&T in Emmen ontwikkelt en bouwt machines die het werk in apotheken vergemakkelijkt. Hoewel het bedrijf de vraag nauwelijks kan bijhouden omdat klanten in binnen- en buitenland graag efficiënter willen werken, blijft het realiseren van meer tijdwinst volgens eigenaar Willem Langemaat nog jaren mogelijk.

Voorraad

‘Er zijn doorlopend ontwikkelingen.’’nieuwe

Ondertussen zijn we druk met het uitleveren van bestelde machines, want die moeten op locatie geïnstalleerd worden en er hoort een instructie bij.’’

Willem Langemaat in de werkplaats.

De eigenaar van LO&T, dat staat voor Langemaat Ontwikkeling & Techniek, heeft de productie van diverse onderdelen inmiddels uitbesteed om de tijdwinst te behalen die de ontwikkelde machines al realiseren bij apotheken. ,,Assembleren en lassen doen we nog steeds zelf, maar het scheelt veel tijd als we niet meer alles hoeven te maken. We willen nu meer seriematig gaan bouwen, zodat we uit voorraad kunnen leveren.

De Deblimatic walst de medicatie in één snelle beweging uit de blister. De machine is recent sneller en kleiner geworden en LO&T werkt aan een afzuigsysteem in de machine. Nu staat de Deblimatic vaak in een box om te voorkomen dat de gebruiker eventuele medicijnresten inademt. Zo zijn er doorlopend ontwikkelingen die het werk vergemakkelijken. De medicijnen worden vervolgens in kleine zakjes verpakt, die aan elkaar vast zitten op een lange rol. Deze lintzakjes worden op een haspel gerold en ook dat gaat automatisch dankzij de Reelmatic. ,,Van ieder zakje wordt een foto gemaakt om de inhoud te controleren’’, vertelt de machinebouwer. ,,Daarvoor moeten de medicijnen gespreid worden en dat gebeurt met de Vibromatic.’’

De machines van LO&T vergroten niet alleen de efficiëntie, maar ook de veiligheid. Dankzij automatisering zijn er meerdere controlemomenten die ervoor zorgen dat een persoon de juiste medicijnen ontvangt in de juiste hoeveelheden en afgemeten per innamemoment. Met name de eerder genoemde GDS-apotheken en ziekenhuisapotheken verdelen medicijnen in individuele verpakkingen, verdeeld in eenheden per toedieningstijdstip en op naam van een cliënt. ,,Een individuele verpakking maakt het voor cliënten gemakkelijker zelf de eigen medicatie te beheren’’, vertelt Langemaat. ,, Farmaceutische bedrijven verpakken medicijnen echter in blisters, ook wel doordrukstrips genoemd. Handmatig blisters uit doosjes halen en tabletten uit blisters drukken is natuurlijk een tijdrovende klus. Mijn machines kunnen het werk overnemen en dat

ADVERTENTIE

LO&T blijft tijdwinst realiseren bij apotheken

De vraag naar de machines van LO&T is enorm, ze worden geleverd in heel Europa en sinds kort ook in Australië. En hoewel Willem Langemaat inmiddels zijn werkwijze heeft aangepast, maakt hij nog steeds veel uren en zou hij graag meer tijd besteden aan nieuwe ontwikkelingen. ,,Ik ben op zoek naar creatieve mensen die willen meewerken aan technische oplossingen. LO&T is een erkend leerbedrijf en ik deel mijn kennis en ervaring graag. Wie aanleg en interesse heeft, kan een mooie carrière opbouwen in een bedrijf met eigen ontwikkelingen, voorzien van langemaatontwikkelingentechniek.nloctrooien.’’

De trolley van de Deblimatic is nu in hoogte verstelbaar.

Langemaat heeft zijn handen vol aan het uitleveren van bestelde machines, die onder meer blisters uit doosjes duwen en tabletten uit blisters drukken, maar blijft bestaande machines verbeteren. ,,Zo is de Deblimatic, de machine die medicatie uit blisters duwt, kleiner en sneller geworden. Het gebruiksgemak is verbeterd doordat de trolley waar de machine op staat nu in hoogte verstelbaar is. Ideeën voor nieuwe ontwikkelingen heb ik ook genoeg, maar daar is nu weinig tijd voor. Ik hoop een collega of samenwerkingspartner te vinden om samen verder te bouwen aan ontwikkeling en productie.’’

het werk bent en daar groei je van. Die attitude verwachten we van iedereen die bij ons werkt. Zelf kom ik elke dag nieuwe dingen tegen. Omgaan met klanten en onze eigen mensen bijvoorbeeld. Heel leerzaam. Nieuwe uitdagingen aangaan vergelijk ik weleens met hard trainen. In het begin heb je veel spierpijn, later went je lijf eraan.’’

Van wie heb je dat geleerd? ,,Van allerlei mensen om me heen. Ik heb niet specifiek één voorbeeld. Elon Musk laat me denken over het ondernemerschap, David Attenborough over natuur en duurzaamheid. De grote filosofen zeggen nuttige dingen. Ik doe aan cherry picking Van mijn zakenpartners leer ik, van mijn familie ook. Ik probeer ervoor open te staan.’’

Moleculair celbioloog Linda Dijkshoorn richtte eind 2018 EV Biotech op samen met Agnieszka Wegrzyn en Sergey Lunev. De start-up creëert met behulp van algoritmes micro-organismen die effectief hoogwaardige moleculen kunnen produceren op een biologische manier. Biogrondstoffen vervangen zo petrochemische grondstoffen.

Dit is serieus ondernemen. Zit dat in jou? ,,Denk het wel. Ik ben nogal een avontuurlijk type. Ik doe graag dingen die ik nog niet ken of kan. Ik ben eigenlijk een rasoptimist. Dat is een eigenschap die me bij EV Biotech zeker van pas komt. Vooral omdat we zo’n uitgebalanceerd team hebben. Je moet natuurlijk ook andere karakters op het schip hebben.’’

Elke ondernemer kent ze: van die momenten waarop je moeite hebt te ontdekken wat de juiste keuze is. In zo’n geval is het handig als je een voorbeeld hebt, iemand die je inspireert, aan wie je je kunt spiegelen. Aflevering 26 van De Spiegel: Linda Dijkshoorn, directeur en oprichter van EV Biotech in Groningen.

Tot slot: moeten we ons al zorgen maken dat je buiten EV Biotech een nieuw avontuur gaat zoeken? ,,Ik zit heel goed op mijn plek. We zitten midden in een achtbaan, waarin ik zat oncomfortabele dingen tegenkom. Ik heb nog genoeg te falen, wat nodig is om innovatie en ontwikkeling verder te helpen.’’

Hoe dan? ,,Ik gaf bijles op een huiswerkinstituut. Al snel dacht ik: dat kan ik zelf beter. In no time had ik zeventien studenten in dienst die zeventig scholieren bijles gaven. Was even leuk, maar ook al snel saai. Toen solliciteerde ik bij een kookstudio. Of ik ook workshops kon geven. ‘Tuurlijk’, antwoordde ik. Stond ik dezelfde avond nog aan dertig man een Italiaanse kookworkshop te geven. Nooit eerder gedaan. Er ging van alles mis, maar toch vond iedereen het leuk.’’

EV biotech. FOTO HENK VEENSTRA

DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 31

DE SPIEGEL 30 DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022

VEEL FALEN. DAT IS BELANGRIJK

Hoe komen die ervaringen je nu van pas? ,,Op je bek gaan is goed. Falen moet. Dat betekent dat je buiten je comfortzone aan

Eerst maar eens: hoe gaat het met je bedrijf? ,,Goed, we zijn inmiddels met 28 mensen en helpen steeds meer opdrachtgevers. Het mooiste succes vind ik dat we inmiddels terugkerende klanten hebben. Dat is een teken dat we iets goed doen en het zorgt ook voor meer continuïteit. En dat is wat je zoekt in een start-up waarin het begin onstuimig is.’’

Dat ‘ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan , heb je dat van huis uit meegekregen? ,,Nou, mijn vader heeft verschillende ondernemingen gehad. De één succesvoller dan de ander. Mijn moeder had een winkel. Daar zit wel iets, denk ik. Zelf sprong ik zolang ik me kan herinneren al op allerlei uitdagingen. Op school was ik al apart. Richtte ik een meidengroepje op en kwamen we in klassen zingen. Dat soort dingen. Tijdens mijn studietijd in Amsterdam ging dat door.’’

EV Biotech

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Archief Geert Job Sevink

LINDA DIJKSHOORN

Ondernemerschap

„Het Kabinet komt met een koopkrachtpakket van maar liefst 15 miljard euro, waarvan een deel van de rekening bij het bedrijfsleven komt te liggen. Zo gaan MKB’ers meer winstbelasting betalen. Het tarief voor winsten tot 2 ton gaat van 15 naar 19 procent. Maar, ook het minimumloon gaat met 10 procent omhoog en dat gaan veel werkgevers voelen. Verder worden hogere belastingen in box2 voorspeld. En ik verwacht dat er tijdens Prinsjesdag nog meer maatregelen bekend worden gemaakt. Het kan daarom aantrekkelijk zijn om de winst naar voren te halen, om de

Prinsjesdag

ADVERTENTIE

MKB Nederland en VNONCW staan op hun achterste benen en snappen niet waar de overheid mee bezig is. Bij Van Braak Accountants doen ze er onderhand alles aan om de pijn voor de klanten zo beperkt mogelijk te houden. „Zeker in de bedrijfstakken waar het slecht gaat, betekent dat schakelen”, geeft Van Braak aan. „Kijk naar je debiteurenbestanden, vraag je af of de rechtsvorm van je bedrijf nog de juiste is, doe aan risicospreiding, zodat als het fout gaat, de klap niet te hard is.”

ondernemersvorm aan te passen, huwelijkse voorwaarden te maken of aan te passen. Kortom, zorg dat je je zaken op orde hebt.”

Hoewel deze maatregelen nog moeten ingaan, ziet Van Braak nu al dat diverse bedrijfstakken door hoge inflatie en energielasten het moeilijk hebben. Hij noemt bakkerijen, de garagebedrijven, sauna’s en zwembaden, de aannemers, de tuinbouw, sowieso hebben de energie intensieve bedrijven het door de gestegen energieprijzen zwaar. „Dit gaat gevolgen hebben voor de producten die ze maken. Alles wordt duurder en het inflatiespook is daarmee vooralsnog niet beteugeld.”

Het leven wordt voor iedereen duurder en dat merken werkgevers ook. „Ik hoor verhalen van medewerkers die vragen om het personeelsfeest niet door te laten gaan en de opbrengst te verdelen onder het personeel. Dat zegt wel iets. Het water staat velen nu al aan de lippen en dat voorspelt weinig goeds. Ja, ik weet dat de banken spreken van een lichte recessie waarin we straks belanden, maar ik weet niet of die voorspelling uit gaat Vanzelfsprekendkomen.” kan de ondernemer ook besluiten om personeel te ontslaan, maar dat is in

Kortom, het is alle hens aan dek. Helaas ziet Van Braak nog regelmatig dat ondernemers te laat schakelen. „Ik begrijp dat ook nog wel, ze zijn bezig met de waan van alledag, maar ondertussen zijn er allerlei ontwikkelingen die je noodzaken waar mogelijk maatregelen te nemen.” Eén van die gebeurtenissen die volgens Van Braak speciale aandacht vraagt is Prinsjesdag van dinsdag 20 september a.s.

Uiteraard zijn er ook ondernemingen die het goed doen. Van Braak noemt hen de echte kooplui. „Zij hebben op tijd geschakeld. Zien aankomen wat er gaat gebeuren en anticiperen daar op tijd op. Ja, vaak doen ze dat in overleg met hun accountant. Daar zijn we voor. Daardoor zien we bijvoorbeeld dat in een bepaalde branche het ene bedrijf wel goed draait, terwijl het andere failliet gaat of er mee stopt. Dat heeft voor een deel toch echt met ondernemerschap te maken.”

Wat binnenkort ook op veel ondernemers afkomt is de betaling van achterstallige belastingen. „Tijdens corona hebben veel ondernemers uitstel van belastingen gevraagd en gekregen, maar vanaf 1 oktober moeten die belastingen worden terugbetaald. Ik verwacht dat veel bedrijven dat niet kunnen opbrengen en moeten stoppen of hun activiteiten moeten overdragen aan een andere BV. Wij staan klaar om de ondernemer ook in deze moeilijke tijden bij te www.vanbraakaccountants.nlstaan.”

Het zijn drukke tijden voor de accountant, Hennie van Braak van Van Braak Accountants draait er niet omheen. Een hoge inflatie, stijgende energiekosten, tekort aan personeel, de terugbetaling van NOW-gelden en uitgestelde belastingen, er komt nogal veel op de ondernemer af. En als klap op de vuurpijl lanceerde het Kabinet onlangs een enorm pakket aan maatregelen om de financiële pijn van de burger te verzachten, maar waar de kosten voor een groot deel door het bedrijfsleven moet worden opgebracht.

‘Het kan daarom aantrekkelijk zijn om de winst naar voren te halen’

Lichte recessie

‘Deze tijd vraagt om schakelen’

een tijd waarin toch al schaarste heerst op de arbeidsmarkt geen populaire maatregel. „Maar, als je je personeel niet meer kunt betalen, heb je geen andere keuze”, zegt Van Braak. Het is volgens hem dan wel van belang om de juiste wegen te bewandelen. „Er komt bij ontslag meer kijken dan je denkt, het is raadzaam daarover informatie bij je accountant in te winnen.”

Hennie van Braak

„De klant vindt dit een warme en fijne winkel”, geeft Rian aan. „Ja, daarmee kun je je onderscheiden in de markt. De meeste bedrijven stellen hun hulpmiddelen alleen via internet beschikbaar. Wij merken dat mensen graag even rondkijken om te zien wat er allemaal beschikbaar is. Onze kennis en kunde om een goed advies te geven, met de klant mee te denken en vooral vooruit te denken, speelt vervolgens een belangrijke rol. Wat heb je bijvoorbeeld nodig na een operatie? Of wat komt er allemaal bij kijken

Kwaliteit staat voorop

De rollator is het meest verkochte product. „Dat komt vooral omdat wij alleen werken met rollators van kwaliteit”, zegt Rian. “En hoewel de prijzen ook hier stijgen, kiest de klant toch vaak voor een rollator die wat duurder is dan de standaard. Overigens hebben we producten voor elke portemonnee in de winkel staan, waarbij we een bepaalde basiskwaliteit kunnen garanderen.”

Naast de vestigingen in Groningen aan Peizerweg en in het Martiniziekenhuis, heeft Vegro locaties in Stadskanaal, Leek en in Drenthe in Emmen en Assen. De locatie aan de Peizerweg is de grootste. Naast de ruime winkel, beschikt Vegro daar bijvoorbeeld over educatieruimtes, waar trainingen en cursussen gegeven worden, maar waar ook ruimte is voor vergaderingen en andere bijeenkomsten. „Het is altijd van belang om bij te blijven”, geeft Rian aan.

gaat het erom dat we het voor de klant, juist in moeilijke tijden, zo plezierig en gemakkelijk mogelijk maken. Die uitdaging gaan wij elke dag met veel plezier en inzet aan. Dat doet Vegro al 37 jaar. Niet voor niets luidt ons credo dat mensen die hulp nodig hebben niet kunnen www.vegro.nlwachten.”

„De klant maakt vaak een afweging tussen huren of kopen”, gaat Rian verder. „Dat is in elke situatie weer anders. Dat bedoel ik met de juiste vragen aan de klant stellen. We informeren daarom altijd naar wat er precies aan de hand is, hoe de thuissituatie is. Aan de hand daarvan kunnen we bepalen wat iemand nodig heeft. Ja, het is een kwestie van heel veel vragen stellen. Het gaat erom dat de klant vooruit kan, 24 uur per dag, 7 dagen in de week. Klanten staan daar niet altijd bij stil, wij hebben die ervaring in huis. Ook nadat de klant bij ons is geweest houden we contact. Er kan namelijk altijd iets in de situatie veranderen. Daarnaast vinden klanten het prettig wanneer ze hun verhaal kunnen doen en die ruimte krijgen ze hier. Dat maakt dit werk ook mooi.”

Rian Smilde en Saskia Sluiter voor hun winkel in Groningen “De klant staat voor ons op nummer 1”

Om de klant nog beter van dienst te kunnen zijn organiseert Vegro regelmatig speciale dagen. Zoals de scootmobiel-cursusdag of de dag van de mantelzorg in november, waarbij de mantelzorger in het zonnetje wordt gezet. „Verder komt hier binnenkort een AED te hangen, gekoppeld aan een app, waardoor hulpverleners snel kunnen anticiperen, mocht zich een spoedeisende situatie

‘We zijn dé zorgwinkel voor al jouw hulpmiddelen’

„Uiteindelijkvoordoen.”

Deze vestiging aan de Peizerweg werd ruim een jaar geleden geopend en is volgens een nieuw concept ingericht. De hulpmiddelen staan ruim en overzichtelijk opgesteld, waardoor de klant snel een goed beeld kan krijgen van wat er beschikbaar is. Nieuw in het assortiment is de driewielerfiets, waarvoor Vegro een samenwerking met Van Raam fietsen is aangegaan. „Dit is een mooie aanvulling op de duofiets en rolstoelfietsen die we al verkopen.” Maar ook de meest moderne hulpmiddelen, zoals een VR-bril, een lamp met dag- en nachtlicht of slimme gordijnen, zijn verkrijgbaar.

ADVERTENTIE

wanneer je langer thuis wilt blijven wonen? Voor de gemiddelde klant is dat lastig inschatten, maar Vegro heeft de kennis in huis voor het juiste advies.”

De klant vindt dit een warme en fijne winkel’

Zieke mensen kunnen niet wachten Vegro bestaat inmiddels 37 jaar en werd in 1985 opgericht door de dames Simone van Veen en Corine de Groot. „Zij vonden dat er te weinig hulpmiddelen beschikbaar waren voor zieke mensen”, geeft Rian aan. „En zieke mensen kunnen niet wachten, zo vonden ze. Dat is nog steeds ons credo. Mensen die hulp nodig hebben, kunnen niet wachten.” Vegro heeft inmiddels ruim 50 zorgwinkels in het hele land en circa 700 mensen in dienst. In Groningen zijn elke dag zes chauffeurs onderweg om artikelen af te leveren en gebruikte artikelen weer op te halen. „Daarnaast hebben we spoedchauffeurs, wanneer de situatie daar om vraagt.”

Van loop- en transferhulpmiddelen tot sport- en revalidatieartikelen, van mobiliteitsartikelen tot artikelen voor tijdens je zwangerschap; je kunt het zo gek niet bedenken of Vegro heeft het in huis. Vegro mag zich met recht het expertisecentrum voor (thuis)zorghulpmiddelen noemen. Klanten kunnen de diverse producten lenen, huren of kopen. Bij Vegro staat een passend advies voorop. „Door goede vragen aan klanten te stellen, zorgen we ervoor dat ze met de juiste hulpmiddelen naar huis gaan”, legt winkelleider Rian Smilde van de vestiging in Groningen uit.

Vooruit denken

VOORBRANDSTOFDIAGNOSTIEK

De uitslag krijg je meteen. Zodat je geen tijd met wachten hoeft te verdoen

LIFE Cooperative iets aan doen. De belangenorganisatie van vijftig lifesciencebedrijven in Noord-Nederland – waaronder grote spelers als Ardena, ICON, QPC, Certe, en Symeres – richtte in 2021 het Open Diagnostics Ecosysteem (ODE) op. Om start-ups een soepeler begin te bieden,.

Van deze voordelen profiteren zowel de start-ups als het ecosysteem in zijn geheel. Het zorgt voor een aanzuigende werking op bedrijven buiten de noordelijke provincie-

SNELTEST

Ep Oosting, bestuurslid van LIFE Cooperative, is verheugd met de innovaties. ,,Neem de zogenoemde Beer-o-Meter, van SG Papertronics. Dit is een point of care-test. Dat betekent dat je na de test meteen de uitslag kunt zien. Denk daarbij aan de coronasneltest. De Beer-o-Meter toetst dit momenteel op, inderdaad, bier.”

waar veel bedrijven tegenaan lopen, is het aantrekken van voldoende en goed gekwalificeerd personeel. ,,Het Life Science ecosysteem in Noord-Nederland zal de komende jaren alleen maar sterker worden, wat ook het aantrekken van mensen en bedrijven van buitenaf zal stimuleren”, zegt Oosting. ,,We willen daarom met ODE de starters brandstof bieden om de diagnostiek te kunnen blijven vernieuwen. Met weinig bureaucratie, maar flinke slagvaardigheid.”

Totvoorkomen.”nutoezijn er acht plannen ingediend. Vier daarvan werden toegekend. Vooralsnog gaat de poort van ODE open voor Reperio, SG Papertronics, Detact Diagnostics, en Tagworks. Omdat er nog budget over is, kunnen starters nog steeds hun plannen voorleggen.

et is een bekend obstakel bij veel beginnende bedrijven: het vergaren van benodigde financiële middelen, contacten en aanvullende kennis. Om zo die verlangde vliegende start te kunnen maken. In de wereld van de diagnostiek is dat niet Daaranders.wilde

,,Een bijkomend voordeel is dat de communicatielijnen in Noord-Nederland kort zijn, zeker binnen de LIFE Cooperative. Dit zorgt ervoor dat de besluitvorming sneller gaat.”

Ook krijgen de starters toegang tot een krachtig netwerk. ,,Waar velen vaak wel

DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022 35

,,Door dit te beginnen kan een idee nu vaker doorgroeien tot een product”, zegt Elke Veenman, projectleider van ODE. ,,Er wordt veel ontwikkeld en opgepakt door start-ups. Maar vaak is het voor deze groep moeilijk om van niets iets te maken. Dat komt onder meer door de financiering. De LIFE Cooperative besloot daarom dat die laagdrempeliger moet worden gemaakt. In plaats van gewoon een berg geld neer te leggen, kunnen de beginnende bedrijven een subsidieaanvraag bij ons doen.”

twaalf maanden nodig hebben om voet aan de grond te krijgen, kunnen een financieel steuntje en de juiste contacten die tijd halveren. Veel contacten komen uit het UMCG. Om kennis te kunnen delen zoeken bedrijven verbinding met elkaar”, vertelt Veen-

Kijk voor meer info op: opendiagnostics.nl

Hetgrenzen.probleem

H

ODE kreeg hiervoor een subsidiepot van 2,1 miljoen euro. Dit betreft een Europese bijdrage, mogelijk gemaakt door Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) en de gemeente Groningen. Ieder bedrijf dat hiervoor in aanmerking wil komen, legt zijn idee voor aan ODE. Een groep experts kijkt vervolgens onder meer naar de validiteit, haalbaarheid en het commerciële aspect van het plan. Uiteindelijk bepaalt de Raad van Advies of de subsidie wordt toegekend.

Volgens Oosting is Noord-Nederland een geschikte voedingsbodem voor start-ups. ,,Je hebt hier goede universiteiten en Contract Research Organizations die gewend zijn om werk uit te voeren voor farmaceutische en medische bedrijven. Nergens in het land heb je zo’n dichte concentratie van onderzoekcentra in combinatie met CRO’s.”

ELKE VEENMAN EN EP OOSTING

,,Tijdens het gistingsproces moet je veel onderzoek doen. Met dit apparaat kun je onder meer de zuurgraad, bitterheid, suikergehalte en alcoholpercentage meten. De uitslag krijg je meteen. Zodat je geen tijd met wachten hoeft te verdoen”, zegt Oosting. ,,Het is de bedoeling dat dit device wordt ingezet voor klinisch chemisch onderzoek. Je zou hiermee bijvoorbeeld de bloedwaarden in een vroeg stadium kunnen detecteren. De uitslag is meteen bekend. En dus bespaar je zodoende veel tijd en geld.”

34 DAGBLAD VAN HET NOORDEN DONDERDAG15SEPTEMBER2022

Deman.bedoeling

LAAGDREMPELIGER

KRUISBESTUIVING

GOED PERSONEEL

Start-ups in de medische diagnostiek die een zetje in de goede richting willen, kunnen aankloppen bij Open Diagnostics. Behalve een relevant netwerk krijgen ze ook financiële hulp.

Tekst Redmar Bosma Foto Geert Job Sevink

is om zo een omgeving te scheppen waarin een kruisbestuiving ontstaat van kennis en ideeën. Deze bundeling van krachten moet er vervolgens voor zorgen dat potentiële vernieuwingen niet in de vergetelheid raken. Wat voor de oprichting van ODE nog te vaak gebeurde. ,,Veel innovatie bleef op de plank liggen. Dat willen we nu

kennis die dankzij de mensen zelf is „Dezeaangedragen.”livinglabs dragen bij aan praktijkgericht, of met andere woorden toegepast wetenschappelijk onderzoek”, geeft Victorine de Graaf-Peters, directeur van het domein Gezondheid en Welzijn aan. „De kern bestaat uit learning on the job. In het veld ontwikkelen we met elkaar nieuwe inzichten en producten, waarbij alle betrokkenen op hetzelfde niveau acteren.”

Hogeschool Windesheim telt 24 lectoraten, waaronder GGZ en Samenleving. Dit lectoraat, onder leiding van Alie Weerman, verricht onderzoek naar het versterken van de binding tussen de geestelijke gezondheidszorg en samenleving. Daarbij speelt ervaring een grote rol, zowel van cliënten, burgers als professionele zorgverleners.

Dat deze aanpak aanspreekt blijkt uit het feit dat dit model inmiddels navolging vindt. De GraafPeters:„ Dit is een andere manier van kennis delen en ontwikkelen en dat spreekt aan. Zo worden we inmiddels benaderd om nieuwe projecten op te zetten en aan te sturen. Er leven veel vragen op het gebied van zorg en welzijn in de maatschappij. Men is op zoek naar meer regie en een gelijkwaardige samenwerking tussen burgers, ervaringsdeskundigen en professionals.”

Nieuwe ontwikkelingen

Meer inzetten op ervaringskennis als belangrijke bron van kennis

alle betrokkenen de wijken zijn ingegaan. Daardoor hebben we veel ervaring opgedaan en zijn er oplossingen en producten ontstaan die we nog niet kenden.”

Het Kenniscentrum Gezondheid en Welzijn telt 5 lectoraten. Naast GGZ en Samenleving zijn dit Gezonde Samenleving, Goed Leven met Dementie, Jeugd en Jeugd & Media. „In alle lectoraten staat voorop dat we altijd werken met de mensen die het aangaat”, geeft Weerman aan. „Praktijkgericht onderzoek dus. We doen praktijkonderzoek en brengen veranderingen aan, waarmee we ook veel nieuwe kennis opdoen, wat vervolgens in het onderwijs en de praktijk wordt toegepast.”

Living labs

Als voorbeeld noemt ze een project dat is uitgevoerd in de provincie Flevoland. „Centrale vraag was: wat gebeurt er met mensen wanneer ze doorstromen uit een beschermde woonomgeving naar begeleid zelfstandig wonen? Dat vraagt wat van de mensen zelf, de buurt, de professional, de woningcorporatie, enzovoort. We hebben in Flevoland 4 living labs opgezet, waarbij we met

Zoals het verhuisrouteboekje. „Door de bewoners zelf gemaakt en door de professionals aangevuld”, legt Weerman uit. „In dit boekje staat stap voor stap uitgelegd wat er moet gebeuren wanneer je gaat verhuizen. Daarnaast hebben we gezien wat er emotioneel met mensen gebeurt wanneer ze die stap zetten. Ook daar besteed het boekje aandacht aan. Op die manier hebben we veel ervaringskennis opgedaan en dan met name

ADVERTENTIE

‘Living labs dragen bij aan praktijkgericht, of met andere woorden wetenschappelijktoegepastonderzoek’

Weerman:„ De opgedane ervaringen vertalen we in theorie en in modellen en we ontwikkelen een werkwijze die terugkomt in het onderwijs. Daarbij implementeren we de ervaringskennis van alle betrokkenen – maar vooral die van cliëntenzodat de professional van de toekomst nu al kennis kan maken met allerlei nieuwe ontwikkelingen. Zo ontstaat een ander model dan we landelijk gewend zijn. Overigens staat het model dat we hebben ontwikkeld niet vast, dat is voortdurend in ontwikkeling, afhankelijk van de inzichten die we in de praktijk opdoen.”

‘Het is goed dat we de bestaande hiërarchie steeds meer loslaten’

„Ervaringskennis is noodzakelijk voor goede zorg en dienstverlening”, vindt Weerman. „Cliënten weten zelf vaak veel, zij beschikken over een schat aan ervaringskennis.”

Scheiding Weerman:„ Er bestaat nu nog een enorme scheiding tussen de professional en de ervaringsdeskundige. Dat is jammer. Wij zien die ervaringsdeskundigen juist als een bron van kennis. Zij weten veel beter hoe het is om bijvoorbeeld verslaafd te zijn. Daarom willen we die muren graag afbreken.”

Tenslotte wil Weerman benadrukken dat de rol van de professionals evident is en blijft. „We sluiten niemand uit, integendeel. Gelijkwaardig samenwerken blijft voorop staan. Maar, het is niet de enige bron van kennis, ook cliënten en burgers hebben die, en het is goed dat we de bestaande hiërarchie steeds meer loslaten. Zo willen we bereiken dat ervaring als bron van kennis wordt gewaardeerd. Dat lukt steeds beter en daarmee maken we een enorme stap voorwaarts.”www.windesheim.nl/onderzoek

Victorine de Graaf-Peters (l) en Alie Weerman willen meer inzetten op ervaringskennis als belangrijke bron van kennis.

Ervaringskennis

„Een ander probleem zijn de lange wachtlijsten in de ggz”, gaat Weerman verder. „Daarvoor bestaat het project ‘wachtverzachter’, dat is opgezet door Saskia Schurman, met wie wij samenwerken. Sta je op een wachtlijst, dan wordt er contact opgenomen, om te kijken wat nu nodig is om de tijd door te komen. Dit gebeurt door ex-cliënten, mensen die weten waar ze het over hebben. Informeel, betrokken en snel. Dit concept wordt inmiddels ook door de officiële instanties overgenomen. Wij doen daar ook onderzoek naar.”

Het lectoraat GGZ en Samenleving functioneert inmiddels 5 jaar, een periode waarin volgens Weerman en De Graaf-Peters kleine stapjes naar verbetering van het systeem zijn gezet. „Zo zijn steeds meer grote instellingen gaan werken met ervaringskennis en ervaringsdeskundigen. Dat is broodnodig, maar niet eenvoudig te realiseren. Het lectoraat heeft in samenwerking met de Vereniging van Ervaringsdeskundigen, het Trimbos-instituut en kenniscentrum Phrenos een kwaliteitssysteem voor ervaringsdeskundigen opgezet, zodat er meer controle is op kwaliteit. Dit systeem wordt in het najaar operationeel. Inmiddels zijn er in de geestelijke gezondheidszorg ongeveer 900 ervaringsdeskundigen werkzaam.”

‘Er bestaat nu nog een enorme scheiding tussen de professional en ervaringsdeskundige’de

gekregen. Dat is een enorme stap voorwaarts en daar mogen we als land en als Windesheim trots op zijn.”

ADVERTENTIE

„Verder hebben we met elkaar 6 leerplannen voor ervaringsdeskundigen ontwikkeld, van mbo-2 tot masterniveau. Dat is vastgelegd en de opleidingen gaan getoetst worden. We hebben bij Windesheim een aanvraag gedaan om de master Ervaringsdeskundigheid te mogen aanbieden en daarvoor hebben we inmiddels toestemming

De hoogste muur bevindt zich wellicht binnen de ggz zelf. „De ggz kampt met een groot probleem, wat zich met name in de hulpverlening voordoet”, zegt Weerman. „De hbo-er verpleegkunde is niet geschoold in sociaal werk en de ggz-agoog, die daar wel in is geschoold, mag geen medische handelingen verrichten. Wij leiden ze beiden op, waarbij we beide beroepen dichter bij elkaar willen brengen. Bij ons zitten derhalve ggz-agogen en verpleegkundigen bij elkaar in de klas. En dat doen inmiddels meer hogescholen. Daarmee integreren we beide beroepen.”

ADVERTENTIE

Terug naar De Leyhoeve in Groningen. Het wooncomplex aan het Oude Winschoterdiep telt 208 comfortabele appartementen (vrije sector huur) en 74 zorgsuites voor wonen met intensieve zorg en herstel. „Het gaat in De Leyhoeve om woongenot en leefplezier, daarnaast is er altijd zorg voorhanden. Vanuit de visie positieve gezondheid bieden we vanuit de wensen, behoeften en mogelijkheden van de bewoner de zorgverlening”, geeft Wiskerke aan.

„Het gaat hier niet om zorg, het gaat hier vooral om het leven. En mocht er zorg nodig zijn, dan is het er.” Dat zegt Gré Wiskerke- Hulshof, directeur-bestuurder van De Leyhoeve Zorg in Groningen. De Leyhoeve is een woonlandschap voor 55-plussers en biedt werkelijk alles onder één dak. Mooi wonen, dat vooral, maar ook fitness, een zwembad, en talloze clubjes en activiteiten. „Er is veel ruimte voor ontmoeting wat bijdraagt aan het welbevinden van de bewoners”, geeft Wiskerke aan. En daarbij wordt de omgeving niet vergeten.

Hetkoffie.eerste

Blij zijn Wiskerke en Buisman met het feit dat De Leyhoeve in deze tijden van krapte aan personeel nog goed lukt om medewerkers te vinden en te behouden. In deze tijd is dat best bijzonder. „Het gaat hier om relaties, niet om regels. Mensen blijven omdat ze geloven in het concept, onze visie en de warmte en sfeer die hier uitstraalt. Aandacht geven aan grote en kleine dingen, die het leven de moeite waard maken, dat is wat we hier met elkaar, medewerkers en bewoners, nastreven.” Afgaande op de sfeer die we vooraf, tijdens en na het interview mochten ervaren, slaagt De Leyhoeve daar uitstekend in. Wilt u meer weten over De Leyhoeve of informatie ontvangen, neem dan contact op met Judith Gerrits (judith.gerrits@leyhoeve.nl), Adviseur Wonen met zorg.

Heeft men daarna interesse om bij ons te komen wonen, dan zetten we het traject voort. We kijken bijvoorbeeld dan ook hoe iemand in zijn of haar eigen huis woont, wat iemand blij maakt en sluiten zo goed mogelijk aan bij zijn/haar interesses. Een kort voorbeeld: houdt de toekomstige bewoner van schilderen, dan maken we dat mogelijk.”

„Het is echt maatwerk wat we bieden, iedere dag wordt ingespeeld op de wensen die er op dat moment zijn voor de bewoner, er hoeft geen dag gelijk te zijn. Alle gewoonten en wensen worden vooraf besproken, tot en met de tijden van opstaan en naar bed gaan aan toe, zo kunnen we zo goed mogelijk aansluiten bij de bewoner. Verder krijgt de bewoner twee buddy’s waar hij of zij met vragen terecht kan.”

Er zijn 8 huiskamers binnen De Leyhoeve Groningen, waar bewoners bijvoorbeeld samen kunnen eten. „Ze bepalen zelf het menu, gaan

Warmte en sfeer

Er is regelmatig overleg tussen de bewoners waaruit allerlei initiatieven naar voren komen.

‘Het is echt maatwerk wat we bieden’

„Zo is er dit jaar een groep bewoners met elkaar op vakantie geweest”, geeft Buisman aan. “Een andere bewoner wilde weer gaan zingen en inmiddels is er een koortje ontstaan. Kortom, er gebeurt hier van alles, maar je bepaalt zelf of je daar aan mee wilt doen of niet.”

www.leyhoeve.nl

‘Bewoners zo lang mogelijk de regie over eigen leven bieden’

„Uitgangspunt is regie en autonomie over het eigen leven van de bewoners.”

woonlandschap van De Leyhoeve werd in Tilburg gevestigd. Het idee voor dit concept ontstond vanuit een droom van één van de initiatiefnemers: mensen samen aangenaam oud laten worden. Deze droom begon in 2005 in Noord-Brabant. De vader van de initiatiefnemer overleed. In de laatste zes maanden van zijn leven werd hij van huis en haard gescheiden van zijn vrouw met wie hij bijna 50 jaar lief en leed had gedeeld. Waarom konden zij niet samen aangenaam oud worden? Wiskerke:„ Naar aanleiding daarvan wilde hij een ‘huis’ creëren waarin dat niet meer nodig was, zodat stellen onder één dak kunnen blijven wonen en samen aangenaam oud kunnen worden. Daarmee was het idee voor De Leyhoeve geboren. En het mooie is dat we daarmee voorop lopen op allerlei ontwikkelingen rondom ouderenzorg, die je nu in de maatschappij ziet. Er ontstaan steeds meer ideeën en initiatieven voor woonvormen, waarin ouderen samen oud kunnen worden. Ook het overheidsbeleid gaat nu die kant op.”

Naast Tilburg en Groningen heeft De Leyhoeve plannen voor vestigingen in Diemen en Vught. Wiskerke:„ De ambitie is om uiteindelijk 10 Woonlandschappen te realiseren. Dat gaat lukken, al was het alleen maar omdat we hiermee perfect aansluiten op de vraag uit de samenleving.”

Milou Buisman en Gré Wiskerke-Hulshof

Mensen die zorg nodig hebben kunnen terecht bij Judith Gerrits, zij is Adviseur wonen met zorg bij De Leyhoeve. „We vinden het belangrijk om van tevoren goed in beeld te hebben wat de zorgvraag van iemand is en wat zijn of haar wensen zijn. We nodigen mensen altijd uit voor een rondleiding.

Goed beeld

Veel mensen denken dat De Leyhoeve een gesloten gemeenschap is, maar het tegendeel is waar. Sterker nog, er is een intensieve wisselwerking met de omgeving. Zo kun je er naar de fysiotherapeut, de dokter of de kapper, leren kinderen er zwemmen, kan er van een lunch of diner worden genoten en heeft ook het bedrijfsleven de aantrekkelijke elementen van De Leyhoeve ontdekt. De Leyhoeve beschikt bijvoorbeeld over diverse vergaderzalen en spreekkamers en er is een sfeervol restaurant, voor overleg, een diner of gewoon een kopje

„We bieden rust en veiligheid”, voegt General Manager Milou Buisman toe. „Het moment dat je in De Leyhoeve komt wonen, bepaal je zelf. Ook als je nog geen zorgvraag hebt, kun je hier terecht. De focus ligt op prettig wonen en zoveel mogelijk blijven genieten van het leven. Daarom kiezen we er ook voor om middenin de maatschappij te staan. De Leyhoeve heeft een buurtfunctie, er is veel interactie en dat draagt bij aan het levensgeluk van mensen.”

Huiskamers

mee boodschappen doen en koken ook samen met onze collega’s”, legt Wiskerke uit. „Mocht er hulp nodig zijn, dan is die er, maar we leggen de regie zoveel mogelijk bij de bewoners zelf. Dat wordt als erg prettig ervaren. Voor bewoners, door bewoners; dat past helemaal bij datgene waar we met elkaar naar opzoek zijn.”

Wij helpen je met opvang en ondersteuning om een positieve wending aan je leven te geven. Een eigen plek. Weg van huiselijk geweld. Weg van dak- of thuisloosheid. We bieden veiligheid, rust en structuur. Zodat je weer vooruit kunt kijken. Durft te dromen. De draad weer oppakt. De touwtjes van je eigen leven in handen neemt. Hoe moeilijk dat soms ook is. Wij zijn er voor je.

“Ik hoef mij niet meer te verstoppen. Ik doe er weer toe en ik vooruitkijken.”mag

Ieder mens verdient een veilig eigen leven

www.wender.nl

„De Zijlen geeft kleur aan je leven”, zegt Jan Jongstra, Hoofd facilitaire zaken. „Het is belangrijk dat cliënten thuis een betekenisvol leven hebben in lijn met hun behoefte en persoonlijke wensen. Onze zorg is daar op Iederafgestemd.”mensis uniek en waardevol. Ieder mens heeft ook zijn eigenaardigheden en wensen. In de media staan vaak berichten over de druk in de zorg en onderbezetting van personeel. Kun je aan individuele wensen tegemoet komen? „Soms is er meer mogelijk dan je van te voren kunt bedenken. Ik hou me bezig met facilitaire zaken en daar valt inkoop van voeding onder. Nu ben ikzelf van de generatie, eet wat de pot schaft, maar een dergelijke mentaliteit past niet op de woonlocaties als de onze. Hier wil je maatwerk die recht doet aan de individuele behoeften.”

Continu Van Smaak

Van Smaak en De Zijlen Met zorg in de samenleving

„Er zijn bewoners met diëten, we hebben cliënten met verminderde kauwfunctie en uiteraard hebben niet alle cliënten dezelfde smaak. Als je kleur aan het leven wilt geven, dan moet je intentie zijn, als zorginstelling, om ook van het

„Van Smaak heeft een systematiek om ervoor te zorgen dat die kwaliteit continu is. Daar begint de

Hoe lukt het om op een woongroep verschillende gerechten te serveren, met verschillende smaken en ingrediënten en rekening houdend met diëten en eventuele kauwbeperkingen? „Voor mij is dat een koud kunstje”, lacht Jan. „Ik hoefde alleen maar de juiste maaltijdservice te vinden. Wij hebben ontdekt dat Van Smaak dat op die wijze kan verzorgen en dat Van Smaak nog een aantal extra services biedt.”

Flexibel en vlot

Mensen met een verstandelijke beperking vinden de zorg die zij nodig hebben bij De Zijlen. In zo’n veertig woonlocaties verspreid in de provincie Groningen, worden zij op maat ondersteund. De variaties liggen tussen ondersteund zelfstandig wonen, werk- en dagbesteding en volledig ondersteund wonen. Bovendien biedt De Zijlen trainingsprogramma’s aan waarbij jongeren met een licht verstandelijke beperking vaardigheden worden geleerd om zo zelfstandig mogelijk te leven en te werken.

Jan Jongstra

„Ook tijdens corona wist Van Smaak direct te schakelen. De distributie moest natuurlijk aangepast worden, maar wel op een wijze dat de cliënten er niets van merkten. Door de uitval van zorgpersoneel veranderde er ook direct het één en

‘Ook bij de wijze van bezorgen en het plaatsen van bestellingen wordt rekening met ons gehouden’

eten een feestje te maken. Op voorhand lijkt het een onmogelijke taak om iedereen te kunnen bedienen naar zijn smaak, maar nu weten we dat die mogelijkheden er wel zijn.”

ADVERTENTIE

goede dienstverlening, maar daar stopt het niet. Diversiteit zit niet alleen in smaken en diëten. Eten en het hele reilen en zeilen omtrent eten is een sociaal aspect. Daarom wordt er op de woonlocaties ook regelmatig zelf gekookt. We betrekken de cliënten daarbij. We doen het samen en als iemand niet in staat is om mee te helpen, dan is het wel in zijn/haar bijzijn. De activiteiten en de geuren doen mee in de beleving. Bij dergelijke spontane activiteiten wil je dat je maaltijdservice flexibel is en begrijpt wat de waarde daarvan is. Van Smaak denkt mee in processen en zo kan het zijn dat op de groep de aardappels en groenten worden klaargemaakt, maar het runderstoofpotje door Van Smaak wordt verzorgd. Het kan ook zijn dat zij de ingrediënten bezorgen. Hoe dan ook, ze denken mee en ontzorgen het zorgpersoneel.”

maar tegenover de pasta’s en dergelijke. Ook is portiegrootte per cliënt te regelen. Van vlees misschien dezelfde hoeveelheid, maar van aardappelen en groenten iets meer of minder. Zo kunnen de maaltijden worden aangepast aan de behoefte van de client. Wij gaan bij De Zijlen voor duurzaam. Eten weggooien hoort daar niet bij. Al deze verschillen zien we dus graag in de samenstelling en hoeveelheden terug. Die flexibiliteit heeft Van Smaak.”

‘Iedereen wat anders, maar toch samen hetzelfde’

„Het mooie is dat Van Smaak het in de koelkast komt zetten. Ook dat scheelt weer inzet van zorgpersoneel, niemand hoeft de bestelling aan te nemen en ook dat geeft aan hoe fijnmazig hun distributieservice is.”

„Het gaat nog verder”, zegt Jan. „We hebben een zorginstelling waar ouderen en jongeren wonen. Ouderen hebben een ander eetpatroon qua ingrediënten dan jongeren. Hollandse kost, zeg

Van Smaak, net als wij, duurzaamheid tot een speerpunt maakt.” Het meedenken over het voorkomen van verspilling van voedsel is daarbij van belang, maar ook in de distributie met deels elektrische auto’s en op andere gebieden zoals een energie terugwinsysteem in productie, op bestelling produceren, ledverlichting en een logistiek systeem om zo efficiënt mogelijk routes in te delen. „Soms kan een kleine aanpassing al een verbetering zijn. We hebben bij De Zijlen elektrische fietsen om van gebouw naar gebouw te gaan. Als een afstand net iets te groot is voor de gewone fiets dan pak je zo’n elektrische fiets als alternatief voor de auto. Het is beter voor het milieu en je bent lekker in beweging.”

ADVERTENTIE

„Van Smaak denkt met ons mee. Niet alleen de wensen omtrent maaltijden, maar ook bij de wijze van bezorgen en het plaatsen van bestellingen wordt rekening met ons gehouden. Het meedenken zie je daarin terug, maar ook denken ze mee in hoe we samen procedures kunnen vergemakkelijken. Zoals ik al eerder zei: er kan vaak meer dan je op voorhand zou denken. Maaltijden verzorgen, van inkoop tot op het bord, is een expertise die we graag aan Van Smaak overlaten.”

Speerpunt duurzaamheid

Naadloos de wensen volgen Een goede, gezonde en gevarieerde maaltijd, vervaardigd door gespecialiseerde dieetkoks, is de basis voor een goede maaltijdservice. Het gaat om goed en gezond eten, maar ook om het naadloos aansluiten bij de wensen en werkwijze van personeel en cliënten. Variatie, bestelgemak, wijze van bezorgen, op alle domeinen moet de match goed zijn.

„Het lijkt wel een reclamepraatje”, lacht Jan, „maar het is van A tot Z waar wat ik zei over Van Smaak. Wij zijn heel blij met deze maaltijdservice.”www.vansmaak.nl

Fijnmazig distributiesysteem

„Wat we vragen is een genuanceerde samenstelling van gerechten. Het gaat om multiporties, meerdere personen dezelfde maaltijd en persoonsgebonden maaltijden. Iedere cliënt kan zijn eigen gerecht samenstellen, maar ook, in verschillende vormen van diëten of variaties van gemalen, hetzelfde gerecht eten; afgestemd op persoonlijke behoeftes. Als de groep samen eet, is het fijn als de bewoners dezelfde smaken kunnen ervaren. Iedereen wat anders, maar toch samen hetzelfde. Ga er maar aan staan.”

‘Van Smaak denkt met ons mee’

ander in de planning hier. Zelf koken werd lastig, porties veranderden”, zegt Jan. „Als hier wat verandert, passen we met Van Smaak de diensten aan. Het is zelfs mogelijk om kortstondig, bijvoorbeeld in een vakantieperiode, voor een afdeling de maaltijdservice van Van Smaak in te zetten. Het contact is altijd persoonlijk en gericht op onze behoefte. Meedenken, flexibel inzetbaar, Van Smaak doet het. Aanpassingen verlopen altijd vlotjes en zonder problemen.”

„Ook als er eens iets is wat minder goed bevalt, dan is een telefoontje genoeg om het aan te passen. Wat overigens opvalt is dat de kwaliteit continu is. ‘Gisteren was het goed, maar vandaag valt het wat tegen’, zul je bij Van Smaak niet hebben. Elke locatie van De Zijlen kan de eigen keuze maken voor een maaltijdservice. Dat bijna elke locatie al meer dan 12 jaar door Van Smaak de maaltijden laat verzorgen, zegt wel iets.”

„Wat misschien niet met de maaltijden te maken heeft, maar wat we wel erg prettig vinden is dat

Geneesmiddelen ontdekken, onderzoeken, ontwikkelen, testen en straks ook zelf weer produceren. Nederland geneesmiddelland: de samenwerking van drie krachtige LIFE science regio’s. Het Noorden maakt met 50 bedrijven onlosmakelijk deel uit van dat fundament. Samen trekken ze op als LIFE Cooperative. Bestuurslid Peter Ketelaar over de groeiende betekenis van Life science & health.

Peter Ketelaar

„De bundeling van kracht voor ‘Nederland medicijnland’ onder de naam Pharma NL hebben

er toe geleid dat we tachtig miljoen euro toegezegd hebben gekregen uit het Nationaal Groeifonds. Dat is geweldige beloning voor de inzet en de strategie dat we internationaal meetellen op geneesmiddelengebied als we het als land samen doen. Corona heeft ons met de neus op de feiten gedrukt: Nederland is kwetsbaar op medicijngebied, we zijn voor productie afhankelijk van Azie. Om dat tij te keren moeten we zelf weer medicijnen produceren. Op het gebied van ondersteunende dienstverlening aan de internationale farmaceutische industrie met wetenschappelijk en toegepast onderzoek, medicijnontwikkeling en geneesmiddelenonderzoek in diverse fasen tellen we heel goed mee. Met het geld uit het Nationaal Groeifonds kunnen we de noodzakelijke stappen zetten in het noorden en in Oss en Leiden, zodat we selfsupporting worden als een groot pharmabedrijf, waar je terecht kunt van ideeontwikkeling en onderzoek tot en met productie en marktintroductie van essentiële geneesmiddelen. Het is nu zaak om daar met gerichte projecten voor op te zetten, zodat het ministerie het geld fasegewijs vanaf 2023 kan uitkeren. In het noorden zal het onder meer gaan over projecten voor fermentatie en polymeerontwikkeling.”

Peter Ketelaar staat voor leven in de Life science en is blijvend nieuwsgierig. Naar de volgende ontwikkeling, naar alles dat het leven en de wereld beter maakt. Bijdragen wat kan. De rol van Life science benadrukt de biochemicus, is samenwerken om de gezondheid van mensen te verbeteren. Peter Ketelaar werkte eerst 20 jaar bij DSM. Inmiddels doet hij al 17 jaar zijn werk binnen geneesmiddelenonderzoek. Eerst bij PRA, tot dat bedrijf een jaar geleden wordt overgenomen door ICON. Als Vice President Global Bioanalytical Services leidt hij, naast twee laboratoria in de VS, in Assen het laboratorium van het Ierse bedrijf. ‘Assen’ geldt als grootste bioanalytisch laboratorium van Europa, dat medicijnonderzoek doet voor klanten wereldwijd. Binnen LIFE Cooperative, het samenwerkingsverband van 50 Life science en medische technologiebedrijven in NoordNederland, is Peter Ketelaar bestuurslid ‘Human Capital’.

„De medisch technologische en Life science sector draagt in toenemende mate bij aan het sociaal- economische fundament in het noorden. We creëren meer banen, meer kennis, meer innovatie. We hebben daarom ieder jaar honderden nieuwe mensen nodig, zo snel groeit de sector. Aandacht voor de bèta- opleidingen is cruciaal, we hebben meer instroom nodig. Samen met bedrijven, hogescholen en de universiteit hebben we met LIFE Cooperative in de afgelopen twee jaar concrete stappen gezet met het aanbieden van nieuwe opleidingen, zoals de minor Bioanalysis op Hanzehogeschool

Groningen. Daarnaast moeten we zorgen dat we mensen die we hier opleiden ook vasthouden. Perspectief bieden is wezenlijk, anders stroomt een deel van die mensen weer naar elders. Daarom is het zo belangrijk om de sector in al haar facetten nog meer onder de aandacht te brengen. Wat doen we hier met al die bedrijven, wat kunnen ze betekenen voor jouw toekomst? Het feit dat het noorden wat meer geïsoleerd ligt dan de Randstad, is zeker niet nadelig: als mensen kiezen voor het noorden, ontdekken ze vanzelf het gezamenlijk perspectief van al die bedrijven en kennisinstellingen in een mooie en gezonde leefomgeving. Om daar de aandacht nogmaals op te vestigen organiseren we op 27 september de Life Science Conferentie in het Forum, met steun van de NOM (Noordelijke Ontwikkelings Maatschappij) en gemeente Groningen. Met keynote spreker en Nobelprijswinnaar professor dr. Ben Feringa, met discussies over medicijnontwikkeling, de versnelling van medische innovatie door technologie en Open Diagnostics Ecosysteem, het open source platform dat we hebben opgezet om Noord- Nederland wereldwijd expert te maken op het gebied van innovatieve diagnostica. We sluiten de dag af met de bekendmaking van de Innovation Award, een prijs die vanaf nu ieder jaar zal worden uitgereikt.”

‘We creëren meer banen, meer kennis, meer innovatie. We hebben daarom ieder jaar honderden nieuwe mensen nodig, zo snel groeit de sector’

Nieuw: de Innovation Award

Tachtig miljoen

www.lifecooperative.nl

De kracht van het collectief: gezondheid als fundament voor groei

„De eerste stappen in samenwerking binnen LIFE Cooperative gingen over samen inkopen en beurzen bezoeken. De afgelopen twee jaar hebben we de slag gemaakt naar innovatie en valorisatie. De inzet van samenwerking is waarde toevoegen, in ieder opzicht. Om ontwikkeling op ieder niveau en maatschappelijke betekenis te bereiken heb je niet alleen elkaars inzicht en ervaring nodig, maar ook geld, gebouwen, middelen, faciliteiten en meer mensen. De ambitieuze en planmatige aanpak werkt: we ontwikkelen gezamenlijke laboratoria, we delen faciliteiten en kennis, werken samen om onderzoeken, projecten en ontwikkelingsgeld binnen te halen en we hebben de belangrijke stap gezet naar concrete landelijke samenwerking. LIFE Cooperative verenigt in Noord-Nederland 50 bedrijven van klein tot groot: start-ups, mkb-bedrijven en internationale spelers met in totaal 4.250 fte en een gezamenlijke omzet van meer dan 450 miljoen euro. Het is een groeimarkt met veel potentie, we groeien ieder jaar weer met tientallen procenten. Onze gezamenlijke laboratoriumkracht groeit gestaag, het aantal patenten groeit sterk, het investeringskapitaal neemt toe. De bedrijven en het netwerk groeien en daardoor worden we interessanter voor nog meer mensen, voor talenten op allerlei niveaus, van mbo tot wetenschappelijk. Met de stap naar landelijke samenwerking bundelen we onze krachten. Niet concurreren binnen Nederland, maar krachten bundelen. Samenwerking van LIFE Cooperative met de andere sterke Life science regio’s Pivot Park in Oss en Bio Science Park in Leiden bieden enorme meerwaarde voor Nederland.”

ADVERTENTIE

„Life science en health is onlosmakelijk met het noorden verbonden. Het is een groeibriljant die geholpen door de actualiteit een breed toekomstperspectief biedt voor steeds meer (jonge) mensen. De bijdrage die we samen kunnen leveren aan de gezondheid van mensen in de regio en waar ook ter wereld is groot en zolang het kan zet ik me daarvoor in.”

‘Hoe beter de samenwerking is, hoe meer het leidt tot succes’

„Daarmee ben je er echter niet”, gaat Wolters verder. „De uitdaging is om de zorg rondom een operatie op afstand vorm te geven, waarbij bijvoorbeeld ook de fysiotherapeut en de medisch specialist betrokken worden. Onze rol daarin? Waar Lode Holding normaal gesproken technologie aan de kliniek levert, leveren we dat nu thuis. Denk daarbij aan apparatuur dat voldoet aan de eisen voor patiëntveiligheid en een ICT platform voor het aanbieden van trainingen en monitoring op afstand. Wat blijkt uit de eerste

ADVERTENTIE

Samenwerking

en

En daar profiteren alle deelnemers van, zo ook Lode Holding. „De mooie technologie die hier wordt ontwikkeld, vermarkten we naar de rest van de wereld. In de gezondheidszorg focust men steeds meer op wat iemand nog wel kan, waarbij ondersteuning door onze technologie ervoor kan zorgen dat mensen kunnen blijven bewegen. Het gaat uiteindelijk om de kwaliteit van leven. Wanneer mensen in staat zijn om op welke manier dan ook te blijven bewegen, dan draagt dat bij aan hun levensgeluk. Dat wil Lode Holding zo veel mogelijk optimaliseren, op weg naar meer menselijk bewegen en welzijn.”

Life Cooperative

Holding, 70 jaar jong, telt 5 dochterbedrijven: Lode (medische ergometrie), ProCare (handelsorganisatie), aXtion (ICT), Umaco

„In de zorg is er preventief sowieso veel winst te behalen”, geeft Wolters aan, „maar ons systeem zit zodanig in elkaar dat daar nog te weinig oog voor is. Immers, innovatie kost geld, terwijl de opbrengst vaak onduidelijk is. Daarom is het belangrijk om via onderzoek te laten zien wat innovatieve producten en diensten aan voordelen opleveren. Hier gaat het adagium voorkomen is beter dan genezen zeker op.”

Wolters is trots op de resultaten van Life Cooperative. „Maar we slaan ons te weinig op de borst. Er gebeuren in het noorden hele mooie dingen, die voortkomen uit samenwerking. En hoe beter die samenwerking is, hoe meer het leidt tot succes.”

In de afgelopen 70 jaar was Lode Holding met name actief in het ontwikkelen van producten voor de bewegende mens, denk aan revalidatie. Wolters noemt dat de niet-kritische zorg. Steeds meer echter richt het bedrijf zich op de reguliere zorg. Wolters: „De zorgsector kent grote problemen, zoals bureaucratie, een tekort aan professionele krachten en oplopende kosten. Wij zijn één van de partijen die daar iets aan wil doen. Dat doen we niet alleen, dat doen we vooral door samen te werken, met zorginstellingen, kennisinstellingen en het bedrijfsleven.”

www.lodeholding.nl

Om de krachten te bundelen, werd ruim 5 jaar geleden Life Cooperative opgericht. 45 noordelijke bedrijven die samenwerken op het gebied van Life Science en Medtech, om op die manier de noordelijke innovatiekracht te versterken en één gezicht te vormen naar de zorg en de kennisinstellingen. Daar kwam kortgeleden Htric bij, het Health technology research and innovation center. „Wat we hiermee hebben gerealiseerd is dat we de studies op het gebied van de gezondheid van de mens en op het gebied van technologie hebben verbonden. Daardoor kunnen we nog beter onderzoek doen naar het bewegen en het prestatievermogen van de mens, waarbij binnen Lode Holding vooral aandacht is voor technologische ontwikkelingen.”

Onderzoek

kunnen bewegen is belangrijk om deel te nemen aan de maatschappij en het draagt in belangrijke mate bij aan gezondheid en geluk. Veel mensen komen daar pas achter wanneer zich een probleem voordoet. Dan besef je hoe waardevol bewegen is.”

De kracht van samenwerking

resultaten: uiteindelijk zijn de kosten lager, terwijl de patiënt weer sneller op de been is en bovendien in zijn vertrouwde omgeving aan het herstel heeft kunnen werken. Dat doet iets met mensen, in positieve zin.”

Samen werken, samen innoveren, samen groeien, samen zorgen, samen succesvol. Welkom bij Lode Holding in Groningen, waar het woord samenwerken met hoofdletters wordt geschreven. „Waar je samenwerking zoekt, boek je vooruitgang”, is de overtuiging van algemeen directeur Johannes Wolters. Lode Holding produceert hoogwaardige technologische producten en diensten op het gebied van leefstijl, sport, preventie en zorg, waarbij de focus ligt op menselijk bewegen en presteren.

„Bewegen is een probleem in de huidige maatschappij”, gaat Wolters verder. „Goed

In de samenwerking met diverse kennisinstellingen worden allerlei onderzoeken opgezet. Wolters geeft een voorbeeld. „Medisch specialisten doen planbare operaties. Het idee is dat hoe fitter iemand de operatie ingaat, hoe minder er kans is op complicaties en hoe sneller iemand weer op de been is. Dat klinkt niet onlogisch. Maar, dat moet dan wel door onderzoek bevestigd worden. Vroeger vertelden we iemand die geopereerd moest worden dat hij het maar rustig aan moest doen. Nu weten we dat iemand die vier weken voor de operatie aan z’n conditie gaat werken, op z’n voeding let en z’n rust pakt, vaak veel beter de operatie ingaat en er weer uitkomt. Bovendien blijkt uit diverse onderzoeken al dat dit tot de helft minder complicaties en een vermindering van het aantal ziekenhuisdagen leidt.”

Lode (productontwikkeling) Ommium (herstellen, presteren en fit zijn). De focus ligt op menselijk bewegen en presteren.

functioneren, iedereen doet ertoe. Samenwerking is de sleutel tot succes en dat gaat het best in een goed werkklimaat. Dat creëren we onder meer met fijne werkplekken, mogelijkheden om te leren en samen op te trekken buiten werktijd. Gisteravond heb ik nog gefietst met een paar collega’s en we doen ook mee aan Ride for the Roses, een fietsevenement waarmee geld wordt ingezameld voor kankeronderzoek. Zelf houd ik van kitesurfen en snowboarden en ik vind het belangrijk dat iedereen die hier werkt in zijn vrije tijd kan opladen, om vervolgens te kunnen genieten van de mooie dingen die we samen realiseren. Iedereen in het bedrijf weet waar onze producten gebruikt worden. Het motiveert enorm als je weet welke belangen op het spel staan. We begrijpen allemaal hoe belangrijk dopingcontroles zijn op het niveau van de Olympische Spelen en zijn er dan ook allemaal trots op dat onze ontwikkelingen aan de strenge eisen op dat gebied Florianvoldoen.’’vanderHoeven wil Spark Holland in ieder geval onder de aandacht brengen van getalenteerde mensen in de regio. ,,We hebben altijd ruimte voor talent dat past binnen ons team. Omdat we alles zelf doen, hebben we veel verschillende functies binnen ons bedrijf en wie geïnteresseerd is, kan altijd contact opnemen om te onderzoeken of er een klik is. Omdat het werken in teamverband voor ons zo belangrijk is, besteden we in een sollicitatieproces veel tijd aan de persoonlijkheid van een kandidaat. Het werk is vrij specialistisch. Daarvoor is basiskennis nodig, maar veel is in de praktijk te leren als iemand goed past in ons mooie www.sparkholland.comteam.’

‘Er is ruimte voor mensen die in ons mooie team passen’

ADVERTENTIE

Wereldwijd bekend in analytische industrie, onbekend in de regio

De naam Spark Holland verraadt nog niets over de werkzaamheden en omdat de bedrijfsnaam nooit op producten staat, vindt directeur Florian van der Hoeven het niet vreemd dat maar weinig mensen weten dat Spark Holland, gevestigd in Emmen, een grote speler is in de wereld van analytische systemen voor laboratoria.

Onze klanten ontwikkelen de apparatuur om de analyse te doen en gecombineerd met onze technologie wordt dit wereldwijd verkocht onder de merknaam van onze klanten. De vloeistoffen die geanalyseerd worden zijn divers: van bloed en plasma, tot voedingsmiddelen en farmaceutische producten.’’

Florian van der Hoeven

Dopingcontroles

Daar wil Van der Hoeven graag verandering in brengen, want hij is trots op het bedrijf waar hij nu acht jaar werkzaam is. In die tijd werkte hij een aantal jaren in de Verenigde Staten om daar de klantenkring uit te breiden en sinds 1 juli is Van der Hoeven algemeen directeur. ,,Het is een bijzonder bedrijf en in onze wereld zijn we een bekende speler, met gerenommeerde klanten’’, vertelt hij. ,,Onze klanten zijn internationale bedrijven die analytische systemen verkopen aan laboratoria. Wij bedenken, ontwikkelen en maken apparatuur die geautomatiseerdvloeistofmonstersklaarmakenvoor een analyse.

testen ervan en het opbouwen van een vertrouwensrelatie gaat verloren als het nieuwe product uiteindelijk niet tot stand komt.’’ De multinationals die een samenwerking met Spark Holland aangaan, doen dat overigens wel voor vele jaren.

Teamspirit Het 40-jarig jubileum wordt dit jaar gevierd, onder meer door met alle medewerkers en hun partners een weekend weg te gaan. Teamspirit is een kernwaarde van het bedrijf. ,,We doen alles zelf. Van software- en hardware-ontwikkeling tot assemblage. Alle afdelingen zijn even belangrijk’’, vertelt Florian van der Hoeven. ,,Het is onmogelijk om hier op de achtergrond te

De vaak gepatenteerde technologie van het Emmense bedrijf wordt geïntegreerd in systemen van klanten. Het vergt veel kennis en precisie om die integratie naadloos te laten verlopen en modificaties te ontwikkelen die ervoor zorgen dat aan specifieke klantwensen wordt voldaan. Spark Holland is een zogeheten Original Equipment Manufacturer (OEM), wat betekent dat het bedrijf altijd eigenaar blijft van het intellectueel eigendom, maar producten verkoopt waar de naam van de klant op staat. Apparatuur van Spark Holland werd onder meer gebruikt voor dopingcontroles tijdens de laatste Olympische Spelen, maar ook Coca Cola gebruikt analytische apparatuur die ontwikkeld is in Emmen. ,,Het duurt meerdere jaren voordat een bedrijf onze klant wordt, dus we moeten zorgvuldig kiezen welke partijen voor ons interessant zijn. De tijd die je steekt in het ontwikkelen van projecten, het

Medewerker Lena werkt aan pompen die Spark Holland ontwikkelt en produceert. Foto’s André Weima

maakte van Rijksuniversiteit Groningen naar die startup en daarmee de eerste Syncom-werknemer ooit werd. Inmiddels is hij als Director of Chemistry verantwoordelijk voor de opschaling vanuit het laboratorium naar 50 en sinds recent zelfs 100 liter reactoren. „De stap naar het mogelijk maken van productie van geneesmiddelen.” Jan Koek maakte al die jaren van groei mee en heeft nu ruim 600 collega’s in Groningen, Nijmegen, Weert, Praag (Tsjechië), Oulu (Finland)) en sinds dit voorjaar ook in de Verenigde Staten. En waar veel collega’s al lang of heel lang bij Symeres werken, groeit tegelijk het aantal mensen dat nog maar kort bij de groeibriljant werkt. „Vijfentwintig procent van ons, werkt korter dan vijf jaar bij Symeres, die kennen Syncom alleen als naam.”

De stap van het Europese naar het Amerikaanse continent hielden de drie wetenschappers tot twee jaar geleden nog voor onmogelijk. „Maar door de actualiteit van met name COVID zijn veel zaken in een enorme stroomversnelling geraakt, onder meer op het gebied van de ontwikkeling van lipiden voor mRNA-vaccins. Met de overname van het Amerikaanse Organix in Woburn bij Boston, hebben we de belangrijke strategische verbinding met Amerika gemaakt en een gespecialiseerde speler in huis op dat gebied. En we zijn nu al zover dat we met Organix de eerste gezamenlijke projecten hebben lopen. We werkten al voor een groot scala aan opdrachtgevers in de VS, maar door in het kloppende hart van die industrie een eigen site te hebben, is onze betekenis meteen veel groter geworden”, licht Robert Hof toe. „En van Europees speler voor internationale opdrachtgevers zijn we een wereldwijde speler geworden in een markt die aan betekenis alleen maar toeneemt.”

Om de verschillende sites van Symeres in verschillende landen en continenten goed met elkaar te verbinden, wordt hard gewerkt aan de integratie van processen en ERP-systemen. „We willen onze klanten zo optimaal mogelijk bedienen”, vertelt Director of Operations van Symeres Groningen Mark Verhaar. Hij werkt vanuit Groningen mee aan het internationale integratieproces. „Hoe beter onze sites, mensen en faciliteiten op elkaar zijn afgestemd, hoe beter we geïntegreerde projecten kunnen aanbieden voor onze klanten. Het is een voorwaarde om te kunnen profiteren van alle kennis die we in huis hebben en innovatieve stappen te zetten. Symeres heeft zes sites die alle hun eigen specifieke wetenschappelijke kennis, ervaring en faciliteiten bieden, alle essentieel geneesmiddelontwikkeling.voor Wil je daar het maximale uithalen, dan moet alles daaromheen vloeiend in elkaar overlopen. Die stap naar een Symeres-standaard zetten we nu. Een internationale standaard voor succes, die ooit begon met het in opdracht maken van moleculen, maar inmiddels voorziet in het succesvol ontdekken, ontwikkelen en produceren. De opschaling waar Jan in Groningen in onze laboratoria mee bezig is, is een wezenlijke stap om fase 1 en fase 2 geneesmiddelenontwikkelingvan te bereiken, het testen op kleine groepen patiënten. Die fase 1 en fase 2- GMP productie doen we op onze Symeressites in Weert en Praag.”

ADVERTENTIE

symeres.com

Succesvolle sector voor het Noorden Wezenlijk binnen de stappen die Symeres Groningen zet als onderdeel van het internationale Symeres, is het erkennen en stimuleren van een sterke life science community. Robert Hof: „We groeien al 33 van de 34 jaar, maar die groei en ontwikkeling kan niet worden losgezien van de life science ontwikkeling van Groningen en Noord-Nederland. Wij zijn gebaat bij het succes van anderen. De afgelopen jaren hebben we eerst vanuit Syncom en nu vanuit Symeres veel geïnvesteerd in de ontwikkeling van Life Cooperative, een krachtige community van vijftig bedrijven. Door geld, middelen, gebouwen en faciliteiten te delen, neemt het belang van de life science community toe. Noord-Nederland staat nationaal en internationaal stevig op de kaart. Wat ooit begon met de visie en overtuiging van professor Hans Wijnberg, zijn leidende rol aan het Organisch Chemisch Laboratorium en na zijn pensioen de start van Syncom, is uitgegroeid tot een succesvolle sector met groeiende betekenis. Op wetenschappelijk gebied, op gebied van werkgelegenheid en maatschappelijk, omdat we in steeds grotere mate bijdragen aan geneesmiddelenontwikkeling en de gezondheid van mensen. Daarom zeg ik, er is voor ons geen betere basis dan Groningen. We groeien internationaal en op onze drie sites in Nederland verder door organische groei en overnames en met de Campus Groningen blijven we investeren in het fundament van de life science community.”

Het Syncom van toen mag dan groot zijn gegroeid, klanten van het eerste uur bedienen ze nog steeds. „En dat hoort ook zo te zijn, want als je dat kleine niet volledig en goed kunt bedienen, kun het grote ook niet aan.” Die loyaliteit en vasthoudendheid is kenmerkend voor Symeres. „We zijn wetenschappers die houden van hoogwaardig chemisch farmaceutisch onderzoek. In de begintijd van Syncom ging het veelal over de vraag of we een bepaald molecuul konden maken, nu zitten we aan de knoppen van ontdekking, ontwerp en ontwikkeling van deze stoffen. We ontwerpen de moleculen die we vervolgens ontwikkelen tot een medicijn, klaar voor de markt. Dat is wat ons drijft. We weten waar we vandaan komen, dat koesteren we en we zijn ambitieus genoeg om ons verder te ontwikkelen”, zegt Managing Director Robert Hof van Symeres Groningen, de rechtsopvolger van het zo vertrouwde Syncom. „Na 34 jaar nemen we afscheid van de naam en juridische structuur van Syncom en gaan we verder als Symeres Netherlands. We zijn gegroeid van Syncom naar MercachemSyncom en daarna naar Symeres. We blijven groeien als servicebedrijf voor de klanten in de farma-, biotech- en agrochemische industrie. Chemie en wetenschap zijn het fundament van ons bestaan. Die chemie vormt niet alleen de basis voor geneesmiddelen en voeding, maar draagt ook wezenlijk bij aan de transitie van fossiel naar niet- fossiele grondstoffen. Symeres is chemie en ‘Groningen’ blijft ons thuis. Het is de plek die ons al heel veel heeft gebracht en met haar groei en ontwikkeling de perfecte basis is om blijvend in te investeren.”

Stroomversnelling door COVID Tekenend voor die loyaliteit en het perspectief dat Syncom altijd heeft gehad, is Jan Koek, die op verzoek van professor Hans Wijnberg de overstap

Wat in 1988 begon als startup van de vooraanstaande chemicus professor Hans Wijnberg, groeit in 34 jaar naar een eersteklas internationale speler op het gebied van ontwerp en ontwikkeling van geneesmiddelen. Van Syncom in Groningen naar Symeres met zes sites in vier Europese landen en de Verenigde Staten. „We zitten aan het front van de wereldwijde bio-farmaceutische industrie.”

Symeres Groningen; versnelde groei als onderdeel van een wereldwijde CRO

Robert Hof, Jan Koek en Mark Verhaar

ICON wordt door farmaceutische bedrijven ingeschakeld om onafhankelijk onderzoek te doen naar nieuwe en verbeterde medicijnen. Om nog meer tegemoet te kunnen komen aan de steeds complexere onderzoeksvragen opende ICON eerder dit jaar een tweede unit, in samenwerking met het UMCG en faciliterend partner Triade. Wetenschappers en medici van ICON en het UMCG doen er samen onderzoek naar de werking en bijwerkingen van nieuwe geneesmiddelen in de zogeheten ‘first in patient-fase’, in kleine groepen patiënten die in een ziekenhuisomgeving

ADVERTENTIE

„Wat we in de nieuwe unit kunnen, is uniek”, zegt medisch directeur Brouwer. „Een voorbeeld? We kunnen er veilig een katheter in de rug aanbrengen die enkele dagen blijft zitten. Hiermee kunnen we regelmatig een klein beetje hersenvocht afnemen om metingen in te verrichten. Dit geeft ons een veel gedetailleerder inzicht in de werking van nieuwe stofjes op het

Unieke technologie

ICON helpt medicijnen sneller de markt op

Petra Schuilenga, Shirly Wübbels en Jan Leendert Brouwer

Dagelijks werken er bij ICON meer dan duizend mensen uit Noord-Nederland aan de ontwikkeling van nieuwe en betere medicijnen. Artsen, onderzoekers, laboranten en analisten die allemaal dezelfde missie delen: patiënten een beter leven geven door te zorgen dat medicijnen zo snel mogelijk voor hen beschikbaar komen.

Dat Noord-Nederland zo’n grote speler is op het gebied van Life Science & Health, krijgt langzaamaan steeds meer bekendheid. De concentratie van kennisinstellingen, startups en bedrijven die zich binnen deze sector bewegen, is opmerkelijk. ICON gaat hierbij voorop in de ontwikkeling van geneesmiddelen, met onderzoekscentra in Groningen, een bioanalytisch laboratorium in Assen en een tweede medisch keuringscentrum in Utrecht. De groeiende, innovatieve organisatie neemt een steeds groter deel van klinisch onderzoek naar medicijnontwikkeling voor haar rekening.

het huidige onderzoekscentrum in Groningen in gebruik genomen. „Dit gebouw is speciaal ontworpen en ingericht voor het doen van geneesmiddelenonderzoek, waarbij de veiligheid van deelnemers altijd gegarandeerd is en we kunnen voldoen aan alle mogelijke onderzoeksvereisten”, aldus Brouwer.

‘Deze unit opent de deur naar veel meer relevant onderzoek op de route van de ontwikkeling geneesmiddelen’van

eerste centra voor geneesmiddelenonderzoek op Inmensen.2016werd

moeten verblijven. Zo’n samenwerking tussen een groot onderzoeksinstituut en een universitair medisch centrum is uniek in Europa en zorgt ervoor dat nieuwe medicijnen eerder beschikbaar komen, omdat ze in een vroeg stadium op hun werking kunnen worden getest.

In de nieuwe unit vinden eveneens onderzoeken met gezonde deelnemers plaats, waarbij bijzondere medische handelingen moeten worden uitgevoerd. „Deze unit opent de deur naar veel meer relevant onderzoek op de route van de ontwikkeling van geneesmiddelen. Het geeft ons ook de mogelijkheid meer complexe studies te doen, zowel bij patiënten als bij gezonde deelnemers”, vertelt Petra Schuilenga. Zij is directeur Clinical Research Services bij ICON. „Zo is de unit uitermate geschikt om er met röntgentechniek te werken en biedt de campus van het UMCG de mogelijkheid om goed samen te werken met vele researchafdelingen.”

„De ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel is complex. Er worden verschillende stadia doorlopen, van laboratoriumonderzoek tot uiteindelijk onderzoek op mensen: eerst gezonde deelnemers en vervolgens patiënten”, zegt Jan Leendert Brouwer, cardioloog en medisch directeur bij ICON. „In Nederland doet ICON vooral onderzoek in wat je noemt de vroege fase. Dat wil zeggen: gezonde deelnemers aan een onderzoek krijgen een heel lage dosis van een medicijn toegediend, om te kijken hoe de werkzame stof zich in het lichaam gedraagt.” Dit is ook waarvan de meeste mensen het onderzoeksinstituut kennen: voorheen opererend onder PRA Health Sciences en Pharma Bio Research, jarenlang gevestigd in een markant pand in Zuidlaren en wereldwijd een van de

hersen- en zenuwweefsel. Ook voor deelnemers is dit fijn, omdat zij op deze manier niet elke keer opnieuw geprikt hoeven te worden.”

Het werk van ICON is werk voor de mensheid. De ruim duizend collega’s in Groningen en Drenthe voelen dat. „Omdat de ontwikkeling van een geneesmiddel zo lang duurt, hebben mensen die hier al een tijd werken zonder twijfel gezien dat medicijnen waaraan zij een steentje hebben bijgedragen, nu zieke mensen helpen. Ja, dat

geeft veel voldoening”, weet Brouwer. Zelf werkte hij jarenlang als cardioloog in het ziekenhuis, totdat hij bij ICON in dienst kwam. „Voor die tijd wist ik nog niet zo goed wat ICON precies deed. Maar ik zag al snel hoe belangrijk dit werk is en hoe bijzonder de omstandigheden bij ICON zijn. Je kunt als arts ook heel goed je werk in het ziekenhuis combineren met onderzoek bij ICON. Het is mooi om te zien hoeveel impact je hebt. In het ziekenhuis doe je je onderzoek altijd naast je zorgtaken voor de patiënt. Bij ICON draait het volledig om onderzoek en kun je je daarop concentreren. De unieke omstandigheden zorgen ervoor dat je echt op hoog niveau met wetenschap bezig bent. Ik ben er nog altijd van onder de indruk.”

Ruim duizend mensen in Noord-Nederland, een van de grote werkgevers uit de regio. Wereldleider in vroege geneesmiddelenonderzoek,fase met onderzoekscentra die wereldwijd als blauwdruk worden gebruikt. Marktleider in Nederland, voorloper binnen de Life Science & Health sector. Een indrukwekkende ontwikkeling sinds Asser apotheker Jonkman in jaren tachtig begon met laboratoriumonderzoek voor farmaceutische bedrijven. „Dat is bijzonder aan dit bedrijf”, vertelt Schuilenga. „Ondanks dat we de laatste jaren snel groter zijn geworden, blijven alle neuzen dezelfde kant op staan. Iedereen werkt voor hetzelfde doel: zo goed en zo snel mogelijk de beste geneesmiddelen helpen ontwikkelen.”

www.geneesmiddelenonderzoek.nlwww.werkenbij-icon.nl

ADVERTENTIE

‘Wij zijn gespecialiseerd in het snel en onderzoekennauwkeurigvandeveiligheidendeeffectiviteitvaneenonderzoeksmiddel’

ICON was al een belangrijkere schakel in de totstandkoming van geneesmiddelen, dat belang groeit. Farmaceutische bedrijven wereldwijd besteden steeds meer onderzoek uit aan de noordelijke grootmacht. Dat is logisch, vindt Schuilenga. „Wij zijn gespecialiseerd in het snel en nauwkeurig onderzoeken van de veiligheid en de effectiviteit van een onderzoeksmiddel. We kunnen snel concluderen of de werkzame stof al dan niet effectief zou kunnen zijn, of dat er ongewenste reacties optreden. Dat is belangrijk, want in die gevallen stopt de ontwikkeling van zo’n medicijn meteen en kan de farmaceut zijn aandacht naar andere stoffen verleggen. Ons onderzoek is dus mede bepalend voor de snelheid waarmee medicijnen beschikbaar komen voor de patiënten die ze nodig hebben. Daar doen we het natuurlijk voor.”

ICON ontwikkelt zich meer en meer tot een onderzoeksinstituut dat niet zo heel anders werkt dan een ziekenhuis. Een instituut dat alle faciliteiten heeft van een ziekenhuis, waarin wetenschappelijk onderzoek onder unieke omstandigheden kan plaatsvinden. Met speciaal voor onderzoek ontworpen en ingerichte faciliteiten, wetenschappelijke expertise en een optimale bedrijfsvoering. Arts-onderzoekers doen er onderzoek, goed opgeleide verpleegkundigen staan de patiënten bij, specialisten kijken mee.

Impact

Ook Shirly Wübbels beaamt de unieke werkomgeving. Zij startte in september 2020 bij ICON met haar Master-opleiding tot physician assistant en is daarmee in Nederland de eerste physician assistant die opgeleid wordt in het verrichten van geneesmiddelenonderzoek.klinisch „ICON is voor mij de ideale werkgever. Persoonlijke ontwikkeling staat centraal en er zijn tal van mogelijkheden, zoals een PhD traject of een vervolgopleiding tot klinisch Wübbels’farmacoloog.”interesseinwetenschappelijk onderzoek ontstond toen ze werkzaam was als oncologieverpleegkundige en veel van haar patiënten deelnamen aan klinische trials met betrekking tot behandelvormen.levensverlengende„Datsoortonderzoeken lijken

echter in niets op de onderzoeken waaraan ik nu bij ICON werk”, vertelt Wübbels. „Enerzijds verrichten we puur wetenschappelijk onderzoek, in een setting waarin alle faciliteiten zijn gericht op correcte uitvoering van klinisch onderzoek. Anderzijds streven we natuurlijk naar maatschappelijke impact, door een bijdrage te leveren aan medicijnontwikkeling om patiënten te kunnen behandelen en mogelijk genezen.”

ICON Elk jaar begeleiden artsen, onderzoekers en verpleegkundigen in Assen en Groningen vijftig tot zestig studies. Meer dan 20.000 bloed- en urinemonsters worden daarvoor jaarlijks geanalyseerd om de veiligheid, effectiviteit en langetermijneffecten van nieuwe medicijnen vast te stellen. Wereldwijd heeft ICON dik 40.000 mensen in dienst, verdeeld over 113 locaties in 46 landen.

Aantrekkelijke werkgever

www.qps.nl

Wim Tamminga (rechts)

„Daarnaast”, gaat Tamminga verder, „had ons land in de jaren negentig van de vorige eeuw een aantal pioniers op het gebied van geneesmiddelenonderzoek, zoals Adam Cohen in Leiden en Jan Jonkman in Groningen, waardoor er veel expertise op dit gebied is opgebouwd.

‘Bijdragen aan onderzoek dat levens verbetert’

Geneesmiddelenonderzoek gebeurt in 3 fases voordat het geneesmiddel op de markt mag worden gebracht. Bij QPS vindt onderzoek plaats in fase 1. Tamminga:„ In deze fase wordt getest wat de bijwerkingen van een medicijn zijn en of ze voldoende veilig kunnen worden gebruikt. Daarvoor zijn we altijd op zoek naar gezonde vrijwilligers, die afhankelijk van het onderzoek een bepaalde tijd in onze kliniek in Groningen verblijven.”

Volgens Sulter is specialistisch onderzoek doen in de beginstadium van nieuwe medicijnen uitermate interessant en uitdagend. „We zijn in Groningen gespecialiseerd in neurologie, denk aan Alzheimer en Parkinson, longgeneeskunde en het beïnvloeden van het immuunsysteem. Daarnaast vinden studies plaats die iets zeggen over hoe lang een geneesmiddel in het lichaam blijft. Een nieuwe ontwikkeling is onderzoek naar dna gerelateerde technieken, waarbij het lichaam specifieke eiwitten gaat aanmaken. Dat doen we met de nieuwste technieken en vraagt om een hele andere aanpak.”

„Dat zorgt er mede voor dat QPS als een aantrekkelijke werkgever wordt gezien. QPS biedt

Strenge eisen

artsen, laboratorium wetenschappers en medewerkers vanuit het hele land én ook het buitenland een mooie en uitdagende carrière”, geeft recruiter Reiner Sulter aan. „Wij hebben circa negen nationaliteiten in ons personeelsbestand. We krijgen wel eens de vraag waarom artsen met gezonde vrijwilligers willen werken. Het antwoord is dat werken met deze doelgroep bijzonder aangenaam en uitdagend is. Je komt met regelmaat complexe casussen tegen, waar echte diepgang vereist is.”

Het feit dat er in ons land veel onderzoek wordt gedaan naar geneesmiddelen, heeft volgens Tamminga vooral te maken met een extreem helder en voorspelbaar traject voor goedkeuring voor onderzoek. „Voordat je met geneesmiddelenonderzoek kunt beginnen, moet je aan strenge eisen voldoen. Zo moet er een onderzoeksprotocol worden opgesteld, die wordt beoordeeld door een medisch ethische commissie en door de overheid. Centrale vraag daarbij is of het onderzoek verantwoord is, de overheid kijkt met name wat al bekend is van het medicijn, wat voor bijwerkingen het heeft en of dat acceptabel is. Kortom, veiligheid staat bovenaan en wordt met hoofdletters geschreven.”

De aanwezigheid van het UMCG en de Rijksuniversiteit Groningen draagt daar in positieve zin aan bij. „In Groningen bestaat een uitstekende farmacie afdeling en we werken veel met elkaar samen. We kunnen daardoor gebruik maken van de meest moderne apparatuur. Kortom, de infrastructuur voor de onderzoeken die wij uitvoeren is uitstekend.”

ADVERTENTIE

Gezellig en informeel

Het vinden van voldoende vrijwilligers is niet vanzelfsprekend, ondanks dat er een aantrekkelijke onkostenvergoeding tegenover staat. „Van vrijwilligers krijgen we te horen dat ze graag bij QPS zijn, vanwege de gezellige sfeer, contacten zijn informeel en minder zakelijk dan bij vergelijkbare bedrijven. Dat is precies wat we willen Voordatuitstralen.”eenvrijwilliger mee kan doen aan een onderzoek, wordt hij of zij uitgebreid gekeurd. „Via deze medical check-up, waardoor je ook zelf weet hoe je er voor staat, willen we alle risico’s uitsluiten. Daardoor kan ook niet iedereen aan de onderzoeken meedoen.”

onderzoek te doen naar nieuwe geneesmiddelen helpen wij wereldwijd mensen met een aandoening aan een beter leven. Wil jij ook bijdragen aan onze missie en ben je nieuwsgierig naar welke onderzoeken wij doen? Bezoek onze website.”

„Wij maken geen geneesmiddelen, wij testen ze. Dat doen we voor de farmaceutische industrie, die met name in het buitenland is gevestigd.” Dat zegt Wim Tamminga, Ph.D en directeur bij QPS in Groningen. Het is opvallend dat Nederland, en zeker het noorden, meerdere bedrijven herbergt die aan geneesmiddelenonderzoek doen. Volgens Tamminga liggen daar meerdere oorzaken aan ten grondslag, waaronder het feit dat Noord-Nederland een sterke farmacie infrastructuur kent. Tientallen bedrijven die in de zorg en farmacie actief zijn gedijen hier goed en QPS is daar één van.

Interessant

QPS heeft in Groningen 60 bedden en in Leeuwarden in het MCL 8. „Naast Nederlandse vrijwilligers, kunnen ook vrijwilligers die de Engelse taal beheersen zich melden. Verder overwegen we Duitse vrijwilligers toe te laten. Zeker omdat Groningen daarvoor goed bereikbaar „Dooris.”

Voor enkele functies is het zelfs mogelijk om een trainingsprogramma in de Verenigde Staten te volgen, waar in Newark Delaware het Global hoofdkantoor van QPS is gevestigd. „Werken bij QPS biedt uitdagingen en mogelijkheden, check onze website voor onze vacatures.”

Sterker nog, deze mannen hebben Nederland op de kaart gezet, als een land met een goed onderzoekklimaat en het mooie is dat Groningen daarin een vooraanstaande rol speelt.”

Dat zorgt er mede voor dat QPS als een aantrekkelijke werkgever wordt gezien’